Alliantie Voortgezet Onderwijs & Havo Notre Dame des Anges
Cursussen, trainingen en workshops
Schooljaar 2014 - 2015
Scherpenkampweg 21 6545 AK Nijmegen Tel: 024 - 3790158
Postbus 6618 6503 GC Nijmegen
1
Beste collega, Bijgaand ontvangt u de opleidingsbrochure met informatie over de opleidingsactiviteiten die in het schooljaar 2014-2015 plaatsvinden. De cursussen, trainingen en workshops zijn bestemd voor alle medewerkers van de Alliantie Voortgezet Onderwijs en van Havo Notre Dame des Anges. U kunt zich aanmelden tot uiterlijk vrijdag 20 juni 2014 via de P&O-afdeling van uw school, tenzij anders is aangegeven.
Met vriendelijke groet, Ronald Bertram Hoofd P&O Alliantie Voortgezet Onderwijs
2
INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING .......................................................................................................................... 4 LEERGANG HOGER MANAGEMENT ......................................................................................... 6 LEERGANG MIDDENMANAGEMENT ......................................................................................... 8 LEERGANG LEIDINGGEVENDEN OOP .................................................................................... 10 WORKSHOP ‘ARBEIDSCONFLICT IS GEEN ZIEKTE’ ............................................................. 12 WORKSHOP ‘OMGANG MET (GESCHEIDEN) OUDERS’ (NIEUW) ........................................ 13 INTERACTIEVE WORKSHOP ‘ORDE EN SFEER IN DE KLAS’............................................... 14 INDIVIDUEEL TRAJECT ‘KLASSENMANAGEMENT VOOR (ERVAREN) DOCENTEN’ ......... 15 CURSUS ‘OPLOSSINGSGERICHT COACHEN VAN LEERLINGEN’ (NIEUW)........................ 16 CURSUS ‘MENTOR, EEN VAK APART’ .................................................................................... 18 CURSUS ‘MINDMAPPEN, SNELLEZEN EN GEHEUGENTECHNIEKEN’ ................................ 20 CURSUS ‘TIME MANAGEMENT IN DE 21E EEUW’ (NIEUW).................................................. 21 CURSUS ‘BALANS IN WERK EN PRIVÉ’ .................................................................................. 23 CURSUS ‘MINDFULNESS BASED STRESSREDUCTIE’ ......................................................... 24 TRAINING ‘OP DOORREIS, LOOPBAANREFLECTIE EN BEZINNING’................................... 26 TRAINING ‘VITAAL NAAR HET PENSIOEN’ ............................................................................. 28 CURSUS ‘ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN’ ............................................................................ 30 CURSUS ‘BEGELEIDING VAN ONDERZOEK’ .......................................................................... 31 TRAINING ‘AANWEZIGHEID IN EN VOOR DE KLAS’ .............................................................. 32 TRAINING ‘OMGAAN MET AGRESSIE’ (NIEUW) ..................................................................... 34 TRAINING ‘DE DIRECTEUR VAN DE LES’ (NIEUW) ................................................................ 36
3
SAMENVATTING CURSUS Leergang Hoger Management
DOELGROEP Leidinggevenden met minimaal 3 jaar ervaring in een middenkaderfunctie. Leidinggevenden die nieuw zijn in een functie met integrale Verantwoordelijkheid (locatiedirecteuren, sectordirecteuren, correctoren, etc.)
DATA Op te vragen
Leergang Middenmanagement
Docenten die hun professionaliteit willen vergroten en zichzelf verder willen ontwikkelen. Aankomende / beginnende leidinggevenden (afdelingsleiders / coördinaten).
Op te vragen
Leergang Leidinggevenden OOP
Leidinggevenden van OOP, die in het kader van professionaliteit, loopbaanbeleid en/of employability hun leidinggevende vaardigheden willen vergroten en zichzelf verder willen ontwikkelen.
Op te vragen
Workshop Arbeidsconflict is geen ziekte
Leidinggevenden en beleidsmedewerkers P&O.
Maandag 3 november 2014
Workshop Omgang met (gescheiden) ouders (Nieuw)
Leidinggevenden, P&O, zorg coördinatoren en maatschappelijk werkers
Maandag 10 november 2014
Interactieve workshop Orde en sfeer in de klas
Docenten die bij aanvang van het nieuwe schooljaar starten bij de Alliantie VO of de Havo Notre Dame des Anges
Maandag 18 augustus 2014 Dinsdag 19 augustus 2014 Donderdag 21 augustus 2014 Vrijdag 22 augustus 2014
Individueel traject Klassenmanagement voor ervaren docenten
Docenten
Startbijeenkomst donderdag 18 september 2014, gevolgd door individuele begeleiding op school.
Oplossingsgericht coachen van leerlingen (Nieuw)
Docenten, leerlingbegeleiders, zorgmedewerkers
Woensdag 5 november 2014 Donderdag 20 november 2014 Maandag 1 december 2014
Training Mentor, een vak apart
Docenten die een mentorrol (gaan) vervullen.
Woensdag 1 oktober 2014 Maandag 13 oktober 2014 Dinsdag 11 november 2014 Donderdag 27 november 2014
Cursus Mindmappen, snellezen en geheugentechnieken
Alle medewerkers
Maandag 17 november 2014 Maandag 5 januari 2015 Maandag 2 februari 2015
Time management in de e 21 eeuw (Nieuw)
Alle medewerkers
Maandag 8 september 2014 Maandag 27 oktober 2014 Maandag 1 december 2014
Dinsdagmiddag beschikbaar zijn.
4
Cursus Balans in werk en privé
Alle medewerkers
Dinsdag 16 december 2014 Donderdag 22 januari 2015 Dinsdag 17 maart 2015
Cursus Mindfulness based stressreductie
Docenten, onderwijsassistenten en leidinggevenden (in overleg ook voor OOP)
Cursus 1 (najaar 2014): 1, 8, 15, 22 en 29 sept., 6, 11 (zat.),13 en 27 okt. Cursus 2 (voorjaar 2015): 26 jan., 2, 9, 16, 23 feb., 2, 9, 14 (zat.) en 16 maart
Cursus Op doorreis; loopbaanreflectie en bezinning
Alle medewerkers
Dinsdag 25 september 2014 Vrijdag 10 oktober 2014 Maandag 3 november 2014
Training Vitaal naar het pensioen
Alle medewerkers
Maandag 12 januari 2015 Dinsdag 27 januari 2015 Woensdag 25 februari 2015
Cursus Onderzoeksvaardigheden
Docenten en andere betrokkenen, zoals management en staf, die in de school onderzoek (willen gaan) doen.
Data bekend in september 2014.
Cursus Begeleiding van onderzoek
Docenten en andere betrokkenen, zoals management en staf, die ervaring hebben met praktijkgericht onderzoek in het onderwijs en die een rol (willen gaan) vervullen bij het begeleiden van onderzoek.
Data bekend in september 2014.
Training Aanwezigheid in en voor de klas
Docenten
Donderdag 12 maart 2015 Donderdag 19 maart 2015 Donderdag 26 maart 2015 Donderdag 2 april 2015 Donderdag 9 april 2015
Training Omgaan met agressie (Nieuw)
OOP-medewerkers
Woensdag 15 oktober 2014
Training Directeur van de les (Nieuw)
Docenten
4 en 5 juli 2014 2 x in sept. / okt. 2014 2 x in dec. 2014 / jan. 2015 2 x in juni / juli 2015
5
LEERGANG HOGER MANAGEMENT Inleiding De Leergang Hoger Management richt zich op het ontwikkelen van leiderschaps- en managementcompetenties, die nodig zijn voor het leidinggeven aan een complexe schoolorganisatie, dan wel leidinggeven aan een organisatieonderdeel dat zowel complex als omvangrijk is en integrale managementverantwoordelijkheid eist. Bovendien richt het programma zich op het ontwikkelen van leiderschapscompetenties die nodig zijn voor het ontwikkelen van visie en het strategisch leidinggeven aan een onderwijsorganisatie De competenties sluiten aan bij het beroepsprofiel leidinggevende VO. Doelgroep Leidinggevenden met minimaal 3 jaar ervaring op het niveau van minimaal middenmanagement (teamleider, afdelingsleider, conrector) en met de ambitie om te zijner tijd door te groeien naar een meer eindverantwoordelijke leidinggevende functie in het voortgezet onderwijs. Doelstelling Het ontwikkelen van competenties m.b.t.: onderwijskundig en resultaatgericht leiderschap in een veranderende en complexe organisatie; een persoonlijke leiderschapsstijl; het werken in en leiding geven aan een professionele cultuur en een lerende organisatie; onderzoekende houding; integraal personeelsbeleid en HRM; de beheersmatige kant van leidinggeven in een school (o.a. financieel management). Werkwijze Assessment Bij aanvang ondergaan de kandidaten een ontwikkelingsgericht assessment. Op basis van dit assessment wordt een uitspraak gedaan of een kandidaat over voldoende potentiële managementcompetenties beschikt om toegelaten te worden tot de leergang. Tevens dient dit assessment na toelating tot de leergang als basis voor een persoonlijk ontwikkelingsplan, dat richtinggevend is voor de invulling van het leerprogramma. Duale leergang De kandidaten volgen een duaal opleidingsprogramma waarin werken en leren hand in hand gaan. De persoonlijke ontwikkelingsplannen en de leerbehoeften die ontstaan tijdens het werken aan de onderzoeksopdrachten zijn grotendeels bepalend voor de leerroute. Het programma bestaat uit: tweedaagse bijeenkomsten rondom relevante managementthema’s, gebaseerd op een uitgebreid management competentieprofiel. Daarnaast wordt er in het programma geoefend met vaardigheden en nieuw gedrag; intervisie; coaching door de direct leidinggevende; 3x een coachingsgesprek; zelfstudie; in duo’s uitvoeren van een onderzoek op een andere school met een door die school aangedragen onderzoeksopdracht; betrekken van de huidige (leidinggevende) functie in de leergang, door uitvoering van een aan die functie gerelateerd en binnen de huidige werkzaamheden passend beleidsmatig speerpunt. Uitvoering De uitvoering is in handen van Interstudie NDO, onderdeel van Marant, trainings- en adviesbureau voor onderwijsmanagement. Tijdsinvestering Circa 600 klokuren in anderhalf jaar (inclusief onderzoeksopdracht en zelfstudie). Kosten Prijs per deelnemer is € 10.500,- (inclusief kosten voor assessment en verblijfskosten).
6
Aanmeldingen meer informatie Aanmeldingen verlopen via de schoolleiding. Een uitgebreide brochure met meer informatie over de inhoud, werkwijze en data kunt u opvragen bij Francis Toonen:
[email protected]. Annuleringsvoorwaarden Als een deelnemer na het assessment besluit niet deel te nemen aan het opleidingstraject, worden alleen de kosten voor het assessment in rekening gebracht. Als een deelnemer besluit tussentijds met het opleidingstraject te stoppen, worden de opleidingskosten volledig bij de school in rekening gebracht.
7
LEERGANG MIDDENMANAGEMENT Inleiding Een leergang voor aanstormend managementtalent past in een personeelsbeleid dat wordt gekenmerkt door een systematische afstemming van kennis en bekwaamheden van het personeel op de strategie en de doelstellingen van de organisatie. Het algemene doel van de Leergang Midden Management is het opsporen en verder ontwikkelen van managementtalenten binnen de organisatie. Doelgroep Docenten, beginnende en aankomende leidinggevenden (afdelingsleiders) die hun professionaliteit willen vergroten en zichzelf verder willen ontwikkelen. Doelstelling ontwikkelen van competenties voor (onderwijskundig) leiderschap en management in een veranderende organisatie; ontwikkelen van competenties voor het werken in een professionele cultuur en een lerende organisatie; ontwikkelen van competenties met betrekking tot integraal personeelsbeleid en HRM; inzicht krijgen in financieel management. Werkwijze Assessment De kandidaten ondergaan bij aanvang een ontwikkelingsgericht assessment. Op basis van dit assessment wordt een uitspraak gedaan of een kandidaat over voldoende potentiële managementcompetenties beschikt om toegelaten te worden tot de leergang. De opdrachtgever/directie besluit tot deelname. De op basis van het assessment vastgestelde persoonlijke ontwikkelingsplannen van deelnemers zijn mede richtinggevend voor de invulling van de leergang. Duaal scholingstraject De kandidaten volgen een duaal opleidingsprogramma waarin werken en leren hand in hand gaan. De persoonlijke ontwikkelingsplannen van de deelnemers en de leerbehoeften die ontstaan tijdens het werken aan de projecten zijn grotendeels bepalend voor de leerroute die men volgt. Het programma bestaat uit cursorische trainingsbijeenkomsten rondom relevante managementthema’s, kring coaching en intervisie, individuele coaching, meester-gezelgesprekken en (literatuur)studie. De volgende uitgangspunten voor de aanpak worden gehanteerd: deelnemers werken tijdens het leertraject aan een concreet (verander)project; de projecten, aangevuld met praktijkopdrachten binnen de eigen werksetting, zijn uitgangspunt, onderwerp van reflectie en praktijktoets van het Middenmanagementtraject; de deelnemers leren sturing te geven aan de eigen ontwikkelingsrichting; het leertraject moet de individuele deelnemers in staat stellen zich met het oog op de nieuwe leidinggevende taken en verantwoordelijkheden te trainen en bij te scholen. Daarbij staan de individuele wensen en lacunes centraal. Hierbij kan het gaan om kennis, inzicht, attitude en vaardigheden. om ook vaardigheden op te doen in een andere organisatie dan de school waar de deelnemer werkt, voert deze een onderdeel van de leergang uit in een andere school. Uitvoering De uitvoering is in handen van Interstudie NDO, onderdeel van Marant, trainings- en adviesbureau voor onderwijsmanagement. Tijdsinvestering Anderhalf jaar (60 x 8 = 480 uur). Duaal traject: 240 uur theorie-training-begeleiding en 240 uur voor het project. Kosten De prijs per deelnemer is € 8.750,- per persoon (uitgaande van 12 deelnemers). Deze prijs is inclusief assessment en verblijfkosten. Wanneer het aantal deelnemers minder dan 12 bedraagt, wordt de prijs per deelnemer hoger.
8
Aanmelding en meer informatie Aanmeldingen verlopen via de schoolleiding. Een uitgebreide brochure met meer informatie over de inhoud, werkwijze en data kunt u opvragen bij Francis Toonen:
[email protected]. Annuleringsvoorwaarden Als een deelnemer na het assessment besluit niet deel te nemen aan het opleidingstraject, worden alleen de kosten voor het assessment in rekening gebracht. Als een deelnemer besluit om tussentijds met het opleidingstraject te stoppen, worden de opleidingskosten volledig bij de school in rekening gebracht.
9
LEERGANG LEIDINGGEVENDEN OOP Inleiding Steeds meer scholen realiseren zich dat de ondersteunende diensten een cruciale rol spelen bij het optimaliseren van primaire processen. De 2 belangrijkste uitdagingen voor leidinggevenden aan OOP zijn: de communicatie en afstemming binnen de organisatie vanuit verschillende rollen; het leidinggeven aan de eigen stafdienst. Er wordt van deze leidinggevenden vaak verwacht dat zij verschillende rollen kwalitatief goed kunnen vervullen. Bijvoorbeeld als adviseur van onderwijsmanagers of bestuurders optreden vanuit de eigen expertise, op een begrijpelijke manier communiceren en afstemmen met diverse doelgroepen in de organisatie, maar ook als direct leidinggevende de werkzaamheden op de afdeling aansturen. Dit vereist naast adviserende en leidinggevende vaardigheden ook het vermogen om vanuit wat meer afstand naar verschillende belangen te kijken en deze in advies- en besluitvorming te betrekken. Centraal in de leergang staat daarom het vraagstuk: hoe geef je leiding aan stafdiensten of OOPafdelingen binnen een onderwijsorganisatie? Doelgroep Deze eenjarige leergang is bedoeld voor leidinggevenden van OOP, die in het kader van professionaliteit, loopbaanbeleid en/of employability hun leidinggevende vaardigheden willen vergroten en zichzelf verder willen ontwikkelen. Potentiële deelnemers aan de leergang hebben personele aansturing in hun takenpakket en zijn belast met het voeren van functioneringsgesprekken. U kunt denken aan leidinggevenden op gebied van facilitaire diensten, P&O, administratie, ICT, financiën/control en hoofd-conciërges. De leergang is geschikt voor zowel startende als ervaren leidinggevenden. In de leergang werken we met een mix van deelnemers met verschillende functies en ervaringen uit diverse onderwijsinstellingen. Doelstelling Binnen iedere schoolorganisatie zijn er thema’s waar leidinggevenden van stafdiensten en OOPafdelingen tegenaan lopen, zoals: rol en positie; teamgericht leiderschap; persoonlijk leiderschap; leidinggeven aan verandering in een schoolcultuur; grenzen en begrenzing; sturen op ambitie. Doelstelling van de leergang is om competenties te verwerven om met deze thema’s goed om te gaan vanuit de eigen functie en expertise, maar vooral ook in de context van de eigen specifieke school en schoolcultuur. Werkwijze Intake Voorafgaand aan de eerste bijeenkomst vindt er een intakegesprek plaats tussen de deelnemer, zijn of haar leidinggevende en de trainer. Tijdens dit gesprek wordt op basis van een 360 graden feedback de leerbehoefte van de deelnemer geconcretiseerd en wordt het speerpunt vastgesteld. De eigen leerbehoefte vormt de basis voor het Persoonlijk Ontwikkelplan (POP) dat als leidraad fungeert voor de leergang. Mocht daar behoefte aan zijn, dan kunnen de ontwikkelbehoefte en de ontwikkelmogelijkheden ook vastgesteld worden in een daarop gericht assessment. Dit is facultatief. Duaal opleidingstraject De leergang is opgebouwd uit 4 leerlijnen waarin wordt gewerkt aan de eigen competentieontwikkeling: 1. cursus en training; 2. collegiaal leren (leren van en met elkaar); 3. individuele ontwikkeling; 4. werken aan een eigen werk gerelateerd speerpunt. De deelnemer aan de leergang is zelf verantwoordelijk voor het eigen leer- en ontwikkeltraject en geeft er zelf leiding aan. De deelnemer formuleert de eigen leerdoelen en ontwikkelpunten en focust
10
daarop, monitort, evalueert en stuurt bij. De leergang start met een intake voor iedere deelnemer aan de leergang. Daarin bepaalt de deelnemer samen met de direct leidinggevende en de trainer de leervragen en ontwikkelbehoefte. De deelnemer maakt met de direct leidinggevende afspraken over de resultaten van deelname aan de leergang. Daarbij gaat het zowel om resultaten in de persoonlijke ontwikkeling (‘leren’ en ‘groei’), als om concrete resultaten (opbrengst) van de uitgevoerde werkzaamheden in de leergang (opdrachten en speerpunt). Iedere deelnemer werkt dus vanuit (en op) het eigen niveau aan kennis en vaardigheden. Tijdens de leergang leren de deelnemers ook met en van elkaar, door opdrachten tijdens de plenaire bijeenkomsten, door bij elkaar op bezoek te gaan en door begeleide intervisiebijeenkomsten. Uitvoering De uitvoering is in handen van Interstudie NDO, onderdeel van Marant, trainings- en adviesbureau voor onderwijsmanagement. Tijdsinvestering Totaal: 1 jaar = 40 weken x 4 uur = 160 uur. (Duaal traject: 80 uur theorie/training/begeleiding en 80 uur voor het werken aan opdrachten, speerpunt en deelname aan intervisie en schoolbezoeken). Als deelnemer aan deze leergang wordt u door uw werkgever in staat gesteld om de dinsdagmiddag als dagdeel te gebruiken voor deze leergang. De tijd (eventueel vervanging) voor de zeven plenaire bijeenkomsten (de startdag, vier bijeenkomsten van een dag, een tweedaagse bijeenkomst en de slotdag) is voor rekening van de school. Deelnemers zetten uren van hun deskundigheidsbevordering in voor de opleiding. Kosten De prijs per deelnemer is € 4.490,- per persoon (uitgaande van 12 deelnemers). Deze prijs is inclusief intake en verblijfkosten. Wanneer het aantal deelnemers minder dan 12 bedraagt, wordt de prijs per deelnemer hoger. Aanmelding en meer informatie Aanmeldingen verlopen via de schoolleiding. Een uitgebreide brochure met meer informatie over de inhoud, werkwijze en data kunt u opvragen bij Francis Toonen:
[email protected]. Annuleringsvoorwaarden Als een deelnemer na de intake besluit niet deel te nemen aan het opleidingstraject, worden alleen de kosten voor de intake in rekening gebracht. Als een deelnemer besluit om tussentijds met het opleidingstraject te stoppen, worden de opleidingskosten volledig bij de school in rekening gebracht.
11
WORKSHOP ‘ARBEIDSCONFLICT IS GEEN ZIEKTE’ Inleiding Conflicten komen uiteraard weleens voor op de werkvloer. Soms gaat dat gepaard met ziekmelding van de medewerker. Dan kan het voor de leidinggevende lastig zijn om adequaat te handelen. Hoe nu verder? De kans bestaat dat de werkgever de controle dreigt te verliezen en dat beide partijen in een negatieve spiraal terecht komen. Soms wordt door de partijen een conflict ontkend. Dit kan zich uiten in (langdurige) ziekte. Een vermeende oplossing die voor een korte periode soms nuttig kan zijn, kan op de lange termijn een bron van ‘ellende’ blijken, als de klachten van de medewerker niet bij de bron worden aangepakt. Doelgroep Leidinggevenden en beleidsmedewerkers P&O. Doelstelling Door het bespreken van eigen casuïstiek (door deelnemers ingebrachte problematische situaties / conflicten) en het verhelderen van de rollen van de diverse actoren bij een conflict op de werkplek, worden betrokkenen zich meer bewust van de verschillende krachtvelden die in een conflict spelen en daardoor kunnen ze in een dergelijke situatie tot een meer adequate aanpak komen. Werkwijze De inleiding wordt verzorgd door de bedrijfsarts John Bruinsma en vervolgens gaan de deelnemers aan het werk met de door henzelf ingebrachte casuïstiek. Iedere deelnemer stuurt per mail tijdig een casus in (
[email protected]), waaruit door de trainers een aantal situaties gekozen worden. Uitvoering De workshop wordt verzorgd door Ronald Bertram, hoofd P&O van de Alliantie VO en John Bruinsma, bedrijfsarts van Maetis Ardyn. Groepsgrootte Aan deze workshop kunnen maximaal 15 personen deelnemen. Locatie, datum en tijd De workshop vindt plaats op het Bestuursbureau van de Alliantie, op maandag 3 november 2014 van 16.00-19.30 uur. Een lichte maaltijd is inbegrepen. Aanmelding U kunt zich tot uiterlijk vrijdag 20 juni 2014 bij de P&O-afdeling van uw school aanmelden. Kosten Alleen de kosten voor de maaltijd worden in rekening gebracht. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de afgesproken startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om voor terugbetaling zorg te dragen binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht.
12
WORKSHOP ‘OMGANG MET (GESCHEIDEN) OUDERS’ (NIEUW) Inleiding De omgang met (gescheiden) ouders: alle scholen krijgen ermee te maken. De manier waarop ouders worden geïnformeerd of behandeld door de school leidt regelmatig tot klachten bij de school of de Landelijke Klachtencommissie. Klachten kunnen er bijvoorbeeld over gaan dat één van de ouders van mening is dat hij onvoldoende is geïnformeerd over de voortgang van zijn kind op school. De school heeft een informatieplicht richting de ouders van een leerling. Aan de orde komt de inhoud van deze (algemene) informatieplicht en ook de vraag hoe de school daarmee moet omgaan in het geval van gescheiden ouders. Doelgroep Leidinggevenden, beleidsmedewerkers P&O, zorg coördinatoren en maatschappelijk werkers Doelstelling Deelnemers worden op een interactieve wijze op de hoogte gebracht van de (juridische) regels die gelden. Er worden concrete handvatten geboden om op een goede manier met (gescheiden) ouders te communiceren en klachten te voorkomen. Duidelijk wordt hoe ver de informatieplicht van de school gaat, meer specifiek in het geval van gescheiden ouders. Werkwijze Aan de hand van concrete casuïstiek en voorbeelden wordt in deze workshop samen met een advocaat gespecialiseerd in het arbeidsrecht en onderwijsrecht besproken wat er van leidinggevenden, de P&O-beleidsmedewerker en maatschappelijk werkers verwacht kan en mag worden. Uitvoering De workshop wordt verzorgd door Pauline Demacker, advocaat gespecialiseerd in het arbeidsrecht en onderwijsrecht van advocatenkantoor Poelmann van den Broek te Nijmegen. Groepsgrootte Aan deze workshop kunnen minimaal 8 en maximaal 15 personen deelnemen Locatie, datum en tijd De workshop wordt gegeven op het kantoor van Poelmann van den Broek en vindt plaats op maandag 10 november van 14.00 uur tot 16.30 uur. Kosten De kosten van deze workshop zijn afhankelijk van het aantal deelnemers en bedragen minimaal € 60,en maximaal € 115,--, exclusief btw en kantoorkosten. Aanmelding U kunt zich tot uiterlijk vrijdag 20 juni opgeven, bij de P&O-afdeling van uw school. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering na de uiterste termijn van zes weken voor de afgesproken startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling aan de school zorg te dragen.
13
INTERACTIEVE WORKSHOP ‘ORDE EN SFEER IN DE KLAS’ Inleiding Orde in de klas wordt bepaald door de leraar die ervóór staat. Is het een man of vrouw, die regeert vanaf de top van de apenrots? Is het iemand die de groep voortdurend tot de orde moet roepen en daardoor veel effectieve lestijd verliest, of iemand die in een ontspannen sfeer de leiding neemt en orde weet te houden zonder woorden? Doelgroep Docenten die bij aanvang nieuwe schooljaar starten op een van de scholen van de Alliantie VO of op Havo Notre Dame des Anges. Doelstelling U maakt enerzijds kennis met uw nieuwe collega’s en anderzijds wordt de aandacht gericht op hoe u op een ontspannen wijze een effectieve orde en een aangename sfeer in de klas kunt creëren. Thema’s het huis van de leraar; goed gastheerschap; leiderschapssignalen; er is maar één regel; ‘grommen aan de grenzen’; strafwerk = maatwerk; verwijderen uit de les: nee, tenzij! Uitvoering De workshop wordt verzorgd door Veronica Weusten, sociaal pedagoog, organisatieadviseur en auteur van het boek De Geliefde Leraar. Vanuit Bureau Weusten en Hoornstra heeft zij jarenlange ervaring met begeleiding en training van medewerkers uit alle soorten en lagen van het onderwijs. Groepsgrootte Aan deze workshop kunnen minimaal 12 en maximaal 22 personen deelnemen. Kosten De kosten voor de workshop bedragen € 85,- per persoon, inclusief een exemplaar van het boek ‘De Geliefde Leraar’. Locatie, data en tijden De workshop vindt plaats op het Bestuursbureau van de Alliantie VO, steeds van 9.30 tot 14.00 uur. De dagen waarop de workshop wordt verzorgd, zijn:
Maandag 18 augustus 2014 Dinsdag 19 augustus 2014 Donderdag 21 augustus 2014 Vrijdag 22 augustus 2014
Voor een lunch wordt gezorgd. Aanmelding Aanmelden kan tot vrijdag 20 juni 2014 bij de P&O-afdeling van uw school. U geeft zich alleen op voor de workshop, niet voor een bepaalde dag. Aan de hand van de aanmeldingen worden de deelnemers ingedeeld, verspreid over de verschillende dagen. Indien mogelijk worden alle deelnemers van een school op dezelfde dag geplaatst. Annuleringsvoorwaarden Mocht u onverwacht verhinderd zijn, dan kunt u zich uiterlijk 2 werkdagen voor aanvang van de workshop kosteloos afmelden bij het secretariaat van Weusten en Hoornstra, bij voorkeur per mail:
[email protected], telefoonnummer 024-3889309, of bij het secretariaat van de Alliantie VO (
[email protected]). Latere afmeldingen worden in rekening gebracht bij de Alliantie VO. De school is bevoegd om de gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht, voor terugbetaling aan de school zorg te dragen.
14
INDIVIDUEEL TRAJECT ‘KLASSENMANAGEMENT VOOR (ERVAREN) DOCENTEN’ Inleiding Orde in de klas wordt bepaald door de leraar die ervoor staat. Is het een man of vrouw die regeert vanaf de top van de apenrots? Iemand die de groep voortdurend tot de orde moet roepen en daardoor veel effectieve lestijd verliest? Of is het iemand die in een ontspannen sfeer de leiding neemt en orde weet te houden zonder woorden? Doelgroep en doelstelling Dit traject is specifiek voor (ervaren) docenten die moeite hebben met orde houden en het creëren van een prettige werksfeer. Het betreft een kortlopende, intensieve combinatie van scholing en individuele coaching. Hierbij staat individueel maatwerk voorop. Werkwijze Het traject bestaat uit de volgende componenten:
Een gezamenlijke openingsmiddag, waarvoor elke deelnemer vooraf de voor hem of haar belangrijkste vraag kan aanleveren bij Veronica Weusten, de trajectbegeleider, zodat er maatwerk ontstaat. Bovendien komen de essentiële aspecten van het leiderschap in de klas aan bod. Een lesobservatie door Veronica, met nagesprek (samen twee uur), waarin de sterke en zwakke onderdelen van het functioneren in kaart worden gebracht. U krijgt aanbevelingen om u te verbeteren. Een tweede lesobservatie, na enkele weken. Het traject kan, indien wenselijk, worden uitgebreid met extra lesobservaties door de interne coach van de school. Dit na overleg tussen de betreffende docent, Veronica en de interne coach. Optioneel: een gezamenlijke afsluiting, waarin we terugblikken en vooruitblikken: wie heeft er nog ondersteuning nodig? Wie is waar goed in? En wie kan wie daarbij behulpzaam zijn? Optioneel: een schriftelijke rapportage door Veronica, waarin het proces en de conclusies worden vastgelegd.
Uitvoering Het traject wordt verzorgd door Veronica Weusten, sociaal pedagoog en organisatieadviseur. Bureau Weusten en Hoornstra heeft jarenlange ervaring in en buiten het onderwijs, op het vlak van begeleiding en training van medewerkers die in alle soorten en lagen van het onderwijs actief zijn. Groepsgrootte Minimaal 5 en maximaal 12 personen. Locatie, datum en tijd De startbijeenkomst is op donderdag 18 september 2014 van 16.00 tot 18.00 uur. De locatie is afhankelijk van de groepsgrootte en wordt te zijner tijd bepaald. Kosten De kosten voor dit traject bedragen € 895,- per deelnemer. Dit bedrag is inclusief de optionele onderdelen. Aanmelding U kunt zich tot vrijdag 20 juni 2014 bij de P&O-afdeling van uw school aanmelden. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de afgesproken startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht, voor terugbetaling aan de school zorg te dragen.
15
CURSUS ‘OPLOSSINGSGERICHT COACHEN VAN LEERLINGEN’ (NIEUW) Anders kijken, anders doen. Een aanvulling op uw repertoire om leerlingen te begeleiden. Inleiding Hulpvragen en problematiek van leerlingen zijn divers en soms complex. In belangrijke mate wordt een beroep gedaan op het belangrijkste begeleidingsinstrument dat u in bezit heeft: uw gespreksvaardigheden. Via opleiding en ervaring heeft u uw gespreksrepertoire al uitgebouwd en nu is de tijd rijp om u te verdiepen in de oplossingsgerichte manier van kijken en handelen. De focus ligt daarbij op het positief benaderen en het versterken van de zelfredzaamheid van de leerlingen. Doelgroep Medewerkers die diverse (begeleidings-)gesprekken voeren met leerlingen, docenten, leerlingebegeleiders en zorgmedewerkers. Zij zijn bekend met de basistechnieken voor gespreksvoering en willen hun repertoire uitbreiden. Doelstelling Door het trainen van specifieke gespreksvaardigheden beschikt u over meer mogelijkheden om een gesprek positief te beïnvloeden. U breidt uw repertoire om goede gesprekken te voeren uit met oplossingsgerichte technieken. Inhoud In de training maakt u kennis met de principes van oplossingsgericht coachen en oefent u met de volgende technieken: zoeken naar uitzonderingen; de wondervraag; positieve doelen stellen; schalen; kleine stappen; aanmoedigen. Centraal staan het beïnvloeden van een goede gespreksrelatie, het stellen van de goede vragen, en het opbouwen van een oplossingsgericht coachgesprek. Werkwijze Het programma biedt veel gelegenheid tot het oefenen van de technieken en gespreksvaardigheden. In de 3e bijeenkomst worden leerling-acteurs ingezet die de oefengesprekken levensecht maken. U brengt uw eigen leervragen en casuïstiek in, zodat we aansluiten bij uw eigen beroepspraktijk, en vervolgens kunt u met het geleerde aan de slag. Uitvoering Sylvia Lukassen, senior trainer-adviseur bij Interstudie NDO, onderdeel van Marant. Groepsgrootte Aan deze cursus kunnen minimaal 8 en maximaal 10 personen deelnemen. Locatie, data en tijd De 3 bijeenkomsten vinden plaats op het Bestuursbureau van de Alliantie van 16.00 – 20.00 uur op de volgende data:
Woensdag 5 november 2014 Donderdag 20 november 2014 Maandag 1 december 2014
Voor een lichte maaltijd wordt gezorgd. Kosten De kosten voor deze cursus bedragen minimaal € 350,- en maximaal € 438,-, afhankelijk van het aantal deelnemers.
16
Aanmelding U kunt zich tot uiterlijk 20 juni 2014 aanmelden, bij de P&O-afdeling van uw school. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de afgesproken startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling zorg te dragen.
17
CURSUS ‘MENTOR, EEN VAK APART’ Inleiding U bent als docent vooral aangenomen vanwege uw vakinhoudelijke en didactische kwaliteiten, en gaandeweg verwerft u ook de bagage om de rol als mentor te vervullen. Als ondersteuning van het mentorschap kunt u deelnemen aan de training Mentor, een vak apart, en hiermee uw equipment uitbreiden. We staan stil bij uw rol en taak als mentor - en de vragen en dilemma’s die het mentorschap oproept – en we besteden aandacht aan het voeren van gesprekken. Doelgroep Startende mentoren en docenten die de rol van mentor 1 tot 3 jaar vervullen. Doelstelling Verder bekwamen in het mentorschap. Communicatieve vaardigheden trainen en versterken. Reflecteren op uw eigen attitude en handelen als mentor om zelfinzicht te bevorderen en te kunnen werken aan eigen ontwikkelpunten. Thema’s Mijn persoonlijke kwaliteiten en ontwikkelpunten. Mijn rol en taak in de dynamische driehoek: leerling, leraar, ouders. Mijn grenzen en mogelijkheden. Afstand en betrokkenheid in de werkrelaties. Contact met ouders en collega’s: samenwerking, hiërarchie en verantwoordelijkheid. Gesprekken met leerlingen: welke ruimte geef ik, en welke ruimte neem ik? Type gesprekken en gespreksinterventies. Succesvol communiceren met behulp van basistechnieken. Werkwijze Naast theoretische inleidingen gaan we aan de slag met werkopdrachten, het voeren van gesprekken en het leren van en met elkaar. We werken met eigen casuïstiek en leervragen, en leggen de verbinding met de dagelijkse praktijk. Bij de gesprekstraining maken we ook gebruik van leerlingacteurs die de transfer naar de praktijk levensecht maken. Basisboek: ‘Handboek voor elke mentor’ (M. Bakker-de Jong & I. Mijland, Uitg. Quirijn, 2010). Uitvoering Sylvia Lukassen, senior trainer-adviseur bij Interstudie-NDO, onderdeel van Marant. Groepsgrootte Aan deze cursus kunnen minimaal 8 en maximaal 10 personen deelnemen. Locatie, data en tijd De bijeenkomsten worden gehouden op het Bestuursbureau van de alliantie VO, steeds van 16.00 – 20.00 uur, op de volgende data:
Woensdag 1 oktober 2014 Maandag 13 oktober 2014 Dinsdag 11 november 2014 Donderdag 27 november 2014
Voor een eenvoudige maaltijd wordt gezorgd. Kosten De kosten voor deze cursus bedragen minimaal € 490,- en maximaal € 613,-, afhankelijk van het aantal deelnemers. Aanmelding U kunt zich tot uiterlijk 20 juni 2014 aanmelden, bij de P&O-afdeling van uw school.
18
Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de afgesproken startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling zorg te dragen.
19
CURSUS ‘MINDMAPPEN, SNELLEZEN EN GEHEUGENTECHNIEKEN’ Inleiding In deze cursus staan we stil bij een aantal technieken die gebruikt worden om op een efficiënte manier om te gaan met informatie.
Mindmappen Uiterst geschikt om moeilijke theorieën te structureren, gedachten te ordenen en projecten, werkstukken en presentaties voor te bereiden en creativiteit te vergroten. Snellezen Het is mogelijk om in één avond de leessnelheid te verdubbelen, met volledig begrip van de tekst. Er wordt gewerkt volgens de techniek van Sean Adam. Hij leest 3.850 woorden per minuut. Geheugentechnieken Namen, lijsten en de rode draad van een presentatie worden veel beter onthouden. Er wordt gewerkt met verschillende technieken. De technieken zijn ook geoefend met leerlingen. Zij onthouden 50 woordjes in de juiste volgorde nadat ze slechts twee keer voorgelezen zijn!
Doelgroep Alle medewerkers. Doelstelling Het leren kennen en toepassen van genoemde technieken. Werkwijze Gedurende drie bijeenkomsten worden de technieken afzonderlijk van elkaar aangeleerd. Theorie wordt afgewisseld met oefeningen en beeldmateriaal. Uitvoering De cursus wordt gegeven door Daan Moerkerk, docent aan het Stedelijk Gymnasium. Groepsgrootte Aan deze cursus kunnen minimaal 8 en maximaal 20 personen deelnemen. Locatie, data en tijd De cursus bestaat uit drie bijeenkomsten van 16.00-19.30 uur op de volgende dagen:
Maandag 17 november 2014 Maandag 5 januari 2015 Maandag 2 februari 2015
Voor een lichte maaltijd wordt gezorgd. Locatie: Bestuursbureau Alliantie VO. Kosten De kosten voor deze cursus bedragen € 180,- per persoon inclusief materialen waaronder een exemplaar van het boek ‘Gebruik je hersens’. Het minimum aantal deelnemers is 8 en het maximum bedraagt 20 deelnemers. Aanmelding U kunt zich tot vrijdag 20 juni 2014 bij de P&O-afdeling van uw school aanmelden. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de afgesproken startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling zorg te dragen.
20
CURSUS ‘TIME MANAGEMENT IN DE 21E EEUW’ (NIEUW) Inleiding We leven in het informatietijdperk. Dat betekent dat de kwaliteit van leven toeneemt en we met zijn allen meer kunnen doen in dezelfde tijd. Het betekent ook dat we veel meer informatie te verwerken krijgen en er meer van ons wordt verwacht. Deze cocktail zorgt ervoor dat velen ongewild blijven zitten met tientallen, zo niet honderden ‘losse eindjes’. Enkele voorbeelden: de mailbox blijft maar vol lopen, ‘to do-lijstjes’ groeien in plaats van krimpen, die gewenste reis naar de Niagara Falls is er nog steeds niet van gekomen en de stapel met leuke krantenartikelen en websites wordt steeds dikker, zonder dat er iets mee is gedaan. e
Aan het begin van de 21 eeuw werd David Allen wereldberoemd door de veel geprezen ‘Getting Things Done’ (GTD) methode. Allen beschrijft daarin hoe u, door een duidelijk stappenplan te volgen, ervoor kunt zorgen dat uw taken allemaal afgevinkt kunnen worden. Sinds de komst van app’s, cloud-services, tags, enzovoorts is het veel eenvoudiger om aan time management te doen. Daan Moerkerk heeft de afgelopen periode de GTD-methode in een modern jasje gegoten en hiervoor een cursus ontwikkeld. Deze praktisch ingestelde cursus is vooral toepasbaar op persoonlijk vlak (privé en werk), maar aspecten ervan zijn zeker ook interessant voor leerlingen. Doelgroep Alle medewerkers. Doelstelling Lege inboxen (fysiek en digitaal), geen constante ruis van de smart phone en tablet, een opgeruimde omgeving en daardoor een opgeruimd hoofd! Werkwijze Na een inventarisatie van de huidige situatie (hoe werk je de mail door, hoe handel je binnengekomen post af, welke activiteiten staan al jaren op je ‘bucketlist’, enzovoorts) gaan we doelen stellen. Vervolgens behandelen we theorie en wennen we aan enkele digitale hulpbronnen. Na het uitvoeren van de opgedane kennis evalueren we in hoeverre de gestelde doelen zijn gehaald. Uitvoering De cursus wordt aangeboden door Daan Moerkerk, docent aan het Stedelijk Gymnasium en eigenaar van Phresin. Locatie: Stedelijk Gymnasium. Groepsgrootte Aan deze cursus kunnen minimaal 8 en maximaal 20 personen deelnemen. Data, tijdstip en locatie De cursus vindt plaats op het Stedelijk Gymnasium en bestaat uit drie bijeenkomsten van 19.15-21.30 uur: maandag 8 september 2014 maandag 27 oktober 2014 maandag 1 december 2014 Kosten De kosten voor deze cursus zijn € 180,00 p.p., inclusief cursusmateriaal. Aanmelding U kunt zich tot uiterlijk 20 juni 2014 aanmelden via de P&O-afdeling van uw school. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de afgesproken startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te
21
vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling zorg te dragen.
22
CURSUS ‘BALANS IN WERK EN PRIVÉ’ Inleiding De tijd waarin we leven wordt door velen als snel ervaren. “Er moet nog zo veel gebeuren”, “de tijd vliegt voorbij”, “ik word geleefd”, “als ik meer tijd zou hebben, dan…” zijn geluiden die vaak worden gehoord. Hoe blijf je in deze situatie op een gezonde manier staande? Doelgroep Medewerkers die behoefte hebben aan het vinden van meer balans in werk en privé om met meer ontspanning en plezier te werken en te leven. Medewerkers die actief aandacht willen geven aan vitaliteit. Doelstelling Vitaliteit. Meer zelfinzicht krijgen in je persoonlijke balans (eisen aan jezelf, wensen, kwaliteiten en belemmeringen). Tips en tools om de balans in werk en privé te behouden. Werkwijze Gedurende drie bijeenkomsten worden theorie en het uitwisselen van eigen verhalen en tips afgewisseld met ervaringsoefeningen. Er wordt aandacht besteed aan: de cirkels van Invloed en Betrokkenheid (Stephen S. Covey); de Vitaliteitspiramide (Albert Sonnevelt); willen versus moeten; de eigen realiteit. Keuzes maken en acceptatie; valkuilen; energiegevers en energievreters; ontspanningsoefeningen. Uitvoering De cursus wordt verzorgd door Wenneke Ong, Loopbaan- en inspiratiecoach van WLO Work and Life (zie www.wloworkandlife.nl). Groepsgrootte Aan deze cursus kunnen minimaal 4 en maximaal 8 personen deelnemen. Locatie, data en tijden De cursus wordt verzorgd op het Bestuursbureau van de Alliantie VO. De bijeenkomsten vinden plaats op de volgende data:
Woensdag 16 december 2014 Donderdag 22 januari 2015 Dinsdag 17 maart 2015
De eerste twee bijeenkomsten duren van 16.00 tot 19.30 uur en de laatste is van 16.00 tot 18.00 uur. Tijdens de eerste twee bijeenkomsten wordt er voor een lichte maaltijd gezorgd. Kosten De kosten voor deze cursus bedragen € 325,- exclusief btw per deelnemer. Aanmelden U kunt zich tot uiterlijk vrijdag 20 juni 2014 aanmelden via de P&O-afdeling van uw school. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling zorg te dragen.
23
CURSUS ‘MINDFULNESS BASED STRESSREDUCTIE’ Inleiding Mindfulness is doelgericht aanwezig zijn in dit moment, op een niet oordelende manier. De inhoud en werkwijze van de 8 weken durende cursus ‘Mindfulness based stressreductie’ kenmerken zich door een samengaan van eeuwenoude kennis en oefenmethoden met verworvenheden uit de westerse psychologie. Resultaten uit wetenschappelijk onderzoek laten zien dat mindfulness effectief is bij het omgaan met vele vormen van fysieke en mentale stress. Ook blijkt dat de mindfulnessbeoefening ten goede komt aan het ontwikkelen van innerlijke leercondities en het verbeteren van het sociale klimaat op school. Doelgroep Docenten, onderwijsassistenten en leidinggevenden in het onderwijs (en in overleg ook voor ondersteunend personeel). Doelstelling Door het beoefenen van mindfulness een innerlijke houding ontwikkelen, waardoor men meer in staat is tot innerlijke kalmte, vriendelijkheid, niet oordelen en acceptatie naar zichzelf en anderen. Effectiever en op een gezonde manier leren omgaan met fysieke en mentale stress. Thema’s De automatische piloot, helder waarnemen, van doen naar zijn, mindfulness in de klas en de school, communicatie in aandacht, leven en werk in balans, oorzaken van stress en een nieuw perspectief hoe ermee om te gaan. Werkwijze De cursus bestaat uit 8 wekelijkse bijeenkomsten van 2,5 uur en een hele zaterdag. Onder begeleiding van de trainer(s) wordt geoefend met verschillende vormen van mindfulnessbeoefening, zoals de lichaamsscan, mindful bewegen, oefenen met de adem, zitmeditatie, leren omgaan met moeilijke emoties en (pieker-)gedachten, mindful zijn in gesprekken en integratie van mindfulness in het werk en het dagelijkse leven. Van de deelnemers wordt verwacht dat ze ernaar streven om zes dagen per week 30 – 45 minuten thuis te oefenen met behulp van oefen-cd ‘s. Uitvoering De cursus wordt verzorgd door Marij Geurts, mindfulnesstrainer-MBSR, supervisor/coach voor professionals in onderwijs en gezondheidszorg, docent en psychosynthese-therapeut en door Ancilla van Steekelenburg, mindfulnesstrainer en MBSR/mindfulparenting, supervisor en docente pedagogiek aan de HAN. Groepsgrootte Aan deze cursus kunnen minimaal 8 en maximaal 22 personen deelnemen. Data, tijdstip en locatie De uitvoering van de cursus vindt van 16.30 – 19.00 uur plaats op het Han Fortmancentrum, Groesbeekseweg 428 te Nijmegen. De stiltedag op zaterdag duurt van 9.30 – 16.15 uur. Najaar 2014, opgave vóór 27 augustus 2014:
Maandag 1 september 2014 Maandag 8 september 2014 Maandag 15 september 2014 Maandag 22 september 2014 Maandag 29 september 2014 Maandag 6 oktober 2014 Zaterdag 11 oktober (stiltedag) Maandag 13 oktober 2014 Maandag 27 oktober 2014
24
Voorjaar 2015, opgave vóór 20 januari 2015:
Maandag 26 januari 2015 Maandag 2 februari 2015 Maandag 9 februari 2015 Maandag 16 februari 2015 Maandag 23 februari 2015 Maandag 2 maart 2015 Maandag 9 maart 2015 Zaterdag14 maart (stiltedag) Maandag 16 maart
Kosten De kosten bedragen € 550,- per deelnemer (inclusief de oefenmap en cd’s). Aanmelding U kunt zich tot 27 augustus 2014, respectievelijk 20 januari 2015 aanmelden in overleg met de leidinggevende of P&O-afdeling van uw school via het inschrijfformulier op de website www.mindfulnessinonderwijs.nu of het inschrijfformulier www.hanfortmancentrum.nl. Annuleringsvoorwaarden Bij annulering tot 4 weken voor aanvang wordt er € 25,- administratiekosten in rekening gebracht, bij annulering tot 1 week voor aanvang is dit € 200,- en bij annulering binnen een week voor aanvang van de cursus is geen restitutie meer mogelijk. Uiteraard kan een andere medewerker de opengevallen plek innemen. In dat geval worden geen kosten in rekening gebracht.
25
TRAINING ‘OP DOORREIS, LOOPBAANREFLECTIE EN BEZINNING’ Inleiding Het werk van medewerkers in het onderwijs kenmerkt zich vaak door hollen en vliegen, met weinig ruimte voor bezinning. We weten dat het belangrijk is maar nemen vaak niet de tijd om stil te staan bij onszelf en ons werk. In deze training heeft u de mogelijkheid om eigen drijfveren, dilemma’s en doelen te onderzoeken en te focussen op eigen ontwikkeling in het werk. Doelgroep Alle medewerkers Doelstelling U verkent uw loopbaanpad en staat stil bij vragen als:
Hoe sta ik in mijn werk? Wat drijft me en wat wil ik eigenlijk (nog)? Wat kom ik tegen op mijn loopbaanpad? Waar sta ik en wat stimuleert of belemmert mij? Hoe kan ik mijn kwaliteiten inzetten of verder ontwikkelen? Wat geeft mij energie?
Deze verkenning leidt tot meer inzicht, plezier en eigen sturingskracht. Thema’s Vragen en wensen op mijn loopbaanpad. Belangrijke drijfveren in leven en werk. Waar sta ik en wat zijn mijn richtingwijzers? Energiegevers, persoonlijke bronnen en bagage. Persoonlijke effectiviteit. Koers kiezen en in beweging komen. Persoonlijk statuut. Werkwijze We werken met hoofd, hart en handen en gaan aan de slag met verschillende werkvormen. U gebruikt uw verstand, gevoel, creativiteit en intuïtie bij de opdrachten die zowel individueel als plenair worden aangeboden.
Reacties van deelnemers van de Alliantie VO en Havo Notre Dame des Anges: ‘Een goed plan om deel te nemen, zeker als je met bepaalde loopbaanvraagstukken rondloopt. Maar het is ook een mooie onderhoudsbeurt als je geen specifieke vragen hebt.’ ‘Het is een aanrader voor collega’s. En niet alleen als er vragen of problemen zijn. Sowieso, voor iedereen die eens even stil wil staan! Ik heb ervan genoten en het heeft me veel opgeleverd.’ ‘Ik raad het iedereen aan! Ik heb het ervaren als een cadeau en heb meer duidelijkheid en zelfvertrouwen gekregen.’ ‘De wijze van aanpak is ogenschijnlijk speels en ontspannen, maar tegelijkertijd duidelijk en intensief, waardoor ik zelf antwoorden heb gevonden op mijn vragen.’
Uitvoering Sylvia Lukassen, senior trainer, adviseur en loopbaancoach, onderdeel van Marant, trainings- en adviesbureau voor onderwijsmanagement. Groepsgrootte Aan de cursus kunnen minimaal 8 en maximaal 12 personen deelnemen. Locatie, data en tijden De training vindt plaats op een externe locatie. De locatie en de inspirerende omgeving stimuleren het nemen van afstand en tijd voor bezinning.
26
Donderdag 25 september 2014 van 9.00 - 16.30 uur Vrijdag 10 oktober 2014 van 9.00 - 16.30 uur Maandag 3 november 2014 van 16.00 - 20.00 uur
Voor een lunch of lichte maaltijd wordt gezorgd. Kosten De kosten bedragen minimaal € 470,- en maximaal € 700,-, exclusief locatiekosten, afhankelijk van het aantal deelnemers. Aanmelding Aanmelden kan tot uiterlijk 20 juni 2014, bij de P&O-afdeling van uw school. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling aan de school zorg te dragen.
27
TRAINING ‘VITAAL NAAR HET PENSIOEN’ Inleiding De pensioengrens van medewerkers in het onderwijs schuift de laatste tijd verder naar achter; regelingen voor senioren staan op de tocht. Dat betekent dat er langer meer gevraagd wordt van de medewerkers. Daarnaast is het onderwijsveld de afgelopen jaren erg veranderd. Hierdoor worden soms andere competenties gevraagd dan toen de huidige senioren startten met hun baan. De vraag is in hoeverre oudere medewerkers nog b(l)ij zijn met deze veranderingen en wat dat betekent voor hun werk en welbevinden. Kortom: hoe halen zij vitaal hun pensioen? Doelgroep De training is voor senioren (vanaf 55), die - met nog een aantal jaren te gaan – willen kijken naar hun vitaliteit en hun toekomst. Wat levert de training u op? Tijdens de training krijgt u inzicht in hoe u er momenteel voor staat en hoe u uw werk beleeft. Wat gaat goed en waar loopt u eventueel tegenaan? Vervolgens onderzoekt u wat u zelf kunt doen om grip te krijgen of te houden op uw situatie. De nadruk hierbij ligt telkens op dat wat u zelf kunt veranderen. Hierdoor ontstaat inzicht en rust, kent u uw energiegevers en weet u waar u blij van wordt. U krijgt handvatten aangereikt, opdat u op een goede en gezonde wijze uw pensioen kunt halen. Dat betekent ook dat u risico’s voor uw vitaliteit in een vroegtijdig stadium kunt herkennen en leert om daar op een goede wijze mee om te gaan. Kortom: na de training gaat u anders de deur uit. Werkwijze Naast een beperkt theoretisch kader zijn er veel gerichte oefeningen die de deelnemers uitnodigen om vanuit verschillende (verstand en gevoel) invalshoeken kritisch naar zichzelf te kijken en keuzes te maken. Er is voldoende tijd voor reflectie. De deelnemers worden uitgedaagd om met zichzelf aan de slag te gaan. We werken o.a. met de methodieken NLP en systeemwerk in de vorm van oefeningen, verhalen, visualisaties en praktische huiswerkopdrachten. Tijdens de training maakt u uw hun eigen vitaliteitplan en gaat daarmee in de praktijk aan de slag.
Reacties van deelnemers van de Alliantie VO en Havo Notre Dame des Anges: “Het besef dat je vooral zelf de regie moet nemen in het proces op school. Wat wil ik, wat kan ik en vooral wat wil of kan ik niet meer.” “Reflectie op jezelf, je eigen situatie heb ik als positief ervaren.“ “Duidelijk beeld van mijn schoolloopbaan. Bewust gaan kijken naar mijn pensioenleeftijd. Ook: wat wil ik met mijn vrije tijd gaan doen.” “Bezinning op huidige en toekomstige situatie. Goede tips om “later” ook nog eens na te lezen en te gebruiken.” “Ik heb een begin gemaakt met het positief leven naar mijn pensioen over twee jaar. Wat ik ook heel fijn vond, was dat de trainers deze cursus ook steeds op de persoon afstemde. Al naar gelang de behoefte van de individuele deelnemer. Ik waardeer dat zeer.”
Uitvoering Deze training wordt verzorgd door Petri Elemans en Ad van Heijst van HEEL opleidingen. Groepsgrootte Aan deze training kunnen minimaal 8 en maximaal 12 personen deelnemen. Locatie, data en tijden De training vindt plaats op het Bestuursbureau van de Alliantie VO. De training bestaat uit 3 bijeenkomsten, bestaande uit twee dagen van 09.00 - 16.30 uur, gevolgd door een afrondende bijeenkomst van 16.00 - 19.30 uur. De bijeenkomsten vinden plaats op de volgende data:
28
Maandag 12 januari 2015 van 09.00 – 16.30 uur Dinsdag 27 januari 2015 van 09.00 – 16.30 uur Woensdag 25 februari 2015 van 16.00 – 19.30 uur
Afhankelijk van het tijdstip wordt er voor een lunch of een lichte maaltijd gezorgd. Kosten De kosten voor deze training zijn afhankelijk van het aantal deelnemers en bedragen minimaal € 410,en maximaal € 612,50 per deelnemer, exclusief btw en catering. Aanmelding U kunt zich t/m vrijdag 20 juni 2014 aanmelden via bij de P&O-afdeling van uw school. Annuleringsvoorwaarden De school en/of cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de afgesproken startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling aan de school zorg te dragen.
29
CURSUS ‘ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN’ Doelgroep Docenten en lerarenopleiders (en andere betrokkenen zoals management en staf) die in de school of het opleidingsinstituut onderzoek doen of onderzoek willen gaan doen. Doelstelling Ontwikkelen van competenties op het terrein van praktijkgericht onderzoek. Werkwijze Het betreft een duale opzet met theorie- en praktijkgedeelte (gericht op eigen onderzoek). In de bijeenkomsten wordt gewerkt vanuit het beeld van de onderzoeker als innovator van de beroepspraktijk. Er wordt in elke fase van onderzoek expliciet aandacht besteed aan communicatie en de rol van de onderzoeker in het creëren van een cultuur van samenwerking. In de bijeenkomsten wordt maximale ruimte gemaakt voor vragen van de cursisten die afkomstig zijn uit de (onderzoeks)praktijk. Van cursisten wordt gevraagd dat zij hun praktijkcasussen inbrengen. De cursusleider kan zo mogelijk op verzoek op locatie gedurende het scholingstraject contact houden met de cursisten. Uitvoering De cursus wordt verzorgd door ILS-HAN in samenwerking met de Radboud Docenten Academie. Voor meer informatie: Henk Delger, ILS-HAN, tel. 024-3530019 (e-mail:
[email protected]) of Helma Oolbekkink (e-mail:
[email protected]). Groepsgrootte Aan deze cursus kunnen maximaal 15 personen deelnemen. Locatie, data en tijd De cursuslocatie wordt te zijner tijd bepaald, maar is in ieder geval in Nijmegen. Er zijn zes bijeenkomsten van 16.00-19.00 uur op de maan- of donderdagen. Voor een lichte maaltijd wordt gezorgd. De precieze data worden aan het begin van het schooljaar bekend gemaakt. Kosten De kosten voor deze cursus zijn op rekening van de Academische Opleidingsschool. Aanmelding U kunt zich tot vrijdag 20 juni 2014 aanmelden bij de P&O-afdeling van uw school. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de afgesproken aanvangsdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling aan de school zorg te dragen.
30
CURSUS ‘BEGELEIDING VAN ONDERZOEK’ Doelgroep Docenten en lerarenopleiders (en andere betrokkenen, zoals management en staf), die ervaring hebben met praktijkgericht onderzoek in het onderwijs en die een rol vervullen of willen gaan vervullen bij het begeleiden van onderzoek. Doelstelling Ontwikkelen van competenties op het terrein van het begeleiden van onderzoek. Werkwijze Duale opzet: 6 bijeenkomsten à 3 uur met een theorie- en een praktijkgedeelte, gericht op een praktijkcasus. De cursus ‘Begeleiding van onderzoek’ bouwt voort op de kennis en vaardigheden die is opgedaan bij de cursus ‘Onderzoeksvaardigheden’, of elders verworven onderzoekscompetenties. Er is aandacht voor de specifieke begeleidingsvragen die met de verschillende fasen van onderzoek te maken hebben. Het is sterk aan te bevelen dat deze cursus parallel loopt aan het daadwerkelijk begeleiden van onderzoek in de school, bijvoorbeeld het begeleiden van een student bij zijn of haar afstudeeronderzoek. Uitvoering De cursus wordt verzorgd door ILS-HAN in samenwerking met Radboud Docenten Academie. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Henk Delger, ILS-HAN, tel. 024-3530019 (e-mail:
[email protected]). Groepsgrootte Aan deze cursus kunnen maximaal 15 personen deelnemen. Locatie, data en tijd De cursuslocatie wordt te zijner tijd bepaald, maar is in ieder geval in Nijmegen. Er zijn zes bijeenkomsten van 16.00-19.00 uur, op de maan- of donderdagen. Voor een lichte maaltijd wordt gezorgd. De precieze data worden aan het begin van het schooljaar bekend gemaakt. Kosten De kosten voor deze cursus zijn op rekening van de Academische Opleidingsschool. Aanmelding U kunt zich tot vrijdag 20 juni 2014 aanmelden bij de P&O-afdeling van uw school. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de afgesproken startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling zorg te dragen.
31
TRAINING ‘AANWEZIGHEID IN EN VOOR DE KLAS’ Inleiding Kennisoverdracht in een ontspannen sfeer: dat moet het zijn. Aan de kennis ligt het over het algemeen niet. Er wordt een groot beroep op de docent gedaan. Zijn of haar aanwezigheid maakt of breekt een les. Dat lijkt nogal een opdracht. In deze workshop gaan we het vergrootglas leggen juist op deze aanwezigheid. Fysieke aanwezigheid. Mentale aanwezigheid. Ontspannen en toch alert. Iedere docent doet dat op zijn eigen wijze. Een mooie baan. Een mooie zoektocht. Doelgroep Docenten in de eerste jaren van hun carrière voor de klas en docenten die meer inzicht willen krijgen in hun leidinggevende vaardigheden voor de klas. Doelstelling In deze workshop krijgt u inzicht in uw wijze van leidinggeven aan een groep. In een veilige omgeving krijgt u feedback en kunt u uw gedrag oefenen. Deze feedback zal gericht zijn op fysieke aanwezigheid, uitstraling en het contact maken met leerlingen individueel en in een groep. Uitgangspunt is dat elke docent zijn of haar eigen authentieke manier van lesgeven heeft. Aandachtspunten: fysieke aanwezigheid; ruimte innemen; stem: variatie, volume, stilte; contact maken; grenzen zien, voelen en stellen; eerst begrijpen, dan begrepen worden; feedback geven en ontvangen; leiding nemen; eigenheid, drijfveren. Uitvoering De workshop wordt gegeven door Erna Nijeboer, docent drama aan het Stedelijk Gymnasium Nijmegen en trainer Professioneel Persoonlijk Leiderschap bij de Radboud Docentenacademie. Groepsgrootte Aan deze training kunnen minimaal 10 en maximaal 15 personen deelnemen. Locatie, data en tijd De training bestaat uit 5 middagen van 16.00-19.30 uur en wordt (onder voorbehoud) op de volgende dagen verzorgd op het Bestuursbureau van de Alliantie Voortgezet Onderwijs:
Donderdag 12 maart 2015 Donderdag 19 maart 2015 Donderdag 26 maart 2015 Donderdag 2 april 2015 Donderdag 9 april 2015
Voor een lichte maaltijd wordt gezorgd. Kosten De kosten van deze training bedragen (onder voorbehoud) minimaal € 155,- en maximaal € 230,-, exclusief catering, afhankelijk van het aantal deelnemers. Aanmelding U kunt zich tot vrijdag 20 juni 2014 bij de P&O-afdeling van uw school aanmelden. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de afgesproken startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus van de cursist terug te
32
vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling zorg te dragen.
33
TRAINING ‘OMGAAN MET AGRESSIE’ (NIEUW) Inleiding Conciërges, onderwijsassistenten en overig ondersteunend personeel kunnen binnen de schoolomgeving geconfronteerd worden met lastig en asociaal gedrag. Het negatieve effect van deze confrontaties op de motivatie en het plezier waarmee men werkt is groot. Het is daarom van belang dat zij leren zich in deze situaties weerbaar op te stellen, waardoor zij zowel psychisch als fysiek minder kwetsbaar zijn. Tijdens de 1-daagse training ‘Omgaan met asociaal en agressief gedrag’ leren cursisten hoe ze effectief en zelfbewust kunnen optreden in werksituaties binnen de school waarin ze met opstandigheid, verontwaardiging, weerstanden en (verbaal) geweld geconfronteerd worden. Ze leren daarbij hoe ze ongewenst en asociaal gedrag kunnen corrigeren en op welke wijze ze bij diverse confrontaties met (verbale) weerstand en boosheid de-escalerend kunnen optreden. Cursisten krijgen tijdens de training een aantal praktische handvatten aangereikt, waarmee zij direct aan de slag kunnen. De volgende zaken komen tijdens de training aan bod: Aanspreken van (on)bekende leerlingen op asociaal gedrag en handelen bijv. bij opstandigheid, brutaliteit of overtreding van huisregels; Contact maken en communiceren met de leerlingen – en ouders in conflict- en weerstandsituaties; Hoe te handelen bij verschillende vormen van verbale en non-verbale agressie: Hoe krijg ik de situatie weer onder controle? Welke benadering kies ik? En, welke juist niet? Begrenzen van agressie en voorkomen van escalatie; Stappen bij het ingrijpen: strijd negeren, contact maken, actief luisteren, confronteren, begrenzen en afronden; Werken aan een professionele en zelfbewuste grondhouding. Reguleren van eigen spanningen, emoties en angsten. Doelgroep Conciërges, toezichthouders, kantinemedewerkers, onderwijsassistenten en overig ondersteunend personeel Doelstelling Doelen van de training zijn: Het trainen in de omgang met leerlingen binnen de Alliantie VO scholen Het op een professionele manier leren handelen en communiceren bij weerstandssituaties, asociaal en agressief gedrag. Het leren hanteren van spanningen als gevolg van confrontaties met weerstand en boosheid. Werkwijze De hele dag staat in het teken van het oefenen van communicatieve en handelingsvaardigheden in de confrontatie met asociaal en agressief gedrag. Door trainer en acteurs worden situaties nagebootst die regelmatig voorkomen in de dagelijkse praktijk van de deelnemers Uitvoering De training wordt verzorgd door trainers van FiAC Opleidingen & Trainingen Groepsgrootte Aan deze cursus kunnen 14 personen deelnemen. Datum, tijdstip en locatie De training vindt plaats op het Bestuursbureau van de Alliantie Voortgezet Onderwijs en wordt gegeven op woensdag 15 oktober 2014 van 9.00 tot 16.00 uur. Voor een lunch wordt gezorgd. Kosten De kosten voor deze cursus zijn € 190,- per deelnemer, exclusief catering.
34
Aanmelden U kunt zich tot uiterlijk vrijdag 20 juni 2014 aanmelden bij de P&O-afdeling van uw school. Annuleringsvoorwaarden De school en/of de cursist kunnen tot zes weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen zes weken voor de afgesproken startdatum van de cursus is de school bevoegd om alle door de school gemaakte kosten in het kader van deze cursus, van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling zorg te dragen.
35
TRAINING ‘DE DIRECTEUR VAN DE LES’ (NIEUW) Inleiding Negen leraren worden met trainingsacteurs en twee professionele begeleiders twee dagen ondergedompeld in de non-verbale en verbale kant van het goede leraarschap. Door veel te oefenen ten overstaan van een groep trainingsacteurs en door scholing in de fundamenten van het goede leraarschap bereiken zij snel resultaat. Bovendien moeten zij als groep elkaar helpen om beter voor een klas leerlingen te komen staan. Doelgroep en Doelstelling Docenten, die gemakkelijker en beter leiding willen geven aan groepen leerlingen. Thema’s veel interactie en groepsdynamica: herkennen van elkaars probleem en leren van elkaar. De groep is heterogeen met deelnemers van verschillende scholen; een intensieve training met professionele trainers en trainingsacteurs; geen trucjes maar authenticiteit, gezag en vertrouwen in de omgang met leerlingen; avondopdracht en hotelovernachting; de training is één dag in werktijd en één dag in vrije tijd; terugkommiddag na ongeveer zes weken. Uitvoering De training wordt verzorgd door Bureau Weusten en Hoornstra. Dit Bureau heeft jarenlange ervaring in en buiten het onderwijs, op het vlak van begeleiding en training van medewerkers die in alle soorten en lagen van het onderwijs actief zijn. Begeleiders: Veronica Weusten, sociaal pedagoog en organisatieadviseur, en Karen Oosterink, theaterdocent. Groepsgrootte Aan deze training kunnen maximaal 9 personen deelnemen. Kosten De kosten voor deze training bedragen € 850,- inclusief hotelovernachting, exclusief consumpties in het hotel. Locatie Zevenaar. Data September/oktober 2014. Tijden Vrijdag van 10.00 - 17.30 uur en zaterdag van 9.30 -16.00 uur. Op de vrijdagavond een opdracht en overnachting. Aanmelding U kunt zicht tot vrijdag 20 juni 2014 bij de P&O-afdeling van uw school aanmelden.De definitieve datum wordt uiterlijk zes weken van te voren bekend gemaakt. Annuleringsvoorwaarden De cursist kan tot vier weken voor de afgesproken startdatum de aanmelding kosteloos annuleren. Bij annulering binnen vier weken voor de startdatum worden de kosten door Weusten en Hoornstra in rekening gebracht bij de Alliantie VO en is de school bevoegd om deze van de cursist terug te vorderen. De cursist is in dat geval verplicht om binnen 30 dagen nadat de school daarom schriftelijk heeft verzocht voor terugbetaling zorg te dragen. Te allen tijde kan de plaats ingenomen worden door een collega.
36
April 2014 37
