De creativiteit van een mens is uniek
‘Er zijn veel kinderen die talenten hebben op andere vlakken dan rekenen en taal. Dat moet ook de kans krijgen om naar buiten te komen.’ Debby Haring
Leerkracht Andreashof Katholieke basisschool in Kwintsheul ‘Als een kind moeite heeft met rekenen, taal en de andere basisvakken, is het fantastisch als datzelfde kind ineens op een podium uitblinkt in spelen en zingen. Dat is zo'n succeservaring!’
Pijlers ‘Onze school vormt zich om naar een brede school. We hebben daarbij twee pijlers. Ten eerste zorg, en passend onderwijs is daarin een speerpunt. Ten tweede sport en cultuur. Het is voor kinderen belangrijk om te sporten, te bewegen, maar ook om in aanraking te komen met cultuur. Veel kinderen hebben talenten op andere vlakken dan rekenen en taal. Je moet wel de kans creëren om dat te ontdekken, te ontwikkelen. Ook binnen bedrijven neemt de behoefte aan creatieve geesten toe, want de creativiteit van een mens is uniek. Een goede sollicitatiebrief kunnen schrijven is belangrijk, maar de presentatie tijdens het sollicitatiegesprek ook. In hoeverre je met kunst en cultuur in aanraking komt, speelt daar een rol in. Dat komt op scholen snel in de knel omdat die andere vakken toch belangrijker lijken te zijn en bovendien beter toetsbaar.
Kunst en cultuur proberen we toch op verschillende manieren in het lesprogramma te verwerken. Onze school doet bijvoorbeeld mee aan het kunstmenu, het kunst- en cultuurprogramma waarin verschillende groepen vier keer per jaar actief of passief deel kunnen nemen.'
Inspiratie ‘Met Dario Fo en Koperen Kees hebben we nu een aantal projecten gedaan, waaronder Me sokke sakke so. Professionals komen dan de school binnen en geven een enorme boost. Als kinderen een paar keer met echte spel-, dans- en zangdocenten bezig zijn, geeft dat de cultuureducatie in onze school een enorme lift. Je ziet kinderen dan ineens van een heel andere kant. Alle kinderen doen mee en na de voorstelling zindert dat nog een tijd na. Wij doen heel graag mee met de meespeelvoorstelling Juffrouw Kachel. van Koperen Kees. Er is geen andere organisatie in de omgeving die zo werkt en muziek, zang, drama en dans in zich heeft verenigd. Het is altijd origineel en ook altijd net even anders. Ik heb zelf meegedaan met
projecten bij Dario Fo. De docenten staan overal voor open, niets is te gek. Als ze met mensen spreken, komen er gelijk allerlei ideeën. Dat inspireert enorm. Wij werken ook wel samen met verenigingen, zoals muziekvereniging Sint Gregorius. Dat heeft dan betrekking op het muziekonderwijs, wat ook vruchten afwerpt.’
Maatschappij ‘Wij kunnen als docenten veel, maar schieten op bepaalde vlakken echt tekort. Je hebt eigenlijk vakdocenten nodig, maar die zijn helaas allemaal wegbezuinigd. We werken nu wel met een combinatiefunctionaris en muziekvereniging St. Gregorius. Een muziekdocente gaat onder en na schooltijd in verschillende disciplines extra lessen geven. Maar als ouders bijspringen met kunst en cultuur, heeft dat ook een grote meerwaarde. Koos Sekrève, ook docent bij Koperen Kees, heeft twee kinderen bij ons op school gehad, maar is hier nog steeds actief. Omdat kinderen het zo graag wilden, heeft hij voorgesteld een tijdje met ze mee te zingen. In Kwintsheul is er op gebied van kunst en cultuur weinig, terwijl er wel een behoefte is dat dichter bij huis te kunnen. Kunst en cultuur verdienen een vaste plek binnen het onderwijs en de dorpsgemeenschap. Mensen ontmoeten elkaar bij dans-, toneel-, en muziekverenigingen. Dat geeft saamhorigheid, het gevoel om samen voor dingen te gaan. Investeren in kunst en cultuur, dat verdient de maatschappij terug. Dario Fo zou ook iets kunnen betekenen voor leerkrachten. Bijvoorbeeld netwerken opzetten voor overdracht van kennis aan leerkrachten. Ik kan geen noot lezen, maar kan wel muziekles geven. Soms moet je leerkrachten op weg helpen en zo'n netwerk voor overdracht zou daarvoor fantastisch zijn.’
15
Cultuuraanbieders in Westland Dario Fo en Koperen Kees Kunst en cultuur bestaat al sinds mensenheugenis en is een groot goed voor de ontwikkeling van ieder mens. Een verrijking, een meerwaarde in alle opzichten en in de brede zin van het kleurrijke spectrum dat bij kunst en cultuur hoort. Theaterschool Koperen Kees is met financiële steun van gemeente Westland in 1995 opgericht en sinds die tijd verzorgen Dario Fo en Koperen Kees kunst- en cultuureducatie onder andere op basisscholen in Westland. De lessen worden gegeven op verzoek van en grotendeels bekostigd door de scholen zelf. Onder andere door het provinciale Actieplan Cultuurbereik Tussen kust en kunst I en II kon Dario Fo een aantal kunst- en cultuureducatieprojecten ontwikkelen voor het onderwijs. Vaak gecombineerd met community-artprojecten zoals bijvoorbeeld de opera Carmen in Wateringen, Operalint Heenweg en Kwintsheul, en Juffrouw Kachel in Maasdijk.
Jarenlange ervaring in alle disciplines Koperen Kees ontwikkelt leerplannen, leerlijnen, docentenhandleidingen en lesmaterialen voor cultuureducatie in alle kunstdisciplines en sluit aan bij de uitgangspunten van de regeling Cultuureducatie met kwaliteit. De cultuureducatie wordt afgestemd op de lesprogramma's van de scholen. Leerkrachten kunnen worden ondersteund bij de uitvoering van de lessen of projecten.
De kunstdisciplines ! Muziek Dario Fo en Koperen Kees hebben de afgelopen jaren de vraag van scholen voor muziekonderwijs zo goed mogelijk beantwoord. Momenteel staat het muziekonderwijs van Nederland, (en dus ook van Westland), aan de vooravond van een vernieuwingsslag. Voor de nieuwe regeling van de overheid is Dario Fo een samenwerking aangegaan met de Stichting Regionaal Muziekonderwijs, de SRMO. Zij zijn net als Dario Fo en Koperen Kees een organisatie met een Westlandse mentaliteit van aanpakken en doorgaan. In het netwerk van Dario Fo zijn een aantal belangrijke partijen die hun expertise ook voor Westland in willen zetten. Zo heeft Dario Fo een aantal muziekeducatieprojecten op scholen uitgevoerd in samenwerking met de afdeling Docent Muziek van het Koninklijk Conservatorium en Societé Gavignies, een fonds ter bevordering van muziek met extra aandacht voor muziekonderwijs. Ook hebben er diverse leerlingen van conservatoria stage gelopen bij Dario Fo en heeft Rick Schoonbeek, hoofd muziek bij Dario Fo en Koperen Kees, een aantal presentaties gegeven over de werkwijze van Dario Fo op het Koninklijk Conservatorium. De voorzitter van Dario Fo, Wim Vos, tevens artistiek directeur van het Nederlands Jeugdorkest, heeft een groot netwerk van topdocenten in ons land. Vanuit zijn vorige functie als directeur van het Koninklijk Conservatorium heeft hij bijgedragen aan de kwaliteit van docenten en methodes in onze regio.
16
De bovengenoemde partijen, aangevuld met de expertise van de SRMO, zijn samen met uw deskundigheid als docent in staat om prachtige kansen voor kinderen in Westland te ontwikkelen op het gebied van muziek in het primair onderwijs. Want in elk kind zit muziek!
! Zingen Door leerlingen al op jonge leeftijd met zingen in aanraking te laten komen, leren ze om op een goede wijze met hun stem om te gaan. Er wordt gewerkt aan basistechnieken die ook van toepassing zijn bij spreken. Naast deze technische kant is leren zingen ook leren betekenis te geven aan tekst, leren samenwerken en leren je te uiten. Natuurlijk is zingen ook leuk en ontspannend. Dario Fo heeft 12 jaar lang ervaring expertise in het zangonderwijs, met name in relatie met theater. Regelmatig spelen en zingen leerlingen, ook leerlingen die buiten de theaterschool om les krijgen, in musicals, opera's en theaterconcerten. Dario Fo heeft in samenwerking met onder andere Harjo Pasveer, zangdocent aan de conservatoria van Rotterdam en Utrecht, en met het Koninklijk Conservatorium Den Haag methodieken ontwikkeld om met mensen van alle leeftijden en niveaus te zingen. Ook bestaande methodes, zoals Lichtenberg, Complete Vocal Technique (CVT) en Estill Voice Training Systemen (EVTS), zijn opgenomen in de werkwijze van Dario Fo. Deze manier van werken heeft geleid tot prachtige resultaten, voor amateurs die vol enthousiasme en passie in voorstellingen zingen, maar ook voor leerlingen met meer ambitie die nu hun zangopleiding vervolgen op bijvoorbeeld een con-
servatorium. Ook voor leerlingen op uw school kan Koperen Kees een lessenserie, een methode of een workshop leveren. Met een resultaat als doel, bijvoorbeeld een concert of voorstelling, wordt er gewerkt aan techniek, repertoire en interpretatie. Er zijn diverse bestaande programma's die u kunt gebruiken op uw school, maar als u speciale wensen heeft, maken wij een programma op maat.
! Beeldende vorming Dario Fo heeft ruime ervaring met verschillende projecten voor verschillende leeftijdsgroepen en is bekend met verschillende bestaande methodes voor beeldende vorming. Dario Fo verzorgd lessen en workshops in beeldende vorming die passen in de doorlopende leerlijn. Daarnaast is er momenteel is er op een nieuw initiatief van een docent van het ROC overleg om een interactief mobiel kindermuseum te ontwikkelen voor het onderwijs, geïnspireerd op de werkwijze van Villa Zebra in Rotterdam. Samen met geïnteresseerde kunstenaars, Koperen Kees en leerkrachten uit het primair onderwijs wordt een werkgroep gevormd om de ideeën uit te werken.
! Dans Dans is een prachtige discipline voor bewegen, samenwerking, muzikaliteit en houding. Daarnaast helpt het kinderen op een ontspannen manier in de strijd tegen overgewicht, want dans is vergelijkbaar met sport. Dans neemt onder kinderen enorm in populariteit toe door tv programma’s als So you think you dance en hoort thuis in de culturele levensloop van kinderen. Dario Fo geeft danstrainingen en workshops die passen in de doorlopende leerlijn en werkt samen met de educatieve medewerkster van het Nederlands Danstheater, Kim van Heugten, en met het Korzo Theater in Den Haag. Korzo heeft een dansprogramma ontwikkeld dat past in het curriculum van het voortgezet onderwijs. Dario Fo maakt hiervan in samenwerking met de artistiek directeur van het Korzo, Leo Spreksel, een vertaalslag voor het primair onderwijs. Dansscholen van naam in Westland worden natuurlijk uitgenodigd om mee te denken in deze ontwikkeling en om lessen en workshops te verzorgen.
! Poëzie Poëzie stimuleert kinderen om creatief met taal om te gaan en anders te kijken naar taalbegrippen en associaties die taal met zich meebrengt. Poëzie kan beschikken over taalvormen die afwijken van het gewone spraak- en taalgebruik. In ieder kind schuilt een dichter. De een gaat het makkelijker af dan de ander maar dichten kunnen ze. De onbevangenheid en de grote fantasie en verbeelding waarover kinderen beschikken maken dat er wonderschone woorden uit de pen vloeien. Poëzie haalt ze uit de vierkante meters van het gewone leven en brengt ze daar waar ze niet eerder zijn geweest. Dario Fo werkt al jarenlang samen met de School der Poëzie in Den Haag en de Schrijversvakschool in Amsterdam, en natuurlijk ook met de Westlandse Bibliotheek.
17
Tableaux vivants van de Nachtwacht
! Drama Toneelspelen is kinderen niet vreemd. Het is een bekend terrein, omdat ze eigenlijk zelf voortdurend met theater bezig zijn. Kinderen imiteren graag anderen in hun spel, en hebben een ongebreidelde fantasie. Drama helpt kinderen om die fantasie vorm te geven en is dus een heel natuurlijke manier voor een kind om zichzelf te leren kennen en om ervaring te krijgen in het contact met anderen. Daarnaast ontwikkelen zij hun talenten op het gebied van verbeelding, expressie, fantasie en creativiteit. En het geeft het kind zelfvertrouwen en lef. Dario Fo heeft voor het onderwijs allerlei verschillende lesprogramma's ontwikkelt: workshops, projecten en voorstellingen.
! Erfgoed Identiteit wordt mede bepaald door je achtergronden. Om beter te kunnen begrijpen wie jezelf bent is het dus belangrijk om te weten waar je vandaan komt. Identiteit is verbonden met datgene wat ons aan anderen bindt zoals taal, cultuur en mentaliteit. Westland heeft een rijke traditie die bewaard moet blijven voor de volgende generaties. Daarom wordt de Westlandse canon ontwikkeld. Organisaties als het Historisch Archief, Historische Druiventuin de Sonnehoeck, het Westlands Museum en de Westlandse Druif dragen hier aan bij.
! Kijken naar Dario Fo Dario Fo kan op school een theatervoorstelling spelen, een concert verzorgen of een liedprogramma brengen. In de meeste producties kunnen de kinderen actief meedoen. Enkele voorbeelden: Jip en Janneke Juffrouw Kachel Me sokke sakke so Blauwe plekken Carmen voor kleintjes Romeo en Julia
! Leerplanontwikkeling Het SLO, nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling, stelt dat heel belangrijk is dat de leerling zo min mogelijk overlap, breuken of lacunes in het leerproces ervaart. Het lesprogramma waarmee aan deze doelen moet worden voldaan kan bestaan uit afzonderlijke lessen. Het rendement zal echter veel groter zijn wanneer deze lessen doorborduren op wat er eerder op school wordt aangeboden en een logische volgorde en samenhang hebben. Een doorlopende leerlijn en een programma wat ingaat op de culturele achtergrond van de kinderen. Bij elkaar zal dit bijdragen aan de persoonlijke- en de talentontwikkeling van de kinderen en aan het cultureel zelfbewustzijn, het zelfbeeld en de houding ten aanzien van anderen. Bij het opstellen van een doorgaande leerlijn kunst en cultuur is het van belang om per leerjaar uit te werken wat een kind moet kennen en kunnen aan het eind van de schoolperiode.
18
En te zorgen dat kunst en cultuur ook een plaats krijgen bij andere vakken. Wanneer uw school hulp zoekt bij de ontwikkeling van een onderwijsprogramma Kunstzinnige Vorming met een doorlopende leerlijn wil Dario Fo u daarbij graag van dienst zijn. In het verleden heeft Dario Fo verschillende scholen gecoacht in de ontwikkeling van een leerplan, met een daaraan gekoppeld lesprogramma.
! Deskundigheidsbevordering Dario Fo en Koperen Kees beschikken over uitgebreide producten en ervaring in deskundigheidsbevordering van docenten op het gebied van kunst en cultuur en kunst- en cultuureducatie. Er worden workshops en trainingen verzorgd voor docententeams in het primair en voortgezet onderwijs, in het beroepsonderwijs. Daarnaast wordt gewerkt op PABO's waar studenten worden voorbereid op het geven van kunstzinnige vorming in het primair onderwijs.
! Het volledige aanbod van Dario Fo en Koperen Kees voor het primair onderwijs op www.cultuurpuntwestland.nl
19
