De Jeugdbond voor Natuur en Milieu vzw en de Vrije Universiteit Brussel stellen voor:
BEHEERPLAN VOOR DE OUDE HOOGSTAM HOOGSTAMBOOMGAARD VAN DE VRIJE UNIVERSITEIT BRUS BRUSSEL
Versie 2 November 2006
Inhoudstafel I. II.
Beschrijving van de boomgaard .......................................................................................... 3 Functies en doelstellingen van de boomgaard...................................................................... 4 II.1 Ecologisch – milieubeschermende functie ................................................................... 4 II.2 Sociaal – educatieve functie ........................................................................................ 4 II.3 Micro-economische functie ......................................................................................... 5 III. Beheer van de boomgaard ............................................................................................... 6 III.1 Het ecologische beheer................................................................................................ 6 III.1.1 Het beheer van de fruitbomen.............................................................................. 6 III.1.2 Het beheer van de braamstruiken en grasvegetatie ............................................... 7 III.1.3 Het beheer van de randen van de boomgaard ....................................................... 8 III.1.4 Het beheer van de composthopen ........................................................................ 9 III.1.5 Het beheer van het wandelpad ............................................................................. 9 III.1.6 Het beheer van de aanwezige faunistische elementen........................................... 9 III.1.7 Het beheer van de moestuin, de bessentuin, de kruidentuin, de bijenhal en de vijver 10 III.1.8 Zwerfvuil ...........................................................................................................10 III.2 Uitwerking van de sociaal – educatieve functie ..........................................................11 III.2.1 Sociaal – educatieve activiteiten .........................................................................11 III.2.2 Restauratie huisje ...............................................................................................12 III.3 Uitwerking van de micro-economische functie...........................................................12 IV. Kalender en begroting....................................................................................................13 IV.1 Beheeractiviteiten ......................................................................................................13 IV.2 Sociaal – educatieve activiteiten.................................................................................14 IV.2 Micro-economische activiteiten..................................................................................14
2
I.
Beschrijving van de boomgaard
De oude hoogstamboomgaard van de VUB is gelegen op de medische campus van de VUB te Jette. De boomgaard bevindt zich op een vijftigtal meter van het kinderziekenhuis, een honderdtal meter van de hoofdingang van het AZ-VUB en van de Faculteit Geneeskunde en Farmacie. Op deze campus heerst een bijzondere bedrijvigheid veroorzaakt door de activiteiten van het Academisch Ziekenhuis (AZ-VUB), de Faculteit Geneeskunde en Farmacie, de Erasmus Hogeschool en Sportopolis. Ruw geschat zorgen de ziekenhuis-, de onderzoeks- en de onderwijsfunctie op de campus voor een dagelijkse aanwezigheid (over de hele dag verspreid, tijdens werkdagen) van 6.000 personen. De oude hoogstamboomgaard is één van de negen biologisch waardevolle boomgaarden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Op ecologisch gebied is de boomgaard waardevol als gevolg van zijn extensief beheer. Daarnaast draagt de boomgaard bij tot het bewaren van het genetisch materiaal van specifieke fruitrassen die vandaag niet langer interessant blijken te zijn voor de commerciële teelt. Zo zijn er in de boomgaard 11 appelrassen, 4 peerrassen en 4 pruimrassen aanwezig. Ook kriek, kers, perzik, abrikoos, notelaar, kweepeer en mispel zijn vertegenwoordigd. Het betreft hier fruitbomen die vandaag niet courant worden aangeplant en daarom belangrijk zijn om te bewaren.
3
II. Functies en doelstellingen van de boomgaard Door zijn unieke ligging kunnen we aan de boomgaard verschillende functies toekennen. De uitdaging is om deze functies zoveel mogelijk met elkaar in harmonie te brengen. We bespreken achtereenvolgens de ecologisch – milieubeschermende functie, de scoiaal – educatieve functie en de micro-economische functie. In een volgende paragraaf bespreken we hoe we de realisatie van de drie doelstellingen in de praktijk willen bereiken.
II.1 Ecologisch – milieubeschermende functie Door de aanwezigheid van oude fruitrassen heeft de boomgaard een belangrijke ecologische functie. Daarnaast maakt ze ook deel uit van een groene gordel, samen met het Laarbeekbos en de omliggende volkstuintjes. Deze groene gordel vormt een belangrijk structureel onderdeel van het hedendaagse Brusselse Gewest waar ook natuur zijn plaats moet krijgen. Het behoud van deze groene gordel en de specifieke onderdelen ervan draagt dan ook bij tot een bescherming van het Brusselse milieu.
II.2 Sociaal – educatieve functie Het is de bedoeling om de boomgaard open te stellen voor de campusgemeenschap zodat er specifieke activiteiten kunnen doorgaan die aanzetten tot natuurbeleving en welzijn. Het doelpubliek bestaat dan ook uit patiënten, bezoekers, studenten en personeelsleden. Het AZ-VUB telt vandaag ongeveer 700 ziekenhuisbedden, goed voor jaarlijks meer dan 25.000 gehospitaliseerden. Het ziekenhuis heeft ook een poliklinische werking met jaarlijks zo’n 500.000 ambulante patiënten. De patiënten brengen ook begeleiders en bezoekers mee. Er wordt geschat dat deze met 1.600 per dag zijn of 584.000 per jaar. Het AZ-VUB telt ongeveer 2.650 personeelsleden, de Faculteit ongeveer 400 en de Erasmus Hogeschool ongeveer 140. De Faculteit heeft ongeveer 1.500 studenten en de Erasmus Hogeschool heeft er ongeveer 800. Voor specifieke activiteiten en ondersteunend vrijwilligerswerk zal de boomgaard ook worden opengesteld voor groepen extern aan de Vrije Universiteit Brussel. De sociaal – educatieve functie is om de bezoekers en medewerkers weer in contact te brengen met de natuur en om een alternatief te bieden aan de gejaagdheid en overmatige commercialisering van onze samenleving.
4
In de oude hoogstamboomgaard willen een plaats creëren om te luisteren naar de natuur en om de omgeving waar te nemen met al onze zintuigen en deze tot ons te laten doordringen. Er is geen strakke tijdsdruk, maar activiteiten zijn wel aangepast aan de seizoenen.
II.3 Micro-economische functie Anders dan de titel van deze paragraaf misschien laat vermoeden, is het niet de bedoeling financieel gewin na te streven met het beheer van de boomgaard. Wel willen we jaarlijks de rijke oogst aan diverse vruchten ten volle benutten. Deze kunnen immers verwerkt worden tot confituur, gelei en vruchtensappen of gewoon als vrucht worden opgegeten. De afgelopen twee jaar hebben we in het laatste weekend van september een confituurweekendje georganiseerd en het is de bedoeling om hier een jaarlijks terugkerende activiteit van te maken. Op deze manier staan we als jongeren zelf in voor een deel van onze gezonde, ecologische voeding. Tegelijk willen we de confituur aan heel democratische prijzen verkopen aan de VUB-medewerkers en aan de buurtbewoners. Zo kunnen we hen op de hoogte stellen van de activiteiten op de boomgaard en hen warm maken om te participeren. Tegelijk is het voor ons een bescheiden bron van inkomsten om de gemaakte kosten voor het beheer te financieren.
5
III. Beheer van de boomgaard III.1 Het ecologische beheer De doelstelling van het ecologische beheer is om de fruitbomen zo optimaal mogelijk te beheren en er tegelijk zorg voor te dragen dat de andere natuurelementen in de boomgaard beschermd worden. Op deze manier willen we enerzijds de karakteristieke en daarom zo waardevolle kenmerken van de boomgaard ten volle beschermen. Anderzijds willen we ervoor zorgen dat door een doelgericht ecologisch beheer ook andere natuurelementen een plaats kunnen krijgen in de oude hoogstamboomgaard, zoals een kruidentuin, een poel, natuurlijke heggen en houtkanten, bomenrijen enz. Dit alles in tegenstelling tot het intensieve moderne boomgaardbeheer dat zich richt op een winstmaximalisatie, in termen van kwantiteit en/of kwaliteit. De natuur wordt er strikt onder controle gehouden door een intensief maaibeheer en door het bespuiten van de fruitbomen met insecticiden en fungiciden. In de oude hoogstamboomgaard pakken we het anders aan. Hier stellen we ons eerst en vooral tot doel om zowel de waardevolle natuurelementen als de boomgaardstructuur en de fruitbomen in stand te houden. Zo willen we komen tot een evenwicht tussen natuurbeheermaatregelen en maatregelen voor het beheer en behoud van de boomgaardelementen. Om te komen tot een boomgaard waarin de natuur een belangrijke rol speelt en waarin een evenwicht bestaat tussen fruitbomen en natuurelementen wordt gewerkt volgens de principes van permacultuur. Permacultuur is een teeltwijze waarbij wordt samengewerkt met de natuur in plaats van deze te bestrijden. Permacultuur heeft tot doel zorg te dragen voor de aarde en zo ook zorg te dragen voor de mensen die er leven. De algemene doelstellingen van het beheer zijn: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
III.1.1
Beschermen en in stand houden van de waardevolle fruitbomen; Beschermen en in stand houden van de waardevolle natuurelementen; Bevorderen van de biodiversiteit op het domein; Beheer van de boomgaardelementen volgens de principes van permacultuur; Waarbij geen chemische bestrijdingsmiddelen worden gebruikt; Waarbij alle ingrepen overwogen zijn en het resultaat zijn van het geduldig observeren van de natuurlijke cycli op het terrein.
Het beheer van de fruitbomen
In de oude hoogstamboomgaard zien we dat bramen zeer snel groeien en in de fruitbomen klimmen. Er zijn ook vlierstruiken die soms tot vlakbij de fruitbomen groeien en zo het zonlicht wegnemen. Bomen als populier, esdoorn en els hebben zich de afgelopen jaren spontaan tussen de fruitbomen gevestigd, groeien veel sneller dan de fruitbomen en overschaduwen deze. Wanneer we de natuur haar gang zouden laten gaan zou de boomgaard als snel een bos worden waarin de fruitbomen geen kans hebben tot overleven.
6
Een intensief beheer in de nabije omgeving van de fruitbomen is dan ook aangewezen. In praktijk betekent dat we in de ruimte tussen de fruitbomen en in een straal van 10 meter voorbij de randbomen tweejaarljks de bramen, vlieren en spontaan opschietend bomen verwijderen. Vervolgens doen we aan maaibeheer zoals we beschrijven in het paragraaf ‘Het beheer van de braamstruiken en grasvegetatie’. Waar nodig zullen we nieuwe fruitbomen aanplanten.. Fruitbomen die ten dode opgeschreven zijn kunnen best worden vervangen. Er dient daarbij te worden gezocht naar interessante variëteiten van hoogstammige fruitbomen die vandaag niet frequent worden aangeplant. De keuze van aan te planten fruitbomen gebeurt bij voorkeur in overleg met de Nationale Boomgaardstichting. Elk voorjaar zullen we de fruitbomen snoeien op een deskundige manier. In het voorjaar van 2006 organiseerden we reeds een dag ‘Snoeien van fruitbomen’ in samenwerking met de Nationale Boomgaardstichting. Het is de bedoeling om hieromtrent zelf voldoende kennis en praktijkervaring op te bouwen zodat we de kennis kunnen overdragen binnen de groep. Vanuit het permacultuurcentrum Yggdrasil in Vissenaken worden een aantal voorstellen geformuleerd voor het beheer van fruitbomen. Deze voorstellen kunnen verder worden uitgetest en onderzocht. Zo wordt bijvoorbeeld aangeraden om onder de fruitbomen Mierikswortel aan te planten. Er wordt gezegd dat Mierikswortel een natuurlijk antibioticum produceert dat door de fruitbomen wordt opgenomen zodat die beter weerstandig zijn tegen ziekten. Ook Knoflook, Oostindische kers of Boerenwormkruid kunnen onder de fruitbomen worden geplant met hetzelfde doel. Een andere werkwijze in de permacultuur bestaat erin om in de fruitbomen bloempotten omgekeerd op te hangen. In deze bloempotten wordt hooi gestopt. Dit zijn schuilplaatsen voor oorwormen. De oorwormen zitten overdag in de bloempotten en 's nachts gaan ze in de boom op jacht naar bladluizen. Er wordt ook aangeraden om in de omgeving van de fruitbomen veel bessenstruiken te planten. Als je een overvloed aan voedsel aanbiedt aan de vogels gaan ze niet alle fruit opeten.
III.1.2
Het beheer van de braamstruiken en grasvegetatie
In de boomgaard zijn heel veel braamstruiken aanwezig die, indien we ze niet onder controle houden, ernstige schade zullen toebrengen aan de fruitbomen of ze zelfs helemaal zullen overwoekeren. Om dit te voorkomen zullen we tweemaal per jaar een maaibeheer uitvoeren op de braamstruiken. Dit in de periodes mei – juli en september – oktober. Dit zijn de periodes waarin de braamstruiken het sterkst groeien en tegelijkertijd ook het meest energie steken in hun bovengrondse biomassa. Door te maaien op deze tijdstippen kunnen we de struiken het best onder controle houden en op termijn bedwingen. Het doel is om op langere termijn (vijf jaar) een grasachtige vegetatie te laten ontwikkelen in de ruimtes tussen de fruitbomen in een straal van 10 meter langs de randbomen. We maken de graslanden ecologisch waardevoller door de bodem te verschralen. Om dat te bereiken gaan we maaien, waarbij we het maaisel afvoeren. Hierdoor putten we de voedselvoorraad van bepaalde plantensoorten uit, waardoor er meer plaats vrijkomt voor soorten die minder gebonden zijn aan een voedselrijke bodem. En juist deze soorten hebben vaak een belangrijke eco-
7
logische waarde. Door het grasland te maaien behouden we ook een vrij open begroeiing waarin meer waardevolle kruidensoorten kunnen overleven. De graslanden zullen we ook een tot twee maal per jaar maaien, afhankelijk van de evolutie van de vegetatie. In de eerste vijf jaar zullen we zeker twee maal jaarlijks maaien (in dezelfde periodes wanneer we de braamstruiken maaien). Op termijn, wanneer de bodem voldoende verschraald is, hopen we de maaifrequentie terug te kunnen brengen tot een maal per jaar. Brandnetels zijn frequent aanwezig op het terrein. Het maaibeheer met afvoer van het maaisel zal op termijn een verschraling van de graslanden tot gevolg hebben, waardoor deze minder geschikt wordt als groeiplaats voor de brandnetel. De aanwezigheid van de brandnetel moeten we echter niet als een probleem aanzien. De Urtica dioica (Grote brandnetel) is de waardplant voor verschillende vlindersoorten, zoals de Atalanta, Kleine Vos en de Dagpauwoog en heeft dus een ecologische waarde. Een bepaald deel van de boomgaard zullen we minder intensief maaien zodat de natuur zich daar spontaan verder kan ontwikkelen en zodat ook de ruigte binnen de boomgaard een plaats kan krijgen. Als algemene regel stellen we dat het beheer van de boomgaard meer intensief is vooraan in de boomgaard (langs de zijde van de Schapenweg) en in de omgeving van de fruitbomen. Dit deel van de boomgaard bevat het grootste aantal fruitbomen en kent een echt landschap van een hoogstamboomgaard. Het achterste deel van de boomgaard (aan de zijde van de campus) en de randen van het terrein zullen we minder intensief beheren en dus meer aan de natuur overlaten. Op deze plaatsen zullen we minder intensief (slechts om de twee of drie jaar) maaien.
III.1.3
Het beheer van de randen van de boomgaard
Bosranden en bomenrijen hebben een groot belang als windscherm. In de luwte ontstaat een microklimaat met eigen begroeiing. Bovendien profiteren veel insecten van de kleine verschillen in vochtigheid, wind en warmte die de luwte meebrengt. Van groot ecologisch belang zijn ook de zwammen en schimmels en de schuil- en beschermingsplaatsen voor dieren. Voor vogels en zoogdieren vormen struiken met bessen of noten een belangrijke voedselbron. In de oude hoogstamboomgaard zijn de randen van het terrein bosrijk en het centrale gedeelte wordt ingenomen door de fruitbomen die zo kunnen genieten van de nodige beschutting. We moeten voorkomen dat het beboste gedeelte van het terrein zich steeds zou uitbreiden in oppervlakte en de ruigtes, graslanden en boomgaard zou inpalmen. Daarom zullen we jonge spontaan opgroeiende bomen in de ruigtes, graslanden en in de omgeving van de fruitbomen systematisch te worden verwijderd. Het snoeihout kunnen we gebruiken als materiaal voor een omheining of om gaten in de bestaande omheining op te vullen. Of het snoeihout kan ook worden verhakseld en het houthaksel kan worden gebruikt voor de aanleg van de wandelpaden door het terrein. Grotere stukken dood hout of dode bomen hoeven niet noodzakelijk te worden verwijderd. Licht, lucht en vocht kunnen hun werk doen, zodat het hout ter plekke verrot en vergaat. Zo ontstaat er een gesloten kringloop van leven en afsterven. In het dode hout vinden veel vogels, insecten en ongewervelde dieren een onderkomen. Het vormt bovendien het leefgebied voor schimmels, paddestoelen, mossen en korstmossen.
8
Heggen en houtkanten zijn van ecologische waarde aangezien ze belangrijke schuilplaatsen vormen voor verschillende vogelsoorten en ze insecten aantrekken. Heggen houden de wind tegen en zorgen zo voor een microklimaat. Ze hebben ook een functie als afsluiting. De heggen en houtkanten werden de laatste jaren niet onderhouden in de oude hoogstamboomgaard. De omheining is op vele plaatsen verdwenen of er zijn gaten in ontstaan. Langs de kant van de Schapenweg is het interessant af en toe de heg te snoeien zodat de takken niet teveel de rijweg inpalmen. Het perceel gereserveerd voor de bijenhal, de bessentuin en de vijver wordt langs de oostkant afgeschermd door een houtkant van Haagbeuk. Wanneer de Haagbeuken te hoog worden nemen ze het zonlicht weg in het perceel. Daarom is het aangewezen deze houtkant af en toe te snoeien. Er kan worden gestreefd naar de aanleg van nieuwe heggen en houtkanten op plaatsen waar gaten zijn ontstaan. Daarbij kunnen we bv. ook gebruik maken van de techniek van vlechtheggen. Dit zijn heggen samengesteld uit verschillende struiken als meidoorns, sleedoorns en wilde rozen.
III.1.4
Het beheer van de composthopen
Het maaisel dat ontstaat bij het maaien van de graslanden en ruigtes wordt afgevoerd naar enkele composthopen.. Deze zijn gelegen onder de bomen in de randen van het domein. Een in de hoek nabij de Schapenweg (langs de linkerkant wanneer we het terrein betreden via de Schapenweg), een in de hoek nabij de campus (langs de rechterkant wanneer we het terrein betreden via de campus) en een in de rand tegenover het huisje. Bij de aanleg van de composthopen hebben we eerst een dunne laag takken (snoeihout) op de bodem gelegd om een beluchting van de composthoop langs onder toe te laten. Al het maaisel leggen we op de takken. De natuurlijke processen zorgen ervoor dat het maaisel wordt gecomposteerd. Na een aantal maanden is de enorme berg maaisel omgevormd tot een veel meer compacte hoop compost. Deze compost is een bron van voedingsstoffen en kan dan ook gebruikt worden in b.v. de moestuin. Het volgende jaar wordt opnieuw met een nieuwe composthoop van start gegaan, naast de oude composthoop.
III.1.5
Het beheer van het wandelpad
Doorheen het domein zullen we een wandelpad aanleggen. Een mogelijke techniek is te werken met een laag karton waarop een laag houthaksel komt te liggen. Het karton voorkomt het opschieten van planten op het wandelpad. Het wandelpad zal lichtjes slingerend het domein volledig doorkruisen. Het doel van het wandelpad is om de bezoekers in goede banen te leiden en er voor te zorgen dat betreding van de bodem beperkt wordt.
III.1.6
Het beheer van de aanwezige faunistische elementen
9
In de Oude Hoogstamboomgaard hangen een aantal nestkasten. Hun aantal, hun type (geschikt voor welke vogelsoorten) en de staat waarin ze zich bevinden dient te worden geïnventariseerd. Schoonmaken en onderhouden van nestkasten doen we best in de herfst tijdens de maanden oktober – novembe. Zelfs op een terrein dat goed voorzien is van volgroeide bomen, dichte klimplanten en struiken kan er een tekort zijn aan geschikte nestplaatsen. Niet-holenbroeders zoals merels, vinken en duiven vinden in zo'n tuin wel een hoekje om te nestelen. Holenbroeders hebben echter dode of rotte bomen nodig, en die zijn doorgaans heel schaars. Daardoor komen deze soorten in 'huisnood'. Dit is vooral het geval als uw tuin en directe omgeving erg voedselrijk is, maar er weinig mogelijkheden beschikbaar zijn voor holenbroeders, zoals mezen, vliegenvangers en roodstaarten. Nestkasten zijn dan zeer geschikt om de boomholten - die deze soorten van nature gebruiken - te vervangen. De aanwezige dode bomen in de Oude Hoogstamboomgaard hebben hier dus een belangrijke functie te spelen. Eén van de dode stammen in de boomgaard is trouwens voorzien van een spechtennest. Bijkomend streven we in de boomgaard naar het creëren van kansen voor verschillende diersoorten om zich hier te vestigen. Zo hebben we reeds een poel aangelegd aan de kant van de Schapenweg waarin zich reeds kikkers gevestigd hebben. Bijkomende waterpartijen kunnen meer waterminnende diersoorten aantrekken.
III.1.7
Het beheer van de moestuin, de bessentuin, de kruidentuin, de bijenhal en de vijver
In de rechterhoek langs de Schapenweg reserveren we een plaats voor een moestuin, een bessentuin, een kruidentuin, een bijenhal en een vijver. Al deze elementen zullen we beheren volgens de principes van de permacultuur of de biodynamische teeltwijze. De bijenkorven en de bijenhal werden in 2003 en 2004 van het terrein weggehaald door onbekenden. Het is nochtans interessant een of meerdere bijenkorven te hebben in de boomgaard, aangezien de bijen zorgen voor het bestuiven van de fruitbomen en zo bijdragen tot een geslaagde oogst. Er zal in de toekomst dus terug worden overgegaan tot de aanleg van een bijenhal en er zal worden gezocht naar een persoon die in de boomgaard bijenkorven wil beheren. Hierbij denken we aan de boomgaard-guard Koen Berghmans.
III.1.8
Zwerfvuil
Het zwerfvuil dat frequent in de Oude Hoogstamboomgaard opduikt zullen we systematisch verwijderen. De sluikstorten die zich regelmatig vormen voor de poort van de boomgaard en aan de randen van de Schapenweg worden verwijderd dankzij de behulpzame medewerking van de gemeente Jette. Er wordt in samenspraak met het gemeentebestuur van Jette gezocht naar een oplossing om het ontstaan van sluikstorten in de toekomst te voorkomen. Het plaatsen van een nieuwe poort en opschriften en het beter onderhouden van de toegang tot de boomgaard moet ertoe bijdragen dat in de toekomst minder aan sluikstorten wordt gedaan.
10
III.2 Uitwerking van de sociaal – educatieve functie Met de uitwerking van de sociaal – educatieve functie willen we de hoogstamboomgaard op de kaart zetten voor de campusgemeenschap en een meerwaarde creëren door het domein open te stellen voor natuurbeleving met als doel het bevorderen van het welzijn van de bezoeker. Meer concreet willen we de oude hoogstamboomgaard inrichten als een plaats waar patiënten, bezoekers, personeelsleden en studenten zich kunnen ontspannen en herbronnen te midden van het groen. Het is een plaats die mogelijkheden biedt voor natuur- en tuintherapie voor patiënten van het AZ-VUB. Het is ook een plaats waar aan onderzoek en onderwijs kan worden gedaan m.b.t. de relaties tussen natuurbeleving en welzijn (bv. voor studenten van de opleidingen van de Vakgroep Menselijke Ecologie en de opleidingen van het Dept. HORTECO, Erasmus Hogeschool Brussel). Tot slot kan de boomgaard dienst doen als alternatieve locatie voor vergaderingen en samenkomsten op mooie zomerdagen. Eerst zullen we kort de verschillende activiteiten voorstellen die in de boomgaard kunnen georganiseerd worden. Daarna bespreken we hoe we het huisje in de boomgaard willen inrichten als ontmoetingsplaats en vergaderruimte.
III.2.1
Sociaal – educatieve activiteiten
We streven op middellange termijn (vijf jaar) de uitwerking na van enkele van de volgende sociaal - educatieve activiteiten: -
Therapeutische activiteiten: sociale agogen, psychologen, therapeuten, consulenten e.d. van het AZ-VUB, SJERP, Centra voor Morele Dienstverlening e.d. kunnen er van op de hoogte worden gesteld dat in de boomgaard activiteiten rond natuurbeleving, natuur- en tuintherapie en relaxatie kunnen worden georganiseerd. Vandaag worden reeds wandelingen georganiseerd in de groene zone aan de Schapenweg voor de patiënten van de afdeling psychiatrie;
-
Onderwijsactiviteiten: studenten van specifieke richtingen kunnen een deel praktijkonderwijs aangeboden krijgen in de boomgaard. Studenten in de Farmacie kunnen in de boomgaard bijvoorbeeld leren over de geneeskrachtige eigenschappen van de aanwezige planten. Vandaag reeds wordt de boomgaard gebruikt voor de lessen “soil science” in het kader van het programma Human Ecology en worden reeds projecten uitgevoerd door studenten van het Dept. HORTECO van de Erasmus Hogeschool Brussel. Studenten van de vakgroep Menselijke Ecologie kunnen ook praktijkgericht onderwijs krijgen m.b.t. ecologie in de boomgaard;
-
Onderzoeksactiviteiten: studenten kunnen de boomgaard als inspiratiebron gebruiken voor onderzoek naar de relatie tussen natuurbeleving en welzijn van de mens voor hun proefschriften en taken. Natuur- en tuintherapeutische programma’s kunnen worden ontwikkeld;
11
-
Natuurgerichte en/of relaxerende groepsactiviteiten: er kan worden gedacht aan groepsactiviteiten die openstaan voor de hele campusgemeenschap zoals sessies yoga of relaxatie in de natuur en praatgroepen in openlucht (voor de mooie zomerdagen);
-
Recreatieve groepsactiviteiten: activiteiten zoals vergaderingen, picknicks, brainstormingsessies, e.d. kunnen worden georganiseerd in de boomgaard voor zover deze het natuurlijk evenwicht in de boomgaard niet verstoren. Ook kan enkele malen per jaar een opendeurdag worden georganiseerd in de boomgaard en kan deze worden opengesteld voor de campusgemeenschap, zodat iedereen kan meegenieten van bijvoorbeeld de bloesems in de lente en de fruitoogst in de herfst;
III.2.2
Restauratie huisje
De ruimte van het huisje op het domein willen we inrichten als ontmoetingslokaal voor de boomgaardactiviteiten. Deze ruimte moet volledig autonoom kunnen functioneren, zonder aansluiting op elektriciteit, gas, waterleiding of riolering. We willen dan ook werken met alternatieve energiebronnen, de opvang van regenwater, e.d. Ook de herinrichting van het lokaal dient te geschieden op zo'n manier dat er geen verstoring plaatsgrijpt van de natuur. Er kunnen bijvoorbeeld geen zware machines worden toegelaten op het domein.
III.3 Uitwerking van de micro-economische functie Zoals reeds vermeld willen we jaarlijks de rijke oogst aan diverse vruchten ten volle benutten door er confituur, gelei of vruchtensap van te maken of door de vruchten gewoon op te eten of te bewaren. De voorbije twee jaren was deze activiteit telkens een groot succes en we willen hier dan ook een jaarlijks terugkerende activiteit van maken. Dit op het eind van de maand september aangezien dit de meest geschikte periode is om de vruchten te oogsten. Om een groter draagvlak te creëren bij de buurtbewoners en de medewerkers aan de VUB willen we aan hen de confituur verkopen aan heel democratische prijzen. Tegelijk kunnen we hen op deze manier warm maken om te participeren aan de boomgaardactiviteiten. Daarnaast is deze bescheiden bron van inkomsten voor ons een middel om de beheer- en andere kosten te financieren.
12
IV. Kalender en begroting Tot slot geven we een systematisch overzicht van de verschillende activiteiten, de timing voor elke activiteit en de geschatte begroting. Uiteraard dient dit overzicht in de eerste plaats als een leidraad. Afhankelijk van de prioriteiten of omstandigheden kunnen we veranderingen aanbrengen. De kalender loopt van november 2006 tot december 2008.
IV.1 Beheeractiviteiten Datum
Activiteit
Wie
Kost
Begroting
Betaald door…
3 december 2006
Maaien kant campus
JNM
/
/
/
April 2007
Snoeien
JNM en Nationale Boomgaardstichting
Persoon NBS
€ 100
zwb/nwb
Juli 2007
DIY-Kamp: maaien, boomgaardranden, restauratie huisje, aanleg wandelpad, kruidentuin, bijenkasten,…
JNM: Boomgaardcrew + mwg
Organisatie kamp + materiaalkosten (huisje) + bosmaaier
Afhankelijk Kampgeld + van aantal mwg + VUB deelnemers (bosmaaier) en kosten aan huisje
September Confituurweekendje: 2007 maaien + confituur maken
JNM
Eten + kooksets + slaapplaats + vervoer +…
€ 300
Kampgeld + mwg + zwb/nwb
April 2008
Snoeien
JNM
/
/
/
Juli 2008
DIY-Kamp: maaien, boomgaardranden, restauratie huisje, aanleg wandelpad, kruidentuin, bijenkasten,…
JNM: Boomgaardcrew + mwg
Organisatie Afhankelijk KC + mwg kamp + van aantal materiaal- deelnemers kosten
JNM
Eten + kooksets + slaapplaats + vervoer +…
September Confituurweekendje: 2008 maaien + confituur maken
€ 300
Kampgeld + mwg + zwb/nwb
13
IV.2 Sociaal – educatieve activiteiten Datum
Activiteit
Wie
Einde december 2006
Opendeurdag voorr VUB-, ziekenhuis- en brandweermedewerkers
Boomgaardcrew + VUB
Publiciteit + € 200 catering
VUB
April 2007
Actie naar buurtbewoners + persmoment
JNM
Publiciteit
€ 100
zwb/nwb
Juli 2007
Opendeurdag tijdens DIY-kamp + persmoment
JNM
Publiciteit
€ 100
Kampgeld + mwg
September 2007
Opendeurdag + persmoment tijdens confituurweekendje
JNM
Publiciteit
€ 100
Kampgeld + mwg
Dimitri
?
?
VUB
Voortdurende Organisatie sociaal – werking educatieve activiteiten
Kost
Begroting
Betaald door…
IV.2 Micro-economische activiteiten Zie organisatie confituurweekendje onder beheeractiviteiten.
14
