Brede evaluatie betaald parkeren Lelystad

Brede evaluatie betaald parkeren Lelystad

Gemeente Lelystad Afdeling Beheer Openbare Ruimte Cluster Verkeer

Brede evaluatie betaald parkeren Lelystad Gemeente Lelystad, Afdeling Beheer Openbare Ruimte, Cluster Verkeer

Lelystad, mei 2014

Gemeente Lelystad Stadhuisplein 2 Postbus 91 8200 AB Lelystad 14 0320 www.lelystad.nl

Samenvatting Het Stadshart van Lelystad is in ontwikkeling maar zit tegelijkertijd in zwaar weer. Als onderdeel van het Masterplan Stadshart zijn aantrekkelijke nieuwe parkeergarages gebouwd, die nu kampen met lage bezettingsgraden. De huidige situatie geeft het dilemma weer tussen een aantrekkelijk Stadshart en een sluitende parkeerexploitatie. Het Stadshart en betaald parkeren Lelystad kent al betaald parkeren sinds 1996. De geplande grootschalige investeringen in parkeergarages in het kader van het Masterplan Stadshart gaven in 2001 aanleiding tot het opstellen van een parkeerexploitatie (PEX). Na 2001 is het masterplan tweemaal aangepast aan de ontwikkelingen. Inmiddels is duidelijk dat er wordt gewerkt aan een compacter Stadshart in een trager ontwikkeltempo. Dit heeft uiteraard ook gevolgen voor de benodigde parkeercapaciteit. Wel blijft overeind staan dat de parkeervoorzieningen bijdragen aan een hoogwaardige uitstraling van het Stadshart en dat het beleid er op is gericht parkeerplaatsen beschikbaar te houden voor bezoekers van het Stadshart. De ambities in het Masterplan Stadshart hebben geleid tot grootschalige investeringen in parkeergarages. De parkeervoorzieningen dragen zo bij aan een hoogwaardige uitstraling van het Stadshart. De ontstaansgeschiedenis van Lelystad met zelfvoorzienende woonwijken heeft geleid tot relatief sterke wijkwinkelcentra. Stadshartondernemers geven aan concurrentie te ervaren van deze winkelcentra. Dit wordt versterkt door het gratis parkeren aldaar. Stadshartondernemers ondervinden concurrentie van de relatief sterke wijkwinkelcentra. De parkeerexploitatie (PEX) Een PEX geeft de mogelijkheid om een langjarige exploitatie op te zetten en zo eventuele aanloopverliezen te dekken. In 2011 is afgestapt van het principe van een 40-jarige exploitatie en vervangen door dat van een jaarlijks sluitende exploitatie. In aanvang was gekozen voor een 40-jarige exploitatie, waarbij werd geaccepteerd dat de eerste 13 jaar verliesgevend zouden zijn. Deze verliesgevende beginperiode wordt veroorzaakt door het feit dat de jaarlijkse kapitaallasten van de parkeervoorzieningen in het begin een relatief groot deel van de lasten vormen. Op termijn daalt dit aandeel als de overige baten en lasten stijgen als gevolg van de inflatie. De parkeeropbrengsten vormen de dekkingsbron. De kapitaallasten van de garages vormen een aanzienlijk deel (44%) van de jaarlijkse lasten. Al meerdere jaren kent de PEX een jaarlijks tekort. Op basis van de resultaten tot en met het eerste kwartaal van 2014 wordt in 2014 op jaarbasis een tekort verwacht van circa € 553.000. De opbrengsten kennen een dalend verloop; er zijn wel aanzienlijke besparingen gerealiseerd op parkeerbeheer en het onderhoud aan de parkeergarages. De afgelopen jaren zijn veel bezuinigingen gerealiseerd. Toch bedraagt het tekort op de PEX momenteel nog circa € 5,5 ton per jaar.

Brede evaluatie betaald parkeren Lelystad Mei 2014

Pagina i

Verwachte ontwikkelingen 2014 – 2018 Momenteel is de bezetting van de parkeergelegenheid in het Stadshart relatief laag. Dit wordt veroorzaakt door de (landelijke) trend dat het aantal bezoekers naar winkelgebieden de afgelopen 10 jaar is gedaald en dat een deel van de geplande ontwikkeling van het Stadshart niet is gerealiseerd. Landelijk zijn de bezoekersaantallen in winkelgebieden de afgelopen 10 jaar gedaald. In Lelystad is dit effect bovengemiddeld zichtbaar. Dit is van invloed op de parkeerinkomsten. Wel is de komende jaren een groei van het aantal inwoners van Lelystad voorzien en zullen nog steeds ontwikkelingen in het Stadshart plaatsvinden. De komende 5 jaar wordt er ingezet op de versterking van de huidige winkelacht en op langere termijn wordt deze verder naar buiten toe uitgebreid. Volgens het gehanteerde scenario wordt de komende vier jaar in beperkte mate toegegroeid naar een volwaardige bezetting van het bestaande parkeerareaal. De komende jaren blijft een overcapaciteit in de parkeervoorzieningen bestaan. De komende jaren is nauwelijks uitbreiding van het Stadshart voorzien. Mede door de bevolkingsgroei van Lelystad stijgen de bezoekersaantallen licht. De komende jaren blijft een overcapaciteit in de parkeervoorzieningen bestaan. Oplossingsrichtingen aantrekkelijk Stadshart Gelet op deze doelstellingen en de ambities van het Masterplan Stadshart is de opgave voor de toekomst voor het parkeren in het Stadshart om met de parkeervoorzieningen een bijdrage te leveren aan een aantrekkelijk Stadshart. De hieronder beschreven oplossingsrichtingen zijn onderzocht: Aantrekkelijke parkeertarieven In verschillende varianten zijn aantrekkelijke tarieven onderzocht in de vorm van deels gratis parkeren e om zo de drempel voor stadshartbezoek te verlagen. Bij sommige opties, zoals na het 2 uur gratis, wordt langdurig bezoek gestimuleerd, terwijl anderen, zoals een vast dagtarief, een extra drempel voor kort winkelbezoek kunnen opwerpen. Gebruiksgemak parkeren: nieuwe diensten Aangezien de straatautomaten in het Stadshart aan vervanging toe zijn, bestaat de mogelijkheid om met nieuwe diensten zoals belparkeren het gebruiksgemak te verhogen. De kapitaallasten van de investering in nieuwe automaten bedragen circa € 39.500 per jaar. De verwachte besparing op onderhoud en geldtransport bedraagt in deze optie circa € 35.000 per jaar. Participatie ondernemers; loyaliteitsprogramma Gebruikers van de parkeergarage belonen voor het feit dat ze het stadshart bezoeken en willen betalen voor het parkeren. Het belonen door middel van een loyaliteitsprogramma (vanuit eigenaren en ondernemers) en / of het geven van een korting (gemeente, ondernemers en eigenaren). Het financiële effect is neutraal. Differentiatie in tarieven en parkeerplaatsen: plaatsen vrijhouden voor klanten Op locaties waar langparkeerders de aantrekkelijkste parkeerplaatsen bezet houden wordt door middel van het parkeertarief of een maximale parkeerduur capaciteit vrijgemaakt voor winkelpubliek. Zolang er voldoende parkeercapaciteit aanwezig is voor alle doelgroepen, is het jaarlijkse effect neutraal. De jaarlijkse kosten worden opgebracht door de extra inkomsten.

Pagina ii


Het Stadshart kan met parkeermaatregelen aantrekkelijker worden gemaakt voor bezoekers. De effecten op korte termijn zijn lastig in te schatten, omdat parkeren niet doorslaggevend is bij de keuze om wel of niet een bezoek aan het Stadshart te brengen. Oplossingsrichtingen financieel gezond Ondanks de gerealiseerde bezuinigingen wordt de komende jaren een negatief exploitatieresultaat verwacht. Er moeten dus hogere opbrengsten en / of lagere lasten worden gerealiseerd. Hiertoe zijn de hieronder beschreven oplossingsrichtingen voor een kostendekkende PEX onderzocht: Hogere opbrengsten door: meer bezoekers Bij de wijkwinkelcentra wordt betaald parkeren ingevoerd met een vergelijkbaar tarief en betaaltijden als in het Stadshart. Gezien de handhavingskosten is het financiële effect neutraal tot licht positief. Hogere opbrengsten door: hoger parkeertarief Dit is de werkwijze zoals deze de afgelopen jaren is uitgevoerd. Jaarlijks is het benodigd parkeertarief berekend voor een acceptabel exploitatieresultaat in het volgende jaar. Bij een parkeertarief van € 2,50 / uur op straat en € 2,00 / uur in de garages ontstaat een sluitende PEX. Hogere opbrengsten door: alternatieve dekkingsbron OZB In deze optie worden de lasten van de parkeerexploitatie gedekt uit algemene middelen door middel van het verhogen van de OZB. Bij volledige dekking van de PEX vanuit de OZB (bij de optie Anders financiering), moeten de opbrengsten van de OZB met circa 10% stijgen. Hogere opbrengsten door: alternatieve dekkingsbron cofinanciering ondernemers Ondernemers in het Stadshart dragen individueel of gezamenlijk bij aan de parkeerexploitatie om zo de tarieven aantrekkelijk te houden voor hun klanten. Daarbij wordt zowel gedacht aan de vastgoedeigenaren als aan de winkeliers. De opbrengsten kunnen worden verhoogd, naast de gebruikelijke tariefsverhoging, met behulp van alternatieve (externe) dekkingsbronnen. Lagere lasten door: volledig anders financieren van parkeervoorzieningen Deze optie betreft het opheffen van het betaald parkeren in het Stadshart. De parkeerapparatuur kan worden verwijderd en de parkeerorganisatie kan worden verkleind. Om te voorkomen dat langparkeerders alle parkeerplaatsen bezet houden wordt een blauwe zone ingevoerd. Het resterende kostenniveau daalt naar € 2,1 miljoen; hiervoor zal dekking moeten worden gezocht. Het volledig anders financieren van de parkeervoorzieningen levert geen lagere lasten op. Wel wordt de onzekerheid in de parkeerexploitatie weggenomen.


Pagina iii

Lagere lasten door: alternatieve opzet exploitatie en beheer Deze oplossingsrichting gaat uit van het uitbesteden van de gehele parkeerexploitatie. Daarbij kan ook de gebouwexploitatie op afstand worden gezet (verkoop garages) of alleen de parkeerexploitatie en parkeerbeheer. In beide gevallen zal een marktpartij het exploitatierisico beprijzen. Een eerste verkenning laat zien dat de marktwaarde van de garages lager ligt dan de hogere boekwaarde. In de praktijk betekent dit dat vooral het risico wordt uitbesteed; deze opties leveren niet direct lagere lasten. Uitbesteden van de volledige exploitatie levert geen lagere lasten op. Wel wordt het opbrengstrisico geminimaliseerd. Lagere lasten door: bezuinigen / efficiency verhogen De afgelopen jaren zijn al aanzienlijke bezuinigingen gerealiseerd. Mogelijk kan een verdere besparing worden gerealiseerd door verdere digitalisering van de dienstverlening. Ook wordt onderzocht of uitbesteden van het afhandelen van naheffingsaanslagen een besparing oplevert. De verwachte besparing bedraagt maximaal circa € 50.000. Lagere lasten door: verkleinen areaal Het aantal parkeerplaatsen op straat in het Stadshart wordt verkleind teneinde de exploitatielasten te verlagen. In de praktijk blijken de kosten van het fysiek verkleinen van het areaal hoog, waardoor geen besparing wordt gerealiseerd. Op de korte termijn kunnen gebieden met betaald parkeren wel worden omgezet naar vergunningparkeren, zoals dit al is gedaan in Parkwijk, zodat wordt bespaard op betaalautomaten en het verwijderen van verharding. Lagere lasten door: correctie boekwaarde garages De boekwaarde van de parkeergarages wordt gecorrigeerd naar een reële waarde. Hiervoor wordt de WOZ-waarde gebruikt. De parkeergarages zijn gebouwd voor een toekomst die niet geheel is 2 uitgekomen. Als gevolg van ontwikkelingen in detailhandelland zijn de bezoekersaantallen per m gedaald. Bovendien is een deel van geplande ontwikkeling in het Stadshart als gevolg van de economische crisis niet doorgegaan c.q. vertraagd. Dit heeft tot gevolg dat de waarde van de garages op de gemeentelijke balans hoger is dat de werkelijke marktwaarde. Deze optie betreft een correctie daarop. De eenmalige lasten van de afschrijving bedragen € 4 miljoen. Structureel levert dit een besparing in de PEX op van € 337.000 per jaar Lagere lasten door: verlenging afschrijvingstermijn garages De afschrijvingstermijn van de parkeergarages wordt verlengd naar 50 jaar. De huidige en gebruikelijke afschrijvingstermijn voor de parkeergarages is 40 jaar. In de praktijk kan een garage de leeftijd van 50 jaar halen. Wel ontstaat het risico dat onderhoudskosten stijgen. Door dit uitgangspunt te verwerken in de boekhouding dalen direct de kapitaallasten. Deze oplossingsrichting levert een structurele besparing in de PEX op van € 237.000 Door boekhoudkundige aanpassingen is een verlaging van de lasten mogelijk. Bij de correctie van de boekwaarde van de parkeergarages zal wel dekking voor de afschrijving moeten worden gevonden.

Pagina iv


Inhoud 1

Evalueren en vooruitkijken ............................................................................... 1

2

Het Stadshart en betaald parkeren ................................................................... 2

3

4

5

6

2.1

Voorgeschiedenis betaald parkeren ........................................................................................ 2

2.2

Masterplan 1.0 tot 3.0 .............................................................................................................. 3

2.3

Bezoekmotieven Stadshart ...................................................................................................... 4

2.4

Positie Stadshart in Lelystad ................................................................................................... 6

2.5

Doelstellingen parkeerplaatsen Stadshart ............................................................................... 7

De parkeerexploitatie (PEX) .............................................................................. 8 3.1

Waarom een PEX? .................................................................................................................. 8

3.2

Analyse financiële resultaten ................................................................................................... 9

3.3

Wat is er nodig voor een kostendekkende exploitatie? ......................................................... 14

Lelystad in breder perspectief ........................................................................ 15 4.1

Benchmark betaald parkeren ................................................................................................ 15

4.2

Inspirerende voorbeelden ...................................................................................................... 18

Relevante ontwikkelingen ............................................................................... 20 5.1

Feiten en cijfers ..................................................................................................................... 20

5.2

Prognose 2014 – 2018 .......................................................................................................... 24

Oplossingsrichtingen betaald parkeren......................................................... 25 6.1

Aantrekkelijk Stadshart .......................................................................................................... 25

6.1.1

Aantrekkelijke parkeertarieven .......................................................................................... 25

6.1.2

Verhogen gebruiksgemak parkeren .................................................................................. 27

6.1.3

Participatie ondernemers: loyaliteitsprogramma ............................................................... 29

6.1.4

Differentiatie in tarieven en parkeerplaatsen ..................................................................... 30

6.2

Financieel gezond ................................................................................................................. 31

6.2.1

Meer bezoekers door verbeteren concurrentiepositie Stadshart ...................................... 31

6.2.2

Aanpassingen parkeertarief ............................................................................................... 33

6.2.3

Alternatieve dekkingsbronnen ........................................................................................... 34

6.2.4

Anders financieren parkeervoorzieningen ......................................................................... 35

6.2.5

Alternatieve opzet exploitatie en beheer ........................................................................... 36


Pagina v

7

6.2.6

Bezuinigen / efficiency verhogen ....................................................................................... 38

6.2.7

Verkleinen areaal ............................................................................................................... 38

6.2.8

Boekhoudkundige aanpassingen ...................................................................................... 39

Conclusies ........................................................................................................ 41

Bijlage I: Achtergrondinformatie parkeren ........................................................... 42 Bijlage II: Achtergrond oplossingsrichtingen ...................................................... 45

Pagina vi


1 Evalueren en vooruitkijken Het Stadshart van Lelystad is in ontwikkeling maar zit tegelijkertijd in zwaar weer. Als onderdeel van het Masterplan Stadshart zijn aantrekkelijke nieuwe parkeergarages gebouwd, die nu kampen met lage bezettingsgraden. De huidige situatie geeft het dilemma weer tussen een aantrekkelijk Stadshart en een sluitende parkeerexploitatie. Deze nota heeft tot doel de juiste achtergrondinformatie aan te reiken voor een besluit over het parkeren in het Stadshart. Evaluatie is een belangrijk onderdeel van het besluitvormingsproces. Voorafgaand aan een vooruitblik, wordt eerst beschreven hoe de huidige situatie is ontstaan. In hoofdstukken 2 en 3 wordt stilgestaan bij de voorgeschiedenis van respectievelijk het Masterplan Stadshart en het betaald parkeren. Hierin is ook een analyse van de meest recente financiële cijfers opgenomen. De Lelystadse situatie is in hoofdstuk 4 in breder perspectief geplaatst in een benchmark, waarin ook is onderzocht welke voorbeelden van elders als inspiratie voor Lelystad kunnen dienen. Deze voorbeelden en maatschappelijke en technologische ontwikkelingen hebben als inspiratie gediend voor het opstellen van een aantal oplossingsrichtingen voor het parkeren in het Stadshart. Deze oplossingsrichtingen, beschreven in hoofdstuk 6, zijn bedoeld als bouwstenen van de uiteindelijke keuze. De evaluatie en de oplossingsrichtingen leiden uiteindelijk in hoofdstuk 7 tot een aantal conclusies.


Pagina 1

2 Het Stadshart en betaald parkeren In 2001 is met de vaststelling van het Masterplan Stadshart een start gemaakt met de realisatie van een levendig en gezond stadscentrum. Dit masterplan was met name gericht op het versterken van bestaande functies en het toevoegen van de functies wonen, werken, winkelen en uitgaan om het stadshart beter te laten functioneren. Als onderdeel van het masterplan zijn plannen voor de nieuwbouw van een aantal parkeergarages ontwikkeld, die met een hoogwaardige uitstraling het visitekaartje voor het nieuwe Stadshart moesten vormen. Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de voorgeschiedenis en de samenhang tussen het masterplan en de parkeervoorzieningen.

2.1 Voorgeschiedenis betaald parkeren 1996 Het Lelystadse stadscentrum (en het Lelycentre) kent al betaald parkeren sinds 1996. Met de invoering werd destijds beoogd parkeerplaatsen vrij te houden voor bezoekers van het centrum, aangezien deze voor een groot deel door langparkeerders werden bezet. Daarnaast speelden de hoge kosten voor handhaving en onderhoud bij de blauwe zone (jaarlijks ƒ 450.000,-) een rol; de raad legde bij de invoering dan ook een taakstelling op ten aanzien van de opbrengsten. 2001 Met het vooruitzicht op grootschalige investeringen in parkeervoorzieningen ontstond na 2001 de noodzaak om de kaders rondom de parkeerexploitatie nadrukkelijker vast te leggen. Het Masterplan Stadshart leverde een inschatting van de toekomstige behoefte aan parkeerplaatsen in het Stadshart voor bewoners, werknemers en bezoekers. In een overeenkomst met een projectontwikkelaar werden afspraken gemaakt op welke wijze, met welke parkeercapaciteit en op welk moment de gebouwde parkeervoorzieningen tot stand zouden komen. Daarbij stond voorop dat de kwaliteit van de parkeervoorzieningen in lijn zou liggen met de beoogde kwaliteit van het Stadshart. De parkeergarages vormen immers voor bezoekers de eerste kennismaking met het Stadshart. 2004 In 2003 is het besluit genomen de nieuw te bouwen parkeergarages in eigen beheer te ontwikkelen en te exploiteren. Teneinde de investeringen in de parkeergarages op financieel gezonde wijze te laten plaatsvinden, werd een parkeerexploitatie opgesteld. In deze ‘basisexploitatie’, die in januari 2004 door de raad is vastgesteld, werd vastgelegd volgens welke regels investeringen worden afgeschreven, alsmede het toekomstige verloop van de parkeertarieven die als dekking voor de investeringskosten dienen. 2005 Een jaar later volgde de eerste actualisatie van het Masterplan Stadshart. Bovendien bleken bezuinigingen noodzakelijk. Op basis van deze ontwikkelingen heeft de raad in juni 2005 een geactualiseerde parkeerexploitatie vastgesteld, waarin een aantal expliciete uitgangspunten is opgenomen. Zo stelde de raad het beoogde (iets lagere) kwaliteitsniveau voor de garages vast met bijbehorend investeringsniveau en werd de ondergrondse parkeergarage onder het Dukaatplein geschrapt. Ten aanzien van het financiële resultaat werd bepaald dat in de periode 2005 – 2017 een negatief jaarlijkse exploitatieresultaat wordt geaccepteerd met het doel de stijging van de Pagina 2


parkeertarieven beperkt te houden. De dekking, ter grootte van € 1,9 miljoen, werd gevonden in de Reserve Parkeren. Over de gehele 40 jarige looptijd van de exploitatie was een positief saldo voorzien. 2010 In de jaren daarna hebben zich diverse ontwikkelingen voorgedaan, die van invloed zijn geweest op het parkeertarief. Begin 2007 heeft de raad besloten het parkeertarief in 2007 en 2008 niet te verhogen vanwege de vele bouwactiviteiten in het Stadshart. Na oplevering van de nieuwe (Zilverpark en Waag) en gerenoveerde (Neringweg) garages zijn de werkelijke (hogere) cijfers voor kapitaallasten en toekomstig onderhoud verwerkt in de parkeerexploitatie. Ook de wijzigingen in het Masterplan Stadshart (zie ook volgende paragraaf) hebben een grote invloed op de bezoekersaantallen en daarmee de opbrengsten. Dit leidde in 2010 tot de conclusie dat de periode met een negatief jaarlijks exploitatieresultaat zou gaan lopen tot en met het jaar 2020, in plaats van 2017. In 2011 is vervolgens niet besloten om de reserve op het daarvoor noodzakelijke niveau te brengen. 2012 Eind 2011 is de jaarlijkse actualisatie van de parkeerexploitatie niet vastgesteld vanwege de negatieve resultaten. Uiteindelijk heeft dit in maart 2012 geleid tot een motie die de raad heeft aangenomen, waarmee onder andere een aantal uitgangpunten voor het betaald parkeren werd gewijzigd:  de parkeerexploitatie dient jaarlijks sluitend te zijn;  er dient 50% op parkeerbeheer te worden bezuinigd;  onderhoud van de garages dient tot een technisch minimum te worden beperkt. Dit besluit heeft er uiteindelijk toe geleid dat het parkeerbeheer is ondergebracht bij Coöperatie Parkeerservice (CPS).

2.2 Masterplan 1.0 tot 3.0 De eerste versie van het Masterplan Stadshart is in 2001 vastgesteld en was het resultaat van een samenwerkingsovereenkomst met een projectontwikkelaar. Dit plan is ontwikkeld naar aanleiding van de visie om als stad uit te groeien naar 80.000 inwoners en 35.000 arbeidsplaatsen. Naar renovatie 2 van het bestaande centrum bevatte het plan dan ook vanzelfsprekend een forse uitbreiding: 20.000 m 2 2 2 winkels, 36.500 m kantoren, 580 woningen, 6.700 m leisure, 10.500 m sociaal-culturele 2 voorzieningen en 2.000 m horeca. In het plan was sloop / opheffing van circa 1.100 parkeerplaatsen en vervolgens nieuwbouw in parkeergarages van 1.700 parkeerplaatsen voorzien. De ontwikkeling van het Stadshart is een kwestie van een lange adem inclusief de economische ups and downs, maatschappelijke veranderingen en voortschrijdend inzicht. Dat betekent dan ook dat het masterplan regelmatig moet worden bijgesteld of dat er in ieder geval een heroriëntatie moet plaatsvinden. Ook bij het stadshart is dit de afgelopen 10 jaar gebeurd. De stedenbouwkundige ambities en kwaliteit zijn echter altijd uitgangspunt gebleven. Binnen die context is in de tijd alleen de uitvoering anders opgepakt of is het programmatische of financiële perspectief gewijzigd. Het eerste masterplan uit 2001 was met name gericht op het versterken van bestaande functies en het toevoegen van de functies wonen, werken, winkelen en uitgaan om het Stadshart beter te laten functioneren. De eerste herijking van het masterplan (versie 2.0) vond plaats in 2004. Na het verkennen van de ontwikkelingen en de sloop van de hoge route werd geconstateerd dat de financiële Brede evaluatie betaald parkeren Lelystad Mei 2014

Pagina 3

haalbaarheid van het programma onder druk stond en dat de winkelroutes niet optimaal zijn. Stedenbouwkundig is het gebied van de Promesse, destijds Wisselplein, daardoor aanzienlijk gewijzigd. Een belangrijk uitgangspunt van het masterplan is het in de pas lopen van de realisatie van het aantal 2 m (door de projectontwikkelaar) en het parkeeraanbod (door de gemeente), om te voorkomen dat te veel parkeerplaatsen worden gerealiseerd. De parkeergarages zijn gedimensioneerd op het piekmoment (de zaterdag). Vanaf 2004 werd achtereenvolgens gestart met de nieuwbouw van de kantoren en woningen aan de Zilverparkkade en de Zilverparkgarage en de renovatie van de Neringgarage. Vervolgens werd gelijktijdig met de ontwikkeling van de Promesse en de Waag de Waaggarage gebouwd. In de ontwikkeling van de Waaggarage (665 plekken) was reeds een voorschot genomen op de ontwikkeling van het tweede gedeelte van de Waag (het zogenaamde Redemaplan) en was er een overmaat van parkeeraanbod t.o.v. de parkeervraag. Maar omdat het waagplan voorzag in 120 2 woningen, 4.500 m detailhandel en een casino en bioscoop zou in dit plan ook nog 200 openbare parkeergarageplekken worden gerealiseerd om de totale parkeervraag te kunnen faciliteren. In 2010 bleek het Redemaplan niet realiseerbaar. Het gevolg was daarom een overmaat in parkeerplaatsen vooral op de doordeweekse dag omdat een groot aantal voorzieningen uiteindelijk niet is gerealiseerd. Een nieuwe herijking van het masterplan was noodzakelijk. Versie 3.0 is in 2013 door de raad vastgesteld.

2.3 Bezoekmotieven Stadshart Inmiddels zijn er in Nederland de afgelopen jaren verschillende onderzoeken gedaan naar de bezoekmotieven voor het bezoeken van een winkelcentrum. Hierbij is ook gekeken naar het percentage bezoekers dat zich laat leiden door parkeertarieven. Hieronder volgen enkele korte samenvattingen van de onderzoeken. Consumentenonderzoek (2014): Gezelligheid en prijs belangrijk, parkeerkosten niet Als reden om vaker naar winkelgebieden te gaan wordt het vaakst gezelligheid genoemd, zo blijkt uit het consumentenonderzoek van Multiscope. 52% gaat regelmatig een dagje winkelen voor de gezelligheid en is dan vooral op zoek naar het gevoel een dagje uit te zijn. Naast winkels zijn bijvoorbeeld restaurantjes en terrasjes een aanvulling op de beleving van een dagje ‘shoppen.’ Ook het aanbod van verschillende winkels speelt daarbij een rol. Consumenten zijn niet alleen op zoek naar de grotere winkelketens, maar zien ook graag kleinere zelfstandige winkels. De prijzen zijn een belangrijke factor om te kiezen voor online winkelen in plaats van offline. 17% vind het verschil daartussen te groot en zou bij lagere prijzen vaker naar een fysieke winkel gaan. De kosten voor het parkeren in en rondom winkelgebieden spelen een veel minder grote rol. Slechts 7% zal bij lagere of gratis parkeerkosten vaker een winkelgebied bezoeken. Uit dit onderzoek onder 1.000 Nederlandse consumenten blijkt dat bezoekers het aanbod van de winkels en horeca (aantrekkelijkheid van het te bezoeken gebied) veel belangrijker te vinden dan de parkeerkosten. Pagina 4


Flevopanel (2013): oplossingen betaald parkeren Het Flevopanel heeft een onderzoek gehouden. Er zijn toen twee vragen gesteld. De vragen en antwoorden in percentages zijn hieronder weergegeven.

ANWB ledenraadpleging (2013): keuzevrijheid belangrijk De ANWB heeft in samenwerking met Vexpan in april 2013 onderzoek gedaan naar de mening over parkeren onder haar leden. De conclusie van het onderzoek is dat ANWB-leden keuzevrijheid willen in de wijze van betalen. Bij voorkeur automaten die alle betaalopties mogelijk maken. Parkeerders zijn zeer ontevreden over hoge parkeertarieven en vooraf moeten betalen. Bij voorkeur wordt per minuut betaald. Parkeerders zijn over het algemeen ontevreden over de tariefsstructuur en zijn bereid op afstand van de bestemming te parkeren als zij hiermee geld besparen. Maar tegelijkertijd kijken zij nauwelijks naar de tarieven (doen vooraf geen onderzoek). De informatie verstrekking zou hier dus beter kunnen. Over dit onderzoek moet opgemerkt worden dat niet is vastgesteld welk tarief de bezoekers te hoog vinden. Tevens heeft het betalen per minuut als nadeel dat parkeerautomaten waar contant betaald kan worden de tarieven afgerond worden op de kleinste munteenheid veelal € 0,10. Vervoer naar retail (2013): parkeertarief van beperkte invloed In 2013 heeft het KpVV (Kennisplatform Verkeer & Vervoer) verder onderzoek gedaan naar de vervoersmotieven naar winkels. Dit onderzoek is een vervolg op de tien mythes rond parkeren uit 2011. De conclusie is niet nieuw, maar de uitgave ‘Vervoer naar retail‘ van het KpVV bevestigt andermaal dat teruglopend winkelbezoek meestal niet te wijten is aan hoge parkeertarieven of minder goede bereikbaarheid. In de publicatie ontzenuwt KpVV op grond van onderzoeken een aantal argumenten die vaak als verklarende factor worden gebruikt om teruglopend winkelbezoek te verklaren. Bijvoorbeeld de mythe dat parkeren en met name de hoogte van de parkeertarieven leidt tot minder bezoek. Brede evaluatie betaald parkeren Lelystad Mei 2014

Pagina 5

Bij de keuze van een parkeerlocatie laten automobilisten zich in de praktijk nauwelijks leiden door het parkeertarief, zo blijkt volgens KpVV uit verschillende onderzoeken. Het tarief weegt maar voor 5 procent mee in de locatiekeuze. De primaire overweging voor de keuze van een parkeerplaats is de locatie, met andere woorden de loopafstand tot de bestemming. Wanneer parkeren aan de basisvereisten voldoet, draagt het verder niet bij aan de aantrekkelijkheid van het winkelgebied. De aantrekkelijkheid van het winkelgebied wordt primair bepaald door diversiteit en kwaliteit van het aanbod en de ruimtelijke kwaliteit van het winkelgebied. ‘Stunten’ met parkeertarieven zal dan ook hoogstens een tijdelijk effect hebben op de kooporiëntatie van consumenten, aldus het rapport. Ook een verhoging van parkeertarieven leidt in de praktijk over het algemeen niet of nauwelijks tot een blijvende daling van het aantal bezoekers. Een andere mythe die in de uitgave aan de orde komt is dat automobilisten meer zouden besteden dan fiets en voetgangers. Weliswaar geven automobilisten per bezoek over het algemeen meer uit, daar staat tegenover dat een fietser frequenter (gemiddeld drie keer per week) naar de winkel gaat dan een automobilist (gemiddeld één keer). Dat betekent voor de ondernemer een grotere kans op impulsaankopen. Per saldo – ofwel per week – ontloopt het totaal aan bestedingen elkaar niet veel. Algemene conclusie van KpVV na het doorlichten van deze en nog een aantal andere mythen: Vervoer en bereikbaarheid hebben een (veel) kleinere invloed op winkelbezoek en -bestedingen dan andere factoren, zoals nabijheid, sfeer, kwaliteit, winkelaanbod, enzovoort. Uit de voorgaande onderzoeken kan geconcludeerd worden dat de reden waarom men het centrum bezoekt of niet meer bezoekt voor 5 tot 7 % afhangt van het parkeertarief. De overige 95 tot 93 % hangt vooral samen met de aantrekkelijkheid en het voorzienings-winkelaanbod.

2.4 Positie Stadshart in Lelystad Lelystad is ontworpen in een tijd waarin de woonwijken meer dan nu functioneerden als zelfvoorzienende eenheden. Dit vertaalt zich in het spreidingspatroon van de voorzieningen in de stad. Er is uitgegaan enerzijds van een concentratie van centrale voorzieningen op stadsniveau en anderzijds van een spreiding van de dagelijkse voorzieningen over het gehele stadsgebied en dus een bediening op het niveau van de woonbuurt. Dit heeft vandaag de dag tot gevolg dat er sprake is van relatief sterke wijkwinkelcentra met een breed assortiment aan dagelijkse voorzieningen. Het Lelycentre heeft daarin een bijzondere positie gezien zijn historie als voormalig hoofdcentrum van de stad. Een goed functionerend en sterk stadscentrum zou geen hinder moeten ondervinden van het bestaan van deze winkelcentra door het bredere aanbod aan voorzieningen. Toch geven veel stadshartondernemers aan wel degelijk last te hebben van concurrentie door de wijkwinkelcentra. Het feit dat daar gratis kan worden geparkeerd, draagt daaraan bij.

Pagina 6


2.5 Doelstellingen parkeerplaatsen Stadshart In het Parkeerbeleidsplan Lelystad heeft de raad op 1 september 2009 de doelstellingen voor de parkeervoorzieningen in het Stadshart vastgesteld. Deze doelstellingen zijn nog steeds actueel: 



In het Stadshart draagt de Gemeente Lelystad zorg voor openbare parkeervoorzieningen met een hoog niveau van gebruikskwaliteit en van voldoende capaciteit voor gemengd gebruik door alle aanwezige functies. De openbare parkeergelegenheden in het Stadshart zijn zodanig verdeeld dat tijdens openingstijden voldoende capaciteit dichtbij winkels beschikbaar is voor klanten van winkels.

Gelet op deze doelstellingen en de ambities van het Masterplan Stadshart is de opgave voor de toekomstscenario’s voor het parkeren in het Stadshart om met de parkeervoorzieningen een bijdrage te leveren aan een aantrekkelijk Stadshart. In hoofdstuk 6 worden de volgende oplossingsrichtingen beschreven, die een bijdrage moeten leveren aan een aantrekkelijk Stadshart:    

aantrekkelijke parkeertarieven; gebruiksgemak parkeren; participatie ondernemers; differentiatie in tarieven en parkeerplaatsen.


Pagina 7

3 De parkeerexploitatie (PEX) In de Parkeerexploitatie Stadshart (afgekort PEX) zijn meerjarig alle lasten en baten opgenomen, die gerelateerd zijn aan het parkeren in het Stadshart. In dit hoofdstuk wordt de opbouw van de PEX toegelicht en worden de meest recente financiële resultaten besproken.

3.1 Waarom een PEX? In 2003 is het besluit genomen om de exploitatie van alle parkeervoorzieningen in het Stadshart in eigen beheer uit te voeren. In het kader van het Masterplan Stadshart waren grote investeringen in parkeergarages voorzien. Deze investeringen gaven aanleiding om alle lasten en baten in een parkeerexploitatie onder te brengen. De belangrijkste overwegingen voor de parkeerexploitatie zijn de volgende: 



Een PEX geeft de mogelijkheid om een langjarige exploitatie op te zetten en zo eventuele aanloopverliezen te dekken. In dit geval is gekozen voor een 40-jarige exploitatie, waarbij werd geaccepteerd dat de eerste 13 jaar verliesgevend zouden zijn. Deze verliesgevende beginperiode wordt veroorzaakt door het feit dat de jaarlijkse kapitaallasten van de parkeervoorzieningen in het begin een relatief groot deel van de lasten vormen. Op termijn daalt dit aandeel als de overige baten en lasten stijgen als gevolg van de inflatie. De parkeeropbrengsten vormen de dekkingsbron voor de investeringen in de parkeervoorzieningen en de kosten voor beheer en onderhoud. De PEX geeft de mogelijkheid om het benodigde parkeertarief te berekenen dat past bij een kostendekkende exploitatie.

Opbouw PEX In onderstaande figuur zijn de jaarlijkse baten en lasten van de PEX weergegeven. Op dit moment bestaat er een exploitatietekort van circa € 0,6 miljoen. De figuur laat goed de onderlinge verhoudingen tussen de verschillende posten zien. De posten worden hierna toegelicht. Baten (€ 2,4 miljoen / jaar)

Lasten (€ 3 miljoen / jaar)

Garages en terreinen Exploitatietekort; € 0,6

€ 0,1

Kapitaallasten garages

€ 0,2

Straatparkeren

Onderhoud en exploitatie garages

€ 1,0 € 0,2

Abonnementen en vergunningen

€ 0,2

Boetes € 1,0

€ 1,3

€ 0,7

Parkeerbeheer

Handhaving

Exploitatietekort

Beheer garages

€ 0,7

Figuur: Indicatieve verdeling onderdelen PEX

Pagina 8


Baten: - Garages en terreinen: opbrengsten van parkeervoorzieningen achter een slagboom. Over de opbrengsten wordt 21% BTW afgedragen aan de Belastingdienst; - Straatparkeren: opbrengsten van gefiscaliseerd parkeren; - Abonnementen en vergunningen: opbrengsten van alle abonnementen voor de garages, parkeervergunningen in het Stadshart en Parkwijk, bewonersvergunningen, bezoekersvergunningen, kraskaarten en ontheffingen; - Boetes: opbrengsten van naheffingsaanslagen (boetes bij niet betalen); Lasten: - Kapitaallasten garages: grote investeringen in parkeergarages en parkeerapparatuur worden annuïtair afgeschreven over een periode van 40 jaar, waarbij er is gerekend met een restwaarde van 25%. De gehanteerde discontorente bedraagt 4,25%. Dit levert de jaarlijkse kapitaallasten; - Onderhoud en exploitatie parkeergarages: dit betreft het groot- en dagelijks onderhoud aan de gebouwen en de apparatuur; - Parkeerbeheer: de organisatie rondom het parkeerbeheer, meldkamer; - Handhaving: kosten van de toezichthouders op straat. Dit betreffen medewerkers die vanuit het Werkbedrijf Lelystad worden ingehuurd; - Beheer garages: dagelijks beheer van de garages, schoonmaak en klein onderhoud (lampen vervangen, etc.).

3.2 Analyse financiële resultaten In de navolgende paragrafen is een analyse van de financiële resultaten beschreven. Per onderdeel van de ‘taart’ (zie paragraaf 3.1) worden de cijfers toegelicht en de bijsturingsmogelijkheden besproken. Resultaten 2013 en 2014, eerste kwartaal In onderstaande tabellen zijn de resultaten van geheel 2013 en het eerste kwartaal van 2014 weergegeven. Tabel: resultaten 2013 per kwartaal Kwartaal 1 Opbrengsten

Kwartaal 2

Kwartaal 3

Kwartaal 4

2013 totaal

613.815

664.241

524.549

640.455

2.443.060

Reguliere lasten

-832.990

-722.106

-666.220

-662.448

-2.883.764

Eenmalige lasten

-100.000

-68.000

-168.000

Saldo

-319.175

-57.865

-141.671

-89.993

-608.704

Tabel: resultaten 2014 eerste kwartaal Kwartaal 1 Opbrengsten Reguliere lasten Eenmalige lasten Saldo

587.595 -673.901 -86.306


Pagina 9

Prognose 2014 Op basis van de resultaten van 2013 en het eerste kwartaal van 2014 is een prognose voor geheel 2014 opgesteld. Daarbij is per begrotingspost en locatie een jaarprognose opgesteld op basis van de (kwartaal)resultaten van de afgelopen jaren. Dit levert onderstaande prognose. Tabel: Prognose 2014 Kwartaal 1 (realisatie)

Kwartaal 2 (prognose)



2014 totaal (prognose)

276.786

266.000

225.000

247.000

1.015.000

239.027

260.000

211.000

237.000

947.000

37.000

36.000

36.000

36.000

145.000

34.782 587.595 -323.065

45.000 607.000 -323.000

35.000 507.000 -323.000

51.000 571.000 -323.000

166.000 2.273.000 -1.292.000

-100.000

-100.000

-100.000

-169.000

-469.000

-250.836

-265.000

-265.000

-284.000

-1.065.000

-673.901 -86.306

-688.000 -81.000

-688.000 -181.000

-776.000 -205.000

-2.826.000 -553.000

Opbrengsten garages & terreinen Opbrengsten straat Abonnementen, vergunningen en ontheffingen Opbrengsten boetes Opbrengsten totaal Kapitaallasten garages Onderhoud en exploitatie garages Parkeerbeheer en handhaving Lasten totaal Saldo

De opbrengsten zijn per kwartaal geprognosticeerd, op basis van het verwachte verloop over de kwartalen. De lasten zijn enkel op jaarbasis geraamd op basis van deelbegrotingen. Dit in verband met het feit dat kosten niet ieder jaar in hetzelfde kwartaal vallen (denk aan onderhoud en aanschaf kleine materialen). Ondanks de lagere lasten in het eerste kwartaal van 2014 wordt het totale lastenniveau ingeschat op dezelfde hoogte als in 2013. Reserve parkeren Op 1 januari 2014 bevatte de Reserve parkeren € 174.000. Uitgaande van de prognose voor 2014 zal bij ongewijzigd beleid in 2014 dus nog een dekking moeten worden gevonden ter grootte van circa € 379.000.

Opbrengsten straatparkeren 2013 versus 2012 (jaar) De baten zijn in 2013 ten opzichte van 2012 met € 0,1 miljoen afgenomen. De afname, ondanks een tariefsverhoging in 2013 met 17% in de garages en 12,5% op straat, wordt veroorzaakt door lagere bezoekersaantallen. Terwijl in 2013 de parkeerinkomsten in de garages zijn gestegen met 17%, zijn de opbrengsten op straat gedaald met 3%. De totale opbrengsten over 2013 zijn daardoor 5% gedaald ten opzichte van 2012. Dit wordt mede veroorzaakt door lagere opbrengsten uit boetes. Tabel: opbrengsten boetes Soort Boetes (naheffingsaanslagen) CJIB (mulder) (Afgerond op € 1.000)

Pagina 10

2012 € 208.000 € 65.000

2013 € 152.000 € 42.000

% -27% -36%


De bijdrage van het CJIB voor ieder mulderfeit is de laatste jaren constant gebleven op € 25,00 per verkeersfeit. De hoogte van een naheffingsaanslag is de laatste jaren verhoogd van € 54,00 in 2012 naar € 56,00 in 2013 (4% stijging). De opbrengsten uit boetes en naheffingen zijn daarentegen met bijna 30% gedaald. Betalingsbereidheid Aangezien de opbrengsten uit boetes zijn gedaald is het van belang om de betalingsbereid te analyseren. Door voormalig Perspectief BV en de Coöperatie Parkeerservice worden de betalingsbereidheid maandelijks bijgehouden door de handhavers zelf. Sinds de overgang naar Coöperatie Parkeerservice worden er jaarlijks ook twee onafhankelijke onderzoeken uitgevoerd. De betalingsbereidheid moet, conform de werkafspraken tussen de gemeente en de Coöperatie boven de 90% zijn. Uit eigen onderzoek van Perspectief BV en Parkeerservice blijkt dat gemiddeld genomen de betalingsbereidheid ruim boven de norm van 90% is gebleven en in 2013 ten opzichte van 2012 met gemiddeld 1 procentpunt is toegenomen tot 95%. Uit twee onafhankelijke betalingsbereidheidsonderzoeken van december 2013 en april 2014 door het bureau Trajan blijkt een betalingsbereidheid van meer dan 92%. De betalingsbereidheid blijft zodoende boven de gestelde norm van 90%. De betalingsbereidheid wordt door de handhavers zelf bijgehouden op een moment van de dag in een maand. Deze cijfers zijn in een jaar opgeteld en door het aantal maanden gedeeld. In het onafhankelijke onderzoek is op drie momenten op een dag gecontroleerd. Doordat wij meer cijfers hebben van de handhavers zelf is mogelijk hierdoor de betalingsbereidheid hoger. Uit het voorgaande kan geconcludeerd worden dat de betalingsbereidheid zodanig is geworden dat de meeste parkeerders keurig hun parkeerbelasting voldoen en de handhaving efficiënter is geworden. Dip in opbrengsten derde kwartaal In de kwartaaloverzichten is zowel in 2012 en 2013 in het derde kwartaal een dip in de inkomsten zichtbaar. Ook in andere gemeenten die lid zijn van de Coöperatie Parkeerservice doet zich een trend voor dat in het derde kwartaal de opbrengst een daling laat zien die zich in het vierde kwartaal hersteld. In onderstaande figuur is dit inzichtelijk gemaakt voor vijf geanonimiseerde gemeenten.


Pagina 11

€800.000,00 €700.000,00 €600.000,00 €500.000,00 €400.000,00 €300.000,00 €200.000,00 €100.000,00 €0,00 jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Figuur: Geanonimiseerde ontwikkeling straatparkeerinkomsten gemeenten (bron: CPS)

Het koopgedrag van bezoekers vertoont een gelijke verdeling over het jaar heen bij alle gemeenten, waarbij parkeren een afgeleide beweging laat zien. Voorbeelden hiervan zijn een beperkte stijging in mei (vakantiegeld wordt uitgekeerd) de terugloop in de vakantiemaand augustus (mensen op vakantie en op de fiets), wederom stijging bij slechter weer in oktober/november en na de dure uitgaven in de feestmaand december weer een stevige afname. Wat kan men doen met deze informatie over de dip: Groot onderhoud zal zoveel als mogelijk in een dip moeten worden gepland (hierin valt echter ook de bouwvak), of ‘experimenteren’ met nieuwe technieken waar weinig bezoekers voor nodig zijn. Ook zijn evenementen eenvoudiger te faciliteren (capaciteit) en wellicht tegen een interessanter tarief. Ondernemers kunnen nadenken over activiteiten die bezoekers aantrekken waarbij parkeren kan ondersteunen. Het ‘stunten’ met het parkeertarief moet worden afgestemd met de activiteiten in de binnenstad om te kunnen ondersteunen. e De gemiddelde parkeerduur laat bijvoorbeeld zien dat er in ‘dip’momenten ruimte is om het 3 uur parkeren in de garages tegen een ander tarief uit te geven. Het verdient de aanbeveling om vooral de uitvoering van onderhoud te plannen buiten de pieken om.

Pagina 12


Lasten parkeerbeheer en handhaving De kosten voor parkeerbeheer zijn in de afgelopen jaren sterk gedaald. 2014 wordt het eerste volledige jaar waarbij de uitvoering van het beheer is ondergebracht bij CPS. De daling is grotendeels gerealiseerd door efficiencyverbeteringen, minder handhaving en versobering van de dienstverlening (denk aan openingstijden balie, reactiesnelheid bij storingen, etc.) Tabel: verloop kosten parkeerbeheer

Lasten Perspectief BV

2010

2011

2012

2013

1.720.000

1.628.000

1.609.000

717.000

Lasten CPS Totaal

1.720.000 incl. kust

1.628.000

1.609.000

incl. excl. kust fietsenstalling

2014

590.000

1.050.000

1.307.000

1.050.000

incl. fietsenstalling

excl. fietsenstalling

Lasten schoonmaak parkeergarages Sinds CPS de schoonmaak heeft overgenomen is er een grote efficiencyslag gemaakt door de Technische dienst ook schoonmaakwerkzaamheden te laten verrichten. Helaas leidde dit ook tot te vervuilde garages en is er inmiddels een aanvullende opdracht verstrekt (binnen het budget) om extra schoonmaakwerk te verrichten. Dit resulteert in het hogere bedrag in 2014 voor de schoonmaakkosten bij CPS. Tabel: verloop schoonmaakkosten Perspectief BV Coöperatie Parkeerservice Totaal

2012

2013

2014

144.500

62.500

0

0

6.400

33.000

144.500

68.900

33.000

Lasten onderhoud parkeergarages De onderhoudskosten voor de parkeergarages zijn afgelopen jaar sterk gedaald als gevolg van de motie die de raad in maart 2012 heeft aangenomen. Sindsdien is alleen onderhoud uitgevoerd indien de veiligheid in gevaar is en het onderhoud dat noodzakelijk is om de werking van de techniek te kunnen garanderen (brandmeldinstallaties, liften, verwarming, etc). Er zit helaas ook een keerzijde aan deze aanpak; het aantal klachten over de staat van de garages neemt sterk toe en de kosten van herstel van de schade ook. De komende jaren zal een goede balans moeten worden gevonden tussen sober onderhoud en een goede uitstraling van de garages. In de prognose voor 2014 is het onderhoudsniveau van 2013 aangenomen, maar is tegelijkertijd een nieuwe prognose opgesteld voor het onderhoud dat eigenlijk noodzakelijk is, zoals het coaten van de inmiddels kale en gladde vloeren in de Zilverparkgarage, herstel van de brandwerende voorzieningen in de Zilverparkgarage, het herstel van de schades aan de Waaggarage en in 2016 het herstel van de vloer in de Neringgarage. In deze prognose vanaf 2015 wordt er vanuit gegaan dat het onderhoud wordt uitgevoerd op het minimale niveau dat noodzakelijk is om de basiskwaliteit van de garages te handhaven. Keuzes om onderdelen niet uit te voeren hebben gevolgen voor de kwaliteit, maar is een keuze en zal niet meteen tot een besparing op de langere termijn leiden.


Pagina 13

Voorbeeld: Het gemiddelde bedrag voor het onderhoud over de komende 30 jaar voor de Zilverparkgarage is begroot op € 77.000. Het bedrag voor het onderhoud in 2015 is begroot op € 348.000. Dit is het bedrag dat in 2013 was begroot maar voor een groot deel niet is uitgegeven en nu wel als extra terug komt. Gemiddeld blijft het bedrag ongewijzigd, maar er treedt een verschuiving op. Niet uitvoeren van dit onderhoud zal leiden tot sluiting (door de brandweer in verband met het noodzakelijk herstel van de brandwerende voorziening) of nog meer claims in verband met het uitglijden op de steeds gladder wordende vloer.

3.3 Wat is er nodig voor een kostendekkende exploitatie? Uit de voorgaande analyse blijkt dat ondanks gerealiseerde bezuinigingen de komende jaren een negatief exploitatieresultaat wordt verwacht. Om een kostendekkende exploitatie te bereiken, moeten dus hogere opbrengsten en / of lagere lasten worden gerealiseerd. In hoofdstuk 6 worden de volgende oplossingsrichtingen voor een kostendekkende PEX onderzocht: Hogere opbrengsten: - meer bezoekers - hoger parkeertarief - alternatieve dekkingsbron Lagere lasten: - bezuinigen / efficiency verhogen - verkleinen areaal - boekhoudkundige aanpassingen

Pagina 14


4 Lelystad in breder perspectief 4.1 Benchmark betaald parkeren Om een goed beeld te krijgen van de prestatie van het Stadshart en het betaald parkeren is een benchmark uitgevoerd onder tien vergelijkbare steden. Deze benchmark heeft ook tot doel om te leren van inspirerende voorbeelden elders. Onderstaande figuren geven een samenvatting van de cijfers uit de benchmark. Alphen aan den Rijn Aantal inwoners: Omvang winkelgebied:

72.855 2 38.542 m wvo

Betaald parkeren garages: Betaald parkeren straat: Aanvullend gereguleerd gebied:

1.663 plaatsen 407 plaatsen 550 plaatsen

Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren:

tot € 1,90 / uur € 3,6 miljoen € 3,7 miljoen

Assen Aantal inwoners: Omvang winkelgebied:

66.100 2 72.778 m wvo




tot € 2,- / uur € 3,6 miljoen € 3,2 miljoen

Doetinchem Aantal inwoners: Omvang winkelgebied:

43.800 2 59.222 m wvo

Betaald parkeren :

3.000 plaatsen




Pagina 15

Helmond Aantal inwoners: Omvang winkelgebied:

88.800 2 36.033 m wvo


927 plaatsen 671 plaatsen 200 plaatsen



Hengelo Aantal inwoners: Omvang winkelgebied:

80.795 2 46.805 m wvo

Betaald parkeren garages: (externe exploitanten) Betaald parkeren straat: Aanvullend gereguleerd gebied:

1.100 plaatsen

Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren: Hoofddorp

1.300 plaatsen 240 plaatsen


Aantal inwoners: Omvang winkelgebied:

73.405 2 63.268 m wvo

Betaald parkeren garages:

880 plaatsen

Parkeertarieven: Baten parkeren:

tot € 1,23 / uur € 2,2 miljoen

Hoorn Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren:

Pagina 16

71.741 2 46.350 m wvo tot € 2,10 / uur € 4,0 miljoen € 2,4 miljoen


Lelystad Aantal inwoners: Omvang winkelgebied:

76.170 2 35.253 m wvo





Oosterhout Aantal inwoners: Omvang winkelgebied:

53.733 2 43.886 m wvo

Betaald parkeren:

2.500 plaatsen


€ 1,80 / uur € 2,1 miljoen € 1,2 miljoen

Purmerend Aantal inwoners: Omvang winkelgebied:

79.552 2 36.462 m wvo


796 plaatsen 690 plaatsen 300 plaatsen

Parkeertarieven:

tot € 2,00 / uur

Roosendaal Aantal inwoners: Omvang winkelgebied: Parkeertarieven: Baten parkeren: Lasten parkeren:


67.255 2 57.340 m wvo tot € 1,80 / uur € 2,7 miljoen € 2,1 miljoen

Pagina 17

Observaties uit de benchmark Uit de vergelijking van de plattegronden van de onderzochte plaatsen valt direct op dat Lelystad ruim is opgezet en een relatief klein centrum heeft ten opzicht van de stad. Bij plaatsen die een sterke regionale functie vervullen, zoals Doetinchem, blijkt een relatief groot centrum goed te functioneren en worden ook hoge parkeeropbrengsten gerealiseerd. In andere plaatsen, zoals Hengelo, is de exploitatie van de parkeergarages uitbesteed en worden de kosten laag gehouden.

4.2 Inspirerende voorbeelden Ondernemersactie Doetinchem: gratis parkeren op werkdagochtenden Sinds 1 juli 2013 parkeren bezoekers hun auto van maandag t/m vrijdag, tussen 9 en 12 uur ’s ochtends, helemaal gratis op parkeerlocaties in Doetinchem waar achteraf betalen geldt. Wegens succes wordt de actie nu met een half jaar verlengd t/m 30 juni 2014. De actie is een initiatief van binnenstadondernemers en de gemeente Doetinchem. Zij slaan de handen ineen om meer winkelend publiek naar de Doetinchemse binnenstad te trekken. Op het moment dat u het parkeerterrein op of de parkeergarage in rijdt, krijgt u een uitrijkaart bij de slagbomen. Bij vertrek doet u de uitrijkaart in de betaalautomaat, waarna de geparkeerde uren en de kosten getoond en verrekend worden. Parkeert een bezoeker op vrijdag van 10.00 tot 14.00 uur, dan hoeft dus slechts voor twee uur parkeergeld te worden betaald. Valt de geparkeerde tijd in zijn geheel binnen de uren waarop gratis kon worden geparkeerd, dan dient men de uitrijkaart wel bij de betaalautomaat aan te bieden, maar is het te betalen bedrag 0 euro. Gepast parkeren in Helmond Nooit meer zoeken naar kleingeld, niet méér betalen dan de parkeertijd en geen angst voor een parkeerboete als je wat later terug bent bij je auto. Met Gepast Parkeren in Helmond betaal je vanaf 1 november 2012 altijd gepast met je parkeerpas. Dat is niet alleen handig, het scheelt ook in de portemonnee. Gepast Parkeren in Helmond werkt heel simpel. Je parkeert je auto en checkt in met je parkeerpas of mobiele telefoon (door te bellen, sms’en óf via de app op je smartphone). Na afloop check je op dezelfde manier weer uit. Je betaalt achteraf via automatische incasso. Een bezoek aan het centrum van Helmond wordt zo nóg aantrekkelijker. Gepast Parkeren is een extra mogelijkheid om te betalen voor het parkeren in Helmond. Het blijft dus ook gewoon mogelijk om met een pinpas of muntgeld te betalen bij de betaalautomaat. Om gebruik te kunnen maken van Gepast Parkeren moet je je eenmalig aanmelden. Nadat je je hebt aangemeld, krijg je een parkeerpas thuisgestuurd. Hiermee kun je Gepast Parkeren. Ook kun je gebruik maken van je mobiele telefoon. In sommige parkeergarages kun je zelfs direct doorrijden. Pagina 18


Daar wordt je nummerbord ‘gelezen’. Doordat het nummerbord van je auto gekoppeld is aan je profiel, hoef je verder nergens rekening mee te houden. Je kunt op alle plekken parkeren waar je het EP logo ziet staan. Je vindt bij deze parkeerplaatsen een zogenaamde EP-lezer. Daar bied je de pas kort aan als je parkeert. Diezelfde handeling verricht je als je vertrekt. Achteraf wordt het bedrag dat je verschuldigd bent van je rekening afgeschreven. Op je persoonlijke pagina kun je zien waar je geparkeerd hebt en wat de gemaakte parkeerkosten zijn. Met de pas kun je bij een aantal locaties goedkoper parkeren. Q-Park: parkeertickets als spaartegoed. Bij Q-Park Centrum in Zwolle, Q-Park Museum-Centrum in Apeldoorn en Q-Park Boreel in Deventer start per 12 december een proef met het ‘Q-Park Spaarprogramma’. Hierbij kunnen parkeerders hun parkeerticket gebruiken om te sparen voor korting op merkartikelen. Deze kwaliteitsproducten variëren van MP3-spelers en parfums tot aan huishoudelijke apparatuur. ‘We willen de loyaliteit van onze klanten belonen’, zo stelt Mark van Haasteren, Algemeen Directeur Q-Park Nederland. ‘Klanten die mee willen doen met het spaarprogramma kunnen zich inschrijven met hun e-mailadres en ontvangen dan meteen een registratiebonus van 25 kortingseuro’s. Vervolgens kunnen ze bij elk bezoek aan één van de drie parkeergarages sparen voor meer korting.’ Bewoners krijgen op vertoon van hun abonnementspas gratis tien 30% kortingskaarten voor hun bezoek. Je bezoeker trekt bij binnenkomst gewoon een kaartje. Als ze gaan betalen bij de betaalautomaat moeten zij eerst het kaartje wat ze hebben ontvangen bij de inrit in de betaalautomaat steken en vervolgens het kortingskaartje wat ze van jou gekregen hebben. De korting wordt verrekend en het openstaand bedrag kan betaald worden aan de betaalautomaat. Ontvang je vaker dezelfde mensen? Dan is er ook de mogelijkheid om een oplaadbare kaart te ontvangen via de beheerder van de parkeergarage. Voor deze kaart geldt hetzelfde kortingstarief en biedt je meer gemak. Nijmegen: parkeren met korting Winkeliers in de Nijmeegse binnenstad delen 25.000 kortingsbonnen uit, waarmee klanten tijdens de Mariken Winterfeesten goedkoper kunnen parkeren in de Keizer Karel-parkeergarage. Een parkeerkaartje bij deze nieuwe garage bij het NS-station is met de kortingsbon 25 procent goedkoper. De gemeente Nijmegen draagt met de speciale parkeerkorting bij aan 'de gastvrije wintersfeer in de Nijmeegse binnenstad'.


Pagina 19

5 Relevante ontwikkelingen Met de voorgeschiedenis en de financiële situatie is de huidige situatie in beeld gebracht. Uit de benchmark zijn voorbeelden van elders gekomen. In dit hoofdstuk worden de relevante cijfermatige ontwikkelingen besproken, die van invloed zijn op de ontwikkeling van de PEX en meegenomen moeten worden bij het te voeren beleid.

5.1 Feiten en cijfers Bezetting parkeergarages In onderstaande figuren is de bezetting van de drie parkeergarages in het Stadshart weergegeven, gedurende het jaar. Hierin is goed te zien dat er sprake is van overcapaciteit.

Bezetting parkeergarages werkdagen

Bezetting parkeergarages zaterdag capaciteit 1200

1000

1000

800 600

2012

400

2013

200

Aantal auto's

Aantal auto's

capaciteit 1200

800 600

2012

400

2013

200

0

0

Figuur: bezetting parkeergarages per maand 2012 en 2013

Uit de verdeling van de bezetting gedurende het etmaal (zie onderstaande figuur) is af te lezen hoeveel restcapaciteit er nog in de garages aanwezig is. Het piekmoment ligt zowel op werkdagen als op zaterdag rond 13.00 uur, waarbij op zaterdag dan circa 68% van de garagecapaciteit bezet is. De maximale bezettingsgraad op piekmomenten varieert per garage: maximaal 72% in de Zilverparkgarage, 80% in de Neringgarage en 86% in de Waaggarage. Bij het ziekenhuisterrein komt het voor dat het terrein volledig bezet is tijdens bezoekuren. In bijlage I is een uitgebreid overzicht van de bezetting per locatie opgenomen.

Etmaalverdeling bezetting garages werkdagen

Etmaalverdeling bezetting garages zaterdag capaciteit 1.200

1.000

1.000

800 2012

600

2013 400 200

Aantal auto's

Aantal auto's

capaciteit 1.200

800 2012

600

2013 400

200

0

0 00:00

04:00

08:00

12:00

16:00

20:00

00:00

04:00

08:00

12:00

16:00

20:00

Figuur: etmaalverdeling bezetting parkeergarages 2012 en 2013

Pagina 20


Verblijfsduur bezoekers Stadshart De verblijfsduur van de parkeerders is een belangrijke indicator voor het functioneren van het Stadshart. Daarnaast is het van belang bij het opstellen van tariefscenario’s. In algemene zin verblijft 90 tot 97% van de parkeerders korter dan 5 uur in het Stadshart. De verdeling van de eerste 5 uur is weergegeven in onderstaande figuur.

Verdeling parkeerduur garages gemiddelde werkdag

Verdeling parkeerduur garages zaterdag 30,0%

25,0% 20,0%

15,0%

2012

10,0%

2013

5,0% 0,0%

Aandeel van de parkeerders


30,0%

25,0%

20,0% 15,0%

2012

10,0%

2013

5,0% 0,0%

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

Parkeerduur in uren

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

Parkeerduur in uren

Figuur: verdeling parkeerduur garages 2012 en 2013

Hoewel de gemiddelde parkeerduur op zaterdag iets langer is dan op werkdagen parkeert in beide gevallen circa 50% van de bezoekers korter dan één uur. Op zaterdag parkeert in 2013 84% van de bezoekers korter dan 2 uur. In bijlage I is een uitgebreid overzicht per locatie opgenomen. Ontwikkelingen winkelgebieden De afgelopen 10 jaar is in het gehele land een daling van het aantal bezoekers van winkelcentra zichtbaar als gevolg van de opkomst van internetverkopen. De economische crisis heeft deze trend nog verder versneld. Ook in Lelystad is deze ontwikkeling duidelijk zichtbaar. In onderstaande grafiek is bovendien te zien dat Lelystad in 2004 nog aan de bovenzijde van het landelijk gemiddelde zat, terwijl Lelystad in 2013 is gedaald naar de onderzijde (bron: Locatus).


Pagina 21

Figuur: ontwikkeling bezoekersaantallen winkels 2004 - 2013

De toenemende omvang van de internetbestedingen hebben ook invloed op de detailhandel. Hoewel die groei zich vooral voltrok in de dienstensector (banken, reizen, verzekeringen) en enkele specifieke branches (wit- en bruingoed, consumentenelektronica), ondervinden nu ook modische en andere branches zoals speelgoed en huishoudelijke artikelen omzetderving. Hoewel creatieve ondernemers het internet ook hebben omarmd en nieuwe businessmodellen met combinaties van “bricks&clicks” en Multichannelling hun omzetpotenties weer verhogen. Naast genoemde factoren speelt ook de vergrijzing en ontgroening een rol. Oudere, inactieve mensen besteden substantieel minder aan detailhandel dan jonge, groeiende gezinnen en werkenden. Deze ontwikkelingen hebben geleid tot toenemende bedrijfsbeëindigingen en leegstand. Landelijk gezien is de leegstand toegenomen van 5,4% naar 6,8%, maar de verschillen tussen typen winkelgebieden en delen van Nederland zijn groot. Juist in perifere delen van Nederland (Noordoost Groningen, Zuid Limburg) zijn effecten van ontgroening en vergrijzing nadrukkelijk zichtbaar en daar is de leegstand in winkelcentra en binnensteden dan ook substantieel. Ook bij meubelboulevards, tuincentra en bouwmarkten is de leegstand fors toegenomen. Op A1-locaties en in sterke binnensteden is de leegstand echter onverminderd laag. De verschillen tussen de ogenschijnlijk winnaars en verliezers nemen toe. De genoemde ontwikkelingen spelen in meer of mindere mate ook in Lelystad. Op basis van de hiervoor beschreven marktontwikkelingen is het evident, dat de ambities ten aanzien van de uitbreiding van het stadshart opnieuw bepaald moeten worden. De in 2009 bepaalde marktmogelijkheden voor retail in Lelystad zijn gewijzigd. Voor de herijking is daarom onderzoek uitgevoerd naar het huidige functioneren en de economische uitbreidingsruimte voor de detailhandel in Lelystad. Hierop wordt nader ingegaan in de navolgende alinea’s onder ‘Voorgang Masterplan Stadshart’.

Pagina 22


Bevolkingsprognose Lelystad Bij het opstellen van het Masterplan Stadshart is het bouwprogramma onder andere gebaseerd op de verwachte bevolkingsontwikkeling van Lelystad. In onderstaande figuur is goed te zien dat de opeenvolgende prognoses nog steeds een verwachte groei van de bevolking laten zien, maar wel in een iets trager tempo dan eerder ingeschat. Dit betekent dat op lange termijn, ondanks de voorgaande analyse van de winkelgebieden, rekening moet worden gehouden met groeiende bezoekersaantallen van het Stadshart. Prognose 2004 Prognose 2007 Prognose 2013

Bevolkingsprognoses Lelystad

88.000 86.000 84.000

bevolking

82.000 80.000 78.000 76.000 74.000 72.000

2029

2028

2027

2026

2025

2024

2023

2022

2021

2020

2019

2018

2017

2016

2015

2014

2013

70.000

jaren Figuur: Bevolkingsprognose (bron: gemeente Lelystad, Onderzoek & Statistiek)

Voortgang Masterplan Stadshart Het oude masterplan is op basis van de uitgangspunten met betrekking tot de groei van de stad in de theoretische benadering nog steeds valide. De doelstellingen om kwaliteit, sfeer en imago van het stadshart te verbeteren staan nog steeds overeind. Alleen is er in het masterplan 3.0 een fasering in de ontwikkeling aangebracht: fase 1 van 2012 – 2022 en fase 2 2017 – 2027. De komende 5 jaar wordt er ingezet op de versterking van de huidige winkelacht en op langere termijn wordt deze verder naar buiten toe uitgebreid. In het Masterplan wordt uitgaan van de bevolkingsontwikkeling conform de hiervoor beschreven bevolkingsprognose, waarbij in 2022 ca. 79.080 inwoners verwacht worden. Daarop zijn enkele scenario’s voor de mogelijke uitbreidingsruimte in de toekomst bepaald. In het Masterplan wordt vooralsnog uitgegaan van het conservatief scenario (zie onderstaande tabel). De netto uitbreidingsruimte voor winkels is vertaald in een te realiseren bruto metrage winkelruimte. Naast winkelruimte wordt in nieuw te realiseren winkelgebieden ook winkelgelieerde dienstverlening (hakkenbar, stomerij, bank, reisbureau, etc.) en winkelgelieerde horeca (broodjeszaak, croissanterie, Brede evaluatie betaald parkeren Lelystad Mei 2014

Pagina 23

koffiebar, etc.) gerealiseerd. Op die manier is de totale uitbreidingsruimte tot 2022 bepaald tussen 2 9.000 en 12.750 m bvo. Tabel: Scenario Masterplan Stadshart 3.0 2022 Conservatief Uitbreidingsruimte winkels Stadshart

ca. 10.625 m bvo

2

ca. 1.063 m bvo

2

ca. 1.063 m bvo

2

ca. 12.750 m bvo

Uitbreidingsruimte winkelhoreca (10%)

750 - 875 m bvo

Uitbreidingsruimte dienstverlening (10%)

750 - 875 m bvo

Totale uitbreidingsruimte commercieel

Gemiddelde

2

7.500 - 8.750 m bvo

9.000 - 10.500 m bvo

Optimistisch

2

12.500 - 13.750 m bvo

2

2

1.250 - 1.375 m bvo

2

1.250 - 1.375 m bvo

2

15.000 - 16.500 m bvo

2

2

2

5.2 Prognose 2014 – 2018 Als gevolg van de landelijke trends is het winkelbezoek aan het Stadshart de afgelopen 10 jaar gedaald. Deze trend zet zich door, hoewel een stabilisatie in zicht lijkt. Ondanks de groei van de Lelystadse bevolking wordt hierdoor slechts een zeer beperkte toename van stadshartbezoekers verwacht. In het Masterplan Stadshart wordt de komende 10 jaar uitgegaan van een conservatief 2 ontwikkelscenario. Vertaald naar de komende vier jaar betekent dit dat er vooralsnog geen m 2 detailhandel wordt toegevoegd en er waarschijnlijk alleen m leisure (bioscoop en casino) en eventueel horeca worden toegevoegd. Gezien de huidige bezetting van de bestaande parkeervoorzieningen kunnen deze de mogelijke uitbreidingen in de komende jaren eenvoudig opvangen. Dit is niet vreemd aangezien de Waaggarage destijds al gedeeltelijk was gedimensioneerd op de herontwikkeling van de waag (casino, bioscoop, 2 4.000 m detailhandel en 120 woningen). Bij het scenario Conservatief wordt de komende vier jaar in beperkte mate toegegroeid naar een volwaardige bezetting van het bestaande parkeerareaal. De komende jaren blijft een overcapaciteit in de parkeervoorzieningen bestaan.

Pagina 24


6 Oplossingsrichtingen betaald parkeren Aan de hand van de analyses in de vorige hoofdstukken is een aantal mogelijke oplossingsrichtingen voor het parkeren in het Stadshart uitgewerkt. De oplossingen zijn verdeeld in de categorieën ‘Aantrekkelijk Stadshart’ en ‘Financieel gezond’ en lopen uiteen van ingrijpende wijzigingen tot relatief eenvoudige verbetervoorstellen. Het hoofdstuk wordt afgesloten met conclusies en aanbevelingen.

6.1 Aantrekkelijk Stadshart In de navolgende paragrafen wordt een aantal opties beschreven die een bijdrage kunnen leveren aan een aantrekkelijker Stadshart. Per optie is een beschrijving van de belangrijkste kenmerken opgenomen. De volgende oplossingsrichtingen zijn onderzocht:  Aantrekkelijke parkeertarieven (zie paragraaf 6.1.1, pagina 25);  verhogen gebruiksgemak parkeren (zie paragraaf 6.1.2, pagina 27);  participatie ondernemers (zie paragraaf 0, pagina 29);  differentiatie in tarieven en parkeerplaatsen (zie paragraaf 6.1.4, pagina 30).

6.1.1 Aantrekkelijke parkeertarieven Titel: Aantrekkelijke parkeertarieven Beschrijving optie: In verschillende varianten zijn aantrekkelijke tarieven onderzocht in de vorm van deels gratis parkeren om zo de drempel voor stadshartbezoek te verlagen. Positieve effecten:  Drempelverlagend voor bezoekers Stadshart Financieel effect:

Negatieve effecten:  Lagere opbrengsten, terwijl organisatiekosten vrijwel op oude niveau blijven.

De maatregelen hebben een negatief effect van € 80.000 tot € 1.500.000, afhankelijk van de gekozen variant.  Verhogen onroerende zaakbelasting (OZB) (zie ook paragraaf 6.2.3)  Cofinanciering ondernemers Stadshart

Dekkingsbron:

Toelichting Een aantal mogelijke oplossingen is weergegeven in onderstaande tabel. Optie

Voordelen

Koopavonden gratis (zie toelichting 1)

Zaterdag gratis

Eerste 2 uur gratis

Nadelen -

-

-

Drempelverlagend voor weekendboodschappen en winkelpubliek

-

Werkt drempelverlagend

-


Financieel effect

Lagere opbrengsten, terwijl organisatiekosten vrijwel op oude niveau blijven.

- € 80.000

Lagere opbrengsten, terwijl organisatiekosten vrijwel op oude niveau blijven.

- € 340.000

Werkt gehaast gedrag in

- € 1.500.000

Pagina 25

voor kortdurende bezoeken -

-

Na 2 uur gratis (zie toelichting 2)

-

Langdurig bezoek aan Stadshart wordt gestimuleerd.

-

-

3e en 4e uur gratis (zie toelichting 2)

-

-

Werkdagochtenden gratis

-

-

Alleen dagtarief van € 2,(zie toelichting 3)

Volledig gratis parkeren

-

Gezien huidige verblijfsduur is derving parkeeropbrengsten beperkt. Langdurig bezoek aan Stadshart wordt gestimuleerd.

-

Beperkte van invloed op opbrengsten vanwege hoge aandeel dagkaarten op werkdagen. Trekt nieuw publiek voor dagelijkse boodschappen.

-

Eenvoudige tariefstelling

-

-

de hand, hetgeen slecht is voor de omzet. Aanzienlijk deel van de parkeeropbrengsten verdwijnt. Lagere opbrengsten, terwijl organisatiekosten vrijwel op oude niveau blijven. Lagere opbrengsten bij langparkeerders. Langparkeerders houden relatief veel parkeerplaatsen bezet. Richt zich vooral op langere verblijfsduur, en minder op nieuwe bezoekers. De regels zijn lastiger te communiceren. Richt zich vooral op langere verblijfsduur, en minder op nieuwe bezoekers.

- € 400.000

- € 200.000

Vooral interessant voor werknemers bedrijven. - € 500.000

-

Kortparkeerders gaan aanzienlijk meer betalen Gaan in tegen wens van veel bezoekers om per minuut te betalen.

p.m.

Dit is een wezenlijk andere variant, omdat de parkeerorganisatie aanzienlijk kan worden verkleind. Deze variant wordt beschreven in paragraaf 6.2.4.

Toelichtingen: 1) Verwacht effect koopavonden Deze optie wordt sinds 1 december 2013 uitgevoerd in het kader van een aangenomen motie. Uit de evaluatie blijkt dat er geen toename van het aantal bezoekers tijdens de koopavonden is opgetreden. 2) Na 2 uur gratis neemt parkeerstress weg De verblijfsduur in het Stadshart met 1 à 2 uur erg kort. Parkeerstress (parkeermeter loopt af) leidt ertoe dat veel bezoekers zich beperken tot de dagelijkse boodschappen. Deze maatregel zal vooral effect hebben op de winkels met niet dagelijkse artikelen en de horeca. Het positieve effect neemt toe als ook het tweede uur gratis wordt, maar de kosten van de maatregel stijgen dan snel. 3) Risico’s bij toepassing dagtarief De gemiddelde verblijfsduur in het stadshart ligt tussen 1 en 2 uur. Veel kortdurende bezoeken zijn zelfs korter dan 30 minuten. Deze groep gaat aanzienlijk meer betalen. Hierdoor bestaat het risico dat deze groep

Pagina 26


boodschappen gaat doen in een wijkwinkelcentrum. Bij een lager dagtarief is dit risico lager, maar stijgen uiteraard de kosten van zo’n scenario.

6.1.2 Verhogen gebruiksgemak parkeren Titel: Gebruiksgemak in betaalsystemen Beschrijving optie: Parkeerders merken vooral iets van het gebruiksgemak (of de afwezigheid daarvan) op het moment dat betaald moet worden. Aangezien de straatautomaten in het Stadshart aan vervanging toe zijn, bestaat de mogelijkheid om met een passend betaalsysteem het gebruiksgemak te verhogen. Deze optie doet een voorstel voor de invoering van nieuwe betaalsystemen. Positieve effecten:  Nieuwe betaalmogelijkheden zoals belparkeren verhogen de klantvriendelijkheid.  Door het invoeren van kentekenparkeren wordt de handhaving efficiënter.  Door cashless betalen wordt circa bespaard op geldtransport en (storings)onderhoud

Negatieve effecten:  Bepaalde groepen parkeerders zijn minder bekend met nieuwe technologie.  De netto-opbrengst bij belparkeren is iets lager.

Financieel effect:

De kapitaallasten van de investering in nieuwe automaten bedragen circa € 39.500 per jaar. De verwachte besparing op onderhoud en geldtransport bedraagt in deze optie circa € 35.000 per jaar.

Dekkingsbron:

In 2012 heeft de raad een krediet ter beschikking gesteld ter grootte van € 435.000 ten behoeve van de investering in nieuwe parkeerautomaten.

Parkeerders merken vooral iets van het gebruiksgemak (of de afwezigheid daarvan) op het moment dat betaald moet worden. Aangezien de straatautomaten in het Stadshart aan vervanging toe zijn, bestaat de mogelijkheid om met een passend betaalsysteem het gebruiksgemak te verhogen. In bijlage II zijn de uitgebreide overwegingen van deze oplossingsrichting beschreven. Aanbeveling Op basis van de voorgaande overwegingen wordt, indien wordt overgegaan tot de aanschaf van nieuwe straatautomaten, het volgende voorgesteld voor de betaalmogelijkheden en betaalsystemen: A. in de drie parkeergarages en het terrein bij het Ziekenhuis achteraf betalen, waarbij kan worden betaald met bankpassen (PIN en creditcard) en contant; B. bij straatautomaten en het Agoradek alleen nog betalen met bankpassen (PIN en creditcard) mogelijk te maken; C. in het gehele Stadshart en het Agoradek belparkeren als optionele betaalmogelijkheid in te voeren; D. bij straatautomaten kentekenparkeren in te voeren; Toelichting: Ad A. Is bestaande situatie. Toevoegen van Agoradek is niet kostenefficiënt. Bij de herontwikkeling van het Agoradek kan het aantrekkelijk zijn om achteraf betaald parkeren in te voeren.


Pagina 27

Ad B. Om zoveel mogelijk kosten te besparen, een eerlijk betaalsysteem te handhaven kan betalen op straat beperkt worden tot Pin en creditcard (en eventueel in combinatie met belparkeren). Mensen die contant willen betalen kunnen in Lelystad ook in de garages terecht die op loopafstand zijn gelegen. Ad C. Belparkeren is een steeds meer ingeburgerd betaalmiddel waar steeds meer mensen gebruik van maken. Daarnaast biedt het mogelijkheden om op afstand de parkeertijd te verlengen. Handhaving gebeurt door het scannen van de kentekens. Ad D. Door het invoeren van kentekenparkeren kunnen de automaten volledig papierloos (men kan nog wel optioneel een kwitantie opvragen na de transactie, nog niet volledig papierloos dus) worden gemaakt. Dit scheelt in zaken die onderhoud vragen en storingen kunnen veroorzaken. Het maakt de handhaving ook eenvoudiger. Handhaving gebeurt door het scannen van de kentekens. Titel: E-loket Beschrijving optie: Burgers gebruiken het e-loket met DigiD en iDeal om zelf een vergunning aan te vragen, te wijzigen, te verlengen en te beëindigen. Daarmee heeft de gebruiker de fysieke balie minder vaak nodig en dalen de administratieve lasten. Positieve effecten: Negatieve effecten:  24-uurs toegang voor de burger  Indien de fysieke balie wordt gesloten daalt de kwaliteit van dit onderdeel van de dienstverlening.  Geen papieren vergunningen nodig.  Lagere administratieve lasten. Financieel effect:

p.m.

Toelichting Burgers gebruiken het e-loket met DigiD en iDeal om zelf een vergunning aan te vragen, te wijzigen, te verlengen en te beëindigen. De parkeerder ziet na inloggen via zijn DigiD welke producten en/of diensten hij al in bezit heeft en op welke hij nog recht heeft. De voorwaarden voor het gebruik van een vergunning kan de aanvrager zien op de website van ParkeerService voor de gemeente Lelystad. Deze voorwaarden worden na betaling via iDeal meegestuurd met de bevestiging dat de aanvrager zijn vergunning of ontheffing verstrekt heeft gekregen. De houder van een vergunning krijgt geen pas om in de auto te leggen, omdat het parkeerrecht op het kenteken is geregistreerd. Indien burgers voor de aanvraag een document moeten uploaden, wordt dit document aan de hand van de werkinstructie van de gemeente - indien mogelijk - automatisch getoetst. Indien dit niet kan, krijgt de parkeerder de melding dat hij moet wachten op een bericht totdat hij het proces verder kan afhandelen. Een medewerker toetst het document aan de criteria van de gemeente. Indien deze medewerker akkoord gaat, krijgt de parkeerder het bericht dat hij het proces verder kan doorlopen. De vergunninghouder is ervoor verantwoordelijk dat hij het juiste kenteken koppelt aan de vergunning.

Pagina 28


6.1.3 Participatie ondernemers: loyaliteitsprogramma Titel: Loyaliteitsprogramma Beschrijving optie: Gebruikers van de parkeergarage belonen voor het feit dat ze het stadshart bezoeken en willen betalen voor het parkeren. Het belonen door middel van een loyaliteitsprogramma (vanuit eigenaren en ondernemers) en / of het geven van een korting (gemeente, ondernemers en eigenaren) Positieve effecten: Bezoekers ervaren parkeren niet meer direct als negatief omdat ze er iets voor terug krijgen. Hierdoor kunnen er mogelijk weer meer bezoekers naar het Stadshart worden getrokken wat een positief effect heeft op de kwaliteit en het ondernemersklimaat in het Stadshart.

Negatieve effecten:

Financieel effect:

Neutraal; de verwachte extra opbrengsten vallen in deze optie weg tegen de kosten voor de verstrekte kortingen.

Dekkingsbron:

n.v.t.

Deze oplossingsrichting gaat nadrukkelijk uit van initiatief dat door de ondernemers in het Stadshart wordt genomen. Zij zullen een spaarprogramma moeten ontwikkelen, waarin zij zelf het aantrekken van klanten moeten afwegen tegen het verdienmodel. De gemeente kan hierin deelnemen in de vorm van kortingen op het parkeertarief. Ter inspiratie zijn in hoofdstuk 4 enkele bestaande loyaliteitsprogramma’s beschreven.


Pagina 29

6.1.4 Differentiatie in tarieven en parkeerplaatsen Titel: Differentiatie: plaatsen vrijhouden voor klanten Beschrijving optie: Op locaties waar langparkeerders de aantrekkelijkste parkeerplaatsen bezet houden wordt door middel van het parkeertarief of een maximale parkeerduur capaciteit vrijgemaakt voor winkelpubliek. Positieve effecten:  Stadshart wordt aantrekkelijker voor kort winkelbezoek. Financieel effect:

Dekkingsbron:

Negatieve effecten:  Extra regels maakt parkeren ingewikkelder.

De kosten bijdragen eenmalig € 49.000 voor de verplaatsing van apparatuur en jaarlijks € 5.000 voor beheer en onderhoud. Zolang er voldoende parkeercapaciteit aanwezig is voor alle doelgroepen, is het jaarlijkse effect neutraal. De jaarlijkse kosten worden opgebracht door de extra inkomsten. Co-financiering ondernemers Structurele lasten uit de PEX

Een van de doelstellingen van de parkeerplaatsen in het Stadshart is het beschikbaar houden van capaciteit voor winkelpubliek. Op plekken waar bijvoorbeeld langparkeerders de aantrekkelijkste plekken bezet houden, ontstaat mogelijk de situatie dat het winkelpubliek wegblijft. Met differentiatie van parkeertarief of maximale parkeerduur kan dit worden aangepakt. Als voorbeeld van deze aanpak wordt hierna de situatie in de eerste verdieping van de Waaggarage beschreven. Beschrijving voorbeeld In de huidige praktijk komen de abonneehouders vaak als eerste in de parkeergarage en parkeren op de eerste de beste parkeerplekken. In met name De Waaggarage zal dit vaak het eerste parkeerdek zijn. Dit is vervelend omdat alleen van het eerste parkeerdek met winkelwagens via de tapis roulant naar de supermarkt gereden kan worden. Bij de andere parkeerdekken moet gebruik gemaakt worden van de liften. De wens is om abonneehouders niet te laten parkeren op het eerste parkeerdek. Door de parkeerapparatuur te verplaatsen en aangepaste tarieven op de eerste verdieping kan dit worden gerealiseerd. In bijlage II is een uitgebreide toelichting opgenomen.

Pagina 30


6.2 Financieel gezond In de navolgende paragrafen wordt een aantal oplossingsrichtingen beschreven die een bijdrage kunnen leveren aan een financieel gezonde parkeerexploitatie. De opties zijn ingedeeld in de categorie ‘hogere opbrengsten’ en ‘lagere lasten’. Per optie is een beschrijving van de belangrijkste kenmerken opgenomen. Hogere opbrengsten:  meer bezoekers (zie paragraaf 6.2.1, pagina 31);  hoger parkeertarief (zie paragraaf 6.2.2, pagina 32);  alternatieve dekkingsbron (zie paragraaf 6.2.3, pagina 34). Lagere lasten:  anders financieren parkeervoorzieningen (zie paragraaf 6.2.4, pagina 35).  alternatieve opzet exploitatie en beheer (zie paragraaf 6.2.5, pagina 35);  bezuinigen / efficiency verhogen (zie paragraaf 6.2.6, pagina 38);  verkleinen areaal (zie paragraaf 6.2.7, pagina 38);  boekhoudkundige aanpassingen (zie paragraaf 6.2.7, pagina 38).

6.2.1 Meer bezoekers door verbeteren concurrentiepositie Stadshart A. Titel: Betaald parkeren in wijkwinkelcentra Beschrijving optie: Bij de wijkwinkelcentra wordt betaald parkeren ingevoerd met een vergelijkbaar tarief en betaaltijden als in het Stadshart. Positieve effecten:  Concurrentiepositie Stadshart wordt verbeterd.

Financieel effect:

Negatieve effecten:  Betaald parkeren is geen gepast middel als er bij de wijkwinkelcentra zelf geen noodzaak tot regulering bestaat.  Er wordt mogelijk parkeeroverlast rondom de wijkwinkelcentra gecreëerd.

Neutraal tot licht positief; naar verwachting zijn de opbrengsten van betaald parkeren gelijk aan de kosten voor handhaving en parkeerapparatuur.

Veel ondernemers in het Stadshart geven aan last te hebben van concurrentie van de wijkwinkelcentra, waar een uitgebreid assortiment aan dagelijkse artikelen wordt verkocht. Dit heeft effect op het stadshartbezoek, ook voor de andere branches. Door nu betaald parkeren in de wijkwinkelcentra in te voeren, vormt het betaald parkeren niet langer een overweging voor de winkelkeuze. Het uiteindelijke effect op het stadshartbezoek is lastig te kwantificeren. Eigendom grond De gronden rond de buurtwinkelcentra in Lelystad zijnde (Lelycentre, Jol, Kempenaar, Tjalk, Lelystad Haven, Voorhof, Boswijk en Voorstraat) zijn in eigendom van de gemeente Lelystad. In theorie staat het de gemeente, als wegbeheerder en eigenaar vrij om hier parkeerregulerende maatregelen te treffen.


Pagina 31

Financiële consequenties Indien wordt overgegaan tot parkeerregulerende maatregelen zal dit naast de investering in apparatuur (betaald parkeren) en bebording (betaald parkeren en/of parkeerschijf) ook kosten voor handhaving met zich meebrengen. Doordat het om verspreid door Lelystad liggende gebieden gaat met een grote hoeveelheid parkeerplaatsen zal dit, indien de handhavingscapaciteit in het huidig gereguleerde gebied in tact moet blijven, leiden tot extra capaciteit van handhavers. (Zonder negatieve gevolgen voor de betalingsbereidheid, opbrengst boetes en CJIB kan een dergelijke gebiedsuitbreiding niet zonder personele uitbreiding plaatsvinden). Gedacht moet worden aan minimaal 1 extra fte. De kosten komen dan op circa: € 95.000 per jaar. B. Titel: Betaald parkeren in woonwijken Beschrijving optie: In de woonwijken rondom het Stadshart wordt betaald parkeren ingevoerd met een vergelijkbaar tarief en betaaltijden als in het Stadshart. Positieve effecten:  Iedereen kan parkeren in de woonwijken (in tegenstelling tot situatie met parkeervergunningen).  Opbrengsten kunnen handhavingskosten dekken.  Inkomsten naheffingsaanslagen voor gemeente.  Parkeeroverlast in woonwijken neemt af. Financieel effect:

Negatieve effecten:  Bewoners en bezoekers worden geconfronteerd met lastenverzwaring.  Betaald parkeren is geen gepast middel als er in de woonwijken zelf geen noodzaak tot regulering bestaat.

Neutraal tot licht negatief; naar verwachting zijn de opbrengsten van betaald parkeren gelijk aan de kosten voor handhaving en parkeerapparatuur.

Deze oplossingsrichting gaat uit van planmatig invoeren van betaald parkeren in alle woonwijken rondom het Stadshart om zo het ‘vluchtgedrag’ van automobilisten tegen te gaan. Er wordt in deze optie voor betaald parkeren gekozen om het financiële effect op de parkeerexploitatie neutraal te houden. In het geval van parkeervergunningen of een blauwe zone is dit negatief als gevolg van de administratie- en handhavingskosten. Positieve effecten Door betaald parkeren in woonwijken (met name in de schil) in te voeren kan de parkeerdruk gereguleerd worden en staat er een opbrengst tegenover de kosten voor handhaving. Deze maatregel is eerlijk en goedkoper in uitvoering dan een parkeerschijfzone of een vergunningzone. Daarnaast kunnen naheffingsaanslagen worden uitgeschreven in plaats van mulderbonnen. De volledige opbrengst is dus voor de gemeente. Negatieve effecten en risico’s De vraag is of er draagvlak bestaat voor betaald parkeren. Betaald parkeren heeft een negatief imago. Ook met een goedkoop dagkaartje voor bezoekers moet er meer betaald worden dan met een parkeerschijf. Daarnaast zijn er kosten verbonden aan het installeren en in bedrijf houden van een parkeerautomaat. (in combinatie met kentekenparkeren en een cashless automaat kunnen de kosten zoveel als mogelijk beperkt worden). Financiële consequenties De investeringen in de parkeerapparatuur, de jaarlijkse handhavingskosten en kosten voor beheer en onderhoud moeten worden gedekt uit de inkomsten door parkeervergunningen, parkeerkaartjes en Pagina 32


boetes. Gezien de uitgestrektheid van de gebieden en de relatief lage inkomsten uit bewonersvergunningen is het een uitdaging om het kostendekkend te krijgen.

6.2.2 Aanpassingen parkeertarief A. Titel: Hoger parkeertarief Beschrijving optie: Het zodanig verhogen van het parkeertarief dat een sluitende parkeerexploitatie ontstaat. Positieve effecten:  Sluitende PEX  Geen organisatorische en juridische aanpassingen nodig  De gebruiker betaalt

Financieel effect:

Negatieve effecten:  Levert geen bijdrage aan een aantrekkelijk Stadshart

Bij een parkeertarief van € 2,50 /uur op straat en € 2,00 / uur in de garages ontstaat een sluitende PEX.

Toelichting Dit is de werkwijze zoals deze de afgelopen jaren is uitgevoerd. Jaarlijks is het benodigd parkeertarief berekend voor een acceptabel exploitatieresultaat in het volgende jaar.

B. Titel: Anders afrekenen Beschrijving optie: De wijze van afrekenen van parkeergeld wordt zodanig aangepast in grotere tijdsblokken dat de opbrengsten stijgen zonder een generieke tariefsstijging door te voeren. Positieve effecten:  Sluitende PEX  Geen organisatorische en juridische aanpassingen nodig  De gebruiker betaalt Financieel effect:

Negatieve effecten:  niet klantvriendelijk; bezoeker wil per minuut betalen

De structurele extra opbrengsten bedragen circa € 112.000 per jaar

Toelichting Momenteel wordt er afgerekend per 10 cent (circa 3,3 minuut op straat en 4,3 minuut in de garages), vanwege de praktische overweging dat er met een gangbare munteenheid kan worden betaald. Indien dit wordt veranderd in betalen per tijdsblokken van 10 minuten, dan stijgen de opbrengsten omdat een deel van de bezoekers meer parkeertijd betaalt dan werkelijk wordt gebruikt. De stijging bedraagt circa 9% in de garages en 11% op straat.


Pagina 33

6.2.3 Alternatieve dekkingsbronnen A. Titel: Dekking uit OZB Beschrijving optie: In deze optie worden de lasten van de parkeerexploitatie gedekt uit algemene middelen door middel van een verhogen van de OZB. Positieve effecten:  Tekorten hebben geen verhoging van parkeertarieven tot gevolg.

Financieel effect:

Negatieve effecten:  Levert algemene lastenverzwaring.  Oneerlijk: ook niet-automobilisten betalen mee aan de parkeergarages.  Prestatieprikkel voor efficiënte PEX verdwijnt.

Bij volledige dekking van de PEX vanuit de OZB, moeten de opbrengsten van de OZB met circa 10% stijgen.

Toelichting Deze oplossingsrichting is uiteraard in diverse vormen inzetbaar. Bij volledig gratis parkeren, zoals beschreven in paragraaf 6.2.4, zouden de OZB-opbrengsten met circa 10% moeten stijgen. De OZB kan uiteraard ook worden ingezet bij andere oplossingsrichtingen die een lagere OZB-stijging tot gevolg hebben. Kanttekening: macronorm De opbrengst van de OZB van alle gemeenten samen mag niet meer stijgen dan de reële trendmatige groei van het bruto binnenlands product plus de prijsontwikkeling. Deze zogenaamde macronorm is niet in wetgeving vastgelegd, maar is een bestuurlijke afspraak tussen het Rijk en de VNG. De afspraak is dat bij overschrijding van de macronorm het volume van het gemeentefonds kan worden verlaagd. In 2014 bedraagt de macronorm 2,45%. Op het moment dat de gemeente Lelystad een aanzienlijke hoeveelheid inkomsten boven deze norm genereert via de OZB, dan wordt er dus landelijk op het gemeentefonds gekort. Zo is de macronorm 2014 naar beneden bijgesteld van 3,5% naar 2,45% wegens de overschrijding van de OZB norm over de jaren 2012 en 2013. Alle gemeenten zouden daarmee meebetalen aan het gratis parkeren in Lelystad. Er zit geen sanctie voor individuele gemeenten in deze systematiek.

B. Titel: Cofinanciering ondernemers Stadshart Beschrijving optie: Ondernemers in het Stadshart dragen individueel of gezamenlijk bij aan de parkeerexploitatie om zo de tarieven aantrekkelijk te houden voor hun klanten. Positieve effecten:  Door externe financiering kan stijging parkeertarieven worden beperkt of kunnen extra maatregelen worden gedekt.  Verantwoordelijkheid c.q. betrokkenheid bij de gezamenlijke uitdaging om een sterk Stadshart te realiseren. Financieel effect:

Pagina 34

Negatieve effecten:  Onzekerheid of langdurig op financiële steun kan worden gerekend.  Lastenverzwaring voor ondernemers

p.m.


Toelichting Ondernemers geven aan belang te hebben bij lage parkeertarieven of parkeermaatregelen die het stadshartbezoek bevorderen. Door cofinanciering van ondernemers worden meer maatregelen haalbaar. Daarbij kan worden gedacht aan vastgoedeigenaren, individuele ondernemers (bijvoorbeeld supermarkten) of vanuit een ondernemersvereniging. Ondernemers zullen uiteraard eerder geneigd zijn een bijdrage te leveren als het positieve effect van de maatregel direct zichtbaar is.

6.2.4 Anders financieren parkeervoorzieningen Titel: Gratis parkeren Beschrijving optie: Deze optie betreft het opheffen van het betaald parkeren in het Stadshart. De parkeerapparatuur kan worden verwijderd en de parkeerorganisatie kan worden verkleind. Om te voorkomen dat langparkeerders alle parkeerplaatsen bezet houden wordt op een deel van de plaatsen een blauwe zone ingevoerd. Positieve effecten:  Het parkeertarief vormt geen belemmering voor het bezoek aan het Stadshart.  De organisatiekosten voor parkeerbeheer kunnen aanzienlijk worden verlaagd.  De parkeeroverlast in woonwijken neemt af; blauwe zones in woonwijken kunnen waarschijnlijk worden opgeheven.

Negatieve effecten:  Een aanzienlijk deel van de lasten binnen de PEX blijft bestaan zonder directe inkomsten.  Parkeerplaatsen worden bezet door automobilisten, die geen klant bij de winkels zijn. Dit betekent dat regulering noodzakelijk blijft (denk aan blauwe zones).  Er is aanzienlijk minder inzet van medewerkers vanuit het gemeentelijk Werkbedrijf nodig, waarmee dus minder worden gerealiseerd wat betreft re-integratie van langdurig werklozen (en levert dus hogere lasten op andere begrotingsonderdelen)  Mentaal gezien heeft een gratis product geen waarde.  Er zit een juridisch risico aan het verbreken van het contract met CPS.

Financieel effect:

De jaarlijkse lasten dalen naar € 2,1 miljoen. Doordat er geen inkomsten tegenover staan is het netto effect ten opzichte van de huidige situatie dus circa € 1,5 miljoen negatief.

Dekkingsbron:

 

Verhogen onroerende zaakbelasting (OZB) (zie ook paragraaf 6.2.3) Cofinanciering ondernemers Stadshart

Financiële consequenties De parkeerexploitatie wordt in deze optie weliswaar iets eenvoudiger, maar een aanzienlijk deel van de lasten blijft bestaan. Direct na invoering bestaan onder andere de afschrijvingslasten op de parkeerapparatuur en de organisatiekosten. De jaarlijkse lasten dalen uiteindelijk naar € 2,1 miljoen per jaar.


Pagina 35

Jaarlijkse lasten huidige situatie (miljoen Euro)

Jaarlijkse lasten direct na invoering (miljoen Euro)

Jaarlijkse lasten op termijn (miljoen Euro)

Kapitaallasten gebouwen

1,2

1,2

1,2

Kapitaallasten parkeerapparatuur

0,1

0,1

0,0

Onderhoud en exploitatie garages

0,7

0,7

0,7

Parkeerbeheer

0,7

0,2

0,1

Handhaving

0,2

0,1

0,1

Beheer garages

0,1

0,0

0,0

Totaal

3,0

2,3

2,1

De inkomsten van de PEX bestaan enkel nog uit ontheffingen voor de blauwe zone; dit is verwaarloosbaar.

6.2.5 Alternatieve opzet exploitatie en beheer A. Titel: Eigendomsoverdracht garages en verzelfstandiging beheer en exploitatie Beschrijving optie: Overdracht van de eigendomsrechten van de garages en de uitvoering van de parkeerexploitatie en het beheer door een andere partij dan de gemeente. Positieve effecten:  expertise/kwaliteit marktpartij  vergoeding waarde exploitatierecht/eigendom garage  mogelijk grote vastgoedeigenaar geïnteresseerd (b.v. supermarkt Jumbo/Deen) Financieel effect:

Dekkingsbron:

Negatieve effecten:  geen zeggenschap/regie op parkeertarieven  mogelijk additioneel tekort door te lage verkoopopbrengst t.o.v. boekwaarde  concurrentie tussen verschillende garages  commerciële insteek/winstverwachting  mogelijk fiscaal risico De verwachte marktwaarde van de parkeergarages ligt aanzienlijk lager dan de huidige boekwaarde. Dit levert bij verkoop een eenmalig tekort. Een eerste verkenning laat zien dat de marktwaarde lager ligt dan de WOZ-waarde. (zie ook paragraaf 6.2.8) De mogelijke afschrijving op de boekwaarde bij de verkooptransactie eenmalig uit algemene middelen te dekken.

B. Titel: Verzelfstandiging parkeerexploitatie en parkeerbeheer (geen eigendomsoverdracht) Beschrijving optie: Een exploitant verkrijgt tegen vergoeding een gebruiksrecht op de garage waarvan de eigendom bij de gemeente blijft berusten. Positieve effecten:  expertise marktpartij  geen of beperkt exploitatierisico  geen complex en dure beheersorganisatie  jaarlijkse huuropbrengsten of gebruiksvergoeding

Pagina 36

Negatieve effecten:  mogelijk geen kostendekkende huuropbrengst  geen sturing op besteding parkeeropbrengsten  commerciële insteek/winstmaximalisatie  beperkte zeggenschap over tariefontwikkeling via contractuele afspraken


Financieel effect:

Dekkingsbron:

De huurprijs van de garage wordt opgebouwd uit de exploitatielasten en een opslag voor winst en risico, verminderd met de verwachte parkeeropbrengsten. Een eerste verkenning laat zien dat met de verwachte huurprijs de kapitaallasten niet volledig kunnen worden gedekt. Het eventuele tekort op de huuropbrengst zou met een correctie op de boekwaarde van de garage eenmalig uit algemene middelen moeten worden gedekt. (zie ook paragraaf 6.2.8)

Toelichting Met name de jaarlijkse kapitaallasten vanwege de stichtingskosten van de Waaggarage en in mindere mate de Zilverparkgarage drukken zwaar op de gemeentelijke exploitatie/begroting. De exploitatie van de garages is in de huidige situatie volledig in handen van de gemeente. Alleen het parkeerbeheer en een deel van het dagelijks onderhoud is overgedragen aan de Coöperatie Parkeerservice (CPS). Ten aanzien van de exploitatie en het beheer van parkeergarages zijn er meerdere uitgangspunten mogelijk: 1. zelf de eigendom van de garages houden en zelf de exploitatie en het beheer uitvoeren = huidige situatie 2. verzelfstandiging middels overdracht van de eigendom van de garage en de parkeer/gebouwexploitatie aan een commerciële partij of een aan de overheid gelieerde vennootschap of stichting = volledige verzelfstandiging 3. verzelfstandiging middels verhuur van de garage of de vestiging van een zakelijk recht tegen een marktconforme vergoeding waarbij de parkeerexploitatie wordt opgedragen aan de nieuwe gerechtigde van de garage. Gemeente blijft wel eigenaar Zelf eigendom garage en zelf exploitatie en onderhoud uitvoeren (huidige situatie)

Overdracht eigendomsrechten garage en exploitatierechten

Behoud eigendom en overdracht Exploitatie (en Beheer)

Voordelen:  recht op exploitatieopbrengsten  zeggenschap tariefontwikkeling  regie op uitvoering parkeerbeleid  geen concurrentie op tarief tussen garages

Voordelen:  expertise/kwaliteit marktpartij  vergoeding waarde exploitatierecht/eigendom garage  mogelijk grote vastgoedeigenaar geïnteresseerd (b.v. supermarkt Jumbo/Deen)

Voordelen:  expertise marktpartij  geen of beperkt exploitatierisico  geen complex en dure beheersorganisatie  jaarlijkse huuropbrengsten of gebruiksvergoeding 

Nadelen:  geen oplossing voor exploitatierisico/ nadeel tot 2020  complexe beheersorganisatie  afnemende kwaliteit garage bij tekort  geen marktwerking

Nadelen:  geen zeggenschap/regie op parkeertarieven  mogelijk additioneel tekort door te lage verkoopopbrengst  concurrentie tussen verschillende garages  commerciële insteek/winstverwachting  mogelijk fiscaal risico

Nadelen:  mogelijk geen kostendekkende huuropbrengst  geen sturing op besteding parkeeropbrengsten  commerciële insteek/winstmaximalisatie  beperkte zeggenschap over tariefontwikkeling via contractuele afspraken

Figuur : voor- en nadelen van verzelfstandiging


Pagina 37

6.2.6 Bezuinigen / efficiency verhogen Titel: Bezuinigen / efficiency verhogen Beschrijving optie: Op de bestaande bedrijfsvoering worden bezuinigingsmaatregelen doorgevoerd. Positieve effecten:  Efficiënte bedrijfsvoering

Financieel effect:

Negatieve effecten:  Verdere versobering van de dienstverlening kan leiden tot kwaliteitverlies

De verwachte besparing bedraagt maximaal circa € 50.000,- per jaar.

De afgelopen jaren zijn al aanzienlijke bezuinigingen gerealiseerd. Mogelijk kan een verdere besparing worden gerealiseerd door verdere digitalisering van de dienstverlening en bijvoorbeeld digitalisering van handhaving met kentekenparkeren. Ook wordt onderzocht of uitbesteden van het afhandelen van naheffingsaanslagen een besparing oplevert. Aangezien in de huidige situatie al behoorlijk efficiënt wordt gewerkt, zullen verdere bezuinigingen leiden tot versobering van de dienstverlening en het kwaliteitsniveau.

6.2.7 Verkleinen areaal Titel: Verkleinen parkeerareaal Beschrijving optie: Het aantal parkeerplaatsen op straat in het Stadshart wordt verkleind teneinde de exploitatielasten te verlagen. Positieve effecten:  De handhaving wordt goedkoper evenals de 



kosten voor apparatuur en onderhoud. Door het aantal parkeerplaatsen op straat te verminderen stijgt de bezettingsgraad van de parkeergarages. Lagere investering in parkeerautomaten nodig.

Financieel effect:

Negatieve effecten:  Kosten voor herinrichting terreinen  Straatparkeerplaatsen zijn gewild bij kortparkeerders.  Het areaal wordt minder toekomstvast; op termijn is een groei van het aantal bezoekers voorzien.

Zolang er sprake is van voldoende overcapaciteit is de maatregel kostenneutraal, zolang geen investeringen in de terreinen worden gedaan.

Kanttekening Er zijn kosten verbonden aan het opheffen van parkeerplaatsen. Het realiseren van een nieuwe terreininrichting kost immers geld. Het straatparkeren heeft met name voor het kortparkeren een duidelijke functie. Het verminderen van straatparkeren kan zodoende minder klantvriendelijk overkomen en juist een negatief effect op de bezoekersstroom hebben. Pagina 38


Momenteel wordt bij iedere ontwikkeling in het Stadshart gekeken of straatparkeren nog gewenst is. Hierdoor is bijvoorbeeld het Waagdek al gesloopt en zijn er plannen om de parkeerplaatsen op het Stationsbalkon noord te verwijderen. Twee jaar terug is een zelfde overweging gemaakt voor Parkwijk en de parkeerplaatsen achter het Agoradek. Besloten is toen dat de kosten voor het verwijderen van de parkeerplaatsen hoger is dan de baten en de plaatsen in het weekend nog een functie hebben. Om de kosten op handhaving en onderhoud te beperken is van Parkwijk een vergunninggebied gemaakt.

6.2.8 Boekhoudkundige aanpassingen A. Titel: Correctie boekwaarde parkeergarages Beschrijving optie: De boekwaarde van de parkeergarages wordt gecorrigeerd naar een reële waarde. Hiervoor wordt de WOZwaarde gebruikt. Positieve effecten:  levert direct een positief resultaat in de PEX

Negatieve effecten:  aanzienlijke eenmalige lasten

Financieel effect:

De eenmalige lasten van de afschrijving bedragen € 4 miljoen. Structureel levert dit een besparing in de PEX op van € 337.000 per jaar

Dekkingsbron:

De eenmalige afschrijvingskosten op de boekwaarde van de garages worden uit algemene middelen opgebracht.

Toelichting De parkeergarages zijn gebouwd voor een toekomst die niet geheel is uitgekomen. Als gevolg van 2 ontwikkelingen in detailhandelland zijn de bezoekersaantallen per m gedaald. Bovendien is een deel van geplande ontwikkeling in het Stadshart als gevolg van de economische crisis niet doorgegaan c.q. vertraagd. Dit heeft tot gevolg dat de waarde van de garages op de gemeentelijke balans hoger is dat de werkelijke waarde. Deze optie betreft een correctie daarop. Voor de waardering van de parkeergarages maakt de gemeente Lelystad gebruik van de landelijke taxatiewijzer Parkeren. Deze taxatiewijzer wordt jaarlijks opgesteld in opdracht van de VNG door een aantal landelijke taxatiebureaus en grote gemeenten. Alle gemeenten verzamelen gegevens over bouwkosten van parkeergarages en verstrekken deze aan het landelijke WOZ-datacenter. De verzamelde gegevens worden omgezet in kengetallen en in de taxatiewijzer aan gemeenten verstrekt.


Pagina 39

B. Titel: Verlenging afschrijvingstermijn parkeergarages Beschrijving optie: De afschrijvingstermijn van de parkeergarages wordt verlengd naar 50 jaar. Positieve effecten:  levert direct een positief resultaat in de PEX

Financieel effect:

Negatieve effecten:  risico dat geplande levensduur niet wordt gehaald.  Risico op extra toekomstig groot onderhoud  wijkt af van de Nota activeren en afschrijven.

Deze oplossingsrichting levert een structurele besparing in de PEX op van € 237.000

Toelichting De huidige en gebruikelijke afschrijvingstermijn voor de parkeergarages is 40 jaar. In de praktijk kan een garage zeker de leeftijd van 50 jaar halen. Door dit uitgangspunt te verwerken in de boekhouding dalen direct de kapitaallasten. Een combinatie van de twee boekhoudkundige oplossingsrichtingen in deze paragraaf levert een structureel voordeel van € 431.000 per jaar.

Pagina 40


7 Conclusies In deze nota zijn de relevante ontwikkelingen rondom het parkeren in het Stadshart geanalyseerd en is een aantal oplossingsrichtingen voor het betaald parkeren gepresenteerd die een bijdrage moeten leveren aan een sluitende parkeerexploitatie en een aantrekkelijk Stadshart. Conclusies Uit de evaluatie en het onderzoek naar de oplossingsrichtingen komen de volgende conclusies voort: 1. De ambities in het Masterplan Stadshart hebben geleid tot grootschalige investeringen in parkeergarages. De parkeervoorzieningen dragen zo bij aan een hoogwaardige uitstraling van het Stadshart. 2. Stadshartondernemers ondervinden concurrentie van de relatief sterke wijkwinkelcentra. 3. De kapitaallasten van de parkeergarages vormen een aanzienlijk deel (44%) van de jaarlijkse lasten. 4. De afgelopen jaren zijn veel bezuinigingen gerealiseerd. Toch bedraagt het tekort op de PEX momenteel nog circa € 5,5 ton per jaar. 5. Landelijk zijn de bezoekersaantallen in winkelgebieden de afgelopen 10 jaar gedaald. In Lelystad is dit effect bovengemiddeld zichtbaar. Dit is van invloed op de parkeerinkomsten. 6. De komende jaren is nauwelijks uitbreiding van het Stadshart voorzien. Mede door de bevolkingsgroei van Lelystad stijgen de bezoekersaantallen licht. De komende jaren blijft een overcapaciteit in de parkeervoorzieningen bestaan. 7. Het Stadshart kan met parkeermaatregelen aantrekkelijker worden gemaakt voor bezoekers. De effecten op korte termijn zijn lastig in te schatten, omdat parkeren niet doorslaggevend is bij de keuze om wel of niet een bezoek aan het Stadshart te brengen. 8. De opbrengsten kunnen worden verhoogd, naast de gebruikelijke tariefsverhoging, met behulp van alternatieve externe dekkingsbronnen. 9. Het volledig anders financieren van de parkeervoorzieningen levert geen lagere lasten. Wel wordt de onzekerheid in de parkeerexploitatie weggenomen. 10. Uitbesteden van de volledige exploitatie levert geen lagere lasten op. Wel wordt het opbrengstrisico geminimaliseerd. 11. Door boekhoudkundige aanpassingen is een verlaging van de lasten mogelijk. Bij de correctie van de boekwaarde van de parkeergarages moet dekking voor de afschrijving worden gevonden.


Pagina 41

Bijlage I: Achtergrondinformatie parkeren Verblijfsduur per locatie

Verdeling parkeerduur Neringgarage gemiddelde werkdag

Verdeling parkeerduur Neringgarage zaterdag 35,0%

30,0% 25,0% 20,0% 15,0%

2012

10,0%

2013

5,0%



35,0%

30,0% 25,0% 20,0% 15,0%

2012

10,0%

2013

5,0% 0,0%

0,0%

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

0,5

5,0

1,0

1,5

Verdeling parkeerduur Waaggarage gemiddelde werkdag

25,0% 20,0% 15,0%

2012

10,0%

2013

5,0%



3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

35,0%

30,0%

0,0%

30,0% 25,0% 20,0% 15,0%

2012

10,0%

2013

5,0% 0,0%

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

0,5

1,0

1,5

Parkeerduur in uren

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

Parkeerduur in uren

Verdeling parkeerduur Zilverpark gemiddelde werkdag

Verdeling parkeerduur Zilverpark zaterdag 30,0%

25,0% 20,0% 15,0%

2012

10,0%

2013

5,0%


30,0% Aandeel van de parkeerders

2,5

Verdeling parkeerduur Waaggarage zaterdag

35,0%

0,0%

25,0% 20,0% 15,0%

2012

10,0%

2013

5,0% 0,0%

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

0,5

1,0

1,5

Parkeerduur in uren

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

Verdeling parkeerduur Ziekenhuis zaterdag 25,0%

20,0% 15,0%

2012

10,0%

2013

5,0% 0,0%


25,0%

20,0% 15,0%

2012

10,0%

2013

5,0% 0,0%

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

Parkeerduur in uren

Pagina 42

2,0

Parkeerduur in uren

Verdeling parkeerduur Ziekenhuis gemiddelde werkdag Aandeel van de parkeerders

2,0

Parkeerduur in uren

Parkeerduur in uren

4,0

4,5

5,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

Parkeerduur in uren


Bezetting op piekmoment 2012 (13.00 uur) Aantal auto’s Neringgarage 2012 januari maandag 123 dinsdag 123 woensdag 118 donderdag 141 vrijdag 133 zaterdag 182 zondag 33 werkdag 128

februari 136 138 154 182 184 241 108 159

maart 123 131 105 118 79 125 36 111

april 33 161 115 100 115 123 41 105

mei 102 113 118 33 138 118 36 101

juni 120 100 100 105 123 205 28 110

juli 118 118 131 128 115 184 28 122

augustus september 82 105 82 115 79 125 92 115 82 110 90 195 31 54 83 114

oktober november 113 105 125 115 113 87 123 115 120 110 154 205 33 33 119 106

december 141 120 131 131 138 159 113 132

januari 222 234 225 237 204 181 53 224

februari 237 258 234 207 178 181 65 223

maart 234 216 237 216 186 169 65 218

april 53 240 225 210 175 160 56 181

mei 192 237 210 59 181 136 47 176

juni 207 210 184 210 225 204 41 207

juli 219 213 258 249 216 192 47 231



december 243 225 216 243 166 178 121 219

januari 299 279 319 299 292 485 86 298

februari 299 365 339 339 352 511 153 339

maart 239 246 272 266 239 425 100 252

april 100 312 305 305 299 425 80 264

mei 279 299 286 80 339 365 73 257

juni 252 266 272 292 292 518 73 275

juli 292 292 345 339 292 544 73 312



december 286 319 312 312 299 505 272 306

januari 202 233 166 199 166 41 34 193

februari 192 226 197 240 192 77 70 209

maart 204 223 170 190 144 48 31 186

april 41 226 173 206 154 41 36 160

mei 166 209 151 36 98 31 17 132

juni 187 197 166 178 137 34 22 173

juli 197 199 187 194 156 41 24 187



december 238 221 180 194 161 46 41 199

Zilverpark 2012 maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag werkdag De Waag 2012 maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag werkdag Ziekenhuis 2012 maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag werkdag


Pagina 43

Bezetting op piekmoment 2013 (13.00 uur) Aantal auto’s Neringgarage 2013 januari maandag 123 dinsdag 125 woensdag 120 donderdag 128 vrijdag 102 zaterdag 184 zondag 38 werkdag 120

februari 128 133 141 138 123 154 33 133

maart 113 148 128 154 123 169 33 133

april 133 141 133 141 133 159 36 136

mei 128 131 123 33 156 151 44 114

juni 110 128 120 136 118 192 33 122

juli 113 123 115 120 136 133 28 121



december 154 156 151 151 143 184 115 151

januari 225 240 216 249 186 204 50 223

februari 231 231 240 231 178 163 59 222

maart 225 240 219 243 175 198 53 220

april 210 204 240 252 181 160 50 217

mei 184 198 181 59 184 181 53 161

juni 210 201 189 204 151 163 59 191

juli 172 172 201 195 169 121 50 182



december 201 228 201 231 192 166 118 211

januari 292 305 312 305 319 551 80 307

februari 266 279 299 312 272 491 80 286

maart 252 299 299 312 299 458 66 292

april 239 272 272 299 266 432 80 270

mei 226 246 272 86 498 432 73 266

juni 252 279 286 286 259 80 80 272

juli 226 252 259 279 259 392 73 255



december 272 272 305 286 299 498 305 287

januari 204 209 187 202 173 41 10 195

februari 214 216 185 204 166 41 34 197

maart 211 221 170 211 170 98 26 197

april 204 235 192 228 180 41 29 208

mei 178 206 182 38 151 34 26 151

juni 209 228 190 202 161 38 34 198

juli 178 206 156 185 146 31 29 174



december 218 209 180 216 178 41 34 200

Zilverpark 2013 maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag werkdag De Waag 2013 maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag werkdag Ziekenhuis 2013 maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag werkdag

Pagina 44


Bijlage II: Achtergrond oplossingsrichtingen Toelichting op Gebruiksgemak in betaalsystemen (paragraaf 6.1.2) Parkeerders merken vooral iets van het gebruiksgemak (of de afwezigheid daarvan) op het moment dat betaald moet worden. Aangezien de straatautomaten in het Stadshart aan vervanging toe zijn, bestaat de mogelijkheid om met een passend betaalsysteem het gebruiksgemak te verhogen. Er zijn verschillende soorten betaalmogelijkheden technisch mogelijk. (cash, cash en cards, belparkeren of cash, cards en belparkeren). Daarnaast is kentekenparkeren steeds meer ingeburgerd. De nieuwe technieken geven ook mogelijkheden om bijvoorbeeld iets te doen voor de kortparkeerders en de duurzaamheid. In deze paragraaf gaan wij in op deze systemen. 

Cashless Bij dit systeem is betalen alleen mogelijk met passen. Hierbij moet gedacht worden aan pin, chip* en creditcard.*Chipbetalingen verdwijnen op de korte termijn uit het straatbeeld. De banken komen met een nieuw betaalsysteem en vervanger voor Chipknip. Momenteel ligt alleen Duitsland nog ‘ dwars’ qua autorisatie door de bank voor dit systeem. (is een vinkje aanzetten in het systeem van de bank, de passen zijn allen geschikt).



Kentekenparkeren Bij Kentekenparkeren wordt bij een automaat het kenteken ingevoerd. Afrekenen gebeurt via cash of cards. Bij dit systeem is het teruglopen naar de auto niet meer nodig omdat geen papieren bewijs achter de voorraam geplaatst hoeft te worden.



GSM parkeren Dit betreft het (digitaal)betalen met je mobiele telefoon. De parkeerder kan met zijn GSM gemakkelijk zijn parkeerbelasting betalen zonder naar de automaat te hoeven lopen. De parkeerder meldt zich aan wanneer hij of zij parkeert en meldt zich af wanneer hij de parkeerplaats verlaat, er wordt dus uitsluitend voor de geparkeerde tijd betaald. De handhaving gebeurt door het scannen van de kentekens.



Ultra kort parkeren De nieuwe straatautomaten geven meer mogelijkheden om een maximale parkeerduur in te voeren, danwel een progressief parkeertarief in te voeren (tarief neemt per (half) uur toe).



Duurzaamheid Bij de nieuwe straatautomaten bestaat de mogelijkheid om de automaten gedeeltelijk te laten draaien op zonne-energie. Hiervoor moet geïnvesteerd worden in een zonnepaneel maar kan bespaard worden op de elektra kosten. Daarnaast heeft dit een positief marketingeffect.


Pagina 45

De voor en nadelen van de mogelijke keuzes zijn in de onderstaande tabel samengevat Betaalwijze Cash

Voordeel -

Nadeel

Veel parkeerders hebben nog cash

-

-

Kosten zijn hoog (lediging, wisselgeld, verstoringen door muntklemmingen / verstopping van de munt-opening) Risico op kraak.

Cards

-

Gebruiksgemak Geen kraakrisico Goedkoper dan contante betalingen omdat alleen bankkosten worden berekend

-

Bij bankstoring kan niet betaald worden.

Cash/Cards

-

Voor ieder wat wils Mogelijk afname van contante betaling dus verlaging kosten

-

Kosten zijn hoog (lediging, wisselgeld, verstoringen door muntklemmingen / verstopping van de munt-opening) Risico op kraak.

Kentekenparkeren

-

-

Belparkeren

-

Gebruiksgemak, doordat men niet terug hoeft te lopen naar de auto om het kaartje achter het voorruit te plaatsen Mogelijkheid efficiënter handhaven op kenteken

-

Service, gebruiksgemak Mogelijkheid efficiënter handhaven op kenteken

-

-

-

Men moet wennen aan het systeem, nieuwe gebruiker weet of vergeet het kenteken. Afhandelingstijd bij de automaat neemt toe

Parkeren per minuut Parkeren is duurder voor parkeerder (hoewel per minuut betaald kan worden en nu per € 0,10) Parkeren is duurder voor gemeente, moet betaald worden per raadpleging in register en per parkeerder

In de onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de waardering van de verschillende betaalwijze op klantvriendelijkheid en kosten. Dit is aangegeven in ++ als zeer positief/gunstig tot – als zeer negatief/ongunstig. Betaalwijze

Klantvriendelijkheid/service

Kosten

Cash

+/-

--

Cards

+/-

+

+

--

Cash/Cards

Pagina 46


Kentekenparkeren Belparkeren

+/-

+

+

-

Functionele eisen De verschillende actoren hebben ieder hun eigen belang in het onderwerp parkeren in het Stadshart. De functionele eisen aan parkeersystemen worden bepaald door deze belangen. Bezoekers willen garantie op een vrije parkeerplaats op loopafstand van hun bestemming tegen een acceptabel en eerlijk tarief. Betalen moet zo eenvoudig mogelijk op meerdere manieren kunnen. De parkeerplaatsen moeten goed bruikbaar en veilig zijn en de looproute tussen auto en bestemming aantrekkelijk. Er dienen voldoende parkeerplaatsen te zijn voor gehandicapten en bijvoorbeeld elektrische auto’s. Vaste / regelmatige bezoekers willen een eenvoudig betaalsysteem, waarvoor ze niet dagelijks langs een betaalautomaat moeten lopen. Ondernemers willen goed bereikbaar zijn voor hun klanten. Voldoende beschikbare parkeercapaciteit tegen een acceptabel tarief is essentieel. Een deel van de ondernemers wil de mogelijkheid hebben om hun klanten op flexibele wijze te compenseren voor het betaald parkeren. Gemeente Lelystad heeft belang bij een efficiënt te beheren parkeersysteem. De kosten voor aanschaf, beheer, onderhoud en handhaving dienen te worden geminimaliseerd. De gemeente wil een duurzaam systeem, wat betreft levensduur, energieverbruik en materiaalgebruik. De kans op schade door inbraak of vandalisme dient te worden geminimaliseerd. Op basis van het voorgaande zijn de volgende functionele eisen opgesteld:  eerlijk systeem: gebruikers zo veel mogelijk de werkelijke parkeertijd laten betalen;  betalingsmogelijkheden; gebruikers moeten op meerdere manieren kunnen betalen;  het systeem moet erop gericht zijn om niet-contante betaling te bevorderen;  differentiatie in tarieven en parkeerduur moet mogelijk zijn om zo te kunnen sturen op doelgroepen;  het systeem moet efficiënt te beheren zijn: online verwerking van transacties;  het systeem moet efficiënte handhaving (snelle parkeercontrole) mogelijk maken;  het moet mogelijk zijn om parkeertijd “cadeau” te geven;

Cash

+/-

+


-

-

-

-

Cadeau geven parkeertijd

Efficiënte handhaving

Efficiënt beheren

Differentiatie tarieven

Bevordering niet contante betalingen

Betalingsmogelijkheden

Betaalwijze

Eerlijk systeem

Als samenvatting is in de onderstaande tabel aangegeven hoe de verschillende betaalmogelijkheden scoren op de geformuleerde functionele eisen. Dit is aangegeven in ++ als zeer positief/gunstig tot – als zeer negatief/ongunstig.

Pagina 47

Cards

+/-

+

++

++

+

+

+

Cash/ Cards

+

++

+

-

+/-

+/-

-

+/-

+/-

+/-

+/-

+

++

+/-

+

+

+

++

++

++

+

Kenteken parkeren Belparkeren

Aanbeveling Op basis van de voorgaande overwegingen wordt, indien wordt overgegaan tot de aanschaf van nieuwe straatautomaten, het volgende voorgesteld voor de betaalmogelijkheden en betaalsystemen: A. in de drie parkeergarages en het terrein bij het Ziekenhuis achteraf betalen, waarbij kan worden betaald met bankpassen (PIN en creditcard) en contant; B. bij straatautomaten en het Agoradek alleen nog betalen met bankpassen (PIN en creditcard) mogelijk te maken; C. in het gehele Stadshart en het Agoradek belparkeren als optionele betaalmogelijkheid in te voeren; D. bij straatautomaten kentekenparkeren in te voeren; Toelichting: Ad A. Is bestaande situatie. Toevoegen van Agoradek is niet kostenefficiënt. Bij de herontwikkeling van het Agoradek kan het aantrekkelijk zijn om achteraf betaald parkeren in te voeren. Ad B. Om zoveel mogelijk kosten te besparen, een eerlijk betaalsysteem te handhaven kan betalen op straat beperkt worden tot Pin en creditcard (en eventueel in combinatie met belparkeren). Mensen die contant willen betalen kunnen in Lelystad ook in de garages terecht die op loopafstand zijn gelegen. Ad C. Belparkeren is een steeds meer ingeburgerd betaalmiddel waar steeds meer mensen gebruik van maken. Daarnaast biedt het mogelijkheden om op afstand de parkeertijd te verlengen. Handhaving gebeurt door het scannen van de kentekens. Ad D. Door het invoeren van kentekenparkeren kunnen de automaten volledig papierloos (men kan nog wel optioneel een kwitantie opvragen na de transactie, nog niet volledig papierloos dus) worden gemaakt. Dit scheelt in zaken die onderhoud vragen en storingen kunnen veroorzaken. Het maakt de handhaving ook eenvoudiger. Handhaving gebeurt door het scannen van de kentekens.

Toelichting op: Plaatsen vrijhouden voor klanten (paragraaf 6.1.4) Een van de doelstellingen van de parkeerplaatsen in het Stadshart is het beschikbaar houden van capaciteit voor winkelpubliek. Op plekken waar bijvoorbeeld langparkeerders de aantrekkelijkste plekken bezet houden, ontstaat mogelijk de situatie dat het winkelpubliek wegblijft. Met differentiatie van parkeertarief of maximale parkeerduur kan dit worden aangepakt. Als voorbeeld van deze aanpak wordt hierna de situatie in de eerste verdieping van de Waaggarage beschreven. Beschrijving voorbeeld In de huidige praktijk komen de abonneehouders vaak als eerste in de parkeergarage en parkeren op de eerste de beste parkeerplekken. In met name De Waaggarage zal dit vaak het eerste parkeerdek zijn. Dit is vervelend omdat alleen van het eerste parkeerdek met winkelwagens via de tapis roulant

Pagina 48


naar de supermarkt gereden kan worden. Bij de andere parkeerdekken moet gebruik gemaakt worden van de liften. De wens is om abonneehouders niet te laten parkeren op het eerste parkeerdek. Oplossing kan op twee manieren worden gerealiseerd. a. Parkeerschijfzone in de parkeergarage op het eerste parkeerdek. b. Technische aanpassingen door slagbomen op straat te verplaatsen naar in de garage. Op het eerste parkeerdek kan alleen worden ingereden na het trekken van een parkeerkaartje en niet met een abonnement. Op de overige verdiepingen kan een kaartje worden getrokken en met een abonnement worden ingereden. Positieve effecten De bereikbaarheid van de winkels en vooral het gebruiksgemak neemt toe. Negatieve effecten en risico’s Het realiseren van speciale plekken waar abonneehouders niet of wel mogen staan is in een parkeergarage lastig te organiseren. Van ondernemers onderling hebben wij al begrepen dat het onderling aanspreken al geen effect heeft. De negatieve effecten van beide opties zijn: a. Parkeerschijfzone Kan niet zonder initiële infra kosten door het plaatsen van borden parkeerschijfzone met een maximale parkeerduur en het aanbrengen van een blauwe streep. Structureel kost dit aanvullende handhavingskosten. Een parkeerschijfzone kan niet zonder handhaving. Bij een maximale parkeerduur van twee uur moet iedere twee uur in feite een handhaver controleren. b. Technische aanpassingen Door de slagbomen op straat weg te halen en te verplaatsen naar de garage kan er zonder extra handhavingskosten de bereikbaarheid voor de winkels worden vergroot. Onderzocht moet worden of de parkeerstromen wel vloeiend kunnen blijven lopen met deze gewijzigde inrichting. Er moeten initieel kosten gemaakt worden voor de aanschaf en inrichting van extra slagbomen, camera’s, aanpassen meldlussen, etc. Structureel kost dit extra geld in verband met het technisch beheer van meer systemen en extra camera’s. Financiële consequenties

Variant A B

Initieel € 3.000 € 49.000

Structureel (per jaar) € 12.000 € 5.000


Pagina 49

Toelichting op: Alternatieve opzet exploitatie en beheer (paragraaf 6.2.5) De gemeente beschikt over meerdere overdekte parkeergarages in het Stadshart: Neringweg, Waag, Zilverpark en Agoradek. Het Agoradek is recent gerenoveerd. Met name de jaarlijkse kapitaallasten vanwege de stichtingskosten van de Waaggarage en in mindere mate de Zilverparkgarage drukken zwaar op de gemeentelijke exploitatie/begroting. De thans te genereren jaarlijkse inkomsten staan niet in verhouding tot deze kapitaallasten. Gevolg daarvan is dat de exploitatie een negatief resultaat laat zien. De gemeente heeft wel een parkeerbeleid maar het parkeren in parkeergarages is in tegenstelling tot het parkeren in de openbare ruimte juridisch gezien geen zuiver publieke aangelegenheid. De gemeente heeft echter wel een publieke belang bij goede parkeervoorzieningen als onderdeel van het gemeentelijke parkeer- en bereikbaarheidsbeleid. De gemeente is eigenaar of zakelijk gerechtigde van de parkeergarages. De garages zijn opgenomen in gebouwen met daarin meerdere functies. De exploitatie van de garages is ook volledig in handen van de gemeente. Alleen het beheer en het dagelijks onderhoud is kort geleden overgedragen aan de Coöperatie Parkeerservice (CPS). De gemeente is lid van CPS en heeft een overeenkomst met de organisatie die het parkeerbeheer verzorgt. Onderdeel van de afspraken is het overnemen van personeel dat voorheen bij Perspectief B.V. in dienst was. Gelet op de huidige financiële situatie van de parkeer/gebouwexploitatie van de Lelystadse parkeergarages is naast andere maatregelen ook van belang dat kritisch wordt gekeken naar het huidige exploitatiemodel en mogelijke aanpassingen daarin die een mogelijk positief effect op het exploitatietekort kunnen hebben. De kosten van een parkeergarage kunnen worden verdeeld in kosten in verband met de eigendom, de exploitatie en het beheer. De kosten welke zijn verbonden aan de eigendom zijn: financieringslasten, reservering groot onderhoud, verzekeringen en belastingen. Aan de exploitatie zijn verbonden: dagelijks onderhoud, verzekeringen en bedrijfskosten, aan het beheer zijn verbonden: management en administratie en personeelskosten. Ten aanzien van de exploitatie en het beheer van parkeergarages zijn er meerdere uitgangspunten mogelijk: 4. zelf de eigendom van de garages houden en zelf de exploitatie en het beheer uitvoeren = huidige situatie 5. verzelfstandiging middels overdracht van de eigendom van de garage en de parkeer/gebouwexploitatie aan een commerciële partij of een aan de overheid gelieerde vennootschap of stichting = volledige verzelfstandiging 6. verzelfstandiging middels verhuur van de garage of de vestiging van een zakelijk recht tegen een marktconforme vergoeding waarbij de parkeerexploitatie wordt opgedragen aan de nieuwe gerechtigde van de garage. Gemeente blijft wel eigenaar

Wat is het verschil tussen parkeerexploitatie en beheer? Parkeerexploitatie: het risicodragend nemen van strategische, tactische en operationele beslissingen, die gevolgen kunnen hebben voor de opbrengsten en kosten van de door de Pagina 50


exploitant beheerde parkeerplaatsen. Deze beslissingen kunnen betrekking hebben op de parkeertarieven, de uitbesteding van het parkeerbeheer, exploitatiemodellen en de keuze voor onderverhuur of het afgeven van abonnementen. Parkeerbeheer: het uitvoeren van het beleid van de parkeerexploitant teneinde zijn resultaat te optimaliseren en de parkeergarage naar wens te laten functioneren. Het beheer betreft vooral operationele aspecten van het beleid, bijvoorbeeld de uitgifte van de abonnementen, de schoonmaak en het toezicht in de parkeergarage. Er is in beginsel geen sprake van financieel risico. De beheerder krijgt een beheervergoeding, bestaande uit de beheerkosten en een winstopslag. Hieronder volgen de meest in het oog springende voor- en nadelen van de drie bovengenoemde exploitatiemodellen. Ten aanzien van het beheer heeft Lelystad kort geleden een fundamentele keuze gemaakt om het beheer, via het lidmaatschap van een coöperatie, bij overeenkomst op enige afstand te zetten: Zelf eigendom garage en zelf exploitatie en onderhoud uitvoeren (huidige situatie)

Overdracht eigendomsrechten garage en exploitatierechten

Behoud eigendom en overdracht Exploitatie (en Beheer)

Voordelen:  recht op exploitatieopbrengsten  zeggenschap tariefontwikkeling  regie op uitvoering parkeerbeleid  geen concurrentie op tarief tussen garages

Voordelen:  expertise/kwaliteit marktpartij  vergoeding waarde exploitatierecht/eigendom garage  mogelijk grote vastgoedeigenaar geïnteresseerd (b.v. supermarkt Jumbo/Deen)

Voordelen:  expertise marktpartij  geen of beperkt exploitatierisico  geen complex en dure beheersorganisatie  jaarlijkse huuropbrengsten of gebruiksvergoeding  beperkte zeggenschap over tariefontwikkeling via contractuele afspraken

Nadelen:  geen oplossing voor exploitatierisico/ nadeel tot 2020  complexe beheersorganisatie  afnemende kwaliteit garage bij tekort  geen marktwerking

Nadelen:  geen zeggenschap/regie op parkeertarieven  mogelijk additioneel tekort door te lage verkoopopbrengst  concurrentie tussen verschillende garages  commerciële insteek/winstverwachting  mogelijk fiscaal risico Figuur : voor- en nadelen van verzelfstandiging

Nadelen:  mogelijk geen kostendekkende huuropbrengst  geen sturing op besteding parkeeropbrengsten  commerciële insteek/winstmaximalisatie

Bovenstaande voor- en nadelen laten zien dat er mogelijkheden zijn om zeggenschap te houden over de tariefontwikkeling, die voor een belangrijk deel de aantrekkelijkheid van de bezoekers aan een stad bepalen, zonder dat een gemeente (of andere eigenaar) betrokken hoeft te blijven bij het beheer, de exploitatie en de eigendom van een parkeergarage. Het elimineren van exploitatierisico kan een belangrijke beweegreden zijn om de exploitatie gedeeltelijk of volledig uit te besteden. Lastig punt daarbij is dat Lelystad al contractafspraken heeft gemaakt met een beheerorganisatie terwijl een nieuwe exploitant naar waarschijnlijkheid graag alle parkeertaken in de garages in één hand zal willen brengen vanuit efficiencyoverwegingen. Ander lastig punt is dat een gebruiksvergoeding of een overdrachtsprijs niet de boekwaarde of de Brede evaluatie betaald parkeren Lelystad Mei 2014

Pagina 51

kapitaallast volledig zal dekken. Er is dan aanvullende financiering nodig om de boekwaarde volledig af te boeken. Een beheerder zal in alle modellen het minste risico lopen; deze wordt gecompenseerd voor gemaakte kosten en ontvangt daarnaast een beheervergoeding. Lokale overheden bezitten nog een groot deel van de parkeergarages in Nederland. De verwachting is dat overheden de exploitatie en het beheer daarvan in toenemende mate zullen uitbesteden aan marktpartijen met specifieke kennis en ervaring van dit product. Gemeenten zullen vanuit hun beleid willen sturen op bereikbaarheid van haar centrum en voldoende keuzemogelijkheden voor de calculerende burger en consument. Kort gezegd: gemeenten willen sturing en regie op het totale parkeer- en bereikbaarheidsaspect binnen de totale gemeente. Het beheer en de exploitatie komt in steeds meer plaatsen in handen van commerciële partijen. Zij zijn vaak explicieter in hun doelstellingen: de exploitatie moet geld/rendement opleveren. Immers, dit is hun primaire bron van inkomsten. Dit ligt anders indien de parkeergarage deel uitmaakt van andere veelal grotere functies zoals uitgaans- en winkelcentra. Zie garages die dicht bij grote publiekstrekkers of supermarkten liggen b.v. Batavia Stad, winkelcentra met meerdere functies in één gebouw. Een tariefsverhoging is dan wel interessant voor de parkeerexploitant maar is minder aantrekkelijk voor het bijbehorende centrum. De parkeerexploitant kan dan afwijken van haar winstoogmerk, maar zal veelal de onrendabele exploitatie verhalen op het uitgaans-winkelcentrum. Een supermarkt kan ten behoeve van haar klanten ook beslissen te participeren in de exploitatie van een parkeergarage. Positie belegger in parkeergarages Voor een belegger zit de waardeontwikkeling van onroerend goed voornamelijk in de ontwikkeling van de huurinkomsten. Hiervoor zijn de bepalingen in een huurovereenkomst van groot belang. Naast de bestaande huuropbrengsten is ook de huurontwikkeling van de markt van belang. Deze huurontwikkeling zal er namelijk toe leiden dat wanneer de huurperiode is verlopen de nieuwe huurprijs zal worden aangepast aan de dan in de markt geldende huurprijzen. Als een belegger voornemens is zijn belegging af te stoten na huurprijsherziening, dan loopt deze belegger een kans of een risico dat zijn eindwaarde substantieel hoger of lager uitvalt dan van te voren was verondersteld. (tenzij anders bepaald) e Uit de praktijk blijkt dat de huur die een parkeerexploitant bereid is te betalen residueel kan worden bepaald aan de hand van de totale inkomsten uit een parkeergarage minus alle exploitatielasten en minus een opslag voor winst en risico (Gerritsen, 2009). In formule vorm ziet de huurbepaling er als volgt uit: huurwaarde = opbrengsten −kosten – opslag W&R In de Lelystadse situatie leidt een residuele benadering tot een verwacht huurprijsniveau dat naar verwachting onvoldoende is om de resterende boekwaarde van de garage te dekken. De financiering van de garage verloopt via een annuïtaire lening waarbij de rentelast in de beginfase heel hoog is en de aflossing lager. De hoogte van het vereiste rendement is afhankelijk van de stabiliteit van de toekomstige kasstromen. Indien het onduidelijk is of een parkeergarage zich in de toekomst nog zal (blijven) ontwikkelen, zal door een exploitant een hoger rendement geëist worden. Uit gesprekken met grote parkeerexploitanten in Europa blijkt dat de vereiste opslag voor winst en risico (voor belastingen) Pagina 52


wordt uitgedrukt in een percentage van de omzet. Dit percentage bevindt zich in een bandbreedte tussen 7% en 15%. De exploitant kijkt hierbij naar de gemiddelde winst over de gehele looptijd van de huurovereenkomst. Bij een net geopende parkeergarage zal doorgaans de omzet de eerste jaren harder stijgen en na verloop van tijd stabiliseren. Een huur op basis van de omzet van het eerste jaar is daardoor niet realistisch, een huur op basis van een gestabiliseerd jaar echter ook niet. Omdat een belegger vaak geïnteresseerd is in een stabiele huurstroom, zal de huurder, tenminste voor een groot deel, een vaste huur moeten aanbieden, welke gecorrigeerd zal worden voor inflatie zoals in de vorige paragraaf is uitgelegd. Fiscale aspecten ingeval verkoop en verhuur Er bestaan mogelijke fiscale consequenties van uitbesteding van de exploitatie van de parkeergarages middels verkoop en verhuur. In zijn algemeenheid geldt dat verkoop binnen 2 jaar na eerste ingebruikname of in de bouwen handelsfase BTW-belast kan plaatsvinden. Dit is vaak gunstig omdat een nieuw exploitant naar verwachting een BTW-onderneming drijft (exploitatie parkeergarages achter slagboom). Het Agoradek ontbreekt in onderstaande lijst. Deze is ouder dan 10 jaar en komt niet (meer) voor in de activalijst en is dus fiscaal niet meer relevant vanuit BTW-oogpunt. Activum

Start afschrijving

Levensduur in jaren

Eind object

Ingebruikneming

Einde BTWherziening

Parkeergarage De Waag

2010

40

2049

2009

2018

Zilverpark gebouw

2005

40

2044

2004

2013

Zilverpark verbouwing, installaties

2008/2011

40

2047/2050

2007/2010

2016/2019

Parkeergarage Combinatiegebouw

2008

40

2050

2007

2016

Gevolgen verkoop aan een exploitant Bij verkoop van garages kunnen zowel de BTW als de overdrachtsbelasting een rol spelen. Het betreft verkoop en overdracht van het appartementsrecht parkeren in de Waag en voor het Combinatiegebouw een recht van erfpacht of een appartementsrecht. BTW: Als de garage ouder is dan twee jaar na eerste ingebruikname is de levering standaard vrijgesteld van BTW. Gebruikt de nieuwe eigenaar het gebouw voor tenminste 90% voor belaste prestaties dan kan worden geopteerd voor een met BTW-belaste levering. In laatst genoemde geval kan, indien het gebouw binnen 10 jaar na ingebruikname wordt verkocht, herziening van BTW achterwege blijven. Anders volgt herziening van de in aftrek gebrachte BTW op de stichtingskosten van de parkeergarage over de resterende jaren van de herzieningstermijn. Dat is een groot financieel risico voor de gemeente. Voor met name De Waag gaat het nog om drie jaar en het Combinatiegebouw nog om twee jaar. Gelet op de stichtingskosten en de daarover in aftrek gebrachte BTW kan het om aanzienlijke bedragen gaan die de gemeente dan ten onrechte heeft ontvangen. Brede evaluatie betaald parkeren Lelystad Mei 2014

Pagina 53

Overdrachtsbelasting: Voor de levering van onroerend goed en derhalve ook de parkeergarages aan een nieuwe exploitant is 6% overdrachtsbelasting verschuldigd. Samenloopvrijstelling van BTW en overdrachtsbelasting is niet aan de orde omdat geen sprake is van levering van een bouwterrein of levering van een gebouw binnen 2 jaar na ingebruikname. Daarnaast bestaat de mogelijkheid van vrijstelling van overdrachtsbelasting indien wordt verkocht aan een ander overheidslichaam. Gevolgen verhuur aan een exploitant: Bij verhuur geldt voor de BTW in principe hetzelfde als bij verkoop alleen speelt de overdrachtbelasting hierbij geen rol. Verhuur van onroerend goed is standaard vrijgesteld van BTW. Wordt de garage verhuurd zonder te opteren voor belaste verhuur dan treedt herziening van BTW op. Met de hiervoor geschetste risico’s Uiteraard dient de nieuwe huurder ook bij het opteren voor belaste verhuur te voldoen aan het 90% criterium. Indien huurder opteert voor belaste verhuur maar hij voldoet niet aan het criterium dat sprake moet zijn van voor meer dan 90% BTW-belaste activiteiten, anders volgt huurverhoging middels een opslag ter omvang van het nadeel van de gemeente. Korte toelichting herziening BTW: Indien bij de ingebruikname de BTW in aftrek is gebracht moet voor onroerend goed, voor het jaar van ingebruikname en de daar opvolgende 9 jaar, worden beoordeeld of het voor belaste prestaties wordt gebruikt. Wordt binnen 10 jaar het onroerend goed belast met BTW verkocht of verhuurd dan kan herziening achterwege blijven. Wordt binnen de termijn van 10 jaar het onroerend goed onbelast verkocht of verhuurd dan moet voor de resterende looptijd (jaarlijks 10%) van de ten onrechte in aftrek gebrachte BTW over de stichtingskosten door de gemeente worden terugbetaald.

Pagina 54


Brede evaluatie betaald parkeren Lelystad

Recommend Documents