Benchmark klanten Qredits
Lia Smit Zoetermeer, maart 2013
Rapportnummer:
Dit
onderzoek
A201308
is
mede
gefinancierd
door
het
programmaonderzoek
MKB
en
Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl).
Voor alle informatie over MKB en Ondernemerschap: www.ondernemerschap.nl.
De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia/EIM. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming
van
Panteia/EIM.
Panteia/EIM
aanvaardt
geen
aansprakelijkheid
voor
drukfouten en/of andere onvolkomenheden.
The responsibility for the contents of this report lies with Panteia/ EIM. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a
retrieval system, without the prior written permission of Panteia/EIM.
Panteia/EIM does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.
Inhoudsopgave 1
CLIENTÈLE QREDITS: SCOREN IN JUISTE DOELGROEPEN
4
1.1
Achtergrond Qredits
4
1.2
Specifieke doelgroepen
4
1.3
Benchmark clientèle Qredits
5
1.4
Leeftijd
5
1.5
Geslacht
6
1.6
Opleidingsniveau
6
1.7
Afkomst
6
1.8
Branches
7
1.9
Conclusies
7
3
1
Clientèle Qredits: scoren in juiste doelgroepen
Qredits heeft in de ruim drie jaar dat zij bestaat inmiddels ruim 2.000 microfinancieringsklanten.
In
mei
2011
zijn
de
kenmerken
van
dit
klantenbestand gebenchmarkt met het MKB-panel en het starterspanel van het Programmaonderzoek Ondernemerschap en MKB. Uit de benchmark blijkt dat Qredits specifieke doelgroepen relatief meer bereikt. Die specifieke doelgroepen zijn de groepen die men destijds ook juist voor ogen had. De clientèle van Qredits is relatief jong, relatief meer vrouw, vaker laag en middelbaar opgeleid en vaker allochtoon. Qua branches zijn er binnen de clientèle van Qredits pieken in handel, horeca, transport en communicatie. De dienstverlenende sector, zowel zakelijk als persoonlijk, is juist ondervertegenwoordigd.
1.1
Achtergrond Qredits
Microfinanciering is in 2009 in Nederland beschikbaar gekomen door een voor dit doel speciaal opgerichte organisatie: Qredits. Het doel van Qredits is de ontwikkeling
van
het
kleinbedrijf
te
bevorderen
door
specifieke
kredietverlenings- en coachingsfaciliteiten aan te bieden. Daarbij richt ze zich zowel op startende als bestaande ondernemers met minder dan 5 werknemers. Qredits heeft de juridische vorm van een stichting en is opgericht door ABN AMRO Bank, ING Nederland, Rabobank Nederland en het Fonds Werken en Wonen, het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
1.2
Specifieke doelgroepen
Bij de introductie van het instrument microfinanciering werd de doelgroep door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie als volgt omschreven: “Het gaat om mensen met ondernemersbloed die geen lening van de bank krijgen of die hulp kunnen gebruiken bij het (door)starten van hun onderneming.
De
doelgroep
is
divers:
qua
geslacht,
leeftijd,
opleiding,
woonplaats en etniciteit. Eigenlijk in alles. Tegelijk is de doelgroep beperkt: je bent ondernemer of je bent het niet”. In 2009 werd de doelgroep geschat op 1,5 miljoen mensen. De
Raad
voor
Microfinanciering
heeft
destijds
de
doelgroepen
voor
microfinanciering nader gespecificeerd:
laagopgeleiden;
etnische minderheden;
bewoners van een achterstandswijk;
huishoudens met een inkomen lager dan € 1.500 per maand;
bijstandsgerechtigden;
WW-uitkeringsgerechtigden.
4
Binnen die groepen gaat het dan om mensen met een bepaalde werksituatie:
loondienst < 12 uur per week;
100% werkloos;
huisvrouw of -man;
WIA/Wajongers, studenten, prepensioen….
De Raad voor Microfinanciering ziet dit instrument, klein zakelijk krediet gekoppeld aan coaching, als middel om ondernemerschap te ontlokken, met name in de gespecificeerde doelgroepen.
1.3
Benchmark clientèle Qredits
De vraag die zich na ruim 3 jaar Qredits voordoet, is of Qredits de destijds beoogde doelgroepen ook daadwerkelijk bereikt. Daartoe is een benchmark uitgevoerd op de kenmerken:
leeftijd;
geslacht;
opleidingsniveau;
afkomst, geoperationaliseerd als geboorteland van de vader.
De benchmark is uitgevoerd met het MKB-panel van het Programmaonderzoek Ondernemerschap en MKB. Dit is een gestratificeerd panel van 2.000 MKB bedrijven verdeeld over 8 sectoren, 56 branches en 2 grootteklassen. Er is uitsluitend gebenchmarkt met het onderdeel kleinbedrijf (tot 10 werkzame personen). Tevens is een benchmark uitgevoerd met het starterspanel, dat data bevat van 1.000 in 2008 gestarte ondernemers. Dit panel is niet gestratificeerd op grootteklasse: verreweg de meeste starters starten zonder personeel. In de volgende paragrafen worden de resultaten van de benchmark toegelicht.
1.4
Leeftijd
Als gekeken wordt naar de clientèle van Qredits, valt op dat zij een relatief hoog aandeel van jongeren onder de 30 jaar bedient. Zelfs als verg eleken wordt met het starterspanel waar relatief ook vrij veel jonge ondernemers aan deelnemen, hebben zij een aandeel dat twee keer zo hoog is. De doelgroep oudere ondernemers wordt relatief minder bereikt. Maar deze groep is ook nooit geselecteerd als doelgroep voor microfinanciering, met uitzondering van de groep die met prepensioen is of gaat. Leeftijdsklasse
Qredits
MKB-panel
Starterspanel
t/m 30 jaar
27%
1%
13%
31 t/m 40 jaar
34%
7%
33%
41 t/m 50 jaar
27%
30%
34%
50+
12%
62%
20%
(w.v.8% boven 65 jaar)
(w.v.1,2% boven 65 jaar)
5
1.5
Geslacht
Qredits bereikt procentueel meer vrouwen dan in het gevestigde MKB aanwezig zijn
en
bereikt
procentueel
minder
vrouwen
dan
in
het
starterspanel.
Huisvrouwen zijn destijds wel als een specifiek te bedienen doelgroep voor Qredits aangewezen. Het was niet mogelijk te verifiëren of de vrouwen die klant zijn bij Qredits, voorheen als huisvrouw te categoriseren zijn. Geslacht
Qredits
MKB-panel
Starterspanel
Vrouw
33%
21%
39%
Man
67%
79%
61%
1.6
Opleidingsniveau
De klanten van Qredits hebben vooral een onderwijsachtergrond op lager en middelbaar niveau en juist minder op HBO/WO-niveau. Voor het percentage Voortgezet Onderwijs zijn geen benchmarkgegevens voorhanden in het MKB panel en het starterspanel. Het feit dat er relatief veel jonge ondernemers (zie § 1.4) klant zijn bij Qredits, kan overigens wel degelijk samenhangen met het VO onderwijsniveau. Deze samenhang is door Panteia/EIM niet onderzocht. Opleidingsniveau
Qredits
Universiteit
MKB-panel
Starterspanel
6%
13%
14%
HBO
24%
31%
38%
MBO
53%
43%
31%
LBO
9%
11%
15%
VO
8%
--
--
--
2%
2%
Basisonderwijs
1.7
Afkomst
Qredits scoort hoog met het percentage allochtone klanten dat zij bedient. Etnische minderheden zijn destijds door de Raad voor Microfinanciering als een expliciete doelgroep voor microfinanciering uitgekozen. Afkomst
Qredits
MKB-panel
Starterspanel
Autochtoon
86%
97%
90%
Allochtoon
14%
3%
10%
(geboorteland vader)
6
1.8
Branches
Om inzicht te krijgen in de opbouw van branches binnen de clientèle van Qr edits, is gebenchmarkt met de actuele situatie van de brancheverdeling van het CBS, waarbij ook weer is gekeken naar het kleinbedrijf. Relatief oververtegenwoordigd zijn de sectoren handel, horeca, transport en communicatie. De dienstverlenende sector, zowel zakelijk als persoonlijk, is juist ondervertegenwoordigd.
Opvallend
is
de
grote
groep
‘overigen’.
Bij
het
starterspanel zit de ‘automotive sector’ overigens in de ‘overige groep’.
Sectoren
Qredits
Landbouw Industrie
CBS --
Starterspanel --
3%
1%
6%
5%
Bouw
13%
16%
13%
Groot- en detailhandel,
29%
24%
18%
Horeca
8%
5%
3%
Transport+communicatie
6%
4%
3%
--
3%
1%
12%
32%
39%
7%
10%
15%
24%
--
2%
webwinkels, ambulante handel
Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Persoonlijke dienstverlening Overige groep
1.9
Conclusies De clientèle van Qredits verschilt op een aantal kenmerken duidelijk van het gevestigde MKB en de starterspopulatie in Nederland. De verschillen zijn gel egen in:
Meer jonge ondernemers.
Gemiddeld meer vrouwen dan in het gevestigde MKB.
Meer lager/middelbaar opgeleiden.
Minder hoogopgeleiden.
Meer allochtone doelgroepen.
Een andere brancheverdeling. Relatief oververtegenwoordigd in het klantenbestand van Qredits zijn ondernemers die actief zijn in de sectoren handel en horeca. Deze sectoren kenmerken zich door relatief lage toetredingsdrempels en een hoge concurrentiedruk. Microfinancieringsondernemers in de sectoren zakelijke en persoonlijke dienstverlening zijn juist minder vaak klant bij Qredits.
7
De resultaten van het Programma MKB en Ondernemerschap worden in twee reeksen gepubliceerd, te weten: Research Reports en Publieksrapportages. De meest recente rapporten staan (downloadable) op: www.ondernemerschap.nl.
Recente Publieksrapportages A201306
21-02-2013
De waarde van sociaal ondernemerschap
A201305
24-01-2013
Grondstofschaarste?
A201303
24-01-2013
Algemeen beeld van het MKB in de marktsector in 2012 en
A201302
08-01-2013
Financiering van innovatie in het MKB
A201218
15-01-2013
Samen starten
A201217
17-01-2013
Inkomen, vermogen en dynamiek van zelfstandigen zonder
A201216
9-1-2013
A201215
19-12-2012
A201214
7-12-2012
Meer innovatie door buitenlanders?!
A201213
4-12-2012
Meerwaarde van studentbedrijven
A201212
4-12-2012
Duurzaam ondernemen in het MKB
A201211
12-11-2012
Global Entrepreneurship Monitor 2011 The Netherlands
A201210
19-11-2012
Gebruikers en communities
A201209
8-8-2012
Wagenpark MKB en Grootbedrijf 2010
A201208
6-7-2012
Nieuwe financieringsvormen voor het MKB
A201207
20-6-2012
Monitor Inkomens Ondernemers
A201206
20-6-2012
Een typologie van ondernemers met lage inkomens
A201205
28-6-2012
Kleinschalig Ondernemen 2012
A201204
30-5-2012
Hoe ondernemend zijn zzp'ers?
A201203
22-5-2012
Duurzaam ondernemen in het kantoorhoudende MKB
A201202
16-4-2012
Vergrijzing en ondernemerschap
2013 - Update december
personeel Financieringsmonitor topsectoren 2012 Ondernemen zonder personeel
A201201
4-4-2012
A201113
22-11-2011
Hoe werken bedrijven samen in projecten? Ondernemen in de Sectoren 2011
A201112
22-11-2011
Zelfbewust een Zelfstandige Positie
A201111
21-9-2011
Kerngegevens MKB 2011
A201110
25-8-2011
Financieringsmonitor 2011
A201109
22-8-2011
Arbeidsproductiviteitstrends
in
klein-,
midden-
grootbedrijf 1995-2015 A201108
14-7-2011
Global Entrepreneurship Monitor 2010 The Netherlands
A201107
19-5-2011
Ondernemen voor de toekomst
A201106
27-4-2011
Trendstudie MKB en Ondernemerschap: Synthese
A201105
20-4-2011
Uitvinders in Nederland
A201104
28-4-2011
Kleinschalig Ondernemen 2010
A201103
10-3-2011
Trendstudie MKB en Ondernemerschap
A201102
8-3-2011
Monitor vrouwelijk en etnisch ondernemerschap 2010
A201101
5-1-2011
Startende ondernemers
A201012
8-12-2010
A201011
16-11-2010
A201010
9-11-2010
A201009
14-10-2010
De arbeidsmarkt van Midden-Nederland
A201008
14-10-2010
Monitor Inkomens Ondernemers
A201007
30-9-2010
Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid Global Entrepreneurship Monitor 2009 The Netherlands Ondernemen in de sectoren 2010 – 10 brochures
Stand van Zaken Zonder Personeel
8
en
A201006
23-6-2010
Internationale benchmark ondernemerschap 2010
A201005
31-5-2010
Bedrijfsbeëindigingen in het kleinbedrijf
A201004
april 2010
Octrooien in Nederland
A201003
12-4-2010
Ondernemen voor anderen!
A201002
15-2-2010
Een kwestie van ondernemen
A201001
11-1-2010
Innovatief ondernemerschap in detailhandel,
A200918
1-12-2009
Slim en gezond afslanken
A200917
2-11-2009
Ondernemen in de Sectoren
A200916
30-10-2009
A200915
17-8-2009
Criminaliteitspreventie door kleine bedrijven
A200914
16-6-2009
Global Entrepreneurship Monitor 2008
A200913
15-5-2009
Internationale benchmark ondernemerschap 2009
A200912
20-5-2009
Kleinschalig Ondernemen 2009
A200911
3-4-2009
Kopstaartbedrijven
A200910
1-4-2009
Ondernemerschap in de wijk
A200909
27-3-2009
A200908
half juni 2009
A200907
24-3-2009
Monitor Inkomens Ondernemers
A200906
19-3-2009
Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid
A200905
17-3-2009
Afhankelijkheid in de metaalsector
A200904
12-3-2009
Beter inzicht in multicultureel ondernemerschap
A200903
5-2-2009
A200902
13-1-2009
Toekomst concurrentiepositie MKB
A200901
13-1-2009
MKB in regionaal perspectief
A200815
19-12-2008
Succes met samenwerking
A200814
16-12-2008
Tijdelijke samenwerkingsverbanden in het Nederlandse MKB
A200813
8-12-2008
Sociaal ondernemerschap
A200812
8-12-2008
Ondernemen in de Sectoren
A200811
28-10-2008
A200810
23-9-2008
A200809
8-9-2008
Internationale benchmark ondernemerschap
A200808
3-9-2008
Nalevingskosten van wetgeving voor startende bedrijven
A200807
september 2008
horeca
en
ambacht
Springen over de Grens
The Netherlands
Van werknemer tot ondernemer Review: Internationalisering van het Nederlandse MKB
Ten years entrepreneurship policy: a global overview
Ondernemerschap in de zorg In- en uitstroom in de detailhandel
Stimulering
van
ondernemerschap
in
middelgrote
gemeenten A200806
18-9-2008
A200805
8-7-2008
HRM-beleid in het MKB
A200804
14-7-2008
Kleinschalig Ondernemen 2008
A200803
26-6-2008
Ondernemerschap in de regio
A200802
27-3-2008
Herstructurering van winkelgebieden
A200801
25-2-2008
Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid
A200714
21-12-2007
Technologiebedrijven in het MKB
A200713
19-12-2007
MKB in regionaal perspectief
A200712
15-11-2007
Voor het gewin of voor het gezin?
Global Entrepreneurship Monitor 2007 The Netherlands
A200711
7-11-2007
A200710
25-10-2007
Van onbemind tot onmisbaar
A200709
13-9-2007
Ondernemerschap in het primair en voortgezet onderwijs
A200708
21-6-2007
Kleinschalig Ondernemen 2007
Ondernemen in de Sectoren
9
