‘Darmkanker en het bevolkingsonderzoek’ (en klein stukje erfelijkheid) Huisartsen nascholing en GIO-keten Marleen de Leest (MDL-arts), Arnhem, 28 mei 2013 Marcel Spanier (MDL-arts), Zevenaar, 11 juni 2013
Bevolkingsonderzoek darmkanker
Opdrachtgever: Ministerie van VWS Uitvoering: Screeningsorganisaties Kan jaarlijks 2.400 sterfgevallen voorkomen Start september 2013
Darmkanker leent zich voor vroege opsporing 2e meest voorkomende oorzaak van kanker in westerse landen 5-jrsoverleving: 59% maar sterk afhankelijk van stadium
Voorspelde 5 jaars overleving na screening: 85%!
Voorstadium is te behandelen Ontstaan vanuit adenomateuze poliepen 30% 60+ers heeft adenomen in dikke darm 5% van de adenomen wordt maligne Van adenoom naar carcinoom: 1020 jaar Verwijdering van adenoom kan carcinoom voorkomen – Endoscopische poliepectomie – Soms chirurgie
Hoe moet BVO darmkanker eruit gaan zien?
BVO darmkanker proces
Selectie en uitnodigen RIVM–Oost (screeningsorganisatie) GBA Vooraankondiging Uitnodiging – Voorlichtingsmateriaal BVO – Zelfafnametest – Instructie – Retourenvelop Doet mee, meldt af, meldt definitief af
Gefaseerd invoeren
Screenen Immunologisch (iFOBT) Specifiek voor humaan hemoglobine Eenmalig uit te voeren Buffer in test > 3 wkn buiten koelkast stabiel Afkapwaarde van 88 ng/ml circa 6,5% doorverwezen voor coloscopie Niet belastend compliance 60% Occult bloed is intermitterend Mensen moeten met feces in de weer…
Communiceren en verwijzen Gunstige uitslag iFOBTtest – <5 werkdagen brief met de uitslag – 2 jaar later opnieuw gescreend
Ongunstige uitslag iFOBT test – <5 werkdagen brief met de uitslag – Afspraak intakegesprek coloscopiecentrum – Vragenlijst (anamnese)
Rol huisarts HA krijgt uitslag 2 dagen vóór patiënt – Huisarts kan dan kiezen om zelf contact op te nemen • informeren over de ongunstige uitslag • relevante medische gegevens doorsturen Patiënt in brief gevraagd contact op te nemen met HA DUS alleen op initiatief van HA òf patiënt Screeningsorganisatie = verwijzer
Diagnostiek <10 dgn na uitslag iFOBT intake gesprek <10 dgn na intake coloscopie Totaal < 15 dgn
Evt. voor CT-colografie verwijzing radiologie ColonIS: alles geregistreerd in centraal ICTsysteem + clientenportaal Coloscopiecentrum, scopisten, PA-lab, CT-scan: kwaliteitseisen, visitatie en certificering
Colonoscopie Voor: – Gouden standaard • Visualisatie gehele colon • Directe afname biopten • Therapie middels interventie • 1x per 10 jr? Tegen: – Complicatie-risico ≈ 1% – Belastend: pijn, lavage
Behandeling en surveillance Niet afwijkende uitslag coloscopie – Over 10 jaar weer oproep voor BVO – Mondeling en schriftelijk
Afwijkende uitslag coloscopie – Direct mondeling uitslag – Patiënt en HA schriftelijk – Doorverwijzing centrum van keuze – Verdere behandeling <4wkn
Huisartsenpraktijk en BVO darmkanker Patiënt met iFOBT+ / verzoek verstrekken medische gegevens Informatievragen van patiënten Twijfel over deelname Niet opgeroepen; patiënt wil meedoen Patiënt niet verschenen op afspraak intake
Middelen Financien: – Screening: VWS – Vervolgkosten: verzekeraar NNT: 785mensen FOBT, 40 colo’s, om 1 sterfgeval CRC te voorkomen Capaciteitsprobleem coloscopie
Goede indicatiestelling coloscopie belangrijk
20.000 coloscopieën ten onrechte vanwege een vermeend verhoogd risico darmkanker BVO met 2-jaarlijks FOBT onvoldoende bij patiënten met daadwerkelijk verhoogd risico tgv erfelijkheid!
Rol erfelijkheid darmkanker
Sporadisch (75%)
zeldzame CRC syndromen (<0.1%)
Familiair FAP (1%) Lynch (4%)
(20%)
Familiair CRC minimaal 3x verhoogd risico op CRC t.o.v. de algemene bevolking Geen erfelijk CRC
Coloscopie 1x per 6 jaar vanaf 45 jaar
http://www.stoet.nl/
Erfelijk Colorectaal carcinoom
Deze 5% bestaan uit:
•Lynch syndrome, •Familial Adenomatous Polyposis, •MUTYH Associated Polyposis •Juvenile polyposis (JPS), •Hamartomatous polyposis •Hyperplastic polyposis •Mixed polyposis
Lynch syndroom Veroorzaakt door mutaties in de mismatch repair genen (MLH1, MSH2, MSH6, PMS2 en EPCAM) Sterk verhoogd risico op darmkanker (30-80%) Vrouwen met Lynch 30-60% risico op endometriumcarcinoom Ook verhoogd risico op carcinoom maag, ovaria, urinewegen
Relevantie van herkenning Lynch syndroom Screening vermindert mortaliteit met > 60% in 15 jaar
Gastroenterology 2000;118:829-834, Jarvinen et al
TAKE HOME MESSAGE Het bevolkingsonderzoek gaat dit jaar nog starten!
Coloscopie buiten BVO darmkanker – Natuurlijk bij alarmsymptomen – Bij verhoogd risico obv familie of erfelijkheid
Oplossing
DANK voor uw aandacht Vragen?
Feiten en cijfers
Klachten Hangt af van plaats van tumor Geen Bloedarmoede (vermoeidheid) Klachten van stenosering: pijn, kramp, obstipatie, overloop Bloed in de ontlasting Veranderde stoelgang, loze aandrang, drukgevoel op de anus
