De focus ligt op culturele diversiteit, maar het is geen allochtonenlijst

SPECIAL KLEURRIJKE TOP 100 Tekst: Marloes Levie // Foto’s: Najat Mousslih

Raja Felgata en Khalid Ouaziz

“Kom uit die ivoren toren!”

Khalid Ouaziz

In 2009 stond Raja Felgata als columniste op het podium van de Opzij Top 100. Een blik in de zaal en ze realiseerde zich dat een kleurrijke vrouwengeneratie ontbrak. Spontaan ontstond het plan voor een nieuwe lijst. “Let’s do it!” was de reactie van haar man Khalid Ouaziz. Ze voegden de daad bij het woord: in oktober rolt de vijfde editie van De Kleurrijke Top 100 van de pers.

Raja Felgata

“Het thema diversiteit is altijd de rode draad in mijn carrière geweest,” vertelt Felgata. “Het houdt me al bezig sinds ik halverwege de jaren ’90 begon met de School voor Journalistiek. Zonder in de slachtofferrol te kruipen: op alle redacties waar ik over de vloer kwam, was ik de enige kleurrijke vrouw. Op dat podium bij de Opzijlijst viel het kwartje: ik ga zelf een lijst samenstellen. Waarom niet? Ik ben een mediavrouw, een multimediale denker, ik heb de ervaring en het netwerk.” Ouaziz: “We begonnen klein, maar in de loop der jaren is De Kleurrijke Top 100 uitgegroeid tot een jaarlijks minimagazine waarachter een volwaardige redactie schuilgaat.”

Wat hopen jullie te bewerkstelligen met De Kleurrijke Top 100? Ouaziz: “We hopen vooral de denkwijze van mensen te beïnvloeden en een spiegel voor te houden van hoe de samenleving is: getalenteerd, kundig en prestatiegericht, met verschillende culturele achtergronden. Er staan een heleboel

32

www.broadcastmagazine.nl


honderd procent autochtone mensen in, want ‘kleurrijk’ heeft niet per se de definitie van culturele achtergrond, maar is ook iemand die inspirerend te werk gaat.” Felgata: “De focus ligt op culturele diversiteit, maar het is geen allochtonenlijst. Dat is de denkfout die mensen vaak maken als ze het woord ‘kleurrijk’ horen. Het gaat ons om het zichtbaar maken van groepen. Ik noem geen namen, maar sommige politici schreeuwen moord en brand als het gaat om bepaalde gemeenschappen, terwijl daar zoveel kracht ligt, zoveel potentie is en zoveel rolmodellen zijn, even los van de Ali B.’s en Najib Amhali’s. Mensen die onder de radar blijven, omdat beeldvorming bedekt wie zij zijn en wat zij doen. Daar willen we doorheen breken: zonder wrijving geen glans.”

Wat zijn de selectiecriteria voor de top 100-lijst? Ouaziz: “Samen met onze redactie verzamelen we namen die of het nieuws hebben gehaald, of talen-

Raja Felgata is hoofdredacteur van De Kleurrijke Top 100, journalist en programmamaker. Voor AT5 en KRO’s Goedemorgen Nederland presenteerde ze het nieuws. Ook was Felgata een jaar lang columniste voor Broadcast Magazine.

Khalid Ouaziz is hoofdredacteur van De Kleurrijke Top 100 en werkte als redacteur en producer voor o.a. de NTR. Als artiest en deejay staat hij op podia in binnenen buitenland. In 2007 scoorde Ouaziz een wereldhit met I’m From Holland (Where The F**k You From?).

“De focus ligt op culturele diversiteit, maar het is geen allochtonenlijst” ten die nog niet algemeen in the picture zijn. De kersen op de taart binnen de samenleving. Wij kijken naar hoe iemand zich op hoog niveau manifesteert en vooral ook profileert. Je hebt veel onzichtbare mensen die heel goed bezig zijn. Wij zoeken ze op.”

Wie was in 2015 bijvoorbeeld invloedrijk ‘achter de schermen’? Ouaziz: “Mohammed Sini van de Politiebond. Hij is iemand die op beleidsniveau de problemen aankaart en diversiteit op de kaart zet. De hoofdcommissaris van de Nederlandse politie heeft onlangs al zijn frustraties geuit over het feit dat er zoveel wordt gediscrimineerd.

10/2015

33

SPECIAL KLEURRIJKE TOP 100

de verschillen, maar ook juíst naar de overeenkomsten. En natuurlijk, wij schuiven de problematiek rondom bepaalde gemeenschappen echt niet onder stoelen of banken. In januari hebben we een discussieavond gehad na de gebeurtenissen bij Charlie Hebdo. En we gaan samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken een campagne voeren als het gaat om agressie in het openbare bestuur. Dus tegen p olitieagenten, NSmedewerkers, ambulancebroeders. Zijn we kritisch? Absoluut. Steken we de hand in eigen boezem? Ook. Maar het voert niet de boventoon, want het is niet de dagelijkse realiteit.”

Wordt De Kleurrijke Top 100 omarmd?

Intern, maar ook naar buiten toe naar diverse groeperingen. Ik vind het heel waardevol dat Sini onder de radar zoveel invloed heeft op kwesties waar wij uiteindelijk van horen, maar die al veel langer spelen.”

Hoe is het gesteld met de culturele diversiteit op redacties? Felgata: “Redacties doen hun best, maar hebben nog een lange weg te gaan. En hoe dat kan, is eigenlijk de hamvraag in Hilversum. Wat me opvalt, is dat media informeren over multiculturele kwesties via journalisten en programmamakers die er geen affiniteit mee hebben. Als ze meer hun best zouden doen en zich over culturele verschillen heen kunnen worstelen, hebben ze een veel breder perspectief en een realistischer weergave van de onderwerpen. Het kan simpel-

34

weg niet zo zijn dat een gemiddelde redactie geen afspiegeling is van de samenleving.”

Opvallend, anno 2015… Felgata: “Ja. Het gaat ook gepaard met de discussie die nu wordt gevoerd over ‘de multiculturele samenleving’ en thema’s die zich aandienen. De Zwarte Pietendiscussie, maar ook of Moslims wel of niet stelling moeten nemen tegen ISIS. Dat wordt allemaal maar gewoon out there gegooid, terwijl daar waar invloed is – de media, de beeldvorming – de hoofdrolspelers niet terug te zien zijn. Gemiste kansen van Hilversum.”

‘Graag wens ik de miljoen moslims in Nederland een fijne ramadan toe. Ramadan kareem’ twitterde onze minister-president half juni en dat maakte nogal wat los.

Raja Felgata en Khalid Ouaziz: “Er is nog een lange weg te gaan en vanuit de overtuiging dat wij iets willen veranderen, bestaat De Kleurrijke Top 100.”

Ouaziz: “Het was niet meer dan een ramadangroet, maar half Nederland viel over die tweet van Rutte. Zo bekrompen. Columnisten van vooraanstaande tijdschriften en dag bladen schoten via social media massaal hun mening de wereld in. Dan denk ik: volgens mij hebben we grotere issues om mee te dealen.” Felgata: “Als een kerstreces wordt ingelast voor de Tweede Kamer, dan hoor je mensen niet over de verdeling tussen kerk en staat. Nu was het hek van de dam en ik vind dat het schizofrene voorbeeld van hoe beeldvorming werkt. De media moeten daarin een v erantwoordelijkheid hebben en juist vanwege de grote invloed moeten ze daar heel zorgvuldig mee omspringen. Ik zie verruwing en verrechtsing in het debat, maar ook in beeldvorming en het medialandschap. Kijk nou niet alleen naar


Felgata: “De lijst wordt echt gebruikt ter inspiratie op redacties en dat is ook onze insteek. Kom even los van je adressenbestand en durf ook verder te kijken dan het ‘ons kent ons’-wereldje. Ook het bedrijfsleven gebruikt de lijst veelvuldig. Onze hoofdsponsor is ABN AMRO, maar ook partijen zoals De Baak, Clifford Chance, ING, het ministerie van Binnenlandse Zaken en de gemeente Amsterdam omarmen De Kleurrijke Top 100 en helpen de filosofie uitdragen door campagnes met ons uit te voeren. Zo maken we de nieuwe generatie kleurrijke Nederlanders samen zichtbaar.” Ouaziz: “Onlangs verscheen er een stuk van René Romer in het NRC, waarin hij refereert aan cijfers van het CBS die aantonen dat rond de veertig procent van de Nederlanders over ongeveer veertig jaar een gekleurde achtergrond heeft. In hoeverre is het bedrijfs leven daarop voorbereid? En de media? Veel bedrijven maken nu al die slag met diversiteit. Dat zijn de partijen waarmee wij gelukkig goed samenwerken.”


“Ik ben ook wel eens aangenomen omdat ik een Marokkaanse achtergrond heb. Kan mij het boeien.” Welke slag kunnen de media nu slaan? Felgata: “Hoofdredacteuren missen nog de affiniteit met wat leeft en speelt in de samenleving. Ze zitten echt in een soort ivoren toren. Ik weet dat het gevaarlijk is wat ik nu zeg en dat ik me op glad ijs begeef, maar ik daag de hoofd redacteuren uit echt om in gesprek te gaan met ons, maar ook met ons netwerk. Ik daag ze uit om vaker op microniveau aan te voelen wat er leeft en speelt. En de redacteuren om met voelsprieten in de samenleving te gaan staan. Tele foneer niet vanachter je desk op het Media Park naar een stichting in Amsterdam-West. Nee, ga naar Amsterdam-West. Dan heb je de angel uit een onderwerp of misschien een ander perspectief.”

En hoe kan de diversiteit op redacties een boost krijgen? Felgata: “Een veelgehoord argument is: ‘We kunnen ze niet vinden.’ Ze zijn er wel, maar door welke bril kijk je naar de samenleving? Aan de andere kant roep ik ook mensen op: ga journalistiek studeren of solliciteer! Verandering komt alleen van binnenuit. En quota? Ik ben ook wel eens aangenomen omdat ik een Marokkaanse achtergrond heb. Kan mij het boeien. Als ik laat zien dat ik goed ben in wat ik doe, heb ik gewoon een kans om te

laten zien wat ik kan. Dan moet ik misschien wel drie keer harder rennen, maar het maakt mij wel beter dan de rest. Misschien kort door de bocht, maar het heeft mij geholpen om me staande houden in de tvwereld.” Ouaziz: “Idealiter wordt verder gekeken dan quota. Ik weet nog dat ik bij de NTR binnenkwam: gedeeltelijk quota, gedeeltelijk knowhow. Met mijn muziekkwaliteiten, ervaring en netwerk werd ik omarmd door mijn eindredacteur, Wijnand Honig. Maar in een gesprek met een hoofdredacteur viel: ‘Joh, moet jij niet beneden bij de Moslimomroep zitten?’ Dan dacht ik: ho, heb ik dit echt net gehoord? Dat is de mind bug die helaas nog heerst.”

Heb je het gevoel dat je door je Marokkaanse achtergrond drie keer zo hard moet rennen? Felgata: “Dat is voor mij – en heel veel mensen met mij – toch wel de harde realiteit. ‘Leuk hoor, dat je presenteert, maar je hebt natuurlijk geen blond haar, blauwe ogen en dikke tieten.’ Dat is letterlijk tegen mij gezegd en niet door de minste. ‘Je bent geen Bridget Maasland.’ Nee, ik heb bruine krullen, mooie donkere ogen en misschien niet zo’n boezem, maar ik kan presenteren. Goh, er is nog een lange weg te gaan en vanuit de overtuiging dat wij iets willen veranderen, bestaat De Kleurrijke Top 100.”

10/2015

35

SPECIAL KLEURRIJKE TOP 100 Tekst: Raja Felgata // Foto’s: Jochem Sanders

Welke impact heeft de verslaving van je vader op jou gehad? “Omdat mijn ouders het druk hadden met over leven, heb ik altijd voor hen gezorgd. Dat was een zware taak, ik ben snel volwassen geworden. Toch heeft mijn moeder me laten zien dat het onmogelijke mogelijk is: ze is op haar vijftigste alsnog afgestudeerd als arts en is in de psychiatrie gaan werken. Dat was natuurlijk niet makkelijk in onze gezinssituatie. Je kunt in dit soort gevallen twee keuzes maken: je kunt slachtoffer worden, ineenkrimpen en kijken naar wat je niet hebt. Je kunt ook sterk zijn en positief door het leven gaan. Dat laatste heb ik gedaan. Ik heb rolmodellen gezocht, maar voelde me nooit ergens echt bij horen. In de tijd dat ik jong was, werd er nog letterlijk ‘halfbloed’ tegen je gezegd. Alsof je slechts half bestaat! Later ben ik mensen tegengekomen die ‘dubbelbloed’ zeiden en zo zie ik het zelf ook.”

Diana Matroos: “Ik ben snel volwassen geworden.”

“Ik was de enige gekleurde vrouw op de redactie, dat voel je” Diana Matroos is één van de gezichten van RTL Nieuws en presentator/interviewer voor BNR Nieuwsradio. De Kleurrijke Top 100 interviewde haar over haar jeugd, afkomst en werk. Als voormalig nieuwsleze-res voor de lokale zender AT5 en KRO (Goedemorgen NL) is Diana voor mij altijd een voorbeeld geweest op professioneel en persoonlijk vlak. Een sterke gekleurde vrouw als gezicht van een commerciële zender. Hoe was haar reis, welke keuzes heeft ze gemaakt en waarom? En hoe vindt zij dat het is gesteld is met diversiteit in Hilversum? Een openhartig gesprek op het terras van het Amstel Hotel met de vrouw die haar haar drastisch veranderde omdat ze dichter bij haar roots wilde staan.

36

Uit wat voor gezin kom je? “Een Amsterdams gezin bestaande uit een bijstandsmoeder, een vader die mijn hele jeugd heroïnever-slaafde was en een broer. Geen tra ditioneel gezin dus, weinig luxe ook. Ik groeide op in de jaren ’80, de bijstand was toen nog kariger dan nu. Als onze tv stuk ging, dan kwam er geen nieuwe. Soms sliepen we bij elkaar in bed, omdat de kachel kapot was. Mijn moeder is Nederlandse, mijn vader Surinaams, ze waren één van de eerste gemengde koppels, eind jaren ’60. Mijn moeder was een rebelse vrouw, die op het Rode Plein in Moskou demonstreerde, terwijl mijn opa bij de NAVO werkte. Mijn vader is ruim twintig jaar verslaafd geweest. Hij is er gelukkig vanaf gekomen, maar een echt traditionele opvoeding heb ik niet gehad.”


“In de tijd dat ik jong was, werd er nog letterlijk ‘halfbloed’ tegen je gezegd”

Hoe reageerden mensen toen je als nieuweling aan de slag ging op de redactie van RTL? “Mensen waren heel positief. Ik voelde direct dat er veel dynamiek in het vak zit, wat ik geweldig vind. Ik kan mijn passie erin kwijt. Wel merkte ik dat ik in een heel witte wereld terecht was gekomen. Ik was de enige gekleurde vrouw op de redactie, dat voel je. Ik heb van huis uit meegekregen dat je je daar niet


teveel op moet focussen. Soms heb ik daar moeite mee gehad: in de hectiek van de periode rondom Fortuyn kreeg ik een aantal dossiers over alloch tonenproblematiek. ‘Waarom krijg ik die?’, dacht ik. Er waren veel interessantere dossiers die ik wilde behandelen en ik heb het allochtonendossier na een tijdje dan ook teruggegeven. Ik had er geen zin in.” “Ik merkte ook dat mensen, bewust of onbewust, stigmatiserend kunnen zijn, bijvoorbeeld wat betreft de zwartepietendiscussie. Ik heb mee gemaakt dat iemand met een leidinggevende functie op de redactie een handvol pepernoten op mijn bureau strooide en zei: “Voor de enige Zwarte Piet op de redactie!” Ik dacht: hoe is het mogelijk? Jij bent hoogopgeleid, werkt hier en maakt zo’n domme opmerking? Je hebt geen idee waar je het over hebt: mijn oma was de dochter van een slavin. Verder heb ik ook een mail ingezien die niet voor mij bestemd was, waarin te lezen viel dat ik een uitzending niet mocht presenteren vanwege mijn kleur. Dat kwam hard aan, maar zegt uiteindelijk meer over hen dan over mij. Pure onwetendheid.”

Hoe staat het wat jou betreft met de diversiteit op de redactievloer? “Willen we relevant blijven in de toekomst, dan zullen hoofdredacteuren moeten beseffen dat we gekleurde mensen nodig hebben. Er zijn genoeg onderzoeken gedaan waaruit blijkt dat diversiteit voor betere resultaten zorgt. Als gekleurde vrouw moet je twee keer zo hard werken wil je ergens komen, dat is nu eenmaal zo. De samenleving is gelukkig in beweging, ik zie het ook op de school waar mijn zoon heengaat. Het was eerst een witte eliteschool, maar inmiddels is de samenstelling van de leerlingen heel divers.”

10/2015

37


SPECIAL KLEURRIJKE TOP 100 Tekst: John Olivieira

Je hebt lang stijl haar gehad. Op een gegeven moment maakte je de keuze om ‘natural’ te gaan en je krullen te laten zien. Wat motiveerde je om die keuze te maken? “Die kapselverandering was onderdeel van een proces waarin ik dichter bij mezelf kwam. In 2008 maakte ik voor het eerst een reis naar Suriname, waar ik het land en mijn familie beter leerde kennen. Mijn familie heeft altijd gezegd dat ik met stijl haar meer carrièrekansen zou hebben. Toen mijn moeder zwanger van mij was, zei een deel van mijn Surinaamse familie tegen haar: “Jullie krijgen goede kinderen, want ze zijn lichter en hebben zachter haar.” Met kroeshaar zou ik meteen ‘die Surinaamse vrouw’ zijn. Toen ik ouder werd, groeide het geloof in mezelf, de trots op mijn afkomst en alles wat ik heb bereikt. Wat ook meespeelde, was dat mijn haar steeds opnieuw chemisch behandeld werd, waardoor het broos werd en zelfs begon af te breken. Al met al besloot ik mijn haar te dragen zoals het is.”

Vond je dat spannend? “Doodeng, ja. Ik heb Ilham Mastour benaderd, de bekende hairstylist van onder andere Naomi Campbell. Ik wilde dit doen met iemand die begreep hoe belangrijk haar is wanneer je op televisie komt. Ze zei dat ik niet moest twijfelen en het gewoon in één keer moest afknippen. Iedereen reageerde positief, al moest de één er wat meer aan wennen dan de ander.”

Wie zijn je voorbeelden? “Obama, omdat hij de eerste zwarte president van Amerika is. In Nederland is dat vooralsnog ondenkbaar. Ook is hij een koning in verhalen vertellen: hij weet hoe je iets overbrengt. Ik geef presentatie trainingen en zie hem echt als een voorbeeld. Mijn moeder, omdat ze me heeft laten zien dat alles mogelijk is. Ze is helaas vijf jaar geleden aan kanker overleden. Maar op je vijftigste nog afstuderen als arts: daar heb je ballen voor nodig. Neelie Kroes wil ik ook noemen. Op je zeventigste nog de portefeuille Innovatie krijgen, hoe cool is dat? In de media worden oudere vrouwen sneller afgeschreven.”

Waar ben je trots op? “Zonder autocue presenteren en dan moeten improviseren – dat zijn momenten waar ik trots op kan zijn. Breaking news presenteren: je moet dan enorm snel de juiste toon weten neer te zetten, ter-

38

Hoog tijd voor zelfreflectie “Mijn familie heeft altijd gezegd dat ik met stijl haar meer carrière kansen zou hebben” wijl er van alles gaande is. Na afloop kan ik niet slapen van de adrenaline. Bij de gijzelingen in Parijs eerder dit jaar hebben we veel complimenten gekregen over onze presentatie. Het is echt een teamprestatie. Waar ik ook trots op ben, zijn de keren dat ik dagvoorzitter was van congressen op inter nationaal niveau, waar leden van het Koninklijk Huis, CEO’s, buitenlandse politici en de minister-president aanwezig waren. Dat is echt topniveau en daar kan ik van genieten. Bovendien blijf je je hiermee als presentator verder ontwikkelen.”

Amsterdam is de reclamehoofdstad van Nederland. Maar Amsterdam is ook de stad waar meer dan de helft van de bevolking de etnischculturele wortels in het buitenland heeft. Toch wordt praktisch alle communicatie in onze hoofdstad ontwikkeld vanuit een bijna exclusief blanke belevingswereld.

John Olivieira (Not Urban) werkte jarenlang voor Sanoma en is marketingstrateeg, gespecialiseerd op het gebied van branded content. Deze column werd eerder gepubliceerd in Adformatie in augustus dit jaar.

Wil je ons nog iets meegeven?

Amsterdamse reclamecreatieven, (en de strategen, account- en projectmanagers om hen heen) bevinden zich geregeld in een social circle van gelijkgestemden met een vergelijkbare achtergrond. In hun persoonlijke levens is vaak weinig vermenging met meer dan de helft van de Amsterdamse bevolking die de roots elders heeft liggen. De wijze waarop deze professionals vanuit die persoonlijke leefwereld naar de

“Ja, nog even kort over de zwartepietendiscussie. Blanke mensen hebben vaak zoiets van: “Alsof ik discrimineer!” Het is alleen niet zo dat wanneer je denkt dat je niet discrimineert, dat je het dan ook niet doet. In landen als de VS zijn ze echt met stomheid geslagen over ons pietenfeestje. Zouden we het Sinterklaasfeest hetzelfde vormgeven als we het, met de huidige kennis over het Nederlandse slavernijverleden, opnieuw zouden ontwikkelen? Ik denk dat veel mensen ‘nee’ zouden antwoorden. Daar moet de discussie over gaan, maar dat heeft tijd nodig en de emoties zitten nu nog te hoog.”


De ‘reclame-allochtoon’, zoals Dirk van der Lecq schrijft in Adformatie van 20 juni, is veelal een excuusallochtoon. De rollen die deze Marokkaanse, Surinaamse of Turkse Nederlanders krijgen toebedeeld, zijn bovendien bedacht door witte reclamemakers. Zij hebben hun oor daarvoor meestal niet te luister gelegd bij de gemixte bevolkingsgroep zelf. De reclameallochtoon weerspiegelt vooral de manier waarop witte reclamemakers naar de multiculturele samenleving kijken, en gaat voorbij aan de wijze waarop multicultureel Nederland zélf in de samenleving staat.


multiculturele samenleving kijken, komt daarmee vanzelfsprekend tot uiting in de communicatie concepten die ze ontwikkelen.

Ik loop nu al zo´n twintig jaar mee in de media- en reclamewereld en constateer vooral stilstand Daar komt bij dat de daadwer kelijke etnisch-culturele diversiteit van de samenleving soms wordt gebagatelliseerd. Het zou allemaal wel meevallen met de verkleuring. Een gedachte die is gestoeld op de onduidelijke registratie door het CBS, waarin onder meer derde en latere generaties als autochtoon zijn vastgelegd. Prima natuurlijk, maar daarmee hebben sommige van deze autochtonen nog steeds black hair products nodig.

De Amsterdamse reclamewereld is nogal zelfgenoegzaam. Zelf kritiek kom je er weinig tegen. En dat terwijl zelfkritiek juist een enorme aanjager is voor creatieve concepten die nóg verrassender zijn. Zoals ex-TBWA’er René Romer in zijn meest recente boek over multiculturele marketing schrijft: ‘Stilstand is achteruitgang. Visies veranderen, meningen zijn vaak tegenstrijdig, de meest effectieve concepten ontstaan als uiteenlopende gezichtspunten bij de ontwikkeling ervan aan bod komen.’ En met dat laatste adviseert Romer uiteraard om de visies vanuit de multiculturele samenleving zélf bij de ontwikkeling van communicatieconcepten te betrekken, iets dat tot op heden nauwelijks gebeurt. Ik loop nu al zo´n twintig jaar mee in de media- en reclamewereld en constateer vooral stilstand. Natuurlijk: technologische ontwikkelingen maken dat onze wereld er elk jaar weer anders uitziet. Dat is heerlijk uitdagend en daar

10/2015

39


SPECIAL KLEURRIJKE TOP 100 Tekst: Malika Ouacha // Foto’s: De Kleurrijke Top 100

Sandra Schuurhof moeten we onze bureaus met enige regelmaat anders op inrichten. Maar waar de doelgroepen die we bedienen met de dag gevarieerder worden, daar zien we in de personeelssamenstelling van onze bureaus weinig beweging. Je zou de bureauwereld kunnen beschouwen als een witte zuil in een zich steeds verder verkleurende samenleving.

“Denk goed na wat je sterke punten zijn en focus daarop”

Vinden op de bureaus inhoudelijke gesprekken over dat gebrek aan diversiteit plaats? Misschien, maar ik ben die gesprekken zelf nog niet tegengekomen. Zijn er inhoudelijke discussies over hoe de te ontwikkelen communicatieconcepten beter kunnen aansluiten op de belevingswereld van miljoenen Nederlanders met een gemixte achtergrond? Mogelijk, maar ik heb deze zelfreflectie nog niet mogen ervaren. Ik merk daarentegen dat het bijna een taboe is om dit onderwerp ter sprake te brengen. Woorden als diversiteit en etnomarketing zijn bijna besmette begrippen. Dat is zó passé, wordt vaak gedacht. Door die bizarre ontkenning van de wereld waarin we wonen, blijven we in onze bubbel leven.

Door die bizarre ontkenning van de w ereld waarin we wonen, blijven we in onze bubbel leven En het gaat niet alleen om de reclamewereld. Zo verschilt de mediawereld weinig met die van ons. De mediawereld bevestigt vooral dat de wereld die wij zelf ervaren, ook de échte wereld is. Niets zo erg als een Kleurrijke Lijst – ik was er altijd een fel tegenstander van. Maar omdat we binnen onze bureaus en media zelf het debat uit de weg blijven gaan, is het helaas een noodzakelijk kwaad. Het eerste exemplaar van de prachtige vierde editie van de Kleurrijke Top 100 werd vorig jaar in Pakhuis De Zwijger uitgereikt aan RTLprogrammadirecteur Erland Galjaard. Wie op de video het overzicht van RTL-presentatoren zag, begreep meteen hoe terecht dit was. Natuurlijk is dit nog slechts een voorzichtig begin; in de huidige fase is het wat meer de verpakking dan dat er thematisch ook een betere aansluiting is op onze multiculturele wereld. Maar het is bijzonder dat RTL een gevarieerdere samenleving laat zien dan de landelijke NPO, terwijl die laatste door de overheid wordt betaald. Laten we hopen dat RTL een voorbeeldfunctie heeft die binnen de reclame- en mediawereld navolging krijgt en verder wordt uitgebouwd. Zelfreflectie, intern debat, dat zal de kwaliteit van het werk dat we creëren juist verder omhoog brengen. Is dat niet precies wat we willen?

40

Sandra Schuurhof (43) begon haar carrière als verslaggever voor 5 in het Land, en werkte vervolgens achtereen volgens als documentairemaker, verslaggever bij RTL Nieuws, royaltydeskundige bij RTL Boulevard en presentatrice bij Hart van Nederland op SBS6. Hoe was het om als mooie, jonge vrouw de media wereld binnen te stappen? “Ik ben echt via de klassieke journalistieke manier binnengekomen. Ik heb de School voor de Journalistiek gedaan en liep stage bij AVRO’s Netwerk, een programma dat toen net begon en al erg goed liep. Ik wilde graag verslaggever worden, en men adviseerde me om te beginnen bij een regionale omroep. Ik heb toen gesolliciteerd bij 5 In Het Land, een programma van RTL, en ik kreeg de baan, terwijl ik nog niet was afgestudeerd.” “Ik moet wel zeggen dat het nog steeds een ‘ding’ is om als vrouw in de nieuwsverslag


geving te werken. Toen ik begon in 1996 was dat nog echt een mannenbolwerk, vrouwen werkten veelal achter de schermen. Daarnaast was ik ook nog eens een atypische persoonlijkheid: ik was jong, had dat lange, zwarte haar en droeg moderne kleding. Het heeft even geduurd voordat ik als ‘spring in het veld’ serieus werd genomen op de nieuwsvloer. Ik heb mezelf echt moeten bewijzen om serieuzere klussen te mogen doen, zoals verslaggeving vanuit India en Afghanistan. Dat ik drie weken op de grond zou kunnen slapen en alsnog een goed verslag leveren, werd niet helemaal geloofd. Men moest echt wennen aan een jonge vrouw die er goed uitzag, zichzelf goed verzorgde én een goede journalist was.”


“Je hebt als vrouw minder ruimte om fouten te maken”

Hoe staat het eigenlijk met diversiteit in de journalistiek?

Sinds een half jaar ben je moeder. Hoe heeft dat je leven veranderd?

“Het gaat al beter, maar we zijn er nog lang niet. Het is niet zo dat minderheden worden gediscrimineerd, maar het is moeilijk om goede mensen te vinden. Ik weet dat op een gegeven moment veel vraag was naar een televisieverslaggever met een allochtone achtergrond. Ik zat in de sollicitatiecommissie en kan je verzekeren dat het echt moeilijk was om iemand te vinden. Uiterlijk mag niet afleiden, niet in positieve en niet in negatieve zin. Als vrouw is het nog steeds moeilijk om serieus te worden genomen als je er goed uitziet en verslag doet van serieus nieuws. Dat vind ik erg. Je krijgt als vrouw ook veel meer over je heen als je even minder goed scoort, kijk maar naar Eva Jinek. Je hebt als vrouw minder ruimte om fouten te maken. Je moet harder werken om jezelf te bewijzen.”

“Moeder worden is het allerleukste dat me ooit is overkomen. Alle clichés zijn waar. Ik heb me wel zorgen gemaakt van tevoren, omdat ik een onregelmatig leven leidde en veel werkte en reisde. Maar ineens draait alles om een kind dat gebaat is bij rust en regelmaat. Wonder boven wonder gaat het goed.”

Zou een vrouw met een hoofddoek het Journaal kunnen presenteren?

“Vrouwen worden gelukkig steeds minder op hun uiterlijk afgerekend, er zijn steeds meer vrouwen van boven de veertig die hun werk kunnen blijven doen op televisie. Dat is goed, want tv is ook een afspiegeling van de samenleving, en er zijn veel ouderen. Vrouwen van zestig moeten daarom ook gewoon op televisie kunnen verschijnen, net als mannen van zestig dat nu al kunnen. Natuurlijk wel gepaard gaande met een programma dat bij die leeftijd past. Maar met alle respect: wil jij altijd maar naar een meisje van twintig kijken?”

“Nee, ik denk dat dat lastig is. Je laat ook niet iemand met een petje op het nieuws doen. Wat ik al zei: je moet zorgen dat je als verslaggever niet afleidt en objectief overkomt. Als jij een hoofddoek draagt en verslag moet doen over Geert Wilders, dan is het als kijker lastig te geloven dat je objectief bent. Je ziet tegenwoordig trouwens wel steeds meer vrouwen met grote haardossen, dus in zekere zin kan het ook weer wel.”

Welk advies zou je jonge redacteuren aan het begin van hun carrière willen meegeven? “Denk goed na wat je sterke punten zijn en focus daarop. Je kunt altijd allerlei dingen tot je nemen en proberen, maar zeker in het begin is het belangrijk om heel goed te worden in één specifiek ding. Ontdek je talenten en durf daarin te investeren. Ook als dat betekent dat je voor onzekerheid kiest.”

Je bent inmiddels 43. Hoe kijk je aan tegen de houdbaarheidsdatum waar vrouwen in de media mee worden geconfronteerd?

10/2015

41

SPECIAL KLEURRIJKE TOP 100 Tekst: Malika Ouacha // Foto’s: De Kleurrijke Top 100

“Je moet op zo’n redactie willen werken en weinig allochtonen willen dat” Alleen: men moet wel willen. Je moet mensen weten te vinden die werken in de journalistiek en dan ook nog in onze vorm van journalistiek, nieuwsjournalistiek. Je moet op zo’n redactie willen werken en weinig allochtonen willen dat.”

Denkt u dat weinig allochtonen dat willen of weet u dat zeker?

Marcel Gelauff, hoofdredacteur NOS Nieuws

“Je ziet het in de hele sector, dus zo lastig is het blijkbaar om diverser te worden” Bent u kleurrijk?

Uit onderzoek van NRC is gebleken dat slechts drie procent van de grote nieuwsredacties van niet-westerse afkomst is. Zo ook bij de NOS. De Kleurrijke Top 100 spreekt NOS-hoofdredacteur Marcel Gelauff over diversiteit op de redactievloer.

42

“Ik ben grijs en blank, dus het ligt aan je definitie van kleurrijk. Ik denk dat wij, de redactie, erg ons best doen om breed en kleurrijk te zijn, omdat het onze publieke journa listieke opdracht is om nieuws te maken voor iedereen. Onze doelgroep is van jong tot oud en van niet opgeleid tot hoogopgeleid. Het is belangrijk om zoveel mogelijk mensen te bereiken en dat maakt het belangrijk om zoveel mogelijk lagen, niveaus en groepen in de samenleving te verbinden met elkaar. En dat kan natuurlijk altijd beter. Onze redactie is nog altijd voornamelijk autochtoon en blank. Het zou goed zijn als dat verandert,


omdat we dan nog dieper kunnen doordringen in de haarvaten van de samenleving.”

Hoe komt het volgens u dat de media over het algemeen geen afspiegeling van de samenleving zijn? “Ik weet niet of het ons doel moet zijn om een perfecte afspiegeling van de samenleving te zijn. Wat voorop staat, is dat de mensen die hier willen werken journalist zijn en zich aan getrokken voelen tot onze vorm van journalistiek. Dat is het beginpunt: je moet dit vak leuk vinden. Je moet geen bakker of slager willen zijn, want daar kunnen we hier niks mee.” “Maar je bedoelt het anders: waarom wij niet breder met verschillende lagen in de bevolking verbonden zijn. Om dit vak te doen, zou je een substantieel niveau in opleiding moeten hebben, anders ben je niet in staat om de


nieuwsfeiten goed te wegen, het toepassen van hoor en wederhoor en de taal te beheersen om tot goede formuleringen te komen. In het verleden hebben wij allerlei pogingen gedaan om ons te verbreden, met name richting allochtonen. Dit deden we onder andere met stageprojecten, maar het blijkt toch steeds weer dat het lastig is omdat de mensen ons niet weten te vinden of omdat ze niet in deze sector willen werken. We praten er ook over met de scholen voor de journalistiek, waar hetzelfde probleem speelt. Op de opleidingen zitten vooral blanke autochtonen.” “Ik denk dat het in de journalistieke sector verstandig is om het anders te doen. Dat je journalistiek beter wordt, want daar gaat het om.

“Wij slagen er in ieder geval niet in om ze te bereiken en dat zie ik in de hele sector. We praten er veel over met collega’s en je hoort het op de scholen voor de jour nalistiek.”

Wat is er concreet gedaan om de diversiteit te verbeteren? “We proberen bereikbaar te zijn voor iedereen en met allerlei mogelijke provisies met mensen te praten. In het verleden zijn specifiek voor allochtonen stageplaatsen gecreëerd en is een aantal mensen gericht aangenomen, maar niet veel. Ze waren toen ook al moeilijk te vinden. Je ziet dat het niet beklijft. Mensen gingen na een poos toch wat anders doen, omdat het vak niet goed bij ze paste of omdat ze te makkelijk te vaak werden ingezet op onder werpen die dicht bij hun achtergrond liggen. Ik ben voorzitter van

10/2015

43


PREVIEW LUSTRUMEDITIE

het Genootschap van Hoofdredacteuren, wat gewoon een praatclub is voor hoofdredacteuren. Ik spreek geregeld collega’s en die hebben precies dezelfde moeite met het vinden en behouden van allochtone medewerkers.”

Heeft u ook geprobeerd om allochtone redacteuren ook andere onderwerpen te laten doen dan telkens Midden-Oosten, migratie et cetera? “Het doel is niet om ze alleen maar op hun eigen achtergrond in te zetten, maar het is natuurlijk logisch dat je iets probeert te doen met een bepaald netwerk waarmee iemand binnenkomt. Er zitten bij de NOS collega’s die een bepaalde achtergrond hebben, maar met allerlei onderwerpen bezig zijn die niets met die achtergrond te maken hebben.”

Touria Ahayan, eindredacteur bij SBS6, zegt dat allochtonen op redacties onbekende werelden kunnen verklaren. Bent u het hiermee eens? “Als je beter verbonden bent met verschillende lagen en groepen in de samenleving, dan kun je er beter over berichten en zie je misschien dingen die je niet ziet als je redactie minder breed is samengesteld.”

Heeft u een verklaring waarom journalistiek allochtonen niet aanspreekt? “De verklaring die vaak wordt gegeven, is dat de status van het beroep niet erg hoog is. Men is bang dat we erg met de overheid zijn verbonden, dat we bevooroordeeld zijn en onvoldoende oog hebben voor percepties van wat nieuws is of hoe je met nieuws zou kunnen omgaan.”

Moet afkomst een rol spelen in de selectie van nieuwe mensen? “Nee. Je moet aan een aantal journalistieke basis voorwaarden voldoen. Als je een presentator zoekt, dan ga je geen eindredacteur aannemen. Er is een Heeft u een verklaring waarom journalistiek allochtonen niet aanspreekt?

44

“Ik vind het moeilijk om te voorspellen waar we over vijf jaar staan.”

bepaalde ondergrens waaraan iemand moet voldoen, de kern van dit vak, de journalistieke benadering, en aan de andere kant zoek je iemand die iets specifieks toevoegt aan de redactie.”

Als u iemand bewust aanneemt vanwege een culturele achtergrond, betekent dit per definitie afbreuk aan kwaliteit? “Nee, dat zie ik niet zo. Als je ervoor kiest om iemand aan te nemen met een niet-westerse achtergrond omdat je denkt dat hij of zij iets toevoegt, dan kun je ook zeggen dat daarmee de kwaliteit wordt verhoogd. Misschien kan hij of zij iets anders minder goed, maar dat geldt ook voor jou en mij.”

Wat blijft er over als nieuwsmakers op elkaar lijken en hun belevingswereld niet verder reikt dan de grachtengordel? “We wonen niet allemaal in de grachtengordel, verre van. Het is daar namelijk onbetaalbaar als je in de journalistiek werkt. De gemiddelde leeftijd op de redactie is begin 40, maar we hebben ook jonge mensen in dienst. We proberen toestroom te creëren met stagiaires en de deelredactie van NOS op 3. Als je redactie heel eenzijdig samengesteld zou zijn, komt dat de kwaliteit niet ten goede, dus het is heel belangrijk dat het niet zo is.”

Hoe komt de NOS toch aan het imago blank en 40+ te zijn? “Ik weet niet zo goed waarom dat beeld bestaat. Misschien omdat het in het verleden wel eenzijdig en afgesloten was. De landelijke journalistiek stond meer met de rug naar de samenleving. Ik denk dat het een beeld is van vroeger en dat het echt niet meer past bij deze tijd.”

Op vrijdag 30 oktober vindt in Pakhuis De Zwijger in Amsterdam een feestelijke bijeenkomst plaats (vanaf 19.00 uur), waar voor de vijfde keer De Kleurrijke Top 100 wordt onthuld; zie ook www.dekleurrijketop100.nl. Broadcast Magazine geeft alvast enkele namen uit de categorie media, uiteraard zonder hun positie te verklappen…

1

2

3

4

In hoeverre voelt u zich verantwoordelijk voor stereotyperende berichtgeving over minderheden? “Ik ben verantwoordelijk voor wat we uitzenden, dus ja, natuurlijk voel ik me daar verantwoordelijk voor. Door met de redactie te praten over dit onderwerp en ze te wijzen op woord en beeldkeuze kun je stereotypering voorkomen.”

Diana Matroos

Thomas Erdbrink

Simone Weimans

Altan Erdogan

Interviewer bij BNR Nieuws radio, presentator bij RTL, dagvoorzitter en presentatie coach.

Journalist en sinds 2002 correspondent in Teheran (Iran).

Nieuwslezeres NOS Journaal.

Journalist.

Werkte tijdens haar studie aan de Erasmus Universiteit al bij de inmiddels opgeheven Wereldomroep. Hierna ging ze aan de slag bij de VARA als verslaggever, redacteur en presentator voor onder andere Radio 1 en Radio 5. Deed ook voice-over werk voor Nederland 3 (inmiddels NPO3) en Zembla. Weimans presenteert ook het nieuws bij Nieuwsuur en voor het Radio 1-programma De Gids. FM maakt ze de rubriek Tijdgeest, over sociale media en internet. Onlangs stelde Weimans in een interview in de Volkskrant het jammer te vinden dat er zo weinig kleur is bij de NOS en de journalistiek in Nederland.

Was in het verleden onder meer adjunct-hoofdredacteur van Volkskrant Magazine, hoofdredacteur van Nieuwe Revu en hoofd communicatie bij BNNVARA. Daarvoor was hij werkzaam bij Het Parool. Tussen 2012 en 2014 werkte Erdogan onder andere als redacteur bij Powned en als hoofd communicatie en programmamaker bij de VARA. Erdogan is momenteel hoofdredacteur van Folia, het tijdschrift van de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam. Als hoofdredacteur-directeur wordt Erdogan leidinggevende van de redactie en zakelijk leider van de stichting Folia Civitatis.

Zie haar interview vanaf pagina 36 in deze special.

Hoe ziet u NOS over vijf jaar, wat diver siteit betreft? “Moeilijk. Ik hoop dat het beter en evenwichtiger zal zijn, maar het is maar de vraag of dat lukt. Diversiteit is natuurlijk een begrip dat al heel lang relevant is en waar we jaren geleden al aandacht aan zijn gaan besteden. Je ziet het gebrek aan resultaat, je ziet het in de hele sector, dus zo lastig is het blijkbaar om diverser te worden. Ik vind het moeilijk om te voorspellen waar we over vijf jaar staan.”



Erdbrink won de Ton Hoogenboomprijs voor artikelen in het Leidsch Dagblad over onder andere asbest en het bezoek van de Japanse keizer. Hij werkt(e) onder meer voor NOS Journaal, Nieuwsuur, NRC Handelsblad, The Washington Post en The New York Times. In de Volkskrant heeft hij een eigen rubriek getiteld Onze man in Teheran, naar zijn gelijknamige documentairereeks voor de VPRO. In juni van dit jaar won dit programma de Nipkowschijf, de prijs van tv-critici voor het beste televisieprogramma. Erdbrink doet niet alleen verslag over Iran, maar ook over omringende landen. Volgens Time Magazine is hij een van de belangrijkste twitteraars, als een van de weinige westerse journalisten in Iran.

10/2015

45


5

6

7

Seada Nourhussen

Wilfred Genee

Sjoukje Rietbroek

Sinds 2009 Afrika-redacteur bij Trouw.

Televisie- en radiopresentator, sportjourna list en schrijver.

Freelance journalist en correspondent in Marokko. Werkt onder andere voor NOS, NTR, Trouw en ANP.

Daarvoor werkzaam bij de redactie binnenland van Trouw en als freelancer voor onder andere Elsevier en De Volkskrant. In 2011 verscheen haar boek Bloedmobieltjes, Coltan in Congo. Nourhussen schreef essays voor het wetenschappelijk tijdschrift Christen Democratische Verkenningen en de bundels Weg uit Babylon en WTF! Volwassen worden na elf september. Nourhussen is geregeld spreker of interviewer bij debatten en bijeenkomsten. Ze schrijft inmiddels al jaren over het continent Afrika voor de buitenlandredactie van Trouw en bezocht daarvoor onder andere Nigeria, Ethiopië, Congo en Zuid-Afrika.

8

Genee begon zijn journalistieke carrière al tijdens zijn studie, bij de Lokale Omroep Groningen. Na zijn studie besloot hij zich volledig te concentreren op een carrière als sportpresentator. Na een periode bij de lokale omroep presenteerde hij onder andere bij Filmnet, Sport 7 en SBS6. Uiteindelijk kwam hij terecht bij RTL. Na een avontuur bij Talpa keerde Genee terug bij RTL om onder andere Voetbal International (inmiddels Voetbal Inside) te presenteren. Met VI won hij in 2011 de Gouden Televizier-Ring. In 2012 verschenen onder de titel Wijsneus de honderd beste columns van Genee voor Playboy en AD. In november 2013 bracht hij samen met zijn vrouw het boek Vullen of voeden uit.

9

Haar journalistieke loopbaan begon op de internetredactie van het Brabants Dagblad. Een jaar later ging Rietbroek aan de slag bij BN DeStem als regioverslaggever en later ook op de internetredactie. Nadat haar baan in 2013 werd wegbezuinigd, vertrok ze naar Marokko, waar ze met collega Rik Goverde (De Groene Amsterdammer, de Persdienst en NRC) een correspondentschap opzette. Haar verhaal over wetsvoorstellen in Marokko tegen normalisering van Israël heeft tot vragen in de Tweede Kamer geleid.

10

Sinan Can

Shamira Raphaëla

Rachid Finge

Programmamaker en onderzoeksjournalist.

Regisseur en documentairemaker.

Techredacteur en nieuwslezer bij NOS op 3.

Can studeerde journalistiek & voorlichting aan de Hogeschool in Tilburg. Nog tijdens zijn studie vertrok hij voor acht maanden naar Istanbul om daar te werken voor de Turkse tak van CNN. Terug in Nederland werkte hij achtereenvolgens voor Infocus (NMO), Premtime (NPS) en Zembla/Uitgesproken (VARA). Als researcher maakte hij de Zembla-uitzendingen ‘De heilige Ayaan’ en ‘Gijzeling in Almelo’. Voor die laatste aflevering kreeg Can de prijs voor de beste onderzoeksjournalistiek. Voor Uitgesproken maakte hij eerder in dit jaar de minidocu Weggestopt in Irak. In 2015 maakte hij met acteur Ara Halici de documentairereeks Bloedbroeders over de Armeense genocide van 1915.

Afgelopen jaar maakte de 32-jarige Shamira Raphaëla de persoonlijke documentaire Deal with it gemaakt. De film geeft een kijkje in het leven van twee draaideurcriminelen – Shamira’s vader en broer – die zich in de documentaire volledig blootgeven. Een film over destructieve patronen en familieliefde. Raphaëla vindt het belangrijk te laten zien dat mensen als haar vader en broer, waar door de maatschappij vaak op neergekeken wordt, ook maar gewoon mensen zijn. Naast het maken van documentaires is Raphaëla regisseur van populaire tv-programma’s zoals Expeditie Robinson, Spuiten en Slikken en Chantal blijft slapen.

Finge was twee jaar lang redacteur bij de Leidse nieuwssite Sleutelstad.nl. Zijn eerste betaalde radiobaan was in 2004 als technicus bij BNR Nieuwsradio. Sinds 2006 is hij nieuwslezer bij NOS op 3 en sinds 2013 daarnaast techredacteur. Hij ging in 2005 aan de slag bij de NOS als redacteur voor NOS Teletekst en radiobulletins. Naast radio en journalistiek is Finge actief in jongerenparticipatie en ICT. Zo werkte hij via een vertaalbureau als linguistic tester voor softwarebedrijven als Electronic Arts en Adobe Systems. Ook is hij trainer bij het Nationaal Jeugddebat, een project van de Nationale Jeugdraad. Daar bereidt hij 150 jongeren voor die in het jaarlijkse jeugddebat in de Tweede Kamer debatteren met bewindslieden uit het kabinet.

46


De focus ligt op culturele diversiteit, maar het is geen allochtonenlijst

Recommend Documents