borst voeding bij te v roeg geboren baby’s Uw kind is opgenomen op de intensive care neonatologie, de verpleeg afdeling voor te vroeg geboren baby’s (prematuren). Ook wanneer een kind te vroeg wordt geboren, is het mogelijk om borstvoeding te geven. In deze folder geven wij u informatie over de mogelijkheden voor borstvoeding aan te vroeg geboren baby’s.
Voordelen voor de baby Naast de hieronder genoemde voordelen die het geven van borstvoeding voor u kan opleveren, zijn er ook een aantal voordelen aan het krijgen van moedermelk voor uw kind. De eiwitten in moedermelk zijn licht verteerbaar en worden beter opgenomen door het maag-darmkanaal van te vroeg geboren baby’s dan kunstvoeding. Daarnaast bevat moe der-melk een enzym (lipase), waardoor het melkvet beter wordt geab sorbeerd. Dit komt de groei van uw kind ten goede. Moedermelk geeft een kleinere kans op darminfecties dan kunstvoeding. De eerste moedermelk, dit wordt colostrum genoemd, werkt laxerend, hierdoor komt de ontlasting van uw kind makkelijker op gang. De premature moedermelk bevat meer vetten, eiwitten, mineralen en infectiebestrijdende stoffen dan de melk van op tijd bevallen vrouwen. De melk heeft dus extra’s die uw kind hard nodig heeft. Na een maand is de samenstelling ongeveer hetzelfde als de melk van een vrouw die op tijd bevallen is. Voor baby’s kost aan de borst drinken minder energie dan uit de fles drinken.
Voordelen voor de moeder Borstvoeding geven aan een te vroeg geboren baby kan meer tijd, geduld en inspanning van u vergen, maar heeft zeker voordelen. Het geven van borstvoeding is een van de dingen die u als moeder zelf kunt doen. Als uw kind groeit door de melk die u geeft, kan dat voldoening en zelfver trouwen geven. Ook kan het geven van borstvoeding u helpen de vroeggeboorte te verwerken.
De eerste dagen: meestal een infuus Bij zieke en te vroeg geboren baby’s kan het maagdarmkanaal nog geen ‘gewone’ voeding (enterale voeding) verdragen. Deze eerste dagen krijgt uw baby vocht en voedingsstoffen toegediend via een infuus (dit wordt parenterale voeding genoemd). Meestal kan na een paar dagen met moedermelk of kunstvoeding worden gestart, dit krijgt uw kind via een sonde toegediend. Wanneer uw kind goed reageert op de melk-voeding, wordt de parenterale voeding afgebouwd. Uw kind kan dan overgaan op melkvoeding via een sonde of direct op borstvoeding, dit hangt af van de leeftijd en de medische situatie van uw kind.
Kolven Als u besluit om borstvoeding te geven en uw kind kan nog niet zelf aan de borst drinken, is het belangrijk om zo snel mogelijk na de bevalling te beginnen met afkolven. Om de borstvoeding goed op gang te brengen en te houden, is het nodig om vanaf het begin acht keer per dag te kolven. Als de hoeveelheid melk terugloopt, kunt u een keer extra kolven. Een andere reden om zo snel mogelijk te beginnen met afkolven, is dat uw kind vanaf de eerste dag, naast het infuus, een paar druppels moedermelk via de sonde krijgt om het maag-darmstelsel te beschermen. Op de kraamafdeling in het ziekenhuis is een ruimte waar u kunt kolven. Tijdens het bezoek aan uw kind kunt u naast de couveuse kolven. Voor 2
het kolven thuis kunt u een borstkolf huren. Wij adviseren u een dubbele afkolfset te huren. Voor adressen bij u in de buurt kunt u de site van Medela raadplegen. Zie ‘informatie’ achterin deze folder. De afgekolfde melk kunt u bewaren in steriele flesjes in de koelkast of vriezer. Wanneer u zelf nog in het ziekenhuis ligt, krijgt u deze flesjes op de kraamafdeling. De melk wordt op de verpleegafdeling ingevroren. Als u thuis bent en uw kind nog in het ziekenhuis ligt, dan krijgt u de steriele flesjes om melk in te bewaren van de afdeling neonatologie. U kunt de afgekolfde melk het beste in een koelbox mee naar het ziekenhuis nemen. De steriele flesjes om de melk in te bewaren krijgt u dan van de afdeling neonatologie. Omdat de vriescapaciteit op de afdeling beperkt is, verzoeken wij u niet teveel tegelijk mee te nemen. Ingevroren moedermelk is vier maanden houdbaar in een driesterren vriezer en zes maanden in een viersterrenvriezer. Verse moedermelk of moedermelk die eenmaal is ontdooid, is 24 uur houdbaar in de koelkast. Hoe het kolven precies in zijn werk gaat, kunt u nalezen achter in deze folder bij ‘kolfprotocol’.
Borst voeding via de sonde Op de afdeling neonatologie wordt de leeftijd van uw kind uitgedrukt in het aantal weken dat de zwangerschap op dat moment geduurd zou hebben. Kinderen tot 34 weken krijgen voeding via een sonde. Ook kinderen die ondersteuning krijgen bij de ademhaling worden gevoed via een sonde. Het is mogelijk om uw moedermelk af te kolven en via een sonde aan uw kind te geven. Een sonde is een flexibel slangetje dat via de neus of mond de voeding naar de maag brengt. De moedermelk druppelt langzaam via de sonde in de maag. Jonge baby’s krijgen elk uur sondevoeding. Wanneer uw kind de voeding goed verdraagt, krijgt uw kind meer voeding per keer en zal het aantal voedingen verminderd worden tot zes à zeven keer per 24 uur. Uw kind houdt de sonde totdat het een volledige voeding op kan drinken. Daarnaast wordt ook gestart met het drinken aan de borst en/of andere manieren van voeden. 3
Cupfeeding Wanneer u de keuze heeft gemaakt om uw kind borstvoeding te geven, probeert de afdeling neonatologie uw kind zo min mogelijk de fles te geven omdat dit een andere techniek vereist dan drinken aan de borst. In plaats daarvan krijgt uw kind cupfeeding. De kinderarts beslist of de situatie van uw kind cupfeeding toelaat. Cupfeeding is het geven van melk met een bekertje. Uw baby zit rechtop op uw schoot. Wanneer u het bekertje tegen de onderlip houdt, kan uw kind de melk oplikken. Op deze manier kan het de afstemming tussen zuigen/nippen, slikken en ademhalen ontwikkelen. Cupfeeding is mogelijk vanaf ongeveer 32 weken.
Aan de borst Meestal kan een baby rond 34 weken overgaan op borstvoeding. Uw kind kan aan de borst drinken als het zuigen, slikken en ademen op elkaar is afgestemd. Ook moet uw kind een hoestreflex hebben, om te voorkomen dat het zich verslikt. De kinderarts beslist of uw kind toe is aan borstvoeding; hiervoor kijkt de arts naar de ziektegeschiedenis, conditie en het gewicht van het kind, ook is het van belang dat uw kind zichzelf op temperatuur kan houden. Wanneer uw kind ademhalingsondersteuning krijgt, dan kan het alleen gevoed worden met behulp van een sonde. Krijgt uw kind zuurstof toe gediend door een slangetje dat op de wangetjes is geplakt en voor de neus ligt (dit wordt een ‘snorretje’ genoemd), dan is drinken wel mogelijk.
Aanleggen Uw kind zal moeten wennen aan het drinken aan de borst, maar ook voor u kan het geven van borstvoeding even wennen zijn. De eerste voedingen kunt u als een soort oefening beschouwen; het vraagt tijd en geduld van u en uw baby.
4
Als uw kind de eerste keer op de tepel reageert door er aan te likken of het met de mond te pakken, dan is dat al een goede stap.
Wat het geven van borst voeding praktisch voor u betekent Het is belangrijk dat u voldoende rust neemt in de periode dat u borstvoeding geeft. Ook gevarieerde en gezonde voeding is belangrijk. In principe kunt u hetzelfde eten als tijdens de zwangerschap. Het is van belang dat u voldoende drinkt, ongeveer twee liter per dag. U drinkt voldoende als uw urine lichtgeel van kleur is. Nicotine en alcohol komen in de moedermelk terecht; het is dus beter niet te roken en geen alcoholische dranken te drinken. De melk schiet door de nicotine minder toe en de melkproductie neemt af. Ook medicijnen kunnen via de moedermelk aan het kind worden doorgegeven. U kunt met de behandelend kinderarts van uw kind overleggen of de medicijnen die u gebruikt ook zijn toegestaan bij het geven van borstvoeding.
Wat u zelf kunt doen Wanneer uw kind nog niet aan de borst mag drinken, kunt u het wel op uw vinger laten sabbelen. U kunt een borstkompres met een beetje voeding erop in de couveuse leggen. Op deze manier went uw baby aan uw geur. U kunt uw kind ook op een in voeding gedrenkt gaasje laten sabbelen. Het buidelen van uw kind is goed voor het lichaamscontact en stimuleert de borstvoeding.
5
Kolfprotocol Het is mogelijk op de afdeling neonatologie in de buurt van uw baby te kolven. • Voordat u gaat kolven maakt u het kolfsetje schoon met alcohol 70%. Als het setje droog is, kunt u starten met kolven. • Nadat u het kolfsetje in elkaar heeft gezet, plaatst u het op uw borst. De tepel moet in het midden van de opening zitten. U hoeft niet hard te drukken. Het is belangrijk dat de kolf goed aangesloten is zodat de kolf vacuüm kan zuigen. • Begin op de laagste zuigkracht. Wanneer de lactatie op gang is, kunt u eventueel de zuigkracht opvoeren. Ook het zuigritme is instelbaar. U begint met een snel ritme. Als de melk toeschiet, kunt u een lager ritme instellen. • Bij harde plekken inde borst kunt u de kolf even stopzetten en de borst even masseren. Masseer met zachte hand, van buiten naar binnen. Het kolven mag niet pijnlijk zijn. Om de toeschietreflex te bevorderen, kunt u voor het kolven; warme, vochtige kompressen op de borst leggen, douchen, iets warms drinken of uw schouders laten masseren. Het zien van uw baby bevordert ook de toeschietreflex. • Het kolven duurt ongeveer tien tot vijftien minuten of tot de melk stroom druppelt. Na het kolven laat u de borst drogen aan de lucht. Gebruik liever geen crèmes of olie, want dit maakt de huid week. Kompressen moeten regelmatig verschoond worden. • Plak na het kolven een sticker met de naam van de baby, datum en tijd op het flesje. U kunt het aan de verpleegkundige geven. U kunt het ook zelf in de koelkast of in de vriezer in de kleine berging zetten. • Spoel na gebruik de kolfset af met lauwwarm water en droog het goed af. • Indien u nog opgenomen bent en een kolfset van de afdeling gebruikt, bewaart u het in een papieren zak in de lade van het kastje van uw baby. Vermeld hierop uw naam en de datum.
6
Beleid kolfsets • De kolfsets blijven eigendom van de afdeling en mogen de afdeling niet verlaten! • U kunt een kolfset lenen van de afdeling neonatologie indien u nog opgenomen bent op de kraamafdeling. • Nadat u die dag voor het de laatste keer gekolfd heeft, levert u deze in bij de verpleegkundige. • De volgende dag vraagt u een schone kolfset aan de verpleegkundige. • Indien u thuis of in het Ronald McDonald VU Huis verblijft, zorgt u voor uw eigen schone kolfset. Deze kunt u aanschaffen bij een thuiszorgwinkel. Bewaren moedermelk • De dagvoorraad verse en/of ontdooide moedermelk wordt 24 uur in de koelkast van de medicijnkamer bewaard. De overige melk wordt bewaard in een vriezer in de kleine berging (direct na binnenkomst op de afdeling rechtsaf en weer rechts voor de ingang van unit 2). • In het bordje bij de vriezer plaatst u het naamstrookje van uw baby, verkrijgbaar bij de verpleegkundige. U geeft hiermee aan waar de melk van uw baby zich bevindt. • De thuis afgekolfde melk kunt u in een koeltas meenemen naar het ziekenhuis. De moedermelk wordt thuis bewaard als de vriezer op de afdeling vol is. Voorraad steriele flesjes Op de plank boven de vriezer staat de voorraad. U kunt het aantal flesjes meenemen dat u denkt nodig te hebben voor de volgende dag.
7
Telefoonnummers Medela Informatie en verhuuradressen kolfapparatuur www.medela.nl La Leche Leage International (0111) 413189 www.lll.borstvoeding.nl Vereniging Borstvoeding Natuurlijk (0343) 576626 www.vbn.borstvoeding.nl Nederlandse Vereniging van Lactatiekundigen (030) 6912847 of (079) 3290096
303003
www.nvl.borstvoeding.nl
VU medisch centrum © mei 2010 www.vumc.nl
8