Buddies houden elkaar scherp

www.i-maintain.nl

09 12 NEGENDE JAARGANG – LOSSE VERKOOPPRIJS € 16,-

iMaintain Nr. 09 - 2012

Buddies houden elkaar scherp 001_A_cover.indd 2

23-10-12 14:23

24 WHAT’S NEXT

De bestuurders van de drie technische universiteiten zijn bezorgd over de bestedingen in het technologiedomein. Zij vragen in een brief aan de informateurs om een consistente en meerjarige aanpak op onderwijs en onderzoek in het regeerakkoord.

3TU uit zorgen over bestedingen in technologiedomein In de brief aan de informateurs vragen de bestuurders om aandacht voor investeringen in onderwijs, onderzoek en innovatie. De drie technische universiteiten geven aan een belangrijke rol te willen en te kunnen spelen bij het economisch herstel. Voorwaarde hiervoor is wel dat er wordt geïnvesteerd.

Rijksbijdrage De 3TU bestuurders benadrukken bij de informateurs het belang van de ingenieursopleidingen voor de economische ontwikkeling van ons land. Zij waarschuwen voor de gevolgen van de introductie van een sociaal leenstelsel dat voor studenten in bèta- en technische opleidingen nadelig uitpakt. Anderzijds blokkeert de voortdurend dalende rijksbijdrage per student de verbetering van het onderwijs. De vergoeding per student is in het aankomende collegejaar al weer vijf procent lager dan in 2012.

Innoverend land

De drie technische universiteiten vragen in een brief aan de aankomende regering om meer investeringen in het onderwijs. De bezuinigingen kunnen de toekomst van Nederland schaden, menen ze.

De bestuurders pleiten voor voortzetting van het topsectorenbeleid, maar wel met adequate financiering. Daarin dreigt door het wegvallen van de inzet van FES-middelen (aardgasbaten) een groot gat (500 miljoen per jaar) te ontstaan. De door de overheid ingezette fiscale stimulering voor bedrijven, om te investeren in wetenschappelijk onderzoek, biedt volgens het 3TU-bestuur nog onvoldoende soelaas. De bestuurders wijzen in hun brief op de uitstekende classificatie van Nederland als innoverend land (plaats 5 op de wereldranglijst), die mede dankzij de succesvolle FES-programma’s van de afgelopen jaren is behaald. De informateurs wordt gevraagd om te bevorderen dat in het regeerakkoord, ondanks de financieel-economische problemen van ons land, toch wordt gekozen voor investeringen in onderwijs en onderzoek; het economisch fundament voor toekomstige generaties.

09 12 iMaintain

024_25_26_27_M_whatsNEXT.indd 24

23-10-12 14:20

WHAT’S NEXT 25

Serious game verhoogt het vakmanschap van mbo-studenten Heeft serious game CRAFT effect op het technisch vakmanschap van mbo-studenten? Die vraag stelde kennis- en adviescentrum Kenteq zich toen het een didactisch model voor gaming ontwikkelde. Uit onderzoek blijkt dat het vakmanschap bij de zeventig geteste leerlingen monteur mechatronica toenam met ruim dertig procent. De theoretische kennis nam binnen een paar dagen toe met ruim vier procent.

De serious game CRAFT stimuleert het vakmanschap van mecha­tronica­ studenten. Hun kennis neemt toe, net als het plezier in hun werk.

Dat het gebruik van serious gaming in de les plezierig is, staat voor meer dan de helft van de ondervraagde studenten al bij voorbaat vast. Bijna tachtig procent van de onderzochte mbostudenten geeft aan het spel in de eigen opleiding te willen spelen. Vóór de start van het onderzoek stond iets meer dan veertig procent positief tegenover CRAFT en de helft stond er neutraal tegenover. Het ging de onderzoekers van Kenteq en TU Delft vooral om het didactische model achter de game CRAFT. Het KenteqGameModel gaat uit van een combinatie van simulatie, gaming en praktijk. Gametechnologie wordt ingezet om theoretische achtergrondkennis op te nemen en toe te passen in de praktijk. De student werkt binnen de context van het beroep aan betekenisvolle, authentieke opdrachten. Deze opdrachten zijn serieuze, complexe problemen die vakmensen dagelijks tegenkomen. In de Kenteq-game CRAFT bestaat de simulatie uit een virtuele werkplaats, waarin leerlingen machines kunnen bedienen om opdrachten uit te voeren. Deze oefeningen keren terug in de praktijk, zodat ze ook ‘op de werkvloer’ werkstukken kunnen maken. De credits die ze met alle opdrachten verdienen, kunnen ze gebruiken om hun eigen virtuele achtbaan te bouwen.

.

Doekfilters doen hun werk De doekfilters die Tata Steel IJmuiden bij de sinterfabriek heeft geïnstalleerd, hebben vorig jaar geleid tot een afname van de uitstoot in fijnstof van zeven procent. In dezelfde periode nam de staalproductie met vier procent toe, zo meldt het concern. Het bedrijf heeft onlangs ook het eerste gedeelte van een tweede doekfilterinstallatie, bedoeld voor rookgasreiniging, in gebruik genomen. Momenteel loopt twintig procent van de rookgassen door de doekfilterinstallatie, die de hoeveelheid fijnstof met minimaal 75 procent moet reduceren. ‘Het is geen geringe prestatie dat we erin zijn geslaagd om al in dit stadium de hoeveelheid fijnstof aanzienlijk te verminderen, terwijl we wel meer staal hebben geproduceerd’, aldus Dook van den Boer, directeur van Tata Steel in IJmuiden. ‘En de in aanbouw zijnde doekfilterinstallatie, eveneens letterlijk en figuurlijk een project met een enorme omvang, zal ervoor zorgen dat niet alleen de hoeveelheid fijnstof, maar ook de hoeveelheid zware metalen

Tata Steel in IJmuiden installeerde vorig jaar doekfilters in de sinter­fabriek. Met als resultaat een verminderde fijnstofuitstoot van zeven procent.

en dioxines in de uitstoot van de sinterfabriek met minimaal 75 procent wordt gereduceerd.’ De doekfilter telt in totaal enkele tienduizenden vierkante meters filterdoek. Voor de bouw van de doekfilterinstallatie voor de rookgasreiniging moesten een weg en een spoorlijn worden omgelegd. Naar verwachting is de complete doekfilterinstallatie uiterlijk in 2015 voltooid en volledig operationeel. De installatie zal dan de rookgassen van alle drie de sintermachines filteren.

Honderden jongeren gegarandeerd een baan Op 28 september hebben de schoolbesturen van de drie mbo-instellingen in de regio Rijnmond - het Albeda College, ROC Zadkine en de STC-group - een afspraak getekend met Deltalinqs. De scholen committeren zich zo om in een paar jaar tijd uiteindelijk jaarlijks 200 gediplomeerde procesoperators en 300 gediplomeerde onderhoudstechnici af te leveren. Het bedrijfsleven committeert zich om iedere leerling bij de start van de opleiding een zogenaamde carrièrestart-garantie te geven. De afspraken betreffen met name de sector procesindustrie. Sinds 1998 werken de bedrijven uit de energie-, proces- & (petro)chemische sector in Deltalinqs-verband al succesvol samen in het Proces College, ter promotie van de opleidingen tot procesoperator. Sinds 2006 is de samenwerking uitgebreid, gezamenlijk met contractorbedrijven, met het Maintenance College. De samenwerking binnen het Maintenance College richt zich op de promotie van de opleidingen tot onderhoudsmonteur en -technicus. Deels om leerlingen vanuit andere technische mbo-richtingen te bewegen tot een specialisatie binnen onderhoud, maar vooral om de nieuwe instroom te vergroten.

09

iMaintain 12

024_25_26_27_M_whatsNEXT.indd 25

23-10-12 14:20

26 WHAT’S NEXT

Nederlandse industrie groeit weer Voor het eerst sinds februari is de bedrijvigheid in de Nederlandse industrie in september weer gegroeid. Dat blijkt uit cijfers van de Nederlandse Vereniging van Inkoopmanagers (NEVI). De inkoopmanagersindex (PMI) steeg in september naar 50.7, van 49.7 in augustus. Een PMI onder de 50 duidt op een dalende industriële activiteit, een score daarboven wijst op groei. Sinds mei liet de PMI al een opwaartse trend zien, maar de kritische waarde van 50 was in de afgelopen dertien maanden alleen in februari doorbroken. ‘De groei van de bedrijvigheid komt door de toename van met name de buitenlandse vraag. Ook weten onze bedrijven hun exportpositie goed vast te houden dankzij voortdurende kostenreducties en vermindering van werkkapitaal’, legt Arjan van Weele, hoogleraar Inkoopmanagement bij de TU Eindhoven, uit. Een minder gunstige ontwikkeling was dat voor het eerst in vier maanden de inkoop-

prijzen stegen vanwege de sterkere dollar, terwijl de verkoopprijzen bleven dalen. De hogere inkoopprijzen, betekent dat bedrijven hun verkoopprijzen op termijn moeten verhogen. ‘Dit kan een duurzaam herstel van de PMI in de weg staan’, aldus Van Weele.

Sinds maanden groeit de Nederlandse industrie weer. Onder andere de export is een van de redenen hiervoor.

.

Gigantische optische krachten in supersterke nanomaterialen In een studie die zou kunnen leiden tot nieuwe ontwikkelingen op het gebied van optische computers en nanomaterialen, rapporteren onderzoekers van de Missouri University of Science and Technology dat een nieuwe klasse van golfgeleiders op nanoschaal 100 tot 1000 maal meer optische kracht kan verwerken dan conventionele silicium golfgeleiders.

Computersimulaties De ontdekking kan van pas komen bij de ontwikkeling van optische computers, sensoren of lasers, zeggen onderzoekers dr. Jie Gao en dr. Xiaodong Yang, beide assistent-professor werktuigbouwkunde op de universiteit van Missouri. In een artikel in de septembereditie van Optics Express beschrijven Gao en Yang de ongewone optische en mechanische eigenschappen van metaal-diëlektrische structuren op nanometerschaal, zogeheten metamaterialen. De onderzoekers hebben computersimulaties gemaakt van nanoschaal modellen van metamateriaal golfgeleiders - structuren die zijn ontworpen om lichtbundels van de ene plaats naar de andere te kanaliseren. Golfgeleiders werken als minuscule gloeidraden, of de draden in een IC, maar dan op veel kleinere schaal.

Productie Bij experimenten met materialen op nanometerschaal ontdekken wetenschappers vaak dat zelfs gewone materialen ongewone eigenschappen vertonen. Zo kunnen bijvoorbeeld metalen die zijn ontwikkeld op nanometerschaal minder defecten hebben, wat zou kunnen leiden tot sterkere bouwmaterialen. Halfgeleiders en magnetische materialen die zijn ontwikkeld op nanoschaal kunnen ook andere eigenschappen hebben dan het bulkmateriaal. Gao en Yang plan willen van modelleren en simuleren overgaan tot de werkelijke productie van metamaterialen. Door samenwerking met het Materials Research Center van Missouri S&T, kunnen ze gebruik maken van een zogenoemde focused ion beam (FIB) scanning elektronenmicroscoop om geanalyseerde materialen te modificeren. Verder hopen ze een nanoproductiefaciliteit te kunnen opzetten op de universiteit.

Krachten Voor hun onderzoek simuleerden de onderzoekers golfgeleiders met gelaagde structuren van een metaal (in dit geval zilver) en een diëlektrisch materiaal (germanium), gestapeld als een sandwich. Gao en Yang simuleerden wat er zou gebeuren met gemodelleerde identieke golfgeleiders - elk 40 nm dik en 30 nm lang - die zijn gestapeld met een kleine luchtspleet er tussenin. Vervolgens hebben ze de transversale optische kracht tussen twee golfgeleiders gemeten. Optische kracht heeft betrekking op de manier waarop lichtbundels elkaar kunnen aantrekken of afstoten, zoals magneten. De wetenschappers ontdekten dat die krachten twee grootte-orden sterker kunnen zijn dan in conventionele diëlektrische golfgeleiders. Daarom gaven Gao en Yang hun rapport dan ook de titel: ‘Giant transverse optical forces in nanoscale slot waveguides of hyperbolic metamaterials’.

Onderzoekers dr. Jie Gao en dr. Xiaodong Yang hebben een metamateriaal ontdekt. In de toekomst zouden onder meer bouwmaterialen hierdoor sterker kunnen worden.

09 12 iMaintain

024_25_26_27_M_whatsNEXT.indd 26

23-10-12 14:20

WHAT’S NEXT 27

COLUMN: Alle-merken-maintenance heeft geen toekomst Net zomin als de hypotheekrenteaftrek en de benzinemotor een onbezorgde toekomst tegemoet gaan, heeft alle-merkenmaintenance geen toekomst. Als aandrijfspecialist zijn wij ervan overtuigd dat maintenance het lastig krijgt. Met maintenance bedoel ik de onderhouds- en reparatiebedrijven die producten, zoals motoren en tandwielkasten van merkleveranciers, na een storing weer oplappen en in bedrijf stellen. Ik zie een parallel met de auto-industrie. Sommige mensen brengen hun auto voor onderhoud naar een alle-merken-garage, hoofdzakelijk vanwege de prijs. Het idee is dat die lager is dan die van de merkdealer. Dat kan, omdat er minder mensen rondlopen en de showrooms bescheidener worden verlicht. De onderdelen worden universeel ingezet en dit maakt een kleinere voorraad mogelijk. Allemaal handige concurrentievoordelen. Maar de merkdealer heeft iets wat de alle-merken-onderneming mist en wat steeds belangrijker wordt: diagnoseapparatuur om software betrouwbaar mee uit te lezen - exclusief gekregen van de fabriek waar de automobiel van de band rolde - en monteurs die zijn opgeleid om hiermee om te gaan. Elektronica in auto’s wordt steeds complexer, zoals de rest van de auto-onderdelen. Probeer vandaag de dag eens een koplamp te vervangen. Deze tendens is ook in de aandrijf- en besturingstechniek onmiskenbaar. Reparatie moet volgens standaardprocessen verlopen wil de kwaliteit ervan worden gewaarborgd. Een bedrijf dat zelf zijn producten maakt, ontwikkelt de productkennis uit de eerste hand. Het beschikt over de juiste gereedschappen en hulpstukken om reparaties schadevrij uit te voeren. Een merkdealer voert doorgaans alleen reparaties uit voor het merk waarvan hij dealer is. Door deze specialisatie krijgt hij veel reparaties die vergelijkbaar zijn. Daardoor kunnen processen eenvoudiger en efficiënter verlopen. Dit resulteert niet

Ton Verschuren, Directeur SEW-EURODRIVE, exposant op Maintenance NEXT 2013

alleen in een betere kwaliteit, maar ook in een lage prijs. De prijs wordt zelfs voorspelbaar en kan vooraf worden bepaald (zie de website van Volkswagen). Ook hier krijgt een allemerken-dealer het moeilijk, want de producent bepaalt de onderdeelprijzen en de prijs van de merkdealer is laag. Maintenance levert slechts een kleine bijdrage aan de winstgevendheid van ons bedrijf. Toch willen we niet zonder, want ook na de aanschaf moet de klant op onze ondersteuning kunnen rekenen. En blijven genieten van zijn nachtrust, wetende dat zijn aandrijvingen door deskundige handen zijn gerepareerd en geen oorzaak zullen zijn van onverwachte storingen in zijn productieproces. Zijn BMW is immers deskundig, tegen een lage prijs, voorzien van passende remblokken, niet van exemplaren die zijn ontworpen voor concurrerende modellen.

.

Intensievere samenwerking NEN en Stabu

Rijkswaterstaat bezuinigt fors op wegenonderhoud

Met de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst tussen NEN en Stabu is een nieuwe fase aangebroken in het koppelen van kwaliteitsdocumenten met bestekspecificaties. Door het steeds grotere belang van kwaliteitsdocumenten hebben NEN en Stabu afspraken gemaakt om de praktische toegankelijkheid te waarborgen. Volgend jaar worden de bestekspecificaties van Stabu via internet gekoppeld met de NEN-omgeving: NENNormshop en/of NEN Connect. Veel industriële producten of bouwproducten die op de markt worden gebracht binnen de EU, moeten voorzien zijn van een CE-markering. Met dit merkteken geeft een ondernemer aan dat zijn product voldoet aan de Europese eisen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. Vanaf 1 juli 2013 is de CE-markering op bijna alle bouwproducten verplicht, als er een geharmoniseerde norm van toepassing is op het product. Hierdoor wordt de rol van normen in specificaties van bouwproducten steeds relevanter. Door de intensivering van de samenwerking tussen NEN en STABU haken beide organisaties op deze ontwikkelingen aan.

Wegwerkers mogen vaker overdag en ‘s avonds een uur eerder aan de slag. Het is een van bezuinigingen die Rijkswaterstaat doorvoert. De verruiming van de venstertijden met een uur is een van de maatregelen om de komende jaren 1,64 miljard euro te bezuinigen op het wegonderhoud. Als eerste concrete actie doet Rijkswaterstaat ‘s nachts letterlijk het licht uit op de A6 vanaf de Hollandse Brug. Op de andere wegen gaat het licht vanaf maart uit. Op drukke wegen vanaf 23.00 uur, maar op rustige wegen al om 21.00 uur.

Om geld te besparen gaan wegwerkers voortaan een uur eerder aan de slag. Ook gaat op sommige plekken de wegverlichting ’s nachts uit.

09

iMaintain 12

024_25_26_27_M_whatsNEXT.indd 27

23-10-12 14:20