BEELDKWALITEITPLAN BUITENSTVALLAAT, DRACHTEN
Afdeling ontwikkeling Gemeente Smallingerland augustus 2010
BUITENSTVALLAAT, DRACHTEN
Vraagstelling Voor de aanleg van de Drachtstervaart zijn er afspraken gemaakt om een waterverbinding aan te leggen van de Drachtstervaart naar de smalle Ee. Hierdoor kwamen de woningen in de woonwijk Drachtstervaart aan doorgaand vaarwater te liggen. Ter compensatie heeft de grondeigenaar de mogelijkheid gekregen om 3 woningen te mogen bouwen op zijn terrein aan het water. Dit is een kwaliteitslocatie voor vrije kavels in een landelijke setting. De locatie grenst aan een belangrijke vaarroute van Drachten, alle boten vanaf de jachthaven komen hier langs. Dit samen maakt dat er kwaliteitsregels nodig zijn om een goede inpassing mogelijk te maken van deze 3 woningen in een landelijke- en waterrijke setting.
Gebiedsbeschrijving De kavels zijn gelegen aan het vaarwater bij Drachten. Dit is een belangrijke vaarroute vanaf de jachthaven de Drait naar het doorgaande (recreatieve)vaarwater van de Ee en de oude Venen. Dit betekent dat er veel mensen langs komen en de te realiseren woningen dienen te passen bij de landelijke en waterrijke sfeer van het gebied. Deze landelijke en waterrijke omgeving wordt bezien vanaf het water gekenmerkt door voornamelijk landerijen. Bebouwing komt in zeer geringe mate voor. De dichtstbijzijnde bebouwing bestaat uit de boerderijen op het Buitenstvallaat zelf. Een eindje verderop zijn de woningen van de Sanding te zien vanaf het water. Dit zijn grote woningen op grote kavels, gericht op het water. De 3 kavels zijn bereikbaar via een smalle weg die de boerderijen ontsluit. Het is een doodlopende weg, die alleen voor bestemmingsverkeer gebruikt wordt. De locatie ligt dicht bij industrieterrein de Haven. Er ligt een hindercontour over het gebied, dit maakt woningbouw op het oostelijke deel van het gebied onmogelijk.
Bovenaan staat een luchtfoto uit 2000, waarop de oorspronkelijke verkaveling te zien is. Toen was er nog geen doorbraak naar de Drachtstervaart aangelegd. Onderaan staat een recentere luchtfoto uit 2006 waarop de huidige situatie te zien is.
Uitgangspunten Na de aanleg van het nieuwe vaarwater naar de Drachtstervaart is dit deel van het Buitenstvallaat opgehoogd. De oever zal op een natuurlijke wijze vormgegeven moeten worden zodat de flora en fauna zich goed kan blijven ontwikkelen. Een zeer flauw talud is één van de uitgangspunten. De bebouwing houdt afstand tot deze natuurlijke oever. Voor de verkaveling is gekozen voor een clustering aan bebouwing aan de westzijde op ruime kavels. De gerichtheid van de bouwvlakken voor de bebouwing is gerelateerd aan de richting van het landschap. De bestaande smalle toegangsweg naar de boerderij kan als ontsluitingsweg gaan dienen voor de drie woningen. Indien gewenst kan er evenwijdig aan de oostelijke oever een nieuwe weg aangelegd worden in het verlengde van de brug, hiervoor is een mogelijkheid aangegeven in het bestemmingsplan. Het is de kunst om met zo min mogelijk regels het bebouwingsbeeld met een beeldkwaliteitplan te sturen in de goede richting, zonder de vrijheid van de bewoners te veel aan te tasten. Deze plek is een kwaliteitslocatie met zeer exclusieve ruime kavels waarvan er maar weinig zijn. De doelgroep voor deze kavels laat zich verleiden door de mate van exclusiviteit en vrijheid. Het ligt voor de hand dat een exclusieve kavel ook een exclusieve invulling krijgt, met een ruime mate aan vrijheid. Om te sturen in het beeld is er voor gekozen om de woningen binnen een vlak te situeren en is er de verplichting om de woning op het water te richten. Hoe dit gebeurt staat niet vast. Het kan op veel manieren.
Het programma. Het programma bestaat uit 3 vrijstaande woningen. Er ligt een hindercontour van het industrieterrein over het gebied. Dit maakt dat de woonbebouwing aan de westzijde geclusterd is. Rondom loopt er langs de waterkant een natuurlijke taludzone, waar niet gebouwd mag worden, dit in verband met de flora en fauna. Per woning kunnen maximaal 2 losstaande bijgebouwen komen. Daarnaast kan er 1 boothuis gebouwd worden per woning, deze botenhuizen zullen worden ontsloten via de (te verbreden) bestaande sloten aan de zuidzijde van het terrein, zie de blauwe pijlen op de kaart.
Bouwvolume, plaatsing en gerichtheid. • • •
Het volume van de woning bestaat uit 1a 2 bouwlagen al dan niet met een kapvorm. De woning staat binnen het bebouwingsvlak van 15 bij 30m. De hoofdrichting van de woning is vrij. Het bouwvolume van de woning is enkelvoudig of samengesteld. De woningen richten zich op het vaarwater en hebben 2 voorkanten, zie de driehoeken naast de woningen De bijgebouwen zijn geïntegreerd in de woning of staan los op de kavel. De plaatsing van de bijgebouwen is vrij, uitgezonderd de oevertaluds in verband met de natuurlijke setting. Er zijn maximaal 2 losstaande bijgebouwen, qua uitstraling zijn ze ondergeschikt aan het hoofdvolume.
Hoog ambitieniveau Voor dit gebied geldt een hoog ambitieniveau voor de welstandsbeoordeling. Dit betekent dat er een helder architectonisch concept ten grondslag zal liggen aan de op het water gerichte woningen.
Richtlijnen voor bebouwing en kavelinrichting Inleiding De richtlijnen voor bebouwing zijn ontleend aan het boekje: Welstandsinstrumenten, gereedschap voor welstand. Dit boekje dat in juni 2001 is uitgegeven door Hûs & Hiem, de provinciale welstandsorganisatie, is een handreiking voor het opstellen van beleid met betrekking tot de ruimtelijke kwaliteit naar aanleiding van de wijziging van de Woningwet in 2002. Door gebruik te maken van de criteria uit het hier bedoelde boekje hoopt de gemeente een zekere vorm van standaardisering van welstandsrichtlijnen te krijgen. Deze richtlijnen worden daardoor toegankelijker voor de betrokken bedrijven en hun architecten en voor de welstandscommissie die over de bouwplannen moet adviseren. De in het schema gegeven richtlijnen dienen niet op zich zelf te worden toegepast maar in samenhang met de begeleidende tekst. Sommige ruimtelijke ambities zijn nu eenmaal beter in een tekst met bijbehorende beelden neer te leggen dan in een schema. helder architectonische concept met hoog ambitieniveau Voor dit gebied geldt een hoog ambitieniveau voor de welstandsbeoordeling. Het is de bedoeling dat er op deze unieke plek unieke woningen komen. Een woning die vaker gebouwd wordt, afkomstig uit een catalogus voldoet hier niet aan. Meestal ligt er aan een uniek ontwerp met een hoog ambitieniveau een helder architectonisch concept ten grondslag. Het ligt voor de hand dat een belangrijk uitgangspunt de ligging aan het water is. Het architectonische concept kan bestaan uit een onderbouwing voor de totstandkoming van het architectonische ontwerp, welke ideeën liggen ten grondslag aan het ontwerp. Het zal een samenhangend verhaal zijn voor de wijze waarop de massaopbouw van de hoofdvorm, de aanzichten en de geleding zich tot elkaar verhouden. Van belang is dat het uiteindelijke ontwerp van de woning een evenwichtig en harmonieus beeld zal opleveren, dit is een kwestie van verhoudingen tussen massaopbouw, aanzichten en geleding. De detaillering is zorgvuldig. Het verdient aanbeveling om hiervoor een architect in te schakelen. Anders dan bij andere beeldkwaliteitspannen geldt hier veel vrijheid. Er is veel architectonische vrijheid, zolang er uiteindelijk een evenwichtig en harmonieus beeld uitkomt van een unieke woning met een hoog ambitieniveau, dit ter beoordeling door de welstandscommissie De richtlijnen zijn gebaseerd op de setting in het landelijke en waterrijke gebied. De woningen zullen qua materiaal en kleur gaan passen bij het Friese landschap: bakstenen, middentoonkleurstelling, met een hoofdzakelijk kantige vormbehandeling.
BUITENSTVALLAAT, DRACHTEN, beeldkwaliteitregels Hh Plaatsing Onderlinge positie Onderlinge afstand Richting Hoofdvorm Contour Massa-opbouw Vormbehandeling Bijgebouwen
Aanzichten Gerichtheid Geleding Compositie Opmaak Materiaal
De woningen staan in de bebouwingsvlakken vrijstaande woningen
Re
♦ ♦
De hoofdrichting van de woning is vrij binnen het te bebouwen vlak
♦
Het volume van de woning bestaat uit 1 a 2 bouwlagen al dan niet met een kapvorm. De grondoppervlakte van de woning is vrij, mits passend in het bebouwingsvlak Enkelvoudig of samengesteld, gebaseerd op een helder architectonisch concept De bebouwing is (hoofdzakelijk) kantig opgezet De bijgebouwen zijn geïntegreerd in de woning of staan los op de kavel. Er zijn maximaal 2 losstaande bijgebouwen, qua uitstraling zijn ze ondergeschikt aan het hoofdvolume. Op de kavel is er ruimte voor een botenhuis, ontsloten via de bestaande sloten aan de zuidzijde.
♦
De bebouwing richt zich op het vaarwater Evenwichtige geleding, afgestemd op de massa-opbouw Harmonieus, afgestemd op het architectonische concept
Kleur(toon) Detail
Gevels hebben een stenig karakter in de vorm van bakstenen of zijn van hout; op sommige onderdelen zijn andere materialen mogelijk Middentoon tot donker; opvallend kleurgebruik dient te worden voorkomen Detaillering is zorgvuldig
Overige
Aandacht voor inrichting en beplanting van het erf, in verband met de natuurlijke setting.
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦ ♦
Iv
Beschrijving begrippenkader Hûs en hiem Hieronder volgt een samenvatting van het begrippenkader uit:: Welstandsinstrumenten, gereedschap voor welstand van Hûs en hiem. Plaatsing Positie van gebouwen of bebouwing in relatie tot het ruimtebeeld Onderlinge positie Beschrijft de onderlinge plaatsing van objecten in de zone van de ruimtevormende wand, b.v. in de rooilijn, wisselend, trapsgewijs, gerend, etc. Onderlinge afstand Beschrijft de onderlinge tussenafstand van de objecten en de zijdelingse geslotenheid van de ruimtevormende wand, bijvoorbeeld: gesloten (tussenruimte ontbreekt vrijwel geheel) halfgesloten (tussenruimte kleiner tot circa gelijk aan pandbreedte) vrijstaand (tussenruimte is gelijk aan of groter dan de pandbreedte) open (de tussenruimte is een veelvoud van de pandbreedte) richting Betreft de opstellingsrichting van de hoofdvorm, b.v. langs, dwars, onbepaald, wisselend. Hoofdvorm Massa- of volume werking van gebouwen en bebouwing Contour De combinatie van opstandhoogte en bovenbelijning van objecten, b.v. één of meer bouwlagen onder kapvorm, Massa-opbouw Beschrijft de compositorische samenstelling van de hoofdvolumes c.q. de plasticiteit van de bebouwing, de afstemming tussen hoofdgebouw en aan- en bijgebouwen, bijvoorbeeld: enkelvoudig, samengesteld, homogeen, gevarieerd Relatieve omvang Beschrijft de verhoudingen van de hoofdafmetingen – de schaal – van het type bebouwing. Bijvoorbeeld: Woningen: klein tot circa 7m, middelgroot circa 8,5m, groot > 9,5m, zeer groot > 10m Kantoren: klein tot circa 10m, middelgroot circa 20m, groot > 30m, zeer groot > 75m Bedrijfsgebouwen: klein tot circa 20m, middelgroot circa 50m, groot > 60m, zeer groot > 100m Vormbehandeling Beschrijft de modellering of aard van de vormplastiek, een vormkarakteristiek, bijvoorbeeld kantig ( enkelvoudige geometrische vormen), vloeiende vormen (afgekante en afgeronde vormen) of thematisch (vrije expressieve architectonische vormen)
vormbehandeling
Aanzichten Aspecten van de uiterlijke verschijningsvorm van gebouwen Gerichtheid Beschrijft de zijde c.q. zijden die voor het object gezichtbepalend en bezien vanaf de publieke ruimte beeldbepalend zijn, bijvoorbeeld georiënteerd naar de publieke ruimte, tweezijdige oriëntatie Geleding Beschrijft het hoofdaccent van de gevelindeling inzake belijning en/of reliëf, bijvoorbeeld: verticaal, horizontaal, evenwichtig, indifferent, wisselend. Compositie Beschrijft vorm en indeling van de open en gesloten vlakken, maatvoering en verhoudingen in de zone van de ruimtevormende wand. Bijvoorbeeld traditioneel, gestileerd, indifferent, geschakeerd.
gerichtheid
Opmaak Afwerking en verfijning van objecten, de bebouwing en het ruimtebeeld Materiaal Beschrijft de aard en stofuitdrukking van het (exterieure) materiaalgebruik. Bijvoorbeeld: glanzend, dof, steenachtig, metaal, kunststof, hout, coatings Kleurtoon Beschrijft gradaties in de helderheid van het kleurgebruik, bijvoorbeeld donker, middentoon, licht Kleur Beschrijft specifieke kleurtoepassingen en kenmerkende materiaal/kleurcombinaties. Hiervoor zijn gerichte omschrijvingen nodig Detail en ornament Beschrijft constructieve details, ornamenten en decoraties, hiervoor zijn gerichte omschrijvingen nodig.
geleding
Afkortingen Hh Re Iv
Handhaven/herstel respecteren incidenteel veranderbaar
compositie
