Beeldschermwerk
zon
e Voor g
erken
eilig w d en v
Inleiding
COLOFON Ergonomie is een belangrijk domein binnen het gegeven van “welzijn op het werk” "Beeldschermwerk" is een uitgave van CLB Externe Preventie Industrieterrein Kolmen 1085 3570 Alken Tel : 011 59 83 50 Redactie : CLB Externe Preventie
voor de medewerkers. Het is de wetenschappelijke discipline die de interactie tussen de mens en een systeem bestudeert. Het stimuleert de omgeving en de middelen, waarmee gewerkt wordt, aan te passen aan de medewerker. Een belangrijke tak binnen het welzijnsdomein ergonomie is het werken met beeldschermen. Zowel het meubilair en de middelen, waarmee de medewerkers geconfronteerd worden, maken deel uit van de omgeving en zullen het welzijn van de beeldschermwerker bepalen.
Foto's : www.fotoben.be Illustraties : © Provinciaal Veiligheidsinstituut Antwerpen Vormgeving : www.tgo-lommel.be Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd, verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt doormiddel van druk, fotokopie, digitale of op gelijk andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van CLB Externe Preventie en TGO. © 2015
Vaak voorkomende klachten bij beeldschermwerkers zijn hinder ter hoogte van lage rug, nek, schouder, armen, polsen en handen. Deze resulteren in hoofdpijn, stress, oogvermoeidheid en klachten aan lage rug en bovenste ledematen ( RSI- klachten of Repetitive Strain Injuries, dit is een verzamelnaam voor diverse lichamelijke klachten ten gevolge van overbelasting.) Deze brochure zal een aantal belangrijke aandachtspunten behandelen. Aandachtspunten kunnen opgesplitst worden volgens 3 categorieën :
1 Opstelling en correct gebruik van de middelen
2 Omgevingsfactoren
3 Tips en regels
3
Korte samenvatting van oorzaken van het ontstaan van klachten: Oogvermoeidheid en hoofdpijn: • Het niet dragen van een (geschikte) bril • Verblinding of weerkaatsing van het licht op het beeldscherm
• Slecht opgesteld beeldscherm
• Te zwak contrasterende leestekens
• Te weinig afwisseling
• Te droge lucht op de werkplek
1. Opstelling en correct gebruik van de middelen
Rugklachten:
• Slechte zithouding
• Opstelling van de werkpost
Stress:
• Prestatiedruk
• Lange periodes zonder afwisseling
• Monotone taken
• De onmogelijkheid tot het zelf regelen van het werk
1.1 Instellen van de stoel Als basis voor de opstelling van de werkplek, gaan we eerst zorgen voor een goede instelling van de bureaustoel.
“
“
Rugklachten komen voornamelijk van verschillende langdurige slechte houdingen waarin het werk wordt uitgevoerd.
5
Onderstaande aandachtspunten kunnen hiervoor gebruikt worden:
Voor de werktafel kan met onderstaande aandachtspunten
• Zorg voor een goed instelbare en comfortabele stoel
rekening gehouden worden :
• Ga zitten op uw stoel, met het bekken zo ver mogelijk naar achteren
en met de onderrug tegen de rugleuning • Stel de zithoogte in zodat de voeten plat op de grond kunnen steunen en de
• Een in hoogte verstelbare tafel
• Hoogte van de armleuningen is de ideale hoogte van de werktafel
• Geen mogelijkheden om de werktafel aan te passen aan de
bovenbenen een open hoek vormen met het bovenlichaam (bekken hoger dan
lichaamsafmetingen van de medewerker of de instelling van de stoel :
de knieën). De rugleuning van de stoel moet goed ondersteunen ter hoogte
bureau te hoog: stoel verhogen en voetensteun gebruiken,
van de onderrug, dit is juist boven het bekken
bureau te laag: tafel verhogen of in laatste instantie stoel lager brengen
• Bepaal de goede zitdiepte (richtlijn: ruimte tussen knieholte en zit is een vuist).
• Houd rekening met de breedte en de diepte van de tafel om voldoende plaats
Hiervoor wordt het bewegingsmechanisme van de stoel best los gezet
te hebben voor het uitvoeren van de taken
(DYNAMISCH ZITTEN). Stel de correcte schommelweerstand in. De stoel
• Voorzie genoeg beenruimte (liefst geen ladeblokken)
begeleidt de medewerker in de bewegingen (mag niet het gevoel geven van
• Bovenblad is best licht van kleur en zonder scherpe randen
achterover te vallen, of naar voren geduwd te worden) • Plaats de armleuningen zodat de onderarm een rechte hoek vormt met de bovenarm
1.2 Werktafel (bureau) Wanneer we de stoel correct ingesteld hebben, schuiven we met de stoel aan bij de werktafel.
1.3 Toetsenbord en muis Het gebruik van toetsenbord en muis moet ernaar streven om een zo neutraal mogelijke positie van de polsen en de onderarmen te bekomen dit om overbelastingsletsels te vermijden. Met onderstaande aandachtspunten kan rekening gehouden worden : • Inklappen van de pootjes achteraan het toetsenbord • Toetsenbord een 15-tal centimeter van de rand van de werktafel plaatsen,
maak gebruik van documenthouders
• Volg de richtlijnen voor het muizen (zie tekeningen) • Werk zo compact mogelijk (bovenarmen tegen het bovenlichaam houden) • Vermijd onderleggers en muismatten
1.4 Beeldscherm
1.5 Laptop en tablet
Met onderstaande aandachtspunten kan rekening gehouden worden : • Bovenzijde van het scherm is ooghoogte
Laptops bieden autonomie en mobiliteit, maar ze zijn niet geschikt voor langdurig
• Armlengte (50 à 70 centimeter) afstand tussen scherm en het lichaam
beeldschermwerk. Voor langdurig beeldschermwerk kan best met een desktop of
• Afstand van het beeldscherm tot het raam is minstens twee meter
dockingstation gewerkt worden.
• Gebruik een heldere achtergrond en donkere tekens
• 1 lijn (vermijd werken in een hoek)
Indien u wel met een laptop werkt, gebruik dan een extern toetsenbord en een externe muis zodat je de werkpost goed kan inrichten. Zo moet het beeldscherm verhoogd worden en op voldoende afstand van de ogen staan. Dit kan met behulp van een laptophouder (verhoger).
“
8“
Varieer je werk, gebruik een taakverdeling om afwisseling te brengen in het werk.
9
Tablets : De tablet is ontworpen om altijd en overal te kunnen gebruiken voor KORTE periodes. En biedt vooral voordelen door zijn mobiliteit (compactheid) en gebruiksgemak (aanraakscherm). Bij langdurig gebruik (> 30 min) kan best met onderstaande aandachtspunten rekening gehouden worden: • Gebruik een tablethouder en een extern toetsenbord • Sluit de tablet aan op een extern beeldscherm, omdat het kleine blinkende
2. Omgevingsfactoren
scherm leidt tot vermoeidheid van de ogen, prestatieverlies en het verminderen van het onthouden van informatie • Bij rechtstaand gebruik kan de tablet op de hand of onderarm worden vastgemaakt met een velcro strap. Dit is een aanpasbare riem die om de onderarm of hand vastgemaakt wordt en de tablet vasthoudt.
De verlichting van je werkomgeving is essentieel om aangenaam te kunnen werken aan je beeldscherm. Verblinding en hinderlijke spiegeling op het scherm moeten vermeden worden. Spots kunnen best vermeden worden en maak regelmatig de armaturen van de verlichting schoon. Door het scherm haaks ten opzichte van het raam te plaatsen voorkom je weerkaatsing van invallend zonlicht. Bij invallend zonlicht kunnen lamellen en zonwering als oplossing dienen. • Ventilatie is noodzakelijk! • Zorg dat je kantoorruimte voldoende verlucht wordt, dit voorkomt hoofdpijn, vermoeidheid en loomheid tijdens de werkdag. • Ventileer door het openen van de ramen, ook de relatieve vochtigheid speelt een grote rol, probeer deze tussen de 40 en 60% te houden. • Beperk luchtsnelheid om “tocht” te voorkomen.
11
Ook aandacht voor omgevingslawaai (max. 55dBA) is belangrijk om concentratieproblemen te voorkomen. Werk kabels weg, promoot orde en netheid op de werkplek (clean desk principe). Voor de opstelling van de bureaus kunnen onderstaande aandachtspunten ook nog
3. Tips en regels
meegenomen worden:
• Geen deuren of ogen in de rug van de medewerkers : dit kan een bijkomende stressfactor zijn
• Een beeldscherm juist voor een muur plaatsen wordt afgeraden
(een te beperkt dieptezicht).
• Verander regelmatig van houding
• Voorkom zowel onderuitgezakte als voorovergebogen positie
raam printer
kast
• Zorg ervoor dat uw voeten stevig op de grond steunen of gebruik een voetensteun
• Ga regelmatig eens rechtstaan (let op bij het telefoneren, klem de telefoon niet tussen oor en schouder )
• Varieer je werk, gebruik een taakverdeling om afwisseling te brengen in het werk
• Neem geregeld een pauze (tijdens deze pauze niet op een stoel blijven zitten, maar tracht te bewegen)
• Polsen of onderarm niet laten rusten op scherpe randen van de bureautafel
• Armlengte tussen ogen en beeldscherm
• Werk met ontspannen schouders en steun de volledige onderarmen op de werktafel of steun de ellebogen op de juist ingestelde (verstelbare) armsteunen van de stoel
• Herken signalen van overbelasting (tintelingen, doof gevoel, oogirritatie,…).
12
Bezoek bij gezondheidsklachten de bedrijfsarts en/of vraag een werkplaatsbezoek aan
13
Praktische tips voor beeldschermwerkers :
Zithoogte: bekken hoger dan knieën Beweging rug: los zetten Zitdiepte: vuist ruimte in kniekuil Steun lage rug: boven broeksriem
4. Besluit / nuttige info
Tafel en armsteunen: op ellebooghoogte
90° tussen onder– en bovenarm Beeldscherm: bovenrand op ooghoogte Scherm: op armlengte afstand
Toetsenbord: 15 cm van tafelrand Werkblad: schrijven: 10-15°, lezen: 45°
Muis: dichtbij het lichaam
Haaks op venster en 2m afstand
Promoten van meer te bewegen op de werkplek: Beeldschermwerkers ondervinden een statische belasting (monotoon en eenzijdig werk). Tracht je werkhouding dus regelmatig te wijzigen. Zorg voor beweging in het werk (tracht meer pauzes in te lassen om op die manier spieren en pezen te laten herstellen van de statische belasting). Probeer dus je werk goed te verdelen zodat je beeldschermwerk regelmatig kan afwisselen met iets anders. BEWEEG op je stoel. In de pauzes kunnen preventie oefeningen uitgevoerd worden zoals : • het losmaken van de polsen (grijp je vingers in elkaar en draai je polsen
losjes in het rond)
• Trek je schouders op en laat ze terug zakken • Ga goed rechtop zitten en draai met je hoofd zo ver mogelijk over je schouder • Steek je armen op schouderhoogte voor je uit, vouw je handen,
14
handpalmen naar buiten. Rek je armen uit
• Sta rechtop. Plaats één been naar achter en duw je hiel op de grond.
Buig lichtjes je voorste knie.
De informatie uit deze folder is afkomstig van CLB Externe Preventie. U kunt deze brochure ook downloaden van onze website www.clbedpb.be of via eenvoudige aanvraag per e-mail. Voor alle vragen over welzijn kunt u bij ons terecht.
CLB Externe preventie Industrieterrein Kolmen 1085 3570 Alken Tel : 011 59 83 50
