BUREAUONDERZOEK NAAR DE ARCHEOLOGISCHE WAARDE VAN LOCATIE MANPADSLAANGEBIED TE HEEMSTEDE

BUREAUONDERZOEK NAAR DE ARCHEOLOGISCHE WAARDE VAN LOCATIE MANPADSLAANGEBIED TE HEEMSTEDE

B u r e a u o n d e r z o e k naar de a r c h e o l o g i s c h e w a a r d e v a n l o c a t i e M a n p a d s l a a n g e b i e d te Heemstede C u l t u u r h i s t o r i e N o o r d - H o l l a n d 118

Colofon Cultuurhistorie Noord-Holland 118 Opdrachtgever: Titel: Status: Datum: Projectnummer: projectleider: Auteur: Illustraties:

Gemeente Heemstede Bureauonderzoek naar de archeologische waarde van locatie Manpadslaangebied, te Heemstede Definitief 17 juli 2008

50155 drs. B. Klooster drs. B. Klooster Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland, tenzij anders vermeld

Autorisatie:

drs. G.P. Alders

Datum:

^^h")/

^^>

I S S N : 1875 - 9556 © Cultureel Erfgoed Noord-Holland Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. De Stichting aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek.

Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland Postbus 205 2000 AE Haarlem

T (023) 553 14 98 F (023) 531 84 36 E [email protected] I www.cultureelerfgoednh.nl

Bureauonderzoek naar de archeologische waarde van locatie Manpadslaangebied te Heemstede Cultuurhistorie Noord-Holland 118

SAMENVATTING

De gemeente Heemstede bereidt voor plangebied Manpadslaangebied een nieuw bestemmingsplan voor in verband met de ontwikkeling van een natuurgebied. In dit kader dient het gebied en de door de gemeente gewenste nieuwe bestemming op eventueel aanwezige waarden te worden getoetst. Het plangebied heeft een oppervlakte van circa 24 ha. De bodemopbouw van het gebied en archeologische waarnemingen hebben aangetoond dat ter plekke van het plangebied archeologische resten uit de nieuwe steentijd tot en met de nieuwe tijd aanwezig kunnen zijn. Het is echter nog onbekend in welke mate de verwachte archeologische waarden zijn verstoord, met name door grondwerkzaamheden in het kader van agrarische bewerkingen in de afgelopen eeuwen. Om vast te stellen of de mogelijkheid bestaat dat er daadwerkelijk onverstoorde archeologische waarden in de bodem aanwezig zijn, dient als eerste stap een inventariserend booronderzoek, verkennende fase, uitgevoerd te worden. Hiermee kan de gaafheid van de bodem binnen het plangebied worden vastgesteld. Aan de hand van de resultaten van dit onderzoek zal worden bepaald of verder onderzoek noodzakelijk is. Uit het verkennend booronderzoek kan ook blijken of het mogelijk is om het archeologisch vervolgonderzoek te beperken door de bodemroerende werkzaamheden ten behoeve van de realisatie van de plannen zoveel mogelijk te verrichten ter plaatse van de reeds verstoorde bodemdelen. Hiervoor kan planaanpassing noodzakelijk zijn.

CULTUREEL ERFGOED NOORD-HOLLAND


INHOUDSOPGAVE

INHOUDSOPGAVE

5

1.

ADMINISTRATIEVE GEGEVENS

7

2.

INLEIDING

9

3.

HUIDIGE SITUATIE EN VOORGENOMEN ONTWIKKELINGEN I N HET PLANGEBIED

11

4.

HISTORISCHE EN AARDWETENSCHAPPELIJKE SITUATIE I N HET ONDERZOEKSGEBIED

13

Bodemkunde Bewoningsgeschiedenis van het onderzoeksgebied Bewoningsgeschiedenis van het plangebied

13 14 15

5.

BEKENDE ARCHEOLOGISCHE WAARDEN I N HET ONDERZOEKSGEBIED

17

6.

GESPECIFICEERDE ARCHEOLOGISCHE VERWACHTING VOOR HET PLANGEBIED

19

Trefkans en verwachte conserveringsgraad

19

7 . ADVIES

21

LITERATUUR- EN DOCUMENTATIELIJST

23

Digitale bronnen Atlassen Literatuur AFBEELDINGEN

24

Af beeld i ng 1 Afbeelding 2 Afbeelding 3

^M/^W^

^/iX^"

23 23 23 24 26 28


B u r e a u o n d e r z o e k naar de a r c h e o l o g i s c h e w a a r d e v a n l o c a t i e M a n p a d s l a a n g e b i e d te H e e m s t e d e C u l t u u r h i s t o r i e N o o r d - H o l l a n d 118

1.

ADMINISTRATIEVE GEGEVENS

CIS-code: Datum: Opdrachtgever:

Contactpersoon:

Uitvoerder onderzoek: Bevoegde overheid: Locatie: gemeente: plaats: toponiem:

29947 17 juli 2008 Gemeente Heemstede Postbus 352 2100 AJ Heemstede dhr. A.J. Borg T: 023 548 58 68 F: 023 548 57 00 Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland Gemeente Heemstede Heemstede Heemstede Manpadslaangebied Kaartblad Topografische Kaart van Nederland: 25C Coördinaten hoekpunten plangebied:

NO: NW: ZO: ZW:

^M/^W^

'%dr//i\^

101.735/483.930 101.295/438.055 101.570/483.465 101.101/483.580



2.

INLEIDING

De gemeente Heemstede heeft aan de Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland opdracht verstrekt tot het uitvoeren van een archeologisch bureauonderzoek aangaande de locatie Manpadslaangebied te Heemstede. De gemeente Heemstede treedt op als bevoegde overheid bij dit project. Het doel van het bureauonderzoek is, om ten behoeve van de voorbereiding voor een nieuw bestemmingsplan betreffende het Manpadslaangebied in voldoende mate rekening te kunnen houden met de archeologische aspecten van deze locatie. Voor het verzamelen van gegevens met betrekking tot reeds bekende archeologische en bodemkundige waarden van het plangebied is het Archeologisch Informatiesysteem ARCHIS I I van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Rijksmonumenten (RACM) geraadpleegd. Daarnaast zijn ook andere bronnen bestudeerd zoals de bodemkundige, geomorfologische en historische kaarten die voor het gebied bestaan. Het plangebied meet ca. 24 ha. De ontwikkelingslocatie wordt aan de zuidzijde begrensd door de Manpadslaan, aan de noordzijde door de Rivierenbuurt, aan de oostzijde door de Herenweg. Aan de westzijde wordt het plangebied begrensd door de Leidsevaart. Het onderzoeksgebied is ruim rond het plangebied gelegen en wordt aan de oosten westzijde begrensd door de gemeentelijke grens van Heemstede; de noordzijde wordt gevormd door de bebouwde kom van Heemstede en de zuidzijde is de grens met de gemeente Bennebroek (zie afb 2). Het onderzoek is uitgevoerd door drs. B. Klooster van de Stichting Cultureel Erfgoed Noord-Holland.

^ S / A J P t ^ CULTUREEL ERFGOED / / / / ^ NOORD-HOLLAND


3.

HUIDIGE SITUATIE EN VOORGENOMEN ONTWIKKELINGEN IN HET PLANGEBIED

Op het moment van opstellen van onderhavig bureauonderzoek is het plangebied voornamelijk een open tuinbouwgebied (bollen). Van de 24 hectare is 3 hectare in gebruik als kasgrond en 4 hectare als volkstuinen. In het plangebied staan voorts 20 woningen die langs de Herenweg en Manpadslaan zijn verspreid. Langs de Herenweg staan tevens een bedrijfsverzamelgebouw en een pannenkoekenhuis. Het maaiveld ligt op een hoogte van 0,2 meter beneden NAP. In dit stadium van planontwikkeling is vooralsnog niet duidelijk wat de precieze omvang is van de bodemverstorende activiteiten die in het kader van de inrichting van het plangebied als natuurgebied met (extensief) recreatief medegebruik nodig zullen zijn.


11


4.

HISTORISCHE EN AARDWETENSCHAPPELIJKE SITUATIE IN HET ONDERZOEKSGEBIED

Bodemkunde Het plangebied ligt op de westelijke flank van de strandwal van Heemstede-Haarlem. Tot het strandwallengebied behoren tevens de strandwallen van HeemstedeSpaarnwoude en Bloemendaal-Santpoort en het gebied van de Jonge Duinen ten westen van de genoemde strandwallen. De strandwal werd door de zee opgeworpen rond 3.000 voor Christus. Hierdoor werd het achterland afgesloten van de zee en werd het gebied minder goed afgewaterd. Achter de strandwal vormde zich een lagune met moeras, waarin veen werd gevormd. Hierin zorgden veenriviertjes, zoals het Spaarne, voor de afwatering. Op de strandwallen vond duinvorming plaats, waarbij zand werd opgestoven tot een hoogte van ongeveer 10 meter boven NAP. Vanaf het midden van de derde eeuw zorgde de stijging van het grondwaterpeil voor veengroei in de kweldergebieden en op de strandvlaktes tussen de strandwallen. Volgens de vereenvoudigde geologische kaart van Haarlem en omgeving is bijna de gehele oostelijke helft van het plangebied gelegen op de strandwal (duinzand, oude duinen, op strandwalzand), terwijl de westelijke helft onderdeel van de strandvlakte vormt (duinzand, oude duinen, op veen op strandwalzand). De geomorfologische kaart laat zien dat de meest oostelijke strook nog een restant van de strandwal is (2M49: vlakte ontstaan door afgraving en/of egalisatie van duinen/ strandzand). Het grootste deel van het plangebied is strandvlakte (2M40: ingesloten strandvlakte, al dan niet met vervlakte duinen). Op de Bodemkaart van Nederland 1 is te zien dat de bodem van het gehele plangebied is gekarteerd als "dikke eerdgronden", in dit gebied ontstaan door diepe grondbewerkingen. Het zuidoostelijke kwart betreft hoge zwarte enkeerdgronden (zEZ21: fijn zand dat leemarm of zwak lemig is), met grondwatertrap VI (GHG van 40-80 en GLG van >120 cm). Deze kalkloze bodem is ontstaan door opgebrachte bemesting. Het overig deel van het plangebied betreft kalkhoudende enkeerdgronden van matig fijn zand (EZ50A), met grondwatertrap I I (GHG van < 40 en GLG 50-80 cm). Deze bodem ligt op diep omgespitte en deels afgegraven duinen standwalzanden. Het cultuurdek is 50 tot 80 cm dik.

Archis II

^MS/ÂP^

CULTUREEL ERFGOED

y / / l \ ^ NOORD-HOLLAND

13

B u r e a u o n d e r z o e k naar de a r c h e o l o g i s c h e w a a r d e v a n l o c a t i e

Manpadslaangebied te H e e m s t e d e

C u l t u u r h i s t o r i e N o o r d - H o l l a n d 118

Bewoningsgeschiedenis van h e t onderzoeksgebied De strandwal is vermoedelijk rond 3.000 jaar voor Christus door de zee opgeworpen. De kustlijn verlegde zich in deze periode in westwaartse richting, waardoor de strandwallen bleven bestaan en nieuwe strandwallen westelijk van de bestaande ontstonden. Het zand van de strandwallen werd door de wind opgeblazen tot duinen. Deze oude duinen hadden een maximale hoogte van zo'n tien meter. De strandwal kon kort na haar ontstaan door de mens in gebruik genomen zijn. Tussen de strandwallen waren strandvlaktes gelegen, die lager gelegen waren en daardoor veel natter, hier ontstond veen, dat later weer overstoven is. Ook ten oosten van de strandwallen trad veenvorming op, waardoor hier een groot moeras ontstond. Waterafvoer uit het veen vond plaats door veenriviertjes, waarvan het Spaarne er één is. Op de oostelijke uitloper van de strandwal waarop het plangebied gelegen is zijn in het verleden vondsten gedaan die teruggaan tot het laat Neolithicum (2850 - 2000 voor Christus). Vanaf de late ijzertijd en de Romeinse tijd zijn er meer aanwijzingen dat in het gebied werd gewoond. De grens van het Romeinse rijk lag langs de Oude Rijn. Rond het begin van de jaartelling werden ook pogingen gedaan het Romeinse rijk verder naar het noorden uit te breiden. Hiertoe werd in Velsen een vlootbasis met kampplaats aangelegd. Uit de oude bronnen is bekend dat er intensief contact was tussen de Romeinen en de eerdere bewoners van het gebied. Dit gold zowel voor de mensen die binnen de grens van het Romeinse rijk woonden als voor de mensen die er ten noorden van woonden. Zeker in het kustgebied, waar in die tijd de strandwallen lagen en bewoning goed mogelijk was, werd gewoond en zijn dus archeologische sporen te verwachten. Ook in de vroege middeleeuwen is er op de strandwallen van Kennemerland gewoond. Het bouwland uit die tijd, in dit gebied "geest" genoemd, was op de strandwal gelegen. Vanaf de 17e eeuw werden in het gehele gebied van de binnenduinrand buitenplaatsen aangelegd. Rijke kooplieden uit de stad lieten een buitenhuis bouwen met tuinen en landerijen eromheen. Vooral in Zuid-Kennemerland werden dergelijke buitenplaatsen aangelegd. Tot het begin van de 20e eeuw waren buitenplaatsen, enkele historische kernen, blekerijen en tuinderijen de belangrijkste elementen waaruit het landschap van Heemstede bestond. Tussen 1900 en 1940 verstedelijkte het gebied al grotendeels. Na de Tweede Wereldoorlog zette deze verstedelijking zich voort.


14

B u r e a u o n d e r z o e k naar de a r c h e o l o g i s c h e w a a r d e van l o c a t i e M a n p a d s l a a n g e b i e d te H e e m s t e d e Cultuurhistorie Noord-Holland

118

Bewoningsgeschiedenis van h e t plangebied Op de minuutplan van circa 18182 is geen bebouwing in het plangebied afgebeeld. Van oudere bebouwing kunnen echter nog wel sporen in de ondergrond aanwezig zijn. De Manpadslaan is in 1818 al op de huidige situering aan de zuidzijde te vinden en de percelering is terug te vinden op de kaart uit de periode rond 18553. De situatie is ongewijzigd op de BON 1900 kaart. De huidige bebouwing van kassen, huizen en bedrijfsverzamelgebouw is derhalve pas in de twintigste eeuw verrezen. Gezien de bovengenoemde bodemkundige gegevens heeft er in de nieuwe tijd intensieve bodembewerking plaats gevonden, waarbij de bodem tot op een diepte van 50 tot 80 cm kan zijn omgezet, ook hebben er egalisaties plaatsgevonden. Geconcludeerd kan worden, dat binnen het plangebied bewoning mogelijk was vanaf 3.000 tot 2.500 jaar voor Christus. Er kunnen daarom laatneolithische sporen in de bodem aanwezig zijn. In de omgeving zijn sporen bekend uit de Romeinse tijd, de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Het is mogelijk dat sporen uit die perioden ook in het plangebied aanwezig zijn. Vanwege bodembewerkingen in de nieuwe tijd is het echter de vraag in welke staat van gaafheid de bodem verkeerd.

Periode Nieuwe Tijd Late Middeleeuwen Vroege Middeleeuwen Romeinse Tijd Ijzertijd Bronstijd Neolithicum Mesolithicum Paleolithicum

Datering 1500 - heden 1050 - 1500 na Chr. 450 - 1050 na Chr. 12 voor Chr. - 450 na Chr. 800 - 12 voor Chr. 2000 - 800 voor Chr. 5300 - 2000 voor Chr. 8800 - 4900 voor Chr. 300000 - 8800 voor Chr.

Archeologische tijdschaal

2 3

Kadastrale Minuutplan van de Gemeente Heemstede Sectie B, genaamd Den Hout, Tweede Blad Grote historische Provincie Atlas: deel Noord Holland 1849-1859, blad 98


15

B u r e a u o n d e r z o e k naar de a r c h e o l o g i s c h e w a a r d e van l o c a t i e M a n p a d s l a a n g e b i e d te Heemstede Cultuurhistorie Noord-Holland

118

5. BEKENDE ARCHEOLOGISCHE WAARDEN IN HET ONDERZOEKSGEBIED Voor het verzamelen van reeds bekende archeologische waarden en bodemkundige gegevens van het bestemmingsplangebied is het Archeologisch Informatiesysteem ARCHIS I I van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek geraadpleegd. De resultaten staan hieronder beschreven. Het plangebied Manpadslaan staat op de Cultuurhistorische Waardenkaart van NoordHolland en op de Archeologische Monumentenkaart niet aangegeven als terrein van archeologische waarde. Ook in ARCHIS zijn voor het plangebied zelf geen archeologische waarnemingen opgenomen. Dit betekent echter niet dat in het plangebied geen archeologische waarden aanwezig, dan wel te verwachten zijn. Op de Informatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) is aangegeven dat in het westelijk deel van het plangebied een middelhoge trefkans en in het oostelijke deel een hoge trefkans bestaat op het aantreffen van archeologische waarden. Het onderzoeksgebied is gelegen rondom het plangebied en valt in de archeoregio Hollands duingebied. In dit gebied staan twee terreinen op de Archeologische Monumentenkaart (AMK) vermeld. Terrein nr. 13930 'De Glip', gelegen ten zuidoosten van het plangebied, is van hoge archeologische waarde en dateert uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd. Op terrein nr. 15388, ten noorden van het plangebied, heeft een hofstede (de Voorkoeckoec) gelegen en is van archeologische waarde. In het onderzoeksgebied zijn v\er onderzoeksmeldingen (nrs. 6391, 1073, 6805 en 4035) gedaan. Alleen laatst vermeld onderzoek leverde een archeologisch belangrijk resultaat op, aangezien een ijzersmeltoven werd onderzocht met een datering van late ijzertijd tot en met vroege middeleeuwen. Wellicht is het de moeite waard om hier eens een specialist naar te laten kijken om tot een meer verfijnde datering te komen. De in het onderzoeksgebied vermelde waarnemingen worden hier zoveel mogelijk in chronologische volgorde behandeld. In het onderzoeksgebied zijn twee archeologische waarnemingen bekend met een datering in de late ijzertijd, nummer 211136, het betreft de vondst van een bronzen fibula, en nummer 22439, de vondst van een koperen fibula die ten oosten van het plangebied is aangetroffen in de eerste halve meter onder het maaiveld. Beide fibula's zijn ten oosten van het plangebied gevonden. Ten zuiden van het plangebied is op een diepte van 1,2 m beneden het maaiveld een ijzerslak gevonden op een duin, waarneming nummer 45231. Deze vondst is ruim gedateerd in de periode van Romeinse tijd tot en met vroege middeleeuwen (zie eerdergenoemde onderzoeksmelding 4035).


17




Een vijftal waarnemingen betreft vondsten die in de nieuwe tijd of eventueel de late middeleeuwen zijn gedateerd. Hiervan zijn waarnemingen nummers 211205 en 403784 ten zuiden van het plangebied nabij het terrein 'De Glip' (AMK-nr. 13930) gedaan. Op het terrein van De Glip zelf is waarneming nr. 211126 gedaan die eveneens in de nieuwe tijd wordt gedateerd.

^'S/ÂM^ ////^


18

B u r e a u o n d e r z o e k naar de a r c h e o l o g i s c h e waarde v a n l o c a t i e M a n p a d s l a a n g e b i e d te Heemstede C u l t u u r h i s t o r i e N o o r d - H o l l a n d 118

6.

GESPECIFICEERDE ARCHEOLOGISCHE VERWACHTING VOOR HET PLANGEBIED

Trefkans en verwachte conserveringsgraad De Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden geeft voor de meest oostelijke strook van het plangebied een hoge verwachtingswaarde aan, dit heeft ongetwijfeld te maken met eventueel in de bodem aanwezige resten van de strandwal. Het overig deel van het plangebied, waar de strandvlakte gelegen was, heeft een middelhoge verwachtingswaarde. Vanaf het neolithicum bestaat voor vrijwel alle archeologische perioden een zekere verwachting, maar het zal in sterke mate van de gaafheid van de bodem afhangen of er daadwerkelijk nog archeologische sporen aanwezig zijn. Met name door de bodembewerkingen uit de nieuwe tijd is het de vraag in welke staat van gaafheid de bodem verkeerd. De hoge zwarte enkeerdgronden in het zuidoosten van het plangebied lijken vanwege hun ontstaanswijze door het opbrengen van met plaggen verrijkte stalmest de grootste kans te bieden voor de aanwezigheid van gave archeologische sporen.

Verwachte conserveringsgraad De hoogte van het grondwater, en daarmee de vochtigheid van de bodem waarin de organische materialen zich bevinden, bepaalt de conservering. De grondwatertrap in het plangebied heeft in het grootste deel de gunstige waarde I I . Dit is echter het deel van het plangebied waar de bodem door diepspitten verstoord lijkt te zijn. Het zuidoostelijk deel van het plangebied, waar het spitten minder ingrijpend lijkt te zijn geweest, heeft echter grondwatertrap VI, wat een drogere bodem betekent. Gezien de ligging van het plangebied op een strandwal met goed doorlatende zandige ondergrond en de deels diepe grondwaterspiegel ligt het niet voor de hand dat organisch materiaal hier goed bewaard is gebleven. Tabel 1: Grondwatertrappenindeling van StiBoKA, GHG/GLG = gemiddeld hoogste/laagste grondwaterstand. Zie afb. 2. , Grondwatertrap (GT) GHG (in cm beneden

I (<20)

EP (<40)

<50

50-80

vai

iv

<40

Vï

VIP

>40

V1 <40

40-80

>80

80-

80-

>I20

>120

(>160)

120

120

maaiveld) GLG (in cm beneden maaiveld)


19


7 . ADVIES Gezien de ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van het onderzoeksgebied bestaat er binnen het plangebied in principe een grote kans op de aanwezigheid van archeologische waarden die behoudwaardig zijn. De hoge verwachting is gebaseerd op de bekende archeologische waarden in het onderzoeksgebied in combinatie met de ligging van het plangebied op de strandwal van Heemstede. Indien dergelijke waarden inderdaad aanwezig zijn, valt te verwachten dat zij door de voorgenomen planrealisatie aangetast zullen worden. Echter, vanwege de bodemkundige bewerkingen in de nieuwe tijd, met name bestaande uit diepspitten en egaliseren van het plangebied, is het onzeker in hoeverre er nog archeologisch relevante lagen ongestoord aanwezig zijn. Daarom is het in de eerste plaats van belang om de mate van verstoring binnen het plangebied te bepalen. Op grond van bovenstaande overwegingen luidt het advies om ter plekke in het plangebied door middel van een verkennend booronderzoek vast te stellen in welke mate de bodem reeds is verstoord door grondwerkzaamheden in het verleden. Daarbij dient te worden bepaald in welke delen van het plangebied wel of geen verstoringen aanwezig zijn en tot welke diepte de verstoringen reiken. Dit onderzoek dient door een tot de archeologische markt toegelaten bedrijf te worden uitgevoerd. Op basis van de resultaten van het onderzoek wordt bepaald of voortgezet vervolgonderzoek noodzakelijk is. Ook kan dan worden nagegaan of het mogelijk is om het archeologisch vervolgonderzoek te beperken door de bodemroerende werkzaamheden ten behoeve van de realisatie van de plannen zoveel mogelijk te verrichten ter plaatse van de reeds verstoorde bodemdelen. Hiervoor kan planaanpassing noodzakelijk zijn.


21

B u r e a u o n d e r z o e k naar de a r c h e o l o g i s c h e waarde v a n l o c a t i e M a n p a d s l a a n g e b i e d te Heemstede C u l t u u r h i s t o r i e N o o r d - H o l l a n d 118

LITERATUUR- EN DOCUMENTATIELIJST

Digitale bronnen Archeologisch Informatiesysteem (ARCHIS) Cultuurhistorische Waardenkaart Noord-Holland: http://chw.noord-holland.nl Atlassen

-

Bodemkaart van Nederland, 1:50.000, via ARCHIS geraadpleegd, http://archis2.archis.nl Kadasterkaart 1818, via www.dewoonomgeving.nl Grote Historische Provincie Atlas Noord-Holland 1849-1859 (Wolters-Noordhoff), Groningen, 1992 Topografische Atlas Noord-Holland 1:25.000 (Wolters-Noordhoff), Emmen, 2004 Rijks Geologische Dienst, 1995, Vereenvoudigde Geologische Kaart van Haarlem en omgeving schaal 1:50.000. Haarlem Pruissers, A.P., A.T. Wildenborg en M.W. van den Berg, Geomorfologische kaart van Nederland 1:50.000, 24 Zandvoort, 25 Amsterdam, Wageningen 1993

Literatuur Alders, G.P., en F.G. van den Berg, 2005, Bureauonderzoek naar de archeologische waarde van de locatie Het Overbos, gemeente Heemstede,SSŒNH 05P023, Wormer. Berendsen, HJ.A., 1996, De vorming van het land. Inleiding in de geologie en de geomorfologie. Assen Cock, J.K de, 1965, Bijdrage tot de historische geografie van Kennemerland in de Middeleeuwen op fysisch-gegrafische grondslag, Groningen. Koning, M.W.A. de, 2002, Verkennend archeologisch bodemonderzoek voorde hoofdingang van het voormalige bisschoppelijke Seminarie Hageveld aan de Cruquiusweg 15 te Heemstede. Nieuwerkerk a/d IJssel. Kleij, E. van der, 1992, Monumenten Inventarisatie Project Noord-Holland: Heemstede, gemeentebeschrijving. Haarlem. Visser-Poldervaart,M., 2007, Bureauonderzoek naar de archeologische waarde van het plangebied Cloosterweg 5-9, gemeente Heemstede, SCENH-rapport cultuurhistorie 9 1 , Haarlem

^ S / Â P t ^ CULTUREEL ERFGOED / / / l ^ NOORD-HOLLAND

23


Manpadslaangebied te Heemstede


AFBEELDINGEN Afbeelding 1 Ligging van het plangebied in Noord-Holland

^ t y P ^ k CULTUREEL ERFGOED ^ I f t r ' / I ^ NOORD-HOLLAND

24



25

B u r e a u o n d e r z o e k naar de a r c h e o l o g i s c h e w a a r d e v a n l o c a t i e M a n p a d s l a a n g e b i e d te H e e m s t e d e C u l t u u r h i s t o r i e N o o r d - H o l l a n d 118

Afbeelding 2 Situering van het plangebied en het onderzoeksgebied met AMK-terreinen, waarnemingen en onderzoeksmeldingen paars: plangebied

(bron: ARCHIS I I )

^ S / J j M ^ CULTUREEL ERFGOED ///l^

NOORD-HOLLAND

26

26-06-2008 103324/485683

Legenda I

I GEMEENTEN '

WAARNEMINGEN

MONUMENTEN archeologische betekenis archeologische waarde hoge archeologische waarde zeer hoge archeologische waarde zeer hoge arch waarde, beschermd

IKAW zeer lage trefkans lage trefkans middelhoge trefltans hoge trefkans lage trefkans (water) middelhoge trefkans (water) hoge trefkans (water) water niet gekarteerd PROVINCIES

1 km

Archis2 99468/481827

rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten

Eü

0 H L N S

N 3 E R D S d B T U U R 3 1 3 n CHAP

B u r e a u o n d e r z o e k n a a r de a r c h e o l o g i s c h e w a a r d e v a n l o c a t i e



Afbeelding 3 Historische kaart van plangebied r o n d 1818 (Bron: watwaswaar, kadastrale Minuut gemeente Heemstede)

^//ÂPt^ ///l^


28

B u r e a u o n d e r z o e k n a a r de a r c h e o l o g i s c h e w a a r d e v a n l o c a t i e

Manpadslaangebied te Heemstede


m 11

n Ks

gorT

m . r.lr sud .

.

.

.

.

.

,1

.

.

- ^ -

*-*-

^ l ' / À p t ^ CULTUREEL ERFGOED SZ/I^ NOORD-HOLLAND

29

BUREAUONDERZOEK NAAR DE ARCHEOLOGISCHE WAARDE VAN LOCATIE MANPADSLAANGEBIED TE HEEMSTEDE

Recommend Documents