c. Kolom kedua: 3 3 1 6 Kolom kelima: 6 1 4 2 d. a 21 6
BAB III MATRIKS
Latihan Kompetensi Siswa 1 A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan
e. a15 6
1. B. 2 dan 4
f. a35 4
2. E. 6 a 22 a11 1 ( 5) 6
4 1 2. a. 7 10
3. D. 1 4. A. 1
1 1 1 b. 1 2 2
10 x y 13 5. C. 3x y 5
3 c. 4
6. E. 4 k n11 2; n33 10
k k 2 n33 2 ( 2) 2 10 4
8. D. 22
Pii P
11
1 1 0 f. 1 0 1 0 1 1
1 1 2 4 2 1 1 2 1 2 1 3 1 2 3. a. 3 1 3 2 1 2 4 2 0 0 3 b. Banyak baris: 4 Banyak kolom: 5 c. Baris ketiga: 3 12 3 2 1
7. E. 11 m31 m22 m13 3 4 4 11
4
2 5
2 4 1 d. 4 1 3 7 1 0 2 5 1 e. 2 1 3 1 1 1
P22 P33 P44
i 1
1 5 7 9 22
4 3 d. Kolom keempat: 2 0 e. Nilai nol ada di baris keempat kolom ketiga dan keempat. f. a 25 1 12 g. Nilai 3 ada di baris kedua kolom keempat, garis ketiga kolom kesatu, dan kolom ketiga
9. A. 28 a12 a13 a14 a23 a24 a34 2 3 4 6 8 5 28 10. B. 22 a 21 a31 a32 a41 a42 a43 2 1 7 0 4 10 22
B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi 1. a. Banyak baris: 4 Banyak kolom: 5 b. Baris ketiga: 0 1 2 3 4 Baris keempat: 2 6 7 0 2
- 73 -
4. a. L(1,1) (11) 1 2
B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi
L (2,1) (2 1) 1 3
1. a. ordo: 14 , Banyak elemen: 4 b. ordo: 41 , Banyak elemen: 4 c. ordo: 3 2 , Banyak elemen: 6 d. ordo: 2 3 , Banyak elemen: 6 e. ordo: 22 , Banyak elemen: 4 f. ordo: 3 3 , Banyak elemen: 9 g. ordo: 3 4 , Banyak elemen: 12 h. ordo: p q , Banyak elemen: pq
L (3,1) (3 1) 1 4 L (1, 2) (1 2) 1 3 L (2, 2) (2 2) 1 5 L (3,2) (3 2) 1 7 L (1, 3) (13) 1 4 L (2, 3) ( 2 3) 1 7 L (3,3) ( 3 3) 1 10
2. a. n b. n c. 16
2 3 4 b. 3 5 7 4 7 10 c. (i) Banyak baris: 3 Banyak kolom: 3 (ii) a11 2; a22 5; a33 10
f. 12 g. mn h. m 2 4
d. 12
i. n 2 1
e. mn m n 1
j. n 2
3. * Contoh matriks segitiga atas a. A 3
1 0 b. B 2 3 1 0 0 c. C 2 4 0 3 5 6 1 0 0 0 2 5 0 0 d. D 3 6 8 0 4 7 9 10
(iii) Baris pertama: 2 3 4 (iv) Garis kedua semua elemennya bilangan ganjil
C. Evaluasi Kemampuan Analisis
AA AB O AD O BA BB BC BD O 1. CE O CB CC O DA O DC DD O ED EE O O O O : menunjukkan tidak ada lalu lintas jalan raya
* Contoh matriks segitiga bawah a. A 1
1 1 b. B 0 3 1 5 1 c. C 0 2 2 0 0 4 5 6 8 0 7 9 d. D 0 0 10 0 0 0
Latihan Kompetensi Siswa 2 A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan 1. B. 2 3 2. E. 6 3. D. 6 4. A. Diagonal 5. C. Simetris dan berlawanan
- 74 -
1 2 3 4
0 1 t f. F 2 3
* Contoh matriks diagonal a. A 5
1 0 b. B 0 2 1 0 0 c. C 0 3 0 0 0 1 1 0 0 0 0 5 0 0 d. D 0 0 2 0 0 0 0 1
9 0 6 8 6 5 0 6 10 0
4
7
6. a. a 3 ; trace: 7 b. a 1;b 3; c 8 ; trace: 9 c. a 7;b 2; c 3 ; trace: 11 d. a 1; b 7; c 3; d 5; e 2; f 0 ; trace: 13 7. a. a 2 4 0 a 8 b 2 2 4 b. 2 b a 3 0 2 1 a 3 0 a 1 b 1 0 b 1
4. a. A 2 3 7 9 0 5 b. A 7 8 5 8 c. A 7 9 7 8 1 3 4 d. A 2 0 2 3 5 0 2 0 6 e. A 1 7 3 0 4 0 1 5 0 5 f. A 3 7 1 7 4 9 3 6
Latihan Kompetensi Siswa 3 A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan 1. C. 3 2 a 6 a 3 5 3b 2 b 1 ( 2a 3b) 2 3 3 1 3 2. D. 5 x y 5
x y 1
x 2 y 2 32 22 5
2 x 6 x 3; y 2
1 3 t 5. a. A 2 1 0 4 1 2 4 0 3 4 t b. B 1 4 4 0 5 4 1 2 t c. C 3 4 1 0 t d. D 0 0 1 0 0 t e. E 2 1 0 3 0 1
3. E. 2 x 3 0 x 3
a 1 3 a 4 3b 21 b 7 2 y 8 6 y 1 2c 2 0 c 1 z 2c 0 z 2(1) 0 z 2 ( acx byz ) ( 4)( 1)( 3) (7)(1)( 2)
12 14 2 4. A. -2 A B t a 5 4 5 3 b 3 2 a 4; b 2 a 4 2 b 2
- 75 -
5. E. 2 At B m n n 1 12 m m m n 2n 3 m n 1
3
9. D.
log z 4 log z 2 3 1 1 log y 2 1 3 log y 2 log 4 1
2
x
m n 3
y 3
2m 4 m 2 6. C.16 At Bt 4 2 3 4 x 3 2 4 2 7 y 7
1
2
3
x
log 4log z x 4; z 4
2
log z 2 z 22 4
4
10. C. 6 x log a log(2a 2) log b 1 log(b 4) 1 log a 1
x 2; y 4 y x 42 16
log( 2a 2) 1
log(b 4) log a
(2 a 2) 10
7. D. 20 A B t x 2 y 1 4 1 0 2x y 0 6 2 x 2 y 4
( b 4) a 6
2a 12 a 6 x
b 10
log a log b log10 1
x log 6 1 x 6
2x y 6 5 y 2
2 y 5 16 x 5 3x 2 8xy 3 y 2
B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi 1. A = C B=D E=F G=H I=J
2
2
16 16 2 2 3 8 3 20 5 5 5 5
2. a. x 3y 2 6 x 2;3 y 6 y 2
b. x 2 y 4 y 4 2 y 4 y 2
2 3 A B a cos 3 6 6 8 b sin 3 3 3 2 4
8. D. 2
a cos 3 8 a 16
x 4 y 4 2 6 x 6 3 c. 3 y 7 x 6 3 x 3
b sin 3 3 2
3 y 7 y 4
b 12 2 3 2 b 6
x y 8 d. x y 12 x y 8
a 16 8 2 2 b 6 3 3
x y 12 2 x 20 x 10; y 2
2 x y 4 1 e. 0 6 0 6 2 x 4 x 2; y 1
- 76 -
0 7 0 2 x 2 y f. 0 2x 2 y 0 7 2x 2 y 7
5. a. V W 2 x 5 4 5 3 y 3 4 2 x 4 x 2 y 4 y 4 t
2x 2 y 7 4x 14 x 3,5; y 0
( x y) 2 4 6
3 x 2 y2 16 g. 3 3 x y 3 3 64
b. M N 1 3 x 3 5 2 y 5 4 x 1 2 y 4 y 2 ( x y) ( 4 2) 2 t
x 2 3 x 3 y 2 16 y 4 2 x y 0 3 0 h. y 2 x 3 x 2 x 2 2x y 3 2 (2) y 3 y 1
a 3 2b 1 2 1 6. a. c 3 2d 2 3 2 a 3 2 a 1
4 x cos 3 4 6 i. y sin 2 2 4 2 4 x cos 6 x 12 3 1 y sin 4 2 y 2 4 2 4 2 7 2 7 2 j. 2 x 2 2 y 4 1 y 1
2b 1 1 b 0 c 3 3 c 0 2 d 2 2 d 2 ( a d ) ( b c ) ( 1 2) (0 0) 2 b. a 8 2b 2 b 1 b 3 c 1 2c 3 c 2 d 1 2d d 1 ( a d ) ( b c ) ( 8 1) (3 (2)) 2
y 4 x 2 y x 2( 4) 8 3. a. a 2 1 a 3 a b 0 3 b 0 b 3
2c b 1 2c 3 1 c 2 b. a b cos 0 3 b 0 b 3 2 tan a 2 a 3 4 b 2c 1 3 2c 1 2c 4 c 2 4. R S t 0 1 1 x y 1 0 0 1 0 1 1 0 x y 0
Latihan Kompetensi Siswa 4 A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan 1. A. -4 2 12 2k 2 2 k 8 k 4
x y y 2w 0 0 z 3 1
2. C. 4 x 2 8 20 x 14
x y 1
x 2 14 2 4
1 1 2 x 1 x ; y 2 2 z 3 1 z 2 1 3 3 y 2w 1 2w 1 2w w 2 2 4
3. E. 2 1 4 3c c 1
b 3 5c b 3 5 b 2 3 b 3a 1 3 2 3a 1 a 2 d 5 1 a d 5 1 2 d 4
- 77 -
8 8 10. D. 4 13 A ( B C )
4. C. 0 p p p p 2 p 1
q q q p q 5 2q 1 5 q 3 s s s 2s 3 s 3
2 1 4 5 3 4 6 7 5 2 8 13
1 3 8 4
r r r r s 1 2r s 1 2r 3 1 2 r 1 ( p s ) ( q r) (1 3) ( 3 1) 0 5. D. 2 3 A B B a 4 2c 3b a 2c 3b a 2b 3c 2a 1 b 7 2a 1 b 7 4 a a 2a 4 a 2 2b ( 2a 1) 2a 1 2b 2 (2a 1) t
t
B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi 1. a. 2 12 5
2 b. 6 1
b 2 2 1 5 3c (b 7) b 7 3c 2(b 7)
3c 2(5 7) c 8 2 6. A. -2
0 0 t A B C 1 0 1 a b a 1 c 1 0 0 0 0 b c d 1 1 1 0 b 2 1 a 1 1 a 1
a b c 0 1 2 c 0 c 3
2 3 7. A. 2 4
b. 1 4 5
c. m n 0 n m
4 3 8. E. 7 10 ( A B) C
4 d. 1 1 e. 1 1 f. 4 6
1 5 4 3 2 2 2 2 6 2 3 10
9. C. ( P Q) t
1 2 2 3 0 4 2 3 0 1 1 6
1 2 3 7 8 9 3. a. A B 4 5 6 4 5 6 7 8 9 1 2 3 8 10 12 8 10 12 8 10 12
2 4 4 3 6 7 P t Q t 3 1 4 1 1 2 t
2 3 4 4 P Q 4 1 3 1 t
6 7
2 5 i. 4 2 3 5 5 j. 6 1 6
1 2. a. 2 3
c d 1 3 d 1 d 2
2 3 4 7
2 4 h. 6 8
5 6 c. 2 2 5 1 d. 2 2 1 2 1 e. 1 2 4 3a b f. 2a 2b
3
x 4 y g. 0 0
t
1 6 7 2 1 2
Jadi, P t Q t P Q t
- 78 -
7 8 9 1 2 3 B A 4 5 64 5 6 1 2 3 7 8 9 8 10 12 8 10 12 8 10 12 b. A B B A a 4. a. R S c m S R p
b m d p n a q c
b. R S S R
n a m q c p b m a d p c
1 2 7. a. A B 4 5 7 8 0 0 0 0 0 0 B A b. A B B A b n d q
3 1 2 3 6 4 5 6 9 7 8 9 0 0 0
1 3 5 3 1 4 8. a. A B 2 4 6 2 5 3 2 4 9 0 1 9 2 0 t A B 4 1 9 9
n b q d a m b n c p d q
1 2 3 10 11 12 5. a. (i) A B 4 5 6 13 14 15 7 8 9 16 17 18 11 13 15 17 19 21 23 25 27
1 2 3 2 t b. A 3 4 ; B 1 5 4 5 6 3 2 0 At B t 4 1 9 9 c. Dari hasil (a) dan (b) diperoleh bahwa: t A B At B t t
29 31 33 (ii) ... C 35 37 39 41 43 45 11 13 15 19 20 21 (iii) A BC 17 19 21 22 23 24 23 25 27 25 26 27 30 33 36 39 42 45 48 51 54
9. Amn
a11 a21 a m1
Bmn
1 2 3 29 31 33 (iv) A B C 4 5 6 35 37 39 7 8 9 41 43 45 30 33 36 39 42 45 48 51 54
a1n a mn
a12 a 22 a m2
b11 b21 bm1
b12 b22 bm 2
b1n bmn a12 b12
a11 b11 a1n b1n a21 b21 a22 b22 A B a b am 2 bm 2 amn bmn m1 m1
b. A B C A B C
n
a
trace (A)
;trace ( A t )
b jj
;trace ( B t )
i 1
2 4 6 6. O A 3 4 2 A O A 1 2 5
i1
n
trace (B)
j 1
n
a
ii
n
b j 1
n
a
a. trace ( A B)
ii
bii
i 1 n
n
a b
ii
i 1
jj
j 1
= trace (A) + trace (B)
- 79 -
ii
jj
t
n
a
b. trace ( A B ) t
ii
bii
Latihan Kompetensi Siswa 5
i 1 n
n
b
aii
i 1
jj
j 1
t
A. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi
t
= trace (A ) + trace (B )
c. trace ( A B) trace A B t t = trace (A ) + trace (B ) = trace (A+B) t
t
t
2 1. a. 2 b. 1 3 1 c. 4 11
a11 a21 t a11 a12 a13 10. a. a12 a22 a a a 22 23 21 a13 a23 a11 a21 a12 a22 a 13 a23
5 d. 1 3 6 e. 8 4 4 2 f. 4 2 3
At a11 a12 a 13
t
a21 a11 a12 a13 b. A a22 = A a a a23 21 22 a23 b b a11 a21 11 12 t c. A B a12 a22 b12 b22 a a b13 b23 13 23 a11 b11 a21 b12 a12 b21 a22 b22 a b a23 b32 13 31
t t
a11 b11 a b 21 12
a12 b21 a22 b22
2 4 2. a. 1 2 4 x 2 b. 2 6 y 4 2 c. 4 4 0 0 d. 0 0 0 0
t
a13 b31 a23 b32
2 6 2 2 e. 3 5 2 2 0 3 2 3 2 1 1 f. 0 1 2 1 0 1
a11 a12 a13 b11 b21 b31 = a a a b b b 21 22 23 12 22 32 t t ( A B ) d. A B t ( At B )t
0 g. 1 3
h. 7 7 12
1 3. a. A B 5 1 b. B C 1
7 7 5 2
6 4 c. A C 2 5
- 80 -
6. a. a 3 2 a 5 b 4 4 b 8
5 1 d. A B 3 3 7 3 e. B C 3 2 0 0 f. 0 0
c 1 0 c 1 d 0 1 d 1 b. sin 2 a 1 a 1 sin 2 cos 2 0 b 2 b 2
0 c 3 c 3
6 3 g. 8 6 1 2 h. 5 3 2 i. A C 6 4 12 1 2 j. 5 3
cos 2 d 1 d 1 cos 2 sin 2 c. 1 a 1 a 0 sin 2 b 4 b 4 sin 2 3 cos 2 cos 2 c 5 c 5 cos 2 4 sin 2 1 d 1 d 0
2 5 4 10
1 2 4 3 3 5 t 7. a. M N 3 4 4 17 3 b. K N M 1 3 2 6 4 4 5 3 3 12 4 5 13 10 0 t
0 2 1 0 1 2 4. a. A 2 0 0 1 2 1 4 1 3 4 1 5 b. A 3 2 5 6 2 4 5 8 2 4 7 12 c. A 6 0 1 0 5 0 4 5 3 4 7 1 d. A 3 6 1 11 2 5
t
c. M ( K N ) t
t
1 3 2 5 4 3 2 4 6 3 4 1 5 11 12 7 d. ( M K ) N
1 3 3 5
5. a. 2 x 3 x 1 3 y 0 y 1
4 z 3 z 7 b. x 5 4 x 9 y 2 0 y 2
t
2 2 5 4 3 4 6 3 4 1 4 2
e. ( M N ) K t
z 0 3 z 3 c. sin 2 x 1 x 1 sin 2 cos2
1 3 5 2
cos 2 y 1 y 1 cos 2 sin 2 tan 2 z 1 z 1 tan 2 sec 2 d. sin(90) 0 x x sin(90) cos cos(90) 0 y y cos(90) sin
t
2 4 4 2 6 4 3 1 5 3 0 2 6 7 6 5 5 3 7 8
f. ( M M ) K t
cot 2 z 1 z 1 cot 2 cos ec2 e. 4 z 5 z 1 z y 3 1 y 3 y 4 y x 2 4 x 2 x 2 f. 3 x 1 x 2 x z 2 2 z 2 z 0
t
t
1 2 1 3 4 4 4 3 3 4 2 4 3 1 4 1 0 2 2 0
z 1 y y 1
- 81 -
8. Pmn
Pmn
c. trace R A, B 10 14 24
P11 P1n P21 P P m1 mn
d. trace R B, A 10 11 21
m11 m1n m21 m m1 m mn n
p
a. trace ( P M )
i 1
ii
Latihan Kompetensi Siswa 6 A. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi
mii
8 1. a. 12 3 5 b. 2 2
trace (P) – trace (M) b. trace ( P M )
t
trace (P M ) t
t
trace (P ) - trace ( M ) t
t
4 0 f. 0 4 2 1 g. 0 1 4a 4b h. 8a 12b
c. 12 0 18
c. trace ( P M ) =trace (P M ) t
2 3 5 9. a. A B 1 2 3 1 1 2 3 1 5 b. A C 5 3 0 0 1 2
2 0 1 c. B C 4 1 3 1 2 0 3 6 9 d. A A A 15 0 6 3 3 3 0 0 3 e. A ( B C ) 9 1 5 2 1 1
12 d. 6 3
qb qm i. qa qp
6 0 e. 9 12
rc ra rb j. rb ra rc rc rb ra
5 10 2. a. 0 5 5A 5 b. 5 A 2 A 0 3 0 3 c. 3 A 2 A 0
10 2 5 0 6 3A 3
4 2
6 2 4 3 0 2 2 A 1
1 0 1 2 3 6 d. 3 A A 0 3 0 1 4 8 0 4 4 A
2 7 6 f. A B C 1 5 5 2 1 5 2 3 2 3 10. a. R( A, B ) 3 1 4 25 1 10 15 13 14 2 3 2 3 b. R( B, A) 3 5 1 2 1 4 10 15 17 11
3 1 3. a. 2 4 2 0 3 b. 3 1 2 3 0 c. 5 1 2
- 82 -
1 6 2 2 4 1 1 49 343 e. 7 147 392 1 1 f. 2 3 2 3 2
7 8 3 9 5. a. 22 5 6 25 2 12 8 2 b. 14 8 6 4
d.
3 2 1 3 2
2 1 6. a. 3 4 6 2 3 1 b. 3x x 6 2 3 1 8 2 12 3 c. 4 x x 4 1 8 2 3 1 6 2 d. 3x x 6 2 3 1 15 5 9 3 e. 3x x 9 3 15 5
4. a. 2( A B )
2 24 6 1 12 12
3 1 3 4 0 0 22 0 1 1 0 0 5 6 2 2 0 2 8 12
5 25 35 b. 5( A B ) 10 0 15 30 30 30 c. 5 A 3B 3 1 3 4 0 2 54 0 232 0 1 6 1 0 0 5 6 14 27 5 14 0 13 30 10 18 d. 3A 2B 2 3 1 3 4 0 34 0 222 0 1 6 1 0 0 5 6 0 1 3 16 0 4 18 7 12 e. 6 A 4B 3 1 3 4 0 2 64 0 242 0 1 6 1 0 0 5 6 24 16 36 f. 3A - 2B 2 34 6
34 0 26
2 1 0 7. a. A 3 2 4 1 3 5 4 6 6 b. 2A 2 2 2 4 4 4
2 3 3 A 1 1 1 2 2 2 8 4 4 c. 4A 4 20 4 4 4 4
6 16 24
2 1 1 A 1 5 1 1 1 1
3 1 3 4 0 0 2 22 0 1 1 0 0 5 6 12 17 3 8 0 8 18 13 12
- 83 -
g. f (3 A) 2 f ( B) f (C )
6 0 8 d. 2A 4 4 2 4 4 4 3 0 4 A 2 2 1 2 2 2
3 3 4 2 1 0 1 0 0 0
3 2 1 3 5 1 0 0 0 3 1 0 0 1 1 0 0 0
27 12 9 7
h. 3 f A f 2 Bf C
3 4 2 1 0 1 0 0 0 3 22 1 3 5 3 1 0 0 1 1 0 0 0
8. a. 3 A B C 5 3 3 4 2 4 3 1 3 2 1 6 0 4 13 7 8
18 12 21 27
i. f 3 A B C 3 3 4 2 1 0 2 1 3 5
1 0 0 1 1 0 0 0
44 21 18 18
j. f 3A 2B 4C
b. 5A 3( B C )
3 3 4 2 1 02 2 1 3 5
2 4 5 3 3 4 5 3 1 3 2 1 6 0 4 23 17 12 c. A( 2 A 3B C )
4 1 0 0 1 1 0 0 0
11 12 -9 42 1 10. a. H A, B3 0 a b. H C , C 3 1
0 1 2 1 4 2 1 3 4 6 5 b a b a b 2 1 1 1 1 1 1 0 1 2 10 4 c. H 4 A, B 3 4 0 1 2 3 4 6 4 2 2 1 2 4 2 d. H A B, B 3 3 5 2 3 4 3 7 4 16 e. 4 H A B 24 20 1 0 1 2 f. H A, 4 B3 2( 4) 0 1 3 4 11 16 24 35 1 0 1 2 g. H A, B 3 4 4 0 1 2 3 4 4 16 24 10 h. H 4 A,0H 0, 4B
2 4 5 3 3 4 22 3 1 3 2 1 6 0 16 6 4 6 d. 2( A B 3C ) 5 3 3 4 2 4 2 3 1 3 2 1 6 0 4 10 30 8 9. a. f ( A) 3 4 2 1 0 1 0 0 0
11 6 3 0
b. f ( B) 3 2 1 3 5 1 0 0 0
5 3 9 15
c. f (C ) 3 1 0 0 1 1 0 0 0
2 0 0 3
d. f ( A) f ( B ) 16 9 12 15 e. f ( A B)
3 4 2 1 02 1 3 5 1 0 0 0
1 0 0 0 0 0 3 4 0 1 2 3 0 0 0 0 1 2 2 4 3 4 4 16 24 10 1 0 1 2 i. H A,0 H 0, B 0 1 2 3 4 3 4 6 9
17 9 12 15 f. f (3 A) f ( B )
3 3 4 2 1 0 1 0 0 0
3 2 1 3 5 1 0 0 0
30 15 0 15
- 84 -
1 6 10 Y 14 20 6
j. 4 H A,02 H 0, B
1 4 0 8 12
0 1 2 2 2 1 3 4 8 20
3. a. 2 X AX B C 2 X 2 A X B C
X B C 2 A 1 2 0 6 0 1 2 3 23 4 5 0 2 1 1 5
B. Evaluasi Kemampuan Analisis.
1 1 1 2 0 1. a. x A A A 2 2 2 1 1 1 0 1 1 2 2 1 b. x B3 x 2 x 4 C 2 1 1 x B 9 x C 12 2 2 1 1 7 x B C 12 2 2 2 1 1 29 14 x B C 12 15 2 15 1 35
1 1 x C 5 x x B A 2 2 1 1 15 5 x C x B A 2 2 2 2 1 5 7x C B 2 2 10 1 1 5 1 x C B A 7 2 2 7 10 4 2. a. 2 X 2 2 2Y 4
b.
P 2Q 2 A B 2 1 2 2 P Q C B 1 5Q 2 A 3B C
1 2 0 6 0 1 Q 2 3 5 2 3 4 5 0 1 2 5 19
23 5
5P A B 2C 1 2 0 6 0 1 P 2 5 3 4 5 0 2 1 6 1 5 2 10
1 3
4. a. 2 X 2a 2b 6 2 0 0 6 4 2 12 4 2 4 0 6 8 4 0 16 4 3 4 2 X 0 8 2
1 39 2
0 2 0 X 8 1 4 4 1 2 Y 2 0 0
2Y 2 A 2 B 6 2 0 0 6 4 2 12 4 2 4 0 6 4 4 4 8 4
1 2 X 2Y 1 3 1 b. 0 1 2 Y 3 X 1 0 1 4 1 4 1 7 X X 1 1 7 1 1 1 2 1 1 4 2Y 3 1 7 1 1
3 2 2 Y 2 4 2 2 2 X 3Y A 1 b. 3 X 2Y B 2
Y A 2 B
1 6 10 7 20 6
- 85 -
1 3
Y A 2B 3 1 0 0 3 2 1 2 1 2 0 6 2 3 5 4 3 2 2
4. A. -2 2 2 2 p 2 2 2 5 5 2 2 2 p 2 2 p 4 p 2
X 2 A 3 B 3 1 0 0 3 2 2 1 6 2 3 1 2 0 6 6 7 5 6 4
1 5. A. y x 3 4( x 4) 8 ( x 5) 4( y 1) 0 2 16 5 2( y 1) 16 5 5 2( y 1) 5 2( y 1) 0 y 1 4( x 5) 8 0 x 5 2 x 3
5. 2(3 A 2 B C ) 4(A B 2C ) 10 A 8B 6C 1 1 0 5 1 1 10 2 3 8 2 1 6 0 2 16 56 36 34
1 y x 3 6. D. 10 1 12
1 3 1 2 0 At A 2 1 3 1 4 0 4 10 1 12 1 5 4 12 4 16
Latihan Kompetensi Siswa 7
7. C. -1 A B C 2 a 1 a b 1 0 1 a c d 0 c a a b 1 a c c d 0 a 1
A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan 1. E. 50
2 (5 A B) 5 3 4 1 30 20 50 50 2. B. 122
1 1 1 0 1 1 0 1
a b 0 b 1 a c 0 c 1 c d 1 d 0 (b 2d ) 1 2 0 1
7 50 1 2 3 8 4 122 5 6 9
8. A. -1 A B t C 2 1 a b a 1 c 1 b c 0 d 1 a a b c 1 b c d 1 a 1
1 2 3. C. 13 14 25 26 0 1 5 4 A B 2 3 1 4 5 2
0 1 0 1 1 1 0 1
b 1
1 2 13 14 25 26
a b c 0 1 1 c 0 c 2 c d 1 2 d 1 d 1
- 86 -
1 0 15. C. 4 0 1 ( A B)( A B) ( A B)( A B)
13 17 9. D. 31 41 AB AC 5 10 8 7 13 22 18 19 13 17 31 41
1 2 1 2 1 0 1 0 0 1 2 1 2 1 0 1 2 3 2 1 2 1 2 3 4 0 0 4 1 0 4 0 1
10. C. P memberi hasil dan Q tidak memberi hasil. Ordo P (2 2)( 2 1) 2 1 Ordo Q ( 2 1)(2 2) tidak mungkin 11. D. 3 AB C 2a 1 1 2 a 3 1 4b 2a 1 11 a 5
B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi 1. a. (11) b. (-5) 3 6 c. 4 8 2 a d. 4 2 e. (7) f. 5a b 2
2a 3 1 4b b 2 b a 2 5 3
5 12. B. 1 2 AB I 10 2 x 5 2( x y ) 1 0 18 4 x 9 4( x y ) 0 1 9 10 2x 1 x 2 9 5 2( x y ) 0 2 y 5 2
4 9 6 g. 8 8 12 4 4 6 2 a ab ac h. ba b 2 bc ca cb c 2
9 5 y 2 2 y 7 9 2 x 2 2 Bt 1 x y 5 1 2
i. x 2 y 2 z 2
4 2. a. 6 2 b. 3
3
17a 17 a 1 5a b 8 5( 1) b 8 b 3
a
2
b (1) 3 2
2
2
3 x 6 3 j. x2 2 x x xy 2 y y
13. C. 10 2a 3b 7 5a b 8 2a 3b 7 1
5a b 8
10
14. D. BA 3 A 1 3 3 9 3 BA 4 3 2 6 3 2 3 A
- 87 -
3 f. 2 5 g. 35
3 c. 2 0 d. 3
25 h. 0 22 i. 29
0 e. 3
1 j. 8
14 4 x 2 y 14 2 4 x 2 y e. 4 y 2x 16 4 y 2x 16 1 6 y 18 y 3; x 2
7 3. a. ( 2a 3) (10) a 2 b. (30 2 a) (32) a 1 c. (a 4a) (5) a 4a 5 0 2
2
(a 5)( a 1) 0 a 5; a 1
x 2 2 xy = f. 3y 1 3 3 y 3 y 1
d. (a 7a ) ( 6) a 7 a 6 0 3
3
( a 1)( a 2)( a 3) 0 a 1; a 2; a 3 5 d 3c 1 a 3 e. b 3 3 b 5c 3a 1 3c 3 c 1
xy 2 x 2 x 2 6. a. 5A = (15 20 25); (5A)B = (110) 15 b. 5B 10 ; A 5B 110 5 c. AB 22 ;5 AB 110
b 3 5c b 3 5 b 2 3 b 3a 1 3 2 3a 1 a 2
d. 5 A B A 5 B5 AB; sifat distributif perkalian matriks.
5 d 1 a 5 d 1 2 d 6 3b 4 2 f. ab 8 6
0 0 0 0 0 7. AB 1 0 0 0 0 0 BA 0 0 0
3b 4 2 b 2
ab 8 6 2 a 8 6 a 1 bo o 4. a. o bc 4 8 2 4 1 b. 2 20 8 10 4 11 8 1 1 11 19 c. 27 20 0 1 27 47 5 d. (1 9) (14) 1 x e. ax hy dx by y
ax 2 hxy dxy by 2 f.
4 1
2 1 8. AB 1 18 1 15 4 4 ( AB )C 35 2 31 2 0 7 2 BC 4 0 2 7 2 7 4 4 A(BC) 35 2 31 2 jadi, (AB)C=A(BC)
15 5 2 4 1 45 60 1 3 0 3 3 6 2 18 24
4 x 20 x 5; y 6 5. a. 3y 18 2x 8 x 4; y 3 b. 1 4 y 11 18 6 x y 18 6 x y c. 4 x y 2 4 x y 2 10x 20 x 2; y 6
5 7 21 22 12 11 1 2 8 5 7 21 22 12 11
9. a. ( B C ) A tidak memberi hasil
1 2 8 10 12 b. A (B C ) 3 4 5 7 9 18 24 30 44 58 72 c. ( AB) ( AC )
3x y 10 3 x 7 x 4 d. 3 x 7 3x y 10 3 4 y 10 y 2
9 12 15 9 12 15 19 26 33 25 32 39 18 24 30 44 58 72 d. BA CA tidak memberi hasil
- 88 -
2 8 t c. AB 4 10 10 2 0 t d. BA 16 2 0 4 2 0
e. Dari hasil (b) dan (c) diperoleh bahwa: A( B C ) AB AC
2 7 10. a. B C 4 7 1 3 1 2 13 b. CA 2 4 3 4 11 1 3 1 2 10 c. BA 2 4 3 4 14
18 16 14 20
1 3 10 2 0 4 1 0 e. A B 2 4 16 2 0 2 1 0 4 2 0 0 2 1 3 2 8 4 1 0 t t f. B A 2 4 4 10 2 1 0 0 2 g. Dari hasil (d) dan (e) diperoleh bahwa BAt At Bt h. Dari hasil (c) dan (f) diperoleh bahwa ABt Bt At t
1 2 23 32 2 7 d. ( B C ) A 4 7 3 4 25 36 23 32 e. BA CA 25 36 f. Dari hasil (d) dan (e) diperoleh bahwa: ( B C ) A BA CA
i. AB BA j. AB BA sifat komutatif perkalian tidak berlaku pada matriks. t
1 1 1 1 4 1 0 11. AB 3 2 1 2 1 1 1 2 1 0 1 2 1 2 0 1 1 1 0 8 2 0 0 7 1 1 AB 0
1 1 2 1 1 2 0 1 2 0 1 1 0 1 3 1 1 4 1 2 1
5 3 1 2 1 1 b. A A A 2 1 4 0 1 2 3 1 2 1 0 1 11 8 0 8 1 8 8 4 3 3
2
11 8 0 2 1 1 b. A A A 8 1 8 2 0 1 8 4 3 1 0 1 19 5 22 24 9 14 19 12 3 4
c. Dari hasil (a) dan (b) diperoleh bahwa: A A A A t
4 1 2 0 13. a. A B 1 3 4 2 0 2 4 8 10 4 2 1 2 b. B A 1 1 3 4 0 0
t
2 14. a. A2 A A 0 1 5 2 3
1 3 1 2 0 12. a. A At 2 1 3 1 4 0 4 5 1 1 26 1 3 1 2 0 b. At A 2 1 3 1 4 0 4 10 1 12 1 5 4 12 4 16 t
t
2 1 0
3
22 19 5 2 1 1 c. A A A 24 9 14 2 0 1 19 12 12 1 0 1 39 41 21 62 33 20 22 31 2 5
10 16 4 0 2 2 2 2 0 0 0
- 89 -
4
3 3 4 3 4 2 15. X 2 X I 2 1 1 1 1 1 1 0 0 1 1 5 8 6 8 2 32 2 0 0 0 0 0
sin 0 sin 0 2 3. B 0 0 cos cos 2 0 sin 0 cos 2 2 sin 0 sin 0 3 B 0 2 0 cos cos
4 1
0 1
sin 3 0 0 3 cos
0
C. Evaluasi Kemampuan Analisis.
1. a. A ( a d ) A ( ad bc )I 2
sin n 0 n B 0 n cos
1 0 a b a b a b (a d ) (ad bc ) c d c d c d 0 1 a 2 bc ab bd a 2 ad ab bd ac cd bc d 2 ac cd ad d 2 ad bc 0 0 ad bc
2 4 2 4 2 2 4. a. A 1 3 4 4 1 3 1 2 3 1 2 3 2 4 2 1 3 4 A 1 2 3 2
0 0 0 0 0 b. A3 17 A 20I 2 1 2 1 2 1 2 1 17 1 3 1 3 1 3 1 3 1 0 20 0 1 1 18 14 17 18 19 17 31 13 1 1 50
1 2 2. A 0 1 3 A 0
2 1 1 0 4 1 1 0
2 1 1 0 2 1 1 0
A4 A 2 A 2 A A A 2 A
b. A5 A4 A A A A2 A 5. a. A2 aA bI 1 3 1 3 1 3 1 0 a b 3 3 1 3 1 3 0 1 4 12 a 3a b 0 4 12 a 3a 0 b 0 0 0 0 12 3a 0 a 4
4 1 6 6
4 a b 0 4 4 b 0 b 0 n
A
b. I
i
i 1
1 0 1 3 4 12 4n1 3 4 n1 ... 0 1 1 3 4n1 3 4 n1 4 12
1 1 4 16 64 ... 4n 1 31248...3 4n1 1 4 16 64 ... 4n 1 131238...3 4n 1
1 2n n A 0 1
4 n 1 4n 1 1 3 4 1 n 4 1 4 1 4n 1 1 3 4 1 4 1
- 90 -
4 2 4 n 1 3 4 1 4 n 3 n
cos 60 sin 60 b. B sin 60 cos 60
n
a b x y 6. AX c d z u ax bz ay bu ax cu cy du
....
9. A 3 A I 0 1 0 a 0 a 0 a 0 0 b 0 b 30 b 0 1 0 0 0 0 2
x y a b XA z u c d ax cy bx dy az cu bz du
a2 0 3a 0 1 0 2 0 b 0 3b 0 1 0 0 0 0 a 2 3a 1 0
...
4 2 2 1 7. 2 A 2 1 A 1 0 2 6 1 3 B 2 B 4 2 0 0 2 2 a. A B 2 1 2 1 1 3 1 3 2 0 1 0 1 0 2 0 5 2 5 3 2 1 2 6 10 1 4 7
( 3) ( 3) 2 4(1)(1) a1, 2 2 1 3 5 2 2 b 3b 1 0 ( 3) (3) 4(1)(1) b1,2 2 1 2
3 5 2 Nilai a dan b yang mungkin dengan a b 3 5 3 5 a1 dan b1 2 2 atau 3 5 3 5 a2 dan b2 2 2
b. A B A A B B 5 2 2 1 5 3 1 3 2 1 2 0 1 0 2 6 12 5 11 15 5 2 10 6 3
3
2
2
1 1 4 3 0 0 2 10. ( A B) 4 3 4 3 12 5 4 3 2 2 A B AB BA 12 5 4 3 12 0 2 2 A B 12 5 12 0
1 10 15 4
1 2 8. a. A 3 1 2 2
8 3 0 5
....
- 91 -
1 7. B. 2 2 x 1 2
Latihan Kompetensi Siswa 8
x 2
3 7 2. C. 4 3 6
2 x
0
(2 x 1)( x 2) 2( x 2) 0
A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan 1. B. 43 4 5
x 2
2 x 2 3x 2 2 x 4 0 2 x x 6 0 2
4 7 (5) 3 43
(2 x 3)( x 2) 0 3 x1 ; x2 2 2 3 1 x1 x 2 2 2 2
0 3x 12 0 x 4
5 8. A. 3 3x 1 3
3. C. 1
2 AB 1 15 AB 8
5 15 13 5 4 3 1 1 8 7 13 1 7
x 1
x 2
0
(3x 1)( x 2) 3( x 1) 0 3x 5x 2 3x 3 0 2
3x 2 2x 5 0
4. B. -2
5 1 3 0 1 2 KM 2 1 3 7 19 3 1 3 KM ( 1)( 19) 7 3 2 7 19
c 5 x1 x 2 a 3 9. C. -1 atau 5 A xI 0
1 2 1 0 4 3 x 0 1 0
5. A. 6
1 2 3 6 3 2 t PQ 1 3 3 8 0 2 3 6 t PQ 24 18 6 3 8
1 x 2
0 4 3 x (1 x )( 3 x ) 8 0
6. B. -4 atau 3 A B
3 4x x 8 0 2
x 2 4 x 5 0
(5 x ) 3x 5x 36 7 x
( x 5)( x 1) 0
15 x 3x 5 x 36 7 x 2
x 5; x 1
3x 2 3x 36 0
10. D. 4,25 det( A) det( B)
x x 12 0 2
( x 4)( x 3) 0
3x 4 2 x 2 6
x 4; x 3
2 x 3x 2 0 (2 x 1)( x 2) 0 2
1 x1 ; x2 2 2 2
1 2 2 2 x1 x2 ( 2) 4,25 2
- 92 -
11. E.
atau 6 2
B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi
det( A) sin 3 sin cos 1 atau 6 2 2
1. a. b.
12. E. 166 c.
2 3 8 2 3 4 5 2 4 5 0 6 1 0 6
d.
10 0 192 12 24 0 166
e.
13. A. -14
4 3 1 1 2 3 8 21 27 MN 2 5 4 1 3 4 11 35 38 3 2 1 1 4 3 6 16 20 8 21 27 8 21 MN 11 35 38 11 35 6 16 20 6 16 5600 4788 4752 4620 4864 5670 14
f. g. h. i. j.
14. B. 2 a 1
2 a 1 a 1 a a 1 5 6 7 5 6
2. a.
7a 5a 12a 7 a 6a 10 2
b.
6a 17 a 10 0 2
1
0
1
0 1 3 4
18 20 2
5 6 8 0
16 0 16
1 2 6
3
1 2 1
3
6 7
12 ( 3) 9
7 (18) 25
sin
cos
cos sin sec tan tan sec 3
0
7 10 0 2 2 0
sec tan 1
c.
5 a ; a 2 6
x
2
2
0 21 21
4 5 3 2
30 (8) 38
0 12 2 x 0 x 6
x 4
3
5 4
7x 8x ( 15) 7 x
2
x 2
2
15 x 15 x 1
6a 17a 10 0 ( 6a 5)( a 2) 0
3 15. B. 5 2x 1 5
2
0 4 4
6 2
2x
sin (cos ) 1
x 2 3 x 2 5
8 ( 5 3)( x 2 ) 8
x 2 4 x 6 d.
5x 5 4
x
60 5 x 2 20 60
5x 2 80
0
x 2 16 x 4
( 2x 1) x 5( x 2) 0 2 x x 5x 10 0 2
e.
2 x 6 x 10 0 1 1 x1 x2 6 3 10 2 x1 x 2 x1 x2 2 2 2
x 1 x 3 10
2x 3 3
2 x 2 9 10x ( 3) 2 x 10x 12 0 2
x 2 5 x 6 0 ( x 6)( x 1) 0 x1 6; x 2 1
- 93 -
f.
2 13
c.
15 2x 13x 15 0 2
x x2
0 -3 1 0 -3
(2 x 3)( x 5) 0 3 x ; x 5 2
36 d.
7 6 6 7 6
4 12 6 ( 16) (2) ( 9) 5 1
2 3 2 1 4 3 2 1 e.
-6 -3 6 9 4 -3 5 1 -1 -6 -3 6 9 4 -3
c. 1 4 7
2 6
48 28 6 ( 6 ) 28 48 0 1 1 1
24 54 45 120 18 27 42
d. 4 2 10 f.
6
2 1 1 2 1
12 20 8 ( 24) 20 4 16 4. a.
-4 -1 1 -4 -1
2 1 0 2 1
5 3 6 5 3
-6 9 5 -6 9
28 5. ●Ekspansi kofaktor menurut Baris Pertama 2 1 1 1 1 2 a. 4 1 3 6 5 2 5 2 6
11
( 4) ( 4) 1 ( 3) 3 2
b.
0 -2 -1 0 -2
-3 4 1 -3 4
40 6 27 ( 24) 18 (15)
24 0 6 5 0 (12)
-3 1 2 -3 1
-9 7 7 -9 7
618
16 2 1 3
2 2
5 3 -3 5 3
147 162 210 ( 162) ( 147) 210
1 24 12 4 ( 8) 9
4
3 0 2 3 0
0 36 0 ( 6 ) 0 6
1 2 3 3. a. 2 1 2 3 1 4
b.
-1 -2 4 -1 -2
13
4 1 6 4 1
b. 0
1 5 6 1
3
4 5 1 1
2
4 1 1 6
0 3 (9) 2 25 77
36 4 0 ( 16) 3 0 45
c. 7
1 3 8
1
2
0
3
3
1
7 (23) 2 9 9 3 116
- 94 -
9
0
1
3
8
d. 0
0 1 2
0
2
3 1 4 0
1
3
0
3 2
b. 1
4 2
1 5
( 6)
0 2 4 5
0 2 (4) 1 ( 6)
1 17 6 8 1 12
14
77
e. 1
1 3
0 3
4
2 0
3 0
2
0 1 3
2 9
c. 3
2
8
1 3
1
7 9
1
0 3
0
3
4
1
7
2
0 1
1 6 4 9 2 (3)
3 (15) 8 ( 21) 1 (7)
36
116
f. 5
0
0
2
2 3
1
0
1 1 4 3 4
0
2 1
d. 4
2
0
( 2)
1
0 1 3
1
0 2 ( 3) 1 ( 2)
4 2 2 3 0 ( 1)
8
14
●Ekspansi kofaktor menurut Baris Kedua 1 3 4 3 4 1 a. 1 2 ( 1) 6 5 2 5 2 6
e. 3
6 1
0 2
0
f. 4
3
1 5 1 1 1 6
c. 0
8
1
1
9
3
1
0
2
1
0
0
( 2)
5 1 1
0
(3)
7
3 8
0 4 3 (1) 2 (8)
116
13 1
2
2 0
0
0 1 4 0
1
0
2
2 1
b. 2
4 2
3
2
( 4)
3 2
14
14
2
0
1
1 2 3 0
3
3
2
2 1 4 ( 5) 1 4
4 2
1
3
3 (2) 0 4 1 (8)
e. 0
4
0
1
4
c. 0
3 2
6
0
1 3
( 1)
5
2
1 3
0 ( 18) 1 13 0 ( 12)
36
13
2 1 2 3
0
5 1 4
3
2
1 0
0
5
2
d. 0
4 2
3
2
2 1
1
0
2 1
1 (8) 0 19 0 2
0 1 1 0 5 0
8
0
●Ekspansi kofaktor menurut Baris Ketiga 1 3 4 3 4 1 a. 2 6 5 2 1 1 1 1 2
0
1
0
0 4 1 6 3 10
f. 1
5
6. ●Ekspansi kofaktor menurut kolom pertama 4 0 1 2 1 2 a. 0 (3) 2 0 1 0 1 4 0
2
0 1 34 3 50
d. 3
1
8
77 7
0 3
4 0 2 1 3 ( 2)
4 15 1 ( 2) 5 ( 3)
2 9
1 2
3 0
36
13 b. ( 4)
(2)
0 2
3 14 2 3 0 ( 1)
1 13 2 26 1 ( 26)
3 2
4 2 1 3
0
5
2 3 2 1
5 2 6
0
0 0 3 2
●Ekspansi kofaktor menurut Kolom Kedua 3 0 0 2 0 1 a. ( 1) 4 0 2 1 2 1 2 0
2 5 6 7 5 ( 9)
1 (3) 4 4 0 (2)
13
13
- 95 -
b. 2
4 3 1
2
2
2 3 1
( 3)
2
3 1 3
2 3 4
1
2 ( 7) 2 7 3 ( 14)
2
4
2 0
8. a. 5
3
5
14
sama
c. ( 5)
1
0
0 3
6
0
2
0 3
1
0 2
1 2 3 1 2 3 b. 2 4 6 21 2 3 2 0 0 0 2 1 0 2 1
1 0
5 3 6 0 1 2 13 d. 0
1
2
5 1
3
0
0
5
1
( 2)
1 6 6 1 c. 5 2 2 ( 1) 5 4 3 3 4
0 0 1 2
0 ( 11) 3 0 2 0
6 6 2 2 3 3
( 1) 0 0
0
1 2 5 1 1 5 d. 2 4 4 2 2 2 4 2 0 0 0 0 3 0 0 3
●Ekspansi kofaktor menurut Kolom Ketiga 3 4 0 1 0 1 a. 2 0 1 2 0 2 0 3 4
2 (8) 0 (2) 1 ( 3) 13 b. 3
4
2
( 1)
1 3
2
2
1 3
2
2
2
4
2
0 1 0 0 1 0 e. 5 6 7 ( 4) 5 6 7 ( 4) 0 0 0 4 0 0 1 0
3 10 1 (8) 2 12
7 f. 6 5
14 1 6
c. 2
0 1
0
0
5
0
1
3
0 5 1
6 5 1 6 5 6 6 5 5 4 1 5 4 5 5 4 4 3 1 4 3 4 4 3 1 1 5
6
1 1 4 1 4 4
2 (1) 0 0 3 (5)
1 1 3
13 d. 0
1
1 5 5 1 3 3
0 0 0 3
5 2
2
0
0
5 2
1
0 0 1 3
0 ( 17 ) 2 0 1 0 0 1 0 a1 b1 7. A xI a b x0 1 2 2
9. a. 2 x 4 x 2
d. x 2
b. x 1 3 3
e. x 3
c. x 4
f. x 2
10. ...
a1 x b1 a b x 2 2 a1 x b1 A xI a2 b2 x ( a1 x)( b2 x) a2 b1
C. Evaluasi Kemampuan Analisis
a1b2 (a1 b2 ) x x a2 b1 2
x 2 ( a1 b2 ) x det( A)
x
y z x y y z x y x y z x y xyz xyz xyz xyz xyz xyz 4 xyz
1. a. x
- 96 -
a
13 3
b c a b b c c a a b b c c a a b b c c a
b. a b
b a
3.
2
2
abc ac bc a c abc a b ab 2
2
2
2
ab b ac a c a b c bc 2
3
bc c
2
2
2
2
3
15
5
75 15 26 10 5 15 26
a b a c ab abc b c ab bc 2
10
150 13 3 5 5 3 65
a(c a )(c a) c(b c )(b c) 2
5
25 13 3 2 50 3 65
c( a b)( c a ) b( a b)( a b) 2
15 26 5 3 65
a (b c )( a b ) b( c a)( b c )
2 5
2
2
2
...
2
a b c 3abc 3
3
3
2ab a2
b2 2ab a 2
c. a 2
b2
2ab a2
b2
2ab
a2 b 2
b2
x 1 x 2 x a 4. x 2 x 3 x b x 3 x 4 x c
2ab
2a 3b 3 2a 3b3 2a 3b3 a 6 8a 3b3 b 6 a b a b 6
6
3 3
x 1 1 x a x 1 x 1 x a x 2 1 x b x 2 x 2 x b x 3 1 x c x 3 x 3 x c =
( a3 b 3 ) 2
1 cos C cos B 2. a. cos C 1 cos A cos B cos A 1 1 cos A cos B cos C cos A cos B cos C 2 2 2 cos C cos A cos B
...
...
sin 2 A cot A 1 5. sin 2 B cot B 1
sin 2 C cot C 1 sin 2 A cot B sin 2 C cot A
cos B 1 cos C cos B cos B b. cos C cos A cos A 1 cos A cos B 1 cos A 1 1
sin 2 B cot C sin 2 B cot A sin 2 A cot C sin 2 C cot B ...
...
- 97 -
1. C. matriks A = transpose A
7 6 1 6. A. 1 0 1 1 2 1 7 6 1 adjoin (A) = 1 0 1 1 2 1
5 7 2. A. 2 3 3 7 det A 15 14 1 2 5
3 1 7 1 7. D. 10 1 14 7 11 1 14 det( A) 20 36 4 6 32 15 7
Latihan Kompetensi Siswa 9 A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan
5 7 5 7 1 A1 det A 2 3 2 3
3 1 7 adjoin (A) = 10 1 14 11 1 14 7 3 1 1 A 1 10 1 14 7 11 1 14
1 2 1 2 3. D. 1 2 1 2 1 1 1 1 det N 2 2 2 2
N 1
1 2
2 2
1 1 2 1 1 2 2 2
3x 4 y 8. C. 2 x y 1 1 det M 3 8 1 25 5 3 4 1 1 3 1 M M 5 5 2 1 2 x 3x 4 y M y 2 x y
1 2 2
1 1 2 1 2 2 = 1 1 2 1 22
3 1 4. A. 1 7 2 3 2 5 7 1 AB 0 1 1 3 1 3 det( AB) 21 1 22
9. C. 0 A1 Bt C
2 7 4 a 1 1 3 1 b 1 a 1 b
3 1 1 3 1 1 ( AB) 1 det(AB) 1 7 22 1 7 3 1 22( AB) 1 1 7
Jadi, a b1 1 0
10. E. y 0 dan x sembarang
12 1 5. C. 8 2 det( A) 6 2 4
x y
x
x
x y
x y x y x 2
x 2 y 2 x 2 y 2 0 Jadi, y 0 dan x sembarang
1 3 1 1 A 4 2 2 1 3 1 4 1 1 ( 4 A )( B) 4 0 2 4 2 2 12 1 8 2
- 98 -
4 1
B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi
1 2 j. 1 2
1
1. a.
4 3 1 3 1 1 4 1 1
1 3 4 3 1 4 1 1 1 1 2 1 1 2 1 1
1 0 4 0 A 0 4 4 0 1 b. 1 0 1 1 0 1 1 A 4 16 0 1 4 0 1
1
1 1 2 1 1 1 1 2 1
c.
2 3 5 3 3 5 3 2
2 3 4. a. A1 1 2 1 2 1 b. B 1 3 1 1
1
5 3 2 3 3 2 3 5 1
d.
3 8 5 2 5 8 2 2 5 3 2 3
2 1 7 1 33 3 3 3 2 1 1 1 4 3 3 3 3 2 7 1 4 2 3 3 3 3 3 d. B 1 A1 1 1 2 1 1 1 3 3 3 3 2 3 1 2 1 7 e. AB 1 2 1 1 1 4 7 4 1 4 7 3 1 3 AB 1 3 1 1 1 3 3 1 2 2 3 4 7 f. BA 1 1 1 2 1 1 1 7 1 7 3 3 BA1 1 3 4 4 1 1 3 3 2 c. A 1 B 1 1
1
5 8 3 8 3 8 2 3 2 5 2 5 1
e.
2 3 4 3 4 3 3 4 3 2 3 2 1
3 2 3 4 3 2 3 2 3 43 4 1
5 3 5 3 2. a. 8 5 5 8 1
3 4 3 4 b. 2 3 3 2 3 4 c. 6 8 Tidak punya invers. 2 3 d. Tidak punya invers. 6 9 5 e. 2
1
3 1 2 2 2 16
3 1 2 3 2 5 5 16
g. Iya, AB B 1 A1 1
1
7 2 1 1 2 1 1 2 f. 3 1 13 3 7 13 3 7
h. Iya, BA A1B 1 1
5. a. det A 1 8 1 2 2 2 14
1
3 1 2 5 g. 5 2 3 5
3 1 5 Adjoin A 5 3 3 1 5 3 3 1 5 1 1 A 5 3 3 14 3 1 5
1
7 10 7 10 h. 5 7 5 7
1 2 i. 3 2
1 2 1 2
1 0 3. a. I 1 0 1 I
1
b.
1
1 1 2 2 1 1 2 2
1
3 1 3 2 2 2 1 3 1 2 2 2
- 99 -
b. det B 0 0 10 0 4 60 46
2
2 10 15 Adjoin B 4 20 4 10 4 6 2 10 15 1 B1 4 20 4 46 4 6 10
cos sin cos sin sin cos sin cos
c. a b b a 2 a b 2
2
2
2
2
2
1
a b a b
a b a b a b 1 a b 2 2 a b a b 2 a b
11 2 30 Adjoin C 4 10 32 3 22 24 11 2 30 1 C 1 4 10 32 118 24 3 22
d. a 2 ab b a b 2
2
2
2
2a
2
2ab
2 a b a
1
a b a b a b a b
a b 1 a b 2a b a a b a b
d. 0 2 12 20 0 6 36 12 8 4 Adjoin 18 3 12 6 1 4
7. a. a 2 2a 2a 0 a 2 0 a 0
b. 2a 2 a 2 5a 6 a2 5a 6 0
a 6 a 10 a 6; a 1
12 8 4 1 invers 18 3 12 36 6 1 4
c. 2ab b ab 0 b a 1 0
b 0; a 0 d. 4 a2 b2 0
e. 0 4 88 12 0 8 4 4 4 Adjoin 6 4 2 8 4 8
a 2 b 2 0 8. A B 1 a 1 1 d 1 b 2d c 1
1 1 2 2 1 1 2 4 1 1 2
c 2
1 1 2d c 1 2d d 1 2 d c d 1 c 1 2d c c c d 1 2d c d a 2ad ac d 2 ad ad d 2d c ad d
f. 18 0 0 36 0 21 75 18 6 3 Adjoin 36 13 6 21 7 9
a 1 2 b 2bd bc 2 2bd b 2 2d c b 2
18 6 3 1 invers 36 13 6 75 9 21 7
2
1
c. det C 24 24 0 0 64 6 118
1 4 4 4 2 3 1 invers 6 4 2 8 4 8 4 8 1
b. cos sin 1
b 2
2 1 9. a. A1 3 2 2 1 2 1 7 4 2 b. A1 3 3 2 2 12 7
6. a. sin2 cos 2 1 1
sin cos sin cos cos sin cos sin
- 100 -
2 1 2 1 7 4 2 c. A 3 2 3 2 12 7 7 4 1 2 A 12 7 3 2 7 4 2 1 1 1 1 d. A A A 3 12 7 2 26 15 45 26
2.
0
k k 3 2a2 0 2
5 4 3 2 5 2 1 4 0 1 2 0
k 2
2
k 2 3k 2 2ak 0
3 10. a. B P1 AP 1 3 2 1 0 1 b. B 2 0 2 0
k 1 ak
D 3 2a4 1 2 0 2
(k imajiner)
9 12a 4a 8 0 2
4a 2 12 a 1 0 2 12 12 4 4 1 a1, 2 2 4 12 8 2 8 3 2 2
10 2 5 1 7 3 5 1 0 3 0 2 0 4
1
0 3. 1 1 1 1 0
2
C. Evaluasi Kemampuan Analisis 1. A2 2 A 5I 0 a 2 a 2 a 2 1 0 b a b a 2 b a 5 0 1
2 1 1 1
1 2
2
2 2 0
a b 1 0 1 0
0 0 0 0 a 2 2b 4a 2a 4 5 0 2 ab a 2 2b 2b 2a 0 5 0 0 0 0
Latihan Kompetensi Siswa 10
a 2 2b 2a 5 0 ; 4a 4 0 a 1 2 12b 2 1 5 0
A. Evaluasi Pengertian atau Ingatan
2b 4 b 2
1. D. 1 x 5y 13 4x 6 y 24
1 2 a. A 2 1 1 2 1 A1 5 2 1
x 5 y 13
4 4 x 6 y 24 1
14 y 28 y 2 x 5(2) 13 x 3 jadi, x y 3 2 1
4 1 2 1 2 3 2 b. A 2 1 2 1 4 3 3 4 3 4 25 24 4 A 4 3 4 3 24 25 1 25 24 4 1 A 49 25 24
- 101 -
7. D. A1B 2 A2 B 1 AB
2. C. 1 x 5 y 4 3x 5 y 2 x 5 y 4
1
A B B ABB 2
A2 I AB 2
3x 5 y 2
1
1
A A AXI A AB
4 x 2
2
AX B 2
1 1 x 2x 2 1 2 2
1
1
A AX A B
2
X A1B 2
3. C. 2 x 2 y 10 3x 4 y 22 x 2 y 10 2 3x 4 y 22 1
1
8. A. I B ( A BXA) B BAB
( A BXA) BB 1 BABB 1 A BXA BAI A BXA A BA A BXAA 1 ( BA A) A1
x 2 x 2 2 2 y 10 2 y 8 y 4
BAA 1 AA1 B 1 BX B 1BI X I B 1
y 4 2 x 2
9. E. 45 1
3 4 8 X 1 1 1 3 4 8 X 1 1 1 36 9 Jumlah semua unsur matriks x 36 9 45
6 2 4. D. 3 1 20 16 AB 2 16 20 16 1 1 5 1 ABB 2 1622 4 2 44 132 1 22 66 22
10. B. BA I BA B A1 B 1 BA BB 1 A 1B 1
6 2 3 1
BA I BA 1
BA BA BA 1
2 4 5. A. 1 3 AP B 1 3 5 13 P 1 2 4 10 1 3 5 13 2 3 2 3 1 P 1 1 1 1 2 1 1 4 10 1 0 2 4 P 0 1 1 3
11. B. 1 10 3
BA I
2 5 2 1 0 B 1 A 1 3 1 3 1 1 17 5 1 10 3 12. A. 12 2 x ay 5 bx 6 y 7 2 b (dua garis sejajar) a 6 ab 12
2 4 P 1 3 6. D. I
A( BA) 1 B A( A 1B 1 ) B ( AA1)( B1B ) I I I
- 102 -
2. a. AX B 2 1 2 3 X 5 3 3 1 3 1 2 3 X 5 2 3 1 3 8 4 13 YA B
13. D. (1 2) 1 2 10 1 2 10 X X 1 1 1 6 1 1 6 2 4 t
t 1 1 1 2 Y X 1 2 2 2 4 2 t
2 1 2 3 Y 5 3 3 1 3 3 2 1 Y 3 1 5 3
14. C. A
4 3 3 Adjoin ( A) 1 0 1 A 4 4 3
11 7 1 0
t
15 . A. 3 A
3 6 6 Adjoin (A) 6 3 6 6 6 3 1 2 2 32 1 2 2 2 1
b. AX B 9 4 2 1 4 2 X 3 2 1 2 2 1 X 2 4 1 3 2 2 8 5 17 1 11 2 YA B
3 A
t
B. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi
9 4 2 1 Y 4 2 2 3 2 1 1 2 Y 3 2 4 1 2 2
1 5 6 1. a. A1 3 2 3 1 3 6 9 18 ( A1) 1 1 2 5 15 3 6 5 6 3 5 1 b. A1B 1 1 3 2 2 3 1 9 13 3 13 3 3 1 4 3 3 4
4 8 1 2 7 15 1 3 3 2 2 1 3. a. 2 1 X 1 1 1 3 2 1 1 3 3 2 1 X 7 2 1 1 1 1 3 5 10 1 7 3 1
1
2 5 3 6 c. ( AB) 2 5 1 3 1
1
0 3 1 5 1 5 3 1 3 51 5 6 d. B 1 A1 1 2 3 2 3 1 5 3 3 1 0
3 0
1 5 10 1 1 2 X 7 3 1 5 1 3 1 15 20 35 2 9
- 103 -
1 0 3 1 5 3 b. Y 6 4 0 1 2 3 1 0 1 4 3 3 1 Y 0 138 6 2 3 5 5 1 6 38 28 21
1 0 a b a c t 7. AA c d b d 0 1 2 2 a b ac bd 1 0 2 2 0 1 ac bd c d (i) a b 1 2
2
(ii) c d 1 (iii) ac bd 0 2
5 1 0 1 6 Y 1 38 28 21 0 1 5 1 6 38 28 21
2
1
a1 a2 8. ( At ) 1 b1 b2
5 1 6 38 28 21
b2 b 1
1 a1b2 a2b1
1 ( A 1 ) t a b a b 2 1 1 2
3 1 4 1 4. 2 0 X 5 2 4 1 1 0 1 X 5 2 2 2 3 5 2 1 2 7 8 5 2 2 2 7 2 8 2
t
b2 b1 a a1 2
b2 b 1
1 a1b2 a2b1
a2 a1
a2 a1
terbukti bahwa ( A t ) 1 ( A 1 )t 1
1
9. ( ABC ) (( AB ) C) 1
1
1
C B A
(terbukti)
10. AB BA 1
( AB ) ( BA)
0 0 5. X A 0 0 2 8 0 0 A 1 0 0 4
1
1
1
1
1
B A A B (terbukti)
C. Evaluasi Kemampuan Analisis
tidak punya invers
1. a. X 1 ( X A) I B
X 1 X X 1 A I B
Jadi, tidak ada matriks A yang memenuhi persamaan tersebut.
I X 1 A I B I X 1 A I I B I
1 2 6. a. 3 2
3 1 3 1 0 2 2 2 0 1I 1 3 1 2 2 2 (terbukti) sin x cos x sin x cos x b. cos x sin x cos x sin x 1 0 0 1 I (terbukti) 1 1 1 1 1 0 2 2 2 2 I c. 1 1 1 1 0 1 2 2 2 2 (terbukti)
X 1 A B XX 1 A XB A XB AB 1 XBB 1 X AB 1 b. A( X B ) 2( A 2 B) 1
1
A A ( X B ) 2 A ( A 2) X B 2 A 1 A 4 A1 B X B B 2I 4 A1B B 2 ( 4 A1 I ) B
- 104 -
2. a. A A 1 I AA A1A IA
Latihan Kompetensi Siswa 11
A2 I A A2 I I A I
A. Evaluasi Pemahaman dan Penguasaan Materi
A2 A I b. A A1 I
1 1 x 7 1. a. y 1 1 13 x 1 1 1 7 y 2 1 1 13 1 20 2 6
1
AAAAAA A AAAAA IAAAAA 6 4 5 A IA IA 6 4 4 5 4 A IA IA IA IA 4 IA ( A I )
3. AX X A 2
2
1
x 1 x 1 A ( X ) 0 y 0 y
10 3
2 1
x 2 0
HP (10,3)
1
x y y2
1 1 x 2 b. y 6 1 1 x 1 1 1 2 y 2 6 1 1 8 1 2 4
2 1 y ( x y ) 2 2 x y 0 x2
1 0 1 0 4. a. s( x) s ( y ) x 1 y 1 1 0 x y 1s( x y) 1 0 1 b. s ( x ) x 1 s( x )
4 2
HP (4, 2)
8 3 1 x c. 2 1 y 4 8 x 1 1 1 y 5 2 3 4 12 1 5 4
cos sin 5. a. A1 () sin cos cos( ) sin() 1 A( ) A () sin( ) cos() 1 0 cos sin 1 0 b. SAS 1 0 1 sin cos 0 1 1 0 cos sin sin cos 0 1
12 5 4 5 HP 12 , 4 5 5 1 2 x 4 d. 3 2 y 12
cos sin sin cos 1
A
x 1 2 y 8 3
2 4 12 1 1 16 8 24
2 3 HP (2, 3)
- 105 -
4 e. 2
3 x 27 y 5 19 x 1 5 3 27 y 26 2 4 19 1 192 26 22
5 2 x 3 j. 3 2 y 1 x 1 2 5 3 y 19 3 2 1 1 11 19 7
96 13 11 13 HP 96 , 11 13 13 3 1 x 4 f. 9 y 9 2
11 19 7 19 HP 11 , 7 19 19
1
3 1 1 2 1 2. 1 2 7 1 3
x 1 2 4 4 y 42 9 3 9 1 28 42 9 2 3 3 14 2 3 HP , 3 14 3 1 x 8 g. 6 2 y 4
3 1 1 x a. 1 2 y 7 1 x 1 2 1 y 7 1 3 7 1 9 7 20
9 7 20 7 9 20 HP , 7 7 18 3 1 x b. y 2 1 2 18 x 1 2 1 y 7 1 3 2
3 1 4 6 2 8 Jadi, SPLDV tersebut mempunyai banyak solusi. 2 1 12 x h. 3 2 y 25 0 dan
x 1 2 y 7 3
1 12 2 25 1 49 7 14
1 38 7 12 38 7 12 7 HP 38 ,12 7 7 3 3 1 x c. 1 2 y 0
7 2
HP (7, 2)
5 3 9 x i. 7 6 y 9 6 3 x 1 9 y 9 9 7 5 27 1 18 9 3 2 HP (3,2)
x 1 2 1 3 y 7 1 3 0 1 6 7 3
6 7 3 7 HP 6 ,12 7 7
- 106 -
3. a.
19
x
y
9
3 7 4 9 3
27
4
19
3 7 4 9
243 133 110 2 27 28 55
57 108 165 3 27 28 55
1 2 2 3 3 15 12 6 4 2 y 2 6 1 1 1 5 1 2 3 4 4 3 1 4 2 HP 0, 6
HP 2,3 10 11
5 9 90 55 145 5 2 11 18 11 29
b. x
1
1 3 12 2 4 4 e. x 0 1 1 1 1 2 3 4 3 1 4 2 2
27 7
9
2 10 y
5 2 9 3 5 50 25 1 95 18 9 18 190 3 2 f. x 1 2 1 8 29 87 2 3 4 3 12 1 4 2
10 10 0 11 18 11
1
5
2
1
9
HP 5,0 5
7
3 8 56 15 41 1 c. x 4 5 32 50 82 2 10 8 4
1 2
7
4
10 3 12 70 82 y 1 4 5 32 50 82 10 8
y
1 HP , 1 2 2 d. x
4
190 210 HP , 87 261
2
18 4 9
2
8 36 28 2 36 6 42 3
4 2 1 x 10 4. a. 3 1 2 y 7 2 3 5 z 1 13 3 x 11 10 1 y 19 18 11 7 z 89 7 1 16 10 22 1 305 89 192
3 4 9 y
2
3 18 9
2
1 2
5 9 25 25 20 105 210 3 6 9 54 2 1 8 29 261 3 4 3 12 1 2
162 6 168 4 36 6 42
3 4 2 HP ,4 3
22 305 192 HP , , 89 89 89
- 107 -
1 3 2 x 5 b. 2 1 4 y 3 z 13 3 2 1 x 7 7 14 1 7 0 y 14 z 49 7 7 7 1 1 2 7 7 7 5 2 1 0 3 7 13 7 1 1 1 7 7 7 4 1 3
2 1 2 7 4 2
5. a. x 17
7 4 32 34 98 28 28 136 3 1 2 48 4 14 4 42 16 1 4 2 2
288 3 96 2 2 7 2
3 1 y
2 17 4 84 8 34 8 102 28 3 1 2 96 1 4 2 2
7 4
96 1 96
HP 4,1, 3
3 1 2 1 4 7
5 1 4 x 0 c. 8 3 0 y 9 5 0 z 6 8
z
2 7 17 204 14 14 17 147 16 3 1 2 96 1 2
x 24 8 12 0 1 9 y 64 60 32 z 244 15 5 23 6
4 2 7 4
HP (3, 1.4)
0 1 732 244 183 0 3 183 244 183 HP 0,3, 244 0 7 d. 6 9 9 5
7 4
6
7
2 4 b. x
384 4 94
6 2
4
5
4
5
7
6
3 4
2
2
5
4
96 56 60 56 60 96 80 28 90 84 50 48 0 0 4 5 6 6 3 2 2 2 4 4 0 y 0 5 7 6 4 3 4 2 2 5 4
4 x 2 2 y 3 z 6 0 22 x 10 20 2 1 y 18 36 24 3 64 z 6 51 63 42
52 1 0 64 39
5
7
3 4
52 39 HP , 0, 64 64
z
2
5
5
7 6
3 4 2
- 108 -
6 2 4 2
5 4
80 28 90 84 50 48 4 4 1 4 HP ( 0,0, 1) 4 2
2 2 6 f. x
2
0 2
4
5
0 2 6 12 4 3 48 72 192 72 144 y 2 8 0 3 72 72
4
1
7 3
4
5
6
8 1 3
1
3 2
6 6 6 24 30 5 8 0 3 48 48 72 72 12
4 1 3
12 1 3
7 3
2 c. x
1 0 3
1
0 2 6
28 12 40 4 60 56 21 24 20 2 45 112 0 0 (tidak terdefinisi) jadi, HP
12 1 3 8 0 1 0
12 1 4 48 16 24 8 1 z 8 0 3 72 72 9 0
16 0 4 6 4 d. x
0 1
192 24 216 54 4 24 20 44 11 3
16 4
5 6 0
y
5
3 4
4
36 240 51 44 11
3
2 0
16
5 4
6
0 1
0
0 4
5 4 0 1
80 12 68 17 44 44 11
x
0
54 51 17 HP , , 11 11 11
1 0 3 0 1 0 e. x
4 0 3
3 3 0 (tidak terdefinisi) 12 12 0
2 1 0 0
2 3
jadi, HP
3 8 0 2
2 6 ; y 2 3
cos sin x 1 b. sin cos y 2 x cos sin 1 y sin cos 1 cos2 sin sin 2 cos x cos 2 sin ; y sin 2 cos
3
1 2 3
3 3 2
1 8 3 4 6 24 2 2 2 6 3
0
0 1
2
x 1 y 4 6
0
0
2 0
z
2 3 x 8 6. a. y 0 3 2 3
0
0 1 2
1 5 HP ,2. 9 12
0
5 4
2 6
12 1 3
3
2 0
2 2
- 109 -
7. A A1 x 2 5 y 1 5 1 3 y 1 y 115 x 2 x 2 3
B. Evaluasi Kemampuan Analisis 1.
8. Misalkan: x: lama A menyelesaikan pekerjaan y: lama B menyelesaikan pekerjaan z: lama C menyelesaikan pekerjaan 1 1 0 x 4 0 1 1 y 3 z 2, 4 1 0 1 1 x 1 1 4 1 1 1 y 1 3 z 2 1 1 1 2, 4
2.
3,4 1 4, 6 2 1, 4 1, 7 2,3 0,7
a b x m 3. y c d m x 1 d y ad bc c
b m m a dm bm 1 ad bc cm am
9.
m b dm bm m d x x a b ad bc c d a
m
cm am c m y y ad bc a b c d 4. 10.
- 110 -
(terbukti)
5. a.
x2
x3
3x x 2x 3
2x 3x 1
2
4 1 0 2 0 1 1 1 3 3 1 1 12 6
1 4 C 12 1
4
x 2 2 x 2 3 x 1 x b. x
2
0
1
2
2 x 1
x
3x 2
x 2 1
3
1 2 2 A B 1 C
x( 2 x 1)( x 2 1) 2 x 2 ( 3x 2)
3. C.
x 2 x 2 1 x x 3 (3 x 2) 2x x 2 x x 6 x 4 x 4
3
2
4
x x 3x 2x 4
2
5
2
1 1 1 1 1 1 4 2 2 4m 1 4m 1 4 6m 1 6m 1 8m 1 5
4
3 x 9x x 3x x 5
c.
4
3
x 2 1 x 1
1
x
x
3
2 x 5
x
2
x
4
x 1
2
1 2m 0 1 1 4 0 2m 1 4 6m 1 6m 1 8m 1 5 1 1 1 4 6m 1 m 4 6m 2
x 6 x 4 ( x 2 1)( 2 x 5) x 6 x 5 ( x 1) x 2 ( x 2 1)( 2 x 5) x 3 ( x 1) x 6 x 4 2x 3 2x 5 x 2 5 x 6 x 6 x 5 2x 5 2 x 3 5x 4 5x 2 x 6 4x 5 6 x 4 4 x3 10 x 2 2 x 5
4. E. 1 x 1 3 6 2 y 12 1 5 2 1 24 12 12 2 1
Uji Kompetensi Akhir BAB III A. Pilihan Ganda 1. D. 5 A2 xA yI
x 2 2 xy y 2 ( 2) 2 2 ( 2) 1 (1) 2 4 4 1 1
3 3 4 3 1 0 4 4 2 1 2 1 x 2 1 y 0 1 10 9 4 x y 3x 2x x y 6 5 3x 9 x 3
5. B. -29 AX t B t
0 1 2 x 5 1 1 1 y 8 2 z 7 3 1 3 1 x 2 5 8 y 3 4 1 z 5 6 2 7 21 24 37
4(3) y 10 y 2 x y 3 ( 2) 5
2. D.
1 4 12 1
ABC I
4 2
1 2 0 1 3 0 2 1
2 1 C 0 2 4 1 C 0 4
0 1
2 x y z 2( 21) 34 37 29
0 1
- 111 -
6. B. 7 4a 3c 4b 3d 16 3 a 2c b 2d 9 7 4a 3c 16 4b 3d 3 1
a 2c 9 4
c 5 20 c 4
13 8 x y 16512 z 5 16 26 20 3 5
1
b 2d 7 4 5d 25 d 5
a 1 b 3 a b c d 1 3 4 5 7
20 x 3 y 2 z 26 3 2 5 4 3
7. E. 6 3 2 x 2 4 y 4 0 x 1 4 2 2 y 4 4 3 0 8 1 4 8
4 13 P 10. C. 7 1 Q x 3 2 2 3 P y Q 1 1 5 2 4 13 P 7 1 Q
2 2 x 2 y 2 2 2 6
5 9 11. A. 13 23 2 1 1 AB 4 3 1 2 2 1 1 AB B 4 3 3 5 5 9 A 13 23
6 5 8. A. 5 4 1 4 2 4 3 N 2 1 2 3 1 1 12 10 2 10 8 6 5 5 4
1 12. B. 2 1 3 1 1 3 1 2 2 2 2 N B 3 B 1 1 1 1 3 3 2 2 2 2 1 1 1 1 2 3 2 3 2 2 1 3 1 1 1 3 2 2 2 2
9. B. -4 1 1 1 3 2 x 7 1 3 1 y 6 4 2 2 z 1 1 1 1 6 4 3 3 5 7 8 12 4 x 7 1 1 6 y 160 18 12 z 1 1 3 5 6 8 16
0 1 1 0 2 0 1 2 N 1 1 0 1 1 2
- 112 -
13. B. x y 2
1 1 16. C. 2 , 2 2 2
2
x 2 y A y 1 0 1 0 x x y 0 1 y 0 1 1 0 x x y 0 1 y x x y y
x
1
A A
a a a a a a a a 1 1 2 a 2 a a a 1 1 a a 2a 2a 1 2 2a
1 1 1 2 2 a 2a 1 a a 2a 2 2 1 2 2
x 2 y 2 14. D. ( a c ) n ( m p)b
NM MN
17. C. -2 atau 2 5x 5 2 5 x 20 0 (tidak punya invers) 4 x
a b m n m n a b 0 c 0 p 0 p 0 c am an bp am bm cn 0 cp cp 0 an bp bm cn
x 4 0 ( x 2)( x 2) 0 2
x 2; x 2
( a c ) n ( m p)b a3 15. A. c 3
18. B. –I
b3 d3
1 1 1 1 3 3 2 2 2 2 2 A 1 1 1 1 3 3 2 2 2 2 1 1 3 2 2 1 1 3 2 2
x a1 b1 x ' y y' c d 1 1 x ' a 2 y ' c 2
b2 x y d2
x a1 b1 a 2 b2 x y c d c d y 1 1 2 2 1
x a1 x y y c1 a1 I c 1 a1 c 1
b1 a2 c d1 2
t
1 1 1 1 3 3 2 2 2 2 A 1 1 1 1 3 3 2 2 2 2 1 0 0 1 1 0 0 1
1
3
b1 a 2 b2 x x d1 c2 d 2 y y b1 a2 b2 c d d1 2 2
b2 a3 c d2 3
b3 a3 I d3 c3 a3 c 3
b3 d3
I
b3 d3
6 5 19. A. 28 21 1 0 3 1 5 3 6 4 N 0 1 2 3 1 0 1 4 3 3 1 N 2 3 0 1 38 6 5 5 1 6 38 28 21
- 113 -
5 1 0 1 6 1 N 38 28 21 0 1 5 1 6 1 0 0 1 38 28 21 5 1 6 38 28 21
24. C. 3 x 2 y 4 8
22 (32 y ) 2 3 2(3 2 y) 3 6 4 y 3 4 y 3
3 y 4
5 21
6 38N 28
3 2 x y 2 3 4
20. B. -2 det( A) a(2 a 1) ( b)( 2b 1) 0
2 9
2 a a 2b b 0
3x 2 7
2( a b ) a b 0
3x 9
2
2
2
2
2 1 (a b) 0
4
3
x 3
a b 2 25. B. 2( x y)
21. B. 45 sinsincoscos sinsincoscos 2 2 sin2 cos2 sin cos sin cos 1 1 sin sin cos cos sin (coscossinsin ) sin
a 2 b 2 ( x y ) 2 ( y x) 2 ( x y ) 2 1 ( x y ) 2
( x y ) 2 ( x y )2 2 ( x y )
1 2 1 2 1 2 f (A) 4 3 4 3 2 4 3 4 9 4 2 8 17 8 6
11 0 0 11 11 0 11 0 2 f ( A) 0 11 0 11 121 0 0 121
22. C. 3 1 1 log y y 3 2 3 2
2
log z 2 z 2 4
x
log y 4 log z x log 34 log 4 1
2
x
2
26. E. 121 I
cos sin sin 180 () sin() cos() sin() 45
3
2
log 3 1 x 3
1 0 121 0 1 121I 27 4 27. C. 2 11 2 1 2 1 M 4 3 14 10 2 1 1 3 1 M 14 10 2 2 4 10 4 1 2 2 6
x 3 2
23. E. 49 x t P y 5Q
2 6 x 2 y 5 1 3 3 10 x 1 3 2 y 20 1 6 15 1 60 20 80 3 4 2 ( x y ) 2 3 ( 4) 49
5 2 1 3
- 114 -
5 25 2 2 M 1 3 1 3 27 4 2 11
B. Bentuk Uraian
3 1 x x a 1. y y 1 1 …
28. D. x 1; y 0
cos x cos sin y 1 sin cos sin 1 1 0
1 0
6 2 6 2 6 2 4 2 4 4 2. A 6 2 6 2 6 2 4 4 4
29. C. 2
1 1 1 2 1 2 2 2 M 1 2 1 1 1 2 1 2 2 2 1 1 2 1 2 1 2 2 1 2 M 1 1 2 1 2 1 2 2 1 1 1 2 2 1 2 2 2 1 1 1 2 2 1 2 2 2 2 1 1 1 det M 1 2 1 2 2 2 2 1 1 1 2 1 2 2 2 2
6 2 4 62 4
….
3. A A I 0 1 31 3 1 1 3 1 0 1 4 3 1 2 0 1 3 1 3 1 2
…
1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 4 2 2 2 4 2 2 2 2 y1 x1 1 2 1 4. y 2 x 2 1 3 2 y 3 y1 1 2 z1 y2 2 1 z 2 y 2 3 3
30. … 1
u1 u2 1 u 4 u 2 u3 u4 2 u3 u1 …
1 2 x1 1 2 1 z1 2 1 x z 2 1 3 2 2 2 3 1 6
7 z1 z 4 2 x1 x 2 ( z1 7z 2 ) (6z1 4 z2 ) 7 z1 3 z2
- 115 -
5.
25 13 3 2 5 10 3 65
15 13 3 5 5 3 65
5 15 15 26 10 5 15 26 10 ….
- 116 -