Dagtoeristen aan de Belgische kust

Dagtoeristen aan de Belgische kust

SusTRIP – “Sustainable Tourism Research and Intelligence Partnership”

July 2011

Contactgegevens Darline Vandaele Kenniscentrum Westtoer Koning Albert I laan 120 B-8200 Sint-Michiels Belgium [email protected]

Projectdeelnemers:

Executive Summary: Inleiding en doelstellingen van het onderzoek Inleiding: Onder het Interreg Two Seas gefinancierde research programma SusTRIP organiseerde Westtoer een onderzoeksproject over dagtoeristen aan de Belgische kust in het jaar 2009. Dagtoerisme is een essentieel onderdeel van het kusttoerisme aan de Belgische kust. Westtoer heeft reeds een monitor ontwikkeld dat de volumes van de dagtoeristen naar de verschillende kustgemeenten inschat. Dit system is gebaseerd op tellingen van auto’s op de inkomende wegen, inschattingen van treinreizigers naar de kustgemeenten en een model om de dagtoeristen te extraheren uit de stroom van auto’s en de treinreizigers. Via deze monitor schat Westtoer dat er jaarlijks tussen de 16 en 19 miljoen dagtoeristen naar de 10 kustgemeenten aan de Belgische kust komen. Het SusTRIP onderzoek trachtte om de informatie omtrent volume te verrijken met kwalitatieve informatie over de dagtoeristen zoals profile, motivatie, gedrag, tevredenheid en bestedingen. Deze summary legt de doelstellingen van het onderzoek, de methodologie, de resultaten en de aanbevelingen voor het beleid uit. Doelstellingen: Het is belangrijk om dagtoerisme grondig te monitoren omwille van zijn belang voor het kusttoerisme en zijn impact op de badplaatsen. Naast het monitoren van dagtoerisme op een kwantitatieve manier via de bestaande monitor richtte het SusTRIP onderzoek zich op: - Het economisch belang inschatten van dagtoerisme voor de kust en de verschillende kustgemeenten - Inzicht verwerven in de complementariteit van dagtoerisme met verblijfstoerisme en in hoe men een beleid kan ontwikkelen dat de stroom van dagtoeristen naar de kust in geode banen leidt. - Het detecteren van specifieke profielen van dagtoeristen in de verschillende gemeenten om tot een benchmark van dagtoerisme te komen Het onderzoek omvatte onderstaande items:  profiel (herkomst, leeftijd, gezelschap, sociale klasse)  motivatie voor een daguitstap naar de Belgische kust  transportmiddel  duur van de reistijd naar de kust  duur van de uitstap aan de kust  activiteiten  tevredenheid over de daguitstap  uitgaven aan de kust.

2

Methodologie: De methodologie is gebaseerd op: -

De reeds bestaande permanente monitor voor dagtoerisme dat de volumes van dagtoeristen per gemeente en per transportmiddel produceert.

-

Een specifiek veldonderzoek van de dagtoeristen aan de kust.. Dit veldonderzoek combineerde een korte face-to-face enquête (blitz) gericht op het verzamelen van enkele basisindicatoren voor de gehele populatie van dagtoeristen met een meer uitgebreide papieren enquête die de dagtoerist bij thuiskomst kon invullen en terugsturen naar Westtoer. o o o

27 696 werden geïnterviewd in de korte enquête 25 495 papieren enquêtes werden verdeeld en 10 634 werden uiteindelijk ingevuld terug gestuurd naar Westtoer. We kwamen uit op een zeer hoge respons rate van 42%, voornamelijk veroorzaakt door het gebruik van incentives. De resultaten van de papieren enquêtes werden gewogen met de volumes van dagtoeristen per gemeente en met de basisindicatoren uit de korte face-to-face enquête.

De definitie van een ‘dagtoerist’ werd op twee manieren geïnterpreteerd: -

In de brede zin: alle bezoekers die van buiten de kustgemeenten voor een trip met als doel ontspanning (en zonder overnachting) naar de kust komen inclusief de bezoekers van de nabijgelegen gemeenten in het hinterland. Deze definitie gebruikt de administratieve grens van de regio Kust en berekent het volume van toeristen en turnover dat de regio binnenkomt van bezoekers van buiten de regio.

-

In een nauwere zin: alle bezoekers die komen vanuit een regio die verder dan 20 km van de kustgemeente ligt. Deze definitie sluit aan bij de definitie die gebruikt wordt in andere onderzoeken in België en dat dagtoerisme limiteert tot trips van minstens 20 km van de bestemming.

In het rapport van het onderzoek gebruikt Westtoer beide definities. In de brede zin (vanuit het standpunt van de bestemming) en in de nauwe zin die de dagbezoekers die niet in een kustgemeente wonen maar in een gebied van 20 km tot de kust als ‘dagbezoekers vanuit de omgeving’ beschouwt. Deze dagbezoekers hebben andere karakteristieken in profiel en in gedrag. De twee definities laat Westtoer toe om de resultaten van dit onderzoek te vergelijken met de resultaten in andere onderzoeken die de nauwere definitie van dagtoerisme gebruiken. Belangrijkste resultaten en conclusies Key results: -

Het aandeel van dagtoeristen die per trein naar de kust komen is een belangrijk beleidselement van kustdagtoerisme. Het stimuleren van dagtoeristen om per trein naar de kust te komen is één van de belangrijkste instrumenten om om te gaan met de grote stromen van toeristen die pieken gedurende het zomerseizoen op zeer zonnige dagen. Het percentage van dagtoeristen die per trein naar de kust komen steeg in de periode 1997-2009 van 8 naar 12%. Sinds 2005 stagneerde dit aandeel rond de 2,3 miljoen per jaar en er werd geen verdere vooruitgang geboekt. Dit doet de vraag rijzen hoe de spoorwegmaatschappij nog meer diensten kan aanbieden op piekdagen om dit percentage nog te verhogen.

-

Dagtoerisme is vaak gerelateerd aan weer- en seizoenscondities. Juli en augustus staan in voor 36% van het totale aantal dagtoeristen. Dit aandeel blijft relatief stabiel. In de laatste jaren zien we echter dat mooie dagen in de paasvakantie of zelf in de winter ook bezoekers aantrekken voor een dagtrip naar de kust. Het is een grote uitdaging om meer dagtoeristen aan te trekken door bijvoorbeeld evenementen te organiseren.

3

-

Het spreiden van dagtoeristen over het jaar gaat hand in hand met het spreiden van verblijfstoeristen in commercieel logies aan de kust. Ze ondersteunen elkaar door van de kust een levendige toeristische bestemming over het ganse jaar te maken.

-

Een piekdag in het zomerseizoen trekt ongeveer 230 000 bezoekers aan naar de kust en dit zorgt voor files op de snelwegen naar de kust. De piekdagen zijn zeer weersafhankelijk, voor de zonneschijn. Dergelijke pieken zijn onvermijdbaar en moeten opgevangen worden door het aanbieden van tijdelijke parkeerplaatsen, het ontmoedigen van parkeren in de centra van de badplaatsen, het aanbieden van parkeergelegenheid buiten de centra en het stimuleren van het gebruik van openbaar vervoer.

-

Dagtoeristen zijn bereid om gemiddeld anderhalf uur onderweg te zijn naar de kust en ze blijven gemiddeld zeven uur aan de kust.

-

Oostende heeft het grootste aantal dagtoeristen met 3,8 miljoen, gevolgd door Knokke-Heist met 3,2 miljoen dagtoeristen. Zeebrugge heeft slechts 200 000 dagtoeristen per jaar. Elke kustgemeente heeft zijn eigen cliënteel.

-

Twee derde van de dagtoeristen zijn Vlaams en 21% zijn Belgen die Frans spreken. De kust is een typische nabijheidsbestemming voor hen. De kust trekt ook 10% Franse dagtoeristen aan en 2% Nederlanders.

-

38% van de reisgezelschappen op daguitstap bezoek de kust met kinderen. 23% van alle dagtoeristen zijn kinderen onder de 18 jaar. Er zijn relatief meer kinderen in het hoogseizoen.

-

De belangrijkste motivatie om naar de kust te komen is ‘zee en strand’, zelfs buiten het hoogseizoen. Andere motivaties houden verband met de mogelijkheid tot wandelen, het betere weer dan in het binnenland, de typische vakantiesfeer, de aantrekkingskracht op kinderen en de nabijheid. De belangrijkste activiteiten zijn een wandeling op de dijk, een bezoek aan een tearoom of café, strandactiviteiten, restaurantbezoek, shopping en lange wandelingen op het strand of in de duinen. 4% bezocht het kunstfestival Beaufort dat plaats vond in de 10 kustgemeenten gedurende 2009.

-

76% van de dagtoeristen is zeer tot uiterst tevreden over hun dagtrip, 22% is tevreden en slechts 2% geeft aan niet tevreden te zijn. Dit betekent dat de mensen krijgen wat ze hopen wanneer ze naar de kust komen. Bestaande irritaties zijn schaars en houden verband met het gebrek aan parkeergelegenheid, slechte service, kosten, file, slechte signalisatie en te weinig openbare toiletten. Er is nog steeds werk om deze problemen op te lossen.

-

De dagtoerist geeft gemiddeld 34,29 euro per person uit aan de dagtrip. De dagtoerist is zeker en vast een zeer belangrijke klant voor de restaurantsector aan de kust. De gemiddelde uitgaven in restaurants en tearooms ligt op 20,53 euro. Ook de winkels halen voordeel uit de dagtoeristen: ongeveer 9 euro gaat naar shopping. Hoe langer iemand blijft aan de kust tijdens de dagtrip, hoe hoger de uitgaven zijn. Het is daarom belangrijk om de trip van de dagtoerist te verlengen. Jammer genoeg is dit zeer afhankelijk van de weersomstandigheden.

-

De totale turnover van directe uitgaven van dagtoeristen bedraagt 639 miljoen euro per jaar. Dit staat voor 24% van de totale turnover van toeristen aan de kust (38% door verblijfstoeristen in commercieel logies en nog 38% door toeristen die in hun tweede verblijf overnachten). 376 miljoen wordt uitgegeven in restaurant en tearooms en 168 miljoen in shopping. Het totale aantal van voltijds equivalente werknemers gegenereerd door dagtoerisme aan de kust kan geschat worden op 6400 directe en 3200 indirecte werkgelegenheid.

Conclusie: Dagtoerisme is zeer belangrijk voor toerisme aan de Belgische kust. Het is complementair aan verblijfstoerisme en het zorgt ook voor business buiten het hoogseizoen door een levendiger kust

4

doorheen het jaar. Veel zaken, restaurants, tearooms en winkels zijn voor een groot deel afhankelijk van dagtoeristen De meeste kustgemeenten organiseren evenementen om dagtoeristen aan te trekken en hebben activiteiten voor verblijfstoeristen. In het beleid omtrent dagtoerisme is het belangrijk voor kustbestemmingen om dagtoerisme te zien als een noodzakelijke component van het kusttoerisme. Het genereert echter ook piekstromen waarmee moet omgegaan worden zodat de dagtoeristen de verblijfstoeristen niet hinderen. Aangezien de Belgische Kust traditioneel aanzien wordt als een kust met een levendig en druk karakter binnen een stedelijke setting met veel faciliteiten, worden de dagtoeristen aanvaard door de lokale bevolking en de verblijfstoeristen. De grootste uitdaging ligt in het omgaan met parkeernoden en de file op de wegen op piekdagen in de zomer. Bovendien zouden meer inspanningen om het dagtoerisme meer te spreiden naar weekends buiten het hoogseizoen wenselijk zijn. Vooral in die weekends zou de kust een boost kunnen gebruiken zodat restaurants, tearooms en winkels open blijven in de winter. Dat maakt de kust op zijn beurt attractiever voor verblijfstoeristen. Bibliografie R.Govers, E.Van Hecke, P. Cabus, Delineating he usual environoment, Annals of Tourism Research, Vol.35, NO4, p. 1053-1073, 2008 Cabus, P, R. Govers, E. Lievois and A. Keulen 2005, The Significance of Vistor Attractions in Flanders: A varied social acitivity with a relevant economic impact, Tourism Research Papers No9, Leuven, Belgium, Flemish Centre for Tourism Policy Research. Christophe Demunter, Eurostat, powerpoint: “The position of same-day visits in the European framework for tourism statistics”, 2nd Sustrip research forum: “Sustainable development of the day trip market in the 2 seas region, Dunkerque (FR), 23 September 2010. Smith S, How Far is Far enough? Operationalizing he Concept of ‘Usual Environment’ in Tourism Definitions, Tourism Analysis 4:137-143.

Partners Evaluation Dagtoerisme is een zeer belangrijke component van het kusttoerisme in Europa, zeker in België. Het wordt echter vaak over het hoofd gezien in toeristische statistieken in vele landen zoals Mr. Christophe Demunter van Eurostat aangaf. De moeilijkheid om het volume van dagtoeristen te meten is de reden daarvoor. De resultaten van de monitor en het onderzoek aan de Belgische Kust werden gepresenteerd op het Research Forum in September 2010 in Duinkerke waarop Mr. Demunter was invited. Een ander onderzoek rond dagtoerisme in Vlaanderen, opgezet door de Vlaamse provincies, Toerisme Vlaanderen en het Steunpunt Toerisme en Recreatie van de Katholieke Universiteit van Leuven, werd gepresenteerd op hetzelfde forum met een grondige discussie over de definitie van dagtoeristen gebruikt in verschillende contexten. De partners in het SusTRIP research programma waren onder de indruk van de resultaten van de monitor van dagtoeristen en het uitgebreide onderzoek dat Westtoer uitvoerde binnen het SusTRIP-project. Ze zijn bereid om naar gelijkaardige methodologieën te grijpen om hun dagtoerisme te meten. De partners werden zich meer bewust van de specifieke karakteristieken van dagtoerisme en van de nood om meer onderzoek op te zetten rond dit fenomeen. De resultaten van het onderzoek werden gepresenteerd op een persconferentie in De Panne en ontleed op meetings met de private sector aan de Kust alsook met de kustgemeenten. De gedetailleerde resultaten zijn beschikbaar in het Nederlands op de Westtoer-website en op basecamp voor SusTRIP

5