De Natuur van Art Nouveau
Boekje
voor kinderen
Wat is Art nouveau ? Art nouveau is een artistieke beweging die omstreeks 1900 begon en zich vooral in Europa ontwikkelde. De art-nouveaukunstenaars wilden een nieuwe, moderne leefomgeving creëren. Ze lieten zich daarbij vooral inspireren door de natuur (planten, bloemen, dieren en insecten) die hen ideeën gaven voor de vormen en versiering van de voorwerpen en gebouwen die ze meer dan honderd jaar geleden ontwierpen. Dat alles zul je ontdekken in deze tentoonstelling – die nu begint!
Hallo, ik ben Phileas. Ik hou erg veel van planten en van de natuur in het algemeen. Ik ben ook een groot liefhebber van art nouveau en ik zal jullie gids zijn door de tentoonstelling en door dit boekje met spelactiviteiten.
Volg mij! De titels bovenaan op elke pagina zijn dezelfde als de titels die je zult zien op de panelen en tafels. Ze tonen wanneer je iets moet lezen of wanneer er een spelactiviteit is.
Wat is het Art Nouveau Netwerk, wie maakt er deel van uit en waar is het? Het Art Nouveau Netwerk is een team van mensen die in verschillende steden van Europa werken en die allemaal enthousiaste liefhebbers zijn van de art-nouveaustijl. Zij willen dit erfgoed beschermen en meer te weten komen over de gebouwen, het meubilair en de voorwerpen die meer dan honderd jaar geleden ontstonden. Samen schrijven ze boeken en organiseren ze lezingen en tentoonstellingen. Ze hebben ook dit boekje gemaakt dat je wegwijs maakt in deze tentoonstelling.
De steden die op de tentoonstelling aanwezig zijn
Het oog van een tijdperk Kort voor 1900 bestudeerden sommige kunstenaars de natuur om kunstwerken te creëren. Met behulp van foto’s en microscopen slaagden ze erin te observeren hoe een bloem of plant groeit of hoe een libel of vlinder vliegt. Ze waren ook geboeid door de manier waarop andere kunstenaars de natuur afbeeldden, in het bijzonder de Japanners, van wie ze het werk ontdekten in magazines en op grote tentoonstellingen.
4
Decoratieve repertoires Sommige talentvolle kunstenaars publiceerden boeken met tekeningen die door de natuur geïnspireerd waren. Deze boeken zaten vol nuttige adviezen en werden door ontwerpers gebruikt bij het ontwerpen en decoreren van meubels, lampen, vazen, dagelijkse gebruiksvoorwerpen, stoffen, behangpapier en tapijten…).
De Franse kunstenaar Maurice Pillard Verneuil ontwierp deze compositie waarin vijf verschillende dieren voorkomen. Kun je precies zien om
oplossing zie p16
welke 5 dieren het gaat?
................................................ ................................................ ............................................... ................................................ ................................................ ................................................ 5
De fascinatie voor Japan Japanse kunst of art nouveau? Art-nouveaukunstenaars hadden grote belangstelling voor Japanse kunst: tekeningen, prenten en etsen (een soort prenten), maar ook kostbare en alledaagse voorwerpen verschaften hen heel wat inspiratie. Soms is het zelfs moeilijk om het verschil te zien tussen een Japans kunstwerk en sommige voorbeelden van de art-nouveaustijl.
Japan art nouveau
3 Japan art nouveau 1 2
Japan art nouveau
Japan art nouveau
Japan art nouveau
4
5
6
Hier zie je mijn verzameling Japanse prenten – maar ik ben bang dat er indringers binnengeslopen zijn! Bekijk de afbeeldingen op het scherm en vink het woord “Japan” aan wanneer je de juiste prenten ziet. Er blijven drie «indringers» uit de art nouveau over.
6
oplossing zie p16
Japan art nouveau
Het atelier van de natuur Tijdens de periode van de art nouveau streefden kunstenaars naar artistieke eenheid, anders gezegd naar een «totaalkunst». Dat betekent dat ze zelf alle elementen ontwierpen voor de decoratie van een huis, zowel binnen als buiten: muren, vloeren, plafonds, meubels, verlichting, servies, glasramen, … soms zelfs kleding! Ook hier diende de natuur als inspiratiebron voor hun ontwerpen.
7
Versiering en structuur De Portugese architect Francisco Silva Rocha maakte dit ontwerp voor het huis van Mário Pessoa. Bekijk de volledige foto op de tafel en zoek daarna de details om ze op de juiste plaats te zetten.
A
Maar opgelet, er zijn twee verschillende versies voor elk detail, slechts één ervan is juist!
1 2 B
3 C
4
5
oplossing zie p16
6
D
7
8
8
Model en symbool De Noorse goudsmid Gustav Gaudernack ontwierp een vaas versierd met zeepaardjes. Slechts een van de tekeningen hieronder stemt overeen met het origineel dat is afgebeeld op het paneel « Model en symbool ». Ik reken op jou om de juiste tekening te vinden!
B
A
oplossing zie p16
D
C
9
Materialen en technieken Design was een zeer belangrijk onderdeel van de art nouveau, maar de kunstenaars besteedden ook heel wat aandacht aan de materialen die ze gebruikten (hout, glas, metaal, steen, textiel, enz.) en ook aan de nieuwe technologieën van die tijd, zoals elektriciteit. Waaruit zijn de elementen hieronder gemaakt? Je kunt kiezen uit steen, glas, metaal of hout. Als je niet zeker bent, vergelijk dan deze beelden met die op het paneel, zij moeten je op weg helpen!
4 .............................
2 .............................
5 .............................
10
3 .............................
6 .............................
oplossing zie p16
1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metamorfoses De natuur diende niet alleen als inspiratiebron voor objecten en woningen. Kunstenaars maakten ook werken waarin menselijke lichamen gecombineerd werden met insecten of dieren, en zelfs delen van planten. Maak net als de kunstenaars Ricard Moragas en Appelles Mestres, die beiden afkomstig waren uit Barcelona, je eigen tekening van een meisje of jongen met vleugels, antennes, bloembladen of bladeren. Je kunt natuurlijk ideeën opdoen in de voorbeelden die je ziet op het paneel of in de tentoonstelling.
11
Kunstmatige landschappen In de tijd van de art nouveau waren het milieu en het landschap volop aan het veranderen. In de steden en op het platteland werden vele fabrieken gebouwd met hoge schoorstenen. Ze zijn te zien op de werken van sommige kunstenaars die hun inspiratie ook haalden uit de vier elementen (aarde, water, vuur en lucht) of de seizoenen. Het belangrijkste seizoen voor de kunstenaars was de lente, wanneer de natuur opnieuw tot leven kwam.
4
1
2
3
5
6
7
12
Kijk aandachtig naar de vier zijden van de kolom «Kunstmatige landschappen». De afbeeldingen in het midden en het bovenste gedeelte van de panelen zijn verdwenen. Plaats ze terug op de juiste plaats door de nummers naast de overeenstemmende letters te zetten.
D ........... A ...........
H ...........
E ...........
B ...........
I ...........
oplossing zie p16
F ...........
C ...........
G ...........
13
J ...........
Vuur Vuur geeft ons warmte, maar het kan nog veel meer! Vuur wordt ook gebruikt om glas te maken en prachtige keramiek, zoals die vermeld op de reclameaffiche voor het werk van Alfred William Finch in Finland. Maar ik zie dat er 8 fouten in deze reproductie geslopen zijn. Kijk aandachtig naar het originele beeld (dat je vindt in
oplossing zie p16
de kolom «Vuur»). en omcirkel de 8 fouten in je boekje.
14
Lucht Na deze lange wandeling door de tentoonstelling ben ik toe aan een pauze terwijl ik deze vliegende vogels bewonder.
oplossing zie p16
Kun je me zien op dit schilderij, gemaakt door een getalenteerd kunstenaar uit Slovenië?
15
Antwoorden Pagina 5 → De vijf dieren zijn : een slak (onderaan), een ijsvogel en vis (in het midden), een garnaal (onderaan links) en een hagedis (in het middel bovenaan, links en rechts van het kader). Pagina 6 → De art-nouveauwerken zijn (3) Gisbert Combaz, ansichtkaart L’Eau; (4) Omslag voor het boek L’Art japonais door Camille Martin (Nancy) en (5) Villa Bernasconi, detail van een keramiekfries (Regione Lombardia). Pagina 8 → A6, B3, C7 et D5. Pagina 9 → Antwoord D. Pagina 10 → 1: glas, 2 : steen, 3 : metaal, 4 : steen (beton), 5 : metaal, 6 : hout en glas. Pagina 13 → 1C, 2J, 3B, 4E, 5D, 6G et 7F. Pagina 14 → Zie de tekening hiernaast. Pagina 15 → Phileas bevindt zich in het linker bovengedeelte van het schilderij, naast de twee torens.
—
Tentoonstelling en boekje met spelactiviteiten ontworpen door het Réseau Art Nouveau Network www.artnouveau-net.eu —
Wens je meer informatie over art nouveau in Europa, bezoek dan onze website: → www.artnouveau-net.eu. Activiteiten voor kinderen vind je in het gedeelte “Acties – Kinderen”, samen met een grote hoeveelheid informatie en beelden.
→
Foto’s : • P. 5 : Maurice Pillard Verneuil, L’animal dans la décoration, pl. 30 © DHUB, foto Montserrat Fontich, Barcelona • P. 6 : 1, 2 en 6 ontleend aan het tijdschrift Le Japon artistique / 3. Gisbert Combaz, L’Eau © Koninklijke Bibliotheek van België, SV 83141-83152 8, Brussel /4. Camille Martin, detail van de omslag van het boek L’Art japonais © Musée de l’Ecole de Nancy, foto Buren, Nancy / 5. Detail van keramiekfries, Villa Bernasconi © foto Carina Kaplan, Milaan • P. 8 : © foto CMAveiro, Aveiro. • P. 9 : © Jugendstilsenteret, foto SEDAK, Ålesund. • P. 10 : 1. 1. Detail van een glas-in-loodraam © foto Hiltrud Hölzinger, Bad Nauheim /2. Riga © Riga Art Nouveau Centre © foto Salcevics / 3. Muziekpaviljoen © Stad La Chaux-de-Fonds, foto D. Karrer / 4. Rizo i Baire, Jardínes de la Tropical © foto Patricia Baroni, Havana / 5. Charles Rennie Mackintosh, The Glasgow School of Art © The Glasgow School of Art / 6. Casa Barata © foto Museum van Terrassa. • P. 13 : A. Gisbert Combaz , L’Arbre, affiche voor de tentoonstelling gehouden door het salon La Libre Esthétique © foto Mixed Media, Museum van Elsene / B. Rigalt i Granell, Antiga Casa Figueras © foto Ramon Manent, Barcelona / C. Raphaël Evaldre en Privat Libremont, La Vague, glas-in-loodraam in het huis Saintenoy, Bastin en Evrard © MBHG / D. Alexandre de Riquer- Joaquim Vacells, detail van de tafel in de vergaderzaal van het Institut Industriel de Terrassa © Museum van Terrassa, foto Montserrat Fontich / E. Gisbert Combraz, Les Éléments, © Koninklijke Bibliotheek van België, SII 86390-86400 / F.Licino Pinto, toegepaste keramiek Fonte Nova © CMAveiro / G. Émile André, detail van een deurlijst in het huis Huot, Nancy © Musée de l’Ecole de Nancy, foto Dancy / H. Alfredo Campanini, Villa Bernasconi © foto Carina Kaplan, Milaan / I. Josep Graner, Butterfly House © foto Ramon Manent, Barcelona / J. Friedrich Scheffel, dakversiering © Riga, Art Nouveau Centre, foto Romvalds Salcevics. • P. 14. : © Porvoo Museum, Finland. • P. 15. : Scherm © Musea en Galerijen van Ljubljana, Stadsmuseum van Ljubljana, foto Matevž Paternoster. E Verantwoordelijke uitgever : Arlette Verkruyssen, Directeur-generaal Ministerie Van Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest / Bestuur Ruimtelijke Ordening en Huisvesting CCN – Vooruitgangstraat, 80/1 – 1035 Brussel
illustrations et graphisme : Frédérique Bertrand et Frédéric Rey
Dit project heeft financiële steun ontvangen van de Europese Commissie. Deze publicatie geeft alleen de visies van de auteurs weer en de Europese Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor enig gebruik dat gemaakt wordt van de informatie in dit boekje.
