Associatie K.U.Leuven Schapenstraat 34, B-3000 Leuven
Dag van de Associatie K.U.Leuven 2007: Onderzoek & Innovatie Donderdag 25 oktober 2007 - Leuven
Overzicht workshops Parallelle workshops – deel I (11.15 – 12.45 u.) • Effect en output van TETRA en de hordenloop naar valorisatie Inge Arents (TETRA-coördinator, IWT) en Stefaan Van Ryssen (THEO-project, Hogeschool Gent) De workshop start met de voorstelling van de high-lights uit het THEO project (TETRA/HOBU Effect & Output meting). Dit project ter evaluatie van 10 jaar HOBU en TETRA projecten is een studie-opdracht, gesteund door het IWT en werd uitgevoerd als samenwerkingsproject tussen de Hogeschool Gent, Hogeschool De Nayer, KULeuven (als vertegenwoordiger van de Associatie Leuven) en het V.I.K. (Vlaamse Ingenieurskamer). Het IWT, die de beide steunprogramma’s in beheer heeft, had een coördinerende functie. De projectstuurgroep leverde een lijvig rapport op, voorzien van een uitgebreide analyse. Dit rapport wordt eind september gepubliceerd, o.a. via de website van het IWT. Na deze korte introductie volgt een sessie rond valorisatie van TETRA-project resultaten. Het TETRA-fonds is gericht op technologietransfer tussen instellingen van hoger onderwijs (hogescholen en universiteiten) enerzijds en bedrijven en/of social profit organisaties anderzijds. Het type onderzoek is toepassingsgericht en er wordt gestreefd naar een overdracht van kennis rond nieuwe technologieën om onderzoeksresultaten relatief snel om te zetten in economische en maatschappelijke valorisatie. Uit de THEO studie blijkt dat de valorisatiemogelijkheden van onderzoeksresultaten in grote mate bepaald worden door de aanpak van het valorisatietraject, reeds in de beginne… bij de start van de projectaanvraag. Een grondige analyse van dit valorisatietraject en van de relaties tussen de verschillende actoren is hierin belangrijk. Een analyse brengt potentiële problemen in kaart die de valorisatie in het gedrang kunnen brengen, of zelfs volledig verhinderen. Het herkennen van deze ‘horden’ zou projectleiders in staat stellen om hierop te anticiperen. Tijdens de workshop wordt ingegaan op de actoren in TETRA-projecten en hun onderlinge relaties en worden enkele potentiële hindernissen geïdentificeerd. Indien het aantal participanten het toelaat, kan er ook een groepsgesprek georganiseerd worden. •
Financieringsmogelijkheden in onderzoek Veva De Samblanx (K.U.Leuven, DOC), Stijn Delauré (K.U.Leuven, DOC), Klara Gijsbers (K.U.Leuven, DOC), Bruno Hoste (K.U.Leuven, DOC), Inge Lerouge (K.U.Leuven, DOC) en Marian Schoenmaekers (K.U.Leuven, DOC) In deze workshop verneemt u wat er op verschillende fora (K.U.Leuven, associatie, nationaal, internationaal) aan financiële middelen beschikbaar is voor onderzoek. Mogelijkheden binnen onder andere het vernieuwde bijzonder onderzoeksfonds, het industrieel onderzoeksfonds en het Europese kaderprogramma worden toegelicht. Ook de financiering van doctoraatsbeurzen via de recent opgerichte doctoraatsscholen komt aan bod.
•
Intellectuele eigendom en zijn relevantie voor onderzoeksactiviteiten Bruno Lambrecht (K.U.Leuven, LRD), Olivier Lescroart (K.U.Leuven, LRD), Marie-Christine Janssens (K.U.Leuven) Onderzoekers streven zoveel als mogelijk na dat hun onderzoeksresultaten bekend worden gemaakt via publicatie of op een andere wijze. In een eerste luik van deze sessie krijgt u een overzicht van enkele onderwerpen die hierbij steeds relevanter worden: - de eigendom van onderzoeksresultaten en de bescherming ervan; - toepasselijke regels bij onderzoekssamenwerking en onderzoeks-gerelateerde dienstverlening; - de verschillende intellectuele eigendomsrechten met bijzondere aandacht voor het octrooi en het belang van de patentliteratuur als bron van informatie. In het tweede luik gaan we dieper in op de regels van auteursrechten of contractuele afspraken daaromtrent. Tijdens de paneldiscussie worden de belangrijkste aandachtspunten in dit verband besproken.
•
Onderzoek in de pers - wetenschapscommunicatie Nathalie Carpentier (De Morgen), Jeroen Wils (VTM) en Ben Van Heukelom (VRT) Deze workshop brengt u in contact met drie journalisten, elk uit een ander medium, met een andere taakinvulling en achtergrond, en dus ook met specifieke verwachtingen naar wetenschappers toe: - Nathalie Carpentier, wetenschapsjournaliste van De Morgen - Jeroen Wils, nieuwsmanager bij VTM - Ben Van Heukelom, journalist bij de nieuwsdienst van de VRT Na een individuele bijdrage van elk van de drie journalisten volgt een interactief panelgesprek.
•
Hoe samenwerking leidt tot innovatie: goede voorbeelden binnen de associatie – deel I Laat je inspireren! Deze workshop geeft in drie voorbeelden aan hoe samenwerkingen ontstaan, groeien en (kunnen) leiden tot innovatie. Dirk Smits (EHSAL) - e-Treasure (Stef Desmet, Groep T) Het TETRA e-Treasure project is een samenwerking tussen communicatiewetenschappers en ingenieurs. Samen met de beoogde doelgroep (senioren + kinderen) willen zij een spel ontwikkelen voor kennisontwikkeling bij en kennisuitwisseling tussen senioren en jongeren. Om het spelconcept te definiëren wordt gebruik gemaakt van etnografische observaties, intergenerationele brainstormsessies en co-design sessies. Na een korte situering van het project tonen we met videomateriaal hoe dit allemaal in zijn werk gaat en worden de eerste versies van de mogelijke spelconcepten gepresenteerd. - Research training sessions in architectuur (Nel Janssens, W&K, Sint-Lucas Brussel) De kern van de onderzoeksactiviteiten in het departement architectuur Sint-Lucas is het ontwerpen. Daarom moet een onderzoeks- en doctoraatsprogramma ontwikkeld worden dat de specifieke kennis die gegenereerd wordt in en vanuit de praktijk van het ontwerpen valideert. De Sint-Lucas Research Training Sessions (RTS) ontwikkelen hiervoor een visie en onderzoeksprogramma door discussies op gang te brengen vanuit de verschillende ontwerpdisciplines en een proces van ontwikkeling te initiëren, in samenwerking met een internationaal netwerk van tutors uit het practice-based onderzoeksveld. Belangrijke vragen waarop in het verloop van de sessiereeks een antwoord wordt gezocht zijn onder andere: Wat is ontwerpmatig onderzoek? Hoe kan dit leiden tot een onderzoeksproject? Hoe kan dit leiden tot een doctoraat? Wat is de context en wat zijn de criteria verbonden aan een dergelijk doctoraat en onderzoek? - Van toerismetechnologie tot sociale inclusie: het onderzoeksnetwerk werkt (Eric Goubin, KHMechelen) Bij Memori, onderzoekscentrum aan de de KHMechelen, werkt men sinds 2004 meer en meer samen met andere partners in de associatie. Een samenwerking met Docarch (ESAT-K.U.Leuven) leidde in eerste instantie tot drie IWT-Tetrafondsprojecten. Bovendien bleek het ook een embryo van wat met enkele extra partners uiteindelijk een onderzoekszwaartepunt (ZwOP) binnen de associatie zou worden. Zo ontstond een organisch gegroeid netwerk waarbij ondertussen 7 onderzoekscentra betrokken zijn binnen de Associatie K.U.Leuven. De spreker brengt het wat eigenaardige verhaal over hoe je via onderzoek aangaande digitale steden en gemeenten, met een tussenstap van toeristisch georiënteerde technologie uiteindelijk tot sociale inclusie komt, mét stijgende onderzoeksactiviteit tot gevolg.
blz. 2/5
Parallelle workshops – deel II (14.15 – 15.45 u.) •
Internationalisering in onderzoek Stijn Delauré (K.U.Leuven, DOC), Johan Catrysse (KHBO), Geert Degrande (K.U.Leuven), Peter Lievens (K.U.Leuven) en Chris Van Keer (KaHo Sint Lieven) Deze workshop geeft aan hoe internationalisering in onderzoek gestimuleerd wordt. Wat zijn de inspanningen die de K.U.Leuven en de hogescholen ondernemen op verschillende niveaus om de internationale dimensie in onderzoek te stimuleren? Welke mogelijkheden bestaan er om de mobiliteit van onderzoekers te bevorderen? De deelname van de K.U.Leuven en de associatie aan vorige EU-kaderprogramma’s wordt besproken. Getuigenissen van onderzoekers met ervaring in Europese samenwerkingen zullen aan bod komen.
•
Meetsleutel voor onderzoek in de Kunsten Jan De Vuyst (K.U.Leuven), Mark Joly (W&K, Lemmensinstituut), Jan Peeters (W&K, Sint-Lucas Gent) en Bernard Vandermarcke (W&K, Sint-Lucas Gent-Brussel) De kunstdepartementen werkten aan een eigen operationalisering van de opvolgingsvariabelen voor academisering. Een meetsleutel voor de Kunsten ontwikkelen is geen evidentie. Op welke manier kunnen artistieke producten gemeten worden? Bestaan er objectieve mogelijkheden om artistieke prestaties te meten? Wat zijn de valkuilen om een dergelijke meting op te zetten? Heeft het zin om een dergelijke meting te organiseren? Hoe pakken we dit praktisch en organisatorisch aan? De meetinstrumenten die ontwikkeld werden binnen de drie studiegebieden willen we graag voorstellen en toelichten.
•
Van onderzoek naar succesvol spin-off bedrijf Rudi Cuyvers (K.U.Leuven, LRD), Peter Raeymaekers (K.U.Leuven, LRD) Eén van de mogelijke pistes die een onderzoek(st)er kan bewandelen om zijn/haar onderzoek nuttig in de maatschappij aan te wenden is het opstarten van een spin-off bedrijf. Een aantal bekende voorbeelden vanuit de K.U.Leuven zijn: LMS, ICOS, Metris, Tigenix. Sinds het ontstaan van de Associatie K.U.Leuven zien we ook bij onze hogescholen de vraag ontstaan naar het opstarten van spin-offs. Deze sessie gaat in op het wordingsproces van een spin-off/ technologiebedrijf met toelichting van de kritische succesfactoren. Hierbij wordt de onderzoek(st)er wegwijs gemaakt in de verschillende fasen die voor en bij het opstarten doorlopen worden: van onderzoek naar business plan, samenstellen van het team, overtuigen van investeerders, uitwerken aandeelhoudersstructuur & juridische documenten.
•
Hoe samenwerking leidt tot innovatie: goede voorbeelden binnen de associatie deel II Laat je inspireren! Deze workshop geeft in drie voorbeelden aan hoe samenwerkingen ontstaan, groeien en (kunnen) leiden tot innovatie. Jef Vleugels (K.U.Leuven) - Intelligente elektrische energiesystemen (Joan Peuteman, KHBO en Geert Deconinck, K.U.Leuven) Sinds 2002 houden de docenten van de vijf hogescholen uit de GFIBW met hun opleiding industrieel ingenieur en de K.U.Leuven met haar opleiding burgerlijk ingenieur halfjaarlijks een informele bijeenkomst rond elektrotechniek en automatisering. Hun gemeenschappelijke interesse in intelligente elektrische energiesystemen (IEnergie) resulteerde in verschillende succesvolle gemeenschappelijke onderwijs- en onderzoeksprojecten en projectvoorstellen. Een project van het onderwijsontwikkelingsfonds stelde de complementariteit in de uitgebreide laboinfrastructuur rond elektrotechniek en automatisering ten dienste aan alle studenten uit deze hogescholen, via het uitbouwen van een virtueel gemeenschappelijk opleidingsonderdeel. Door practica in de verschillende labs krijgen de studenten kennis en kunde rond elektrotechniek en automatisering in al zijn aspecten, zonder dat hiervoor op alle plaatsen dure investeringen nodig zijn, zowel in materiaal als in mankracht. Ook bij onderzoeksprojecten is de complementariteit van de verschillende partners zeer zinvol gebleken om alle technische aspecten van intelligente elektrische energiesystemen te omvatten en om het ganse scala van fundamenteel tot toegepast onderzoek uit te kunnen bouwen, zoals blijkt uit succesvolle ZwOP en IOF projecten.
blz. 3/5
- Mouterij- en brouwerijtechnologie: van Vlaamse tot internationale samenwerking (Guido Aerts, KaHo Sint Lieven) Door de opeenvolging (sinds 1997 tot vandaag) van HOBU-IWT en TETRA-IWT projecten in het aangegeven domein hebben we alle Vlaamse Mouterijen en Brouwerijen kunnen overtuigen tot samenwerking in innovatief, vernieuwend toegepast onderzoek. De hierdoor verkregen expertise heeft de onderzoeksgroep sterker gemaakt en internationale bekendheid gegeven. Via actieve deelname aan EBC en ASBC congressen en publicaties is samenwerking met grote buitenlandse bedrijven en universitaire onderzoeksgroepen tot stand gekomen. Dit heeft intussen al geleid tot de opstart van 4 doctorale studies binnen de eigen laboratoria. Een patent i.v.m. hop-polyfenolen is reeds aangevraagd, een volgend patent is in voorbereiding. K.U.Leuven R&D is hierbij een belangrijke en onmisbare steun. - Complementariteit van onderzoek en ontwikkeling tussen universiteit en hogeschool in het domein van de biomedische technologie (Louis Peeraer, K.H.Kempen en Jos Vander Sloten, K.U.Leuven) In verschillende domeinen, onder meer in de biomedische technologie, opent samenwerking tussen universiteit en hogeschool perspectieven. We streven een synergie na tussen fundamenteel universitair onderzoek en het meer toepassingsgericht onderzoek van de hogeschool. Deze workshop stelt enkele concrete samenwerkingsprojecten voor (bioreactoren voor tissue engineering, monitoring van patiënten in de revalidatietechnologie). De projecten doen beroep op de praktische ervaring en kennis van de hogeschool voor het uitvoeren van specifieke deelopdrachten binnen het kader van fundamentele onderzoeksprojecten. Anderzijds kan de hogeschool een beroep kan doen op de ruime expertise van de universiteit om eigen of nieuwe gezamenlijke projecten de nodige brede basis te geven en sneller specifieke kennis op te bouwen. Daarnaast is het samenbrengen van de netwerken van beide partners voordelig, temeer daar hogescholen vaak een goede regionale verankering hebben, onder meer naar bedrijven. Tenslotte wordt door deze samenwerking ook de afstraling van het onderzoek op het onderwijs gestimuleerd. •
Hoe samenwerking leidt tot innovatie: goede voorbeelden binnen de associatie deel III Laat je inspireren! Deze workshop geeft in drie voorbeelden aan hoe samenwerkingen ontstaan, groeien en (kunnen) leiden tot innovatie. Dirk Smits (EHSAL) - DoKS (Rudi Baccarne, K.H.Kempen) Met steun van IWT-vlaanderen werd in het kader van resp. het HOBU- en TETRA fonds een portaalsite opgebouwd voor eindwerken van Vlaamse hogescholen. Het voorlopige en succesvolle resultaat van dit project is beschikbaar via www.doks.be. Deze portaalsite bevat duizenden eindwerken van verschillende Vlaamse hogescholen die hoofdzakelijk, maar niet exclusief onderdeel zijn van de Associatie K.U.Leuven. Alle deelnemende hogescholen hebben een lokale databank met eindwerken die geaggregeerd wordt aangeboden via de centrale portaalsite www.doks.be. Op die manier werd een brug gebouwd tussen hogescholen en economie. Dit trok de aandacht van verschillende spelers op de innovatiemarkt en leidde tot samenwerking in een aantal nieuwe projecten. Het project is gestart in 2000 en berust van bij de aanvang op duidelijke afspraken en samenwerking met verschillende associatiepartners. Bij de uitwerking van het project werd de bibliotheekexpertise van de K.U.Leuven ter beschikking gesteld. Bibliotheekexperts van de K.U.Leuven maakten deel uit van een stuurgroep die de uitwerking van het project van dichtbij begeleidde. Hogescholen uit de associatie, maar ook daarbuiten, namen de software ‘DoKS’ die werd ontwikkeld voor het online publiceren van eindwerken in gebruik. Ook nu nog nemen hogescholen uit de associatie de software in gebruik en dragen actief bij aan de verdere uitbouw van DoKS en de portaalsite (vbn. Shibolleth via Groep T, Scriptrunner via KHLIM). - Ontwikkeling van geaggregeerde en geavanceerde hulpmiddelenplanning (Inneke Van Nieuwenhuyse, K.U.Leuven) De doelstelling van dit onderzoeksprogramma is het ontwikkelen van geavanceerde planningstools op de middellange termijn, die richtinggevend zijn voor de operationele (i.e., korte termijn) beslissingen binnen
blz. 4/5
verschillende domeinen (zoals health care, productieplanning en project scheduling/project management). In deze presentatie wordt dieper ingegaan op het reeds verrichte onderzoek, alsook de toekomstige projecten. Tevens worden de verschillende partners besproken (taakverdeling, meerwaarde van de samenwerking), en de voordelen die de ZWoP-structuur biedt. - Evaluatie van informatie en informatiesystemen in organisaties (Patrick Wessa, Lessius Hogesschool) Zowel voorspelbare als onverwachte veranderingen in organisaties, nieuwe bedreigingen en opportuniteiten, de steeds hoger wordende prestatiedoelstellingen voor het topmanagement en de steeds mondigere consument hebben bedrijven gedwongen om te evolueren van een beleid dat stabiliteit en continuïteit nastreeft naar een beleid van voortdurende operationele verbeteringen. Dit uit zich in een constant streven naar het verbeteren van de performantie, controle, flexibiliteit, door de verdere uitbouw van bedrijfsoverspannende informatiesystemen. Ondanks analyses van succesvolle projecten zijn er toch aanwijzingen dat een aantal bedrijven minder succes gekend heeft bij het opzetten en exploiteren van enterprise wide systems. Binnen dit onderzoeksprogramma gaan we op zoek naar succesfactoren en efficiënte implementatie-methodes en dit aan de hand van de thema’s: ‘Usability’, ‘Alignment & agility’, ‘Discovery & knowledge management’ en ‘Organisationele betrouwbaarheid en robuustheid’. Op deze wijze worden onderzoekstopics vanuit de verschillende instellingen samengebracht rond één actueel kader: de evaluatie van informatie en informatiesystemen.
blz. 5/5
