Art. 33 van de WZW verplicht elke WG een IDPBW op te richten, waarin minstens één PAwerknemer

Nr. 910

Brussel, 12 januari 2010

BETREFT: MOGELIJKHEID VOOR MEERDERE WERKGEVERS TOT OPRICHTING VAN EEN GEMEENSCHAPPELIJKE INTERNE DIENST VOOR PREVENTIE EN BESCHERMING OP HET WERK (GIDPBW). 1. Wetgeving - Welzijnswet (WZW) : art. 38, § 1. - Koninklijk besluit van 27 oktober 2009 betreffende de oprichting van een GIDPBW (Belgisch Staatsblad van 16 november 2009).

2. Toepassingsgebied Art. 33 van de WZW verplicht elke WG een IDPBW op te richten, waarin minstens één PAwerknemer dient aangesteld. Art. 38, § 1 van de WZW voorzag reeds geruime tijd een afwijking op dit basisprincipe, door een groep van werkgevers (WG), bij wijze van gunst, de mogelijkheid te bieden om een GIDPBW op te richten. Het vermelde KB van 27 oktober 2009 geeft nu vanaf eind 2009 eindelijk op een duidelijke manier uitvoering aan deze decretaal voorziene afwijkingsmogelijkheid. Het KB van 27 oktober 2009 kan door de privé-sector echter niet gebruikt worden voor : 1. een bedrijf (JE) dat uit verschillende vestigingen (TBE) bestaat. Deze WG moet immers, in meer van de verplichting van art. 33 van de WZW, op grond van art. 35 van de WZW, voor elke vestiging (TBE) waar een CPBW is opgericht een afdeling van de IDPBW oprichten, waarin minstens één PA-werknemer dient aangesteld. 2. verschillende WG (JE), op eenzelfde exploitatieplaats bij de sociale verkiezingen als één enkele TBE beschouwd. Deze WG moeten immers op grond van art. 35, § 4 van de WZW, zonder speciale procedure één IDPBW oprichten, waarin minstens één PA-werknemer dient aangesteld. Het KB van 27 oktober 2009 biedt, mits een aantal stringente voorwaarden (zie rubriek 3 hierna), wel de mogelijkheid (geen verplichting) tot oprichting van een GIDPBW, voor afzonderlijke bedrijven (JE) die niet kunnen beschouwd worden als behorend tot eenzelfde TBE.

1

Vb. : - twee of meer kleinere instellingen (JE) waarbij één instelling in zijn IDPBW een PA in dienst heeft met een aanvullende vorming niveau I of II met voldoende ervaring; - een grote instelling (ziekenhuis) met een of meer kleinere instellingen (JE) waarbij deze eerste een soort peterschap opneemt voor deze laatste(n). Het weze evenwel duidelijk dat : 1) bij oprichting van een GIDPBW, elke WG zoals voorheen, verantwoordelijk blijft voor de veiligheid en de gezondheid van zijn eigen WN; 2) de overheid dit KB gepubliceerd heeft, in de eerste mate om voor haar eigen openbare diensten over een duidelijke wettelijke regeling te beschikken, terwijl de toelating om een GIDPBW op te richten in de privé-sector als een gunst van harentwege wordt aanzien. Gebruikte afkortingen WZW : IDPBW : EDPBW : GIDPBW :

Welzijnswet van 4 augustus 1996 zoals gewijzigd Interne dienst voor preventie en bescherming op het werk Externe dienst voor preventie en bescherming op het werk Gemeenschappelijke interne dienst voor preventie en bescherming op het werk

KB IDPBW : KB van 27 maart 1998 betreffende de IDPBW zoals meermaals gewijzigd KB EDPBW : KB van 27 maart 1998 betreffende de EDPBW zoals meermaals gewijzigd KB GIDPBW : KB van 27 oktober 2009 betreffende de oprichting van een GIDPBW CPBW : JE: VA : WG : WN : TBE : PA-AV :

Comité voor Preventie en bescherming op het werk Instelling als juridische entiteit Vakbondsafvaardiging Werkgever Werknemer Technische bedrijfseenheid zoals vastgelegd bij de sociale verkiezingen Preventieadviseur arbeidsveiligheid

3. Wettelijk vastgelegde voorwaarden verbonden aan de oprichting en de werking van een GIDPBW 3.1.

Aan te tonen in de aanvraag tot toelating (art. 2 KB)

a) De oprichting van de GIDPBW zal beter, efficiënter en rationeler werken, d.w.z. een meerwaarde meebrengen, in het preventiebeleid van de aangesloten bedrijven, dan wat het geval was voorheen met de afzonderlijke IDPBW. Dit is een eerste en meest belangrijke voorwaarde die duidelijk zal dienen te worden aangetoond in de aanvraag tot oprichting van een GIDPBW. Dit voordeel kan bereikt worden, bv. door : 1) de aanwezigheid in de GIDPBW van één of meerdere PA’s met een hogere aanvullende vorming dan voorheen; 2) de aanwezige PA’s in de GIDPBW hun functie voltijds te laten uitoefenen (meer tijd beschikbaar voor preventietaken); 3) de aanwezigheid van meerdere disciplines van het begrip welzijn in de GIDPBW (ergonomie, bedrijfshygiëne, psychosociale aspecten), tot bevordering van de multidisciplinariteit; 4) aan de GIDPBW meer technische en wetenschappelijke middelen, meer lokalen, meer financiële middelen of meer administratief personeel ter beschikking te stellen. b) Geplande organisatie en samenstelling van de GIDPBW volgens de geest van de WZW en de regels van het KB IDPBW, maar toegepast op het geheel van de WN van de bij de GIDPBW aangesloten WG. 2

Bij oprichting van een GIDPBW gaan de bestaande IDPBW op in deze nieuwe GIDPBW waarbij de PA’s van deze bestaande IDPBW werken onder de leiding van de PA die de leiding krijgt van de GIDPBW. Dit betekent o.a. dat : 1) Het geheel van het aantal WN tewerkgesteld in de deelnemende bedrijven, bepalend is voor het vereiste niveau van aanvullende vorming van de PA-AV die de GIDPBW zal leiden. Dit betekent, op grond van art. 22, § 1 KB IDPBW : - niveau I indien in totaal > 1000 WN; - niveau II indien tussen 200 en 1000 WN; - basisvorming (III) indien < 200 WN. De naam van deze PA dient opgegeven in de aanvraag. Opmerkingen . .

Aanvullende vorming : verworven overeenkomstig het KB van 10 augustus 1978 of 17 mei 2007. Basisvorming : te verwerven door het volgen van een bij de FOD WASO geregistreerde cursus overeenkomstig art. 24 van het KB van 17 mei 2007.

2) In elk bij de GIDPBW aangesloten bedrijf waar een CPBW is opgericht is een PA-AV aanwezig of aan te stellen met gepaste opleiding, als bevoorrechte gesprekspartner van dit CPBW, en dit mits akkoord van dit CPBW. De namen van deze PA’s, samen met het niveau van hun aanvullende vorming, dienen opgenomen in de aanvraag. 3) In elk bij de GIDPBW aangesloten bedrijf, waar geen CPBW is opgericht, een contactpersoon tussen bedrijf en GIDPBW dient aangesteld indien de Algemene Directie TWW van de FOD WASO dit vereist, eventueel met de verplichting dat deze persoon een basisvorming (zie hiervoor) dient te bezitten. De namen van de reeds vooraf aangeduide contactpersonen dienen opgenomen in de aanvraag. 4) Voor elke PA-AV in de GIDPBW, na onderlinge afspraak tussen de deelnemende bedrijven, wordt de minimumduur van zijn prestaties wordt vastgelegd overeenkomstig art. 17, § 2 KB IDPBW d.w.z. na voorafgaand advies van het betrokken CPBW. De totale prestatieduur van de PA’s in de GIDPBW moet in overeenstemming zijn met het totaal aantal WN van de deelnemende bedrijven. De minimum prestatieduur van elke PA-AV en de afspraken terzake gemaakt tussen de deelnemende bedrijven, dienen in de aanvraag medegedeeld. Al de PA-AV in de GIDPBW aangesteld, dienen een arbeidsovereenkomst te hebben met één van de betrokken werkgevers (ook deze die de leiding heeft van de GIDPBW) (art. 9 KB). Een PA-AV van de GIDPBW kan immers optreden bij verschillende WG. Ze hebben daarom vrije toegang tot alle bedrijven waar ze hun activiteiten uitoefenen, ook al behoren ze niet tot het personeel van deze bedrijven. De WG moeten deze PA’s in dit geval dan ook alle inlichtingen en informatie geven nodig om hun functie uit te oefenen. c) Voorafgaande gunstige adviezen van de CPBW’s opgericht in de deelnemende bedrijven, of bij ontstentenis, van de VA’s. Deze organen moeten voorafgaand aan een eventuele aanvraag worden geraadpleegd en hun advies moet worden gevraagd omtrent : - de oprichting van de GIDPBW; - de voorziene minimumprestatieduur van alle PA’s die deel uitmaken van de GIDPBW.

3

Deze adviezen die bij de aanvraag dienen gevoegd, kunnen bestaan uit : - ofwel een afschrift van de goedgekeurde notulen van de vergadering van het betrokken CPBW waarin de aanvraag tot de oprichting en de noodzakelijke voorwaarden tot oprichting van de GIDPBW werden besproken; - ofwel een verklaring ondertekend door alle betrokken werknemersafgevaardigden (VA). Opmerkingen 1. Er is in het KB alleen sprake van adviezen en niet van akkoorden zoals gevraagd door de vakbonden bij de totstandkoming van dit KB. Men zou dus kunnen veronderstellen dat de betrokken WG na een negatief advies toch zouden kunnen beslissen tot de oprichting van een GIDPBW, vermits het maar om een advies gaat. Toch moet men er rekening mee houden dat de overheid geen toelating zal verlenen tot oprichting van een GIDPBW indien niet alle opgerichte CPBW’s of aanwezige VA’s gunstig hebben geadviseerd. 2. Op grond van de definitie van het begrip CPBW in art. 1, 3e van het KB van 27 oktober 2009 zou men kunnen aannemen dat alleen CPBW’s of VA’s dienen geraadpleegd. In de toelichting op dit KB op: www.werk.belgie.be/WelzijnophetWerk/organisatorischestructuren/gemeenschappelijkediens tvoorpreventieenbeschermingophetwerk wordt evenwel gesteld dat indien geen van voormelde organen aanwezig zijn, de betrokken WG rechtstreeks zijn WN moet raadplegen overeenkomstig art. 53 van de WZW en afdeling Vbis van het KB CPBW van 3 mei 1999. Zie in dit geval de VVI-verbondsnota 2001/217. d) De banden die de bedrijven, die aansluiten bij de GIDPBW, met elkaar hebben. Deze band kan van juridische, economische, geogrrafische of technische aard zijn ofwel bestaan uit op elkaar afgestemde activiteiten. e) Een door alle betrokken WG ondertekende verklaring of overeenkomst waaruit blijkt dat zij de aanvraag tot oprichting van de GIDPW onderschrijven. De wetgever beschouwt, voor wat de privé-sector betreft, de toelating tot het oprichten van een GIDPBW als een gunst, t.o.v. het algemeen principe van art. 33 van de WZW dat stelt dat elke WG een eigen IDPBW moet oprichten, en wenst daarom dat de bij de oprichting van een GIDPBW, de betrokken WG, die van deze gunst wensen te genieten, dit uitdrukkelijk moeten laten weten en er zich toe verbinden de voorwaarden waaraan de oprichting van een GIDPBW afhankelijk gemaakt wordt, na te leven. f) Indien dit het geval is, melding van het bestaan van een departement medisch toezicht in de IDPBW van een of meer van de betrokken bedrijven. Dit departement mag zijn functie vervullen in elk van de bij de GIDPBW aangesloten bedrijven. Terzake moet een voorafgaand akkoord bestaan tussen de betrokken WG indien de opname van dit departement in de GIDPBW wordt voorzien en dit akkoord wordt best bij de aanvraag gevoegd Het is evenwel zo dat de werking van de GIDPBW zich niet mag beperken tot het medisch toezicht. g) Indien dit het geval is, melding van het bestaan van een voorafgaand akkoord tussen de betrokken bedrijven indien zij een beroep wensen te doen op deskundigen ergonomie, bedrijfshygiëne of psychosociale aspecten van de arbeid, aangesteld als PA in een of meer van de betrokken bedrijven. Indien in een of meer van de aangesloten bedrijven dergelijke deskundigen als PA zijn aangesteld, mogen zij hun activiteiten uitoefenen in alle bij de GIDPBW aangesloten bedrijven, dit om de multidisciplinariteit van de GIDPBW te bevorderen. Deze PA’s dienen evenwel een 4

vorming te bezitten overeenkomstig art. 22 van het KB EDPBW, d.w.z. een vorming zoals deze die vereist is om die activiteiten uit te oefenen binnen een EDPBW. 3.2. Na de toelating toe te passen a) De bepalingen van het KB IDPBW zijn van toepassing op de GIDPBW voor zover door dit KB van 27 oktober 2009 geen andere verplichtingen zijn opgelegd (zie hiervoor en hierna). Voor de verplichtingen van toepassing op een IDPBW en de daarin aangestelde PA’s verwijzen wij naar het document “Preventie en beschermingsorganen ter beschikking van de werkgever”, dd. 30 december 2009 op de websites van : - Zorgnet Vlaanderen in de rubriek Intersectoraal/Themata; - Vlaams Welzijnsverbond in de rubriek Informatieven/ISBI. b) Samenwerking met één EDPBW (art. 8 KB) Wanneer door de aangesloten WG aanvullend op de GIDPBW een beroep wordt gedaan op een EDPBW, dient dit te gebeuren bij éénzelfde EDPBW. De uitzonderingen hierop voorzien door art. 2, 3e, 4e en 5e lid van het KB EDPBW gelden ook voor de GIDPBW. Indien een aantal bedrijven zijn aangesloten bij verschillende EDPBW en hun overeenkomst met hun EDPBW dienen op te zeggen, geldt voormelde verplichting niet gedurende deze opzegtermijnen, zoals vastgelegd in art. 13 van het KB EDPBW. c) Overkoepelende maand- en jaarverslagen van de GIDPBW (art. 10 KB). Deze bevatten bijlagen met afzonderlijke gegevens betreffende elk van de betrokken WG.

4. Procedure voor de aanvraag tot oprichting van een GIDPBW (art. 3-6 KB) 4.1. Aanvraag Deze gebeurt door de WG die namens een groep WG gemandateerd wordt om een aanvraag te doen tot oprichting van een GIDPBW. Hij gebruikt daarvoor het formulier in bijlage bij het KB van 27 oktober 2009 dat te downloaden is van: www.werk.belgie.be/welzijnophetwerk/organisatorischestructuren/gemeenschappelijkedienstvoorpr eventieenbeschermingophetwerk/toelichting Dit formulier dient samen met alle nodige bijlagen (zie rubriek 3.1. hiervoor) opgestuurd naar Algemene Directie HuA FOD WASO, Ernest Blerotstraat 1, 1070 Brussel. 4.2. Onderzoek aanvraag - Eerst door de Alg.Dir HuA om na te zien of de aanvraag volledig is en in overeenstemming met het KB van 27 oktober 2009. - Vervolgens door de Alg.Dir. TWW FOD WASO door : . een onderzoek bij de aanvragers; . opstelling van een advies, rekening houdend met de voorwaarden hiervoor opgesomd. 4.3. Besluit door de Minister van Werk Mits positief advies van de Alg.Dir. TWW stelt de Alg.Dir. HUA een ontwerp van ministerieel besluit op, houdende toelating tot oprichting van een GIDPBW, en maakt dit over aan de Minister van Werk. De Minister beslist de toelating tot oprichting van een GIDPBW al dan niet te geven.

5

Zo ja, bevat het MB in elk geval : - het aantal noodzakelijke PA’s, hun niveau van aanvullende vorming en hun minimum prestatieduur; - in voorkomend geval het aantal contactpersonen en eventueel hun noodzakelijke basisvorming. Dit MB bevat eventueel bijkomende (financiële) voorwaarden waarvan de toelating afhankelijk is, zoals bv. : - het oprichten van een beheerscomité, belast met het toezicht op het beleid van de GIDPBW, bestaande uit personen aangeduid door de aangesloten WG en vertegenwoordigers aangeduid door de representatieve WN-organisaties; - de wijze waarop WG kunnen toetreden tot of zich kunnen terugtrekken uit de GIDPBW. In geval van weigering, motiveert de Minister zijn beslissing. 4.4. Wijziging van de samenstelling van de GIDPBW Voor elke wijziging, wat betreft het aantal aangesloten WG in min of meer, dient voormelde procedure gevolgd (art. 7 KB).

5. Besluit Naast de voorwaarden voorzien voor de oprichting van een eigen IDPBW, worden voor de oprichting van een GIDPBW een aantal strenge voorwaarden gesteld. De overheid wou immers voorkomen dat GIDPBW verdoken (goedkopere) EDPBW zouden worden. Het zal absoluut noodzakelijk zijn om een toelating te verkrijgen tot oprichting van een GIDPBW : 1. te kunnen bewijzen dat de oprichting van een GIDPBW voor de aangesloten bedrijven een meerwaarde brengt in hun preventiebeleid. De GIDPBW zal dienen te beschikken over een voldoende aantal PA’s, waarvan minstens één met aanvullende vorming niveau I of II, die over de nodige tijd beschikken om hun opdrachten naar behoren uit te voeren. De aanwezigheid van een groter aantal disciplines van het begrip welzijn in de GIDPBW zal zeker een positief element zijn in de beoordeling. 2. de instemming te krijgen van de betrokken CPBW’s of VA’s voor de oprichting van de GIDPBW en de voorziene prestatieduur van alle daarin aangestelde PA’s. De overheid zal alle voorwaarden nauwkeurig nazien vermits zij de toelating tot de oprichting van een GIDPBW in de privé-sector als een gunst beschouwd.

Jules BAERT

Verantw. Uitgever: D. VERHOEVEN - Guimardstraat 1 - 1040 BRUSSEL. 6