autochtone soorten

MILIEUJAARPROGRAMMA 2014

STAD MECHELEN

8. Natuur 8.1. Bermbeheer SO Basis X SO / Onderschei ding SO Project / MBP 2005N_50 2013 Betrokken dienst - Dienst milieu en landbouw - Dienst natuur- en groenontwikkeling - Uitvoeringsdienst Bijlagen /

8.2.

Uitvoering 2013 De stad beschikt sinds 2002 over een goedgekeurd bermbeheerplan (BBP)voor het volledige grondgebied. In 2003 werd het bestek voor de aannemer aangepast en sinds 2004 wordt gemaaid volgens de richtlijnen van het beheerplan (maairoutes). Het bermbeheersplan draagt goedkeuring van de Vlaamse Overheid (ANB). In totaal wordt jaarlijks ongeveer 140 km berm gemaaid. Het bermmaaisel wordt afgevoerd naar erkende verwerkers (zie hoofdstuk 2 – Afval – 2.2. Selectieve inzameling en restafval). Planning 2014 Verder uitvoeren van het bermbeheer volgens het geldende bermbeheerplan.

Streekeigen/autochtone soorten

SO Basis X SO / Onderschei ding SO Project / MBP 2005N_37 2013 N_38 Betrokken dienst - Dienst milieu en landbouw - Dienst natuur- en groenontwikkeling Bijlagen

HOOFDSTUK 8 – NATUUR

Uitvoering 2013 De stad heeft binnen het lokaal natuurbeleid aandacht voor het gebruik van Streekeigen/autochtoon plantmateriaal. Er wordt hieromtrent nauw samengewerkt met het Regionaal Landschap Rivierenland (RLRL, www.rlrl.be) en Natuurpunt: - Gebruik adviseren bij vergunningsaanvragen en premieaanvragen. - Aanplant autochtoon plantmateriaal bosrand Tivoli (2010). - Aanplant autochtoon plantmateriaal Thiebroekbos (6.500 enten, 2011). - Bij aanplantingen op het openbaar domein, bij de inrichting van bufferzones en bij groenvoorzieningen in grootschalige woonprojecten wordt steeds uitgegaan van streekeigen soorten. In functie van de specifieke vereisten van een stedelijke omgeving of specifieke standplaatsfactoren wordt hier van afgeweken. - Stedelijke subsidiereglement voor de aanleg en het onderhoud van kleine landschapselementen, te kiezen uit een soortenlijst van streekeigen soorten. In 2013 werden er 3 premies verstrekt (2011:11, 2012: 13). - Ondersteunen jaarlijkse zaadoogstactie van RLRL. In Mechelen zijn er nog een aantal locaties met dergelijke planten; - Verkoop van autochtoon plantgoed (RLRL). De aankoop wordt voor 70% gesubsidieerd door RLRL (2013: 9 locaties aanplant KLE’s, 8 particulieren, 1 landbouwer, in totaal 1637 stuks). - Door het RLRL is een onderhoudsplan opgemaakt voor de instandhouding van de laatste autochtone zwarte populier in de provincie Antwerpen (staat op het grondgebied van de stad, Muizen). - De stad heeft het Charter voor Biodiversiteit’ met Natuurpunt 1


STAD MECHELEN

-

ondertekend (6/9/2011). In het kader van de uitvoering van het van het charter werd in 2012 een intentieverklaring goedgekeurd rond het gebruik van autochtoon plantmateriaal en de werkwijze rond het gebruik van invasieve planten in het openbaar groen. De stad wil hierbij zijn voorbeeldfunctie opnemen inzake de bescherming van autochtoon plantmateriaal (zie boven + promotie van het label ‘Plant van Hier’), en het weren en bestrijden van invasieve plantensoorten. Invasieve plantensoorten die in Mechelen reeds problemen hebben veroorzaakt zijn onder andere: Japanse duizendknoop (Thiebroekbos), Amerikaanse vogelkers (Tivoli, Kauwendaal), grote waternavel (diverse waterlopen en grachten) en reuzebereklauw. Om de lokale biodiversiteit niet te verstoren worden specifieke planten (lijst 1 van de gedragscode invasieve planten, consensuslijst) niet meer aangeplant in het openbaar groen. Met de planten van lijst 2 zal omzichtig worden omgesprongen. De toepassing ervan dient geval per geval beoordeeld te worden. Meer info over de gedragscode invasieve planten op www.alterias.be. Op het grondgebied van de stad komen verschillende gebieden voor met natuurwaarden of gebieden met belangrijke natuurpotenties. De stad is eigenaar van de natuurgebieden ‘Thiebroekbos’ en ‘Den Battelaar’. Aanplantingen in deze gebieden gebeuren uitsluitend met streekeigen plantmateriaal (zie ook MJP2012 – aanplantingen Thiebroekbos).

Planning 2014 - Communicatie om het gebruik van streekeigen en autochtone soorten door de bevolking verder te promoten, o.a. in samenwerking met het Regionaal Landschap Rivierenland. - Aanplanten van streekeigen en/of autochtoon materiaal op het openbaar domein.

8.3 Code goede natuurpraktijk SO Basis X SO / Onderschei ding SO Project / MBP 2005N_44 2013 Betrokken dienst - Dienst milieu en landbouw - Dienst natuur- en groenontwikkeling Bijlagen /

Uitvoering 2013 De stad Mechelen neemt, bij goedkeuring van aanvragen voor aanplant en onderhoud van Kleine Landschapselementen (KLE), telkens een verwijzing op naar de code van goede natuurpraktijk als informatiebron inzake de goede aanplant en onderhoud van KLE’s. Bij goedkeuring van een natuurvergunning wordt eveneens verwezen naar de code van goede natuurpraktijk als informatiebron inzake hoe bepaalde werken dienen uitgevoerd te worden. Tot eind 2013 heeft de stad Mechelen samengewerkt met Natuur- en landschapszorg voor het beheer en het onderhoud van een aantal groene elementen (Kruidtuin, Thiebroekbos, Tivolipark). Ze verwijderen exotische planten, houden wandelpaden vrij, ruimen grachten en maaien weiden. In 2014 wordt hiervoor samengewerkt met het sociaal economiebedrijf Swecom. Bij uitvoering van de deelopdrachten wordt telkens benadrukt dat de code van goede natuurpraktijk dient nageleefd te worden. Planning 2014


2


-

-

-

8.4.

STAD MECHELEN

De verwijzingen naar de code van goede praktijk worden verder opgenomen in de goedkeuringen van subsidieaanvragen voor de aanplant en/of het onderhoud van KLE’s, bij de goedkeuring van natuurvergunningen en bij de uitgave van opdrachten aan Swecom. Werken in het kader van bos-, natuur- of landschapsbeheer die in eigen beheer worden uitgevoerd zullen verder worden uitgevoerd volgens de code van goede natuurpraktijk. Bij het uitschrijven van relevante bestekken door de stad worden de bepalingen inzake de code van goede natuurpraktijk verder opgenomen.

Subsidiereglementen

SO Basis SO Onderschei ding SO Project MBP 20052013

/ 1,5

N_12 N_18 N_22 N_21 N_24 N_25 N_37 N_38 N_39 N_47 N_58 Betrokken dienst - Dienst milieu en landbouw - Dienst natuur- en groenontwikkeling - Dienst duurzame ontwikkeling en energie Bijlagen /

Uitvoering 2013 Subsidiereglement voor aanplant en onderhoud van kleine landschapselementen (KLE’s): De bewoners van Mechelen, op wiens eigendom kleine landschapselementen voorkomen, moeten er zorg voor dragen dat deze belangrijke natuurelementen regelmatig onderhouden worden. De stad beschikt over een subsidiereglement voor de aanleg en het onderhoud van kleine landschapselementen, te kiezen uit een soortenlijst van streekeigen soorten. In 2013 werden er 3 premies verstrekt (2011: 11, 2012: 13). De aanvragen hebben vooral betrekking op het knotten van wilgen. De premie werd stopgezet vanaf 1/5/2013. Informatie en sensibilisatie: de bevolking werd geïnformeerd over het bestaan van het reglement via de website www.mechelen.be. Het reglement en aanvraagformulier waren via deze weg digitaal raadpleegbaar. de informatie over het subsidiereglement was ook beschikbaar aan de balie of aan het loket. Subsidiereglement instandhouden van nestgelegenheden voor zwaluwen: De stad beschikt over een stedelijk subsidiereglement om te voorzien in nestgelegenheden voor zwaluwen. Deze actie kadert in de campagne ‘biodiversiteit in jouw gemeente’ van Natuurpunt vzw. Het bedrag van de premie bedraagt 25 euro voor het in stand houden van 1 tot en met 4 nesten en 50 euro voor het in stand houden van 5 en meer nesten. De stad werkt samen met leden van Natuurpunt vzw om de controles uit te voeren. In 2013 werd 1 aanvraag ingediend (aankoop van 13ha en er geen premies verstrekt (2011: 22, 2012: 21). De premie werd stopgezet vanaf 1/5/2013. Informatie en Sensibilisatie: het bestaan van dit subsidiereglement werd kenbaar gemaakt aan de lokale land- en tuinbouwers via de adviesraad land- en tuinbouw. In samenwerking met RLRL werden in 2011 raambordjes aangemaakt om te plaatsen bij zwaluwnestbezitters. Deze werden in 2013 verder aangeboden. Toelagereglement voor aankoop van gronden door terreinbeherende verenigingen (0,5 p): Om de aankoop van natuurgebieden op het grondgebied van de stad Mechelen financieel te ondersteunen heeft de stad een toelagereglement


3


STAD MECHELEN

voor de aankoop van gronden door terreinbeherende verenigingen ingesteld. Het aantal jaarlijkse aanvragen is over het algemeen vrij beperkt. In 2013 werd 1 aanvraag ingediend (aankoop van 13ha in de vallei van de Barebeek, Natuurpunt vzw). Het bestaan van dit toelagereglement wordt aan de terreinbeherende verenigingen kenbaar gemaakt via persoonlijke contacten. Premie voor het organiseren en uitvoeren van natuurontwikkelings – en milieueducatieve projecten: De stad Mechelen beschikt over een reglement houdende het verlenen van een premie voor het organiseren en uitvoeren van natuurontwikkelings– en milieueducatieve projecten. Ten opzichte van de andere reglementen kunnen in dit reglement ook zuiver didactisch educatieve projecten (die erop gericht zijn een ruim publiek te verrijken in hun kennis inzake natuur en milieu) worden gesubsidieerd. In 2013 werden er geen premies verleend (2011: 1, 2012: geen). De premie werd stopgezet vanaf 1/5/2013. Informatie en sensibilisatie: de bevolking werd geïnformeerd over het bestaan van het reglement via de website www.mechelen.be. Het reglement en aanvraagformulier zijn via deze weg digitaal raadpleegbaar. de informatie over het subsidiereglement was ook beschikbaar aan de balie of aan het loket. Werkpakketten Natuur: De stad beoogt Mechelse verenigingen en onderwijsinstellingen die zich inzetten op het domein van natuur te vergoeden voor hun inzet. De inzet wordt beschouwd als een verlengstuk van het beleid dat de stad op het vlak van natuurontwikkeling voert. De stad Mechelen stelt om de 2 jaar (in overleg met Natuurpunt vzw) een lijst van werkpakketten samen. De verenigingen kunnen zich kandidaat stellen voor één of meerdere van deze werkpakketten. De werkpakketten omvatten kleinschalige beheerswerkzaamheden in natuurgebieden (begeleid door Natuurpunt vzw). Het bedrag van de premie bedraagt 248,00 euro per werkpakket voor een werkvolume van ongeveer 60 uren. Eind 2011 werden de werkpakketten 2012-2013 vastgesteld. De werkpakketten werden op 20/1/2012 door het college toegewezen. De toewijzing van de werkpakketten voor de periode 2014-2015 zal begin 2014 worden worden uitgevoerd. Gevelbegroening - Organisatie van de actie ‘fleur-je-straat-op’: Tijdens het eerste weekend van mei (4-5 mei) organiseerde de stad de campagne ‘fleur je straat op’. Het doel van deze actie is te werken aan de leefbaarheid in de buurt en de bewoners actief te stimuleren om hun woning, straat en wijk of dorp op te fleuren met groen (tijdelijk, duurzaam). De actie is een onderdeel van de jaarlijks terugkerende lentecampagne Stad om te zoenen. De actie bestaat uit 3 luiken: - promotie tegeltuintjes en hangmanden; - peter- en meterschap: vrijwilligers die zich engageren voor het onderhoud van een stuk openbaar domein. - bloembakkenactie: gratis bedelen van éénjarige plantjes aan de inwoners (4 mei en 5 mei); - Samen met het plaatsen van planten door de stadsdiensten door middel van bloementorens, bloemenmanden aan lantaarnpalen en bruggen en spiraaltorens (vesten) zorgt dit voor een kleurrijk straatbeeld. - De campagne ‘Fleur-je-straat-op’ werd bekend gemaakt via HOOFDSTUK 8 – NATUUR

4


STAD MECHELEN

diverse lokale media (Nieuwe Maan, Streekkrant, dorpskranten, pers…). Gevelbegroeing - Groene gevel Club Kamikaze Club Kamikaze (stadseigendom) kan je huren voor kleinschalige optredens te organiseren en/of de eerste stappen als organisator te zetten. In 2013 werd (in samenwerking met Groene Gevels vzw) een groene gevel aangeplant van 225 m². De gevel bestaat uit 65 planten van zo'n 25 verschillende types. In het kader van de ondersteuning van natuurontwikkelings- en milieueducatieve initiatieven op het grondgebied van de stad wordt tevens een jaarlijkse subsidie van € 1.200 toegekend aan de vzw Natuurpunt voor het beheer van het natuurreservaat Den Battelaar (zie verder). Daarnaast wordt € 3.000 ter beschikking gesteld van de vzw Natuurpunt voor de uitbouw van het bezoekerscentrum van de afdeling Mechels Rivierengebied, gelegen aan het natuurgebied het Mechels Broek. De stad promoot ook de aanleg van ‘straattegeltuintjes’. Momenteel zijn er meer dan 760 tegeltuintjes vergund. In 2013 werden er 12 vergunningen afgeleverd voor een tegeltuintje (2011:10, 2012:14). Planning 2014 - verder aanbieden van bovengenoemde toelagen. - Verder promoten van de subsidiereglementen bij de doelgroepen.

8.5. Vorming SO Basis / SO 1 Onderschei ding SO Project / MBP 2005N_36 2013 N_52 Betrokken dienst - Dienst milieu en landbouw - Dienst natuur- en groenontwikkeling - Uitvoeringsdienst - Dienst milieueducatie Bijlagen /

Uitvoering 2013 Parkbezoek Hoegaarden – Inverde – 24/5/2013 – dhr. Kristof Verelst (dienst natuur- en groenontwikkeling). Tijdens dit parkbezoek werd dieper ingegaan op de visie en de doelstellingen achter het beheer van het domein en de collecties en op de beheerkeuzes die worden gemaakt om alle functies te combineren. Planning 2014 In 2014 zal worden deelgenomen aan vormingsmomenten in functie van het verdere aanbod aan relevante en interessante cursussen, de evoluties in wetgeving.

8.6. Deelname Dag van het Park SO Basis SO Onderschei ding

/ 1


Uitvoering 2013 De stad Mechelen nam in 2013 niet deel aan de dag van het park met een stedelijk parkdomein. Het provinciaal domein ‘Vrijbroekpark’ neemt 5


SO Project / MBP 2005N_38 2013 Betrokken dienst - Dienst natuur- en groenontwikkeling - Dienst milieueducatie Bijlagen /

STAD MECHELEN

jaarlijks deel aan de dag van het park. Planning 2014 Geen deelname aan de dag van het park in 2013 met een stedelijk parkdomein.

8.7. Inventarisatie en actieplan Kleine Landschapselementen (KLE’s) SO Basis / SO / Onderschei ding SO Project / MBP 2005/ 2013 Betrokken dienst / Bijlagen /

Uitvoering 2013 / Planning 2014 /

8.8. Projecten

8.8.1 Premiereglement groendaken

SO Basis / SO / Onderschei ding SO Project X MBP 2005N_58 2013 Betrokken dienst Dienst Duurzame Ontwikkeling en energie Bijlagen NA_1_betalingsaanvraag groendaken Mechelen_MJP2014


Uitvoering 2013 De stad Mechelen beschikt over een subsidiereglement voor de aanleg van groendaken. Dit reglement is integraal raadpleegbaar op de website van de stad www.mechelen.be. Ook het aanvraagformulier voor de aanvraag van subsidies kan via deze weg worden gedownload. In 2013 werden er 12 subsidies verleend (2011: 29, 2012: 7). Informatie en communicatie: - de bevolking wordt geïnformeerd over het bestaan van het reglement via de website www.mechelen.be. Het reglement en aanvraagformulier zijn via deze weg digitaal raadpleegbaar. - de informatie over het subsidiereglement is ook beschikbaar aan de balie of aan het loket. Bij nieuwbouw of renovatiewerken van stedelijke gebouwen wordt steeds nagegaan of er op de platte daken een groendak kan worden voorzien.In Vanuit de stad werden de afgelopen jaren groendaken aangelegd op volgende locaties: -

Kantoren Douane

-

Huis van de Mechelaar

-

Cultureel Centrum

-

Kinderboerderij Tivoli 6


STAD MECHELEN

-

Wijkhuis Arsenaal

-

Ontmoetingscentrum Mechelen

-

Dorpshuis Walem

-

Parkeergarage Sint-Romboutskerkhof

-

De Garage

Planning 2014 Verder toepassen van het subsidiereglement groendaken. Aanleg van groendaken op stedelijke gebouwen in functie van de opportuniteiten (o.a. figurentheater de Maan).

8.8.2. Beheerplan Kruidtuin

Uitvoering 2013 De Kruidtuin is een aangename oase van groen en rust. Net daarom is het park van strategisch belang voor de stad. Het park was echter aan een grondige heraanleg en opknapbeurt toe. Daarom startte vanaf 2005 het beheerplanningsproces, conform de principes van Harmonische Park- en Groenbeheer. Een stuurgroep, bestaande uit bewoners, stadsdiensten en externe deskundigen, werd opgericht. Inmiddels zijn er verschillende deelstudies uitgevoerd (bomenrapport, tuinhistorische studie, archeologisch vooronderzoek). Voor de opmaak van het 'Globaal Inrichtingsplan' werd begin 2009 beroep gedaan op het bureau 'Fondu Landscape Architects'. Aandachtspunten zijn o.a. het behandelen/verzorgen van bomen (acute gevallen), opmaak van een bomenbeheerplan, bodemverbeteringswerken, infrastructuurwerken, vijveronderhoud, cultuurhistorisch onderzoek:

SO Basis / SO / Onderschei ding SO Project X MBP 2005N_58 2013 Betrokken dienst Dienst natuur- en groenontwikkeling Bijlagen /

-

heraanleg van de Dodoenstuin: afgewerkt in 2011.

-

Podium: basisconstructie geplaatst in 2012 (milieuvriendelijk hout, FSC).

-

beheerplan van de Kruidtuin (afgewerkt in 2013, goedkeuring college 16/5/2013). Het beheerplan zet de lijnen voor het beheer uit tot 2036 en werd voor betoelaging ingediend bij de Vlaamse overheid (ANB).

-

Restauratie boogbrug (toegewezen in 2013).

Andere deelprojecten (opwaarderen van de vijvers, vernieuwing ingang…) zullen vervolgens gefaseerd uitgevoerd worden. -

Voor de opmaak van het beheerplan Kruidtuin (inclusief Dodoenstuin) worden subsidies bekomen van het Vlaams Gewest via de samenwerkingsovereenkomst 2005-2007 en 2008-2013. Informatie en sensibilisatie: -

Ik Leef Verstandig-magazine (september): toekomstvisie Kruidtuin verankert in beheerplan. Persbericht: 10/6/2013: Facelift Kruidtuin gaat voort; Op Piknik Botanik (10/6/2013) werden de krachtlijnen van het beheerplan voorgesteld (infostand).

Planning 2014 Verder uitvoeren van de verschillende fasen van de herinrichting van de Kruidtuin. HOOFDSTUK 8 – NATUUR

7


STAD MECHELEN

8.9. Acties uit het milieubeleidsplan SO Basis / / SO Project / MBP 2005X 2013 Betrokken dienst - Dienst milieu en landbouw - Dienst natuur- en groenontwikkeling Bijlagen /

Uitvoering 2013 Beheer van de stedelijke natuurgebieden: Op het grondgebied van de stad komen verschillende gebieden voor met natuurwaarden of gebieden met belangrijke natuurpotenties. De stad is eigenaar van de natuurgebieden ‘Thiebroekbos’, ‘Den Battelaar’ Thiebroekbos: Het grootste deel van het bos werd door de stad Mechelen aangekocht in 1981 en daarna volgden er nog verschillende bijkomende aankopen, waardoor het bos nu een oppervlakte heeft van ongeveer 14 hectaren. Het Thiebroekbos grenst aan het erkende natuurreservaat Den Battelaer. Het beheer werd overgedragen aan de Natuurpunt vzw. Het bos bestond uit populierenaanplantingen. Eind 2008 werd het beheersplan goedgekeurd. Vanaf 2009 werd gestart met de uitvoering van de beheerswerken conform het beheersplan en de inrichting van het bos als wandelbos (dunningen, vrijstellen wandelwegen,…). Na grondvoorbereidende werken in 2010 werden in 2011 6500 enten van autochtone boomsoorten geplant (Hazelaars, Meidoorns, Lijsterbessen, Vuilbomen, Gelderse roos, Essen en Elsen). In 2013 werden reguliere onderhoudswerken uitgevoerd. Den Battelaar: Veel van de voormalige weilanden tussen de Zenne en de Leuvense vaart werden opgeplant met populieren waardoor het aspect vloeibeemdenlandschap grotendeels is verloren gegaan. In den Battelaar wordt nu gewerkt aan het herstel van vloeibeemdenlandschap. Doel is te komen tot een gevarieerd landschap met een aantal verrijkende sublandschappen. Jaarlijks wordt een bedrag van 1.200 euro uitbetaald aan Natuurpunt voor het uitvoeren van beheerswerken volgens het goedgekeurde beheerplan. De jaarlijkse beheerswerken omvatten o.a. het herstel van sloten en waterdoorgangen, maaien van ruigten en graslanden, kapwerkzaamheden en diverse grondwerken. Beheer van de stedelijke parkdomeinen: Voor de stad is het belangrijk in de toekomst de natuurwaarden in de eigen parkdomeinen verder te versterken en beheermaatregelen uit te werken conform de principes van een harmonisch park- en groenbeheer. De stad is eigenaar van Tivoli, Kruidtuin, Papenhof en Karmelietentuin. Het beheerplan voor Karmelietentuin werd in 2012 goedgekeurd door de Vlaamse overheid (ANB). Tivoli: In 2010 werd het park grondig opgeknapt. In 2011 werd de kinderboerderij onder handen genomen. Om kinderen meer in contact te brengen met planten en dieren werd een ‘knuffelhoek’ aangelegd en werd de moestuin heraangelegd en uitgebreid. Een plezierig wandel- en doe-pad voor kinderen tussen 4 en 12 jaar werd uitgewerkt met ‘Kadodder’ als hoofdfiguur. Kadodder sluit perfect aan bij de belevingswereld van jonge kinderen. Als natuurvriend symboliseert hij de waarden die het park uitdraagt: respect en liefde voor de natuur, het milieu en het leven in al zijn facetten. Sinds mei 2012 heeft het figuurtje een eigen cd. Op 13/3/2013 werd in het Tivolipark het Kadodderboek voorgesteld. (verhaal van Kadodder en de bijenkoningin, koppeling met een Kadoddertekenwedstrijd). In 2013 werden door de dienst milieu-educatie diverse activiteiten georganiseerd:


8


STAD MECHELEN

Educatieve wandelingen (herfstwandeling, kabouterwandeling, boerderijwandeling, Kaddodderwandeling,…); Diverse activiteiten op de kinderboederij (streekeigen Vlaamse huisdierrassen, knuffelhoek, bijenhal, Kadodder,…); Cursussen (fruitteelt, schaapscheren, creatief en duurzaam werken in de tuin, composteren,…). [Meer info op www.mechelen.be/tivoli] -

Informatie en sensibilisatie: Streekkrant - maart: Kadodder presenteert zijn eerste boek. Streekkrant - april: Creatief en duurzaam werken in de tuin. Streekkrent - mei: De lente Kriebelt op de kinderboerderij Tivoli. Streekkrant - oktober: zwammen over paddenstoelen in Tivolipark. Kruidtuin: zie hoofdstuk 8.7.1. Papenhof: Het parkdomein werd in 2008 gerenoveerd. In 2013 werden enkel reguliere onderhoudswerken uitgevoerd. De aanleg van een speelbos is voorzien De komende jaren moeten er in Mechelen nog meer groene ruimtes en stadsparken bijkomen (parkenplan). Enkele voorbeelden: -

Buurtpark Buurtpark Buurtpark Buurtpark

Caputsteenstraat – Populierendreef; Kalverenstraat – Grote Nieuwedijkstraat; Donkerlei (gerealiseerd in 2013); Oude Liersebaan-Pennepoelstraat.

Acties gericht op het kwaliteitsvol onderhouden, beheren en versterken van groen in de verstedelijkte omgeving: In 2008 startte de stad met een inhaalbeweging voor meer kwaliteitsvol groen op het openbaar domein. Er wordt op verschillende sporen gewerkt. Oude, versleten beplanting wordt vervangen door nieuwe en bij de heraanleg van het openbaar domein worden systematisch nieuwe ‘groenzones’ aangebracht. De stad beschikt sinds 2005 over een beeldkwaliteitsplan waarin ook de groenvoorzieningen een belangrijk aandachtspunt zijn.


-

In 2013 werden er op diverse locaties bomen geplant (vervanging van bestaande, heraanleg van straten en pleinen). De ingreep kadert in het plan om Mechelen te vergroenen.

-

In 2013 werden nieuwe planten voorzien in het openbaar domein (aannemers, wijkonderhoudsteams). Om de lokale biodiversiteit niet te verstoren wordt hierbij rekening gehouden om geen invasieve planten te gebruiken van (lijst 1 van de gedragscode invasieve planten, consensuslijst).

-

De stad heeft ook aandacht voor ‘speelgroen’. Het Geerdegembos (6,5 ha) werd in 2011 ingericht als speelbos. In 2012 werd het speelbos Schonenberg gerealiseerd. Naar de toekomst toe komen er ook aan de Kerkenblokweg (Leest), Papenhof, Oude Antwerpsebaan en Battenbroek (Walem) nieuwe speelbossen (pers: 19/9/2013: vier nieuwe speelbossen op komst in 9


STAD MECHELEN

Mechelen). Informatie en sensibilisatie: -

Persbericht 1/8/2013: stad ruilt gronden voor aanleg nieuw stadspark. Persbericht 11/5/2013: bestuur plant stadpark naast gevangenis

Meander oude Zenne-arm – Schrale Hamme (Hombeek) De oude meander van de Zenne is doorheen de jaren dichtgeslibd. Een deel van de arm ligt op eigendom van de stad. Doorheen de jaren zijn er op de oevers ook exoten (Bamboe, verwilderde tuinplanten) gegroeid. De aanpalende school Sint Maarten is vragende partij om de oude arm terug uit te diepen. Zij gebruiken de meander voor natuureducatieve doeleinden. De stad heeft in 2012, in samenwerking met de vzw Natuur- en landschapszorg, de meander terug uitgediept, de exoten verwijderd en nieuwe aanplantingen gedaan (o.a. knotwilgen). Er is nauw contact met de SintMaartenschool uit Hombeek wat betreft het natuureducatieve aspect. Fort van Walem Het fort (voormalig militair domein) bezit een hoge natuurwaarde en heeft nog heel wat potentiële natuurwaarden indien een aangepast beheer kan worden toegepast. Het wordt dan ook als een biologisch zeer waardevol gebied aangeduid. Het domein is eveneens aangeduid als habitatrichtlijngebied. In 2008 heeft de stad het domein verworven en vervolgens doorverkocht aan de vzw. Natuurpunt om het te bestemmen en te beheren als natuurgebied en militair-historische site. In april 2011 werd de beheersovereenkomst Natuurpunt-Stad ondertekend. De overeenkomst omvat het behoud van de hoge natuurwaarde (ringgracht, bosgordel, vleermuizen) en het herstel van de bouwkundige en militairhistorische waarde. De Vlaamse overheid keurde op 29/5/2013 de erkenning van het natuurreservaat, de uitbreidingszone en de toegankelijkheidsregeling voor het natuurreservaat goed. In opdracht van het provinciebestuur Antwerpen werd ook gestart met de opmaak van het kaderplan ' Fortengordels rond Antwerpen'. Het Fort van Walem is volgens dit plan gelegen in de deelruimte " Zuidelijke Flank". Het volgende ontwikkelingsperspectief wordt voorgesteld: " dit fort is een natuurgebied, waarbij zowel de fauna als de flora van belang zijn. Geen bijkomende functies wenselijk." Regionaal Landschap Rivierenland (RLRL) De stad Mechelen heeft in 2007 het voortouw genomen om een regionaal landschap op te richten in de provincie Antwerpen. Het Regionaal Landschap Rivierenland is een jong regionaal landschap, dat op 3 juli 2008 opgericht is het zuidwesten van de provincie Antwerpen. Het werkingsgebied bestaat uit de gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Mechelen, Bonheiden, Sint-Katelijne-Waver, Lier, Putte, Heist-op-den-Berg, Berlaar en Nijlen. Zoals de naam al doet vermoeden, zijn de opvallende landschappelijke dragers in het werkingsgebied de benedenlopen van enkele grote rivieren, met name Dijle, Nete, Zenne en Rupel. Naast de riviervalleien typeren kleinere beekvalleien, uitgestrekte land- en tuinbouwlandschappen, oude bossen, forten en diverse kleiputtencomplexen het landschap. De stad werkt op actieve wijze mee aan de initiatieven en projecten die vanuit het Regionaal Landschap Rivierenland worden uitgevoerd. In 2013 werd samengewerkt rond volgende dossiers: Wandelbrochure De Vallei van de Zenne; HOOFDSTUK 8 – NATUUR

10


STAD MECHELEN

Bij- wordt hoofdzaak (open milieuraad); Onderhoudswerken autochtone Zwarte Populier Muizen; Inrichten ‘Buitengewoon plekje’. Campagne i.s.m. RLRL om kleine plekjes een groene opknapbeurt te geven: – grasplein oud gemeentehuis Hombeek (laureaat); Opleiding Rivierkenner; Zwaluw-nestkastjes tentoonstelling – workshop De Luchtballon; Landschapskrant (april, november). [Meer informatie over de structuur en werking van het RL Rivierenland op www.rlrl.be]. -

Uitwerken van specifieke soortgerichte maatregelen In 2012 verscheen het natuurrapport 2006-2012 van Natuurpunt. Het rapport geeft een overzicht hoe goed het natuurbeleid van de Vlaamse gemeenten scoort. Een biodiversiteitsindicator werd opgesteld aan de hand van dagvlinders, vogels en reptielen. De stad Mechelen is met een score van 8,19 bij de top in Vlaanderen. Voor het uitwerken van soortgerichte maatregelen werkt de stad nauw samen met de provincie Antwerpen (o.a. exoten bestrijding), het Regionaal Landschap Rivierenland en Natuurpunt vzw (zie boven). In 2013 lag de nadruk op de bij: Werkgroep bijen i.sm. Natuurpunt, imkers, RLRL 14/11/2013: Bij wordt hoofdzaak – wat doe jij voor de wilde bij ? De dienst milieueducatie (gevestigd in het park Tivoli) biedt doorheen het jaar een ruim en gevarieerd aanbod van educatieve activiteiten voor scholen, gezinnen en verenigingen gericht op de natuur, boerderijcultuur en milieubekommernis (o.a. bijenklas, bijenhal, insectentoren,…). De stad beschikt ook over een fulltime rattenvanger (bruine rat) die zijn taken uitvoert volgens de onderrichtingen van de hogere overheden. Bestrijding van de Muskusratten op het grondgebied wordt uitgevoerd door Vlaamse Milieumaatschappij, afdeling Water (VMM). Bossen OCMW Mechelen Het OCMW Mechelen en Natuurpunt vzw hebben in het voorjaar 2011 een overeenkomst gesloten om het bossenbestand (280 ha) in beheer te geven. Natuurpunt zal (waar mogelijk) het bosareaal verder uitbreiden en toegankelijker maken. Op deze wijze wordt een groene gordel van ongeveer 300 hectare gerealiseerd rond Mechelen. Een ‘groene gordelcommissie’ werd begin 2012 opgericht. De commissie waakt over het beheer en de verdere uitbreiding van de groene gordel en de samenwerking tussen de diverse partners. In de commissie zetelen het OCMW, Natuurpunt, RLRL en de stad Mechelen. Stads(rand)bossen In het kader van diverse ruimtelijke planningsinitiatieven onderzoekt de stad de aanleg van nieuwe bossen (woonuitbreidingsproject Stuivenberg, woonuitbreidingsporject Spreeuwenhoek-Venne, stadsrandbos Kauwendaal). Bos struikheidestraat (Muizen) In 2011 werden in overleg met de Vlaamse overheid (ANB) afspraken gemaakt om een klein populierenbos in Muizen (Struikheidestraat) te kappen en opnieuw aan te planten. De kappingen werden in 2012 uitgevoerd. Voorlopig wordt niet voorzien in aanplantingen. Mogelijk wordt het gebied bestemd als waterbergingszone. HOOFDSTUK 8 – NATUUR

11


STAD MECHELEN

Biodiversiteitscharter Op 30/11/2011 heeft de stad een ‘Charter voor Biodiversiteit’ afgesloten met Natuurpunt vzw en een bijhorende intentieverklaring. De stad engageert zich om dringend en effectief samen te werken met de natuurvereniging om het verlies aan biodiversiteit terug te dringen. Prioriteit gaat naar het behoud en herstel van de valleigebieden van de Dijle, Zenne en Nete (met bijzondere aandacht voor de wetlands) en van belangrijke beken als Vrouwvliet, Stannebeek, Barebeek en Stenegootbeek, alsook naar diersoorten zoals zwaluwen, amfibieën, vleermuizen en libellen. Vanuit de Mechelse Milieuraad werd een biodiversiteitsgroep opgericht die een aantal keren per jaar vergadert met de verschillende groepen en organisaties met als bedoeling acties op elkaar af te stemmen. Natuurlijke ijspiste De Vlaamse overheid (ANB) is eigenaar van een 3-4 hectare groot gebied in de Vallei van de Zenne-Molenbeek. Het gebied is aangeduid als VEN-gebied. In samenwerking met de stad werd een natuurinrichtingsproject uitgewerkt om dit gebied als waterbergingszone in te richten voor de Molenbeek. In de winter kan deze zone als veilige (ondiepe) ijspiste worden gebruikt. De grondwerken werden in 2013 opgestart. Volkstuinen Volkstuintjes winnen aan populariteit. Op een wachtlijst staan intussen al zo’n 40 Mechelaars. De vraag naar een stuk grond om groenten en fruit te telen, leeft binnen diverse bevolkingsgroepen. De stad wil werk maken om bijkomende locaties te voorzien. Daarenboven verdwijnen er 38 volkstuintjes door de bouw van het nieuwe Sint-Maartenziekenhuis. In het kader van de projectoproep volkstuinen (plattelandsbeleid Vlaamse overheid) diende de stad in 2013 2 subsidiedossiers in (Oude Antwerpsebaan). De dossiers werden niet weerhouden voor subsidiering. Volkstuinen worden voorzien in het woonproject Spreeuwenhoek-Venne. Andere pistes zullen verder onderzocht worden om meer volktuintjes mogelijk te maken. Eglegemvijver Door ANB, in samenwerking met de stad, werd verder werk gemaakt van een meer natuurlijk beheer van de vijver en de omgeving. PURE Hubs De stad Mechelen en RURANT vzw werken samen aan het project PURE Hubs. Binnen dit Europees project PURE Hubs zijn er partners uit Duitsland, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Vlaanderen. Naast de stad Mechelen en RURANT vzw werken in Vlaanderen ook de steden Turnhout, Leuven en Antwerpen en de organisatie Boerenbond mee. Binnen dit project worden er knooppunten tussen de stad en het platteland ontwikkeld, die gebruikt kunnen worden als instrument voor een duurzame regionale ontwikkeling. Concreet wordt er gewerkt aan de relatie tussen de stad Mechelen en het aaneengesloten hoger gelegen gebied 'Hombeeks Plateau' dat bestaat uit de dorpen Heffen, Leest, Hombeek en de wijk Battel. Een intensieve gebiedswerking moet ervoor zorgen dat ondernemers nieuwe activiteiten kunnen ontwikkelen in relatie met de maatschappij, met wat 'de Mechelaar' wil. PURE Hubs Mechelen zal twee knooppunten creëren: - Het ontmoetingscentrum 'De Kettinghe' te Heffen (geopend in 2012): organisatie van educatieve en toeristische activiteiten om vanuit deze poort het platteland te ontdekken. - Een netwerk van ondernemers: om zo via samenwerking, HOOFDSTUK 8 – NATUUR

12


STAD MECHELEN

vorming, inspirerende uitstappen en uitwisseling een nieuwe dynamiek te creëren op het Hombeeks Plateau. Deze dynamiek zal ondernemers hopelijk stimuleren om op zoek te gaan naar extra activiteiten die kunnen plaatsvinden binnen hun bedrijf zoals een hoevewinkel, educatie, toerisme, zorg,… Binnen dit netwerk zullen ook mogelijkheden gezocht worden om ondernemers zichtbaar en kenbaar te maken op het Hombeeks Plateau, maar ook in de kern van de stad Mechelen. De samenwerking tussen de stadsdiensten, de lokale overheid, organisaties in het gebied en ondernemers staat centraal in dit gebied. Meer informatie op www.mechelen.be of www.purehubs.eu. In 2013 werd een brochure opgesteld (Mechels natuurlijk) waarin veertien Mechelse plattelandsondernemers er hun groenten en andere landbouwproducten in voorstellen. De brochure bevat ook een fietskaart die je langs de plattelandsondernemers leidt. Op 21/3/2013 werd een infoavond georganiseerd voor plattelandsondernemers om te weten te komen hoe een klas schoolkinderen of toeristen kan ontvangen worden op het bedrijf, hoe kan bijgedragen worden aan een aantrekkelijker landschap of er duurzame energie kan geproduceerd worden. Informatie en sensibilisatie: - Pers: 4/11/2013: Mechels natuurlijk; - Nieuwe Maan (september-oktober): Het Mechels Platteland. Proef van je eigen streek met Mechels Natuurlijk. Sigmaplan Het Sigmaplan is een veiligheidsproject met vertakkingen in heel Vlaanderen, dat als doel heeft de Schelde en haar zijrivieren veiliger, natuurlijker, economisch veerkrachtig en recreatief te maken. Begin 2012 startte Waterwegen en Zeekanaal (W&Z) met de werkzaamheden. [Meer info op www.sigmaplan.be] Planning 2014 Verder uitvoeren van beheersmaatregelen in Thiebroek en Den Battelaar. Verder uitvoeren van beheersmaatregelen in de stedelijke parkdomeinen (Tivoli, Papenhof en Kruidtuin). Verder voorzien van kwalitatieve groenelementen bij de (her)inrichting van het openbaar domein. Verder voorzien van begeleidend groen bij (grootschalige) inrichtingsprojecten. Verder zetten van diverse acties die bijdragen tot een kwaliteitsvol onderhoud, beheer en versterking van groen in de verstedelijkte omgeving (bebloemingsinitiatieven, tegeltuintjes…) Verder samenwerken met het RL Rivierenland, Natuurpunt vzw, provincie Antwerpen om soortgerichte initiatieven en projecten uit te werken.


13

autochtone soorten

Recommend Documents