Examenprogramma NBA Beroepsopleiding AA voor het Theoretisch examen Accountant Administratieconsulent september 2013 / augustus 2014
1
Inhoudsopgave 1.
NBA Beroepsopleiding AA
3
2.
Doelstelling van de opleiding
3
3.
Inhoud en niveau van de AA-opleiding
3
4.
Lesvorm waarbij de praktijk centraal staat
3
5.
Instroom in de NBA Beroepsopleiding AA
4
6.
Het opleidingsprogramma
5
7.
Vrijstellingsverzoeken
6
8.
Beschrijving per vak
7
9.
Regelgeving
36
10.
Overgangsregeling
41
2
1. NBA Beroepsopleiding AA De Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants
Accountantsopleiding omvatten: de onderwerpen
(CEA).
Deze
eindtermen
(NBA) biedt met de NBA Beroepsopleiding AA een kwalitatief hoogwaardige AA-opleiding op post-hboniveau aan. De NBA Beroepsopleiding AA kun je volgen bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
de niveau-aanduidingen de studiebelasting (European Credit Points = ECTS)
(HAN), Saxion Hogescholen (Enschede), AVANS+ (Breda), Fontys Hogescholen (Eindhoven) en het Suriname College of Accountancy (Suriname, Paramaribo).
Het rapport met eindtermen vind je op de website van de CEA (www.ceaweb.nl). Het examenprogramma van de NBA Beroepsopleiding AA is gebaseerd op de eindtermen van de CEA.
Het is ook mogelijk om je in te schrijven voor losse examens. Voorwaarde is dan wel dat je kunt aantonen dat je in het verleden voor het betreffende examenvak bij een door de CEA aangewezen opleiding
4. Lesvorm waarbij de praktijk centraal staat De kennisgebieden waar het AA-onderwijs zich met
onderwijs hebt gevolgd. Het inschrijfformulier voor de examens tref je aan op de website van de NBA (www.nba.nl). De NBA Beroepsopleiding AA is door de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding
name op richt, zijn financiële administratie, fiscaliteit, controle en advisering. De leerinhoud is in z’n algemeenheid te typeren als cognitieve kennis en cognitieve vaardigheden: het kennen van
(CEA) aangewezen als opleiding die gerechtigd is om de opleiding tot Accountant-Administratieconsulent te verzorgen.
feitelijke informatie en procedures en het kunnen toepassen en uitvoeren van regels. De (beroeps)praktijk vormt het uitgangspunt van het onderwijs. Je leert tijdens de NBA Beroepsopleiding
2. Doelstelling van de opleiding
AA de wet- en regelgeving toe te passen binnen de omgeving van het midden- en kleinbedrijf. De onderwijsinhoud en de onderwijsprocessen worden gekoppeld aan de beroepscontext in de vorm van
De AA-Accountant, de officiële titel is AccountantAdministratieconsulent, is een breed geschoolde adviseur die ondernemers bijstaat op diverse terreinen van de bedrijfsvoering. Je kunt daarbij denken aan administratieve dienstverlening, verslaglegging, accountantscontrole en financiële,
opgaven, werkstukken, casuïstiek, etc.
bedrijfseconomische, fiscale en branchespecifieke advisering. De AA-Accountant werkt voornamelijk in het midden- en kleinbedrijf. De AA-opleiding van de NBA Beroepsopleiding AA richt zich dan ook met
docentgestuurde manier van werken willen we een heldere, gestructureerde leersituatie voor jou creëren. Er wordt gewerkt met een beschrijving van wat er per vak beoogd wordt: een helder
name daar op. De AA-Accountant is een accountant met certificeringsbevoegdheid. Het kennisniveau stijgt daarom op onderdelen uit boven dat wat nodig is om
geformuleerde doelstelling per deelvak, een heldere opbouw van de leerstof, een heldere structuur in de les en directe feedback naar studenten voor een effectief leerproces. De docentgestuurde manier
als accountant binnen het midden- en kleinbedrijf te kunnen functioneren.
van werken is een krachtig benadering voor het aanleren van basiskennis en vaardigheden. Concreet betekent dit dat in de lessen de docent streeft naar effectief leren van de studenten. De docent:
3. Inhoud en niveau van de AA-opleiding In Nederland moeten de accountantsopleidingen (RA en AA) voldoen aan de eindtermen die zijn vastgesteld door de Commissie Eindtermen
Voor het AA-onderwijs wordt als basis een docentgestuurde benadering gekozen. Met de
is duidelijk in wat hij aan het eind van de les bereikt wilt hebben; geeft expliciet aan wat in de les van jou verwacht wordt (werken aan opdrachten, stellen van vragen, enz);
3
stimuleert je tot een actieve rol in de lessen en in het leerproces; geeft je de gelegenheid tot het oefenen (met
bacheloropleiding in het hoger onderwijs in een financieel-economische richting hebt afgerond. Hierop geldt echter de volgende uitzondering:
vraagstukken) onder begeleiding; geeft je tijdens het zelfwerken in de les gevraagd en ongevraagd feedback; zorgt voor een vriendelijke sfeer en geeft je
wanneer je voor een bacheloropleiding in een financieel-economische richting op het niveau van hoger onderwijs minimaal 180 ECTS hebt behaald, mag je maximaal 3 landelijke examenvakken bij de
veel positieve feedback; spoort je aan tot voldoende studiediscipline.
NBA Beroepsopleiding AA volgen en voor deze vakken de tentamens maken. Deze uitzondering heeft geen betrekking op de vakken Audit & Assurance 3, Bestuurlijke Informatieverzorging 3 en Externe
mate
van
Naar inzicht en ervaring van de AA-docent zal de mate van docentgestuurdheid van het onderwijs variëren: wanneer je veel voorkennis mist of minder zelfstandig bent, is docentgecentreerd onderwijs de
Verslaggeving 3. Deze vakken worden altijd na afronding van de bacheloropleiding gevolgd en getentamineerd. Met je afgeronde hbo-bacheloropleiding en de NBA
aangewezen methode. Het studentgecentreerd leren is van toepassing als je significante verwante kennis bezit en een groter beroep op je zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid mogelijk is.
Beroepsopleiding AA moet je aan de gehele set van eindtermen van de CEA voldoen. Dat betekent in veel gevallen dat je na de hbo-bacheloropleiding eerst een schakelprogramma moet volgen voordat je kunt
Als onderwijsvorm voor het AA-onderwijs is gekozen voor contactonderwijs. Uitgangspunten voor het contactonderwijs:
starten met de NBA Beroepsopleiding AA. De omvang van het schakelprogramma is afhankelijk van je vooropleiding. De meeste deelnemers aan de NBA Beroepsopleiding
De AA-opleiding leidt op voor landelijke examens. Deze examens worden in de regel twee keer per jaar afgenomen op vaste examendata. De AA-student wordt doelgericht opgeleid voor
AA hebben een opleiding Financieel-Economisch Management, een SPD- of een HEAO-BE-opleiding gevolgd, maar ook deelnemers met een andere financieel-economische opleiding op hbo- of wo-
een bepaald examenmoment. Dat betekent dat de einddata van de opleidingen afgestemd zijn op de (landelijk externe) examendata.
niveau zijn van harte welkom.
Met deze onderwijsvorm richt de NBA Beroepsopleiding AA zich primair op de student die behoefte heeft aan regelmatig contact met docenten en regelmatig lesbijeenkomsten wil volgen om op deze manier een regelmatig studieritme aangereikt te krijgen. Ook is dit onderwijstype beter geschikt voor studenten die weinig studiediscipline hebben en de lesbijeenkomsten nodig hebben (of gebruiken) als stok achter de deur om tijd te besteden aan de studie. De examinering bestaat uit schriftelijke examens.
5. Instroom in de NBA Beroepsopleiding AA De NBA Beroepsopleiding AA is een post-hboopleiding. Dat wil zeggen dat instroom in de NBA Beroepsopleiding AA mogelijk is wanneer je een
4
6. Het opleidingprogramma a) In de bacheloropleiding zijn de eerste beginselen
overige ondersteunende vakken grotendeels afgerond. Voor deze vakken geldt een minimale
van de kernvakken, de kernvak gerelateerde bedrijfseconomische accountantsvakken en de
studieomvang:
Eerste beginselen van de kernvakken: Audit & Assurance 1 Bestuurlijke Informatieverzorging 1
Minimum aantal ECTS: 8 8
Externe Verslaggeving 1 Kernvak gerelateerde vakken: Boekhouden Management Accounting Financieel Management/Financiering Management en Organisatie Corporate Governance Extra credits in één of meer vakgebieden Overige ondersteunende vakken: Recht (Sociaalrecht en Privaatrecht) Belastingrecht Algemene Economie Wiskunde en Statistiek Extra credits in 1 of meer vakgebieden
8 Minimum aantal ECTS: 16 13 13 4 3 6 Minimum aantal ECTS: 10 0 4 6 9
Deficiënties bij bovenstaande vakken moeten in overleg met de onderwijscoördinator van de accountantsopleiding van de betreffende onderwijsinstelling in een schakelprogramma
Governance en het examen Audit & Assurance 1 maken en met een voldoende afronden. HEAO-BE’ers moeten daarnaast over het algemeen in het schakelprogramma het vak Recht (privaatrecht en
worden weggewerkt. Studenten van de opleiding Financieel-Economisch Management, de SPD- of de BE-opleiding moeten in een schakelprogramma, afhankelijk van het gevolgde
sociaal recht) afronden. De deficiëntie voor het deelvak Audit & Assurance 1 kan via het examencircuit van de NBA Beroepsopleiding AA of via een schoolexamen
curriculum, meestal nog het examen Corporate
worden weggewerkt.
5
b) Het examenprogramma van de NBA Beroepsopleiding AA omvat de volgende vakken: Kernvakken: Audit & Assurance 2 Audit & Assurance 3 A
Aantal ECTS: 10 8
Audit & Assurance 3 B Totaal
4 22
Bestuurlijke Informatieverzorging 2
14
Bestuurlijke Informatieverzorging 3 Totaal
8 22
Externe Verslaggeving 2
12
Externe Verslaggeving 3 Totaal
10 22
Kernvak gerelateerde vakken:
Minimum aantal ECTS:
Management Accounting (als onderdeel van STM) Financieel Management/Financiering (als onderdeel van STM)
3
Management en Organisatie (als onderdeel van STM)
4
Overige ondersteunende vakken: Belastingrecht (als onderdeel van FA1,2) Profielvakken Fiscale Advisering 1 + 2 Strategisch management
3
Minimum aantal ECTS: 14 Aantal ECTS: 14 0
7. Vrijstellingsverzoeken
je vrijstelling wilt verkrijgen voor één of meer vakken van de NBA Beroepsopleiding AA;
Je kunt bij de NBA een vrijstelling aanvragen. Dat doe je als: het curriculum van de vooropleiding waarover je vrijstelling aanvraagt bij de onderwijsinstelling
je na het behalen van alle vakken het theoretische getuigschrift van de NBA Beroepsopleiding AA wilt aanvragen.
waar je toegelaten wilt worden tot de NBA Beroepsopleiding AA, onbekend is;
Het formulier waarmee je vrijstellingen kunt aanvragen, tref je aan op de website van de NBA (www.nba.nl).
6
8. Beschrijving per vak In dit hoofdstuk wordt per (deel)vak aangegeven: wat met het vak beoogd wordt; welke onderwerpen op welk niveau behandeld; de doelstelling per deelvak;
worden
Per (deel)vak wordt per onderwerp het niveau aangegeven waarop de kennis verworven (en toegepast) dient te worden. Hieronder de beschrijving van de niveaus die door de CEA onderscheiden worden:
de ingangseis per deelvak; de literatuur; de toetsing.
Niveau 1
Omschrijving Begrip hebben van Inzicht hebben in Hoofd- en bijzaken kunnen onderscheiden Kennis van regels, principes, generalisaties, theorieën, structuren Consequenties kunnen trekken die niet expliciet gegeven zijn
2
Kunnen toepassen van kennis in nieuwe situaties Het verduidelijken, in vraag stellen, in samenstellende elementen ontleden van de inhoud. De reden kunnen geven waarom iets op een bepaalde manier gedaan is of gebruikt is; kunnen redeneren, kunnen analyseren
3
Diepgaand inzicht hebben in Denken dat creatief van aard is. De inhoud grotendeels zelf samenstellen Kritisch kunnen denken
Toelichting: Niveau 1 heeft betrekking op het reproduceren
economische motieven, relevante wet- en regelgeving en institutionele kaders, alsmede
het kunnen eenvoudige
diepgaand inzicht hebt in de ethische aspecten van de beroepsuitoefening; je kennis hebt van de functie van het accountantsberoep in ‘corporate governance’ en
praktijksituaties. Niveau 3 heeft betrekking op het kunnen toepassen van de verworven kennis in complexe situaties. Op dit niveau is sprake van een
de verslaggevingsketen in het bijzonder; je ethische aspecten in een specifieke opdracht kunt onderkennen en (ethische) dilemma’s gemotiveerd weet op te lossen;
integrale aanpak.
je gemotiveerd de aanvaardbaarheid, rationaliteit en uitvoerbaarheid van een specifieke opdracht uiteen kunt zetten met een oriëntatie op de doelstelling van de opdracht;
van kennis en conclusies. Niveau 2 heeft toepassen van
het
kunnen
betrekking kennis
op in
trekken
van
8A. Audit & Assurance Het vak Audit & Assurance is opgedeeld in drie deelvakken en praktijkopdrachten: Audit & Assurance 1 Audit & Assurance 2
je een grondige en onderbouwde analyse kunt geven van de controlerisico's in een specifieke situatie; In die risicoanalyse dien je ook aandacht te
Audit & Assurance 3A + 3B Met het vak Audit & Assurance wordt beoogd dat: je kennis hebt van de grondslagen van de
schenken aan de risico's op het terrein van de interne beheersing (inclusief administratieve organisatie en interne controle) en op het terrein van de externe verslaggeving voor zover
beroepsuitoefening onder meer bestaande uit
van belang voor de financial audit. De bedoelde
7
situaties kunnen zowel opdrachten tot controle van de jaarrekening als bijzondere opdrachten betreffen.
verantwoording op basis van de beschikbare controle-informatie evenals de formulering van dit oordeel.
je gemotiveerd een oplossingsrichting kunt aangeven voor specifieke vraagstukken, in het bijzonder de identificatie van de controleinformatie die nodig is als deugdelijke
Het vak Audit & Assurance 1 maakt geen deel uit van de NBA Beroepsopleiding AA maar wordt wel door de NBA Beroepsopleiding AA aangeboden. De NBA geeft voor het behalen van dit vak certificaten af.
grondslag voor de uitvoering van de desbetreffende opdracht; je op basis van de beschikbare controleinformatie een oordeel kunt vormen en kunt
De deelvakken Audit & Assurance 1, Audit &
beargumenteren ten aanzien van een specifiek controlevraagstuk met inachtneming van de relevante wet- en regelgeving, evenals de formulering van het oordeel kunnen geven;
Assurance 2 en Audit & Assurance 3 zijn zo opgebouwd dat het volgtijdelijk volgen van deze deelvakken aanbevolen wordt. Hetzelfde geldt voor de deelvakken Externe Verslaggeving 2 en
je in staat bent de hoofdlijnen van een accountantsverslag en overige rapportage ten behoeve van de directie en organen belast met governance te beschrijven;
Externe Verslaggeving 3. Ook voor de vakken Bestuurlijke Informatieverzorging 2 en Bestuurlijke Informatieverzorging 3 wordt het volgtijdelijk volgen van deze vakken aanbevolen.
je in staat bent je een objectief oordeel te vormen over de getrouwheid van een
8
Het programma Audit & Assurance Onderwerp
Eindniveau Eindniveau zoals beA&A-1 paald door de CEA
Toepassing van het institutioneel kader dat geldt voor de uitoefening van de
3
controlefunctie. Dit betreft in het bijzonder: WTA, WAB, WTRA; BTA; Verordening accountantsorganisaties ; VGC; COS;
Eindniveau Eindniveau A&A-2 A&A-3 A
1 1 1
2 1 2
2 1 2
1 1
2 2
3 3
1
2
3
Nadere voorschriften onafhankelijkheid; Nadere voorschriften accountantskantoren terzake van
Eindniveau A&A-3 B
1
assurance-opdrachten, aan assurance verwante opdrachten; Tuchtrechtspraak. 2
1
Historische ontwikkeling van financial auditing
1
1
Kennis van algemene theorieën die het fenomeen auditing trachten te verklaren (als vertrouwens-, agency-, insurance- en information theory).
1
1
Proces van oordeelsvorming en de fundamentele beginselen van beroepsethiek voor accountants.
3
1
Positie van de accountant binnen het
2
Markt voor financial audit (o.a. kennis
2
van de marktpartijen evenals van vraag- en aanbodfactoren zoals concurrentie en aansprakelijkheid) en rol van financial audit binnen corporate governance (codes).
2
3
2
systeem van governance in de desbetreffende huishouding, in het bijzonder de relatie met de raad van commissarissen of/en het auditcommittee dan wel andere toezichthouders (waaronder AFM, BFT, DNB).
9
Onderwerp
Eindniveau Eindniveau zoals beA&A-1 paald door de CEA
Eindniveau Eindniveau A&A-2 A&A-3 A
Kwaliteitsbewaking op het niveau van beroep, kantoororganisatie en
3
1
3
3
1
3
3
1
2
1
1
Invloed van andere (internationale) organisaties (zoals PCOAB, EU, SEC) op het functioneren van accountants.
1
1
Belangrijkste aspecten van het
1
1
Eindniveau A&A-3 B
individuele opdrachten. Proces van opdrachtaanvaarding respectievelijk voortzetten van een opdracht, alsmede kennis van de daarmee verbonden wet- en regelgeving. Daarbij komen onder meer algemene aspecten aan de orde zoals objectiviteit en onafhankelijkheid, vaststelling uitvoerbaarheid, rationaliteit en risicomanagement waaronder begrepen: Inzicht in organisatorische aspecten zoals teamsamenstelling, planning, procesbewaking, dossiervorming. Specifieke richtlijnen m.b.t. de uitvoering van controle-opdrachten &
3
3
overige assurance-opdrachten, waaronder Audit Related Services. Voorbeelden van specifieke richtlijnen zijn specifieke onafhankelijkheidsregels en regels op het gebied van Wwft. Invloed van internationale accountantsorganisaties (zoals IFAC, FEE) op (de uitvoering van) assurance services en wet- en regelgeving gericht op accountants in Nederland en Europa.
accountantsberoep en beroepsopvattingen in de EU en de Verenigde Staten, specifiek met betrekking tot de financial audit.
10
Onderwerp
Eindniveau Eindniveau zoals beA&A-1 paald door de CEA
Eindniveau Eindniveau A&A-2 A&A-3 A
Proces van financial auditing: fasering controleproces (planning, uitvoering,
3
2
3
3
3
1
2
3
3
1
2
3
3
1
2
3
3
2
2
3
Eindniveau A&A-3 B
evaluatie, afronding en rapportage). Opstellen in hoofdlijnen van een controleplan voor een verantwoording als geheel en controleplan voor specifieke onderdelen van een verantwoording. Verschillende aspecten die het controlerisico bepalen (inherente risico, interne controlerisico en detectierisico) waaronder: begrijpen van de doelstellingen, strategie en activiteiten van de onderneming, de interne en externe omgeving, ondernemingsrisico’s en procesrisico’s, kritische succesfactoren en prestatieindicatoren en moderne interne beheersingsconcepten in het kader van de Audit & Assurance; kennis van het materialiteitsbegrip en methoden om deze te bepalen; kennis van uitvoering controleplan/werkprogramma op het niveau van een post, proces, doelstelling, risico, controlemiddel/techniek; alsmede de door de accountant toe te passen geautomatiseerde hulpmiddelen bij de uitvoering van financial audits (zoals CAATS). Eisen waaraan een systeem van interne beheersing moet voldoen in het kader van de risicoanalyse en de evaluatie van interne beheersing. Onderkennen van fraudesignalen en het
3
adequaat opvolging daaraan geven
11
Onderwerp
Eindniveau Eindniveau zoals beA&A-1 paald door de CEA
Eindniveau Eindniveau A&A-2 A&A-3 A
Invloed van geautomatiseerde systemen (van de gecontroleerde) op
3
3
Eindniveau A&A-3 B
3
planning, uitvoering, evaluatie en rapportering van financial audits. Eisen van wet- en regelgeving waaraan een financiële
3 2
verantwoording moet voldoen. IFRS. BW II titel 9/Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving als onderdeel van
1
3
2
3
3
3
2
3
3
het toetsingskader bij de financial audit. Financial audit methoden, middelen en technieken, aard, omvang
3
(deelwaarnemingen waaronder steekproeven) en tijdstip van te vergaren bewijsmateriaal, zowel op het niveau van een post als op het niveau van een proces. Gebruik maken van de werkzaamheden van:
3 2
andere accountants (waaronder het optreden als groepsaccountant); andere deskundigheden. Afronding van de controle inclusief het
3
1
3
1
2
3
proces van oordeelsvorming en inclusief de evaluatie van de bevindingen en besluitvorming ten aanzien van de af te geven verklaring. Aandacht dient te worden geschonken aan de verantwoordelijkheid van de accountant voor het jaarverslag. Bijzondere onderwerpen die in de afronding aan de orde kunnen komen: gebeurtenissen na balansdatum, niet uit de balans blijkende verplichtingen, problematiek met betrekking tot verslaggeving en controle in geval van transacties tussen verbonden partijen, going concern problematiek. Rapportering van bevindingen:
3
verklaringen, managementletters en overige rapporteringsvormen (waaronder rapportering via
12
elektronische weg) , inclusief kennis en inzicht in de reikwijdte van de verantwoordelijkheid van de accountant terzake.
Overige Assurance Services Onderwerp
Eindniveau Eindniveau zoals beA&A-1 paald door de CEA
Behoefte aan assurance services in algemene zin (betrouwbaarheid en relevantie van informatie, corporate governance, stakeholder identification,
3
Eindniveau Eindniveau A&A-2 A&A-3 A
Eindniveau A&A-3B
3
duurzaamheid, enz.). Assurance framework (IFAC) en verschillende objecten van assurance
3
1
3
services (data, processen/systemen en gedrag). Assurance proces in algemene zin (planning, uitvoering, evaluatie en
3
3
rapportage) alsmede begrip van specifieke elementen (mate van zekerheid, standaarden en criteria). Aantal assurance services zoals
2
2
2
2
2
2
2
2
beoordeling van financiële informatie, assurance m.b.t. niet financiële informatie, compliance onderzoeken, onderzoeken ten behoeve van de overheid (rechtmatigheidsaspect), andere bijzondere onderzoeken gericht op het verschaffen van zekerheid. (waaronder bijzondere controleopdrachten volgens NV COS 800) Opstellen hoofdlijnen plan van uitvoering dergelijke assurance services en uitvoeringsplan op onderdelen. Beoordeling van de uitkomsten van het onderzoek en de invloed hiervan op het af te geven oordeel. Rapportering uitkomsten andere assurance services: invloed van de aard van de opdracht op de rapporteringsvorm, soorten rapportering enz.
13
Communicatie van de accountant /assurance provider met stakeholders.
2
2
Internationale ontwikkelingen op het
1
1
gebied van assurance services waaronder continuous assurance.
Overige Services Onderwerp
Eindniveau Eindniveau zoals beA&A-I paald door de CEA
Samenstelopdrachten en specifiek
3
3
3
1
Eindniveau Eindniveau A&A-2 A&A-3 A
Eindniveau A&A-3 B
overeengekomen werkzaamheden (in het bijzonder de verschillen ten opzichte van controle- en beoordelingsopdrachten): Samenstelopdrachten doelstelling en algemene uitgangspunten; vaststellen van de opdrachtvoorwaarden; planning, dossiervorming, uit te voeren werkzaamheden; rapportering. Opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden met betrekking tot
3
financiële informatie: doelstellingen algemene uitgangspunten; vaststellen van de opdrachtvoorwaarden; planning, dossiervorming, uit te voeren werkzaamheden; rapportering Opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden met betrekking tot niet
2
2
2
2
financiële informatie Transactiegerelateerde adviesdiensten
14
AA3A
Toepassing NV Cos:
240
AA1 2400 2410
4410
Opdrachten tot het beoordelen van financiële overzichten Het beoordelen van tussentijdse financiële informatie door de accountant van de entiteit Opdrachten tot het samenstellen van financiële overzichten
AA2 200
210 220 230 240
250
260 265
300 315
320 330
Algehele doelstellingen onafhankelijke accountant,
van alsmede
de het
uitvoeren van een controle overeenkomstig de Standaarden Overeenkomen van de voorwaarden van controleopdrachten Kwaliteitsbeheersing voor een controle van financiële overzichten Controledocumentatie Verantwoordelijkheden van de accountant met betrekking tot fraude in het kader van een controle van financiële overzichten Het in aanmerking nemen van wet- en regelgeving bij een controle van financiële overzichten Communicatie met de met governance belaste personen Het meedelen van tekortkomingen in de interne beheersing aan de met governance belaste personen en het management Planning van een controle van financiële overzichten Risico’s op een afwijking van materieel belang identificeren en inschatten door inzicht te verwerven in de entiteit en haar omgeving Materialiteit bij de planning en uitvoering van een controle Inspelen door de accountant op ingeschatte risico's
Het gebruiken van steekproeven bij een controle 5500N Transactiegerelateerde adviesdiensten
250
402 450
Verantwoordelijkheden
van
de accountant
met betrekking tot fraude in het kader van een controle van financiële overzichten Het in overweging nemen van wet- en regelgeving bij een controle van financiële overzichten Controleoverwegingen wanneer een entiteit gebruik maakt van een serviceorganisatie Evaluatie van tijdens de controle onderkende
500 501
afwijkingen Controle-informatie Controle-informatie-Specifieke overwegingen voor geselecteerde items
505 510 520 540
Externe confirmaties Initiële controleopdrachten - Beginsaldi Cijferanalyses De controle van schattingen, met inbegrip
550 560
van schattingen van reële waarde, alsmede van de toelichtingen daarop Verbonden partijen Gebeurtenissen na de einddatum van de
570 580 600
verslagperiode Continuïteit Schriftelijke bevestigingen Bijzondere overwegingen – en controles van
610
financiële overzichten van een groep (inclusief de werkzaamheden van accountants van groepsonderdelen) Gebruikmaken van de werkzaamheden van
620
700 705
706
530
710
interne auditors Gebruikmaken van de werkzaamheden van een door de accountant ingeschakelde deskundige Het vormen van een oordeel en het rapporteren over financiële overzichten Aanpassingen van het oordeel in de controleverklaring van de onafhankelijke accountant Paragrafen ter benadrukking van bepaalde aangelegenheden en paragrafen inzake overige aangelegenheden in de controleverklaring van de onafhankelijke accountant Ter vergelijking opgenomen informatie Vergelijkende cijfers en vergelijkende financiële overzichten
15
720
De verantwoordelijkheden van de accountant met betrekking tot andere informatie in documenten waarin gecontroleerde financiële overzichten zijn opgenomen
OOB 3410N Assurance-opdrachten betreffende emissie verslagen 3850N Assurance- en overige opdrachten betrekking tot prospectussen
met
AA3B 800
805
810 3000
3400 3402
4400
Bijzondere overwegingen-Controles van financiële overzichten die zijn opgesteld in overeenstemming met stelsels voor bijzondere doeleinden Bijzondere overwegingen - Controles van een enkel financieel overzicht en controles van specifieke elementen, rekeningen of items van een financieel overzicht Opdrachten om te rapporteren betreffende samengevatte financiële overzichten Assurance-opdrachten anders dan opdrachten tot controle of beoordeling van historische financiële informatie Onderzoek van toekomstgerichte financiële informatie Assurance-rapporten betreffende interne beheersingsmaatregelen bij een serviceorganisatie Opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden met betrekking tot financiële informatie
16
Toepassing wet- en regelgeving Bij het vak Audit & Assurance is het van groot
aangegeven op welk niveau bij welk deelvak je met welke wet- en regelgeving moet kunnen omgaan.
belang dat je op een goede wijze met de wet- en regelgeving kunt omgaan. In de Handleiding Regelgeving Accountancy (HRA) is de meeste regelgeving opgenomen die betrekking heeft op het
Gerelateerd aan de wet- en regelgeving wordt van jou ook verwacht dat je met ethische vraagstukken kunt omgaan en dat je vraagstukken vanuit een professioneel kritische instelling kunt benaderen.
functioneren tabel wordt
van
accountants.
In
onderstaande
Handleiding Regelgeving Accountancy (HRA)
Niveau A&A-1
Niveau A&A-2
Niveau A&A-3A
2
2
Niveau A&A-3B
Ter introductie Algemene Inleiding Handleiding Regelgeving Accountancy
1
Wetgeving Wet op de AccountantsAdministratieconsulent
1
Wet Tuchtrechtspraak Accountants Wet Toezicht Accountantsorganisaties Besluit Toezicht Accountantsorganisaties
2
2
Koninklijk besluit inwerkingtreding Wet
2
2
2
3
Toezicht Accountantsorganisaties en Besluit Toezicht Accountantsorganisaties Verordeningen Verordening gedragscode
1
Verordening op de Periodieke Preventieve Toetsing
2
Verordening Accountantsorganisatie
1
1
Nadere voorschriften onafhankelijkheid
2
3
Nadere voorschriften inzake
2
3
Nadere voorschriften
accountantskantoren ter zake door of namens deze kantoren uitgevoerde assurance-opdrachten, anders dan wettelijke controles in de zin van de Wet Toezicht Accountantsorganisaties Nadere voorschriften accountantskantoren ter zake van assurance-opdrachten
2
2
Nadere voorschriften controle- en overige standaarden
2
3
Richtlijnen voor de kwaliteitsbeheersing 1 (RKB1)
3
2
17
8A.1. Doelstelling Audit & Assurance 1: het
Nadere Voorschriften onafhankelijkheid van de openbaar AA-Accountant Wtra
samenstellen van jaarrekeningen en met de beginselen van de accountantscontrole. Je leert welke wet- en regelgeving van toepassing is bij de accountantscontrole.
Wwft Grondslagen van Auditing & Assurance (Theorie + Toepassingen), B. Majoor en J. van Kollenburg, Noordhoff Uitgevers B.V.
Ingangseis Audit & Assurance 1: Je bent bezig met een bedrijfseconomische hbobacheloropleiding.
Auditing, Assurance & Risk, W. Robert Knechel, Steven E. Salterio & Brian Ballou, Thomson South Western NBA Praktijkhandreiking 11.09; verantwoorde-
Literatuur Audit & Assurance 1: Grondslagen van Auditing & Assurance (Theorie + Toepassingen), B. Majoor en J. van
lijkheid van de accountant bij de toetsing van in het jaarverslag opgenomen corporate governance Artikelen omtrent ethiek en de professioneel
Je
maakt
kennis
met
de
beginselen
van
Kollenburg, Noordhoff Uitgevers B.V. NV COS 4410, Opdracht tot het samenstellen van financiële informatie NOvAA-Leidraad 14: opdrachten in de mkbpraktijk VGC Artikelen omtrent ethiek en de professioneel kritische instelling Toetsvorm: Een schriftelijk tentamen. Kennisgerichte toetsing.
8A.2. Doelstelling Audit & Assurance 2: Je leert bij Audit & Assurance 2 de wet- en regelgeving toe te passen bij eenvoudige cases. Ingangseis: Je bent toelaatbaar tot de NBA Beroepsopleiding AA en je hebt Audit & Assurance I behaald. Literatuur Audit & Assurance 2: Handleiding Regelgeving Accountancy (HRA) editie 2012 + update april 2013 (uitgave NBA Amsterdam) Studenteneditie VRA VGC WTA/BTA Verordening Accountantsorganisaties
kritische instelling Aanbevolen (ondersteunende) literatuur: Compendium Accountancy deel 1A
en
1B
respectievelijk wet- en regelgeving en controle van de jaarrekening Accountant (periodieke uitgave NBA Amsterdam) Auditing Essentials, Brenda Westra (uitgave Pentagan Publishing) Boekenreeks Succesvol studeren voor auditing, Brenda Westra (uitgave Pentagan Publishing) Audit Alert (downloaden via de website van de NBA) NOvAA Leidraad geautomatiseerde beschikbaar)
12; de AA omgeving
in een (digitaal
Toetsvorm: Een schriftelijk tentamen. Bij het tentamen wordt met name getoetst of je in staat bent de wet- en regelgeving in eenvoudige praktijksituaties toe te passen. Tijdens het examen mag je alle relevante wet- en regelgeving meenemen.
8A.3. Doelstelling Audit & Assurance 3A: Je kunt de wet- en regelgeving toepassen op
Nadere Voorschriften accountantskantoren inzake Assurance- en aan assurance verwante opdrachten Wet op het accountantsberoep
complexe cases, je kunt tevens de verschillende typologieën onderscheiden.
NV COS
Je bent toelaatbaar tot de NBA Beroepsopleiding AA en je hebt Audit & Assurance 2 behaald.
Ingangseis:
18
Literatuur Audit & Assurance 3A: Handleiding Regelgeving Accountancy (HRA) editie 2012 + update april 2013 (uitgave NBA
regelgeving in complexe praktijksituaties toe te passen. Gegevens worden ongeordend gepresenteerd en hebben raakvlakken met andere
Amsterdam) Studenteneditie VRA VGC WTA/BTA
vakgebieden (op niveau 1 en/of niveau 2), zoals Externe Verslaggeving en Bestuurlijke Informatieverzorging, waardoor integrale afwegingen gemaakt moeten worden. De onderdelen
Verordening Accountantsorganisaties Nadere Voorschriften accountantskantoren inzake Assurance- en aan assurance verwante opdrachten
van het examen die betrekking hebben op andere vakgebieden dan het vakgebied Audit & Assurance, worden voorafgaand aan het examen benoemd. Voorafgaand aan het examen worden daartoe
Wet op het accountantsberoep NV COS Nadere Voorschriften inzake onafhankelijkheid van de openbaar AA-Accountant
aanwijzingen gegeven en/of materiaal beschikbaar gesteld.
Wwft Wtra Leerboek Accountantscontrole, delen 4 en 5: algemene controle (1,2) en deel 6: typologie
regelgeving meenemen.
accountantscontrole, Frielink & Van Kollenburg, Educatieve Partners Nederland Grondslagen van Auditing & Assurance (Theorie + Toepassingen), B. Majoor en J. van
Tijdens het examen mag je alle relevante wet- en
8A.3. Doelstelling Audit & Assurance 3B: Bij Audit & Assurance 3B worden de bijzondere onderzoeken behandeld. Je kunt aantonen dat je weet hoe je een bijzonder onderzoek moet
Kollenburg, Noordhoff Uitgevers B.V. Auditing, Assurance & Risk, W. Robert Knechel, Steven E. Salterio & Brian Ballou, Thomson South Western
verrichten.
NBA Praktijkhandreiking 11.09; verantwoordelijkheid van de accountant bij de toetsing van in het jaarverslag opgenomen corporate governance
en je hebt Audit & Assurance 2 behaald.
Artikelen omtrent ethiek en de professioneel kritische instelling Aanbevolen (ondersteunende) literatuur:
Ingangseis: Je bent toelaatbaar tot de NBA Beroepsopleiding AA
Literatuur Audit & Assurance 3B: Handleiding Regelgeving Accountancy
(HRA)
editie 2012 + update april 2013 (uitgave NBA Amsterdam) Studenteneditie VRA VGC
Compendium Accountancy deel 1A en 1B respectievelijk wet- en regelgeving en controle van de jaarrekening Accountant (periodieke uitgave NBA Amsterdam)
WTA/BTA Verordening Accountantsorganisaties Nadere Voorschriften accountantskantoren inzake Assurance- en aan assurance verwante
Auditing Essentials, Brenda Westra (uitgave Pentagan Publishing) Boekenreeks Succesvol studeren voor auditing, Brenda Westra (uitgave Pentagan Publishing)
opdrachten Wet op het accountantsberoep NV COS Nadere Voorschriften inzake onafhankelijkheid
Audit Alert (downloaden via de website van de NBA)
van de openbaar AA-Accountant Wwft Wtra Auditing & Assurance, Bijzondere opdrachten,
Toetsvorm: Een schriftelijk tentamen. Bij het tentamen wordt met name getoetst of je in staat bent de wet- en
B. Majoor (Noordhoff Uitgevers B.V.)
19
Artikelen omtrent ethiek en de professioneel kritische instelling
en andersoortige processen, zoals geografische, productgeoriënteerde processen; je in staat bent het risico te minimaliseren dat
Aanbevolen (ondersteunende) literatuur: Compendium van de accountantscontrole, deel 3A Bijzondere onderzoeken, Brenda Westra (uitgave Pentagan Publishing)
er beslissingen worden genomen die de realisatie van de organisatiedoelstellingen negatief beïnvloeden; je in staat bent risicomanagement binnen
Leerboek Accountantscontrole, deel 7A + B, Bijzondere Onderzoeken, Frielink & Van Kollenburg, Educatieve Partners Nederland
organisaties toe te passen zodat er een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen ten aanzien van het behalen van de organisatiedoeleinden;
Toetsvorm: Het schrijven van een essay waarin praktijkcases worden beschreven of het maken van een landelijk examen. De betreffende praktijkcases gaan over
je kennis hebt van een breed scala aan ITtoepassingen en je doorgrondt welke effecten de IT heeft op de informatieverzorging en de bedrijfsvoering;
bijzonder onderzoek. Bij het schrijven van praktijkcases laat je zien hoe je een bijzonder onderzoek moet verrichten (van de opdrachtbevestiging tot en met de rapportage aan
je weet wat er onder relevante kennis wordt verstaan en je begrijpt welke invloed relevante informatie heeft op het besluitvormingsproces; je weet op welke wijze je kunt nagaan of de
de klant).
beschikbare informatie betrouwbaar is en je doorgrondt wat het belang is van betrouwbare informatie; je in staat bent een beheersingssysteem te
8B. Bestuurlijke Informatieverzorging Het vak Bestuurlijke Informatieverzorging opgedeeld in drie deelvakken: Bestuurlijke Informatieverzorging 1 Bestuurlijke Informatieverzorging 2
is
Bestuurlijke Informatieverzorging 3 Met het vak Bestuurlijke wordt beoogd dat:
ontwerpen dat bijdraagt aan het bewaken van de activa; je in staat bent regels uit de wet- en regelgeving toe te passen die expliciet betrekking hebben op de interne beheersing van organisaties.
Informatieverzorging Het vak Bestuurlijke Informatieverzorging 1 maakt
je in staat bent om te doorgronden welke invloed de factor mens heeft op het functioneren van organisaties; je in staat bent de informatieverzorgende
geen deel uit van de AA opleiding. De vakken Bestuurlijke Informatieverzorging 1, Bestuurlijke Informatieverzorging 2 en Bestuurlijke Informatieverzorging 3 worden bij voorkeur
processen te clusteren naar taken, taken naar functies en functies naar organisatorische eenheden; je in staat bent de interne beheersing in
volgtijdelijk behaald. In onderstaande tabel zijn de onderwerpen met bijbehorend niveau aangegeven. De onderwerpen zijn gestructureerd naar tien thema’s.
verband te brengen met functionele processen
20
Onderwerp
Eindniveau zoals bepaald door de CEA
Eindniveau BIV 2
Eindniveau BIV 3
2
2
1. Mensen De wederzijdse beïnvloeding tussen internal control en
1
management control De effecten van prestatieprikkels op de controleomgeving
1
De effecten van maatregelen van interne beheersing op het gedrag van mensen in organisaties en de daaruit voortvloeiende
2
informatiebehoeften en behoefte invloed op de verantwoordingsinformatie uit te oefenen Het belang van de controleomgeving en ethisch gedrag van
2
mensen voor de internal control en frauderisico Een beheersingssysteem beoordelen dat zowel elementen van internal control als elementen van management control in een goede onderlinge balans omvat
3
3
2. Structuren De wederzijdse beïnvloeding tussen organisatiekunde, systemen van interne beheersing en de daarbij passende bestuurlijke
1
informatieverzorging De verschillen tussen controletechnische functiescheiding en arbeidsverdeling
2
De zwakke en sterke punten van bepaalde organisatiestructuren
1
2
en de betekenis daarvan voor de beheersingssystemen van organisaties De relatie tussen organisatiestructuren, informatiebehoeften en
2
2
De basiskenmerken van een informatiesysteem beschrijven dat aansluit bij de organisatiestructuur van verschillende typen organisaties
2
2
Een bestuurlijk informatieverzorgingssysteem ontwerpen dat aansluit bij de organisatiestructuur van verschillende typen organisaties
3
3
informatiestromen
3. Processen De kenmerken van XBRL en van BPR en de relatie tussen BPR en ERP
1
De gevolgen van BPR voor de interne beheersing en de
1
bijbehorende bestuurlijke informatie De wijze waarop processen worden ontworpen
1
De relaties tussen verschillende processen in organisaties
2
2
1
1
beschrijven aan de hand van criteria op het terrein van de interne beheersing en informatiestromen De betekenis van informatieverzorging en daarbij in te zetten IT voor het in stand houden dan wel verbeteren van de efficiëntie en effectiviteit van de bedrijfsvoering De afweging maken tussen een procesoriëntatie en een traditionele functionele structuur op basis van criteria op het
3
3
terrein van de interne beheersing
21
Onderwerp
Eindniveau zoals bepaald door de CEA
Eindniveau BIV 2
Eindniveau BIV 3
Een bestuurlijke informatieverzorging ontwerpen (inclusief de
3
3
COSO-ERM model
1
1
De betekenis van de begrippen efficiëntie en effectiviteit van de bedrijfsvoering
1
1
De maatregelen van interne beheersing die bijdragen aan het in
1
1
2
2
1
1
De wijze waarop interne beheersingsmaatregelen kunnen worden ingezet bij het implementeren van de strategieën van organisaties
1
1
De factoren die bijdragen aan een verbeterde efficiëntie en effectiviteit van de gegevensverwerkende en rapportage processen
1
1
Het belang van een goede documentatie van beheersingsmaatregelen gericht op de efficiëntie en effectiviteit van de bedrijfsvoering
1
1
De beheersingsmaatregelen die bijdragen aan de efficiëntie en
3
3
Het belang van een systematische aanpak van risicomanagement
1
1
COSO-ERM model
1
1
De modellen van ERM en de verschillende risicoclassificaties die gebruikt worden
1
1
De relatie tussen ERM, interne beheersing, corporate governance
3
1
3
Verschillende typen risico’s benoemen op het gebied van strategie, de bedrijfsprocessen, rapportageprocessen en de mate waarin wordt voldaan aan wet en regelgeving
3
2
3
Risico’s op het terrein van de informatieverzorging in kaart brengen voor verschillende typen organisaties
3
3
Informatierisico’s nader uitwerken naar interne
3
3
relevante beheersingsmaatregelen) die aansluit bij de processen in organisaties 4. Efficiëntie en effectiviteit van de bedrijfsvoering
stand houden dan wel verbeteren van de efficiëntie en effectiviteit van de bedrijfsvoering De interactie tussen internal controls en management controls bij het in stand houden dan wel verbeteren van de efficiëntie en effectiviteit van de bedrijfsvoering De betekenis van informatieverzorging en daarbij in te zetten IT voor het in stand houden dan wel verbeteren van de efficiëntie en effectiviteit van de bedrijfsvoering
effectiviteit van het administratief (accounting) proces 5. Risicomanagement
en de rol van informatieverzorging daarin
betrouwbaarheidsmaatregelen Beoordelen of bedrijfsrisico’s systematisch zijn geanalyseerd en of er systemen zijn om bedrijfsrisico’s systematisch te analyseren
3
2
3
22
Onderwerp
Eindniveau zoals bepaald door de CEA
Eindniveau BIV 2
Eindniveau BIV 3
informatieverzorging; de informatie over de effectiviteit en efficiëntie van de bedrijfsvoering; de informatie over de naleving van relevante wet- en
1
1
1
1
1
1
regelgeving
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
informatieverzorging; de informatie over de effectiviteit en efficiëntie van de bedrijfsvoering; de informatie over de naleving van relevante wet- en
1
1
1
1
1
1
regelgeving
1
1
1
3
3
3
2
2
2
6. Informatie- en communicatietechnologie Na afronding van de opleiding heeft de student kennis van de gevolgen van veranderingen in de IT-infrastructuur voor zover van betekenis voor: de betrouwbaarheid van de bestuurlijke
Na afronding van de opleiding heeft de student inzicht in de gevolgen van veranderingen in IT-applicaties voor zover van betekenis voor: de betrouwbaarheid van de bestuurlijke informatieverzorging; de informatie over de effectiviteit en efficiëntie van de bedrijfsvoering; de informatie over de naleving van relevante wet- en regelgeving Na afronding van de opleiding heeft de student inzicht in de gevolgen van veranderingen in IT-management voor zover van betekenis voor: de betrouwbaarheid van de bestuurlijke informatieverzorging; de informatie over de effectiviteit en efficiëntie van de bedrijfsvoering; de informatie over de naleving van relevante wet- en regelgeving Na afronding van de opleiding heeft de student inzicht in de gevolgen van veranderingen in de IT-strategie voor zover van betekenis voor: de betrouwbaarheid van de bestuurlijke
Na afronding van de opleiding kan de student een adequaat IT-control systeem ontwerpen voor zover van betekenis voor: de betrouwbaarheid van de bestuurlijke informatieverzorging; de informatie over de effectiviteit en efficiëntie van de bedrijfsvoering
23
Onderwerp
Eindniveau zoals bepaald door de CEA
Eindniveau BIV 2
Eindniveau BIV 3
7. Relevantie van informatie De betekenis van het begrip relevantie van informatie
1
1
De maatregelen van interne beheersing die bijdragen aan het verstrekken van relevante informatie
3
3
De risico’s die de relevantie van informatie bedreigen
3
3
Informatieanalyse
2
2
Vaststellen op hoofdlijnen welke bestuurlijke informatie nodig is voor besluitvorming, delegatie, verantwoording en het doen functioneren van verschillende typen organisaties
3
3
8. Betrouwbaarheid van informatie De betekenis en het belang van het betrouwbaarheidsconcept
1
1
De beheersingsmaatregelen die leiden tot betrouwbare
3
3
De betekenis van datamodellering voor de betrouwbaarheid van informatie
1
1
Het belang van een goede documentatie van beheersingsmaatregelen gericht op de betrouwbaarheid van informatie (interne betrouwbaarheidsmaatregelen)
1
1
De werking van gebruikerscontroles, toepassingscontroles en algemene computercontroles
3
3
Een beheersingssysteem ontwerpen dat bijdraagt aan de betrouwbaarheid van informatie
3
3
De interne betrouwbaarheidsmaatregelen die in een praktijksituatie worden aangetroffen documenteren
2
2
Een normatieve beschrijving maken van in een bepaalde
3
3
3
3
financiële en niet financiële informatie (interne betrouwbaarheidsmaatregelen)
praktijksituatie noodzakelijke interne betrouwbaarheidsmaatregelen Vaststellen welke gegevens moeten worden vastgelegd om de gewenste informatie, met de gewenste betrouwbaarheid te kunnen verzorgen De procedures beoordelen die ten grondslag liggen aan prognoses
3
Bepalen hoe geaggregeerde grootheden uit een grootboek of dagboek zijn opgebouwd
3
Adviseren over welke gebruikerscontroles, toepassingscontroles en algemene computercontroles in een
3
3 3 3
bepaalde situatie toepasbaar zijn
24
Onderwerp
Eindniveau zoals bepaald door de CEA
Eindniveau BIV 2
Eindniveau BIV 3
De betekenis en het belang van bewaking van de activa van een organisatie
1
1
De maatregelen van informatiecontrole die ertoe leiden dat
2
2
3
3
De betekenis van het begrip compliance
1
1
1
De maatregelen van interne beheersing die bijdragen aan het
2
2
2
9. Bewaking van de activa van organisaties
geen activa ongeoorloofd de organisatie verlaten Een beheersingssysteem ontwerpen incl. de bijbehorende bestuurlijke informatie dat bijdraagt aan de bewaking van de activa van verschillende typen organisaties 10. Naleving van wet- en regelgeving
naleven van relevante wet- en regelgeving De wet- en regelgeving met betrekking tot interne beheersing op het gebied van betrouwbaarheid van informatie
3
3
Vaststellen welke informatie nodig is om te kunnen bepalen of relevante wet- en regelgeving wordt nageleefd
3
3
8B.1. Doelstelling Bestuurlijke Informatieverzorging 2:
Toetsvorm: Schriftelijk tentamen. Je wordt in staat geacht de
Je leert de processen in bedrijfstypen te beschrijven. Je kunt risicoanalyses opstellen en hieraan conclusies verbinden. Je kunt de risico’s plaatsen in het COSO-model en je leert om de
beginselen van de Bestuurlijke Informatieverzorging toe te passen in eenvoudige praktijksituaties.
risico’s te ondervangen interne beheersing.
8B.2. Doelstelling Bestuurlijke Informatievoorziening 3:
door
maatregelen
van
Ingangseis Bestuurlijke Informatieverzorging 2: Je bent toelaatbaar tot de NBA Beroepsopleiding AA en je hebt het deelvak Bestuurlijke Informatievoorziening 1 behaald.
Je leert een organisatie te adviseren over een adequate inrichting van de administratieve organisatie om zo te komen tot een deugdelijke basis voor de interne en externe verslaglegging. Ingangseis Bestuurlijke Informatieverzorging 3:
Literatuur Bestuurlijke Informatieverzorging 2: Accounting Information Systems, Romney en Steinbart, Prentice Hall International De kern van de administratieve organisatie, M. Paur, A.G.J. van Boxel, J.L.J. Korstjens, C.B. Leeftink, L. Paape (eindredactie) Aanbevolen (ondersteunende) literatuur: Succesvol studeren voor BIV/AO, delen 1 en 2, Van der Ven en Westra, Pentagan
Je bent toelaatbaar tot de NBA Beroepsopleiding AA en je hebt bij voorkeur het deelvak Bestuurlijke Informatieverzorging II behaald. Literatuur Bestuurlijke Informatieverzorging 3: Hoofdlijnen Bestuurlijke Informatieverzorging, Vaassen, Meuwissen en Beek. Bestuurlijke Informatieverzorging deel 2A + 2B Toepassingen, Starreveld, Van Leeuwen en Van Nimwegen Inleiding EDP-auditing, Van Praat Suerink, Ten Hagen Stam, hoofdstukken 7 t/m 11)
25
Accounting Information Systems, Romney en Steinbart (Prentice Hall International)
verliesrekening, overzicht totaalresultaat en kasstroomoverzicht, informatieverschaffing in
De kern van de administratieve organisatie, M. Paur, A.G.J. van Boxel, J.L.J. Korstjens, C.B. Leeftink, L. Paape (eindredactie) Bestuurlijke Informatieverzorging in
de toelichting (‘disclosure’); je de volgende gebeurtenissen en transacties in de jaarrekening kunt verwerken: inflatie, koersveranderingen, investeringen en
perspectief, John Bergsma (Noordhoff Uitgevers B.V.) Artikelen IT-controle en SBR
desinvesteringen, fusies en overnames, aangaan van een joint venture, reorganisaties, afsluiten van contracten, betalen van belastingen, aangaan van een pensioenregeling, aantrekken
Toetsvorm: Schriftelijk tentamen. Je wordt in staat geacht de beginselen van de Bestuurlijke Informatieverzorging toe te passen in complexe praktijksituaties.
van leningen, emissie van aandelen, inkoop van eigen aandelen, handel in derivaten, leasing, factoring, verkrijgen van overheidssubsidie, insolventie;
Gegevens worden ongeordend gepresenteerd en hebben raakvlakken met andere vakgebieden (op niveau 1 en/of niveau 2), zoals Audit & Assurance en Externe Verslaggeving, waardoor integrale
je de overeenkomsten en de verschillen kent tussen de volgende rapporterende juridische eenheden: naamloze vennootschap, besloten vennootschap, coöperatie, onderlinge
afwegingen gemaakt moeten worden. De onderdelen van het examen die betrekking hebben op andere vakgebieden dan het vakgebied Bestuurlijke Informatieverzorging worden voorafgaand aan het
waarborgmaatschappij, stichting, vereniging, commanditaire vennootschap, vennootschap onder firma, maatschap, eenmanszaak; dan wel beursgenoteerd versus niet-beursgenoteerd;
examen benoemd. Voorafgaand aan het examen worden daartoe aanwijzingen gegeven en/of materiaal beschikbaar gesteld.
je de overeenkomsten en verschillen kent tussen de volgende rapporterende economische eenheden: productiebedrijven, bouwbedrijven, handelsbedrijven, uitgeverijen, dienstverlenende
8C. Externe Verslaggeving Het vak Externe Verslaggeving is opgedeeld in drie deelvakken:
instellingen, banken, verzekeringsmaatschappijen, beleggingsinstellingen, agrarische bedrijven, fondsenwervende instellingen, ziekenhuizen,
Externe Verslaggeving 1 Externe Verslaggeving 2 Externe Verslaggeving 3
woningcorporaties, gemeentelijke en provinciale overheid, rijksoverheid; je de overeenkomsten en verschillen kent als gevolg van het land van vestiging van de
Met het vak Externe Verslaggeving wordt beoogd dat: je gebeurtenissen en transacties voor de volgende posten in de balans en winst- en
rapporterende eenheid: je kunt verslaggevingseisen en –praktijken in diverse landen en verslaggevingproblemen van multinationals onderscheiden. En je weet welke
verliesrekening op een juiste wijze kunt verwerken: immateriële vaste activa, materiële vaste activa, financiële vaste activa, voorraden, vorderingen, effecten, liquide
ontwikkelingen er spelen met betrekking tot internationale harmonisatie van verslagleggingregels; je onderscheid kunt maken tussen de
middelen, eigen vermogen, voorzieningen, schulden, omzet, bedrijfsresultaat, bijzondere baten en lasten; je op basis van de aard van het
verschillende objecten van verslaggeving: jaarrekening en jaarverslag, tussentijdse berichten, milieuverslagen en dergelijke (zie tabel a).
jaarrekeningprobleem de volgende zaken kunt toepassen: het op de balans opnemen van activa en passiva (‘recognition and derecognition’), waardering en resultaatbepaling, consolidatie,
In het kader van de controle van de jaarrekening dient de accountant vanuit al deze invalshoeken kennis en inzicht te hebben op twee niveaus:
inrichting
van
balans-,
en
winst-
en
De Nederlandse wet- en regelgeving
26
De International Financial Reporting Standards van de IASB Het vak Externe Verslaggeving 1 maakt geen deel uit van de NBA Beroepsopleiding AA. Voor EV 2 en
EV 3 zijn in de onderstaande tabel de onderwerpen aangegeven met het niveau waarop deze behandeld worden.
Programma Externe Verslaggeving: Onderwerp
Eindniveau zoals bepaald door de CEA
Eindniveau EV 2
Eindniveau EV 3
De grondslagen van de externe verslaggeving
3
3
3
De grondslagen van de Nederlandse wet- en regelgeving met betrekking tot verslaggeving en van IFRS
3
3
3
Het institutioneel kader van de verslaggeving in Nederland en van IFRS
1
1
1
De professionele oordeelsvorming van de accountant bij de toepassing van
3
3
De algemene beginselen voor waardering en resultaatbepaling toepassen, waaronder het concept van ‘fair value accounting’
3
2
Het jaarrekeningenbeleid van ondernemingsleidingen in hoofdlijnen en de economische consequenties van
2
2
verslaggevingsnormen 3
jaarrekeningenbeleid In hoofdlijnen de regels voor duurzaamheidsverslaggeving
1
Gebeurtenissen en transacties op de juiste
3
1 2
3
wijze verwerken in de balans,, de winst- en verliesrekening en het kasstroomoverzicht en deze op adequate wijze toelichten, met inachtneming van de Nederlandse wet- en regelgeving en IFRS Kennis van IFRS-SME, de mogelijke toepassing hiervan en de verschillen met
1
1
full IFRS De formele/juridische eisen die van toepassing zijn bij de opstelling en openbaarmaking van financiële informatie
1
1
1
1
voor de naamloze vennootschap en de besloten vennootschap Enkele kenmerkende aspecten van de invloed van de juridische aard van andere rapporterende eenheden (vennootschap onder firma, commanditaire vennootschap, eenmanszaak, coöperaties en stichtingen) op de jaarrekening
27
Onderwerp
Eindniveau zoals bepaald door de CEA
Enkele kenmerkende aspecten van de invloed van de economische aard van de
1
Eindniveau EV 2
Eindniveau EV 3 1
rapporterende eenheid op de jaarrekening voor financiële instellingen, not-for-profit instellingen en bijzondere organisaties Enkele kenmerkende aspecten van de invloed van het land van vestiging van de rapporterende eenheid op de jaarrekening
1
De hoofdlijnen van inhoud, rol en functie van het jaarverslag en de tussentijdse berichtgeving
1
Enkele kenmerkende aspecten van
1
1
milieuverslagen De hoofdlijnen van de grondslagen en algemene concepten van de financiële
1
analyse Enkele eenvoudige basistechnieken van financiële toepassingen
2
De wijze waarop professionele gebruikers
1
in het maatschappelijk verkeer tot oordeelsvorming over de jaarrekening komen
28
8C.1. Doelstelling Externe Verslaggeving 2:
2012; Raad voor de Jaarverslaggeving; 2012; Kluwer; de
RJK D3.1 Handreiking bij de toepassing van fiscale grondslagen door kleine rechtspersonen; Richtlijnen voor de jaarverslaggeving voor kleine rechtspersonen, Jaareditie 2012; Raad voor de
Je bent toelaatbaar tot de NBA Beroepsopleiding AA en je hebt het deelvak Externe Verslaggeving I behaald.
Jaarverslaggeving; 2012; Kluwer; International Financial Reporting Standards, Gecoördineerde Nederlandstalige teksten van het Publicatieblad van de Europese Unie,
Literatuur Externe Verslaggeving 2: Jaarverslaggeving van Epe en Koetzier Bijbehorend opgavenboek van Epe en Koetzier Handboek externe verslaggeving. Het handboek
september 2013, editie 2013-2014 (aansluitend op peildatum IFRS in E&Y); Kluwer; (IFRS) (naslagwerk voor Nederlandstalige tekst standaarden IASB)
moet qua constructie en uitwerking aansluiten bij het niveau van het Deloitte Handboek Externe Verslaggeving IFRS voor SME’s, Kluwer
Richtlijnen voor duurzaamheidsverslaggeving, Nederlandse versie 3.0; Global Reporting Initiative; 2006 (GRI). Downloaden via: https://www.globalreporting.org/resourcelibra
Toetsvorm: Schriftelijk tentamen. Je mag het Handboek Externe Verslaggeving meenemen.
ry/Dutch-G3-Reporting-Guidelines.pdf IFRS voor SMEs in your pocket; Deloitte; April 2010. Downloaden via: http://www.iasplus.com/en/binary/dttpubs/10
Je kunt de balansposten opstellen waarderingsstandaarden toepassen.
en
Ingangseis Externe Verslaggeving 2:
04pocketsmes.pdf/
8C.2. Doelstelling Externe Verslaggeving 3:
Tentamen: Schriftelijk tentamen. Je wordt in staat geacht
Je kunt op basis van Nederlandse wetgeving en de IFRS de verschillen op posten uit de balans en de resultatenrekening herkennen en toepassen. Verder kun je de regels voor de jaarverslaggeving
IFRS en de Verslaggevingsregels (voor het mkb) toe te kunnen passen in complexe praktijksituaties. Gegevens worden ongeordend gepresenteerd en hebben raakvlakken met andere vakgebieden, zoals
toepassen.
Audit & Assurance en Bestuurlijke Informatieverzorging, waardoor integrale afwegingen gemaakt moeten worden.
Ingangseis: Je bent toelaatbaar tot de NBA Beroepsopleiding AA en je hebt bij voorkeur Externe Verslaggeving 2 behaald. Literatuur Externe Verslaggeving 3:
Toegestane literatuur tijdens tentamen: Handboek jaarrekening (E&Y) IFRS Gecoördineerde Nederlandstalige teksten (IFRS)
Handboek Jaarrekening 2013 Toepassing van de Nederlandse wet- en regelgeving en IFRS; Red. Böhmer e.a.; Kluwer; (E&Y) in het bijzonder de IFRS-gerelateerde onderdelen.
Richtlijnen voor de jaarverslaggeving voor grote en middelgrote, alsmede voor kleine rechtspersonen
Handboek Jaarverslaggeving Stichtingen en Verenigingen 2013; Red. Kimenai e.a.; Kluwer, (Deloitte) IFRS Leerboek 2013, International Financial
Let op! In deze boeken zijn slechts onderstrepingen en arceringen van tekst, alsmede het aanbrengen van plakkers als bladwijzers toegestaan. Annotaties zijn niet toegestaan.
Reporting Standards; Red. Backhuis e.a. 4e druk; SDU; (PwC) Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving voor grote en middelgrote rechtspersonen, Jaareditie
29
8D.1. Fiscale Advisering
je in staat verstrekken.
Het vak Fiscale Advisering is onderverdeeld in twee zittingen. Met het vak Fiscale Advisering wordt beoogd dat: je in staat bent de belastingaangiften van ondernemers en van onderneming midden- en kleinbedrijf te verzorgen;
in
bent
fiscale
adviezen
te
Het vak Fiscale Advisering bouwt voort op het vak Belastingrecht uit de bacheloropleiding.
het
Onderwerpen
Eindniveau zoals bepaald door de CEA
Eindniveau Fiscale Advisering
Uitwerken van adviesvraagstukken m.b.t. de Inkomstenbelasting en Vennootschapsbelasting, waaronder: fiscale faciliteiten;
3
3
Uitwerken van adviesvraagstukken m.b.t. de Omzetbelasting en Loonbelasting
3
3
Algemene beginselen m.b.t. de Wet op belastingen van rechtsverkeer
1
3
Algemene beginselen van het Successierecht
1
1
Het kunnen toepassen van de Wet op de dividendbelasting
2
2
de positie van de DGA; fiscale zaken bij overdracht; overname familiebedrijf
8D.2. Doelstelling bij Fiscale Advisering Bij Fiscale Advisering ligt de nadruk op het adviseren met betrekking tot fiscale vraagstukken.
getoetst of je in staat bent fiscale adviezen te verstrekken in complexe praktijksituaties. De Pocket Belastingwetten mag je meenemen naar het tentamen.
Ingangseis Fiscale Advisering: Je bent toelaatbaar tot de NBA Beroepsopleiding AA. Literatuur Fiscale Advisering: Belastingrecht voor Bachelors en 2013/2014 (Convoy Uitgevers B.V.)
Masters
Wegwijs in de belastingheffing van ondernemingen, H.P.A.M. Arendonk (Koninklijke Vermande/SDU) Pocket Belastingwetten 2013, C.P.A. Geppaart Toetsvorm: Een schriftelijk tentamen, bestaande uit twee deelzittingen. Bij het tentamen wordt met name
30
8E. Strategisch Management
je alle aspecten van het management in het mkb beheerst;
Met het vak Strategisch Management wordt beoogd dat: je de aspecten die behoren bij een proces van fusie en overname te begrijpen en toe te
je de maatschappelijke aspecten van het ondernemerschap in het mkb beheerst; je de commerciële randvoorwaarden voor het functioneren van het mkb beheerst ;
passen; je de belangrijkste regels en wetten met betrekking tot de rechtsvormen en de start en faillissement van mkb-ondernemingen kunt
je de marketinginstrumenten van de onderneming in het mkb kunt toepassen; je de (volledige) inhoud van een ondernemingsplan van een onderneming in het
toepassen; je geleerd hebt om abstract te denken, waarmee de positie van de onderneming in het mkb wordt bepaald;
mkb kent en kunt toepassen.
je in staat bent een typering van het mkb in kwantitatieve en kwalitatieve zin te geven; je de levenscyclus van een onderneming in het mkb doorgrondt;
Onderwerp
Niveau
Niveau
Ondernemen in het MKB: ondernemerschap in het MKB: ondernemingsplan; management in het MKB: strategievorming in de praktijk; informatie als
3
3
3
3
3
3
3
3
productiefactor; veranderingsfactoren; verkrijging van informatie; planning; (persoonlijke) faalfactoren; risicomanagement; turn-aroundmanagement; verandermanagement en kennismanagement Marketingaspecten voor het MKB: commerciële randvoorwaarden voor het functioneren van ondernemingen in het MKB: omgevingsfactoren; de DESTEP-methode (een methode om nietbeïnvloedbare omgevingsfactoren goed in beeld te krijgen); consumentenmarkt versus industriële markt; het strategieontwikkelingsmodel voor kleine bedrijven: een praktische toepassing van kritieke succesfactoren, kritieke bedrijfsprocessen, SWOT-analyse, BBS, etc.; marketinginstrumenten in het MKB Investeren en financieren in het MKB: investerings(begeleidings)aspecten: selectie, evaluatie en begroting in het MKB, overschrijdingsproblematiek, duurzaam investeren; advisering bij financieringsaanvraag; stimuleringssubsidies in het MKB; bijzondere financieringsvormen in het MKB; betalingscapaciteitsmarge: berekenen van de leencapaciteit Fusie en overname in het MKB levenscyclus van bedrijven en formules in het MKB: start; groei; opvolging en opvolgingsproblematiek, familieondernemingen; due-diligence onderzoek; management buy-in en buy-out; waarderingen van bedrijven; juridische (samenwerkings)vormen: keuzemogelijkheden; joint ventures; fusies; publiek private samenwerking; bij de B.V. m.n.: concernstructuur; doeloverschrijding; tegenstrijdig belang; BW2-207c; anti-misbruik wetgeving (zoals WKA, WBA, WBF)
31
Doelstelling Strategisch Management:
Toetsvorm:
Je dient kennis te hebben van de macroeconomische betekenis van het mkb, de typering van de ondernemingen daarin en de problematiek die annex is aan de bedrijfsvoering in het mkb. Je moet
Gedurende de lesperiode moet een businesscase over fusies en overnames worden uitgewerkt. Het vak wordt afgesloten met een schriftelijk
in staat zijn alle zaken te onderkennen die verband houden met de bedrijfsvoering van een onderneming, de cliënt daarover te kunnen informeren en waar nodig bij te staan.
schoolexamen. Beide onderdelen samen vormen het eindcijfer.
Ingangseis Strategisch Management: Je bent toelaatbaar tot de NBA Beroepsopleiding AA. Literatuur Strategisch Management: Strategisch Management in het Middenkleinbedrijf; H.J. Dekker, H.M.P. Huls, D.P Scherjon (Stenfert Kroese Groningen) Bedrijf te koop, handboek voor koop, verkoop en buy-out van bedrijven, Arthur Goedkoop en Ad Veken (Uitgeverij Business Contact Amsterdam/Antwerpen) Waardering van ondernemingen; drs. W.T.M. Veerman en prof.dr.mr. P.M. van der Zanden RA (Reed Business Information) Businesscase Tuincentrum Aanbevolen (ondersteunende) literatuur: Syllabus met artikelen Testimonials en een schriftelijk examen
32
9A. EXAMENREGLEMENT NBA Beroepsopleiding AA Hoofdstuk 1. Begripsbepaling Artikel 1 In dit reglement wordt verstaan onder:
3. Degene die de in het eerste lid bedoelde vakgebieden heeft afgerond met uitzondering van het kernvakgebied Audit en Assurance, wordt door het bestuur in de gelegenheid gesteld een toelatingstoets af te leggen, welke bij een voldoende resultaat toegang biedt tot de
de NBA: de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants; het bestuur: het Bestuur van de NBA; de wet: de Wet op het accountantsberoep;
NBA Beroepsopleiding AA. 4. Het bestuur stelt nadere toepassing van het derde lid.
De Examencommissie: de Examencommissie voor de NBA Beroepsopleiding AA; het examen: het examen van de NBA Beroepsopleiding AA;
Artikel 4 Het examengeld voor de NBA Beroepsopleiding AA wordt op voorstel van de Examencommissie vastgesteld door het bestuur.
examenonderdeel: een onderdeel van het examen van de NBA Beroepsopleiding AA; het tentamen: de toets van een examen of een examenonderdeel;
regels
voor
de
Hoofdstuk 3. De Examencommissie Artikel 5
eindtermen: de eindtermen bedoeld in artikel 56, eerste lid, onderdeel a van de wet; de kandidaat: degene die zich heeft aangemeld voor het tentamen.
1. Er is een Examencommissie. 2. De Examencommissie heeft tot taak uit hoofde van volmacht de NBA Beroepsopleiding AA aan te bieden.
de toelatingstoets: de toets waarbij de theoretische kennis van het kernvakgebied Audit en Assurance, zoals bedoeld in de eindtermen, wordt getoetst.
3. De Examencommissie draagt er zorg voor dat de NBA Beroepsopleiding AA een aanwijzing bedoeld in artikel 49, tweede lid, onderdeel b van de wet verkrijgt en behoudt.
Hoofdstuk 2. De NBA Beroepsopleiding AA
4. De Examencommissie brengt jaarlijks voor 1 april verslag uit aan het bestuur omtrent zijn werkzaamheden in het afgelopen kalenderjaar.
Artikel 2 Onder de naam NBA Beroepsopleiding AA biedt de NBA een opleiding aan, niet zijnde de praktijkstage bedoeld in artikel 47 van de wet, welke is gericht op het verkrijgen van het getuigschrift van de
Artikel 6 1. De Examencommissie bestaat uit een voorzitter, tevens lid en ten minste vier gewone leden. 2. De gewone leden van de Examencommissie
opleiding tot Accountant-Administratieconsulent, bedoeld in artikel 46 van de wet. Het bestuur kan de NBA Beroepsopleiding AA doen aanbieden door andere onderwijsinstellingen.
bestaan uit vertegenwoordigers van de onderwijsinstellingen bedoeld in artikel 2, tweede lid en overige leden. De overige leden worden benoemd door het bestuur op
Artikel 3 1. Tot de NBA Beroepsopleiding AA wordt toegelaten degene die ten minste de beginselen
voordracht van de Examencommissie. 3. De voorzitter is geen lid van het bestuur en staat niet in een dienstbetrekking tot de NBA. 4. De zittingsduur van de voorzitter en de overige
van de kernvakgebieden, de aan de kernvakgebieden gerelateerde vakgebieden en de overige ondersteunende vakgebieden, zoals genoemd in de eindtermen, heeft afgerond.
leden bedraagt drie jaar met de mogelijkheid van herbenoeming voor wederom drie jaar. 5. De leden beschikken over competenties die relevant geacht kunnen worden in het licht van
2. De afronding van de in het eerste lid bedoelde vakgebieden wordt aangetoond door middel van getuigschriften of andere schriftelijke bewijsstukken.
de taak van de Examencommissie. 6. De Examencommissie vergadert zo vaak hij zulks nodig oordeelt.
33
7.
De Examencommissie wordt bijgestaan door een secretariaat. De kosten van het secretariaat
Artikel 9 1. Het bestuur
kan
individuele
kandidaten
de
Artikel 7 1. De overige leden treden af volgens een door het
mogelijkheid bieden tot het afleggen van een mondeling tentamen. Het bestuur bepaalt in nadere regels op welke gronden kandidaten hiervoor in aanmerking komen.
bestuur vast te stellen rooster. 2. Het rooster wordt zodanig ingericht, dat voor zover mogelijk telkenmale hetzelfde aantal overige leden aftreedt.
2. Het bestuur kan bij bijzondere omstandigheden bepalen dat een extra mondelinge tentamenronde zal worden afgenomen. Het bestuur kan in nadere regels voorwaarden
3. Het bestuur kan overige leden slechts ontslaan op voordracht van de Examencommissie wegens ongeschiktheid. 4. Hij, die benoemd is ter vervulling van een
opnemen waaraan kandidaten moeten voldoen om aan een extra mondelinge ronde deel te nemen.
tussentijds opengevallen plaats in de Examencommissie treedt af op het tijdstip, waarop degene, in wiens plaats hij is benoemd, had moeten aftreden. Hij kan worden
Artikel 10 Het bestuur stelt ten aanzien van de inschrijving voor het examen, de gang van zaken tijdens het examen en de eventueel te gebruiken hulpmiddelen,
herbenoemd.
nadere regels vast. Deze regels worden tijdig aan de kandidaat bekend gemaakt.
komen voor rekening van de NBA.
Hoofdstuk 4. Het examenprogramma
Hoofdstuk 5. De Vakgecommitteerden
Artikel 8 1. Het bestuur stelt het examenprogramma vast. 2. Het bestuur biedt kandidaten ten minste
Artikel 11 Het bestuur benoemt vakgecommitteerden.
en
ontslaat
de
tweemaal per jaar de gelegenheid tot het afleggen van een examen. Hij maakt tijdig bekend voor welke datum, bij wie en op welke wijze kandidaten zich moeten aanmelden. In de
Artikel 12 1. Door het bestuur wordt per examenonderdeel ten minste twee vakgecommitteerden benoemd.
bekendmaking wordt tevens vermeld het bedrag van het ingevolge artikel 4, verschuldigde examengeld, alsmede de wijze waarop en de datum waarvoor dit moet worden voldaan.
2. De vakgecommitteerden zijn belast met het voorbereiden van de examenopgaven, de antwoordindicaties alsmede de beoordelingsnormen. De vaststelling van de
3. Het bestuur bepaalt de dag waarop de tentamens dienen te worden afgelegd, alsmede het tijdstip van aanvang en de duur van elk tentamen, met inachtneming van het bepaalde
examenopgaven, de antwoordindicaties alsmede de beoordelingsnormen geschiedt door het bestuur. 3. De vakgecommitteerde draagt er zorg voor dat
in de artikelen 10 en 11. Zij deelt deze gegevens tijdig mede aan de kandidaten. 4. Het bestuur laat, behoudens toepassing van artikel 10, tentamens schriftelijk afnemen.
het examenonderdeel voldoet aan de eindtermen. 4. De vakgecommitteerde draagt zorg voor de totstandkoming van de uitslagen van de
5. Het bestuur draagt er zorg voor dat alle stukken die betrekking hebben op het examineren en de uitwerkingen van de kandidaten ten minste twee jaren worden
verschillende examenonderdelen. De vakgecommitteerde houdt hierbij rekening met de op grond van artikel 9 behaalde punten. 5. De vakgecommitteerden dragen zorg voor de
bewaard. 6. Het bestuur draagt er zorg voor dat de uitslagen van de examens ten minste vijf jaren worden bewaard.
voorbereiding van het examenprogramma en de actualisering daarvan. 6. De vakgecommitteerden kunnen zich laten bijstaan door externe deskundigen. Zij doen dat
34
verkregen
Artikel 15 1. Het bestuur stelt voor elk examenonderdeel het
Een vakgecommitteerde is verplicht tot geheimhouding ten aanzien van de examenopgaven, de antwoordindicaties alsmede de beoordelingsnormen behalve voor zover de
behaalde cijfer vast en deelt dit schriftelijk mede aan de betrokken kandidaat. 2. Voor de beoordeling van een examenonderdeel stelt het bestuur nadere regels vast.
uitvoering van dit reglement verdere bekendmaking vereist. 8. Een vakgecommitteerde heeft recht op een vergoeding welke wordt vastgesteld door het
3. Rekening houdend met de eindtermen en de bij of krachtens de artikel 49 lid 2 onderdeel a van de wet gestelde regels, kan het bestuur een kandidaat vrijstelling verlenen voor
niet dan na toestemming. 7.
van
het
bestuur
examenonderdelen. Het bestuur kan hiervoor nadere regels stellen. 4. Een kandidaat is geslaagd indien hij alle examenonderdelen, van het afleggen waarvan hij
bestuur.
Hoofdstuk 6. Contractpartijen Artikel 13 1. Op basis van een door het bestuur te verlenen volmacht, kan de Examencommissie met andere onderwijsinstellingen overeenkomsten sluiten
niet op grond van het derde lid is vrijgesteld, overeenkomstig het bepaalde in de nadere regels met goed gevolg heeft afgelegd. 5. Het bestuur reikt aan de kandidaat die voor het
voor het doen aanbieden van de NBA Beroepsopleiding AA. 2. De onderwijsinstelling met welke een in het eerste lid bedoelde overeenkomst is gesloten,
examen is geslaagd het getuigschrift uit, dat is ondertekend door de voorzitter van de Examencommissie of diens plaatsvervanger en de secretaris van de Examencommissie alsmede
benoemt een vertegenwoordiger tot lid van de Examencommissie. 3. Het bestuur kan een vertegenwoordiger op voordracht van de Examencommissie weigeren
door de kandidaat.
Hoofdstuk 9. Geldigheidsduur van een examenonderdeel
wegens ongeschiktheid. 4. Het bestuur stelt de voorwaarden vast waaronder de in het eerste lid bedoelde overeenkomst wordt afgesloten.
Artikel 16 Een met goed gevolg afgelegd examenonderdeel verliest zijn geldigheid na verloop van zes jaren na de dagtekening van de in artikel 15, eerste lid
5. Tot de in het vierde lid bedoelde voorwaarden behoort in ieder geval het recht om het door de in het eerste lid bedoelde andere onderwijsinstelling aangeboden onderwijs
bedoelde schriftelijke mededeling, tenzij anders is bepaald.
Hoofdstuk 10. Bezwaarprocedure
periodiek te beoordelen (visitatie).
Hoofdstuk 7. De inrichting van het examen
Artikel 17 Tegen een bij of krachtens dit reglement schriftelijk genomen beslissing kan binnen zes
Artikel 14 1. Het examen van de NBA Beroepsopleiding AA omvat de volgende examenonderdelen: Audit en Assurance
weken na dagtekening daarvan schriftelijk, gemotiveerd en ondertekend bezwaar worden gemaakt bij het bestuur welke daarop in hoogste instantie beslist.
Bestuurlijke informatievoorziening Externe Verslaggeving Fiscale Advisering Strategisch Management 2. Het tentamen bestuur.
wordt
afgenomen
Hoofdstuk 8. De beoordeling van het examen
Hoofdstuk 11. Slotbepalingen Artikel 18 door
het
1.
In alle gevallen waarin dit examenreglement niet voorziet en waarvoor een beslissing noodzakelijk is, beslist het bestuur. 2. In bijzondere gevallen kan door het bestuur worden afgeweken van dit reglement.
35
3. In gevallen genoemd of benoemd in het eerste of tweede lid van dit artikel, waarvoor een onmiddellijke beslissing noodzakelijk is, beslist de voorzitter van het bestuur of diens plaatsvervanger. Zijn beslissing deelt hij zo spoedig mogelijk mee aan de leden van de Examencommissie. Artikel 19 Wijzigingen in dit reglement worden op voorstel van de Examencommissie vastgesteld door het bestuur. Artikel 20 Dit reglement wordt aangehaald als: Examenreglement voor de NBA Beroepsopleiding AA. Vastgesteld door het Bestuur van de NBA.
36
9B. NADERE REGELINGEN MET BETREKKING TOT HET EXAMEN VAN DE NBA BEROEPSOPLEIDING AA 1. Toelating tot de NBA Beroepsopleiding AA Artikel 1
5. De toegelaten hulpmiddelen worden bij de oproep voor het tentamen vermeld. Niet vermelde hulpmiddelen zijn niet toegestaan. 6. Kandidaten mogen alleen gebruik maken van het verstrekte tentamenpapier. 7. Tijdens het tentamen is ten minste één
In de gevallen, bedoeld in artikel 3, derde lid van het Examenreglement voor de NBA Beroepsopleiding AA, biedt de Examencommissie de gelegenheid om een toelatingstoets af te
surveillant aanwezig. De surveillance vindt plaats onder verantwoordelijkheid van de opleidingscoördinator. 8. Na opening van de zitting gelden de volgende
leggen. 2. De toelatingstoets wordt schriftelijk afgenomen. De kandidaat wordt tijdig van de duur van de toelatingstoets op de hoogte
regels: a. het is de kandidaten niet toegestaan met elkaar te spreken. Overtreding van deze regel leidt tot uitsluiting van het
gesteld. 3. Een kandidaat is voor de toelatingstoets geslaagd, indien hij daarvoor het cijfer 5,5 of hoger heeft behaald.
betreffende tentamen; b. heeft men vragen die geen betrekking hebben op het tentamenwerk dan dient men dit kenbaar te maken aan de surveillant;
4. De toelatingstoets wordt één corrector beoordeeld. Hij legt zijn oordeel vast in een score uitgedrukt op een schaal van 1 tot 100. De corrector kent voor de uitwerking ten
c. slechts na toestemming van de surveillant is toiletbezoek toegestaan; d. het verlaten van de examenzaal is pas toegestaan nadat er 1/3 van de
minste tien punten toe. 5. De uitslag van de toetsingsuitslag wordt uitgedrukt in gehele cijfers van 1 tot en met 10, waarbij het cijfer 1 als laagste en het cijfer
tentamentijd is verstreken; na 15 minuten voor het verstrijken van de tentamentijd mag de tentamenzaal niet meer worden verlaten;
10 als hoogste waardering geldt. Hierbij wordt een cijfer van 0,50 of hoger afgerond naar boven; Een cijfer lager dan 0,50 word hierbij afgerond naar beneden.
e. het onder d. gestelde is niet van kracht bij kennelijk onwel zijn van de kandidaat. 9. De surveillant maakt over de gang van zaken tijdens het tentamen proces-verbaal op. Dit
6. De uitslag wordt ter definitieve vaststelling voorgelegd aan de voorzitter van de Examencommissie.
proces-verbaal wordt ondertekend door de opleidingscoördinator en een surveillant en wordt terstond ter beschikking gesteld aan de Examencommissie.
1.
2. Inrichting Examen Artikel 2 1. Kandidaten dienen zich ten minste een kwartier
10. Indien de kandidaat zich ten aanzien van een tentamen aan bedrog schuldig maakt of heeft gemaakt of in enig ander opzicht in strijd met de voorschriften handelt of heeft gehandeld,
voor aanvang van het tentamen te melden. 2. Bij aanvang van het tentamen dient de kandidaat de oproepkaart alsmede een geldig paspoort of rijbewijs ter rechterzijde van de
zulks ter beoordeling van de surveillant en dit voor of tijdens het afleggen daarvan wordt ontdekt, zal hem de deelneming of verdere deelneming aan het tentamen worden ontzegd.
tafel te leggen, waarna deze worden gecontroleerd. 3. Tijdens de tentamens mogen geen etuis op de tafels aanwezig zijn.
De kandidaat ontvangt geen uitslagbrief en de kandidaat wordt uitgesloten van deelname aan het eerstvolgende examen. 11. De surveillant die het bedrog of de
4. Tassen, aktenkoffers e.d. mogen niet open naast de tafels staan. Mobiele telefoontoestellen mogen niet mee in de zaal genomen worden.
onregelmatigheid heeft geconstateerd, deelt dit terstond mee aan de opleidingscoördinator. Deze maakt hiervan proces verbaal op. Dit proces verbaal wordt ondertekend door de opleidingscoördinator en een surveillant.
37
12. Indien het bedrog wordt ontdekt nadat het tentamen is afgenomen, kan het tentamen
4. Een kandidaat is voor het examenonderdeel Audit & Assurance geslaagd, indien hij voor
ongeldig worden verklaard en kan het certificaat waarop de uitslag staat vermeld de kandidaat door de Examencommissie worden onthouden. Indien enige andere
ieder deelexamen bedoeld in het tweede lid het cijfer 5,5 of hoger heeft behaald.
onregelmatigheid wordt ontdekt nadat het tentamen is afgenomen, kan het certificaat de kandidaat door de Examencommissie worden onthouden.
Artikel 4 1.
Het examenonderdeel Informatieverzorging bestaat deelexamens, namelijk Informatieverzorging 1,
Bestuurlijke uit drie Bestuurlijke Bestuurlijke
13. Indien het bedrog of enige andere onregelmatigheid wordt ontdekt nadat alle tentamens zijn afgenomen, kunnen één of meerdere tentamens ongeldig worden verklaard
Informatieverzorging 2 en Bestuurlijke Informatieverzorging 3. 2. Een deelexamen wordt afgenomen in een schriftelijk tentamen dat maximaal drie uur
en kan het diploma de kandidaat door de Examencommissie worden onthouden of indien reeds uitgereikt, door de Examencommissie worden teruggevorderd.
duurt. De kandidaat wordt tijdig van de duur van het deelexamen op de hoogte gesteld. 3. Een kandidaat is voor het examenonderdeel Bestuurlijke Informatieverzorging geslaagd,
14. Een beslissing, bedoeld in het twaalfde of dertiende lid, wordt de kandidaat schriftelijk meegedeeld. De beslissing is met redenen omkleed.
indien hij voor ieder deelexamen bedoeld in het eerste lid, het cijfer 5,5 of hoger heeft behaald.
15. Na het sluiten van de zitting door de surveillant mag er niet meer worden geschreven. 16. Bij het verlaten van de zaal levert men het tentamenwerk in bij de surveillant of
Artikel 5 1. Het examenonderdeel Externe Verslaggeving bestaat uit drie deelexamens, namelijk Externe Verslaggeving 1, Externe Verslaggeving 2 en
examinator. Het tentamennummer dat staat op de tentamenoproep dient door de kandidaat op elk ingeleverd blad van het ingeleverde tentamen werk te worden genoteerd.
Externe Verslaggeving 3. 2. Een deelexamen wordt afgenomen in een schriftelijk tentamen dat maximaal drie uur duurt. De kandidaat wordt tijdig van de duur
17. Aan lichamelijk gehandicapte kandidaten wordt de gelegenheid geboden de tentamens op een zoveel mogelijk aan hun individuele handicap aangepaste wijze af te leggen. De
van het deelexamen op de hoogte gesteld. 3. Een kandidaat is voor het examenonderdeel Externe Verslaggeving geslaagd, indien hij voor ieder deelexamen bedoeld in het eerste lid, het
Examencommissie wint zo nodig deskundig advies in alvorens over een eventuele aanpassing te beslissen. 18. Kandidaten worden slechts toegelaten tot een tentamen of een onderdeel van een tentamen na betaling van examengeld. Artikel 3
cijfer 5,5 of hoger heeft behaald. Artikel 6 1. Het examenonderdeel Fiscale Advisering bestaat uit twee zittingen. 2. Een zitting wordt afgenomen in een schriftelijk tentamen dat maximaal drie uur duurt. De kandidaat wordt tijdig van de duur van het
Het examenonderdeel Audit & Assurance bestaat uit vier deelexamens. 2. De deelexamens bestaan uit Audit & Assurance 1, Audit & Assurance 2 en Audit & Assurance 3.
deelexamen op de hoogte gesteld. 3. Een kandidaat is voor het examenonderdeel Fiscale Advisering geslaagd, indien hij voor het tentamen het cijfer 5,5 of hoger heeft behaald.
3. Een deelexamen wordt afgenomen in een schriftelijk tentamen dat maximaal drie uur duurt. De kandidaat wordt tijdig van de duur van het deelexamen op de hoogte gesteld.
Artikel 7 Het examenonderdeel Strategisch Management wordt afgenomen door middel van testimonia en in
1.
een schriftelijk tentamen dat maximaal drie uur
38
duurt. Een kandidaat is voor dit examenonderdeel geslaagd indien hij het cijfer 5,5 of hoger heeft
4. Inzage in Examens
behaald. De kandidaat wordt tijdig van de duur van het deelexamen op de hoogte gesteld.
Artikel 9 1. De kandidaat heeft het recht tot tien weken nadat de uitslag van het tentamen hem heeft bereikt het tentamen te komen inzien. De
3. Beoordeling en Uitslag Artikel 8 1. Per kandidaat wordt een tentamen door de corrector van de opleiding/hogeschool
kandidaat krijgt ter inzage: de examenopgaven, antwoordindicaties alsmede de beoordelingsnormen; een overzicht van de definitief toegekende
beoordeeld. Hij legt zijn oordeel vast in een score uitgedrukt op een schaal van 1 tot 100. De corrector kent voor de uitwerking ten minste tien punten toe.
punten een kopie van de eigen tentamenuitwerking; het behaalde, niet afgeronde, eindcijfer. 2. Op verzoek kan aan de kandidaat een kopie van
2. De uitslag van een tentamen wordt door de corrector per kandidaat vastgelegd op een beoordelingsformulier. 3. De beoordeling van de door de kandidaat
de eigen tentamenuitwerking worden verstrekt. Hiervoor kan een vergoeding worden gevraagd.
afgelegde examenonderdelen wordt uitgedrukt in gehele cijfers van 1 tot en met 10, waarbij het cijfer 1 als laagste en het cijfer 10 als hoogste waardering geldt. Hierbij wordt een cijfer van
Artikel 10 1.
De stukken die betrekking hebben op het tentamineren en de uitwerkingen van de kandidaten worden aan een persoonlijk dossiers van de kandidaten toegevoegd. Deze worden per
0,50 of hoger afgerond naar boven. Een cijfer lager dan 0,50 wordt hierbij afgerond naar beneden. 4. In geval van een score tussen de 45 en 70
examenonderdeel gebundeld en na twee jaar vernietigd. 2. De persoonlijke dossiers van de kandidaten worden bewaard totdat de kandidaat is geslaagd
wordt door een externe deskundige een tweede beoordeling uitgevoerd (volgtijdelijk). De definitieve cijfervaststelling wordt voor alle tweede correctiesituaties door de beide
voor het examen of tot er gedurende drie jaar geen examenactiviteit van de kandidaat meer is geweest. Dan wordt een verdicht dossier bewaard gedurende de geldigheidstermijn van
correctoren in onderling overleg vastgesteld. 5. Wordt geen overeenstemming bereikt dan wordt door de voorzitter van de Examencommissie besloten tot een derde correctie voor alle
het laatst behaalde voldoende resultaat. 3. Het archief van de Examencommissie wordt op een door de Examencommissie voorgeschreven wijze door de secretaris beheerd.
situaties waarbij er geen overeenstemming is met een score tussen de 52 en 58 punten of neemt de voorzitter een besluit en stelt hij het cijfer vast. 6. Het laatst behaalde cijfer voor een examenonderdeel vervangt het eerder behaalde cijfer voor dat examenonderdeel. 7. Beoordelingen met een uitslag tussen de 4,5 en
5. Vrijstellingen Artikel 11 1.
Een verzoek tot vrijstelling dient schriftelijk te worden aangevraagd bij de Examencommissie. Voor de behandeling van het verzoek wordt door de Examencommissie een vergoeding in rekening
7,0 worden door een tweede corrector nogmaals beoordeeld. Wanneer een eerste beoordeling en een tweede beoordeling afwijken van elkaar, vindt er overleg plaats tussen de
gebracht. 2. Een vrijstellingsverzoek wordt behandeld op basis van de eindtermen. 3. Voor een examenonderdeel wordt alleen
eerste en de tweede corrector. Uiteindelijk stelt de tweede corrector het cijfer vast. 8. De uitslag wordt ter definitieve vaststelling voorgelegd aan de voorzitter van de
vrijstelling verleend indien dit examenonderdeel is behaald bij een onderwijsinstelling die voor dit examenonderdeel
Examencommissie.
39
in het bezit is van een aanwijzing bedoeld in artikel 49, tweede lid, onderdeel b, van de wet en; de kandidaat in het bezit is van een getuigschrift waaruit blijkt dat een opleiding op hbo-niveau is afgerond, of beschikt over een getuigschrift waaruit blijkt dat een opleiding met een aan hbo gelijkwaardig niveau is afgerond, zulks ter beoordeling van de Examencommissie. 4. In gevallen waarin sprake is van een duidelijke onbillijkheid, kan de Examencommissie in afwijking van het derde lid vrijstellingen verlenen.
6. Mondelinge tentamens Artikel 12 1.
Een mondeling tentamen wordt afgenomen als de kandidaat daartoe een schriftelijk verzoek indient en op basis van een doktersverklaring blijkt, dat kandidaat niet in staat is een
schriftelijk tentamen af te leggen. 2. Het tentamen wordt afgenomen door twee examinatoren die worden aangewezen door de Examencommissie. De twee examinatoren nemen het examen af en leggen de vragen en bevindingen in een protocol vast. Ze bepalen gezamenlijk de uitslag van het mondelinge tentamen.
40
10. Overgangsregeling
Externe Verslaggeving II ‘oude stijl’ nog niet behaald hebben, dienen op basis van het nieuwe
In het studiejaar 2009 / 2010 is de NBA Beroepsopleiding AA gestart met het nieuwe curriculum. Dit curriculum is gebaseerd op de eindtermen zoals vastgesteld door de CEA.
examenprogramma het vak Externe Verslaggeving II te behalen 4. Voor studenten die voor 1 september 2009 met de NBA Beroepsopleiding AA zijn begonnen,
Studenten kunnen vanaf dat studiejaar alleen nog examens afleggen die gebaseerd zijn op het meest recente examenprogramma.
geldt dat Administratieve Organisatie II bestaat uit twee deelvakken: Administratieve Organisatie II.I en Administratieve Organisatie II.II. Studenten die vanaf 1 september 2009
Wat betekent dit voor studenten die voor september 2009 met de NBA Beroepsopleiding AA zijn begonnen? Het volgende: 1. (deel)vakken die nog niet behaald zijn, worden
starten met de NBA Beroepsopleiding AA starten, moeten de vakken Bestuurlijke Informatieverzorging II en Bestuurlijke Informatieverzorging III behalen. Indien
vanaf 1 september 2009 volgens het nieuwe examenprogramma behaald 2. voor studenten die vanaf 1 september 2009 gestart zijn met de NBA Beroepsopleiding AA
Administratieve Organisatie II.I niet voor 1 september 2009 is behaald, komt voor het vak Bestuurlijke Informatieverzorging II in de plaats. Indien voor 1 september 2009 het vak
vervalt de verplichting inzake de vakken Kosten & Opbrengsten en Financiering. 3. studenten die voor 1 september 2009 gestart zijn met de NBA Beroepsopleiding AA en het vak
Administratieve Organisatie II.II niet is behaald, komt daarvoor het vak Bestuurlijke Informatieverzorging III in de plaats.
5. Voor Audit & Assurance (LAC2A en 2B) geldt de volgende overgangsregeling. Voor studenten die begonnen zijn vóór 1 september 2009 (Oude stijl):
LAC 2A resp. A&A 2 in 2009/10
LAC 2B resp. A&A 3 in 2009/10
1
Behaald
Behaald
Leer van de Accountantscontrole 2 is behaald.
2
Behaald
Niet behaald
De student moet het nieuwe programma Bijzondere onderzoeken vanaf 2010/11 behalen, dat wil zeggen: A&A 3B.
3
Niet behaald
Behaald
De student moet het nieuwe programma Algemene Controle op eindniveau vanaf 2010/11 behalen, dat wil zeggen: A&A 3A.
4
Niet behaald
Niet behaald
De student moet het volledige nieuwe programma vanaf 2010/11 behalen, dat wil zeggen: A&A 2, A&A 3A en A&A 3B.
Voor studenten die begonnen zijn vanaf 1 september 2009 (Nieuwe stijl):
A&A 2 in 2009/10
A&A 3 in 2009/10
1
Behaald
Behaald
Audit en Assurance 2 en 3 zijn behaald.
2
Behaald
Niet behaald
De student moet het nieuwe programma Bijzondere onderzoeken vanaf 2010/11 behalen, dat wil zeggen: A&A 3B.
3
Niet behaald
Behaald
De student moet het nieuwe programma Algemene Controle op eindniveau vanaf 2010/11 behalen, dat wil zeggen: A&A 3A.
41
4
A&A 2 in 2009/10
A&A 3 in 2009/10
Niet behaald
Niet behaald
De student moet het volledige nieuwe programma vanaf 2010/11 behalen, dat wil zeggen: A&A 2, A&A 3A en A&A 3B.
6. Indien de deelvakken Fiscale Advisering I en Fiscale Advisering II voor 1 september 2009 onder het ‘oude’ examenreglement zijn behaald,
in het studiejaar 2012 – 2013 nog eenmaal de mogelijkheid om examen te doen op basis van het oude programma.
blijven deze (deel) vakken geldig, zij het met inachtneming van punt 9. De deeltentamens Fiscale Advisering I en Fiscale Advisering II worden niet meer afzonderlijk aangeboden.
8. Studenten die vanaf 1 september 2009 met de NBA Beroepsopleiding AA zijn gestart, maken voor het vak Fiscale Advisering tentamens bestaande uit deelzittingen van 2 x 3 uur.
Het programma voor het vak Strategisch Management is per ingang van het studiejaar 2012 – 2013 ingrijpend gewijzigd. Studenten die het vak Strategisch Management hebben
9. De CEA hanteert voor de eindvakken Audit & Assurance, Bestuurlijke Informatieverzorging, Externe Verslaggeving en Fiscale Advisering een overgangsregeling van zes jaar, gerekend vanaf
7.
gevolgd voor het studiejaar 2011 – 2012 krijgen
1 januari 2009.
42