C hroni s c he THEMA. De carrière van een verslaving: van partyganger tot draaideurcliënt

THEMA

C hroni s c he

v e r s l av i n g

De carrière van een verslaving: van partyganger tot draaideurcliënt Medische heroïnebehandeling trekt ­chronisch verslaafden uit diepe dalen Dochter van een verslaafde moeder: ‘Ik had altijd mijn voelsprieten uit’

F O C U S O P V E R S L AV I N G sZO R G VA n

Jaargang 5, december 2011, nr 2

Voorwoord

Inhoud

Ook binnen de verslavingszorg geldt: voorkomen is beter dan genezen. En als voorkomen niet meer mogelijk is, is vroeger ingrijpen beter dan later. Wie langere tijd genotmiddelen misbruikt, loopt het reële risico chronisch verslaafd te worden. De verslaving heeft dan zo ingegrepen in het brein, dat stoppen vaak niet meer mogelijk is. Daarnaast heeft de verslaving vaak veel schade aangericht op andere levens­ gebieden. Gezondheid, werk, wonen, relaties, sociale contacten: de gebruiker

2

4

De carrière van een verslaving

raakt steeds meer kwijt, tot alleen het gebruik overblijft. Maar hoewel stoppen vaak geen optie meer is, kan juist op die levensgebieden wel veel worden hersteld. Met goede zorg en begeleiding kunnen we het leven van chronisch verslaafden sterk verbeteren. In deze Inzien! leest u hier meer over. Schrijnende, maar ook ­inspirerende verhalen. Tussen de regels door leest u ook een waarschuwing. Door de bezuinigingsslag op de GGZ en verslavingszorg staat de financiering voor

6

Dubbele diagnose

preventie en vroegbehandeling onder druk. Maar als de drempel naar zorg te hoog wordt voor mensen met problemen die nog te behandelen zijn, hoeveel van hen belanden dan uiteindelijk in de categorie ‘chronisch verslaafd’? Krijn in ’t Veld, Roel Hermanides Raad van Bestuur Novadic-Kentron

8

Medische heroïnebehandeling

Moderne visie op verslaving als hersenziekte mag verslaafde niet isoleren Verslaving is een glijdende schaal waarbij ‘chronisch verslaafd’ zich aan de uiterste pool bevindt. De vraag wanneer we kunnen spreken van een verslaving is lastig te beantwoorden, maar bij deze groep weten we in elk geval zeker dat ze verslaafd zijn. Maar weten we daarmee wat ‘verslaving’ betekent?

THEMA

nummer

Zeker bij een zo beladen begrip heeft het tijdsbeeld een grote invloed op de betekenis. De visie op verslaving en de verslaafde is in de loop van de tijd een aantal keer verschoven en in het verlengde daarvan ook de behandeling. Is verslaving een geneeskundig of een moreel vraagstuk? Is het een individueel probleem of een sociale opgave? Eigen schuld dikke bult: de verslaafde lost het zelf maar op? Of zijn wij, de maatschappij, mede verantwoordelijk voor de verslaving en de gevolgen ervan?

14

De tijd dat we geloofden dat ‘de duivel in de fles huist’ ligt achter ons. Ook geloven we niet meer, zoals in de jaren zestig en zeventig, dat verslaving een ‘logiese reaksie’ is op een zieke sociale ordening, een maatschappij die de gebruiker in de hoek heeft gedreven. De laatste jaren heeft zich in de verslavingszorg het beeld uitgekristal­ liseerd van verslaving als een ‘naar chronici­ teit neigende ziekte, die wordt veroorzaakt door factoren op biologisch, psychisch en sociaal gebied’: het BPS-model. Op dit moment wordt verslaving nog steeds als ziekte gezien, maar dan steeds meer als een ziekte in de hersenen – en daarmee verwijdert de visie op verslaving zich van het bredere BPS-model. Gevolg is dat we de verslaafde de ziekte niet moreel aanrekenen. Echter, als verslaving vooral als hersenziekte wordt beschouwd, is het steeds minder de schuld of verant­

woordelijkheid van de maatschappij of de omstandigheden. Het is de zieke die de last te dragen heeft en die maatschap­ pelijk vooral niemand tot last mag zijn. Een sociale medeverantwoordelijkheid – misschien niet voor de ziekte, maar wel voor genezing, welzijn en maatschappelijk herstel – komt daarmee in het nauw. Wij willen ervoor waken verslaving uitsluitend als ziekte te zien. Verslaving is inderdaad een ziekte, vaak zelfs chronisch, maar zij uit zich onder andere in gedrag en speelt zo een rol in sociale en maatschappelijke relaties. We mogen de verslaafde niet in de steek laten en isoleren door te besluiten om de ziekte in de hersenen – en daarmee uitsluitend bij de cliënt – te plaatsen. Want misschien kan de ziekte niet meer genezen worden, maar maatschappelijk herstel blijft in veel gevallen heel goed mogelijk.

C h r o ni sche

v e r s l av i n g

Dochter van een verslaafde moeder

16

Bemoeizorg: de laatste strohalm

19

Alcohol en drugs van top tot teen

Tijdens de samenstelling van deze Inzien! waren de be­zuinigings­maatregelen nog niet definitief. Hierdoor kunnen sommige uitspraken in de interviews niet meer helemaal actueel zijn.

3

D e c a r r i è r e va n e e n v e r s l a vi n g

Van partyganger tot draai Hoe vaak en hoeveel moet je gebruiken voor je slaaf bent van een genotmiddel? Van verslaving is geen sluitende definitie te geven. Er is geen harde scheidslijn tussen niet en wel verslaafd; verslaving is een glijdende schaal. Probleem is dat deze glijdende schaal steeds steiler wordt en de gebruiker op een bepaald punt de grip verliest en terugkrabbelen steeds moeilijker wordt. Hier geldt dus: voorkomen is beter dan genezen, en eerder ingrijpen is beter dan later. Om problemen in een zo vroeg mogelijk stadium aan te pakken, is het essentieel om te weten hoe de ‘carrière van een ­verslaving’ verloopt.

Ge ïn teg r eer d o f Experimen tere n e n

soc iaal/ r ec r eat ie f

inc identee l g ebru i k

g eb r u ik

Je bent jong en je wilt de wereld ontdekken. Experimenteren met alcohol en drugs hoort daar vaak bij. Experimen­ teren wil zeggen: eenmalig of incidenteel gebruik, zoals een xtc-pilletje proberen op een party. Van misbruik of afhankelijk­ heid is geen sprake. Verslaving is zeker geen onvermijdelijk gevolg van experi­ menteren. Toch zijn er al in deze fase risico’s, met name door verkeerd gebruik, een combinatie van middelen of een overdosis: een alcoholcoma of ‘out gaan’ ligt op de loer. 4

In deze fase is er regelmatig gebruik, maar dat verstoort het maatschappelijk leven niet. De gebruiker gebruikt voor de gezelligheid op gelegenheden die gepast zijn, zoals een glas wijn bij het eten, een joint bij het stappen of gamen voor de ontspanning. Het gebruik geeft geen (blijvende) problemen – een kater daargelaten – en neemt in het leven een bescheiden plaats in. Natuurlijk blijven er wel risico’s, zoals rijden onder invloed. Ook vergt het discipline om de eigen grenzen te bewaken.

Ove r mat ig o f p r o b lematis c h g ebr u ik De gebruiker overschrijdt in toenemende mate de eigen grenzen. Hij of zij gebruikt meer en vaker en ook op momenten dat het eigenlijk niet kan. Wie ’s ochtends om 10 uur al een borrel nodig heeft om de dag door te komen of onder de kalmerings­ middelen de auto in stapt, is niet meer verstandig bezig. Het gebruik begint problemen te geven en leidt tot kritische vragen van de omgeving. De gezondheid begint eronder te lijden. Maar de gebruiker ontkent vaak nog dat er iets mis is. Het gebruik wordt gebagatelliseerd door te wijzen op extremere voorbeelden.

deurcliënt Fase Experimenteren en incidenteel gebruik Geïntegreerd of sociaal/recreatief gebruik Overmatig of problematisch gebruik Afhankelijkheid en verslaving Chronische verslaving

Interventie Novadic-Kentron Preventie Preventie Preventie, online/ambulante behandeling Online/ambulante behandeling, (dag)opname, nazorg Basiszorg: dag- en nachtopvang, gebruiksruimtes, methadonverstrekking, medische heroïnebehandeling, bemoeizorg, ACT

Ch ro n is c he v e rsl avin g

Afhankelij khe i d e n v erslaving De gebruiker is vele uren per dag bezig met het denken aan of gebruiken van middelen. Het gebruik heeft nauwelijks nog sociale motieven, maar vindt plaats vanwege de roes en een enorme zucht naar het middel (craving). De gebruiker ziet zelf in dat hij of zij verslaafd is. Ook de naaste omgeving is bezorgd. Er treedt nu niet alleen serieuze gezondheidsschade op, maar er ontstaan ook financiële problemen en belangrijke levensgebieden komen onder druk te staan. Dit is de fase waarin velen geleidelijk werk, vrienden, relaties en hobby’s kwijt raken. Zonder hulp lukt het zelden om hier nog uit te komen, ook doordat bij stoppogingen ontwenningsverschijnselen ontstaan.

Gebruiken is het enige dat nog telt. De verslaafde is dag en nacht in de weer om lichamelijke en geestelijke klachten, onrust- en stressgevoelens te dempen met een nieuwe dosis. Negatieve effecten van de ene drug worden ‘aangepakt’ met een andere. De verslaafde is nagenoeg alles kwijt geraakt (gezondheid, gezin, werk, woning) en heeft hoge schulden opgebouwd. Veel gebruikers in deze fase komen vanwege overlast en soms criminaliteit in aanraking met politie en justitie. De gebruiker is een maatschappe­ lijke outcast geworden. Bij de verslavings­ zorg is de gebruiker inmiddels bekend als draaideurcliënt. Veel verslaafden in deze fase zijn aangewezen op basale bed-, brood- en badvoorzieningen. Het is nagenoeg onmogelijk geworden om nog helemaal te stoppen, hoewel met goede begeleiding wel winst kan worden behaald op het gebied van lichamelijk en geestelijk welzijn. Ook de overlast voor de maatschappij kan zo aanzienlijk afnemen. 5

D u b b e l e Di a g n o s e e n h e t ACT-t e a m

‘De opvang is niet het ergste wat iemand kan overkomen’

6

Frank Valkenburg Verslaving en psychische problemen gaan vaak samen. Naar schatting 20 tot 50% van de GGZ-cliënten heeft verslavings­ problemen, en 60 tot 80% van de cliënten van de verslavingszorg heeft psychische problemen. Cliënten gebruiken middelen soms als ‘zelf­medicatie’ (bijvoorbeeld alcohol om rustiger te worden) of kunnen er door hun psychische problemen moeilijker weerstand aan bieden. Vaak kunnen ze geholpen worden door de verslavingszorg of de GGZ, afhankelijk van wat het hoofdprobleem is. Maar als de verslaving en de psychische problemen even ernstig zijn? Wie behandelt je dan? Tot enkele jaren geleden vielen deze cliënten tussen wal en schip. De versla­ ving kon niet behandeld worden zonder de psychische problemen aan te pakken en de GGZ wilde pas behandelen als de verslaving stabiel was. Dubbele Diagnose, een samenwerkingsverband van GGZ-instellingen en Novadic-Kentron, vulde het gat op. Frank Valkenburg, locatiehoofd Dubbele Diagnose in Tilburg: “Dubbele Diagnose pakt beide problemen geïntegreerd aan. Cliënten leren hoe hun psychische aandoening hun versla­

Stress “Het ACT-team bestaat uit behandelaars met verschillende expertises, die de cliënt frequent bezoeken: thuis, in een woonvoor­ ziening of bij de opvang. We o ­ ndersteunen hen op het gebied van psychische of verslavingsproblemen, maar ook op het gebied van financiën, wonen, huishou­ delijke zaken... We helpen met alles wat stress kan veroorzaken, want dat kan tot verslechtering van de situatie leiden. We kunnen cliënten helpen met boodschappen doen, brieven beantwoorden, de tandarts bezoeken, enzovoorts. Door frequente, korte contacten bouwen we een behandel­ relatie op, waarin we de situatie monitoren en proberen te stabiliseren of zo mogelijk te verbeteren. Daarbij is er geen limiet, onze behandeling kan jaren duren.”

“Soms is het al winst als iemand minder hard afglijdt.” Voldoening uit kleine stapjes “De effectiviteit van ACT is bewezen: ACT is succesvol waar andere methoden dat niet zijn. Bij ‘succesvol’ moet je natuur­

Cliënt aanmelden?

Onvoorstelbaar “Sommige mensen die in de opvang leven, willen daar niet meer weg, bijvoor­ beeld omdat ze nu meer geld overhouden voor hun gebruik. Wij proberen dan te voorkomen dat hun situatie nog slechter wordt. Voor veel mensen is dit onvoorstel­ baar, maar verslaafd en ziek in de opvang leven is nog niet het ergste wat je kan overkomen. Iemand kan uit de opvang weg gestuurd worden vanwege gedrag dat ontspoort, letterlijk onder de brug moeten slapen, zichzelf dood drinken, in de criminaliteit belanden… Terwijl je dat kunt voorkomen door bijvoorbeeld in te steken op goede medicatie en verzorging.” “Natuurlijk is het niet bij iedereen zo erg, een aantal cliënten spreken we gewoon bij hen thuis aan de keukentafel. De ene cliënt heeft een huis vol troep en moeite om dit bij te houden, bij de andere ziet het er allemaal heel netjes uit. Hun behoeften zijn dan ook totaal anders. De wens van de cliënt staat zo veel mogelijk centraal. We bieden contact zonder druk; ‘er zijn’ is het belangrijkste.”

Ambitieus

Cliënten voor de Dubbele Diagnose kunnen alleen worden aangemeld door hun behandelaar bij Novadic-Kentron of de GGZ. Als u huisarts bent en iemand wilt verwijzen naar de Dubbele Diagnose, kunt u hem of haar doorverwijzen naar Novadic-Kentron of GGZ. De behandelaar daar kan de cliënt doorverwijzen naar Dubbele Diagnose of het ACT-team. Als u zich ernstig zorgen maakt over een cliënt, kunt u ook Bemoeizorg inschakelen (zie verderop in deze Inzien!). Ook Bemoeizorg kan een cliënt verwijzen naar het ACT-team. Het ACT-team is actief in de regio Midden-Brabant en vanaf 2012 ook in West-Brabant. Bemoeizorg is in heel Brabant actief.

ving beïnvloedt en andersom. Dat kan ambulant of klinisch. Maar we hebben ook een groep cliënten die grote problemen hebben op allerlei levensgebieden, die zeer ernstig verslaafd zijn en een zware psychische aandoening hebben, maar die toch alle zorg mijden. Hiervoor hebben we ACT: Assertive Community Treatment.”

ning halen uit kleine stapjes. Soms is het al winst als iemand minder hard afglijdt dan eerst.”

lijk wel een grote voetnoot zetten. Het betekent niet dat deze mensen genezen zijn. Het betekent meestal dat de situatie stabiliseert. Cliënten mogen ook blijven gebruiken. We streven er wel naar dat ze stoppen, maar voor veel mensen is dat niet haalbaar. Je moet hier dan ook niet komen werken met het idee: ‘ik ga mensen beter maken’. Je moet je voldoe­

“Sommige cliënten zijn heel ambitieus, ze willen helemaal stoppen met gebruik, weer een baan, zelfstandig wonen. Maar er is veel nodig om zo’n doel te bereiken en voor beschermde woonvormen zijn er bijvoorbeeld lange wachtlijsten. Je moet veel geduld en doelgerichtheid hebben om dat hele traject te kunnen volhouden, dat is voor veel van onze cliënten simpelweg niet haalbaar. Anderen zien zelf niet hoe groot hun problemen zijn. Vaak hebben ze een heel beperkt ziekte-inzicht. De komende bezui­ nigingen kunnen voor hen desastreus uitpakken. Deze mensen zullen nooit een eigen bijdrage gaan betalen, als ze dat überhaupt al op zouden kunnen brengen. Die haken af. Later komen ze dan via de huisarts of justitie wel weer in beeld, maar dan heeft het de maatschappij – en vooral henzelf – al heel veel gekost.” 7

Medische heroïnebehandeling trekt ­c h r o n i s c h v e r s l a a f d e n u i t d i e p e d a l e n

‘Dit is het beste programma dat Novadic-Kentron ooit heeft gehad’

8

Medische heroïnebehandeling (MHB) Nee, Bert Kivits (44) hoeft niet anoniem te blijven voor dit artikel. Het gaat zichtbaar goed met hem en daar is hij trots op. Hij ziet er gezond en verzorgd uit en praat honderduit en welbespraakt over verleden, heden en toekomst. Als we naar zijn huis gaan, wordt hij vriendelijk begroet door een oudere buurman. Zijn flat ziet er keurig opgeruimd uit. Eigenlijk een heel gewone man. En dat is buitengewoon bijzonder, want Bert is al 25 jaar verslaafd en woonde drie jaar geleden nog – broodmager en afgetakeld – op straat.

In 1996 startte in zes Nederlandse steden op experimentele basis de behandeling van chronische verslaafden door hen onder medische begeleiding heroïne te verstrekken. Het onderzoek naar deze behandeling toonde aan dat deze zeer succesvol was. Het experiment werd uitgebreid en eind 2006 werd medische heroïne officieel als medicijn erkend. Inmiddels worden in zestien steden zo’n duizend heroïneverslaafden behandeld. Novadic-Kentron behandelt in totaal 65 verslaafden, in Den Bosch (20), Tilburg (20) en Eindhoven (25).

De gebruikscarrière van de Joyce Korsten, senior geboren en getogen Eindhove­ verpleegkundige bij naar is een klassiek verhaal. de medische heroïne­ Al op school is hij begonnen behandeling in met blowen. Hij trok op met Eindhoven, legt uit hoe Joyce Korsten verkeerde vrienden en op zijn het werkt: “In Eindhoven achttiende begon hij ook cocaïne hebben we 25 cliënten in het te gebruiken. Gewoon, om erbij te programma, van wie er negentien horen, volgens hemzelf. Bert: “Het ging zogenaamde ‘flankerende zorg’ eigenlijk vanzelf. We legden wat geld bij ontvangen op het gebied van arbeid, elkaar om een keer een snuif te proberen. wonen of financiën. Drie keer per dag, En dat ging van kwaad tot erger; van een om 8.00, 12.00 en 17.00 uur komen ze enkel keertje als we gingen stappen via naar de unit om ter plaatse heroïne te meerdere keren per week tot dagelijks. gebruiken. We hebben twee spuiters, Na een jaar was de zucht zo groot dat ik de rest rookt. De successtory van Bert er niet meer buiten kon. Maar je raakt staat niet op zich, maar Bert heeft behoorlijk opgefokt van ‘wit’. Dat kon ik in wel erg veel vooruitgang geboekt. De het begin dempen met blowen, maar op

behandeling is eigenlijk voor iedereen effectief. De gezondheid verbetert, het gebruik van heroïne en andere drugs neemt af, er is minder criminaliteit, enzovoorts. Maar nog belangrijker vind ik dat we cliënten als persoon zien veranderen. Het oude straat­gedrag neemt af en het lukt eindelijk om een vertrouwensrelatie op te bouwen.” Hanno Wiersma, groepsbegeleider sociale activering, biedt een deel van de flankerende zorg. Hij begeleidt Bert en de andere cliënten in de moestuin en kent hem al jaren: “Ik heb Bert zeker zien groeien. In het begin probeerde hij nog wel eens onder het werk uit te komen, maar nu is hij een van de fanatiekste medewerkers. Dat komt misschien ook doordat hij vroeger op de groenschool heeft gezeten: hij heeft verstand van bloemen, planten en groenten. Maar hij meldt zich ook voor het zware werk, zoals de tuin omspitten. Dat kost hem wel moeite, hij houdt dat niet altijd tot het eind vol. En ook als mens is Bert gegroeid. Hij is altijd hulpvaardig en positief. Dat is mooi om te zien!” Hanno Wiersma

“Op een gegeven moment besef je dat je er nooit meer vanaf komt.”

9

een gegeven moment ging dat niet meer. Daarom ben ik op mijn twintigste heroïne gaan gebruiken. Toen ging het heel hard. Al na een aantal weken kon ik er niet meer mee stoppen. Ik had dagelijks ‘bruin’ nodig omdat ik anders doodziek werd.” Wasteil en overalls Bert heeft al de nodige hulpverleningsen begeleidingsprogramma’s achter de rug. Voor zijn cocaïneproblemen had Bert al een keer bij de therapeutische gemeenschap (TG) van Welland in Heerlen aangeklopt. Tien maanden was hij toen clean. Toen hij door de heroïne alles kwijt raakte, ging Bert om af te kicken naar de TG Essenlaan in Rotterdam: “Dat was zo’n klassieke TG, met wasteil, sandwichbor­ den met leerpunten en overalls. Ik ben daar anderhalf jaar geweest, dus heb ik anderhalf jaar niet gebruikt. Daar kwamen geen drugs binnen, er was veel sociale controle. Maar toen ik er weg ging, ben ik toch weer terug gevallen. Toen heb ik me gemeld bij de dag- en nachtopvang aan de Kanaaldijk. Ik heb nog een aantal keer geprobeerd om te stoppen. Maar op een gegeven moment besef je dat je er nooit meer vanaf komt en dat je moet leren leven met de drugs.”

Hel Maar leven met drugs bleek een hel te zijn. Bert takelde door de drugs en het onregelmatige leven op straat lichamelijk en geestelijk steeds verder af: “Ik sta er zelf nog van te kijken hoe ik alles naar de kloten heb geholpen. Op een gegeven moment woog ik nog maar vijftig kilo. Drie jaar geleden stond ik op het punt opgenomen te worden in het zorghotel in de Catharinastraat. Toen hoorde ik van de medische heroïnebehandeling en ben ik hierheen gegaan.”

“Ik sta er zelf nog van te kijken hoe ik alles naar de kloten heb geholpen.” Werken in de moestuin Bert meldt zich drie keer per dag bij de unit om ter plekke een portie heroïne te roken. Zeven dagen per week is hij daar zo’n vier uur mee kwijt. Sinds hij hier is begonnen, heeft hij veel bereikt. Cocaïne gebruikt hij nog slechts sporadisch, hij zit op de laagste dosering methadon, heeft weer contact met zijn vader en werkt drie dagen in de week in de moestuin

“Mijn huis is schoon en ik kook elke dag voor mezelf.”

10

van Novadic-Kentron bij Emmaus. Dat is wel zwaar, want zijn conditie is nog niet helemaal op peil. Bert: “Maar het zorgt samen met het bezoeken van de unit wel voor een dag- en nachtritme. Ik sta elke dag om zeven uur op. En ik heb zelfs een eigen huis, dat heb ik nog nooit gehad. Alle pogingen om een eigen woonruimte te krijgen, werden vroeger op voorhand afgewezen: ik heb zelfs nooit de kans gekregen om dat te verpesten. Maar nu gaat het prima. Mijn huis is schoon en ik kook elke dag voor mezelf. Ik voel me goed.” Toekomst Ten slotte willen we van Bert weten hoe hij zijn toekomst ziet. Bert: “Dat vroeg die man van de Sociale Dienst laatst ook. Die dacht volgens mij dat ik over een paar jaar zou kunnen stoppen. Die besefte niet goed uit wat voor diep dal ik kom en wat ik door de medische heroïnebehandeling al bereikt heb. En hij begreep ook niet dat definitief stoppen verschrikkelijk moeilijk is. Ik weet niet of het ooit nog gaat lukken om te stoppen. Ik denk daar nu ook nog helemaal niet over na. Voorlopig richt ik me alleen op vasthouden wat ik nu heb bereikt. Het gaat nu goed met mij. Dit is

het beste programma dat Novadic-Kentron ooit gehad heeft!” Volgens Bert zijn anderen het daar mee eens. Hij noemt Jürgen Cornelis van Politie Brabant Zuid-Oost als voorbeeld. Jürgen werkt bij het project POV (Project Overlast Verslaafden), dat probeert overlast van verslaafde daklozen terug te dringen door enerzijds streng op te treden bij overlast en anderzijds verslaafde daklozen door persoonlijk contact naar de zorg toe te leiden. De politie werkt daarvoor nauw samen met onder meer Novadic-Kentron. Jürgen heeft de komst van de medische heroïnebehandeling van dichtbij meegemaakt. Hiërarchie in de drugsscene Jürgen: “Veel verslaafde daklozen hebben al een groot aantal hulpverlenings­ trajecten doorlopen, vaak met kortstondig succes, maar zelden met langdurig resultaat. Dat veranderde met de komst van de medische heroïnebehandeling. Toch keken de cliënten in het begin heel sceptisch naar de ‘gratis heroïne’. In de scene heb je een soort hiërarchie. De drinkers kijken neer op drugsgebruikers, cocaïnegebruikers op heroïneverslaaf­

den en nog erger waren de ‘synthetische heroïnejunks’, zoals die voor de start van de MHB werden genoemd. Als je daar aan begon, kwam je er echt nooit meer vanaf, dan was je helemaal opgegeven. Daarom liep het in het begin van het project ook niet storm met de aanmeldingen.” Hosselen Volgens Jürgen ging het echter al snel zichtbaar beter met de verslaafden die de uitdaging aangingen. Ze waren niet meer dag en nacht bezig met ‘hosselen’ (geld bij elkaar scharrelen voor drugs). Ze kregen structuur in hun leven en hielden wat geld over. Geld dat uitgegeven kon worden aan eten, kleding en lichamelijke verzorging. Succesverhalen Jürgen: “Je zag de deelnemers veranderen, ze zagen er weer goed, gezond en netjes uit. Ik hoorde ook van enkele cliënten dat ze voor het eerst sinds jaren weer contact hadden met hun familie. Sommigen hebben weer een woning, al dan niet begeleid, er zijn er die vrijwilligerswerk doen en eentje is zelfs doorgestroomd naar een reguliere baan. Deze succes­ verhalen gingen rond en steeds meer

verslaafden meldden zich voor de behandeling. Jürgen Cornelis Dat is het mooie van dit project: ‘junks’ worden weer mensen die deelnemen aan onze maatschappij in plaats van aan de zijlijn te staan. Dat is een absoluut pluspunt, met name uit menselijk oogpunt. Dat geldt zeker ook voor Bert. Ik ben Bert in het verleden vaak tegen­gekomen in mijn rol als politieman. Ik heb hem nu al maanden niet meer gezien. Af en toe zie ik hem voorbij fietsen. Alleen dat geeft al aan dat het goed met hem gaat.” Jürgen hoort ook de kritische geluiden, want: wat kost dat wel niet allemaal? Jürgen: “Ik heb daar weinig zicht op. Maar ik weet wel wat de winst is. Veel verslaafden die nu in het project zitten, waren draaideurcriminelen. Nu komen we hen nog maar zelden tegen op het bureau. En ze zijn veel gezonder. Dat is wat mij betreft pure winst.”

“ ‘Junks’ worden weer mensen die deelnemen aan onze maatschappij.”

11

A ddic ts f o r A ddi cts

D e Bel bestaat v i j f j aar! Dit jaar bestaat het bijzondere project De Bel vijf jaar! Vijf jaar geleden besefte oprichter Frans Haneveer hoe belangrijk het was dat cliënten na hun behandeling op moeilijke momenten een luisterend oor kunnen vinden. Ex-cliënt Frans leerde tijdens zijn laatste opname in de kliniek een lotgenoot kennen bij wie hij dat luisterend oor vond. Deze lotgenoot begreep wat Frans doormaakte en hoe moeilijk het is om de verslaving de baas te blijven. Frans wilde dat lotgenotencontact verder vormgeven en met ondersteu­ ning van de Cliëntenraad en akkoord van de Raad van Bestuur startte hij De Bel. Onder het motto “ergens op terugvallen zonder terug te vallen” is Frans, inmiddels als medewerker van Novadic-Kentron, samen met enkele vrijwilligers aanspreekpunt voor een nog steeds groeiende groep cliënten. De Bel is zeven dagen per week en 24 uur per dag bereikbaar op 0800-020 00 39.

Sterk in le v e n e n w e rk RoderConsult, dochter van Novadic-Kentron, heeft haar online behandeling en behandeling in de eerstelijn uitgebreid met ‘Sterk in leven en werk BV’. Dit nieuwe zorgbedrijf biedt online coaching en psychologische begeleiding aan mensen met vragen op het gebied van competentieversterking, mentale kracht en de balans tussen werk en privé. De online behandeling wordt versterkt door individueel maatwerk en persoonlijk contact. Alle online coachings- en behandelprogram­ ma’s worden uitgevoerd door ervaren psychologen. We kunnen landelijke dekking bieden door onze locatie­ onafhankelijke zorg. De behandeling van Sterk wordt door een groot aantal zorgverzekeraars vergoed. www.sterkinlevenenwerk.nl 12

Gerrie, ex-cliënt, weet als geen ander hoe lastig het is om na een moeilijke periode in je leven je administratie op orde te krijgen en te houden. Ze merkte dat ze niet de enige was en besloot in 2005 de stichting Addicts for Addicts op te richten, om cliënten te ondersteunen bij het invullen van formulieren, ordenen van papieren, bezoeken van officiële instanties en, waar mogelijk, bemiddelen. Ze heeft sponsoren gevonden en er is een samenwerkingsovereenkomst met Novadic-Kentron. De stichting is inmiddels met twee vrijwilligers uitgebreid en ze bezoeken gemiddeld achttien cliënten per week. Frans (van De Bel, zie hiernaast) en Gerrie geven samen presentaties. Cliënten komen ook via Frans met Gerrie in contact. www.addictsforaddicts.nl telefoonnummer 06-10 22 85 01

Reo rganisat i e N ovaFarm NovaFarm bestaat al meer dan twaalf jaar en heeft zich in die tijd steeds verder ontwikkeld en een uitgebreid werkgebied binnen Brabant opgebouwd. Het afgelopen jaar is er een grote kwaliteitsslag gemaakt. NovaFarm is nu beter afgestemd op de zorgplansystematiek van Novadic-Kentron en biedt ondersteuning bij de behandeling. Voor elke cliënt worden voortaan deelplannen gemaakt voor een traject van drie maanden, gericht op werk, activering en wonen. Daarnaast kunnen cliënten van NovaFarm werken aan doelen gericht op sociale vaardigheden en omgangsvormen. De medewerkers worden hier momenteel in getraind. Ook biedt NovaFarm de mogelijk­ heid om een langdurig woontraject te volgen. Daarbij wordt gebruikgemaakt van de methoden van GRIP (zie verder). Sinds kort zijn er twee teamleiders aangesteld, Annetty Weterings en Jan Indencleef, om zorg te dragen voor het onderhouden van de bestaande contacten en de verdere ontwikkeling van de lopende projecten en de medewerkers. U kunt deze teamleiders bereiken via telefoonnummer (073) 684 97 97.

Novadic- Ke nt ron z et ac t i v i teiten GRIP vo o rt Bureau GRIP uit Schijndel biedt programma’s, trainingen en opleidingen aan mensen die tijdelijk extra ondersteu­ ning nodig hebben om weer grip op hun leven te krijgen. Helaas heeft GRIP onlangs faillissement moeten aanvragen. Novadic-Kentron heeft een

doorstart mogelijk gemaakt. Sinds 1 oktober worden de activiteiten van GRIP voortgezet door onze organisatie. De werkzaamheden van GRIP zijn comple­ mentair aan het aanbod van de NovaFarm Zorgboerderijen van Novadic-Kentron. De medewerkers van onze dochterorganisa­

tie RoderConsult zijn bovendien bekend met de GRIP-programma’s voor training, gedragsverandering en preventie. Wij zien de voortzetting van de a ­ ctiviteiten van GRIP als een zeer waardevolle aanvulling op het hulpaanbod, met name voor de justitiële en complexe doelgroep. 13

D

‘Ik had altijd mijn

14

D o c h t e r va n e e n v e r s l a a f d e m o e d e r

voelsprieten uit’ Er moet heel wat gebeuren voor je de beslissing neemt om je eigen moeder niet uit te nodigen op je trouwdag. Het is geen beslissing die je luchthartig neemt, ook al is je moeder verslaafd. Natuurlijk had Annick (35) liever gehad dat haar moeder wél aanwezig was op deze belangrijke dag, maar ze wilde niet de hele dag bezig zijn met haar moeder, hoe het met haar ging of wat ze aan het doen was. Annick heeft geen spijt van haar beslissing. Maar wel tekent het de complexe relatie tussen een dochter en een verslaafde moeder. Annick: “Mijn moeder was een trotse vrouw, sociaal, gedreven en creatief, talentvol en ambitieus. Ze was ontwerpster en goed in haar vak. Ik ben ook erg trots op wie ze was en wat ze heeft bereikt. Ik weet niet waarom ze steeds meer is gaan drinken, maar toen ik een jaar of twaalf was, merkte ik steeds vaker dat er iets niet klopte. Ik vond de lege flessen drank die ze in huis verstopte als ze stiekem had gedronken. Ze lag steeds vaker op bed en verwaarloosde het huishouden. Maar er werd niet over haar drankgebruik gesproken. Mijn ouders vormden een gesloten front.”

“Mijn zus en ik stonden geregeld het eten te koken.” Vermoedens “Toch moet de omgeving wel gemerkt hebben dat er iets aan de hand was. Mijn zus en ik stonden geregeld het eten te koken. Ik weet niet of iemand daar ooit met mijn ouders over heeft gesproken. Daarom vind ik het ook zo belangrijk dat er openheid komt over verslaving binnen een gezin. Het is zo belangrijk dat mensen in de omgeving hun vermoedens uitspreken. Als je dit uit liefde of zorg doet, is dat altijd

goed. Zo kun je misschien voorkomen dat een kind een te grote verantwoorde­ lijkheid krijgt. Een kind moet ook kind kunnen zijn.” Onveiligheid Annick was volgens zichzelf een vrolijk kind, maar was wel continu bezig met haar moeder: “Ik zag in één oogopslag of ze gedronken had. Ik schatte in hoe ver ze was en wist dan wat ik kon verwachten. Meestal had mijn moeder een prettige dronk, maar lang niet altijd. Dit gaf een gevoel van onduidelijkheid, onveiligheid. Ik had altijd mijn voelsprieten uit om de temperatuur te bepalen. We nodigden ook geen vriendinnetjes uit, die zagen namelijk niet dat ze gedronken had, maar wel het gedrag dat daaruit voortkwam.” Toen Annick ging studeren en uit huis ging, stokte de communicatie met haar moeder. Annick: “Ze bleef mijn moeder, maar ik had ruimte voor mezelf nodig. Mijn moeder had hier heel veel moeite mee en samen hebben we besloten om contact te houden via brieven. Ik had deze ruimte en tijd nodig om het verdriet een plek te geven, te helen. Ik heb mijn moeder nooit buiten mijn leven willen zetten, ik wil niet boos zijn op mijn moeder, ik hou van haar. Maar deze periode had ik wel nodig.” Oma Pas toen Annick zelf moeder werd, is haar eigen moeder weer een grotere rol gaan spelen in haar leven. Haar kinderen mochten ‘als onbeschreven blad’ oma zelf leren kennen: “Mijn moeder mocht ook gewoon een oma voor hen zijn, ze heeft hen geen onrecht aangedaan. Ze heeft mijn kinderen leren kennen en ze hebben samen genoten.”

De laatste jaren was Annicks moeder eenzaam, ze zat veel thuis. Annick: “Ze dronk wel minder, maar hoewel ze nog maar zestig was, had ze het lichaam van een hoogbejaarde. Ze was haar drive kwijt. In die periode had mijn moeder ondersteuning van Novadic-Kentron. Mijn broer, zus en ik vonden het prettig dat er iemand was die geregeld bij haar op bezoek kwam. Iemand die naar haar toe ging en met wie ze een praatje kon maken, die haar begeleidde in haar eenzaamheid. Dit gaf ons rust.”

“Ik kies ervoor om geen slachtoffer te zijn, dan is er ook geen dader.” Een knuffel De laatste weken van haar leven heeft Annicks moeder met de belangrijke mensen in haar leven een goed gesprek gehad. Annick: “Ze vroeg me of ze een knuffel kon krijgen. Ik heb er vrede mee hoe alles is gelopen, ik heb het een plek kunnen geven. Ik kies ervoor om geen slachtoffer te zijn, dan is er ook geen dader.”

‘Uw kind, ook onze zorg’ Kinderen van ouders met ­verslavingsproblemen kunnen op latere leeftijd zelf problemen krijgen, zoals emotionele problemen of verslavings­ problemen. Wij vragen onze cliënten of zij kinderen hebben, bespreken met hen hoe het met de kinderen gaat en of we wellicht ergens bij kunnen helpen. Ook hebben we KOPP/KVO-groepen voor kinderen van ouders met psychische problemen (KOPP) en kinderen van verslaafde ouders (KVO). Het delen van ervaringen met kinderen in dezelfde leeftijd staat centraal in de groep, daarnaast is er natuurlijk ook ruimte om plezier te maken. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met onze afdeling Preventie, Voorlichting en Advies, telefoon­ nummer (076) 523 63 30.

15

B e m o e iz o r g : d e l a at s t e s t r o h a l m v o o r d e ‘ r a r e b u u r m a n ’

‘Je moet een beetje manoeuvreren tussen wat de cliënt wil en wat goed voor hem is’

16

Iedereen kent hem. De ‘rare buurman’. Hij verspreidt een dikke alcoholwalm en een verwaarloosde-oude-mannenlucht. Hij mompelt in zichzelf en wie hem op straat tegenkomt, gaat hem uit de weg. Maar meestal zit hij binnen, alleen. Hij schijnt een dochter te hebben, had ooit een vrouw en een goede baan. Maar er komt nooit meer iemand aan zijn deur. Tot hij op een dag met veel geschreeuw al zijn meubels in de achtertuin kapot smijt. De buren bellen de politie. De politie belt bemoeizorg.

Veel steden hebben inmiddels een bemoeizorgteam, waarin collega’s uit verschillende disciplines samenwerken. In het bemoeizorgteam van Tilburg werken medewerkers van GGD, GGZ Breburg, Traverse (maatschappelijke opvang), Amarant (voor licht verstandelijk gehandi­ capten) en Novadic-Kentron. Samen zoeken ze mensen op die zorg vermijden, en die vaak ook zelf vermeden worden. De bemoeizorgers van Novadic-Kentron, zoals Emile Joosten, Marcel van Boxtel en Monique Spierings, doorbreken de isolatie.

‘Zorgwekkende zorgmijders’ noemen de bemoeizorgers mensen zoals de ‘rare buurman’. Vaak kampen deze mensen al vele jaren met een verslaving en/ of psychiatrische problemen. Achter de voordeur is sprake van verwaarlozing en vervuiling, van maanden huurachter­ stand of torenhoge schulden. Als er al een voordeur is, want een deel van de doelgroep is dakloos of staat op het punt uit huis gezet te worden. De problemen lijken onoplosbaar, maar er is veel te winnen. Bemoeizorg leidt hen naar de zorg toe: naar de GGZ, de verslavingszorg, maatschappelijke opvang, schuldhulp­ verlening, enzovoorts. Doel is niet alleen dat de cliënt een draaglijker leven krijgt, maar ook dat eventuele overlast voor de omgeving vermindert.

Meldingen van huisartsen Emile: “Jaarlijks komen ongeveer 350 meldingen bij het Tilburgse team binnen. Ongeveer vijftig daarvan blijken na onderzoek al in de zorg bekend te zijn. De rest wordt verdeeld onder de bemoeizor­ gers.” Monique: “Meldingen komen van wooncorporaties, familie, de directe omgeving… Ook van huisartsen, maar nog niet zo veel. Een huisarts kan gewoon naar ons bellen voor een consult, ook als hij of zij twijfelt. Zorgwekkende zorgmijders komen namelijk soms nog wél bij de huisarts. Iedereen is bang voor lichame­ lijke achteruitgang, dus als er bijvoor­ beeld een ontstoken vinger is, loopt zo iemand toch bij de huisarts binnen. Deze kan ons inschakelen als de huisartszorg ontoereikend is. Bijvoorbeeld als het al

jaren kommer en kwel is met deze patiënt. Na zo’n melding gaat Bemoeizorg dan op huisbezoek.”

Marcel van Boxtel

Op de bonnefooi Monique: “Het voornaamste doel van zo’n eerste huisbezoek is binnen komen. Bemoeizorg kondigt zo’n bezoek vaak niet aan, maar gaat op de bonnefooi.” Marcel: “Toch zijn er maar weinig mensen die ons weigeren. Soms moet je een paar keer terugkomen. De eerste contacten vinden soms door de kier van de deur plaats, maar er zijn wel trucjes om binnen te komen. We zeggen bijvoorbeeld dat we hebben gehoord dat er een huur­achterstand is. ‘Maar zou het niet beter zijn om dat even binnen te bespreken, anders hoort de hele straat het…’ Dat werkt meestal wel. Als we binnen zijn, proberen we een vervolgafspraak te plannen. ‘En als u dan in de tussentijd gebeld wordt door de deurwaarder, laat die ons dan maar bellen.’ Dat maakt ook meteen duidelijk dat ze wat aan ons hebben.” Voetbal en politiek Monique: “Wat we vervolgens doen, is sterk afhankelijk van wat de cliënt zelf wil. Gemiddeld lopen we negen maanden met

“Iedereen is bang voor lichamelijke achteruitgang, dus zo iemand loopt toch bij de huisarts binnen.”

Meer informatie of iemand aanmelden? Bel het bemoeizorgteam in uw regio! www.bemoeizorgtilburg.nl

(013) 532 25 55

www.bemoeizorgregiobreda.nl

(076) 528 22 61

www.bemoeizorgregiohelmond.nl

(0492) 58 80 08

www.bemoeizorg.nl (regio Eindhoven)

(040) 293 95 10

Centrum voor Trajecten en Bemoeizorg (CvTB) Den Bosch

(073) 689 10 69 17

een cliënt mee. We gaan vooral in het begin elke week op Monique Spierings huisbezoek, praten over allerlei dingen, zoals voetbal of politiek. Daarmee schep je een band en kweek je vertrouwen. Bemoeizorg werkt vanuit de presentiebenadering: letterlijk wil dit zeggen dat je er voor iemand bent. En in tegenstelling tot het grootste deel van de hulpverlening, gaan wij naar onze cliënten toe in plaats van andersom.”

“Als iemand zich per se dood wil drinken, heeft hij in elk geval nog een paar maanden plezier van z’n nieuwe gordijn.” Marcel: “We gaan soms met een cliënt vloerbedekking kopen, of nemen samen een doos papieren door. Soms wil iemand helemaal geen hulp voor bijvoorbeeld z’n drankprobleem, maar alleen een gordijn, zodat de buren niet naar binnen kunnen kijken. Dan doe je dat eerst. Zo bouw je

18

langzaam meer vertrouwen op, en wordt toeleiding naar de zorg bespreekbaar.” Monique: “En soms ook niet. Als iemand zich per se dood wil drinken, dan kun je hem niet tegenhouden. Maar dan heeft hij in elk geval een paar maanden plezier van z’n nieuwe gordijn. We bespreken zo’n situatie uiteraard met de melder.”

Van zorg naar veiligheid Monique: “Bemoeizorg heeft een hele complexe doelgroep, die vaak veel overlast veroorzaakt. Maar omdat wij meteen op huisbezoek gaan, heeft dat direct positieve gevolgen voor de veiligheid en de handhaving. We lossen voor de gemeente probleemsituaties op en dat wordt erg gewaardeerd. Zelfs in deze tijden van bezuinigingen worden we voorlopig niet gekort.” Marcel: “Wat we wel zullen merken, is dat de toeleiding naar de zorg moeilijker zal worden. Ook onze cliënten zullen geconfronteerd worden met hogere kosten. De situatie zal steeds extremer worden. Er zullen aan de ene kant meer zorgmijders bij komen, en de zorgmijders die er zijn, zijn moeilijker naar de zorg toe te leiden.”

Niet meer alleen Marcel: “Soms valt er weinig te verbeteren. Bijvoorbeeld mensen met een psychiatrische aandoening die daarvoor nooit behandeling of medicatie hebben gehad. Maar in elk geval komen ze dan wel bij ons in beeld, ze staan er niet meer helemaal alleen voor.” Monique: “We proberen altijd de kwaliteit van het leven te verhogen, al is het maar tijdelijk. Je moet daarbij een beetje manoeuvreren tussen wat de cliënt wil “Mensen staan en wat jij denkt dat goed is.” er niet meer Emile: “Bij het grootste helemaal alleen deel van de meldingen verbeter je de kwaliteit voor.” Emile Joosten van leven en los je ook de problemen zoals overlast en Monique: “Uiteindelijk zal huurachterstand op.” de aandacht steeds meer verlegd worden van zorg naar veiligheid. De extreme gevallen kunnen door verdere teloorgang in de criminaliteit belanden. Ook de overlast zal toenemen: iemand die de stemmen in zijn hoofd probeert te overschreeuwen bijvoorbeeld, of van wie de huiskamer een soort gebruiks­ ruimte wordt, met de hele dag aanloop. En omdat er vaak sprake is van dreigende dakloosheid, zal bij het blokkeren van de doorstroming ook het aantal daklozen toenemen.” Marcel: “Bemoeizorg heeft daarin een signalerende functie. We staan midden in de maatschappij, maar spelen ook een rol bij de beleidsvorming van de gemeente. Als wij zien dat het mis gaat, zullen we dat kenbaar maken. De gemeente kan het beleid en de budgetten daar dan op aanpassen. Maar ja, als het geld er niet is, kan het ook niet besteed worden. Wat dat betreft zal onze doelgroep de komende jaren alleen maar groter worden en zullen we over werk niet te klagen hebben.”

A lco h o l e n d r u g s v a n t o p t ot t e e n

De anatomie van verslaving Langdurig alcohol- of drugsgebruik richt veel schade aan in het lichaam. Welke organen en weefsels het meest te lijden hebben, ziet u hieronder. We gaan in op directe effecten, maar chronisch alcohol- of drugsgebruik gaat meestal ook ten koste van gezonde voeding, rust en hygiëne, wat een overvloed aan indirecte effecten heeft. Zo veroorzaakt heroïne eigenlijk weinig directe schade aan weefsels en organen, maar des te meer indirecte schade.

Neus

Hersenen

Door het snuiven van amfetamine (speed) kan het neusslijmvlies geïrriteerd en beschadigd raken. Het snuiven van cocaïne kan ontstekingen en bloedneuzen veroorzaken. Jarenlang cocaïne snuiven vreet het neusschot weg.

Op schade aan de hersenen door alcohol en drugs is in de vorige Inzien! uitgebreid ingegaan. Een ernstige vorm van hersenschade door alcoholgebruik, in combinatie met een ernstig tekort aan vitamine B1, is de ziekte van Korsakov. Doordat mensen steeds jonger gaan drinken, wordt de gemiddelde leeftijd van Korsakovpatiënten lager.

Longen Niet alleen tabak is verwoestend voor de longen. Ook bij chronisch gebruik van cannabis ontstaat schade aan de luchtwegen. Gebruik van basecoke (een vorm van cocaïne die wordt gerookt in een pijp) leidt tot grote schade aan de longblaasjes. Veel cocaïnegebruikers ontwikkelen chronische longaandoeningen, zoals COPD.

Mond- en keelholte Gebit Door xtc en amfetamine (speed) kan de gebruiker gaan knarsetanden en bijt- of kauwbewegingen maken, waardoor gebitsslijtage ontstaat. Xtc en speed verminderen bovendien de aanmaak van speeksel, de natuurlijke reiniger van het gebit.

Alcohol (ethanol) is een kankerverwekkende stof (carcinogeen). De kans op kanker van mond en keelholte, strottenhoofd en slokdarm wordt verhoogd door het drinken van meer dan drie glazen alcohol per dag.

Hart en bloedvaten

Lever Al na enkele dagen flinke alcoholconsumptie kan leververvetting en zwelling optreden, met pijn, misselijkheid, braken en soms geelzucht. Langdurig overmatig gebruik kan leiden tot alcoholhepatitis en levercirrose. Zware drinkers hebben meer kans op leverkanker. Ook drugs zoals xtc kunnen de lever beschadigen.

Maag Overmatig alcoholgebruik kan het slijmvlies van de maag beschadigen en leiden tot maagvliesontsteking of een maagzweer.

Amfetamine (speed) verhoogt de hartslag en bloeddruk en is riskant voor mensen met harten vaatziekten. Speed verhoogt het risico op hartritmestoornissen. Hoewel het drinken van één tot twee glazen alcohol per dag een beschermend effect kan hebben bij gezonde mannen en vrouwen boven de veertig, kan alcohol ook hart- en vaatziekten veroorzaken.

Bot ten

Darmen Zware drinkers hebben meer kans op kanker aan de dikke darm. Heroïnegebruikers hebben vaak last van obstipatie.

Langdurig overmatig alcoholgebruik heeft een negatief effect op de botaanmaak, vooral bij jongeren en jongvolwassenen. Hierdoor stijgt het risico op osteoporose op latere leeftijd.

19

Novadic-Kentron is de ­instelling voor verslavings­zorg in Noord-Brabant. Samen met de cliënt zoeken we het beste antwoord op zijn vraag. We bieden preventie en voorlichting, behandeling, begeleiding, nazorg en opvang. Onze aanpak is gericht op de behoeften en wensen van de cliënt, persoonlijk en op maat, maar altijd onderbouwd door de nieuwste inzichten en wetenschappelijk onderzoek. Met verschillende vestigingen, steun­ punten en zorgboerderijen zijn we altijd bij u in de buurt. Onze hoofdlocatie bevindt zich in Vught. Verder hebben we grotere en kleinere vestigingen in onder andere Breda, Den Bosch, Eindhoven, Tilburg, Helmond, Oss, Roosendaal en Bergen op Zoom. Vanaf september 2008 is Novadic-Kentron HKZ-gecertificeerd. De hoofdlocatie: Novadic-Kentron Hogedwarsstraat 3 Postbus 243 5260 AE Vught Telefoon: (073) 684 95 00 www.novadic-kentron.nl

Bert Kivits, deelnemer medische heroïnebehandeling: “Ik sta er zelf nog van te kijken hoe ik alles naar de kloten heb geholpen. Op een gegeven moment woog ik nog maar vijftig kilo. Toen hoorde

ik van de medische heroïnebehandeling en ben ik hierheen gegaan.” Bert meldt zich drie keer per dag bij de unit om ter plekke een portie heroïne te roken. Sinds hij hier is begonnen, heeft hij veel bereikt. Het drugsgebruik is afgenomen, hij heeft weer contact met zijn vader en werkt drie dagen in de week in de moestuin bij Emmaus. “Dat zorgt samen met het bezoeken van de unit voor een dag- en nachtritme. Ik sta elke dag om zeven uur op. En ik heb zelfs een eigen huis, dat heb ik nog nooit gehad. Maar nu gaat het prima. Mijn huis is schoon en ik kook elke dag voor

mezelf. Ik voel me goed.”

Co lo f o n Uitgave: Inzien! is een uitgave van Novadic-Kentron, netwerk voor v­ erslavingszorg. Inzien! wordt toegezonden aan relaties en medewerkers. Wilt u dit magazine ontvangen of heeft u opmerkingen of suggesties? Mail uw reactie naar [email protected].

Redactieraad: Femke de Blijzer, Charles Dorpmans, John Edwards, Roel Hermanides, Stephan van Kuik, Leon de Leijer, Jules Pulles (Het Inventief), Martin Reddemann, Jos Sieben (RoderConsult), Ilse Vissers Hoofd- en eindredactie: Femke de Blijzer Fotografie: Maria van der Heyden, Henk Dautzenberg, Leon de Leijer, Ilse Vissers

Ontwerp: Heleen Verhoeven (Het Inventief) Oplage: 3.600 exemplaren Drukwerk: Drukkerij Leonard, Oosterhout Copyright: Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van Novadic-Kentron ­worden overgenomen. Hoewel bij de samenstelling van dit magazine de uiterste zorgvuldigheid is betracht, kan voor eventuele onjuistheden niet worden ingestaan.