BETER ZICHT OP WERKEN IN DE BIJSTAND EEN VERVOLGONDERZOEK OP HET FNV-ZWARTBOEK WERKEN IN DE BIJSTAND

Omslag rapportage A3 dubb._Opmaak 1 03-09-13 13:33 Pagina 1

BETER ZICHT OP WERKEN IN DE BIJSTAND EEN VERVOLGONDERZOEK OP HET FNV-ZWARTBOEK ‘WERKEN IN DE BIJSTAND’

www.fnv.nl

Augustus 2013

Rapportage werken met behoud en inhoud_Opmaak 1 03-09-13 13:31 Pagina 1

INHOUD SAMENVATTING, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

2

METHODE

8

I ONDERZOEK NAAR HET RE-INTEGRATIEBELEID

10

II ONDERZOEK ONDER BIJSTANDSGERECHTIGDEN

15

GEMEENTESCAN ALMELO

24

GEMEENTESCAN BEST

31

GEMEENTESCAN EMMEN

38

GEMEENTESCAN HALDERBERGE

44

GEMEENTESCAN SITTARD

51

GEMEENTESCAN STADSKANAAL

58

GEMEENTESCAN VLAGTWEDDE

66

GEMEENTESCAN VLISSINGEN, MIDDELBURG EN VEERE

72

BIJLAGE 1

79

DEELNEMENDE GEMEENTEN

BIJLAGE 2

80

AANTAL INGEVULDE VRAGENLIJSTEN NAAR GEMEENTE

1


SAMENVATTING, CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Naar aanleiding van het zwartboek ‘Werken in de bijstand’1 heeft de FNV begin 2013 de lokale FNV-groepen gevraagd om in hun gemeente te onderzoeken hoe het re-integratiebeleid vorm heeft gekregen en wat de ervaringen zijn van bijstandsgerechtigden die in een traject zitten waarin men moet werken met behoud van uitkering. 59 lokale groepen hebben hun medewerking toegezegd. Niet alle groepen hebben succes gehad. De opgehaalde gegevens over het beleid van gemeenten en de ervaringen van bijstandsgerechtigden, verschillen nogal per groep. Enkele groepen hebben, ondanks hun inzet, helemaal geen gegevens kunnen verzamelen. Niet alle gemeenten waren bereid mee te werken en de vrees voor sancties is onder bijstandsgerechtigden enorm. Er zijn 226 vragenlijsten van bijstandsgerechtigden in deze rapportage verwerkt uit bijna 70 gemeenten en 27 vragenlijsten die door gemeenten zijn ingevuld. Daarnaast zijn er gemeentescans gemaakt van gemeenten waarbij acht of meer bijstandsgerechtigden de vragenlijst hebben ingevuld.

TRAJECTEN WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING Gemeenten en bijstandsgerechtigden zijn op grond van de wet verplicht zich in te spannen voor het verkrijgen van algemeen geaccepteerde arbeid. De gemeente kan daarbij gebruikmaken van voorzieningen. Volgens de wet dienen deze voorzieningen maatwerk te zijn en afgestemd op de situatie van de betrokken bijstandsgerechtigde. Als het gaat over tegenprestatie of werken met behoud van uitkering, blijkt uit de wet en kamerstukken dat de werkzaamheden additioneel moeten zijn en niet mogen leiden tot verdringing. Eén van deze voorzieningen zijn trajecten waar men met behoud van uitkering werkt c.q. werkervaring, arbeidsritme en werknemersvaardigheden opdoet. Een specifieke vorm van trajecten met behoud van uitkering zijn de participatieplaatsen, waaraan ook specifieke wettelijke regels verbonden zijn. Daarnaast bestaat er de tegenprestatie, die niet gericht is op arbeidsinschakeling. Echter in de praktijk gebruiken meerdere gemeenten de tegenprestatie als term voor trajecten gericht op arbeidsinschakeling. Het onderzoek richt zich met name op de vraag of de trajecten inderdaad gericht zijn op arbeidsinschakeling, of er sprake is van maatwerk en verdringing. Tevens is gevraagd naar de tevredenheid van bijstandsgerechtigden over de trajecten.

SAMENVATTING EN CONCLUSIES GERICHTHEID OP ARBEIDSINSCHAKELING EN MAATWERK • Doelgroep Ruim veertig procent van de trajecten, werken met behoud van uitkering, richt zich op bijstandsgerechtigden die minder dan een jaar een uitkering ontvangen. Tweederde ontvangt korter dan twee jaar een bijstandsuitkering. Het merendeel ontvangt dus relatief kortdurend bijstand en blijkt grotendeels recente (jarenlange) werkervaring te hebben.

1

Werken in de bijstand, alles behalve gewoon goed werk. Ervaringen van bijstandsgerechtigden met de Wet werk en bijstand – rapportage meld-

punt FNV, december 2012.

2


Het is een groep die door de economische recessie aangewezen is op bijstand. Het is niet aannemelijk dat deze groep werknemersvaardigheden moet leren, of arbeidsritme moet opdoen. Wat deze groep nodig heeft, is een baan met loon. Voor een groot deel richten de trajecten waarin men werknemersvaardigheden moet leren en arbeidsritme moet opdoen zich dus op de onjuiste doelgroep. • Keuze in soort werk Uit onderzoek blijkt altijd dat motivatie één van de beste voorspellers is om aan het werk te komen. In die zin mag je verwachten dat gemeenten er alles aan doen om hierop in te spelen, maar dat blijkt niet uit het onderzoek. Van de bijstandsgerechtigden die met een eigen voorstel kwamen als alternatief voor de werkzaamheden die de gemeente bood, wordt slechts eenderde goedgekeurd. Er zijn meerdere gemeenten waarbij honderd procent van de alternatieven wordt afgewezen. Er is dus nauwelijks keuze uit werkzaamheden voor bijstandsgerechtigden. Dat komt de motivatie niet ten goede en daardoor ook niet de uitstroomkans. • Rekening houden met wensen, vooropleiding en vaardigheden Alle deskundigen zullen beamen dat de uitstroomkans groter is als er rekening wordt gehouden met de wensen, vooropleiding en vaardigheden. Slechts minder dan eenderde van de geënquêteerden zegt dat er rekening is gehouden met wensen (27%) of met vooropleiding en vaardigheden (21%). Een veelgenoemde reden is dat er geen interesse is in persoonlijke omstandigheden of dat er geen keuze is. Overigens blijkt uit de gemeentelijke enquête dat gemeenten zeggen wel rekening te houden met iemands mogelijkheden. • Persoonlijk trajectplan Bijna alle gemeenten geven aan dat iedereen een persoonlijk trajectplan heeft waarin de route beschreven is die moet leiden tot betaalde arbeid. Ruim de helft van de bijstandsgerechtigden zegt dat er geen trajectplan is en veertien procent weet het niet. Van degenen die aangeven dat er een trajectplan is (29%) kan slechts een enkeling aangeven wat daarin staat. Dat wil dus zeggen dat de meerderheid wel in een traject zit, maar niet weet wat men kan verwachten, waar men zelf op moet sturen of wat de gemeente met hen van plan is. • Begeleiding Wanneer bijstandsgerechtigden moeten leren werken, dan mag je verwachten dat daar begeleiding bij is. Uit de gemeentelijke vragenlijst blijkt dan ook dat het beleid is dat iedereen in principe een persoonlijke begeleider toegewezen krijgt. Uit de enquête onder bijstandsgerechtigden blijkt dat slechts eenderde aangeeft dat er begeleiding is bij het werk, waarbij meerderen de opmerking hebben geplaatst dat er eerder sprake is van toezicht. Bijna tweederde zegt geen begeleiding te krijgen, waarbij meerderen de opmerking plaatsen dat dat ook niet nodig is gezien de eenvoudige taken die verricht moeten worden. • Bijdrage van het traject aan kans op werk Trajecten worden door gemeenten ingezet om te komen tot arbeidsinschakeling. Slechts tien procent van de geënquêteerden denkt dat het traject bijdraagt aan kans op werk. Ruim de helft denkt dat dit niet het geval is en een kwart weet het niet of hoopt het. Er zijn geen gegevens over hoeveel trajecten inderdaad afgesloten worden omdat men aan het werk is. • Werk vinden Uit de gemeentelijke enquête blijkt dat bijna alle gemeenten aangeven dat solliciteren in werktijd mogelijk is. Uit de enquête onder bijstandsgerechtigden blijkt echter dat eenderde aangeeft geen tijd te krijgen tijdens ‘werktijd’ om te solliciteren, met als reden dat de gemeente meent dat men voldoende tijd heeft om dat in eigen tijd te doen.

3


De conclusie die uit het bovenstaande volgt, is dat de trajecten ruim onvoldoende gericht zijn op uitstroom naar betaalde arbeid en dat er ruim onvoldoende maatwerk geboden wordt. De doelgroep die met name in de trajecten terechtkomt, heeft veelal recente arbeidservaring en het opdoen van werknemersvaardigheden of arbeidsritme is onzinnig. Er is nauwelijks keuze in werkzaamheden, er wordt nauwelijks gekeken naar vooropleiding en vaardigheden, men weet niet of er een persoonlijk trajectplan is, men geeft aan dat er geen begeleiding is, er is geen tijd om te solliciteren noch is daar begeleiding bij. Overigens zijn de bevindingen het gemiddelde van veel gemeenten. De FNV is gemeenten tegengekomen, waar wel maatwerk geboden wordt en waar de trajecten wel op uitstroom gericht lijken te zijn. De FNV krijgt de indruk dat het adagium ‘beter iets dan niets doen’ zonder al te veel nadenken uitgevoerd wordt, waarbij gemeenten voorbijgaan aan het feit dat veel bijstandsgerechtigden zich suf solliciteren en allang een zinvolle dagbesteding hebben gevonden, bijvoorbeeld in vrijwilligerswerk. Ook krijgt de FNV de indruk dat er over het algemeen geen sprake is van leren werken, maar van gewoon productie leveren. In die zin zijn veel van de werkzaamheden uit de trajecten gewoon arbeid waar in het normale leven voor betaald wordt en waarvoor dan dus een arbeidsovereenkomst is.

VERDRINGING Het thema verdringing is al vele malen onderwerp van discussie geweest, nu en in het verleden. Het is een concept waar verschillend over gedacht wordt, veelal geleid door belangen. Voor de FNV liggen de grenzen scherp. Als de gemeente geen geld meer (over) heeft voor huishoudelijke taken die vallen binnen de WMO-zorg en deze vervolgens laat uitvoeren door bijstandsgerechtigden zonder loon, dan is er sprake van verdringing. Gemeenten waar dit voorkomt doen iets fundamenteel mis en breken werkgelegenheid af. Immers de bijstandsgerechtigde die zonder loon in het groen werkt, werkt mee aan het creëren van een slechtere werkgelegenheid en een vermindering van zijn uitstroomkans naar werk. Al die werkzaamheden die normaalgesproken door betaalde arbeidskrachten verricht worden en aan de arbeidsmarkt onttrokken worden voor trajecten waarin zonder scholing of opleiding productie moet worden geleverd, noemt de FNV verdringing en zijn naar haar mening contra-legem (tegen de wet in). Uit de gemeentelijke beleidsenquête blijkt dat geen enkele gemeente zegt dat de werkzaamheden voorheen door betaalde krachten werden uitgevoerd. Dat is ongeloofwaardig, want bijna de helft van de bijstandsgerechtigden laat weten dat dit wel het geval is en daarbij worden veel concrete voorbeelden gegeven. Naast deze voorbeelden heeft de FNV ook meerdere concrete bewijzen dat instanties en gemeenten met bijstandsgerechtigden direct de concurrentie aangaan met bijvoorbeeld verhuizers, fietsenmakers, schilders, postbezorgers en schoonmakers.

DE MENING EN TEVREDENHEID VAN DE BIJSTANDSGERECHTIGDEN Wat vinden bijstandsgerechtigden van werken met behoud van uitkering? Meer dan driekwart van de respondenten vindt het leveren van een tegenprestatie een goede zaak. De meesten verbinden daar wel voorwaarden aan; zo vindt men dat er meer rekening gehouden moet worden met de persoon en dat eigen inbreng wenselijk is; dat het werk perspectief moet bieden of men wil er financieel op vooruit gaan. Het idee van werken voor je uitkering, heeft dus ook bij de bijstandsgerechtigden postgevat. Er is ook gevraagd wat men vindt van het soort werk dat men doet. Gemiddeld beoordeelt men dat neutraal. De laagste score (op de items die tevredenheid meten) is voor de begeleiding (tussen slecht en neutraal) en de bejegening (net onder het niveau van neutraal).

4


Zoals eerder gesteld zijn dit gemiddelden. Uit de analyse per gemeente blijken er gemeenten die op vier van de vijf scores tussen ‘heel slecht’ en ‘slecht’ scoren. ‘Contact met collega’s’ scoort overigens bij alle gemeenten goed. Geconcludeerd kan worden dat bijstandsgerechtigden in principe welwillend staan tegenover een tegenprestatie, maar de tegenprestatie moet wel aan een aantal voorwaarden voldoen.

VOORLICHTING / COMMUNICATIE Op meerdere vragen blijkt dat de bijstandsgerechtigden slecht op de hoogte waren (gebracht) over hun situatie. Zo wist eenderde niet wat er met hen zou gebeuren na afloop van het traject. Er waren zelfs mensen die zich ongerust maakten omdat men dacht dat dan de uitkering zou stoppen. Uit de beleidsenquête blijkt echter dat de meeste gemeenten het traject voortzetten (al dan niet in andere vorm), waarbij sommige gemeenten zeggen door te gaan totdat iemand werk heeft gevonden. Ruim meer dan de helft van de bijstandsgerechtigden zegt geen trajectplan te hebben of weet het niet, terwijl die er volgens de gemeenten wel is. Van degenen die weten dat er wel een trajectplan is, kent het merendeel niet de inhoud ervan. Ook weet men vaak niet hoe lang het traject duurt, wat men van de gemeente kan verwachten. In ieder geval is de communicatie hierover onvoldoende. Overigens wist bijna iedereen dat niet meewerken gevolgen kan hebben voor de uitkering. Die boodschap is wel goed overgekomen. Conclusie is dat gemeenten betere voorlichting moeten geven over meerdere aspecten van de uitvoering.

EINDCONCLUSIE Het beleid van gemeenten is onderling redelijk eenduidig. De uitkomsten uit de enquête onder bijstandsgerechtigden laten zien dat de uitvoeringspraktijk fors afwijkt van het (papieren) beleid. Er is in de praktijk nauwelijks maatwerk en trajecten zijn niet gericht op uitstroom. Daarnaast is er vaak sprake van verdringing op de arbeidsmarkt. De verschillen in de uitvoeringspraktijken tussen gemeenten zijn groot. Er zijn gemeenten die op bijna alle items in de ogen van de bijstandsgerechtigden slecht scoren (maatwerk, tevredenheid, eigen inbreng etc.) en er zijn gemeenten die dit veel beter doen. Dat is, ons inziens, geen kwestie van geld maar van psychologie. De slechte bejegening die uit het eerdere zwartboek ‘Werken in de bijstand’ naar voren kwam, komt in de enquête minder naar voren.

AANBEVELINGEN • Beloning van werk Trajecten zonder loon waar productie geleverd wordt zonder dat er sprake is van een leertraject (die al dan niet leiden naar een certificaat of diploma) moeten stoppen. Werk hoort beloond te worden. Het werk dat bijstandsgerechtigden uitvoeren vertoont alle kenmerken van een normale arbeidsovereenkomst met uitzondering van het kenmerk loon. Immers er is sprake van een gezagsverhouding, men moet aanwijzingen van de werkgever opvolgen (anders volgt er een sanctie); en men moet een persoonlijke prestatie verrichten. • Vergoeding van de kosten Uit de enquête blijkt dat het regelmatig voorkomt dat bijstandsgerechtigden de kosten die men maakt om te gaan werken zonder loon (bijvoorbeeld reiskosten, kosten voor kinderopvang) niet vergoed krijgt, waardoor financiële problemen toenemen. Deze praktijk is onacceptabel; kosten die men maakt dienen vergoed te worden.

5


• Wettelijke regels Een aantal begrippen uit de WWB dient nader ingekaderd te worden, bijvoorbeeld wat is ‘beperkt in omvang en tijd’ in de tegenprestatie, hoe wordt ‘additioneel’ gedefinieerd, hoelang kan werken met behoud van uitkering, etc. Het is niet goed dat de landelijke politiek hierover geen uitspraken durft te doen en dit overlaat aan rechters. • Concrete re-integratieverordeningen Zolang de landelijke politiek geen invulling geeft aan de tegenprestatie, verdringing, acceptabele duur van werken zonder loon etc., dan dient de gemeentelijke re-integratieverordening uitkomst te bieden. De huidige re-integratieverordeningen kenmerken zich door ‘kan’-bepalingen en zetten de deur open naar willekeur. Bovendien kan er geen sprake zijn van een goede controle door de gemeenteraden als verordeningen ‘leeg’ zijn. • Voor beroep vatbare beschikkingen Het blijkt dat bijstandsgerechtigden vaak niet weten of men een beschikking heeft gekregen, omdat dit bijvoorbeeld niet op een uitnodiging staat voor een trajectdeelname. Bovendien staat vaak niet vermeld dat men in bezwaar en beroep kan gaan. De FNV vindt dit een slechte zaak en stelt dat gemeenten duidelijk dienen aan te geven wanneer een beschikking wordt afgegeven en dat daartegen bezwaar en beroep kan worden aangetekend. • Toets op verdringing Wat additioneel is of niet, is naar de mening van de FNV niet een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Maar zolang er niets landelijks op dit punt is geregeld, adviseert de FNV dat gemeenten transparante criteria hanteren om te beoordelen of de werkzaamheden al dan niet additioneel zijn. • Gelegenheid werk te zoeken Mensen die vanuit de WW of als ex-ZZP-er bijstand aanvragen, worden regelmatig voordat de uitkering toegekend is, naar een traject werken met behoud van uitkering gestuurd. Het dringend advies van de FNV is om aanvragers van bijstand enkele maanden de tijd te geven om passend werk te vinden volgens de bijstandsdefinitie (elk werk is passend) en ga dan pas over naar een kansrijk traject. • Ruimte voor eigen inbreng Eigen verantwoordelijkheid is het nieuwe adagium. Indien er serieus sprake is van eigen verantwoordelijkheid, dan zou er meer ruimte moeten zijn voor een eigen inbreng. Zo zouden alle bijstandsgerechtigden die opgeroepen worden voor een traject, de mogelijkheid moeten worden geboden om gedurende een aantal weken met een eigen invulling te komen als alternatief voor de werkzaamheden van de gemeente. • Meer maatwerk Naast eigen inbreng in het traject, is het noodzakelijk dat er veel meer dan nu rekening gehouden wordt met de vaardigheden, de opleiding en wensen van betrokkenen. Door hierbij aan te sluiten, zal men positief gemotiveerd worden om naar werk te zoeken en is de kans op werk ook groter. Bovendien schrijft de wet dit ook voor. • Scholing Veel bijstandsgerechtigden denken dat door gerichte scholing (in brede zin) de kans op werk toeneemt. In de praktijk blijkt echter, dat er nauwelijks scholing ingezet wordt met als reden onvoldoende budget. Maar ook trajecten kosten geld, verspild geld wanneer het niet tot uitstroom naar werk leidt. Een betere afweging zal de kans op werk doen toenemen.

6


• Onaankelijk onderzoek Naast de wenselijkheid van een landelijk onderzoek door de Inspectie SZW, is het zeer wenselijk volgens de FNV dat elke gemeente laat onderzoeken hoe de uitvoeringspraktijk is, of die effectief is en hoe de bijstandsgerechtigden dit ervaren. Een belangrijk punt van aandacht hierbij is dat de bijstandsgerechtigden er van overtuigd moeten zijn, dat zij hun ervaringen veilig kunnen geven. De angst voor repercussies van de gemeente is groot. • Veilig meldpunt voor klachten In de enquête van de bijstandsgerechtigden is niet gevraagd waar men met klachten terecht kan. In de beleidsenquête is daar wel naar gevraagd. Het viel op dat er wel vaak een klachtenprocedure is, maar de klachten worden behandeld door het hoofd sociale dienst, een teamleider of B&W. Volgens de FNV is het noodzakelijk dat er een echt onaankelijke klachtencommissie is waar mensen veilig hun klachten kunnen indienen.

7


METHODE GEGEVENSVERZAMELING Het onderzoek kent twee onderdelen. Het eerste onderdeel bestaat uit het inventariseren van het gemeentelijk re-integratiebeleid. Het tweede gedeelte bestaat uit het verzamelen van reacties en ervaringen van cliënten die met behoud van uitkering in de bijstand werken. Het onderzoek is uitgevoerd door 59 FNV lokale groepen en vertegenwoordigers in cliëntenraden. In de periode van december 2012 tot en met april 2013 hebben zij gemeenten benaderd voor hun medewerking en verschillende strategieën uitgezet om bijstandsgerechtigden te kunnen benaderen. Veelal is er een oproep geplaatst op de lokale site of via lokale en regionale media. Enkele groepen hebben ook ‘gepost’ voor de ingang van werkplekken, zoals een SW-bedrijf, waar bijstandsgerechtigden met behoud van uitkering werken. Eén lokale groep heeft, met medewerking van de gemeente, een aantal dagen geënquêteerd op het werkplein van de gemeente Almelo. Voor de gegevensverzameling is gebruik gemaakt van het onderzoeksprogramma Survey Monkey.

DEELNEMENDE BIJSTANDSGERECHTIGDEN Niet alle ingevulde vragenlijsten door bijstandsgerechtigden waren bruikbaar voor het onderzoek, omdat een groot aantal benodigde gegevens ontbrak. Deze vragenlijsten (37) zijn niet in het onderzoek meegenomen.

DEELNEMENDE GEMEENTEN De meeste vragenlijsten zijn door de gemeenten zelf ingevuld, via een link naar Survey Monkey. In enkele gevallen hebben lokale groepen, na een gesprek met de gemeente, de vragenlijst ingevuld. Een aantal ingevulde vragenlijsten (2) was niet bruikbaar voor het onderzoek, omdat gegevens onvolledig waren. Deze gegevens zijn dus ook niet meegenomen in het onderzoek. De ingevulde vragenlijst van de gemeente Dantumadeel is beperkt in dit onderzoek meegenomen, omdat alleen het onderdeel Participatieplaatsen door de gemeente is ingevuld. Voor het onderdeel Participatieplaatsen komt het totaal aantal deelnemende gemeenten op 27, voor de overige onderdelen van het gemeentelijk onderzoek op 26. In totaal zijn er verwerkt: • 226 vragenlijsten, ingevuld door bijstandsgerechtigden •

27 vragenlijsten, ingevuld door gemeenten.

In de bijlagen zijn overzichten opgenomen van de deelnemende gemeenten en de gemeenten waar bijstandsgerechtigden met behoud van uitkering werken.

AFZONDERLIJKE REACTIES Daarnaast heeft de FNV ruim dertig aanvullende verhalen van bijstandsgerechtigden per mail ontvangen. Ook hebben bijstandsgerechtigden, gedurende het onderzoekstraject, wekelijks telefonisch contact gezocht met medewerkers van de FNV. Tenslotte hebben veel mensen gereageerd op de FNV Facebookpagina (www.facebook.com/vakcentralefnv). Bijstandsgerechtigden hebben veel behoefte om, naast dit onderzoek, te vertellen over hun persoonlijke situatie. Naast de verhalen uit het FNV Zwartboek, vormde dit de aanleiding van de FNV om in een enkel geval de Inspectie SZW in te schakelen.

8


AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK Het FNV zwartboek ‘Werken in de Bijstand, alles behalve gewoon goed werk’ van december 2012 riep de vraag op of het werkelijk zo slecht gesteld was met de uitvoeringspraktijk van gemeenten. Het zwartboek was opgesteld naar aanleiding van een door de FNV geopend meldpunt in de zomer van 2012, waarin bijstandsgerechtigden naar hun ervaringen werd gevraagd. Hieruit kwam het beeld naar voren van een slechte bejegening, slechte arbeidsomstandigheden, verdringing op de arbeidsmarkt, gebrek aan maatwerk en trajecten die niet naar betaald werk leidden. De FNV heeft daarop besloten nader onderzoek uit te voeren naar de vraag hoe gemeenten het re-integratiebeleid hebben vormgegeven, hun re-integratietaak uitvoeren en daarbij de FNV lokaalgroepen inschakelen. In deze rapportage volgt in het eerste gedeelte de uitkomst van het onderzoek naar het gemeentelijk re-integratiebeleid. In het tweede gedeelte wordt de uitkomst van het cliëntenonderzoek besproken. In het derde gedeelte volgen de gemeentescans van gemeenten waarbij acht of meer bijstandsgerechtigden de vragenlijst hebben ingevuld.

9


I ONDERZOEK NAAR HET RE-INTEGRATIEBELEID PARTICIPATIEPLAATSEN Iets minder dan de helft (13) van de gemeenten heeft participatieplaatsen ingevoerd. De meeste gemeenten (14) hebben geen participatieplaatsen. Van de gemeenten met participatieplaatsen hebben negen gemeenten het aantal plaatsen opgegeven; gemiddeld zijn er 380 participatieplaatsen per gemeente in 2012 en 447 in 2013. Eén gemeente merkt op dat alle bijstandsgerechtigden met een uitkeringstoekenning een participatieplaats krijgen. Gemiddeld bedraagt de premie € 310 per jaar in 2012 en in 2013 € 300 per jaar. Eén gemeente merkt op dat de duur van participatieplaatsen te lang is en dat men daarom niet voor deze mogelijkheid heeft gekozen.

TEGENPRESTATIE De tegenprestatie is in 2012 in de bijstandswet opgenomen om gemeenten de mogelijkheid te geven mensen te vragen om iets terug te doen voor hun uitkering. De tegenprestatie is niet bedoeld om de kans op werk toe te laten nemen. Van de 27 gemeenten geven vier gemeenten aan de tegenprestatie te hebben ingevoerd; negentien gemeenten hebben dit niet gedaan en vier gemeenten zeggen de tegenprestatie te gaan invoeren, waarbij één gemeente aangeeft dat de tegenprestatie geen verplichtend karakter krijgt. Op de vraag naar het soort werkzaamheden volgen weinig concrete antwoorden: vrijwilligerswerk, algemeen maatschappelijke activiteiten met additioneel karakter, werkzaamheden met een maatschappelijk nut. Maar ook noemt een gemeente: additionele werkzaamheden in het groen, demontage-, wasserij- en schoonmaakwerkzaamheden. De tegenprestatie blijkt volgens zes gemeenten voor verschillende groepen te (gaan) gelden. Uit de antwoorden blijkt dat enkele gemeenten de tegenprestatie wel inzetten om de kans op betaalde arbeid te vergroten. Doelgroep voor de tegenprestatie

Aantal gemeenten

• Bijstandsgerechtigden die (tijdelijk) vrijgesteld zijn

1

• Bijstandsgerechtigden die niet (tijdelijk) vrijgesteld zijn

2

• Alle bijstandsgerechtigden

3

De duur van de tegenprestatie is bij één gemeente één maand; bij drie gemeenten tussen drie en zes maanden en bij één gemeente langer dan zes maanden. Het aantal uren per week ligt tussen 17 en 32 uur. Opmerkingen bij dit onderdeel: • Er wordt geen tegenprestatie ingevoerd omdat er betere manieren zijn om mensen aan het werk te helpen. • Het budget is nodig voor participatietrajecten. Er is daardoor onvoldoende budget voor de uitvoering van de tegenprestatie.

10


TRAJECTEN WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING Alle 26 gemeenten hebben trajecten waar met behoud van uitkering gewerkt wordt. Eén gemeente geeft aan dat deze trajecten alleen zijn voor arbeidsgewenning. De uitgevoerde werkzaamheden zijn divers bij zowel profit als non-profit bedrijven. Gemeenten is gevraagd wie in aanmerking komen voor werken met behoud van uitkering en hoe de selectie plaats vindt. Doelgroep werken met behoud van uitkering

Aantal gemeenten

- Bijstandsgerechtigden met arbeidsverplichting

8

- Bijstandsgerechtigden met voldoende gezondheid

3

- Bijstandsgerechtigden met afstand op de arbeidsmarkt

7

- Bijstandsgerechtigden langer dan half jaar werkloos

1

Wijze van selectie voor het traject - Gesprek klantmanager/werkcoach van gemeente

Aantal gemeenten 16

- Gesprek re-integratiebedrijf

1

- Gesprek klantmanager en re-integratiebedrijf

4

- Test

2

- Anders

3

In een traject ‘werken met behoud van uitkering’ werken bijstandsgerechtigden gemiddeld 25 uur per week volgens 19 gemeenten (range van 12 tot 32 uur). Veel gemeenten geven in de toelichting aan dat het aantal uren aankelijk is van iemands persoonlijke situatie. Gemiddeld duurt een traject acht maanden (21 gemeenten). De langere trajecten zijn vaak inclusief drie maanden in een trainings- en diagnosecentrum. De meeste gemeenten voeren de trajecten zelf uit. Duur van het traject

Aantal gemeenten

- t/m 3 maanden

7

- 6 maanden

6

- 8 maanden

1

- 12 maanden

4

- 24 maanden

2

Uitvoering van het traject

Aantal gemeenten

- Gemeente

10

- SW-bedrijf

2

- Gemeente en SW-bedrijf

6

- Gemeente en re-integratiebedrijf

3

- Leerwerkbedrijf

2

- Gemeente, SW-bedrijf en re-integratiebedrijf

2

11


Er is gevraagd op welke wijze het traject bijdraagt aan de kans op werk. De antwoorden zijn min of meer in drie categorieën in te delen: • Opdoen van arbeidsritme, werkervaring, werknemersvaardigheden. Bijna alle gemeenten benoemen dit aspect. • Circa zeven gemeenten noemen expliciet een meer educatief element: vorming, opleiding, scholing, vaktechnische vaardigheden e.d. • Enkele gemeenten geven aan dat een traject uitgevoerd wordt bij een reguliere werkgever waardoor de stap naar regulier werk klein is. Enkele gemeenten (vier) verstrekken bijstandsgerechtigden een bonus voor het werken. Eén gemeente geeft aan dat dat niet het geval is omdat er een arbeidsovereenkomst is na twee maanden werken met behoud van uitkering. Op de vraag wat de hoogte van de bonus is, zijn de volgende antwoorden gegeven: - Reiskosten, vrijwilligerspremie en werkaanvaardingspremie van € 1.500 - Individueel bepaald - € 300 eenmalig of vrijwilligerspremie - € 80 per maand en aanvulling aankelijk van de loonwaarde. Er is gevraagd of gemeenten een inleenvergoeding vragen voor verrichte werkzaamheden van bijstandsgerechtigden. Inleenvergoeding

Aantal gemeenten

• Ja

3

• Nee

16

• In sommige gevallen

5

• Anders:

2

– alleen bij participatieplaatsen – tegenprestatie van werkgever is dat hij de scholing betaalt en een baanintentie afgeeft Op de vraag wat er gebeurt als het traject is afgelopen, blijkt dat het merendeel van de gemeenten het traject voortzet, al dan niet in andere vorm. Voor de meeste gemeenten is het belangrijk dat bijstandsgerechtigden actief blijven. Na afloop van het traject - Niets, men blijft in de uitkering - Een alternatief traject

Aantal gemeenten 8 12

- Standaardtraject (papier prikken, schoonmaken)

2

- Vervolg van het traject

4

AAN HET WERK KOMEN Alle gemeenten op één na geven aan dat bijstandsgerechtigden de mogelijkheid hebben om tijdens de werktijd te kunnen solliciteren. De gemeente krijgt op verschillende manieren inzicht in wat nodig is om een bijstandsgerechtigde aan het werk te krijgen. De meeste gemeenten geven aan dat dit een combinatie is van gesprekken met de bijstandsgerechtigde waarbij ervaringen geëvalueerd worden. Vijf gemeenten geven aan dat screeningsinstrumenten gebruikt worden en vijf gemeenten geven aan dat de werkgeverskant ook een rol speelt (arbeidsmarktinformatie, feedback van werkgevers, contact met de arbeidsmarkt).

12


MAATWERK Van de 26 gemeenten geven 23 aan dat er een persoonlijk plan van aanpak is waarin de route naar werk is beschreven. De overige drie gemeenten antwoorden dat er een voorzieningenplan is; dat er nog niet voor iedereen een plan is en dat er voor klanten met een SW-indicatie een IOP (individueel ontwikkelingsplan) is. Er is gevraagd hoe gemeenten invulling geven aan het maatwerk. Invulling van maatwerk

Aantal gemeenten

- Individuele trajecten

15

- Begeleidings- en voortgangsgesprekken

6

- Vaste begeleider

4

- N.v.t.

1

Overigens geven alle 26 gemeenten aan dat elke bijstandsgerechtigde een persoonlijke begeleider krijgt toegewezen. Deze begeleider voert de regie over het traject, doet de voortgangsgesprekken, coacht etc. Scholing hoort bij alle 26 gemeenten tot de mogelijkheid. Vier gemeenten hebben deze vraag ingekaderd door te stellen dat: - Scholing alleen mogelijk is om afstand tot de arbeidsmarkt te overbruggen; - Mogelijkheden beperkt zijn; - Scholing alleen ingezet wordt als er een baangarantie is; - Scholing alleen ingezet wordt als daarmee de kans op werk sterk toeneemt.

VERDRINGING Volgens bijna alle gemeenten werden de werkzaamheden uit de trajecten werken met behoud van uitkering voorheen door niemand uitgevoerd. Eén gemeente zegt dat de effecten van verdringing niet in beeld zijn en een andere gemeente zegt dat de werkzaamheden ook door SW-medewerkers uitgevoerd worden. Om verdringing te voorkomen zeggen 24 gemeenten dat men daar alert op is, of toetst dat dat niet gebeurt; twee gemeenten geven aan niets te doen. Opvallende antwoorden: - Vastleggen in inkoopcontracten dat het om additionele plaatsen gaat. - Alleen maatschappelijk nuttige taken komen in aanmerking. Gemeente wacht op betere invulling door de landelijke politiek. - Werken met behoud van uitkering niet langer dan één maand, dan arbeidsovereenkomst. - Gemeente wil hierover afspraken gaan maken met de OR-en van bedrijven. - In de verordening is vastgelegd dat verdringing niet mag.

BEJEGENING Alle gemeenten geven aan aandacht te hebben voor de bejegening. Er is gevraagd naar de manier waarop dat gestalte krijgt en op welke wijze bijstandsgerechtigden hun klachten kunnen bespreken binnen de gemeente. Aandacht voor bejegening

Aantal gemeenten

- Er is een klachtenprocedure

10

- Instructie, training klantmanagers

9

- Goede voorlichting

2

- Klacht in gesprek behandelen

2

- Combinatie (klachtenprocedure, voorlichting en instructie klantmanagers)

1

- Klachtenprocedure en cliëntenparticipatie

2

13


Klachten behandeling - Er is een klachtencommissie of klachtenfunctionaris

Aantal gemeenten 16

- Hoofd SZW

5

- B&W

2

- Klachtencommissie en hoofd SZW

2

- Klachtencommissie en cliëntenraad

1

Het merendeel van de gemeenten (negentien gemeenten) geeft aan dat de tevredenheid van bijstandsgerechtigden gemonitord wordt; twee gemeenten doen dat niet en vijf gemeenten geven aan dat men dat gedaan heeft of zijn van plan dat te gaan doen, of dat dit onderdeel is van de evaluatie van het traject.

14


II ONDERZOEK ONDER BIJSTANDSGERECHTIGDEN ALGEMEEN Ruim veertig procent van de personen die gaan werken met behoud van uitkering blijkt nog geen jaar bijstand te ontvangen. Blijkbaar richt het werken met behoud van uitkering zich het meest op mensen die recent de bijstand zijn ingekomen en niet op het ‘granieten’ bestand. Dat is opmerkelijk, want mensen die recent de bijstand in zijn gekomen, hebben over het algemeen werkervaring, met uitzondering van schoolverlaters en vrouwen die recent na een scheiding in de bijstand komen. Dat blijkt ongeveer tien procent van de respondenten te zijn. Hoe langt ontvangt u een bijstandsuitkering? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

9%

20

3 maanden tot 1 jaar

33%

76

1 tot 2 jaar

25%

55

2 tot 5 jaar

0 t/m 3 maanden

20%

46

Langer dan 5 jaar

9%

21

Uitkering gestopt of aanvraag loopt

4%

8

Beantwoorde vraag

206

Overgeslagen vraag

20

Het merendeel geeft aan meerdere jaren werkervaring te hebben; tien procent heeft geen werkervaring waarvan de helft schoolverlater is. Vijf procent van degenen met werkervaring is ZZP-er geweest.

WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING • Lengte en duur Gemiddeld werkt men op het moment van de enquête bijna negen maanden met behoud van uitkering. De meest voorkomende duur dat men werkzaam is met behoud van uitkering is drie maanden. Er zijn ook meerdere meldingen van meer dan vier jaar. De gemiddeld werkweek bedraagt 27 uur en het meest voorkomend is 32 uur per week. Gemiddeld is de lengte van een traject werken met behoud van uitkering bijna twaalf maanden. Het meest voorkomende antwoord is drie maanden. De reden hiervan is waarschijnlijk dat meerdere gemeenten – zo blijkt uit de antwoorden – trajecten kennen waarvan het eerste deel bestaat uit een diagnosefase van drie maanden. Uit de enquêtes blijkt tevens dat redelijk veel bijstandsgerechtigden niet weten wat er na deze fase gaat gebeuren. In de praktijk wordt deze fase gevolgd door het daadwerkelijk starten met werken in een bepaalde sector (bijvoorbeeld groenvoorziening, administratie e.d.) waardoor de totale lengte van het traject verder zal oplopen.

15


Hoe langt werkt u al met behoud van uitkering? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

0 t/m 3 maanden

34%

71

4 t/m 6 maanden

30%

62

7 t/m 12 maanden

17%

36

13 t/m 24 maanden

8%

17

10%

20

Percentage reacties

Aantal reacties

>24 maanden Beantwoorde vraag

206

Overgeslagen vraag

20

Hoeveel uur per week werkt u met behoud van uitkering? Antwoordopties 0 t/m 10 uur

4%

8

11 t/m 20 uur

29%

59

21 t/m 30 uur

15%

31

> 30 uur

53%

109

Beantwoorde vraag

207

Overgeslagen vraag

19

• Soort werk Het blijkt dat de meeste trajecten ‘werken met behoud van uitkering’ zich afspelen in de gemeentelijke sfeer. Productiewerk wordt vaak verricht in een sociale werkvoorzieningsbedrijf. Schoonmaak betreft tevens schoonmaak in de openbare buitenruimte (ruimen van zwerfafval e.d.). ‘Werkzaamheden voor gemeenten’ is meestal gescoord wanneer er sprake is van meerdere soorten werkzaamheden die iemand voor de gemeente verricht, zoals groenvoorziening, administratie, schoonmaak. Wat voor soort werk doet u? Meerdere antwoorden zijn mogelijk Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

22%

60

Groenvoorziening

7%

18

Administratief werk

9%

25

Zorg

6%

16

Werkzaamheden voor de gemeente

7%

19

Bij een koeriersbedrijf/post

2%

6

Schoonmaak

8%

22

Kringloop

5%

15

34%

92

Productiewerk

Anders Aantal reacties

273

Beantwoorde vraag

214

Overgeslagen vraag

12

16


• Bijdrage van het traject op werk Slechts tien procent van de respondenten is van mening dat het traject de kans op werk vergroot, terwijl ruim vijftig procent denkt dat dit niet het geval is. Meerderen hebben een opmerking geplaatst dat het werk totaal niet aansluit bij opleiding, interesse, vaardigheden en capaciteiten. Vooral over het (lage) niveau van het werk wordt kritiek geuit. Een verklaring vanuit de gemeenten voor het lage niveau is dat het traject gericht is op het opdoen van arbeidsritme. Voor degenen die nog recent gewerkt hebben, vormt dit echter geen argument. Denkt u dat u door deze werkzaamheden meer kans heeft op gewoon werk? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

10%

20

Ja Nee

54%

115

Misschien

19%

40

Weet niet

6%

12

11%

24

Anders Beantwoorde vraag

211

Overgeslagen vraag

15

• Mening over het ‘werk’ Wat vinden de mensen die moeten werken met behoud van uitkering van het werk en wat daar mee samenhangt? Het soort werk vindt men gemiddeld niet slecht maar ook niet goed. Dat is opvallend gezien het feit dat het werkzaamheden betreft die men verplicht moet doen. Ruim de helft van de mensen heeft andere werkzaamheden voorgesteld maar die werden niet gehonoreerd door de gemeente (zie verderop). Het contact met collega’s scoort het beste. De begeleiding die men krijgt van de gemeente of de uitvoerende instantie scoort het slechtst. Er is niet apart gevraagd of de begeleiding vanuit de gemeente of een andere uitvoerder gegeven werd. Vaak zijn dit verschillende personen. De bejegening van de begeleiders of leidinggevende scoort net onder het gemiddelde. Wat vindt u? Antwoordopties

Heel slecht

Slecht

Niet slecht en

Goed

Heel goed

N.v.t. Gemiddeld

ook niet goed Ik vind het soort werk dat ik doe:

39

30

49

62

16

13

2,9

Mijn contact met mijn collega's is:

10

15

27

96

49

12

3,8

Ik vind de begeleiding die ik krijg:

51

52

44

33

14

15

2,5

Ik vind de arbeidsomstandigheden:

29

41

58

54

18

11

3,0

42

39

33

63

15

17

2,8

Ik vind de bejegening van de begeleiders of leidinggevenden: Beantwoorde vraag

211

Overgeslagen vraag

15

• Medewerking aan het traject Er is gevraagd wat er gebeurt als men niet meewerkt aan het traject werken met behoud van uitkering. Bijna iedereen is ervan doordrongen dat dit gevolgen heeft voor de uitkering. Een enkeling heeft te maken gehad met een korting.

17


Wat gebeurt er als u niet mee (wilt) werken? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

Gekort op de uitkering

42%

88

Uitkering stopgezet

22%

46

Eerst korting, dan stopzetting

19%

40

Geen idee

9%

20

Niets of n.v.t.

4%

9

Anders

4%

9

Beantwoorde vraag

212

Overgeslagen vraag

14

• Na afloop van het traject Omdat een traject een einde heeft, is gevraagd of men weet wat er na afloop van het traject gebeurt wanneer het traject niet eindigt met een dienstverband. Eenderde van de respondenten heeft geen idee wat er gaat gebeuren en ruim eenderde denkt dat er een nieuw traject komt of dat het traject verlengd wordt. De meesten die ‘anders’ hebben ingevuld, geven aan dat er geen traject is. Als uw traject is afgelopen en u heeft nog steeds geen werk, wat gebeurt er dan? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

18%

35

5%

9

Traject wordt vervolgd

14%

27

Nieuw traject

23%

44

Weet niet

33%

64

8%

16

Thuis zitten met uitkering Thuis zitten zonder uitkering


195

Overgeslagen vraag

31

MAATWERK • Trajectplan Op de vraag of men een persoonlijk trajectplan heeft, antwoordt bijna eenderde met ja (61 personen). De volgende vraag betrof de inhoud van dit plan. De helft van de mensen die de vraag positief hebben beantwoord beschrijft de activiteiten die men op dat moment uitvoert als inhoud van het trajectplan. Slechts negen mensen beschrijven een daadwerkelijk plan (met activiteiten en een einddoel). De overigen melden dat ze geen idee hebben of beschrijven een doel: opstap naar betaalde arbeid. Of er nu daadwerkelijk wel of geen plan is, is niet duidelijk. Wel dat men dus over het algemeen het plan niet kent.

18


Heeft u een persoonlijk trajectplan? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

Ja

29%

61

Nee

53%

113

Weet niet

14%

30

4%

8


212

Overgeslagen vraag

14

• Rekening met wensen, opleiding en vaardigheden Meer dan de helft van de respondenten geeft aan dat er geen rekening is gehouden met hun wensen ten aanzien van het werk. Het gaat dan niet alleen over het soort werk, maar ook over werktijden, thuissituatie en gezondheid. Van de 57 personen die aangeven dat er wel rekening wordt gehouden met de wensen, vullen tien personen aan dat dat wel een beetje zo is, of gedeeltelijk. Heeft u de indruk dat er rekening wordt gehouden met uw wensen ten aanzien van werk? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

Ja

27%

57

Nee

60%

125

Weet niet

9%

19

Anders

4%

9

Beantwoorde vraag

210

Overgeslagen vraag

16

Op de vraag op welke wijze er dan rekening wordt gehouden met eigen wensen zijn 47 reacties gekomen. Aantal reacties • Er wordt rekening gehouden met fysieke beperkingen

7

• Er wordt rekening gehouden met thuissituatie

5

• Er wordt rekening gehouden met voorkeur

19

• Geen relevant antwoord

16

Er is ook gevraagd waarom men denkt dat de gemeente geen rekening houdt met eigen wensen ten aanzien van het werk. Er zijn 123 reacties. Aantal reacties • De gemeente is de baas

29

• Geen interesse, gemeente luistert niet

38

• Al het werk is passend

12

• Er is geen ander werk

12

• Wel beloofd, maar niet nagekomen • Anders

4 28

Een veel gehoorde klacht op deze vraag is dat de gemeente geen interesse toont in de persoonlijke omstandigheden en geen rekening houdt met de gezondheid, thuissituatie of leeftijd. Of dat de gemeente afspraken heeft met een bedrijf en verplicht is om mensen te leveren.

19


Heeft u de indruk dat er rekening wordt gehouden met uw vooropleiding en vaardigheden? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

Ja

21%

43

Nee

68%

142

Weet niet

10%

21

1%

2


208

Overgeslagen vraag

18

• Eigen initiatief Er is gevraagd of respondenten een voorstel hebben gedaan aan de gemeente als invulling van het traject naar werk. Ruim de helft zegt dat gedaan te hebben (54%); eenderde heeft dat niet gedaan. Aan de mensen die hebben aangegeven dat men met een eigen voorstel is gekomen, is gevraagd hoe de gemeente reageerde op hun alternatief. Het merendeel (56%) geeft aan dat hun voorstel door de gemeente is afgewezen. Uit de toelichting blijkt dat veel mensen hebben gevraagd om een opleiding of training. Deze verzoeken werden in bijna alle gevallen afgewezen met de motivatie dat er onvoldoende budget was. Een andere veel voorkomende afwijzingsgrond blijkt te zijn dat een alternatief niet past binnen (standaard-)mogelijkheden van de gemeente. Wat was de reactie van de gemeente? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

Afwijzing

56%

85

Toegekend

37%

14

In behandeling

4%

5

Anders

3%

2

Beantwoorde vraag

106

Overgeslagen vraag

11

• Begeleiding Op de vraag of men begeleiding krijgt bij het werk antwoordt bijna tweederde van de respondenten ontkennend, waarbij meerderen de opmerking plaatsen dat er geen sprake is van begeleiding maar van toezicht en controle of van slechts een minimale begeleiding. Ook zegt een aantal dat door de aard van de werkzaamheden (laag niveau) geen begeleiding nodig is. Van de mensen die begeleiding krijgen scoort deze begeleiding gemiddeld neutraal: niet goed en niet slecht. Krijgt u begeleiding bij het werk dat u doet? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

Ja

31%

66

Nee

63%

134

Weet niet

2%

4

Anders

4%

8

Beantwoorde vraag

212

Overgeslagen vraag

14

20


Indien ja, wat vindt u van de begeleiding? Heel slecht

Slecht

6

14

Niet slecht en

Goed

Heel goed

27

7

ook niet goed 22

Beantwoorde vraag

76

Overgeslagen vraag

150

Gemiddeld

Aantal

waardering

reacties

3,2

76

AAN HET WERK KOMEN • Werk zoeken en begeleiding Van alle respondenten zoekt driekwart naar werk en geeft één op de vijf aan niet naar werk te zoeken, bijvoorbeeld door hoge leeftijd, gezondheid, of dat er een arbeidsovereenkomst in het verschiet ligt. Ruim de helft van de respondenten die actief naar werk zoekt, ontvangt daar geen hulp bij van de gemeente. Bij de antwoorden op de categorie ‘Anders’ blijkt dat meerdere respondenten inmiddels werk hebben gevonden. Zoekt u op dit moment naar werk en krijgt u daar hulp bij? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

19%

40

Ja, ik zoek naar werk maar krijg daar geen hulp bij

58%

122

Ja, ik zoek naar werk en krijg daar ook hulp bij

16%

34

6%

13

Nee, ik zoek niet naar werk


209

Overgeslagen vraag

17

• Solliciteren Eenderde van de mensen die werkt met behoud van uitkering krijgt tijdens werktijd de tijd om te solliciteren. Vaak meldt men erbij dat er wel toestemming gevraagd moet worden voor een sollicitatiegesprek. De meesten uit de groep ‘Anders’ melden dat men voldoende tijd heeft om naast het werk te solliciteren omdat men niet veel uren per week werkt. Ruim veertig procent geeft aan geen tijd te krijgen om naar werk te zoeken. Dat is opmerkelijk als het doel van het traject is dat men uiteindelijk betaald werk gaat verrichten. Meerderen plaatsen de opmerking dat de gemeente vindt dat men in eigen tijd werk moet zoeken. In bijna de helft van de gevallen heeft de gemeente een verplicht aantal sollicitaties per week opgelegd. Er is niet gevraagd naar het aantal verplichte sollicitaties. Krijgt u tijdens uw werk voldoende tijd om naar werk te zoeken, om te solliciteren? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

Ja

35%

74

Nee

42%

88

Weet niet Niet van toepassing; ik zoek niet naar werk Anders Beantwoorde vraag

209

Overgeslagen vraag

17

9%

18

10%

20

4%

9

21


Heeft uw gemeente bij u een aantal verplichte sollicitaties opgelegd? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

Ja

48%

100

Nee

45%

94

Weet niet

6%

12

Anders:

1%

3

Beantwoorde vraag

209

Overgeslagen vraag

17

• Vergroting van kans op werk Er is gevraagd wat men nodig denkt te hebben om weer aan het werk te komen. Hierop hebben 188 respondenten geantwoord. Er blijkt het meeste behoefte te zijn aan een opleiding, waarbij het halen van het rijbewijs vaak gemeld wordt. Mensen melden dat men daar zelf geen geld voor heeft en dat de gemeente een scholing niet langer betaalt als gevolg van de bezuinigingen. Veel mensen melden dat men door een arbeidshandicap geen kans maakt bij een werkgever. Wat heeft u nodig om aan het werk te komen? Aantal reacties • Opleiding

51

• Kansen bij een werkgever

30

• Begeleiding

29

• Betere werkgelegenheid

23

• Betere gezondheid

11

• Passende baan

8

• Werkervaring

8

• Sollicitatietijd

4

• Anders

8

Totaal

188

INKOMSTEN De bijstandswet biedt de mogelijkheid om mensen die werken met behoud van uitkering een bonus of premie toe te kennen. Bij participatieplaatsen is dat zelfs in de wet opgenomen. Er is gevraagd of men naast de uitkering een premie of bonus ontvangt. Bijna driekwart ontvangt alleen de uitkering. Eén op de vijf weet het niet of heeft ‘Anders’ ingevuld. Bij de categorie ‘Anders’ wordt meerdere malen de opmerking gemaakt dat het vergoeding van reiskosten betreft. Een aantal respondenten klaagt dat men geen reiskostenvergoeding ontvangt, maar wel kosten maakt. Hetzelfde geldt voor kinderopvang. Iemand klaagt dat men voorheen twaalf uur (betaald) werkte omdat dat het maximum was en nu 32 uur moet werken zonder loon. Tot slot maken meerderen melding dat de bonusregeling per januari 2013 afgeschaft is.

22


Krijgt u, naast een bijstandsuitkering, ook een premie of bonus voor het werk dat u doet? Antwoordopties

Percentage reacties

Ja, ik krijg een bonus of premie naast mijn bijstandsuitkering

Aantal reacties

8%

25

73%

155

Ik krijg een loonaanvulling, naast mijn bijstandsuitkering

0%

0

Weet niet

3%

7

16%

24

Ik ontvang alleen een bijstandsuitkering


211

Overgeslagen vraag

15

VERDRINGING Bijna de helft van de mensen denkt dat het werk voorheen door betaalde arbeidskrachten werd verricht; veelal door Wsw-ers, maar ook in andere onderdelen binnen de gemeentelijke organisatie (groenvoorziening, administratie) en de zorg. Meerdere malen werd melding gemaakt dat tijdelijke contracten van medewerkers niet verlengd werden en dat in plaats hiervan bijstandsgerechtigden werden ingezet. Worden de werkzaamheden die u nu doet voorheen door een werknemer gedaan die daarvoor loon kreeg betaald? Antwoordopties

Percentage reacties

Aantal reacties

Ja

47%

98

Nee

25%

52

Weet niet

25%

52

3%

7


209

Overgeslagen vraag

17

MENING OVER WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING Er is gevraagd wat men denkt over werken met behoud van uitkering met de stelling dat de politiek vindt dat iedereen iets moet doen om zijn of haar uitkering te verdienen. Hierop zijn 202 reacties gekomen. Ruim driekwart is het met de stelling eens, maar de meesten stellen wel voorwaarden bij werken met behoud van uitkering. Ruim een op de vijf is het niet eens met de stelling, de meest geuite kritiek is dat werken hoort te lonen en dat werken met behoud van uitkering leidt tot verdringing. Aantal reacties • Goed

50

— maar rekening houden met persoon en eigen inbreng

30

— maar wel perspectief op werk

21

— maar wel financiële tegemoetkoming, loon

17

— maar geen verdringing of bij commercieel bedrijf

12

— maar met goede begeleiding/bejegening

10

— maar met goede omstandigheden

14

— voor het opdoen van sociale contacten • Tegen • Weet niet Totaal

2 45 1 202

23


GEMEENTESCAN ALMELO AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK Het zwartboek ‘Werken in de bijstand’ van december 2012 riep de vraag op of het werkelijk zo slecht gesteld was met de uitvoeringspraktijk van gemeenten. Het zwartboek riep het beeld op van slechte bejegening van bijstandsgerechtigden, slechte arbeidsomstandigheden, verdringing op de arbeidsmarkt en trajecten die niet naar werk leidden. De FNV heeft meer dan vijftig lokaalgroepen en dit bood de gelegenheid om op meerdere plaatsen diepergaand te onderzoeken wat het re-integratiebeleid van gemeenten inhoudt en hoe het uitgevoerd wordt. Dit vanuit de gedachte dat wanneer blijkt dat in een gemeente de situatie onvoldoende is, dezelfde lokaalgroep ingezet kan worden om de situatie te verbeteren, bijvoorbeeld via politieke lobby.

UITVOERING VAN HET ONDERZOEK Het onderzoek kent twee onderdelen. De uitkomst daarvan kan dienen als input voor verbetering van het gemeentelijk beleid en/of de uitvoeringspraktijk. Het eerste onderdeel bestaat uit het inventariseren van het gemeentelijk beleid rond re-integratie. Het tweede gedeelte bestaat uit het verzamelen van reacties van bijstandsgerechtigden. Beide deelonderzoeken zijn vormgegeven door vragenlijsten in Survey Monkey. Eind december 2012 zijn (vertegenwoordigers van) de lokaalgroepen uitgenodigd om hen te informeren over het onderzoek, de aanpak en het doel. 59 lokaalgroepen hebben medewerking aan het onderzoek toegezegd. Uiteindelijk zijn niet alle groepen erin geslaagd om het onderzoek uit te voeren. In totaal zijn er 226 bruikbare vragenlijsten ingevuld en 27 vragenlijsten van gemeentelijk beleid.

RE-INTEGRATIEBELEID GEMEENTE ALMELO De gemeente Almelo2 kent zowel participatieplaatsen als trajecten naar werk waarbij bijstandsgerechtigden werken met behoud van uitkering. De gemeente heeft de tegenprestatie niet ingevoerd. Het aantal participatieplaatsen bedroeg in 2012 en 2013 € 450 en in beide jaren was de premie € 600. De trajecten met behoud van uitkering zijn bedoeld voor mensen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt en worden door de gemeente zelf uitgevoerd. Het soort werkzaamheden is divers. Gemiddeld is het aantal uren per week waarop men werkt met behoud van uitkering 32 uur. Een traject duurt drie maanden. Het doel is het opdoen van ervaring en het behouden van een arbeidsritme. De bijstandsgerechtigden ontvangen voor dit werk geen bonus of premie. Ook de inlener ontvangt geen vergoeding van de gemeente. Convince Almelo (afdeling arbeidsbemiddeling van de gemeente) stelt vast wat bijstandsgerechtigden nodig hebben om aan het werk te komen. Er is een individueel plan van aanpak en er is de mogelijkheid van scholing. Er is tevens een persoonlijke begeleider die de bijstandsgerechtigde ondersteunt en coacht op basis van het trajectplan. Indien het traject niet leidt tot uitstroom zorgt de gemeente ervoor dat men actief blijft door te verwijzen naar participatie. De gemeente let erop dat er geen verdringing plaatsvindt, onder meer door het beperken van werkervaringsplaatsen. Er is aandacht binnen de gemeente voor bejegening. Men kan klachten kwijt bij een klachtenambtenaar die de klacht aandelt. Verder monitort de gemeente de tevredenheid en ervaringen van bijstandsgerechtigden.

ALGEMEEN Er hebben negentien bijstandsgerechtigden de enquête (min of meer) volledig ingevuld. Er is één enquête verwijderd omdat deze binnen de eerste zes vragen niet verder was ingevuld. Wat opvalt is dat tweederde van bijstandsgerechtigden langer dan twee jaar bijstand ontvangt, terwijl dat landelijk gezien nog geen eenderde is.

2

Bron: enquête ingevuld door gemeente.

24


Duur in bijstand Aantal

Almelo (%)

Minder dan 3 maanden

2

11

9


1

5

34

1 – 2 jaar

3

16

24

2 – 5 jaar

9

47

20

Langer dan 5 jaar

4

21

9


0

Totaal

19

Landelijk (%)

4 100

100

Het merendeel geeft aan meerdere jaren werkervaring te hebben; twee van de 19 waren zzp-er.

WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING • Lengte en duur Gemiddeld werkt men op het moment van de enquête 16,5 maanden met behoud van uitkering (het landelijke gemiddelde is negen maanden). Dit is opvallend gezien het feit dat de gemeente aangeeft dat een traject drie maanden duurt. De gemiddeld werkweek bedraagt 29 uur (landelijk is dit 27 uur) en het aantal uren per week dat het meest voorkomt is meer dan dertig uur per week. Gemiddeld is de lengte van een traject werken met behoud van uitkering twaalf maanden. Dit komt ook overeen met het landelijk beeld, maar niet met het beleid dat de gemeente voert. • Soort werk Het blijkt dat de meeste trajecten werken met behoud van uitkering zich afspelen in de productiesfeer. De categorie ‘Anders’ betreft mensen die in commerciële bedrijven werkzaam zijn. Wat voor soort werk doet u? Meerdere antwoorden zijn mogelijk Antwoordopties

Percentage landelijk

Aantal reacties

22%

7

Groenvoorziening

7%

2

Administratief werk

9%

1

Zorg

6%

2


7%

2


2%

Schoonmaak

8%

Kringloop

5%

Productiewerk

Anders

34%

Aantal reacties

19

Beantwoorde vraag

19

Overgeslagen vraag

0

5

• Bijdrage van het traject aan kans op werk Op de vraag of men denkt dat de werkzaamheden bijdragen aan de kans op werk, antwoorden vijf personen positief, zeven personen dat dit niet het geval is en de overige weten het niet. Het aantal positief gestemden ligt dus boven het landelijk gemiddelde. 25


Denkt u dat u door deze werkzaamheden meer kans heeft op gewoon werk? Antwoordopties


Aantal reacties

Ja

10%

5

Nee

54%

7

Misschien

19%

1

Weet niet

6%

5

11%

0


18

Overgeslagen vraag

1

• Mening over het ‘werk’ Wat vinden de mensen die moeten werken met behoud van uitkering van het werk en wat daar mee samenhangt? Op de vraag wat men vindt van het soort werk, beoordeelt men dat gemiddeld tussen ‘niet slecht en niet goed’ en ‘goed’ (3,2), hetgeen boven het landelijk gemiddelde is van 2,9. Het contact met collega’s scoort het beste. Dat is landelijk ook zo, waar het gemiddelde op 3,8 lag. De begeleiding die men krijgt van de gemeente of uitvoerder scoort het slechtst, maar hoger dan het landelijk gemiddelde van 2,5. Er is niet apart gevraagd naar begeleiding vanuit de gemeente en van de uitvoerder. Vaak zijn dit verschillende personen. De bejegening van de begeleiders of leidinggevende scoort boven het gemiddelde; landelijk is dit 2,8. Op alle items scoort Almelo dus enkele tiende punten boven het landelijk gemiddelde. Wat vindt u? Antwoordopties

Heel slecht

Slecht

Ik vind het soort werk dat ik doe:

2

3


0

Ik vind de begeleiding die ik krijg: Ik vind de arbeidsomstandigheden:

Niet slecht en

Goed

Heel goed

N.v.t. Gemiddeld

2

9

1

2

3,2

0

2

13

3

1

4,0

2

5

6

5

0

1

2,8

3

1

4

9

1

1

3,2

3

2

3

9

0

1

3,2

ook niet goed


19

Overgeslagen vraag

0 Almelo gemiddeld

Landelijk gemiddeld


3,2

2,9


4,0

3,8


2,8

2,5


3,2

3,0

Ik vind de bejegening van de begeleiders of leidinggevenden:

3,2

2,8

26


• Medewerking aan het traject Er is gevraagd wat er gebeurt als men niet meewerkt aan het traject werken met behoud van uitkering. Bijna iedereen is ervan doordrongen dat dit gevolgen heeft voor de uitkering. Er wordt genoemd dat men dan gekort wordt, of dat men gekort wordt en dat daarna de uitkering stopt. Een paar hebben de vraag niet ingevuld en één denkt dat er niets gebeurd. Opvallend is dat het genoemde kortingspercentage varieert tussen de twintig en vijftig procent. Of men weet het niet, of men krijgt verschillende kortingspercentages te horen. • Na afloop van het traject Omdat een traject een einde heeft, is gevraagd of men weet wat er na afloop van het traject gebeurt wanneer het traject niet eindigt met een dienstverband. Opvallend is dat de meesten op de hoogte zijn dat er een nieuw traject volgt, waarbij meerderen aangeven dat dit in een fabriek is. Als uw traject is afgelopen en u heeft nog steeds geen werk, wat gebeurt er dan? Antwoordopties


Thuis zitten met uitkering

Aantal reacties

18%

Thuis zitten zonder uitkering

5%


14%

Nieuw traject

23%

9

Weet niet

33%

7

8%

1


17

Overgeslagen vraag

2

MAATWERK • Trajectplan Op de vraag of men een persoonlijk trajectplan heeft, antwoorden slechts vier dat dit het geval is (24%). Dit komt ongeveer overeen met het landelijk gemiddelde. Elf antwoorden dat dit niet het geval is, twee weten het niet en twee hebben de vraag overgeslagen. De volgende vraag betrof de inhoud van dit plan. Niemand kan aangeven wat erin staat. Of er nu daadwerkelijk wel of geen plan is, is niet duidelijk. Wel dat men dus over het algemeen het plan niet kent. • Rekening houden met wensen, opleiding en vaardigheden Er is gevraagd of men de indruk heeft dat de gemeente rekening houdt met wensen ten aanzien het soort werk en of de gemeente rekening houdt met de vooropleiding en vaardigheden. Op beide vragen antwoordt de meerderheid met nee (8). Vijf mensen zeggen dat er rekening gehouden is met hun wensen en zeven mensen geven aan dat er rekening is gehouden met de vooropleiding en vaardigheden. De overige weten het niet of hebben de vraag overgeslagen. De meesten slaan de vraag over op welke wijze er dan rekening wordt gehouden met eigen wensen. Degenen die wel reageren geven aan dat de begeleider vriendelijk is en belangstellend. Er is ook gevraagd waarom men denkt dat de gemeente geen rekening houdt met eigen wensen ten aanzien van het werk. Meerderen geven aan (5) dat er geen begrip is, dat het niet kan of om de leeftijd.

27


• Eigen initiatief Er is gevraagd of respondenten een alternatieve invulling als traject naar werk hebben voorgesteld aan de gemeente. Het merendeel heeft dat gedaan (12). Aan de mensen die hebben aangegeven dat men met een eigen voorstel is gekomen, is gevraagd hoe de gemeente reageerde op hun alternatief. Het merendeel geeft aan dat hun voorstel door de gemeente is afgewezen. Als redenen werd genoemd dat voorstel niet passend was, dat er geen budget was voor scholing, dat men eerst het traject van drie maanden moest volgen. Wat was de reactie van de gemeente? Antwoordopties


Aantal reacties

Afwijzing

56%

10

Toegekend

37%

2

In behandeling

4%

0

Anders

3%

Beantwoorde vraag

12

• Begeleiding Op de vraag of men begeleiding krijgt bij het werk antwoorden zeven mensen dat dit het geval is. Tien mensen zeggen dat er geen begeleiding is en enkele merken op dat dat door de aard van de werkzaamheden (laag niveau) ook niet nodig is. Van de mensen die begeleiding krijgen scoort deze begeleiding gemiddeld: niet goed en niet slecht. Dit komt overeen met het landelijk beeld.

AAN HET WERK KOMEN • Werk zoeken en begeleiding Driekwart van de respondenten zoekt actief naar werk en ontvangt daar geen hulp bij van de gemeente. Slechts twee mensen geven aan hulp te ontvangen bij het solliciteren. Eenderde van de mensen die werken met behoud van uitkering krijgt tijdens werktijd de tijd om te solliciteren. Beide uitkomsten komen overeen met het landelijk beeld. In driekwart van de gevallen heeft de gemeente een verplicht aantal sollicitaties per week opgelegd. Dat is aanzienlijk hoger dan het landelijk gemiddelde van nog geen helft. • Wat is nodig om aan het werk te komen Er is gevraagd wat men nodig denkt te hebben om weer aan het werk te komen. Hierop hebben zestien respondenten geantwoord. Er blijkt het meeste behoefte te zijn aan een opleiding, waaronder het halen van het rijbewijs. Aantal reacties • Opleiding

7


3

• Begeleiding

2


1


1

• Passende baan

1

• Sollicitatietijd

1

28


INKOMSTEN De bijstandswet biedt de mogelijkheid om mensen die werken met behoud van uitkering een bonus of premie toe te kennen. Bij participatieplaatsen is dat zelfs min of meer verplicht. Er is gevraagd of men naast de uitkering een premie of bonus ontvangt. Vijftien mensen geven aan alleen de bijstandsuitkering te ontvangen, drie geven aan een bonus te ontvangen en één heeft de vraag overgeslagen. Dit komt overeen met het landelijk beeld. Een enkeling meldt voorheen wel een bonus te hebben ontvangen en iemand die een bonus ontvangt, meldt dat het ontvangen ervan aangt van het ziekteverzuim.

VERDRINGING De overgrote meerderheid denkt dat het werk voorheen door betaalde arbeidskrachten werd verricht (11). Dit is hoog vergeleken bij het landelijk beeld waarbij een kleine meerderheid dacht dat het werk voorheen betaald werd. Twee mensen geven aan dat het werk voorheen niet door een betaalde kracht werd verricht en de overige weten het niet.

MENING OVER WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING Er is gevraagd wat men denkt over werken met behoud van uitkering met de stelling dat de politiek vindt dat iedereen iets moet doen om zijn of haar uitkering te verdienen. Er zijn achttien reacties hierop gekomen. Eenderde is het niet met de stelling eens. De helft van de instemmers stelt wel voorwaarden. Het landelijk beeld wijkt enigszins af; driekwart is het eens met de stelling en één op de vijf is het oneens. De rest weet het niet. Aantal reacties • Goed

7

• Goed, maar rekening met persoon en eigen inbreng

1

• Goed, maar wel perspectief op werk

2

• Goed, maar wel financiële tegemoetkoming, loon

1

• Goed, maar met goede begeleiding/bejegening

2

• Tegen

6

CONCLUSIES Op grond van een enquête die door negentien mensen is ingevuld, kunnen geen harde conclusies getrokken worden. De antwoorden geven echter wel een richting aan die serieus genomen moet worden. Over het algemeen kan gezegd worden dat de bijstandsgerechtigden positief staan tegenover werken met behoud van uitkering en men lijkt het werken ook niet vervelend te vinden. De tevredenheidsscore op contact met collega’s scoort bij alle gemeenten hoog. Tevens scoort de bejegening bij de bijstandsgerechtigden van de gemeente Almelo relatief goed (ruim boven het landelijk gemiddelde, maar net boven de categorie ‘niet goed en niet slecht’). Maar, voegen de meesten toe, dat werken met behoud van uitkering dient wel aan bepaalde eisen te voldoen. Overigens zijn in Almelo ook relatief veel bijstandsgerechtigden die aangeven tegen werken met behoud van uitkering te zijn. • Beleid Het beleid van de gemeente Almelo wijkt niet af van het beleid dat andere gemeenten voeren, behalve op het punt van de duur van een traject. De gemeente stelt dat deze drie maanden bedraagt, terwijl het landelijk gemiddelde veel hoger ligt. Maar in de praktijk blijken de trajecten overeen te komen met het landelijk gemiddelde. De bijstandsgerechtigden geven aan dat de trajecten steeds weer opnieuw beginnen. Er lijkt echter wel een groot gat tussen het beleid en de uitvoeringspraktijk, of hoe die bij bijstandsgerechtigden over komt. Maar ook daarin staat de gemeente Almelo niet alleen. Bij bijna alle gemeenten waarvan bijstandsgerechtigden hebben meegewerkt aan de enquête, spoort het beleid niet met de uitvoeringspraktijk zoals bijstandsgerechtigden die ervaren. 29


• Werken met behoud van uitkering De gemeente geeft aan dat de trajecten bedoeld zijn voor mensen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt. Het doel van de trajecten is het opdoen van arbeidsritme en werkervaring. Uit de enquêtes blijkt dat een aantal bijstandsgerechtigden recente werkervaring heeft. Maar in tegenstelling tot het landelijk beeld, ontvangt tweederde van de respondenten langer dan twee jaar een bijstandsuitkering en heeft waarschijnlijk een afstand tot de arbeidsmarkt. Maar de bijstandsgerechtigden zelf geven aan dat het traject niet bijdraagt aan de kans op werk. Voor mensen die recent bijstand ontvangen, kan men zich afvragen wat de gemeente beoogt met trajecten werken met behoud van uitkering. Immers deze groep heeft over het algemeen recente werkervaring en arbeidsritme. Mensen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt en met recente werkervaring, zouden gewoon betaald werk moeten krijgen. • Duidelijke communicatie Op meer punten blijkt dat de voorlichting door de gemeente beter kan. Bijna driekwart van de bijstandsgerechtigden weet niet of er een persoonlijk plan ligt en dus ook niet wat dit dan inhoudt. Ook weet de helft niet wat er gebeurt na afloop van het traject wanneer men nog niet aan het werk is gekomen. Een aantal denkt dat men de uitkering verliest, terwijl daar geen sprake van is. De gemeente zou hierin veel ongerustheid kunnen wegnemen. Slechts eenderde van de bijstandsgerechtigden geeft aan dat men tijdens werktijd tijd krijgt om te solliciteren, terwijl de gemeente aangeeft dat men wel de tijd heeft om te solliciteren. Dat roept de vraag op of bijstandsgerechtigden dat weten en of degene die het beleid uitvoert het beleid juist uitvoert of op de hoogte is van het beleid. Tot slot geven de bijstandsgerechtigden een verschillend percentage aan van de korting waarmee men te maken krijgt bij niet meewerken. • Maatwerk De gemeente zegt dat iedereen in het traject een persoonlijk trajectplan heeft, maar in de praktijk zegt slechts een kwart dat te hebben. Zelfs als er een plan is, dan schort het toch aan de communicatie daarover. De meerderheid van de mensen is met een alternatief gekomen als reactie op het soort werk dat de gemeente bood. Dit is in de meeste gevallen afgewezen. Ook zegt de meerderheid dat er geen rekening wordt gehouden met iemands wensen, vooropleiding of vaardigheden, hoewel de percentages lager liggen dan het landelijk gemiddelde. Op de vraag of het traject bijdraagt aan de kansen op werk, hetgeen toch de bedoeling is van een traject, dan antwoordt het merendeel dat dat niet het geval is, hoewel ook op dit item Almelo beter scoort dan het landelijk gemiddelde. Wellicht zou de gemeente toch meer moeten aansluiten bij de wensen, vooropleiding en vaardigheden om de kans van slagen op werk te vergroten. Immers een gemotiveerde werkzoekende blijkt één van de grootste succesfactoren te zijn voor werkhervatting. Bovendien weten de bijstandsgerechtigden goed aan te geven wat nodig is om hen aan het werk te helpen. Niet in alle gevallen zal de gemeente daarin tegemoet kunnen komen, maar in een aantal gevallen zeker wel, en wellicht in de andere gevallen kan het gesprek daarover geopend worden. Wanneer de gemeente meer oog heeft voor de behoeften en wensen, dan zal de lage score op tevredenheid over het soort werk waarschijnlijk ook verbeteren. Hoewel de gemeente aangeeft dat iedereen begeleiding krijgt, ervaren de bijstandsgerechtigden dat niet. De gemeente geeft aan dat de mogelijkheid van scholing bestaat. De bijstandsgerechtigden geven aan daar behoefte aan te hebben, terwijl men geen scholing krijgt. Mogelijk ligt daar een kans om de stap naar werk realiteit te maken. • Verdringing De gemeente geeft aan dat er maatregelen zijn om verdringing te voorkomen, maar op welke wijze wordt niet duidelijk. Desondanks geeft de grote meerderheid aan dat het werk dat men verricht voorheen door betaalde krachten werd uitgevoerd. Een aantal geeft aan dat wanneer men niet aan de slag is na afloop van het traject, men verplicht moet gaan werken in een fabriek. 30


GEMEENTESCAN BEST AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK Het zwartboek ‘Werken in de bijstand’ van december 2012 riep de vraag op of het werkelijk zo slecht gesteld was met de uitvoeringspraktijk van gemeenten. Het zwartboek riep het beeld op van slechte bejegening van bijstandsgerechtigden, slechte arbeidsomstandigheden, verdringing op de arbeidsmarkt en trajecten die niet naar werk leidden. De FNV heeft meer dan vijftig FNV lokaalgroepen en dit bood de gelegenheid om op meerdere plaatsen diepergaand te onderzoeken wat het re-integratiebeleid van gemeenten inhoudt en hoe het uitgevoerd wordt. Dit vanuit de gedachte dat wanneer blijkt dat in een gemeente de situatie onvoldoende is, dezelfde lokaalgroep ingezet kan worden om de situatie te verbeteren, bijvoorbeeld via politieke lobby.

UITVOERING VAN HET ONDERZOEK Het onderzoek kent twee onderdelen. De uitkomst daarvan kan dienen als input voor verbetering van het gemeentelijk beleid en/of de uitvoeringspraktijk. Het eerste onderdeel bestaat uit het inventariseren van het gemeentelijk beleid rond re-integratie. Het twee de gedeelte bestaat uit het verzamelen van reacties van bijstandsgerechtigden. Beide deelonderzoeken zijn vormgegeven door vragenlijsten in Survey Monkey. Eind december 2012 zijn (vertegenwoordigers) van de lokaalgroepen uitgenodigd om hen te informeren over het onderzoek, de aanpak en het doel. 59 lokaalgroepen hebben medewerking aan het onderzoek toegezegd. Uiteindelijk zijn niet alle groepen erin geslaagd om het onderzoek uit te voeren. In totaal zijn er 226 bruikbare vragenlijsten ingevuld en 27 vragenlijsten van gemeentelijk beleid.

RE-INTEGRATIEBELEID GEMEENTE BEST Enquête gemeentelijk beleid is niet ingevuld.

ALGEMEEN Er hebben veertien bijstandsgerechtigden de enquête (min of meer) volledig ingevuld. De helft blijkt korter dan een jaar bijstand te ontvangen. Duur in bijstand Aantal

Best (%)

Landelijk (%)


1

7

9


6

43

34

1 – 2 jaar

1

7

24

2 – 5 jaar

2

14

20

Langer dan 5 jaar

4

29

9

Uitkering gestopt

0

Totaal

14

4 100

100

Het merendeel geeft aan meerdere jaren werkervaring te hebben; drie van de veertien zijn zzp-er geweest, één persoon is schoolverlater.

31


WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING • Lengte en duur Gemiddeld werkt men op het moment van de enquête bijna tien maanden met behoud van uitkering. Het landelijke gemiddelde bedraagt negen maanden. De gemiddeld werkweek bedraagt 27 uur: het minimum aantal uren is twintig en het maximum is 28 uur per week. Dit komt overeen met het landelijk gemiddelde. Gemiddeld is de lengte van een traject werken met behoud van uitkering negen maanden: trajecten worden gemeld van zes, twaalf of achttien maanden. Hoe lang werkt u al met behoud van uitkering? Percentage landelijk

Aantal reacties

0 t/m 3 maanden

Antwoordopties

34%

3

4 t/m 6 maanden

30%

7

7 t/m 12 maanden

17%

2

13 t/m 24 maanden >24 maanden Beantwoorde vraag

14

Overgeslagen vraag

0

8%

1

10%

1


Aantal reacties

Hoeveel uur werkt u met behoud van uitkering? Antwoordopties 0 t/m 10 uur

0%

11 t/m 20 uur

19%

7

21 t/m 30 uur

25%

2

>30 uur

56%

5

Beantwoorde vraag

14

Overgeslagen vraag

0

• Soort werk Het blijkt dat de respondenten van Best vooral werkzaam zijn in een kringloopbedrijf. Wat voor soort werk doet u? Meerdere antwoorden zijn mogelijk Antwoordopties


Aantal reacties

22%

2

Groenvoorziening

7%

1

Administratief werk

9%

2

Zorg

6%

1


7%

2


2%

Schoonmaak

8%

1

Kringloop

5%

5

Productiewerk

Anders

34%

Aantal reacties

14

Beantwoorde vraag

14

Overgeslagen vraag

0

32


• Bijdrage van het traject aan kans op werk De bijstandsgerechtigden in Best schatten de kans dat het soort werk dat ze doen hen zal helpen aan de slag te komen, niet zo hoog in. Denkt u dat u door deze werkzaamheden meer kans heeft op gewoon werk? Antwoordopties


Aantal reacties

Ja

10%

1

Nee

54%

6

Misschien

19%

7

Weet niet

6%

0

11%

0


14

Overgeslagen vraag

0

• Mening over het ‘werk’ Wat vinden de mensen die moeten werken met behoud van uitkering van het werk en wat daar mee samenhangt? Op de vraag wat men vindt van het soort werk, vindt men dit gemiddeld tussen ‘niet slecht en niet goed’ en ‘goed’ is (3,5). Dat is hoger dan het landelijk gemiddelde van 2,9. Misschien ligt dit aan het feit dat van de mensen die met alternatieve werkzaamheden kwamen, deze wens relatief vaak gehonoreerd zagen worden. Het contact met collega’s scoort het beste. Dat is landelijk ook zo, waar het gemiddelde op 3,8 lag. De begeleiding die men krijgt van de gemeente of uitvoerder scoort het boven neutraal, en dat is fors hoger dan het landelijk gemiddelde van 2,5. Er is niet apart gevraagd naar begeleiding vanuit de gemeente en van de uitvoerder. Vaak zijn dit verschillende personen. De bejegening van de begeleiders of leidinggevende scoort neutraal; landelijk is dit 2,8. Op alle items scoort Best dus aanzienlijk boven het landelijk gemiddelde. Wat vindt u? Antwoordopties

Heel slecht

Slecht

Niet slecht en

Goed

Heel goed

N.v.t. Gemiddeld


0

2

5

4

2

0

3,5


0

0

3

8

3

0

4,0


1

2

5

2

2

0

3,3


1

2

5

4

2

0

3,4

1

5

2

5

1

0

3,0


14

Overgeslagen vraag

0 Best gemiddeld

Landelijk gemiddeld


3,5

2,9


4,0

3,8


3,3

2,5


3,4

3,0


3,0

2,8

33


• Medewerking aan het traject Er is gevraagd wat er gebeurt als men niet meewerkt aan het traject werken met behoud van uitkering. Bijna iedereen is ervan doordrongen dat dit gevolgen heeft voor de uitkering. Er wordt genoemd dat er een korting volgt, een korting en daarna stopzetting. Enkele melden dat de korting nu duidelijk in de brief staat, terwijl dat in gesprekken nauwelijks aan de orde komt. • Na afloop van het traject Omdat een traject een einde heeft, is gevraagd of men weet wat er na afloop van het traject gebeurt wanneer het traject niet eindigt met een dienstverband. Eenderde van de respondenten heeft geen idee wat er gaat gebeuren en dat is conform het landelijk gemiddelde. Als uw traject is afgelopen en u heeft nog steeds geen werk, wat gebeurt er dan? Antwoordopties


Aantal reacties

18%

5

Thuis zitten met uitkering Thuis zitten zonder uitkering

5%


14%

1

Nieuw traject

23%

2

Weet niet

33%

4

8%

2


14

Overgeslagen vraag

0

MAATWERK • Trajectplan Op de vraag of men een persoonlijk trajectplan heeft, antwoordt de helft dat dit het geval is. Dit is hoger dan het landelijk gemiddelde. Zes antwoorden dat dit niet het geval is, en één heeft de vraag overgeslagen. De volgende vraag betrof de inhoud van dit plan. Drie personen geven vrij concreet aan waar het plan uit bestaat. Opvallend is dat er meerdere malen scholing voorkomt. Landelijk gezien is dat vrij uitzonderlijk. De helft van de mensen die aangeeft dat er een plan is, kan dat niet concretiseren. • Rekening houden met wensen, opleiding en vaardigheden Er is gevraagd of men de indruk heeft dat de gemeente rekening houdt met wensen ten aanzien van het soort werk en of de gemeente rekening houdt met de vooropleiding en vaardigheden. Op beide vragen antwoordt de meerderheid met nee (9 en 7). Drie mensen zeggen dat er rekening gehouden is met hun wensen en vier mensen geven aan dat er rekening gehouden is met de vooropleiding en vaardigheden. De overige weten het niet of hebben de vraag overgeslagen. De mensen die aangeven dat er rekening wordt gehouden met eigen wensen, geven aan dat dat blijkt uit het feit dat de gemeente de gewenste beroepsrichting honoreert. Er is ook gevraagd waarom men denkt dat de gemeente geen rekening houdt met eigen wensen ten aanzien van het werk. Vier mensen hebben niet gereageerd op de vraag. De overigen geven verschillende redenen: geen begrip of interesse (2), klantmanagers hebben geen verstand van de arbeidsmarkt (2), gemeente vindt beroepswens niet kansrijk (2).

34


• Eigen initiatief Er is gevraagd of respondenten een alternatieve invulling als traject naar werk heeft voorgesteld aan de gemeente. Slechts drie mensen hebben de gemeente een alternatieve invulling voorgelegd. Aan de mensen die hebben aangegeven dat men met een eigen voorstel is gekomen, is gevraagd hoe de gemeente reageerde op hun alternatief. In twee van de drie gevallen stond de gemeente er positief tegenover, waarbij het niet duidelijk is of het alternatief ook is uitgevoerd. • Begeleiding Op de vraag of men begeleiding krijgt antwoorden zes van de veertien dat dit het geval is. Bij de mensen die begeleiding krijgen scoort deze begeleiding goed. Dit is één schaal hoger dan het landelijk gemiddelde waar de begeleiding op ‘niet goed en niet slecht’ scoort.

AAN HET WERK KOMEN • Werk zoeken en begeleiding Driekwart van de respondenten zoekt actief naar werk en de helft daarvan ontvangt daar hulp bij van de gemeente. Het aantal mensen dat hulp krijgt bij het solliciteren is hoog ten opzichte van het landelijk beeld. Ook driekwart van de mensen die werken met behoud van uitkering krijgt tijdens werktijd de tijd om te solliciteren. Ook dit is hoger dan het landelijk beeld. Op twee na heeft iedereen de plicht gekregen om een aantal sollicitaties per week te doen. Dat is flink hoger dan het landelijk gemiddelde van nog geen vijftig procent. • Wat is nodig om aan het werk te komen Er is gevraagd wat men nodig denkt te hebben om weer aan het werk te komen. Hierop hebben alle respondenten geantwoord. Er blijkt het meeste behoefte te zijn aan een opleiding. Aantal reacties • Opleiding

4


3

• Betere werkgelegenheid/economie

2


2

• Passende baan

1

• Werkervaring

2

INKOMSTEN De bijstandswet biedt de mogelijkheid om mensen die werken met behoud van uitkering een bonus of premie toe te kennen. Bij participatieplaatsen is dat zelfs min of meer verplicht. Er is gevraagd of men naast de uitkering een premie of bonus ontvangt. Geen van allen ontvangt naast de uitkering een bonus of iets dergelijks.

VERDRINGING Vier van twaalf mensen denkt dat het werk voorheen door betaalde arbeidskrachten werd verricht. Dit is lager dan het landelijk beeld waarbij de kleine meerderheid dacht dat het werk voorheen betaald werd. Drie mensen geven aan dat het werk voorheen niet door een betaalde kracht werd verricht en de overigen weten het niet.

35


MENING OVER WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING Er is gevraagd wat men denkt over werken met behoud van uitkering met de stelling dat de politiek vindt dat iedereen iets moet doen om zijn of haar uitkering te verdienen. Hierop zijn 14 reacties gekomen. Twee respondenten zijn het niet eens met de stelling. De helft van de instemmers stelt wel voorwaarden. Het landelijk beeld wijkt enigszins af; driekwart is het eens met de stelling en één op de vijf is het oneens. De rest weet het niet. Aantal reacties • Goed

6

• Goed, maar rekening met persoon en eigen inbreng

5


1

• Tegen

2

CONCLUSIES Op grond van een enquête die door veertien mensen is ingevuld, kunnen geen harde conclusies getrokken worden. De antwoorden geven echter wel een richting aan die serieus genomen moet worden. Over het algemeen kan gezegd worden dat de bijstandsgerechtigden positief staan tegenover werken met behoud van uitkering en men lijkt ook geen hekel te hebben aan werken. De tevredenheidsscore op contact met collega’s scoort bij alle gemeenten hoog, zo ook bij de gemeente Best. De bijstandsgerechtigden van de gemeente Best scoren op alle items die tevredenheid meten ruim boven het landelijk gemiddelde. Het soort werk, de begeleiding en de arbeidsomstandigheden beoordeelt men tussen de categorie ‘niet goed en niet slecht’ en ‘goed’. Alleen de bejegening scoort in de categorie ‘niet goed en niet slecht’. Opvallend is dat de grote meerderheid van de bijstandsgerechtigden die werken aangeeft dat men tijdens ‘werktijd’ de tijd krijgt om te solliciteren. Afgezien van het feit dat iedereen dat zou moeten aangeven, scoort de gemeente Best hierop positief ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Een ander opvallend verschil met het landelijk beeld is dat er weinig bijstandsgerechtigden met een eigen invulling zijn gekomen als alternatief voor de werkzaamheden die de gemeente hen bood. En in twee van de drie gevallen reageerde de gemeente daar positief op. • Beleid Er is geen inzicht in het beleid van de gemeente Best. Daarom worden de conclusies gespiegeld aan het beleid dat de meeste gemeenten voeren. Uit de 27 ingevulde enquêtes van gemeenten om inzicht in te krijgen in het gemeentelijk beleid te krijgen, blijkt dat het beleid onderling nauwelijks verschilt. Bij alle gemeenten waarvan bijstandsgerechtigden hebben meegewerkt aan de enquête, spoort het beleid niet met de uitvoeringspraktijk zoals bijstandsgerechtigden die ervaren. Dat zal dan waarschijnlijk ook het geval zijn bij de gemeente Best. • Werken met behoud van uitkering Uit de gemeentelijke enquêtes blijkt dat gemeenten trajecten met behoud van uitkering inzetten voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Over het algemeen is het doel het opdoen van werkervaring en arbeidsritme. Uit de enquêtes van de bijstandsgerechtigden uit de gemeente Best blijkt dat een aantal bijstandsgerechtigden recente werkervaring heeft. Er zijn zelfs drie zzp-ers die dus geen WW-periode achter de rug hebben. Meer dan de helft van de bijstandsgerechtigden geeft aan dat het traject niet bijdraagt aan de kans op werk. Dit roept de vraag op wat de gemeente beoogt met trajecten werken met behoud van uitkering voor mensen met recente werkervaring die arbeidsritme hebben. Mensen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt en met recente werkervaring, zouden gewoon betaald werk moeten krijgen. 36


• Duidelijke communicatie Op meer punten blijkt dat de voorlichting door de gemeente beter kan. De helft van de bijstandsgerechtigden weet niet of er een persoonlijk plan ligt en uiteraard niet wat dit dan inhoudt. Ook weten vier van de veertien niet wat er gebeurt na afloop van het traject wanneer men nog niet aan het werk is gekomen. • Maatwerk Gemeenten geven in de enquête aan dat iedereen in het traject een persoonlijk trajectplan heeft, maar in de praktijk zegt slechts bijna de helft dat te hebben. Zelfs als er een plan is, dan schort het toch aan de communicatie daarover. Een minderheid van de mensen is met een alternatief gekomen als reactie op het soort werk dat de gemeente bood. Dit alternatief is in twee van de drie gevallen gehonoreerd. Op dit punt levert de gemeente maatwerk. Echter, minder op het punt van rekening houden met wensen, vooropleiding en vaardigheden volgens de bijstandsgerechtigden. De meerderheid zegt dat daar geen rekening mee wordt gehouden, hoewel de percentages lager liggen dan het landelijk gemiddelde. Op de vraag of het traject bijdraagt aan de kansen op werk, hetgeen toch de bedoeling is van een traject, dan antwoordt het merendeel dat dat niet het geval is of op de categorie ‘misschien’, hoewel ook op dit item de gemeente Best beter scoort dan het landelijk gemiddelde. Wellicht zou de gemeente toch nog meer moeten aansluiten bij de wensen, vooropleiding en vaardigheden om de kans van slagen op werk te vergroten. Immers een gemotiveerde werkzoekende blijkt één van de grootste succesfactoren te zijn voor werkhervatting. Bovendien weten de bijstandsgerechtigden goed aan te geven wat nodig is om hen aan het werk te helpen. Niet in alle gevallen zal de gemeente daarin tegemoet kunnen komen, maar in een aantal gevallen zeker wel, en wellicht in de andere gevallen kan het gesprek daarover geopend worden. Wanneer de gemeente meer oog heeft voor de behoeften en wensen of beter uitlegt waarom men dat niet doet, dan zal de lage score op tevredenheid waarschijnlijk verder toenemen. Want hoewel Best boven het landelijk gemiddelde scoort, kan de tevredenheid op enkele onderdelen beter. Gemeenten kunnen scholing inzetten als onderdeel van een traject naar werk. Meerdere bijstandsgerechtigden geven aan daar behoefte aan te hebben, terwijl men geen scholing krijgt. Mogelijk ligt daar een kans om de stap naar werk realiteit te maken. De begeleiding van de gemeente kan op goede waardering rekenen van de respondenten. In Best worden meer bijstandsgerechtigden begeleid dan het landelijk gemiddelde en de begeleiding scoort ook hoger. • Verdringing Eenderde van de bijstandsgerechtigden geeft aan dat het werk dat men verricht voorheen door betaalde krachten werd uitgevoerd. Dat is lager dan het landelijk gemiddelde, maar toch een punt van zorg.

37


GEMEENTESCAN EMMEN AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK Het zwartboek ‘Werken in de bijstand’ van december 2012 riep de vraag op of het werkelijk zo slecht gesteld was met de uitvoeringspraktijk van gemeenten. Het zwartboek riep het beeld op van slechte bejegening van bijstandsgerechtigden, slechte arbeidsomstandigheden, verdringing op de arbeidsmarkt en trajecten die niet naar werk leidden. De FNV heeft meer dan vijftig FNV lokaalgroepen en dit bood de gelegenheid om op meerdere plaatsen diepergaand te onderzoeken wat het re-integratiebeleid van gemeenten inhoudt en hoe het uitgevoerd wordt. Dit vanuit de gedachte dat wanneer blijkt dat in een gemeente de situatie onvoldoende is, dezelfde lokaalgroep ingezet kan worden om de situatie te verbeteren, bijvoorbeeld via politieke lobby.

UITVOERING VAN HET ONDERZOEK Het onderzoek kent twee onderdelen. De uitkomst daarvan kan dienen als input voor verbetering van het gemeentelijk beleid en/of de uitvoeringspraktijk. Het eerste onderdeel bestaat uit het inventariseren van het gemeentelijk beleid rond re-integratie. Het tweede gedeelte bestaat uit het verzamelen van reacties van bijstandsgerechtigden. Beide deelonderzoeken zijn vormgegeven door vragenlijsten in Survey Monkey. Eind december 2012 zijn (vertegenwoordigers) van de lokaalgroepen uitgenodigd om hen te informeren over het onderzoek, de aanpak en het doel. 59 lokaalgroepen hebben medewerking aan het onderzoek toegezegd. Uiteindelijk zijn niet alle groepen erin geslaagd om het onderzoek uit te voeren. In totaal zijn er 226 bruikbare vragenlijsten ingevuld en 27 vragenlijsten van gemeentelijk beleid.

RE-INTEGRATIEBELEID GEMEENTE EMMEN Enquête gemeentelijk beleid is niet ingevuld.

ALGEMEEN Er hebben elf bijstandsgerechtigden de enquête (min of meer) volledig ingevuld. Gemiddeld zit men nog geen half jaar in de bijstand. Het landelijke beeld is fors anders, meer dan de helft heeft langer dan één jaar een uitkering. In Emmen ontvingen twee respondenten langer dan één jaar een uitkering. Op een schoolverlater na, hebben allen meerdere jaren werkervaring. Opvallend is het aantal dat gewerkt heeft in de bouw en zorg. Allen geven aan zeer veel gesolliciteerd te hebben en meerdere zoekkanalen te hebben gebruikt. Enkelen geven aan zelfs een opleiding te hebben gevolgd om de kans op werk te vergroten. Duur in bijstand Aantal

Emmen (%)


5

45

9


3

27

34

1 – 2 jaar

2

18

24

2 – 5 jaar

20

Langer dan 5 jaar Uitkering gestopt of aanvraag loopt Totaal

38

Landelijk (%)

9 1 11

4 100

100


WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING • Lengte en duur Gemiddeld werkt men op het moment van de enquête drie maanden met behoud van uitkering (het landelijke gemiddelde is negen maanden). De meesten verblijven op het TDC, waar mensen die een traject ingaan, eerst drie maanden doorbrengen. Om die reden geven de meesten aan dat het traject drie maanden bedraagt. Drie personen zitten in een vervolgtraject, waarvan twee aangeven dat dit traject twaalf maanden duurt en de derde zit in een vervolgtraject van 24 maanden. De gemiddeld werkweek bedraagt 31 uur (landelijk is dit 27 uur) en het aantal uren per week dat het meest voorkomt is 32 uur. • Soort werk Het blijkt dat de meeste trajecten werken met behoud van uitkering zich afspelen in de productiesfeer. De spreiding voor soort werkzaamheden is gering. Wat voor soort werk doet u? Meerdere antwoorden zijn mogelijk Antwoordopties


Aantal reacties

22%

6

Groenvoorziening

7%

3

Administratief werk

9%

0

Zorg

6%

1


7%

0


2%

0

Schoonmaak

8%

0

Kringloop

5%

0

34%

1

Productiewerk


11

Beantwoorde vraag

11

Overgeslagen vraag

0

• Bijdrage van het traject aan kans op werk Op de vraag of men denkt dat de werkzaamheden bijdragen aan de kans op werk, antwoorden negen personen negatief, slechts twee personen zijn van mening dat het traject bijdraagt aan kans op werk. • Mening over het ‘werk’ Wat vinden de mensen die moeten werken met behoud van uitkering van het werk en wat daar mee samenhangt? Op de vraag wat men vindt van het soort werk, beoordeelt men dit als slecht tot zeer slecht. Het landelijk gemiddelde op deze score is 2,9. Het contact met collega’s scoort het beste. Dat is landelijk ook zo, waar het gemiddelde op 3,8 lag. De begeleiding die men krijgt van de gemeente of uitvoerder, de arbeidsomstandigheden en de bejegening scoren alle gemiddeld slecht tot zeer slecht en ruim onder het landelijk gemiddelde. Daarmee scoort Emmen op alle punten onder het landelijk gemiddelde.

39


Antwoordopties

Heel slecht

Slecht Niet slecht en Goed

Heel goed Gemiddeld


8

2

1

0

0

1,4


0

0

2

4

4

3,9


5

4

2

0

0

1,7


4

5

2

0

0

1,8

6

0

2

3

0

1,9


Emmen gemiddeld

Landelijk gemiddeld


1,4

2,9


3,9

3,8


1,7

2,5


1,8

3,0


1,9

2,8

• Medewerking aan het traject Er is gevraagd wat er gebeurt als men niet meewerkt aan het traject werken met behoud van uitkering. Iedereen is ervan doordrongen dat dit gevolgen heeft voor de uitkering. Er wordt genoemd dat men dan gekort wordt, of dat men gekort wordt en dat daarna de uitkering wordt stopgezet. Er wordt meerdere malen gesproken over dwangarbeid. Eén persoon geeft aan voorlopig geen uitkering te ontvangen als gevolg van overwaarde op het huis. • Na afloop van het traject Omdat een traject een einde heeft, is gevraagd of men weet wat er na afloop van het traject gebeurt wanneer het traject niet eindigt met een dienstverband. De meesten weten dat het traject in al dan niet een andere vorm wordt voortgezet, waarbij de meesten zeggen dat dit is bij Emco. Deze vraag roept veel bittere en boze reacties op bij de bijstandsgerechtigden. Landelijk gezien weet een kwart niet wat er na afloop gebeurd. Als uw traject is afgelopen en u heeft nog steeds geen werk, wat gebeurt er dan? Antwoordopties


Thuis zitten met uitkering

Aantal reacties

18%

Thuis zitten zonder uitkering

5%


14%

4

Nieuw traject

23%

4

Weet niet

33%

2

8%

1


10

Overgeslagen vraag

1

40


MAATWERK • Trajectplan Er mag verwacht worden dat bijstandsgerechtigden die in een re-integratietraject zitten een trajectplan hebben. Op de vraag of men een persoonlijk trajectplan heeft, antwoorden slechts twee dat dit het geval is. Zeven geven aan dat er geen trajectplan is en twee weten het niet. Dit komt ongeveer overeen met het landelijk gemiddelde. De volgende vraag betrof de inhoud van dit plan. Niemand kan aangeven wat erin staat. Of er nu daadwerkelijk wel of geen plan is, is niet duidelijk. Wel dat men dus over het algemeen het plan niet kent. • Rekening houden met wensen, opleiding en vaardigheden Er is gevraagd of men de indruk heeft dat de gemeente rekening houdt met wensen ten aanzien van het soort werk en of de gemeente rekening houdt met de vooropleiding en vaardigheden. Op beide vragen antwoordt de meerderheid met nee (8 en 6). Eén persoon zegt dat er rekening gehouden is met de wens en drie mensen geven aan dat er rekening gehouden is met de vooropleiding en vaardigheden. De overige weten het niet of hebben de vraag overgeslagen. De meesten slaan de vraag over op welke wijze er dan rekening wordt gehouden met eigen wensen. Eén persoon geeft aan dat hij mag solliciteren in zijn vakgebied. Er is ook gevraagd waarom men denkt dat de gemeente geen rekening houdt met eigen wensen ten aanzien van het werk. Meerderen geven aan (5) dat er geen begrip is, er dat er geen rekening gehouden wordt met de thuissituatie. • Eigen initiatief Er is gevraagd of respondenten een alternatieve invulling als traject naar werk heeft voorgesteld aan de gemeente. Het merendeel heeft dat gedaan (8). Aan de mensen die hebben aangegeven dat men met een eigen voorstel is gekomen, is gevraagd hoe de gemeente reageerde op hun alternatief. Het merendeel geeft aan dat hun voorstel door de gemeente zonder meer is afgewezen. • Begeleiding Op de vraag of men begeleiding krijgt bij het werk antwoorden drie mensen dat dit het geval is. Zes mensen zeggen dat er geen begeleiding is en enkelen merken op dat dat door de aard van de werkzaamheden (laag niveau) ook niet nodig is. Van de mensen die begeleiding krijgen scoort deze begeleiding gemiddeld: niet goed en niet slecht. Dit komt overeen met het landelijk beeld.

AAN HET WERK KOMEN • Werk zoeken en begeleiding Het merendeel van de respondenten zoekt actief naar werk (9) en zes van hen ontvangt daar geen hulp bij van de gemeente. Slechts drie mensen geven aan hulp te ontvangen bij het solliciteren. vijf mensen die werken met behoud van uitkering krijgen tijdens werktijd de tijd om te solliciteren, zes geven aan daar geen tijd voor te krijgen. Beide uitkomsten komen ongeveer overeen met het landelijk beeld. De gemeente heeft het merendeel (7 van de 11) een verplicht aantal sollicitaties per week opgelegd. Dat is aanzienlijk hoger dan het landelijk gemiddelde van nog geen vijftig procent.

41


• Wat is nodig om aan het werk te komen Er is gevraagd wat men nodig denkt te hebben om weer aan het werk te komen. Hierop hebben negen respondenten geantwoord. Aantal reacties • Opleiding

2


3

• Begeleiding

2

• Werkervaring

2

INKOMSTEN De bijstandswet biedt de mogelijkheid om mensen die werken met behoud van uitkering een bonus of premie toe te kennen. Bij participatieplaatsen is dat zelfs min of meer verplicht. Niemand ontvangt een bonus of premie. Een enkeling merkt op dat men op de sociale werkvoorziening hetzelfde werk doet en daar dan wel voor betaald krijgt.

VERDRINGING De overgrote meerderheid denkt dat het werk voorheen door betaalde arbeidskrachten werd verricht (8). Dit is hoog vergeleken bij het landelijk beeld waarbij de kleine meerderheid dacht dat het werk voorheen betaald werd. Twee mensen geven aan dat men het niet weet en één persoon zegt dat het werk voorheen niet door een betaalde kracht werd verricht.

MENING OVER WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING Er is gevraagd wat men denkt over werken met behoud van uitkering met de stelling dat de politiek vindt dat iedereen iets moet doen om zijn of haar uitkering te verdienen. Hierop zijn elf reacties gekomen. Iedereen is het met de stelling eens, maar wel worden voorwaarden genoemd. Opvallend voor de gemeente Emmen is het aantal ‘bittere’ reacties op de stelling. Een aantal noemt de onmenselijke bejegening en uitbuiting. Het landelijk beeld wijkt enigszins af; driekwart is het eens met de stelling en één op de vijf is het oneens. De rest weet het niet. Aantal reacties • Goed, maar zonder verdringing

2

• Goed, maar zonder winstbejag

2

• Goed, maar zinvol werk

3

• Goed, maar geen uitbuiting

3

• Goed, maar onder voorwaarden

1

CONCLUSIES Op grond van een enquête die door elf mensen is ingevuld, kunnen geen harde conclusies getrokken worden. De antwoorden geven echter wel een richting aan die serieus genomen moet worden. Over het algemeen kan gezegd worden dat de bijstandsgerechtigden positief staan tegenover werken met behoud van uitkering, maar dat men daar wel voorwaarden aan verbindt. De tevredenheidsscore op contact met collega’s scoort bij alle gemeenten hoog, zo ook bij de gemeente Emmen. Maar op alle overige vragen die gaan over tevredenheid, scoort de gemeente Emmen zeer laag, waarbij het soort werk het laagst scoort (dichter bij ‘zeer slecht’ dan ‘slecht’). Ook de bejegening, de arbeidsomstandigheden en de begeleiding vinden de bijstandsgerechtigden een score waard tussen ‘zeer slecht’ en ‘slecht’ (dichter bij ‘slecht’). De zeer lage score op tevredenheid op soort werk is wellicht te verklaren door het eenzijdig soort werkzaamheden die aangeboden worden. Er lijkt alleen sprake te zijn van werk bij Emco: productiewerk en werk in de groenvoorziening.

42


• Beleid Er is geen inzicht in het beleid van de gemeente Emmen. Daarom worden de conclusies gespiegeld aan het beleid dat de meeste gemeenten voeren. Uit de 27 ingevulde enquêtes van gemeenten om inzicht in te krijgen in het gemeentelijk beleid, blijkt dat het beleid onderling nauwelijks verschilt. Bij alle gemeenten waarvan bijstandsgerechtigden hebben meegewerkt aan de enquête, is het beleid niet in lijn met de uitvoeringspraktijk zoals bijstandsgerechtigden die ervaren. Dat zal dan waarschijnlijk ook het geval zijn bij de gemeente Emmen. • Werken met behoud van uitkering Uit de gemeentelijke enquêtes blijkt dat gemeenten trajecten met behoud van uitkering inzetten voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Over het algemeen is het doel het opdoen van werkervaring en arbeidsritme. Uit de enquêtes van de bijstandsgerechtigden uit de gemeente Emmen blijkt dat een aantal bijstandsgerechtigden recente werkervaring heeft; acht van de elf respondenten zitten nog geen jaar in de uitkering. Op twee na geven de bijstandsgerechtigden aan dat het traject niet bijdraagt aan de kans op werk. Dit roept de vraag op wat de gemeente beoogt met trajecten werken met behoud van uitkering voor mensen met recente werkervaring die arbeidsritme hebben. Mensen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt en met recente werkervaring, zouden gewoon betaald werk moeten krijgen. Slechts de helft van de bijstandsgerechtigden geeft aan dat men tijdens werktijd tijd krijgt om te solliciteren, terwijl het doel van het traject is om aan de slag te komen. • Duidelijke communicatie Op meer punten blijkt dat de voorlichting door de gemeente beter kan. Bijna alle bijstandsgerechtigden geven aan dat er geen plan is of weten niet of er een persoonlijk plan ligt en uiteraard kent men daardoor niet de inhoud van het plan. Opvallend is dat alle bijstandsgerechtigden wel goed op de hoogte zijn wat er gebeurt wanneer men niet meewerkt aan het traject. Op dit punt was de communicatie helder. • Maatwerk Gemeenten geven in de enquête aan dat iedereen in een traject een persoonlijk trajectplan heeft, maar in de praktijk van Emmen zegt slechts een kleine minderheid dat te hebben. Zelfs als er een plan is, dan schort het toch aan de communicatie daarover. Een meerderheid van de mensen is met een alternatief gekomen als reactie op het soort werk dat de gemeente bood. Dit alternatief is in alle gevallen niet gehonoreerd. Ook geeft de meerderheid aan dat er geen rekening wordt gehouden met de wensen, vooropleiding of vaardigheden. Op deze punten is er dus geen maatwerk. Op de vraag of het traject bijdraagt aan de kansen op werk, hetgeen toch de bedoeling is van een traject, dan antwoordt het merendeel dat dat niet het geval is. De gemeente moet meer aansluiten bij de wensen, vooropleiding en vaardigheden om de kans van slagen op werk te vergroten. Immers een gemotiveerde werkzoekende blijkt één van de grootste succesfactoren te zijn voor werkhervatting. Bovendien weten de bijstandsgerechtigden goed aan te geven wat nodig is om hen aan het werk te helpen. Niet in alle gevallen zal de gemeente daarin tegemoet kunnen komen, maar in een aantal gevallen zeker wel, en wellicht in de andere gevallen kan het gesprek daarover geopend worden. Gemeenten kunnen scholing inzetten als onderdeel van een traject naar werk. Meerdere bijstandsgerechtigden geven aan daar behoefte aan te hebben, terwijl men geen scholing krijgt. Mogelijk ligt daar een kans om de stap naar werk realiteit te maken. • Verdringing Slechts één bijstandsgerechtigde geeft aan dat het werk dat hij verricht voorheen niet door een betaalde kracht werd uitgevoerd. Het punt van verdringing bij de gemeente Emmen is een groot zorgpunt.

43


GEMEENTESCAN HALDERBERGE AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK Het zwartboek ‘Werken in de bijstand’ van december 2012 riep de vraag op of het werkelijk zo slecht gesteld was met de uitvoeringspraktijk van gemeenten. Het zwartboek riep het beeld op van slechte bejegening van bijstandsgerechtigden, slechte arbeidsomstandigheden, verdringing op de arbeidsmarkt en trajecten die niet naar werk leidden. De FNV heeft meer dan vijftig FNV lokaalgroepen en dit bood de gelegenheid om op meerdere plaatsen diepergaand te onderzoeken wat het re-integratiebeleid van gemeenten inhoudt en hoe het uitgevoerd wordt. Dit vanuit de gedachte dat wanneer blijkt dat in een gemeente de situatie onvoldoende is, dezelfde lokaalgroep ingezet kan worden om de situatie te verbeteren, bijvoorbeeld via politieke lobby.


RE-INTEGRATIEBELEID GEMEENTE HALDERBERGE De gemeente Halderberge3 kent participatieplaatsen en heeft de tegenprestatie niet ingevoerd. Er zijn trajecten waarin bijstandsgerechtigden werken met behoud van uitkering. Hierin worden diverse werkzaamheden verricht. De gemeente voert de trajecten zelf uit. Door middel van gesprekken worden de bijstandsgerechtigden geselecteerd voor de trajecten waarin men zes maanden werkzaam is met als doel om werkritme op te doen en weer enthousiast te worden om te gaan werken. Tijdens de werkzaamheden heeft men de tijd om te solliciteren. Een werkmakelaar ondersteunt om mensen aan de slag te krijgen. Er is een persoonlijk plan van aanpak en een persoonlijke begeleider. Onderdeel van het plan kan een scholing zijn. Als na afloop van het traject men toch niet aan het werk is gekomen, dan eindigt het traject. Op die wijze wordt ook voorkomen dat er verdringing ontstaat. Er is aandacht voor de bejegening. Zo is er een klachtenregeling. Bijstandsgerechtigden met klachten kunnen bij het hoofd van de afdeling terecht. Er is geen klanttevredenheidsonderzoek.

3

Vragenlijst Halderberge ingevuld door FNV Lokaal

44


ALGEMEEN Er hebben acht bijstandsgerechtigden de enquête (min of meer) volledig ingevuld. Duur in bijstand Aantal

Halderberge (%)


Landelijk (%) 9


3

37,5

34

1 – 2 jaar

2

25

24

2 – 5 jaar

3

37,5

20

Langer dan 5 jaar

9

Uitkering gestopt

4

Totaal

8

100

100

Het merendeel geeft aan meerdere jaren werkervaring te hebben; één persoon heeft geen werkervaring. Een persoon geeft aan dat hij van de gemeente eerst zelf drie maanden de tijd kreeg om werk te zoeken voordat hij tewerkgesteld werd.

WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING • Lengte en duur Gemiddeld werkt men op het moment van de enquête ruim elf maanden met behoud van uitkering. Het landelijke gemiddelde bedraagt negen maanden. De gemiddeld werkweek bedraagt 26 uur: het minimum aantal uren is achttien en het maximum is 38 uur per week. Dit komt overeen met het landelijk gemiddelde. Gemiddeld is de lengte van een traject werken met behoud van uitkering twaalf maanden, waarbij opgemerkt dat slechts twee personen deze vraag hebben ingevuld. Hoe langt werkt u al met behoud van uitkering? Percentage landelijk

Aantal reacties

0 t/m 3 maanden

Antwoordopties

34%

2

4 t/m 6 maanden

30%

1

7 t/m 12 maanden

17%

3

13 t/m 24 maanden

8%

>24 maanden

10%

1


Aantal reacties

0%

0

11 t/m 20 uur

19%

2

21 t/m 30 uur

25%

2

>30 uur

56%

3

Beantwoorde vraag

7

Overgeslagen vraag

1

Hoeveel uur werkt u met behoud van uitkering? Antwoordopties 0 t/m 10 uur

Beantwoorde vraag

7

Overgeslagen vraag

1

45


• Soort werk Het blijkt dat de gemeente Halderberge relatief veel soorten werkzaamheden aanbiedt. Wat voor soort werk doet u? Meerdere antwoorden zijn mogelijk Antwoordopties


Aantal reacties

22%

3

Productiewerk Groenvoorziening

7%

Administratief werk

9%

1

Zorg

6%

1


7%

1


2%

1

Schoonmaak

8%

1

Kringloop

5%

Anders

34%

Aantal reacties

8

Beantwoorde vraag

8

Overgeslagen vraag

0

• Bijdrage van het traject aan kans op werk De bijstandsgerechtigden in Halderberge schatten de kans dat het soort werk dat ze doen hen zal helpen aan de slag te komen, niet zo hoog in. Denkt u dat u door deze werkzaamheden meer kans heeft op gewoon werk? Antwoordopties


Aantal reacties

Ja

10%

1

Nee

54%

5

Misschien

19%

2

Weet niet

6%

0

11%

0


8

Overgeslagen vraag

0

• Mening over het ‘werk’ Wat vinden de mensen die moeten werken met behoud van uitkering van het werk en wat daar mee samenhangt? Eén persoon heeft alles op ‘heel slecht’ gescoord en ook op de overige vragen negatief geantwoord, waarschijnlijk uit onvrede. Wanneer de scores van deze persoon niet meegerekend worden, dan stijgt uiteraard het gemiddelde. Deze score is tevens weergegeven. Op de vraag wat men vindt van het soort werk, vindt men gemiddeld dat het niet slecht en ook niet goed is. Dat is opvallend gezien het feit dat het werkzaamheden betreft die men opgedrongen krijgt. De helft van de mensen heeft andere werkzaamheden voorgesteld hetgeen niet gehonoreerd is. Het landelijk gemiddelde op deze score is 2,9. Het contact met collega’s scoort het beste. Dat is landelijk ook zo, waar het gemiddelde op 3,8 lag. De begeleiding die men krijgt van de gemeente of uitvoerder scoort het slechtst, maar ongeveer op het landelijke gemiddelde van 2,5.

46


Er is niet apart gevraagd naar begeleiding vanuit de gemeente en van de uitvoerder. Vaak zijn dit verschillende personen. De bejegening van de begeleiders of leidinggevende en de arbeidsomstandigheden scoren hoger dan het landelijk gemiddelde van 2,8. Wat vindt u? Antwoordopties

Heel slecht

Slecht


1

1


1


Niet slecht en

Goed

Heel goed

N.v.t. Gemiddeld

3

2

0

1

2,8 (3,1)

0

1

4

1

1

3,6 (4,0)

2

3

0

2

0

1

2,3 (2,5)

1

0

1

5

0

1

3,4 (3,8)

1

0

2

3

1

1

3,4 (3,8)

ook niet goed


8

Overgeslagen vraag

0 Halderberge gemiddeld

Landelijk gemiddeld


2,8 – 3,1

2,9


3,6 – 4,0

3,8


2,3 – 2,5

2,5


3,4 – 3,8

3,0


3,4 – 3,8

2,8

• Medewerking aan het traject Er is gevraagd wat er gebeurt als men niet meewerkt aan het traject werken met behoud van uitkering. Bijna iedereen is ervan doordrongen dat dit gevolgen heeft voor de uitkering. Er wordt genoemd dat er een korting volgt, een korting en daarna stopzetting. Eén persoon heeft geen idee wat er dan gebeurt. • Na afloop van het traject Een traject heeft een bepaalde lengte. Op de vraag wat er daarna gebeurt komen de volgende antwoorden: • Verlenging van het traject

2

• Niets

2

• Geen idee

3

• Niet van toepassing

1

MAATWERK • Trajectplan Op de vraag of men een persoonlijk trajectplan heeft, antwoorden drie personen dat dit het geval is; vier antwoorden dat dit niet het geval is, en één heeft de vraag overgeslagen. De volgende vraag betrof de inhoud van dit plan. Eén persoon geeft vrij concreet aan waar het plan uit bestaat.

47


• Rekening houden met wensen, opleiding en vaardigheden Er is gevraagd of men de indruk heeft dat de gemeente rekening houdt met wensen ten aanzien het soort werk en of de gemeente rekening houdt met de vooropleiding en vaardigheden. Op beide vragen antwoordt de meerderheid met nee (4 en 5). Drie mensen zeggen dat er rekening gehouden is met hun wensen en twee mensen geven aan dat er rekening gehouden is met de vooropleiding en vaardigheden. De overigen weten het niet of hebben de vraag overgeslagen. De mensen die aangeven dat er rekening wordt gehouden met eigen wensen, geven aan dat dat blijkt uit het feit dat de gemeente de gewenste beroepsrichting honoreert, een opleiding heeft toegestaan en rekening houdt met het aantal uren in verband met thuissituatie. Er is ook gevraagd waarom men denkt dat de gemeente geen rekening houdt met eigen wensen ten aanzien van het werk. Er wordt geantwoord dat er geen begrip of interesse is (2), en dat de gemeente de baas is (1). • Eigen initiatief Er is gevraagd of respondenten een alternatieve invulling als traject naar werk heeft voorgesteld aan de gemeente. De helft heeft dit gedaan. Hen is gevraagd hoe de gemeente reageerde op hun alternatief. In drie gevallen is het voorstel afgewezen en in één geval heeft de gemeente het nog in overweging. • Begeleiding Op de vraag of men begeleiding bij de uitvoering van de werkzaamheden krijgt antwoorden zes van de acht dat dit niet het geval is; één persoon zegt wel begeleiding te krijgen en één geeft aan dat dat niet nodig is.

AAN HET WERK KOMEN • Werk zoeken en begeleiding Bijna alle respondenten (7) zoeken actief naar werk en twee van hen ontvangen daar hulp bij van de gemeente. De helft (4) geeft aan dat men tijdens werktijd tijd krijgt om te solliciteren. Dat is hoger dan het landelijk beeld. Eén persoon, die niet mag solliciteren tijdens werktijd, merkt op dat er geen tijd is om te solliciteren met 32 uur werken en daarnaast het werk als mantelzorger. Op twee na heeft iedereen de plicht gekregen om een aantal sollicitaties per week te doen. Dat is hoger dan het landelijk gemiddelde van nog geen vijftig procent. • Wat is nodig om aan het werk te komen Er is gevraagd wat men nodig denkt te hebben om weer aan het werk te komen. Hierop hebben zeven respondenten geantwoord. Er blijkt het meeste behoefte te zijn aan een opleiding. Aantal reacties • Opleiding

5


1

• Tijd om te solliciteren

1

48


INKOMSTEN De bijstandswet biedt de mogelijkheid om mensen die werken met behoud van uitkering een bonus of premie toe te kennen. Bij participatieplaatsen is dat zelfs min of meer verplicht. Er is gevraagd of men naast de uitkering een premie of bonus ontvangt. Zes geven aan geen bonus of iets dergelijks te ontvangen en twee weten het niet.

VERDRINGING Van de acht mensen denken drie dat het werk voorheen door betaalde arbeidskrachten werd verricht; drie mensen geven aan dat het werk voorheen niet door een betaalde kracht werd verricht en twee weten het niet.

MENING OVER WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING Er is gevraagd wat men denkt over werken met behoud van uitkering met de stelling dat de politiek vindt dat iedereen iets moet doen om zijn of haar uitkering te verdienen. Hierop zijn zeven reacties gekomen. De meesten zijn het er mee eens, maar minder dan het landelijke gemiddelde. Aantal reacties • Goed

2

• Goed, maar financiële tegemoetkoming

1

• Goed, maar geen verdringing

1

• Tegen

1

• Weet niet

1

CONCLUSIES Op grond van een enquête die door acht mensen is ingevuld, kunnen geen harde conclusies getrokken worden. De antwoorden geven echter wel een richting aan die serieus genomen moet worden. Over het algemeen kan gezegd worden dat de bijstandsgerechtigden redelijk positief staan tegenover werken met behoud van uitkering en men lijkt het werk ook niet vervelend te vinden. De tevredenheidsscore op contact met collega’s scoort bij alle gemeenten hoog, zo ook bij de gemeente Halderberge. De bijstandsgerechtigden van de gemeente Halderberge scoren op de items arbeidsomstandigheden en bejegening boven het landelijk gemiddelde. Op de overige items scoort de gemeente op het landelijk gemiddelde, wat niet wil zeggen dat dit dus goed is. Vooral de tevredenheid met de begeleiding is onder de maat. • Beleid Het beleid dat de gemeente Halderberge voert, komt overeen met andere gemeenten. Opvallend is wel dat een traject volgens het beleid 6 maanden duurt, maar uit de cliëntenvragenlijst blijkt dat het twaalf maanden duurt. Bij alle gemeenten waarvan bijstandsgerechtigden hebben meegewerkt aan de enquête, spoort het beleid niet met de uitvoeringspraktijk zoals bijstandsgerechtigden die ervaren. Dat zal dus ook het geval bij de gemeente Halderberge. • Werken met behoud van uitkering Uit de gemeentelijke enquêtes blijkt dat gemeenten trajecten met behoud van uitkering inzetten voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Over het algemeen is het doel het opdoen van werkervaring en arbeidsritme. Uit de enquêtes van de bijstandsgerechtigden uit de gemeente Halderberge blijkt dat een aantal bijstandsgerechtigden recente werkervaring heeft en jarenlang gewerkt heeft, ook in hogere functies. Men gelooft dan zelf ook niet dat het traject bijdraagt aan de kans op werk. Dit roept de vraag op wat de gemeente beoogt met trajecten werken met behoud

49


van uitkering voor mensen met recente werkervaring die arbeidsritme hebben. Mensen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt en met recente werkervaring, zouden gewoon betaald werk moeten krijgen. • Duidelijke communicatie Op meer punten blijkt dat de voorlichting door de gemeente beter kan. De helft van de bijstandsgerechtigden weet niet of er een persoonlijk plan ligt en uiteraard niet wat dit dan inhoudt. Ook weet de helft niet wat er gebeurt na afloop van het traject wanneer men nog niet aan het werk is gekomen. • Maatwerk Gemeenten geven in de enquête aan dat iedereen in traject een persoonlijk trajectplan heeft, maar in de praktijk zegt nog niet de helft dat te hebben. Zelfs als er een plan is, dan schort het toch aan de communicatie daarover. De helft van de mensen is met een alternatief gekomen als reactie op het soort werk dat de gemeente bood. Dit alternatief is in geen van de gevallen gehonoreerd. Op dit punt levert de gemeente geen maatwerk. Ook wordt er weinig rekening gehouden met wensen, vooropleiding en vaardigheden volgens de bijstandsgerechtigden. Op de vraag of het traject bijdraagt aan de kansen op werk, hetgeen toch de bedoeling is van een traject, dan antwoordt het merendeel dat dat niet het geval is. Wellicht zou de gemeente toch nog meer moeten aansluiten bij de wensen, vooropleiding en vaardigheden om de kans van slagen op werk te vergroten. Immers een gemotiveerde werkzoekende blijkt één van de grootste succesfactoren te zijn voor werkhervatting. Bovendien weten de bijstandsgerechtigden goed aan te geven wat nodig is om hen aan het werk te helpen. Niet in alle gevallen zal de gemeente daarin tegemoet kunnen komen, maar in een aantal gevallen zeker wel, en wellicht in de andere gevallen kan het gesprek daarover geopend worden. Wanneer de gemeente meer oog heeft voor de behoeften en wensen of beter uitlegt waarom men dat niet doet, dan zal de relatief lage score op tevredenheid waarschijnlijk verder toenemen. Gemeenten kunnen scholing inzetten als onderdeel van een traject naar werk. Meerdere bijstandsgerechtigden geven aan daar behoefte aan te hebben, terwijl men geen scholing krijgt. Mogelijk ligt daar een kans om de stap naar werk realiteit te maken. • Verdringing Meerdere bijstandsgerechtigden geven aan dat het werk dat men verricht voorheen door betaalde krachten werd uitgevoerd. Dat is lager dan het landelijk gemiddelde, maar toch een punt van zorg.

50


GEMEENTESCAN SITTARD AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK Het zwartboek ‘Werken in de bijstand’ van december 2012 riep de vraag op of het werkelijk zo slecht gesteld was met de uitvoeringspraktijk van gemeenten. Het zwartboek riep het beeld op van slechte bejegening van bijstandsgerechtigden, slechte arbeidsomstandigheden, verdringing op de arbeidsmarkt en trajecten die niet naar werk leidden. De FNV heeft meer dan vijftig FNV lokaalgroepen en dit bood de gelegenheid om op meerdere plaatsen diepergaand te onderzoeken wat het re-integratiebeleid van gemeenten inhoudt en hoe het uitgevoerd wordt. Dit vanuit de gedachte dat wanneer blijkt dat in een gemeente de situatie onvoldoende is, dezelfde lokaalgroep ingezet kan worden om de situatie te verbeteren, bijvoorbeeld via politieke lobby.


I

RE-INTEGRATIEBELEID GEMEENTE SITTARD-GELEEN

De gemeente Sittard-Geleen4 kent verschillende vormen van re-integratie. Er zijn participatieplaatsen: 250 in 2013, waar bijstandsgerechtigden werken en hiervoor een bonus ontvangen. De hoogte van de bonus bij een fulltime contract was in 2012 € 150 en in 2013 € 80 per maand. Daarnaast wordt een opslag gegeven aankelijk van de loonwaarde tot maximum € 5.1755 per maand. De werkgever betaalt de gemeente een vergoeding ter hoogte van de loonwaarde. Daarnaast kent de gemeente Sittard-Geleen trajecten werken met behoud van uitkering voor bijstandsgerechtigden die na het opdoen van ervaring wel in staat zijn tot regulier werk. De selectie voor deze trajecten vindt plaats door middel van een test. Doel van de trajecten is het opdoen van arbeidsritme, leren samen te werken en eventueel het volgen van cursussen. Men werkt tussen de 12 en 36 uur. De lengte van het traject is aankelijk van de plaats waar dat gebeurt en de kandidaat zelf. De gemeente Sittard-Geleen voert de trajecten zelf uit. Men heeft tijdens het traject de tijd om te solliciteren, dat wordt zelfs gestimuleerd en ondersteund. De bijstandsgerechtigden ontvangen voor het werk een vergoeding ter hoogte van maximaal de vrijlating vrijwilligerswerk: € 762 per jaar bij vrijwilligerswerk. Wanneer men in een project werkzaam is ontvangt men minimaal € 80 per maand met een eventuele aanvulling ter hoogte van de loonwaarde. De gemeente heeft niet de tegenprestatie ingevoerd. De gemeente geeft aan maatwerk te leveren doordat iedereen een persoonlijk trajectplan heeft en een persoonlijke begeleider. Om de route naar werk vorm te geven zijn er diagnose-instrumenten en daarnaast kan de bijstandsgerechtigde wensen en mogelijkheden aandragen. Zodoende wordt per deelnemer vastgesteld wat nodig is aan ondersteuning. De ondersteuning kan uit verschillende zaken bestaan; begeleiding, coaching, cursus, maar ook uit indirecte ondersteuning zoals een fiets of reiskostenvergoeding. De gemeente heeft aandacht voor verdringing. Het is niet duidelijk op welke wijze.

4 5

Bron: enquête ingevuld door gemeente. Dat zal wel een foutje zijn! Waarschijnlijk moet dat € 175 per maand zijn.

51


Tot slot is er aandacht voor de bejegening van de bijstandsgerechtigden. Klantmanagers worden opgeleid en gecoacht en de benadering moet respectvol zijn en op basis van vertrouwen. Er is een aparte functionaris waar bijstandsgerechtigden met een klachten naartoe kunnen en er is een aparte procedure hiervoor. Daarnaast is er een tweejaarlijks onderzoek naar de tevredenheid van het hele bijstandsbestand.

II ENQUÊTE ONDER BIJSTANDSGERECHTIGDEN DIE WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING ALGEMEEN Negen bijstandsgerechtigden hebben de enquête (min of meer) volledig ingevuld. Opvallend is dat de respondenten allen relatief kort in de uitkering zitten. Duur in bijstand Aantal

Sittard (%)


4

44

9


2

22

34

1 – 2 jaar

3

33

24

2 – 5 jaar

Landelijk (%)

20

Langer dan 5 jaar

9


4

Totaal

9

100

100

Op één na (onbekend) heeft iedereen meerdere jaren werkervaring. Opvallend daarbij is dat het meestal werk betreft dat een hoog opleidingsniveau vereist.

WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING • Lengte en duur Gemiddeld werkt men op het moment van de enquête vijf maanden met behoud van uitkering (het landelijke gemiddelde is negen maanden). De gemiddelde werkweek bedraagt 23 uur (landelijk is dit 27 uur) en het aantal uren per week dat het meest voorkomt is twintig uur per week. Gemiddeld is de lengte van een traject werken met behoud van uitkering negen maanden. Dit is lager dan het landelijk gemiddelde van twaalf maanden. Een aantal mensen geeft aan dat het traject drie maanden bedraagt. Er kan sprake zijn van een voorschakeltraject voordat het eigenlijke traject begint. • Soort werk Het blijkt dat eenderde van de trajecten werken met behoud van uitkering zich afspeelt bij de post. Uit aanvullende informatie blijkt dat dit is bij PostNL.

52

52


Wat voor soort werk doet u? Antwoordopties


Productiewerk

Aantal reacties

22%

Groenvoorziening

7%

Administratief werk

9%

Zorg

6%


7%

1


2%

3

Schoonmaak

8%

2

Kringloop

5%

Anders

2

34%

Aantal reacties

9

Beantwoorde vraag

9

Overgeslagen vraag

0

1

• Bijdrage van het traject aan kans op werk Op de vraag of men denkt dat de werkzaamheden bijdragen aan de kans op werk, antwoordt niemand positief, zeven respondenten zeggen dat dit niet het geval is en twee weten het niet. Landelijk geeft men in de helft van de gevallen aan dat de werkzaamheden niet bijdragen. • Mening over het ‘werk’ Wat vinden de mensen die moeten werken met behoud van uitkering van het werk en wat daar mee samenhangt? Op de vraag wat men vindt van het soort werk, vindt men gemiddeld dat dit boven de ‘niet slecht en ook niet goed’ is. Het landelijk gemiddelde op deze score is 2,9. Het contact met collega’s scoort het beste. Dat is landelijk ook zo, waar het gemiddelde op 3,8 lag. De begeleiding die men krijgt van de gemeente of uitvoerder scoort beneden het gemiddelde, maar hoger dan het landelijk gemiddelde van 2,5. Er is niet apart gevraagd naar begeleiding vanuit de gemeente en van de uitvoerder. Vaak zijn dit verschillende personen. De bejegening van de begeleiders of leidinggevende scoort net onder neutraal; landelijk is dit 2,8. Alleen op de arbeidsomstandigheden scoort Sittard-Geleen onder het landelijk gemiddelde. Opvallend is de relatief hoge score op het soort werk dat men moet uitvoeren. Antwoordopties

Heel slecht

Slecht Niet slecht en

Goed Heel goed Gemiddeld


2

0

1

4

2

3,4


1

0

2

2

4

3,9


3

1

1

3

1

2,8


3

1

0

4

1

2,9

3

0

2

3

1

2,9


53


Sittard gemiddeld

Landelijk gemiddeld


3,4

2,9


3,9

3,8


2,8

2,5


2,9

3,0


2,9

2,8

• Medewerking aan het traject Er is gevraagd wat er gebeurt als men niet meewerkt aan het traject werken met behoud van uitkering. Vier van de negen zegt geen idee te hebben. De overigen zijn ervan doordrongen dat dit gevolgen heeft voor de uitkering. Landelijk gezien geeft de overgrote meerderheid aan dat men denkt dat dit gevolgen heeft voor de uitkering. • Na afloop van het traject Omdat een traject een einde heeft, is gevraagd of men weet wat er na afloop van het traject gebeurt wanneer het traject niet eindigt met een dienstverband. Eenderde geeft aan dat niet te weten en één persoon denkt dat hij zonder uitkering komt te zitten. Als uw traject is afgelopen en u heeft nog steeds geen werk, wat gebeurt er dan? Antwoordopties


Aantal reacties

18%

2

5%

1

Thuis zitten met uitkering Thuis zitten zonder uitkering Traject wordt vervolgd

14%

Nieuw traject

23%

1

Weet niet

33%

3

8%

2


9

Overgeslagen vraag

0

MAATWERK • Trajectplan Op de vraag of men een persoonlijk trajectplan heeft, antwoordt slechts één persoon dat dit het geval is. Het landelijk gemiddelde is een kwart. Vier antwoorden dat dit niet het geval is en vier weten het niet. De volgende vraag betrof de inhoud van dit plan. De ene respondent beschrijft het werk dat hij nu doet, hetgeen dus een beschrijving is en geen plan. Of er nu daadwerkelijk wel of geen plan is, is niet duidelijk. Wel dat men dus over het algemeen het plan niet kent. • Rekening houden met wensen, opleiding en vaardigheden Er is gevraagd of men de indruk heeft dat de gemeente rekening houdt met wensen ten aanzien het soort werk en of de gemeente rekening houdt met de vooropleiding en vaardigheden. Op beide vragen antwoordt de meerderheid met nee. Drie mensen zeggen dat er rekening gehouden is met hun wensen en één respondent geeft aan dat er rekening gehouden is met de vooropleiding en vaardigheden. De meesten slaan de vraag over op welke wijze er dan rekening is gehouden met eigen wensen, twee geven aan dat er rekening is gehouden met het soort werk en één met fysieke beperkingen.

54


Er is ook gevraagd waarom men denkt dat de gemeente geen rekening houdt met eigen wensen ten aanzien van het werk. Meerderen geven aan dat er gewoon weg geen keuze werd geboden en men verplicht werd ‘banen’ te vullen bij PostNL. • Eigen initiatief Er is gevraagd of respondenten een alternatieve invulling als traject naar werk heeft voorgesteld aan de gemeente. Vier hebben dat gedaan, vijf niet. Aan de mensen die hebben aangegeven dat men met een eigen voorstel is gekomen, is gevraagd hoe de gemeente reageerde op hun alternatief. Drie van de vier geven aan dat hun voorstel door de gemeente is afgewezen. Als reden werd genoemd dat men verplicht moest meewerken aan het 600 banenplan. • Begeleiding Op de vraag of men begeleiding krijgt bij het werk antwoorden vijf mensen dat dit het geval is. Vier mensen zeggen dat er geen begeleiding is. Van de mensen die begeleiding krijgen scoort deze begeleiding gemiddeld: niet goed en niet slecht. Dit komt overeen met het landelijk beeld.

AAN HET WERK KOMEN • Werk zoeken en begeleiding De meerderheid (4) van de respondenten zoekt actief naar werk en ontvangt daar geen hulp bij van de gemeente. Niemand geeft dus aan hulp te ontvangen bij het solliciteren. Slechts twee mensen die werken met behoud van uitkering krijgen tijdens werktijd de tijd om te solliciteren; vier krijgen geen tijd en drie weten het niet. Beide uitkomsten komen overeen met het landelijk beeld. In één geval heeft iemand de verplichting gekregen voor een aantal sollicitaties per week. Dat is aanzienlijk lager dan het landelijk gemiddelde van iets minder dan vijftig procent. • Wat is nodig om aan het werk te komen Er is gevraagd wat men nodig denkt te hebben om weer aan het werk te komen. Hierop hebben zestien respondenten geantwoord. Er blijkt het meeste behoefte te zijn aan een opleiding, waaronder het halen van het rijbewijs. Aantal reacties • Opleiding

2


1


3


1

• Anders

2

INKOMSTEN De bijstandswet biedt de mogelijkheid om mensen die werken met behoud van uitkering een bonus of premie toe te kennen. Bij participatieplaatsen is dat zelfs min of meer verplicht. Er is gevraagd of men naast de uitkering een premie of bonus ontvangt. Vier mensen geven aan alleen de bijstandsuitkering te ontvangen en vijf geven aan een bonus te ontvangen. Dit komt niet overeen met het landelijk beeld waar nog geen tien procent een bonus zegt te ontvangen. Enkelen maken melding dat de bonus rond de € 55 bedraagt. Een ander vraagt zich af waarom andere bijstandsgerechtigden wel een bonus krijgen en hij niet.

55


VERDRINGING Vier van de negen mensen denken dat het werk voorheen door betaalde arbeidskrachten werd verricht. Dit is in lijn met het landelijk beeld. Drie mensen geven aan dat het werk voorheen niet door een betaalde kracht werd verricht en twee weten het niet.

MENING OVER WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING Er is gevraagd wat men denkt over werken met behoud van uitkering met de stelling dat de politiek vindt dat iedereen iets moet doen om zijn of haar uitkering te verdienen. Hierop zijn negen reacties gekomen. Op één na is men het eens met de stelling, waarbij de meesten wel voorwaarden stellen. Aantal reacties • Goed

2

• Goed, maar geen verdringing

1


1


1


3

• Tegen, leidt tot verdringing

1

CONCLUSIES Op grond van een enquête die door negen mensen is ingevuld, kunnen geen harde conclusies getrokken worden. De antwoorden geven echter wel een richting aan die serieus genomen moet worden. Over het algemeen kan gezegd worden dat de bijstandsgerechtigden positief staan tegenover werken met behoud van uitkering en men vindt werken ook prettig. De tevredenheidsscore op contact met collega’s scoort bij alle gemeenten hoog en de gemeente Sittard-Geleen scoort ook relatief goed op het soort werk dat de gemeente aanbiedt. Maar, zo voegen de meesten toe, werken met behoud van uitkering dient wel aan bepaalde eisen te voldoen. • Beleid Het beleid van de gemeente Sittard-Geleen wijkt niet af van het beleid dat andere gemeenten voeren, behalve op het punt van het verstrekken van een bonus of premie aan bijstandsgerechtigden die werken met behoud van uitkering. Er lijkt echter wel een groot gat tussen het beleid en de uitvoeringspraktijk, of hoe het bij bijstandsgerechtigden over komt. Maar ook daarin staat de gemeente Sittard-Geleen niet alleen. Bij bijna alle gemeenten waarvan bijstandsgerechtigden hebben meegewerkt aan de enquête, spoort het beleid niet met de uitvoeringspraktijk zoals bijstandsgerechtigden die ervaren. • Werken met behoud van uitkering De gemeente geeft aan dat de trajecten bedoeld zijn voor mensen die arbeidsritme en werknemersvaardigheden moeten opdoen; voor mensen dus met een afstand tot de arbeidsmarkt. Uit de enquêtes blijkt dat een aantal bijstandsgerechtigden recente werkervaring heeft en redelijk hoog is opgeleid. Het lijkt er op dat de selectie voor deze trajecten niet zorgvuldig gebeurt. Bijstandsgerechtigden geven allen aan dat het traject niet bijdraagt aan hun kans op werk. Dit roept de vraag op wat de gemeente beoogt met trajecten werken met behoud van uitkering voor mensen met recente werkervaring. Het opdoen van arbeidsritme en aanleren van werknemersvaardigheden lijkt misplaatst, in ieder geval bij een aantal.

56


• Maatwerk De gemeente Sittard-Geleen zegt dat iedereen een persoonlijk trajectplan heeft, maar in de praktijk zegt slechts één persoon dat te hebben. Zelfs als er een plan is, dan schort het toch aan de communicatie daarover. Ongeveer de helft van de mensen is met een alternatief gekomen als reactie op het soort werk dat de gemeente bood. Dit is in alle gevallen, op één na, afgewezen. Ook zegt de meerderheid dat er geen rekening wordt gehouden met iemands wensen, vooropleiding of vaardigheden. Op de vraag of het traject bijdraagt aan de kansen op werk, hetgeen toch de bedoeling is van een traject, dan antwoordt men dat dat niet het geval is. Wellicht zou de gemeente toch meer moeten aansluiten bij de wensen, vooropleiding en vaardigheden om de kans van slagen op werk te vergroten. Immers een gemotiveerde werkzoekende blijkt één van de grootste succesfactoren te zijn voor werkhervatting. Bovendien weten de bijstandsgerechtigden goed aan te geven wat nodig is om hen aan het werk te helpen. Niet in alle gevallen zal de gemeente daarin tegemoet kunnen komen, maar in een aantal gevallen zeker wel, en wellicht in de andere gevallen kan het gesprek daarover geopend worden. Wanneer de gemeente meer oog heeft voor de behoeften en wensen, dan zal de lage score op tevredenheid over het soort werk waarschijnlijk ook toenemen. Hoewel de gemeente aangeeft dat iedereen begeleiding krijgt, ervaren de bijstandsgerechtigden dat niet. De gemeente geeft aan dat de mogelijkheid van scholing bestaat, en hoewel bijstandsgerechtigden aangeven daar behoefte aan te hebben, geven meerderen aan daar niet voor in aanmerking te komen. • Duidelijke communicatie Op meer punten blijkt dat de voorlichting door de gemeente beter kan. Bijna alle bijstandsgerechtigden weten niet of er een persoonlijk plan ligt en uiteraard niet wat dit dan inhoudt. Ook weet eenderde niet wat er gebeurt na afloop van het traject wanneer men nog niet aan het werk is gekomen. Iemand denkt zelfs dat hij de uitkering verliest, terwijl daar geen sprake van is. De gemeente zou hierin veel ongerustheid kunnen wegnemen. De meerderheid van de bijstandsgerechtigden geeft aan dat men tijdens werktijd geen tijd krijgt om te solliciteren, terwijl de gemeente aangeeft dat men altijd de tijd heeft om te solliciteren. Dat roept de vraag op of bijstandsgerechtigden dat weten en of het leerwerkbedrijf het beleid juist uitvoert. Ook blijkt bijna de helft van de bijstandsgerechtigden niet te weten wat de gevolgen zijn van niet meewerken aan het traject. Dit aantal ligt overigens hoger dan wat landelijk gevonden wordt. • Verdringing De gemeente geeft aan dat er aandacht is voor verdringing; niet duidelijk wordt op welke wijze. Desondanks geeft de bijna de helft aan dat het werk dat men verricht voorheen door betaalde krachten werd uitgevoerd.

57


GEMEENTESCAN STADSKANAAL AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK Het zwartboek ‘Werken in de bijstand’ van december 2012 riep de vraag op of het werkelijk zo slecht gesteld was met de uitvoeringspraktijk van gemeenten. Het zwartboek riep het beeld op van slechte bejegening van bijstandsgerechtigden, slechte arbeidsomstandigheden, verdringing op de arbeidsmarkt en trajecten die niet naar werk leidden. De FNV heeft meer dan vijftig FNV lokaalgroepen en dit bood de gelegenheid om op meerdere plaatsen diepergaand te onderzoeken wat het re-integratiebeleid van gemeenten inhoudt en hoe het uitgevoerd wordt. Dit vanuit de gedachte dat wanneer blijkt dat in een gemeente de situatie onvoldoende is, dezelfde lokaalgroep ingezet kan worden om de situatie te verbeteren, bijvoorbeeld via politieke lobby.


I

RE-INTEGRATIEBELEID GEMEENTE STADSKANAAL

De gemeente Stadskanaal6 kent geen participatieplaatsen en heeft de tegenprestatie niet ingevoerd. Om bijstandsgerechtigden aan het werk te krijgen, zijn er trajecten waar met behoud van uitkering gewerkt wordt. Deze trajecten zijn bedoeld voor mensen die ingeschaald zijn op trede drie en vier van de participatieladder en voor jongeren. De eerste drie maanden wordt men geplaatst in het trainings-en diagnose centrum waar allerlei werkzaamheden uitgevoerd kunnen worden. Aansluitend komt men op een werkervaringsplaats die gekoppeld is aan een reguliere functie. Uitvoering geschiedt door de gemeente in samenwerking met het SW-bedrijf en regionale ondernemers. In principe werkt men 32 uur, tenzij individueel anders aangewezen is. Een traject duurt maximaal 24 maanden. Er wordt zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de mogelijkheden van iemand. Scholing is ook mogelijk. Er is een persoonlijke begeleider die coacht en aanspreekpunt is. Verdringing wordt voorkomen door met werkgevers afspraken te maken over de leerdoelen en over de tijdsduur voor het opdoen van werkervaring: maximaal zes maanden. De gemeente heeft aandacht voor de bejegening door uitgangspunt te eerbiedigen dat bijstandsgerechtigden geen slachtoffers zijn maar mensen die vanuit eigen kracht en verantwoordelijkheid hun weg willen vinden in de samenleving. Er is een klachtenprocedure, maar de gemeente gaat liever in gesprek met degenen die niet tevreden zijn.

6

Bron: enquête ingevuld door gemeente Stadskanaal.

58


II ENQUÊTE ONDER BIJSTANDSGERECHTIGDEN DIE WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING ALGEMEEN Uit de gemeente Stadskanaal hebben zeventien bijstandsgerechtigden de enquête ingevuld. Gemiddeld zit men ruim twee jaar in de bijstand, waarbij zeventig procent korter dan twee jaar bijstand ontvangt. De spreiding is groot: meerdere bijstandsgerechtigden ontvangen kort een uitkering of hebben bijstand aangevraagd; anderen zitten al meerdere jaren in de bijstand. Op een schoolverlater na, hebben allen een lange werkervaring. Opvallend is het aantal dat gewerkt heeft in de bouw, horeca en als (ex-)zzp-ers. Allen geven aan zeer veel gesolliciteerd te hebben (via internet, inschrijving uitzendbureaus, bezoek aan werkplein, winkels langslopen, etc). Enkelen geven aan een opleiding te hebben gevolgd om de kans op werk te vergroten. Aantal Minder dan 3 maanden

3

3 maanden tot 1 jaar 1 – 2 jaar

Stadskanaal (%)

Landelijk (%)

17,5

9

3

17,5

34

6

35

24

2 – 5 jaar

2

12

20

Langer dan 5 jaar

3

18

9

100

100

Uitkering gestopt of aanvraag loopt Totaal

0 17

4

WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING • Lengte en duur Gemiddeld heeft men inmiddels zes maanden met behoud van uitkering gewerkt op het moment van het invullen van de enquête. Landelijk gemiddelde is negen maanden. De kortste periode van 1-2 maanden komt drie maal voor en de langste periode van veertien maanden twee maal. De ‘werkweek’ bedraagt meestal 32 uur (11 maal). De overige zes werken tussen de 15 en 30 uur. • Soort werk Werkzaamheden (meerdere antwoorden zijn mogelijk)

10

Groenvoorziening

1

Zorg

4

Werkzaamheden voor gemeente

3

Anders

2

• Medewerking aan het traject Men geeft allen aan dat de uitkering verlaagd wordt of stopt wanneer men weigert mee te werken. Meerdere mensen melden erbij dat men bij weigering naar het activeringscentrum wordt gestuurd waar men productiewerk moet verrichten. • Mening over het werk Er is gevraagd naar de mening van de mensen over het werk. Er zijn twee personen die alle scores op ‘heel slecht’ hadden gezet (uit grote onvrede met de situatie?). Wanneer deze twee enquêtes niet meetellen, dan stijgt het gemiddelde met enkele tienden: deze score is ook weergegeven.

59


Antwoordopties

Heel slecht

Slecht Niet slecht en

Goed Heel goed Gemiddeld


4

3

4

5


2

1

2

7

4

2,6 – 2,8 3,6 – 4,0


3

4

5

3

1

2,7 – 2,9


3

4

5

3

1

2,7 – 2,9

3

3

3

6

1

2,9 – 3,2


Stadskanaal gemiddeld

Landelijk gemiddeld


2,6 - 2,8

2,9


3,6 - 4,0

3,8


2,7 - 2,9

2,5


2,7 - 2,9

3,0


2,9 - 3,2

2,8

De gemeente Stadskanaal scoort ten opzichte van het landelijk gemiddelde beter op de begeleiding, maar nog steeds beneden neutraal (niet slecht en niet goed). Het soort werk in gemeente Stadskanaal wordt slechter beoordeeld dan dat men dat gemiddeld doet. Ook de arbeidsomstandigheden scoren onder het landelijk gemiddelde. De bejegening scoort echter boven het gemiddelde van 2,8. • Bijdrage van het traject aan kans op werk Van de zeventien mensen denken elf dat de kans op werk niet verbetert door het traject werken met behoud van uitkering. Eén denkt dat dit wel het geval is en de rest weet het niet. Landelijk gezien ligt dit op de helft. • Na afloop van het traject Een vraag betrof wat er gebeurt na afloop van het traject. Bijna de helft antwoordt dat niet te weten. Een aantal zegt dat men dan doorgeplaatst wordt naar de sociale werkvoorziening (TDC). • Terug naar TDC voor werken met behoud van uitkering

7

• Geen idee

7

• Thuis zitten

1

• Hoop op werk

1

• Geen antwoord

1

MAATWERK • Trajectplan Er mag verwacht worden dat er een trajectplan is voor bijstandsgerechtigden die in een traject naar werk zitten. Negen mensen geven aan dat er een trajectplan is; dat is meer dan het landelijk gemiddelde van eenderde die zegt een trajectplan te hebben. Zes zeggen dat er geen trajectplan is en twee weten het niet.

60


Op de vraag waar dat plan uit bestaat geven drie personen aan uit welke activiteiten het plan bestaat (concreet en op de persoon toegesneden), vier personen geven aan dat er in staat dat men eerst drie maanden moet werken en dat dan verder gekeken wordt en drie personen hebben de vraag niet ingevuld. • Rekening houden met wensen, opleiding en vaardigheden Volgens elf personen wordt er geen rekening gehouden met het soort werk dat men graag zou willen gaan doen. Landelijk zegt de helft dat er geen rekening wordt gehouden met wensen. Vier geven aan dat dit wel het geval is en twee weten het niet. Ook elf personen zeggen dat er geen rekening wordt gehouden met de vooropleiding die genoten is, vier zeggen van wel en twee weten het niet. • Eigen initiatief Op de vraag of men zelf ander werk of werkzaamheden heeft voorgesteld als alternatief voor het werk dat de gemeente bood, antwoorden acht dat dat het geval is. In één geval reageerde de gemeente positief, in de overige gevallen niet (mocht niet, kon niet, etc). • Begeleiding Er is gevraagd naar de begeleiding die men krijgt tijdens het werk dat men doet. Van de zeventien geven vijf mensen aan dat men begeleiding krijgt, de overigen zeggen geen begeleiding te krijgen. Van de mensen die zeggen begeleiding te ontvangen, waardeert men deze van slecht (een maal) tot goed (drie maal).

AAN HET WERK KOMEN • Werk zoeken en begeleiding Van de zeventien personen zoeken dertien actief naar werk en drie van hen geven aan daarbij hulp te krijgen van de gemeente. Zes van de zeventien mensen geven aan dat men tijdens ‘werktijd’ voldoende tijd heeft om te solliciteren. Negen hebben een verplicht aantal sollicitaties van de gemeente opgelegd gekregen. Op de vraag wat men nodig heeft om weer aan het werk te komen zijn diverse antwoorden gekomen. Vaak genoemd wordt de slechte werkgelegenheid in Oost Groningen. • Wat heeft u nodig om weer aan het werk te komen? Werkgelegenheid

7

Opleiding en begeleiding

4

Begeleiding en plaatsing

2

Vertrouwen in werkgevers

1

Kapitaal om als zzp-er te starten

1

Geen reactie

2

61


VERDRINGING Er is gevraagd of het werk dat men verricht voorheen betaald werk was. De grote meerderheid dacht dat dat het geval was. • Werden de werkzaamheden die u nu doet voorheen door een werknemer gedaan die daarvoor loon kreeg betaald? Ja

10

Nee

3

Weet niet

4

Opmerkingen die bij dit onderdeel zijn geplaatst: • Vaste medewerkers worden ontslagen (bijvoorbeeld bij Wedeka) en hun plaats wordt ingenomen door bijstandsgerechtigden zonder loon. • Iemand meldt dat hij ontslagen is uit zijn ID-baan en nu precies hetzelfde werk doet zonder loon – dus met behoud van uitkering. • Een ander meldt dat hij bij een bedrijf werkt (met behoud van uitkering) waar mensen ontslagen worden en anderen met behoud van uitkering aan het werk worden gezet.

INKOMSTEN Twee personen geven aan dat men naast de uitkering een bonus of premie ontvangt voor het werk dat men verricht. De overigen ontvangen alleen de uitkering, of soms nog geen uitkering omdat de aanvraag loopt.

MENING OVER WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING Dertien personen zijn van mening dat het goed is dat mensen iets doen voor hun uitkering. Maar velen voegen er wel iets aan toe. • De politiek vindt dat iedereen iets voor zijnuitkering moet doen. Wat vindt u daarvan? Goed / Prima

13

Maar wel zinvol werk

3

Maar dan wel eigen keuze in soort werk

3

Maar dan wel tegen minimumloon

4

Maar niet werk voor gehandicapten

1

Maar dan wel met perspectief of betaald werk Slecht idee, werken hoort betaald te worden

2 3

VERDERE OPMERKINGEN • Twee mensen merken op dat door het verdwijnen van UWV uit Stadskanaal, het zoeken naar werk nog moeilijker wordt.

CONCLUSIES Op grond van een enquête die door zeventien mensen is ingevuld, kunnen geen harde conclusies getrokken worden. De antwoorden geven echter wel een richting aan die serieus genomen moet worden. Over het algemeen kan gezegd worden dat de bijstandsgerechtigden positief staan tegenover werken met behoud van uitkering en men lijkt het werken ook niet vervelend te vinden. De tevredenheidsscore op contact met collega’s scoort bij alle gemeenten hoog. Maar, zo voegen de meesten toe, dat werken met behoud van uitkering dient wel aan bepaalde eisen te voldoen.

62


• Beleid Het beleid van de gemeente Stadskanaal wijkt niet af van het beleid dat andere gemeenten voeren. Er lijkt echter wel een groot gat tussen het beleid en de uitvoeringspraktijk, of hoe het bij bijstandsgerechtigden over komt. Maar ook daarin staat de gemeente Stadskanaal niet alleen. Bij bijna alle gemeenten waarvan bijstandsgerechtigden hebben meegewerkt aan de enquête, spoort het beleid niet met de uitvoeringspraktijk zoals bijstandsgerechtigden die ervaren. • Maatwerk De gemeente zegt dat iedereen een persoonlijk trajectplan heeft, alleen de helft van de geënquêteerden denkt dat dit niet zo is of weet het niet. Zelfs als er een plan is, dan schort het toch aan de communicatie daarover. Ook schort het aan communicatie over wat er gebeurt na afloop van het traject. Velen hebben geen idee. De helft van de mensen is met een alternatief gekomen als reactie op het soort werk dat de gemeente bood. Dit is in alle gevallen, op één na, afgewezen. Ook de meerderheid zegt dat er geen rekening gehouden wordt met iemands wensen, vooropleiding of vaardigheden. Op de vraag of het traject bijdraagt aan de kansen op werk, hetgeen toch de bedoeling is van een traject, antwoordt men dat dat niet het geval is. Wellicht zou de gemeente toch meer moeten aansluiten bij de wensen, vooropleiding en vaardigheden om de kans van slagen op werk te vergroten. Immers een gemotiveerde werkzoekende blijkt één van de grootste succesfactoren te zijn voor werkhervatting. Bovendien weten de bijstandsgerechtigden goed aan te geven wat nodig is om hen aan het werk te helpen. Niet in alle gevallen zal de gemeente daaraan tegemoet kunnen komen, maar in een aantal gevallen zeker wel, en wellicht in de andere gevallen kan het gesprek daarover geopend worden. Wanneer de gemeente meer oog heeft voor de behoeften en wensen, dan zal de lage score op tevredenheid over het soort werk waarschijnlijk ook verbeteren. Hoewel de gemeente aangeeft dat iedereen begeleiding krijgt, ervaren de bijstandsgerechtigden dat niet. • Werken met behoud van uitkering De gemeente geeft aan dat de trajecten bedoeld zijn voor mensen die arbeidsritme en werknemersvaardigheden moeten opdoen; voor mensen dus met een afstand tot de arbeidsmarkt. Uit de enquêtes blijkt dat een aantal bijstandsgerechtigden recente werkervaring heeft en redelijk hoog is opgeleid. Het lijkt er op dat de selectie voor deze trajecten niet zorgvuldig gebeurt. Bijstandsgerechtigden geven allen aan dat het traject niet bijdraagt aan hun kans op werk. Dit roept de vraag op wat de gemeente beoogt met trajecten werken met behoud van uitkering voor mensen met recente werkervaring. Het opdoen van arbeidsritme en aanleren van werknemersvaardigheden lijkt misplaatst, in ieder geval bij een aantal. • Verdringing De gemeente geeft aan dat er maatregelen zijn om verdringing te voorkomen (leerdoelen en maximaal zes maanden werken met behoud van uitkering). Desondanks geeft de grote meerderheid aan dat het werk dat men verricht voorheen door betaalde krachten werd uitgevoerd. • Duidelijke communicatie Op meer punten blijkt dat de voorlichting door de gemeente beter kan. Bijstandsgerechtigden weten niet of er een persoonlijk plan ligt, en als ze aangeven dat er een plan is, dan weten ze de inhoud bijna nooit. Ook weet de helft niet wat er gebeurt na afloop van het traject wanneer men nog niet aan het werk is gekomen. Een aantal denkt dat men de uitkering verliest, terwijl daar geen sprake van is. De gemeente zou hierin veel ongerustheid kunnen wegnemen. De helft van de bijstandsgerechtigden geeft aan dat men tijdens werktijd geen tijd krijgt om te solliciteren, terwijl de gemeente aangeeft dat men altijd de tijd heeft om te solliciteren. Dat roept de vraag op of bijstandsgerechtigden dat weten en of het leerwerkbedrijf het beleid juist uitvoert.

63


GEMEENTESCAN VLAGTWEDDE AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK Het zwartboek ‘Werken in de bijstand’ van december 2012 riep de vraag op of het werkelijk zo slecht gesteld was met de uitvoeringspraktijk van gemeenten. Het zwartboek riep het beeld op van slechte bejegening van bijstandsgerechtigden, slechte arbeidsomstandigheden, verdringing op de arbeidsmarkt en trajecten die niet naar werk leidden. De FNV heeft meer dan vijftig FNV lokaalgroepen en dit bood de gelegenheid om op meerdere plaatsen diepergaand te onderzoeken wat het re-integratiebeleid van gemeenten inhoudt en hoe het uitgevoerd wordt. Dit vanuit de gedachte dat wanneer blijkt dat in een gemeente de situatie onvoldoende is, dezelfde lokaalgroep ingezet kan worden om de situatie te verbeteren, bijvoorbeeld via politieke lobby.


RE-INTEGRATIEBELEID GEMEENTE VLAGTWEDDE De gemeente Vlagtwedde7 kent geen participatieplaatsen en heeft de tegenprestatie niet ingevoerd. Er zijn wel trajecten waar men werkt met behoud van uitkering. Deze zijn bedoeld voor mensen die bemiddelbaar zijn naar betaalde arbeid en worden door de gemeente uitgevoerd. Het soort werkzaamheden dat de gemeente aanbiedt is divers, voor de toewijzing wordt er gekeken naar de mogelijkheden van de bijstandsgerechtigde. Gemiddeld is het aantal uren per week waarop men werkt met behoud van uitkering twintig uur. Een traject duurt zolang tot iemand betaald werk heeft gevonden. Het doel is het werkfit houden van bijstandsgerechtigden, het opdoen van werkervaring, en het verder ontwikkelen van de werknemersvaardigheden en competenties zodat de afstand tot de arbeidsmarkt niet vergroot wordt en het liefst kleiner wordt. De bijstandsgerechtigden ontvangen voor dit werk een premie van € 1 per uur met een maximum van € 520 per zes maanden. De inlener betaalt de gemeente een inleenvergoeding. De inleenvergoeding wordt gebruikt voor de bekostiging van de premie, de werkkleding, begeleiding, opleidingen en de reiskosten. De werkcoach van de gemeente stelt vast wat bijstandsgerechtigden nodig hebben om aan het werk te komen. Er is een individueel plan van aanpak en er is de mogelijkheid van scholing. Er is tevens persoonlijke begeleiding. De werkcoach ondersteunt en begeleidt de bijstandsgerechtigde op basis van het trajectplan. De gemeente let erop dat er geen verdringing plaats vindt. Zo heeft de gemeente zelf een werkproject opgezet en werk gecreëerd door bloembakken te laten maken en planten te kweken voor groenstroken die anders gras zouden blijven. Middels cliëntenparticipatie is er inspraak en aandacht voor de bejegening. Daarnaast heeft de gemeente een klanttevredenheidsinstrument ontwikkeld waar de bejegening ook een onderdeel van is. Dit systeem biedt bijstandsgerechtigden de gelegenheid om anoniem en digitaal een evaluatieformulier in te vullen na een gesprek, het volgen van een cursus of workshop of tijdens een traject.

7

Bron: enquête ingevuld door gemeente.

64


Er is een klachtenprocedure. De klachten worden door de klachtencoördinator uitgezet bij de desbetreffende manager die de klacht onderzoekt. De manager neemt contact op met degene die de klacht heeft ingebracht. Indien gewenst vindt er een gesprek plaats.

ALGEMEEN Veertien bijstandsgerechtigden hebben de enquête ingevuld. Er zijn twee enquêtes verwijderd omdat één enquête twee maal was ingevuld en een andere respondent niet werkte met behoud van uitkering. Ruim de helft van de respondenten die werkt met behoud van uitkering zit tussen de twee en vijf jaar of langer in de bijstand. Dit is aanzienlijk hoger dan het landelijk gemiddelde van een kwart. De overigen zitten minder dan een jaar in de uitkering. Duur in bijstand Aantal Vlagtwedde

Percentge landelijk


1

9


4

34

1 – 2 jaar

0

24

2 – 5 jaar

6

20

Langer dan vijf jaar

1

9


0

4

12

100

Het merendeel geeft aan meerdere jaren werkervaring te hebben; drie van de twaalf hebben geen werkervaring, onder wie twee schoolverlaters.

WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING • Lengte en duur Gemiddeld werkt men op het moment van de enquête bijna veertien maanden met behoud van uitkering. Landelijk ligt dat op negen maanden. De spreiding is groot; tussen de één en 38 maanden. De gemiddeld werkweek bedraagt 25 uur tegenover 27 uur landelijk en het meest voorkomend is 32 uur per week. Dit is opvallend omdat de gemeente aangeeft dat men gemiddeld twintig uur moet werken. Gemiddeld is de lengte van een traject werken met behoud van uitkering twintig maanden; landelijk gezien is dat twaalf maanden. Dit gegeven klopt met de opgave van de gemeente dat trajecten doorlopen tot iemand werk heeft gevonden. • Soort werk Het blijkt dat de meeste trajecten werken met behoud van uitkering zich afspelen in de gemeentelijke sfeer. Productiewerk wordt vaak verricht in het sociale werkvoorzieningsbedrijf. ‘Werkzaamheden voor gemeenten’ betekent dat er sprake is van meerdere soorten werkzaamheden die iemand voor de gemeente verricht, zoals groenvoorziening, administratie, schoonmaak.

65


Wat voor soort werk doet u? Antwoordopties

Percentage landelijke

Aantal reacties Vlagtwedde

Productiewerk

22%

6

Groenvoorziening

7%

2

Administratief werk

9%

Zorg

6%


7%


2%

Schoonmaak

8%

Kringloop

5%

Anders

3

34%

Aantal reacties

12

Beantwoorde vraag

12

Overgeslagen vraag

0

1

• Bijdrage van het traject op werk De respondenten zijn eensgezind als het gaat om de vraag of het traject werken met behoud van uitkering bijdraagt aan hun kans op werk. Allen antwoorden daarop ‘nee’. Landelijk is nog tien procent van mening dat het traject de kans op werk vergroot, terwijl veertig procent het niet weet. Eén voegt toe dat uitvoeren van productiewerk door een hbo-er eerder zijn kans op werk vermindert. • Mening over het ‘werk’ Wat vinden de mensen die moeten werken met behoud van uitkering van het werk en wat daar mee samenhangt? Het soort werk vindt men gemiddeld niet slecht maar ook niet goed. Dat is opvallend gezien het feit dat het werkzaamheden betreft die men verplicht moet doen. Driekwart van de mensen heeft andere werkzaamheden voorgesteld maar die werden niet gehonoreerd door de gemeente (zie verderop). Het contact met collega’s scoort het beste. De begeleiding die men krijgt van de gemeente of de uitvoerende instantie scoort het slechtst. Er is niet apart gevraagd of de begeleiding vanuit de gemeente of een andere uitvoerder werd gegeven. Vaak zijn dit verschillende personen. De bejegening door de begeleiders of leidinggevende scoort onder het landelijk gemiddelde, dat al onder de maat was. De gemeente Vlagtwedde scoort op elk van de onderdelen beneden het landelijk gemiddelde. Vooral de begeleiding en de bejegening scoren fors lager. Wat vindt u? Antwoordopties

Heel slecht

Slecht


2

2


0


Niet slecht en

Goed

Heel goed

N.v.t. Gemiddeld

4

3

0

1

2,7

2

1

6

2

1

3,7

4

4

3

0

0

1

1,9

6

1

2

2

0

1

2,7

6

1

2

2

0

1

2,3

ook niet goed


12

Overgeslagen vraag

0

66


Vlagtwedde gemiddeld

Landelijk gemiddeld


2,7

2,9


3,7

3,8


1,9

2,5


2,7

3,0


2,3

2,8

• Medewerking aan het traject Er is gevraagd wat er gebeurt als men niet meewerkt aan het traject werken met behoud van uitkering. Iedereen is ervan doordrongen dat dit gevolgen heeft voor de uitkering; korting of stopzetting. Een enkeling maakt melding van een dreigbrief. • Na afloop van het traject Omdat een traject een einde heeft, is gevraagd of men weet wat er na afloop van het traject gebeurt wanneer het traject niet eindigt met een dienstverband. Ruim eenderde van de respondenten heeft geen idee wat er gaat gebeuren en dat is ruim boven het landelijk gemiddelde. Als uw traject is afgelopen en u heeft nog steeds geen werk, wat gebeurt er dan? Antwoordopties


Aantal reacties

18%

1

5%

1


14%

3

Nieuw traject

23%

2

Weet niet

33%

5

8%

0

Thuis zitten met uitkering Geen uitkering


12

Overgeslagen vraag

0

MAATWERK • Trajectplan Op de vraag of men een persoonlijk trajectplan heeft, antwoordt een kwart met ja (landelijk is dat eenderde). De volgende vraag betrof de inhoud van dit plan. De mensen die de vraag positief hebben beantwoord beschrijven de activiteiten die men op dat moment uitvoert als inhoud van het trajectplan. Eén respondent geeft aan gedwongen te worden een WSW-indicatie aan te vragen. De helft zegt geen trajectplan te hebben en een kwart weet het niet. • Rekening houden met wensen, opleiding en vaardigheden Driekwart van de respondenten geeft aan dat er geen rekening is gehouden met hun wensen ten aanzien van het werk (landelijk is dat ruim de helft). Het gaat dan niet alleen over het soort werk, maar ook over werktijden, thuissituatie en gezondheid. De twee personen die aangeven dat er wel rekening wordt gehouden met de wensen, geven aan dat dat betrekking heeft op de gezondheid.

67


Er is ook gevraagd waarom men denkt dat de gemeente geen rekening houdt met de wensen ten aanzien van het werk. De volgende redenen worden vaker genoemd: gemeente heeft geen deskundigheid, je wordt niet serieus genomen, je wordt aan je lot overgelaten. Een veel gehoorde klacht op deze vraag is dat de gemeente geen interesse toont in de persoonlijke omstandigheden. De vraag of men de indruk heeft dat er rekening wordt gehouden met vooropleiding of vaardigheden beantwoordt iedereen met ‘nee’. Landelijk is dat bijna zeventig procent. • Eigen initiatief Er is gevraagd of respondenten een voorstel hebben gedaan aan de gemeente als invulling van het traject naar werk. Tweederde zegt dat gedaan te hebben. Aan de mensen die hebben aangegeven dat men met een eigen voorstel is gekomen, is gevraagd hoe de gemeente reageerde op hun alternatief. Allen geven aan dat hun voorstel door de gemeente is afgewezen (landelijk is dat de helft). De redenen die genoemd werden was twee maal dat er onvoldoende budget was, twee maal dat het geen passend werk betrof, twee maal alleen dat het niet mocht, een maal dat het niet paste binnen de standaardmogelijkheden van de gemeente, en eenmaal dat het niet-additionele arbeid betrof. • Begeleiding Op de vraag of men begeleiding krijgt bij het werk antwoorden tien van de twaalf ontkennend – landelijk ontvangt eenderde begeleiding bij het werk. De overige twee ontvangen wel begeleiding en beoordelen die als ‘niet goed en niet slecht’.

AAN HET WERK KOMEN • Werk zoeken en begeleiding Van alle respondenten zoekt driekwart actief naar werk (conform landelijk); de overigen geven aan niet naar werk te zoeken. Acht van de negen respondenten zoeken actief naar werk, maar ontvangen daar geen hulp bij van de gemeente. • Solliciteren Gemiddeld meer dan de helft van de mensen die werkt met behoud van uitkering krijgt tijdens werktijd géén tijd om te solliciteren. Landelijk ligt dit percentage ruim beneden de vijftig procent. In de helft van de gevallen heeft de gemeente een verplicht aantal sollicitaties per week opgelegd. Er is niet gevraagd naar het aantal verplichte sollicitaties. • Vergroting van kans op werk Er is gevraagd wat men nodig denkt te hebben om weer aan het werk te komen. Hierop hebben alle respondenten geantwoord. Er blijkt het meesten behoefte te zijn aan kansen bij een werkgever en een betere werkgelegenheid. Wat heeft u nodig om aan het werk te komen? Aantal reacties • Opleiding

2


3

• Begeleiding

1


3


2

• Anders

1

68


INKOMSTEN De bijstandswet biedt de mogelijkheid om mensen die werken met behoud van uitkering een bonus of premie toe te kennen. Bij participatieplaatsen is dat zelfs verplicht. Er is gevraagd of men naast de uitkering een premie of bonus ontvangt. Op één na ontvangt men geen bonus of premie. Tot slot melden enkelen dat de bonusregeling is afgeschaft.

VERDRINGING Tweederde van de mensen denkt dat het werk voorheen door betaalde arbeidskrachten werd verricht; veelal door Wswers (enkelen melden dat werknemers van Wedeka werkloos worden). Landelijk denkt minder dan de helft dat dit het geval is.

MENING OVER WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING Er is gevraagd wat men denkt over werken met behoud van uitkering met de stelling dat de politiek vindt dat iedereen iets moet doen om zijn of haar uitkering te verdienen. Ruim driekwart is het met de stelling eens, maar de meesten stellen wel voorwaarden bij werken met behoud van uitkering. Dit is conform het landelijk gemiddelde. De overigen zijn het niet eens met de stelling. De meest geuite kritiek is dat werken hoort te lonen en dat werken met behoud van uitkering tot verdringing leidt. Aantal reacties • Goed

1

– Idem, maar rekening met persoon en eigen inbreng

1

– Idem, maar wel perspectief op werk

1

– Idem, maar wel financiële tegemoetkoming, loon

3

– Idem, maar met goede begeleiding/bejegening

1

– Idem, maar met goede omstandigheden

2

• Tegen

3

CONCLUSIES Op grond van een enquête die door twaalf mensen is ingevuld, kunnen geen harde conclusies getrokken worden. De antwoorden geven echter wel een richting aan die serieus genomen moet worden. Over het algemeen kan gezegd worden dat de meeste bijstandsgerechtigden positief staan tegenover werken met behoud van uitkering en men vindt werken ook prettig. De tevredenheidsscore op contact met collega’s scoort bij alle gemeenten hoog, ook bij de bijstandsgerechtigden van de gemeente Vlagtwedde. Op echter de andere items, die gaan over tevredenheid, scoort de gemeente onder het landelijk gemiddelde, waarbij de bejegening en begeleiding er het meest negatief uitspringen. Maar ook de tevredenheid over de arbeidsomstandigheden en het soort werk scoort beneden het landelijk gemiddelde. Overigens zijn er relatief veel bijstandsgerechtigden die aangeven tegen werken met behoud van uitkering te zijn, met name door de verdringingseffecten. • Beleid Het beleid van de gemeente Vlagtwedde wijkt op een aantal punt af van het beleid dat andere gemeenten voeren. De gemeente verstrekt volgens opgave een premie voor het werken met behoud van uitkering. Echter, op één na geven de respondenten aan dat dit niet het geval is. Wat nu klopt, is niet via de website van de gemeente te achterhalen; de

69


verordening geeft aan dat de gemeente een premie kan geven, zonder dat duidelijk is wanneer dan en wat de hoogte is. De gemeente geeft aan dat de trajecten werken met behoud van uitkering ook ingezet worden om mensen werkfit te houden. Hiermee motiveert de gemeente waarschijnlijk de inzet van dergelijke trajecten voor mensen met een recente werkervaring. Tot slot is de gemeente Vlagtwedde één van de weinige gemeenten die aangeeft een inleenvergoeding te vragen van de inlener en daarmee zegt de premies voor bijstandsgerechtigden te bekostigen. Afgezien van het feit dat de FNV van mening is dat werken beloond dient te worden (dus met een loon), zeggen de bijstandsgerechtigden op één na geen premie te ontvangen. Waar wordt de inleenvergoeding dan aan besteed? Er is echter wel een groot gat tussen het beleid en de uitvoeringspraktijk, of hoe het bij bijstandsgerechtigden overkomt. Hoewel de gemeente Vlagtwedde daarin niet alleen staat, lijkt het gat tussen beleid en uitvoeringspraktijk wel heel groot. Bij bijna alle gemeenten waarvan bijstandsgerechtigden hebben meegewerkt aan de enquête, spoort het beleid niet met de uitvoeringspraktijk zoals bijstandsgerechtigden die ervaren. Maar bij de gemeente Vlagtwedde is het verschil wel erg groot. • Werken met behoud van uitkering De gemeente geeft aan dat de trajecten bedoeld zijn voor mensen die bemiddelbaar zijn naar betaalde arbeid. Het doel van de trajecten is onder andere het werkfit houden en het opdoen van arbeidsritme. Uit de enquêtes blijkt dat een aantal bijstandsgerechtigden recente werkervaring heeft en hoog opgeleid is. De indruk is dat vooral het gebrek aan arbeidsplaatsen in Noord Nederland het probleem is, en niet de afstand tot de arbeidsmarkt of iets dergelijks. Allen zeggen dan ook dat het traject niet bijdraagt aan de kans op werk. Sterker nog, enkelen geven aan dat het traject het tegenovergestelde bewerkstelligt. Dit roept de vraag op wat de gemeente beoogt met trajecten werken met behoud van uitkering voor mensen met recente werkervaring die arbeidsritme hebben. Mensen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt en met recente werkervaring, zouden gewoon betaald werk moeten krijgen en als dat er niet is, dan zou er toch op zijn minst de ruimte moeten zijn voor een eigen zinvolle invulling. • Duidelijke communicatie Op meer punten blijkt dat de voorlichting door de gemeente beter kan. Bijna driekwart van de bijstandsgerechtigden weet niet of er een persoonlijk plan ligt en uiteraard niet wat dit dan inhoudt. Ook weet de helft niet wat er gebeurt na afloop van het traject wanneer men nog niet aan het werk is gekomen. Een persoon denkt dat men de uitkering verliest, terwijl daar geen sprake van is. De gemeente zou hierin veel ongerustheid kunnen wegnemen. Meer dan de helft van de bijstandsgerechtigden geeft aan dat men tijdens werktijd geen tijd krijgt om te solliciteren, terwijl de gemeente aangeeft dat men wél de tijd heeft om te solliciteren. Dat roept de vraag op of bijstandsgerechtigden dat niet weten of niet mogen en of degene die het beleid uitvoert het beleid juist uitvoert of op de hoogte is van het beleid. • Maatwerk De gemeente geeft aan dat iedereen in traject een persoonlijk trajectplan heeft, in de praktijk zegt slechts een kwart van de bijstandsgerechtigden dat te hebben. Zelfs als er een plan is, dan schort het toch aan de communicatie daarover. De meerderheid van de mensen is met een alternatief gekomen als reactie op het soort werk dat de gemeente bood. Dit is in alle gevallen afgewezen. Ook zegt de meerderheid dat er geen rekening gehouden wordt met iemands wensen, vooropleiding of vaardigheden, waarbij de percentages hoger liggen dan het landelijk gemiddelde. Op de vraag of het traject bijdraagt aan de kansen op werk, hetgeen toch de bedoeling is van een traject, dan antwoordt iedereen dat dat niet het geval is. Ook hier scoort de gemeente Vlagtwedde slechter dan het landelijk gemiddelde.

70


Het lijkt raadzaam dat de gemeente meer gaat aansluiten bij de wensen, vooropleiding en vaardigheden om de kans van slagen op werk te vergroten. Immers een gemotiveerde werkzoekende blijkt één van de grootste succesfactoren te zijn voor werkhervatting. Bovendien weten de bijstandsgerechtigden goed aan te geven wat nodig is om hen aan het werk te helpen. Niet in alle gevallen zal de gemeente daaraan tegemoet kunnen komen, maar in een aantal gevallen zeker wel, en wellicht in de andere gevallen kan het gesprek daarover geopend worden. Wanneer de gemeente meer oog heeft voor de behoeften en wensen, dan zullen de lage scores op tevredenheid ook verbeteren. Hoewel de gemeente aangeeft dat iedereen begeleiding krijgt, ervaren de bijstandsgerechtigden dat niet. Het merendeel geeft aan geen begeleiding te ontvangen. De gemeente geeft aan dat de mogelijkheid van scholing bestaat. De bijstandsgerechtigden geven aan daar behoefte aan te hebben, terwijl men geen scholing krijgt. Mogelijk ligt daar een kans om de stap naar werk realiteit te maken. Maatwerk is dus een punt van aandacht voor de gemeente. Op papier is dit geregeld, maar er lijkt niet naar gehandeld te worden. • Verdringing De gemeente geeft aan dat er maatregelen zijn om verdringing te voorkomen. Zo zijn er eigen projecten ontwikkeld. Desondanks geeft de grote meerderheid aan dat het werk dat men verricht voorheen door betaalde krachten werd uitgevoerd. Verdringing is dus ook een punt van aandacht voor de gemeente. Tot slot nog een opmerkelijke zaak; iemand van 21 jaar geeft aan geen bijstand te ontvangen omdat de gemeente hem gezegd heeft die niet te verstrekken aan jongeren onder de 27 jaar.

71


GEMEENTESCAN VLISSINGEN, MIDDELBURG EN VEERE AANLEIDING VAN HET ONDERZOEK Het zwartboek ‘Werken in de bijstand’ van december 2012 riep de vraag op of het werkelijk zo slecht gesteld was met de uitvoeringspraktijk van gemeenten. Het zwartboek riep het beeld op van slechte bejegening van bijstandsgerechtigden, slechte arbeidsomstandigheden, verdringing op de arbeidsmarkt en trajecten die niet naar werk leidden. De FNV heeft meer dan vijftig FNV lokaalgroepen en dit bood de gelegenheid om op meerdere plaatsen diepergaand te onderzoeken wat het re-integratiebeleid van gemeenten inhoudt en hoe het uitgevoerd wordt. Dit vanuit de gedachte dat wanneer blijkt dat in een gemeente de situatie onvoldoende is, dezelfde lokaalgroep ingezet kan worden om de situatie te verbeteren, bijvoorbeeld via politieke lobby.


RE-INTEGRATIEBELEID GEMEENTE VLISSINGEN, MIDDELBURG EN VEERE De gemeenten Middelburg, Vlissingen en Veere8 voeren een gezamenlijk beleid. De gemeenten hebben geen participatieplaatsen, wel is er de tegenprestatie ingevoerd. De tegenprestatie geldt voor alle bijstandsgerechtigden. Gedurende drie tot zes maanden dient men naar vermogen te werken op additionele plaatsen in de groenvoorziening, wasserij, schoonmaak of in wijkteams. Daarnaast zijn er trajecten werken met behoud van uitkering. Voor deze trajecten komen bijstandsgerechtigden in aanmerking, die volgens de participatieladder hiervoor geschikt zijn (is niet nader geduid in de vragenlijst). Het werk speelt zich af in de groenvoorziening, schoonmaak, museum, techniek, schilderwerk en WMO-zorg. De selectie voor het traject vindt plaats op basis van een competentieprofiel. Uitvoering van de trajecten geschiedt door Orionis Walcheren, een fusieorganisatie van de Sociale Dienst en het SW-bedrijf. Gemiddeld werkt men zestien uur per week gedurende zes maanden. Doordat men werkervaring opdoet, draagt het traject bij aan kans op werk. Gedurende de werkdag mag men solliciteren. Bijstandsgerechtigden ontvangen geen bonus voor het werk en er wordt ook geen inleenvergoeding voor hen betaald. Er is nog niet voor iedereen een persoonlijk trajectplan. Op basis van de UWV-arbeidsmarktanalyses en een competentieprofiel weet de gemeente waar de kansen liggen van bijstandsgerechtigden. Indien nodig kan men een scholing volgen of een diploma halen. Een trajectbegeleider volgt het traject. Verdringing vindt niet plaats omdat het om additioneel werk gaat. De gemeente heeft aandacht voor de bejegening van de bijstandsgerechtigden. De klantmanagers worden geïnstrueerd en er is een klachtencommissie. Er vinden geen tevredenheidsonderzoeken plaats; de gemeente wil deze wel weer gaan invoeren.

°Bron: enquête ingevuld door gemeente.

72


ALGEMEEN Veertien bijstandsgerechtigden hebben de enquête (min of meer) volledig ingevuld. Duur in bijstand Aantal

Vlissingen (%)

Landelijk (%)


1

7

9


4

29

34

1 – 2 jaar

3

21

24

2 – 5 jaar

4

29

20

Langer dan 5 jaar

2

14

9

100

100


0 14

4

Het merendeel heeft meerdere jaren werkervaring; er is één schoolverlater zonder werkervaring.

WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING • Lengte en duur Gemiddeld werkt men op het moment van de enquête tien maanden met behoud van uitkering (het landelijke gemiddelde is negen maanden). De gemiddelde werkweek bedraagt 28 uur (landelijk is dit 27 uur) en het aantal uren per week dat het meest voorkomt is meer dan 32 uur per week. Het gewerkte aantal uren per week is of 32 uur of 20 uur. Gemiddeld is de lengte van een traject werken met behoud van uitkering twaalf maanden. Dit komt ook overeen met het landelijke beeld. • Soort werk Het blijkt dat de meeste trajecten werken met behoud van uitkering zich afspelen in de schoonmaak en kringloop. Wat voor soort werk doet u? Meerdere antwoorden zijn mogelijk. Antwoordopties


Aantal reacties

22%

2

Groenvoorziening

7%

0

Administratief werk

9%

0

Zorg

6%

0


7%

2


2%

0

Schoonmaak

8%

4

Kringloop

5%

3

34%

3

Productiewerk


14

Beantwoorde vraag

14

Overgeslagen vraag

0

73


• Bijdrage van het traject aan kans op werk Op de vraag of men denkt dat de werkzaamheden bijdragen aan de kans op werk, antwoorden vier personen positief, acht personen geven aan dat dit niet het geval is en de overigen weten het niet. Gezien het landelijk gemiddelde van tien procent zijn de bijstandsgerechtigden uit Vlissingen redelijk positief over de bijdrage van het traject aan kans op werk. Denkt u dat u door deze werkzaamheden meer kans heeft op gewoon werk? Antwoordopties


Aantal reacties

Ja

10%

4

Nee

54%

8

Misschien

19%

0

Weet niet

6%

2

11%

0


14

Overgeslagen vraag

0

• Mening over het ‘werk’ Wat vinden de mensen die moeten werken met behoud van uitkering van het werk en wat daar mee samenhangt? Op de vraag wat men vindt van het soort werk, vindt men gemiddeld dat dit ligt beneden de score ‘niet slecht en niet goed’. De helft van de respondenten vindt het werk echter ‘slecht’ tot zeer ‘slecht’. Het contact met collega’s scoort het beste. Dat is landelijk ook zo, waar het gemiddelde op 3,8 lag. De begeleiding die men krijgt van de gemeente of uitvoerder scoort veel beter dan het landelijk gemiddelde; de helft vindt de begeleiding goed tot zeer goed. Er is niet apart gevraagd naar begeleiding vanuit de gemeente en van de uitvoerder. Vaak zijn dit verschillende personen. De bejegening van de begeleiders of leidinggevende scoort boven het gemiddelde; landelijk is dit 2,8. Op alle items scoort Vlissingen dus enkele tiende punten boven het landelijk gemiddelde, behalve op het soort werk. Wat vindt u? Antwoordopties

Heel slecht

Slecht

Niet slecht en

Goed

Heel goed

N.v.t. Gemiddeld


2

5

2

4

1

0

2,8


0

1

2

5

6

0

4,1


1

4

2

3

4

0

3,4


0

5

1

4

4

0

3,5

1

4

2

3

4

0

3,4


14

Overgeslagen vraag

0

74


Vlissingen gemiddeld

Landelijk gemiddeld


2,8

2,9


4,1

3,8


3,4

2,5


3,5

3,0


3,4

2,8

• Medewerking aan het traject Er is gevraagd wat er gebeurt als men niet meewerkt aan het traject werken met behoud van uitkering. Bijna iedereen is ervan doordrongen dat dit gevolgen heeft voor de uitkering. Er wordt genoemd dat men dan gekort wordt, of dat men gekort wordt en dat daarna de uitkering wordt stopgezet. • Na afloop van het traject Omdat een traject een einde heeft, is gevraagd of men weet wat er na afloop van het traject gebeurt wanneer het traject niet eindigt met een dienstverband. Ruim eenderde van de respondenten heeft geen idee wat er gaat gebeuren en dat is ruim boven het landelijk gemiddelde. Als uw traject is afgelopen en u heeft nog steeds geen werk, wat gebeurt er dan? Antwoordopties Thuis zitten met uitkering Thuis zitten zonder uitkering


Aantal reacties

18%

5

5%


14%

Nieuw traject

23%

Weet niet

33%

5

8%

1


14

Overgeslagen vraag

0

3

MAATWERK • Trajectplan Op de vraag of men een persoonlijk trajectplan heeft, antwoorden vijf respondenten dat dit het geval is. Dit is hoger dan het landelijk gemiddelde van een kwart. Zes antwoorden dat dit niet het geval is, drie personen weten het niet. De volgende vraag betrof de inhoud van dit plan. Degenen die hebben aangegeven dat er een plan is, Beantwoorden de vraag met een beschrijving van het werk dat men doet. Blijkbaar is niemand op de hoogte – mocht er een daadwerkelijk plan zijn - van wat dit plan inhoudt. • Rekening houden met wensen, opleiding en vaardigheden Er is gevraagd of men de indruk heeft dat de gemeente rekening houdt met wensen ten aanzien het soort werk en of de gemeente rekening houdt met de vooropleiding en vaardigheden. Op beide vragen antwoordt de meerderheid met nee (9). Vier mensen zeggen dat er rekening gehouden is met hun wensen, opleiding en vaardigheden. Eén respondent weet het niet. Degenen die aangeven dat er rekening wordt gehouden met eigen wensen melden dat er rekening gehouden wordt met fysieke beperkingen en met schooltijd van kinderen.

75


Er is ook gevraagd waarom men denkt dat de gemeente geen rekening houdt met eigen wensen ten aanzien van het werk. Slechts één heeft op deze vraag gereageerd; ‘gemeente heeft geen interesse in me’. • Eigen initiatief Er is gevraagd of respondenten een alternatieve invulling als traject naar werk hebben voorgesteld aan de gemeente. De helft heeft dat gedaan. Aan de mensen die hebben aangegeven dat men met een eigen voorstel is gekomen, is gevraagd hoe de gemeente reageerde op hun alternatief. Het merendeel (6) geeft aan dat hun voorstel door de gemeente is afgewezen. Gezien het landelijk gemiddelde is dat hoog. Wat was de reactie van de gemeente? Antwoordopties


Aantal reacties

Afwijzing

56%

6

Toegekend

37%

1

In behandeling

4%

0

Anders

3%

0

Beantwoorde vraag

7

Overgeslagen vraag

0

• Begeleiding Op de vraag of men begeleiding krijgt bij het werk antwoorden zes mensen dat dit het geval is. Zes mensen zeggen dat er geen begeleiding is en twee hebben de vraag overgeslagen. Landelijk gezien zegt eenderde van de mensen dat men begeleiding krijgt. Van de mensen die begeleiding krijgen scoort deze begeleiding goed (3) tot zeer goed (3). Landelijk is de waardering van de begeleiding neutraal. Op het punt van begeleiding scoort Vlissingen dus boven het landelijk gemiddelde.

AAN HET WERK KOMEN • Werk zoeken en begeleiding Ruim driekwart van de respondenten zoekt actief naar werk en ontvangt daar geen hulp bij van de gemeente. Slechts twee mensen geven aan hulp te ontvangen bij het solliciteren. Dit komt overeen met het landelijk beeld. Bijna de helft van de mensen die werken met behoud van uitkering krijgt tijdens werktijd de tijd om te solliciteren en eenderde krijgt geen tijd. In drie gevallen heeft de gemeente een verplicht aantal sollicitaties per week opgelegd. Dat is lager dan het landelijk gemiddelde dat op bijna de helft ligt. • Wat is nodig om aan het werk te komen Er is gevraagd wat men nodig denkt te hebben om weer aan het werk te komen. Hierop hebben dertien respondenten geantwoord. Er blijkt het meeste behoefte te zijn aan een opleiding, waaronder het halen van het rijbewijs.

76


Aantal reacties • Opleiding

6


3

• Begeleiding

3

• Anders

1

INKOMSTEN De bijstandswet biedt de mogelijkheid om mensen die werken met behoud van uitkering een bonus of premie toe te kennen. Bij participatieplaatsen is dat zelfs min of meer verplicht. Er is gevraagd of men naast de uitkering een premie of bonus ontvangt. Dit is bij niemand het geval. Eén persoon meldt dat de gemeente niet langer de kinderopvang betaalt.

VERDRINGING Zes van de veertien denken dat het werk voorheen door betaalde arbeidskrachten werd verricht. Dit is conform het landelijke beeld. Vier mensen geven aan dat het werk voorheen niet door een betaalde kracht werd verricht en vier weten het niet.

MENING OVER WERKEN MET BEHOUD VAN UITKERING Er is gevraagd wat men denkt over werken met behoud van uitkering met de stelling dat de politiek vindt dat iedereen iets moet doen om zijn of haar uitkering te verdienen. Hierop zijn dertien reacties gekomen. Iedereen is het met de stelling eens en een aantal verbindt er wel voorwaarden aan. Dat men het eens is met de stelling komt niet overeen met het landelijk beeld, waar één op de vijf tégen de stelling is. Aantal reacties • Goed

7


1


3

• Goed, maar met goede begeleiding/bejegening

2

• Tegen

0

CONCLUSIES Op grond van een enquête die door veertien mensen is ingevuld, kunnen geen harde conclusies getrokken worden. De antwoorden geven echter wel een richting aan die serieus genomen moet worden. Over het algemeen kan gezegd worden dat de bijstandsgerechtigden positief staan tegenover werken met behoud van uitkering en men lijkt het werken ook niet vervelend te vinden. De tevredenheidsscore op contact met collega’s scoort bij alle gemeenten hoog en de bijstandsgerechtigden van de gemeente Vlissingen, Middelburg en Veere scoren ook relatief goed op de begeleiding die ze ontvangen, op de arbeidsomstandigheden en de bejegening.

BELEID Het beleid van de gemeente Vlissingen, Middelburg en Veere wijkt niet af van het beleid dat andere gemeenten voeren, behalve op het punt van de wijze waarop de tegenprestatie vorm heeft gekregen. Er lijkt echter wel een groot gat tussen het beleid en de uitvoeringspraktijk, of hoe het bij bijstandsgerechtigden overkomt. Maar ook daarin staan de gemeenten Vlissingen, Middelburg en Veere niet alleen. Bij bijna alle gemeenten waarvan bijstandsgerechtigden hebben meegewerkt aan de enquête, spoort het beleid niet met de uitvoeringspraktijk zoals bijstandsgerechtigden die ervaren.

77


• Werken met behoud van uitkering De gemeente geeft aan dat de trajecten bedoeld zijn voor mensen die arbeidsritme en werknemersvaardigheden moeten opdoen; voor mensen dus met een afstand tot de arbeidsmarkt. Uit de enquêtes blijkt dat een aantal bijstandsgerechtigden recente werkervaring heeft en redelijk hoog is opgeleid. Het lijkt er op dat de selectie voor deze trajecten niet zorgvuldig gebeurt. Meer dan de helft van de bijstandsgerechtigden geeft aan dat het traject niet bijdraagt aan de kans op werk. Dit roept de vraag op wat de gemeente beoogt met trajecten werken met behoud van uitkering voor mensen met recente werkervaring. Het opdoen van arbeidsritme en aanleren van werknemersvaardigheden lijkt bij in ieder geval een aantal misplaatst. • Duidelijke communicatie Op meer punten blijkt dat de voorlichting door de gemeenten beter kan. Meer dan de helft van de bijstandsgerechtigden weet niet of er een persoonlijk plan ligt en dus ook niet wat dit dan inhoudt. Ook weet bijna de helft niet wat er gebeurt na afloop van het traject wanneer men nog niet aan het werk is gekomen. De gemeente zou hierin veel ongerustheid kunnen wegnemen. De helft van de bijstandsgerechtigden geeft aan dat men tijdens werktijd geen tijd krijgt om te solliciteren, terwijl de gemeente aangeeft dat men altijd de tijd heeft om te solliciteren. Dat roept de vraag op of bijstandsgerechtigden dat weten en of het leerwerkbedrijf het beleid juist uitvoert. • Maatwerk De gemeente zegt dat iedereen in een traject een persoonlijk trajectplan heeft, maar in de praktijk zegt slechts minder dan de helft dat te hebben. Zelfs als er een plan is, dan schort het toch aan de communicatie daarover. Ongeveer de helft van de mensen is met een alternatief gekomen als reactie op het soort werk dat de gemeente bood. Dit is in alle gevallen, op één na, afgewezen. Ook zegt de meerderheid dat er geen rekening gehouden wordt met iemands wensen, vooropleiding of vaardigheden. Op de vraag of het traject bijdraagt aan de kansen op werk, hetgeen toch de bedoeling is van een traject, antwoordt men in ruime meerderheid dat dat niet het geval is. Een betere aansluiting bij de wensen, vooropleiding en vaardigheden zal de kans van slagen op werk te vergroten. Immers een gemotiveerde werkzoekende blijkt één van de grootste succesfactoren te zijn voor werkhervatting. Bovendien weten de bijstandsgerechtigden goed aan te geven wat nodig is om hen aan het werk te helpen. Niet in alle gevallen zal de gemeente daaraan tegemoet kunnen komen, maar in een aantal gevallen zeker wel, en wellicht in de andere gevallen kan het gesprek daarover geopend worden. Wanneer de gemeente meer oog heeft voor de behoeften en wensen, dan zal de lage score op tevredenheid over het soort werk waarschijnlijk ook verbeteren. Hoewel de gemeente aangeeft dat iedereen begeleiding krijgt, ervaren de bijstandsgerechtigden dat niet. De gemeente geeft aan dat de mogelijkheid van scholing bestaat. De bijstandsgerechtigden geven aan daar behoefte aan te hebben, terwijl men geen scholing krijgt. Mogelijk ligt daar een kans om de stap naar werk realiteit te maken. • Verdringing De gemeente geeft aan dat er maatregelen zijn om verdringing te voorkomen, maar op welke wijze wordt niet duidelijk. Desondanks geeft de grote meerderheid aan dat het werk dat men verricht voorheen door betaalde krachten werd uitgevoerd.

78


BIJLAGE 1 DEELNEMENDE GEMEENTEN De gemeenten waarvan een gemeentescan is gemaakt, zijn cursief weergegeven. Alblasserdam, Dordrecht, H-I-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht Almelo Alphen aan den Rijn Amsterdam Apeldoorn Beesel Dantumadeel Doesburg Dronten Eindhoven Etten-Leur Gouda Groningen Halderberge Hengelo (Ov) Leeuwarden Middelburg (gezamenlijk beleid met gemeenten Vlissingen en Veere) Noordenveld Oosterhout Oss Rucphen Sittard - Geleen Stadskanaal Utrecht Vlagtwedde Zoetermeer Zundert

79


BIJLAGE 2 AANTAL INGEVULDE VRAGENLIJSTEN NAAR GEMEENTE

Alkmaar Almelo

1 19

Hoogeveen

2

Kampen

1

Amsterdam

5

Leeuwarden

3

Apeldoorn

7

Leiden

1

Appingedam

1

Middelburg

2

2

Muntendam

1

Noordenveld

2

Bellingwedde ( valt onder Vlagtwedde) Best

14

Bodegraven

2

Oosterhout

1

Borger

3

Opsterland

1

Breda

1

Oss

6

Brummen

1

Oude Pekela

3

Culemborg

4

Rheden

1

De Friese meren

1

Ridderkerk

1

Delft

1

Roosendaal – Zundert

1

Den Haag

3

Rotterdam

7

Den Ham

1

‘s-Hertogenbosch

1

Den Helder

1

Sittard-Geleen

9

Diemen

1

Stadskanaal

Doesburg

3

Stein (L)

1

Dordrecht

4

Sudwest Fryslan (Sneek)

1

Ede

1

Tholen

1

2

Twenterand

2

Utrecht

3

Eindhoven Emmen

11

17

Enschede

1

Vlaardingen

1

Gemeente Midden-Drenthe

1

Vlagtwedde

10

Goes

5

Vlissingen

14

Gorinchem

1

Woudenberg

1

Groningen

5

Zeist

1

Halderberge

8

Zoetermeer

2

Harderberg

1

Zundert

Heerlen

3

Niet ingevuld

80

3 10

Omslag rapportage A3 dubb._Opmaak 1 03-09-13 13:33 Pagina 2

COLOFON Uitgave Stichting FNV Pers Tekst Adri den Bakker Productie en eindredactie FNV Marketing & Communicatie Vormgeving BTM Opmaak Paula Aelberts Foto cover Ingimage Drukwerk Grafimedia De Bruijn

BETER ZICHT OP WERKEN IN DE BIJSTAND EEN VERVOLGONDERZOEK OP HET FNV-ZWARTBOEK WERKEN IN DE BIJSTAND

Recommend Documents