Antwerpse NEET-jongeren aan het woord Een belevingsonderzoek bij NEET-jongeren in de Stad

Antwerpse NEET-jongeren aan het woord Een belevingsonderzoek bij NEET-jongeren in de Stad In opdracht van de Stad Antwerpen en VDAB Antwerpen

Johan Desseyn en Kathleen Hoefnagels juli 2015

Samenvatting

Inhoud

1. Inleiding

1.1. De opdracht

Leeswijzer: een belevingsonderzoek





Het kwalitatieve onderzoeksluik baseerde zich op 79 interviews met jongeren die ervaring hebben met een NEET-situatie of dicht in de buurt komen van NEET. Voorliggend rapport synthetiseert de bevindingen uit de interviews. De visies en ervaringen van de bevraagde jongeren staan centraal. Deze invalshoek maakt van de studie een belevingsonderzoek. De belevingen en visies van de jongeren zelf vormen de basis voor aanbevelingen die de stedelijke actoren op weg zetten bij een verbetering van hun ondersteunend beleid.

  





1.2. Aanpak

Opvolging door een stuurgroep De opdracht voor het onderzoek naar NEET-jongeren werd geïnitieerd met een uitgesproken beleidsgerichte finaliteit. De Stad Antwerpen en haar partners willen de NEET-jongeren scherper in beeld hebben om hen beter te kunnen aanspreken en ondersteunen. Het beleidsmatige einddoel maakte het des te belangrijker dat de opdrachtgever ten allen tijde op de hoogte bleef van het onderzoeksverloop en het procesverloop voldoende kon sturen. De projectplanning voorzag daarom ruim plaats voor terugkoppeling naar en overleg met een stuurgroep. Volgende personen maakten deel uit van de stuurgroep: 

Fadoua Achetib, projectleider Armoede en Welzijn, Stad Antwerpen;



El Hassan Aouraghe, expert Tewerkstellingsbeleid Jongeren, Stad Antwerpen;



Luc Claessens, coördinator Ononderbroken Leerloopbanen - Veilige Scholen, Stad Antwerpen;



Elke Deforce, diensthoofd Armoede en Welzijn, Stad Antwerpen;



Martine Klaasen, stadsmanager VDAB;



Katelijne Lieten, bestuurscoördinator Activering, OCMW Antwerpen.

Interviews bij jonge huisvrouwen Hoewel de interviews een half uur tot een uur van de jongeren hun tijd vroegen, engageerden de gecontacteerde jongeren zich vlot om mee te werken aan het onderzoek. Enkel bij de jonge huisvrouwen ervoeren de onderzoekers dat het stroef liep: 

De populatie is niet (meer) zo groot — De groep van jonge vrouwen die in een traditioneel gezinspatroon terechtkomt en thuisblijft om voor het gezin te zorgen, lijkt niet meer zo groot. Er spelen zowel sociale als economische motieven. Vrouwen uit allerlei culturen kiezen steeds vaker voor werk als vorm van zelfontwikkeling. De Federatie van Marokkaanse Verenigingen (FMV) wijst erop dat daarnaast een grotere groep vrouwen zich financieel genoodzaakt ziet om te gaan werken. Ook merkt de FMV dat nieuwkomers intenser aangespoord worden tot opleiding in het kader van inburgering.



De groep laat zich minder vlot benaderen — Deze vrouwen lijken sneller afgeschrikt wanneer ze op de markt of aan de schoolpoort worden benaderd voor een interview. Bovendien ligt het interviewthema gevoelig. Voor de huisvrouwen lijkt het als snel of ze zich moeten verantwoorden over hun keuze.







Het begrip ‘roots’ Om de verscheidenheid aan origine van de bevraagde jongeren aan te duiden, baseert dit rapport zich op:



-

het geboorteland van de jongeren; hun nationaliteit; de nationaliteit van hun ouders.





Een groot aantal geïnterviewden krijgt begeleiding Van de 34 jongeren die zich momenteel in een NEET-situatie bevinden, terwijl ze wel graag aan het werk willen of een opleiding willen volgen, krijgen er ruim 8 op 10 hulp bij hun zoektocht. Gezien er heel wat jongeren benaderd werden voor een interview via organisaties die net dit soort begeleiding aanbiedt, geeft deze verhouding uiteraard geen representatief beeld van het aandeel NEET-jongeren dat hierbij ondersteuning krijgt.

 ‐ ‐

Dit rapport maakt onderscheid tussen jongeren die wel of geen begeleiding krijgen, maar geen onderscheid tussen jongeren die wel of niet in een trainingstraject zitten. Dit gebeurt om twee redenen: 1.

‐  2.

Jongeren maken zelf geen onderscheid — In een aantal gevallen blijken jongeren zich er niet van bewust dat ze geregistreerd staan als ‘in training’. Dit geldt bijvoorbeeld voor de jongeren in een traject waarin ze gevolgd worden door een Arbeidscompetentiebegeleider (ACB-er). Begeleiding legt een sterke focus op arbeidsmarktparticipatie — Of het nu om medewerkers van de VDAB, het OCMW, welzijns- en armoedeorganisaties of sportinitiatieven gaat, zowat in elke begeleiding die ze bieden komt het streven naar opleidings- of arbeidsmarktparticipatie al snel in beeld en krijgt het de nadruk.

Steekproefverdeling op basis van ‘bewaakt toeval’ De aantallen per subcategorie in de steekproef verhouden zich als volgt: 

4,9 op 10 (N=38) bevinden zich momenteel in een NEET-situatie;



3,7 op 10 (N=29) behoren tot de groep precaire niet-NEET;



1,1 op 10 (N=9) zijn duurzame ex-NEET;

De verdeling over de verschillende categorieën berust op ‘bewaakt toeval’. Omdat het onderzoek zowel wilde belichten hoe jongeren in een NEETsituatie terecht komen, als ook hoe ze er weer uit geraken en blijven, lag op voorhand vast dat de verschillende categorieën aan bod zouden komen, maar het onderzoeksdesign legde geen aantallen per categorie vast. Bij de steekproefsamenstelling werden wel volgende basisvoorwaarden bewaakt: 

Elke subcategorie moest, met een verhouding van minimum 1 op 10 van de bevraagde populatie, voldoende vertegenwoordigd zijn.



De helft van de bevraagden moest zich op het ogenblik van het interview in een NEET-situatie bevinden.

Er resten nog 2 bevraagde jongeren (0,3 op 10 in de steekproef) die zich nooit in een NEET-positie bevonden. Deze vormen op basis van het aantal uiteraard geen volwaardige categorie. Hun getuigenissen hebben slechts een exemplarische waarde.

2. Wie zijn de NEET-jongeren?

De bevraagde NEET-jongeren wonen in de stad, maar hun afkomst is divers.

   

‘Ik woon nog thuis. Natuurlijk. Zolang ik geen vast werk heb, kan ik er niet aan denken om met mijn vriendin te gaan samenwonen.’

‘Momenteel werk ik een paar uur per week als magazijnier. Dat is wel alleen maar deze maand. Daarna weet ik het niet. Waar ik nu werk, kan ik niet blijven. Ze hebben me al op mijn eerste dag gezegd dat het sowieso tijdelijk is. Er is niet genoeg werk. ’







‘Ik ben deze week gestart als verkoper in een dierenspeciaalzaak. Dat is al zeker voor een jaar. Als ik het goed doe, krijg ik daarna een vast contract.’

‘Ik volgde een opleiding heftruckchauffeur. Beter dat dan gewoon thuiszitten.’

‘Ik ben nog geen 18 jaar, dus moet ik nog wel naar school. Maar op mijn verjaardag stop ik ermee. Ik ben niet van plan om te blijven tot ik mijn diploma heb.’

‘Als je positief blijft en hard werkt, kom je er wel! Maar als je je kop laat hangen, zal het natuurlijk niet lukken.’

2.1. NEET-jongeren en hun thuissituatie

 

‘We wonen nu twintig jaar in Antwerpen. Alleen mijn moeder werkt. Zij is zelfstandige. Ze werkt als poetsvrouw. Mijn vader, mijn twee broers en ik kunnen niet werken. We hebben geen arbeidskaart.’

  

‘Mijn vader is momenteel werkloos. Af en toe heeft hij via interim een job als arbeider in de haven.’

‘Mijn man zit bij ’t OCMW. Hij is zwaarlijvig en kan daardoor niet werken.’

‘ “Gij moet dokter worden!” of “Gij moet advocaat worden!” zeiden mijn ouders. Maar ik zat in het beroeps. Mijn ouders hadden helemaal niet door dat ik met die studierichting nooit dokter of advocaat kon worden.’

‘Mijn ouders zaten er wel achter dat ik naar school ging en mijn vader ging altijd naar het oudercontact. Ik moest mee als tolk. Dan vertaalde ik niet altijd alles of ik verdraaide het wat. Op die manier maakte ik het hem niet makkelijk om mij op te volgen.’

‘Mijn ouders hebben met hun kinderen hetzelfde gedaan als wat ze onze buren en familie met hun kinderen zagen doen. Maar die zaten ook allemaal op de BSO-school van een paar straten verder.’

‘Ik zou heel graag lid worden van een sportclub. Door te sporten kan je je zorgen opzij zetten. Bovendien is een club ook interessant om andere mensen te leren kennen. Maar je moet lidgeld betalen … Ik heb nu al te weinig geld om rond te komen.’

‘Pas op mijn vijftiende werd ik lid van een voetbalclub. Dat kon niet anders. Mijn ouders hebben negen kinderen. Er was geen geld voor om ons allemaal een hobby te laten kiezen. Pas wanneer er een paar van mijn oudere broers en zussen het huis uit gingen, was er financieel wat meer marge. Toen kon mijn vader het lidmaatschap voor het voetbal betalen.’

2.2. NEET-jongeren op school

‘Ik was zestien toen ik voor het eerst naar school ging. Dat was hier in Antwerpen. In Afghanistan ben ik nooit naar school geweest.’

‘De school was hier vlakbij. Mijn ouders vonden het logisch dat ik naar daar ging. Mijn vrienden — allemaal uit de buurt — gingen daar trouwens ook naartoe.

‘Handel, kantoor, elektriciteit, terug kantoor, … Ik heb van alles gedaan. Ik heb ook zeker op zes verschillende scholen gezeten. En ik ben drie keer blijven zitten.’

‘Ik wilde zelf naar het beroeps, want ik had er geen zin in om nog een keer te blijven zitten. Eigenlijk wilde ik haartooi gaan volgen, maar mijn ouders vonden kantoor een betere keuze.’

‘Ik kwam in het beroeps terecht. Ik koos voor kantoor. Wat kon ik anders doen? Na het zesde leerjaar stuurden ze me naar de B-stroom. Dan heb je niet veel keuze …’

‘Ik was ongeveer dertien jaar toen ik hier in België aankwam. Ik volgde eerst enkele maanden OKAN en kwam dan in het BSO terecht. Ze vonden dat het beste voor mij, omdat ik anders veel te oud zou worden tegenover mijn klasgenoten. Maar omdat mijn Nederlands nog niet zo goed was, waren er maar weinig studierichtingen die ik op dat ogenblik aankon.’

‘Ik heb eerst ASO gevolgd. Ik wilde dat. Mijn ouders vonden dat ook het beste. Maar dat was te moeilijk. Op school raadden ze me aan om over te schakelen naar handel. Ik ben dat dan maar gaan doen.

‘Ik moest naar andere school. Daar kon ik kiezen: nijverheid, landbouw of tuinbouw. Nijverheid vond ik dan nog het beste, maar eigenlijk boeide me dat ook niet.’ ‘Ik volgde eerst verzorging, omdat ik dacht dat dit wel leuk zou zijn. Maar ik deed het toch niet graag. Ik ben dan overgeschakeld naar kantoor. Ik wist niet wat ik anders moest kiezen.’ ‘De meester van het zesde leerjaar stuurde me naar de Bstroom. Mijn ouders wisten blijkbaar maar één school waar ik die kon volgen. Daar hadden ze maar twee richtingen in het beroeps: kantoor en metaal. Ik was geen metaaltype, dat waren de ruige gasten, dus koos ik voor kantoor.’ ‘ Mijn vrienden en de buurt waar ik opgroeide maakten het er niet beter op. Je ziet niets anders dan jongeren die wel willen werken, maar niks vinden. Dan geraak je gefrustreerd. Je gaat niet meer veel naar school en uit verveling begin je samen met je vrienden autobanden in brand te steken, speeltuintjes te vernielen, … Als je dan uiteindelijk geen blanco meer hebt en dus nog moeilijker werk vindt, ga je ernstig overwegen om te beginnen dealen of zo en zo je geld te verdienen. Gisteren nog heeft iemand mij dat voorgesteld. Ik lag vannacht de hele tijd wakker om daarover na te denken.’

‘Mijn ogen zijn gelukkig op tijd opengegaan. Ik heb één keer in Mol gezeten, maar toen ik 18 jaar ben geworden, ben ik beter gaan nadenken. Ik ben gestopt met dealen en zoek mijn oude vrienden niet meer op. Ik heb nu nog altijd een blanco. Dat is mijn kans.’

‘Ik had een moeilijke jeugd, moest thuis voor mijn broers en zusjes zorgen. Daardoor ben ik veel te vroeg van huis weggegaan en zwanger geworden. Toen mijn kindje geboren werd, stopte ik met school. Ondertussen gaat het allemaal gemakkelijker. Mijn dochtertje is al zes en mijn huidige vriend steunt mij. Daarom kon ik een opleiding gel- en acrylnagels volgen. Die heb ik afgerond. Nu wil ik nog een kappersopleiding gaan volgen. Kapster, dat is altijd al mijn droomjob geweest.’

 

‘Ik volgde een cursus lassen via de VDAB. Ik wilde dat zelf, ben dat niet gaan doen omdat dat moest van de VDAB. Je hoort altijd dat er te weinig lassers zijn. Ik dacht dus dat ik zo geld zou kunnen verdienen. Ik heb die opleiding afgerond in 2012 en heb dat diploma dus hè. Maar ik heb sindsdien nog nergens een job als lasser gevonden.’



‘Ik volg momenteel een opleiding heftruckchauffeur. De begeleider hier zei dat dat goed voor mij was. En liever dat dan gewoon thuis zitten hè!’

2.3. NEET-jongeren aan het werk



‘Ik heb al wel wat gewerkt hoor, maar dat was telkens met dagcontracten.’

 

‘Ik werkte aan de kassa van een discotheek. Dat was in het zwart. Ik moest elke nacht langer werken dan afgesproken en als mijn baas mij moest betalen, gaf dat altijd problemen.’

‘Natuurlijk wil ik werken! Wat moet je anders doen met al je tijd? Ik merk nu elke dag hoe vervelend het is om geen job te hebben. Ik zit de hele tijd thuis. Daar word ik depressief van.’

‘Nadat ik mijn studies had opgegeven, zocht ik dik twee jaar naar werk. Och ja, ik heb tussendoor wel wat gewerkt, maar dat was telkens met interimcontractjes. Veel stelde dat niet voor.'

‘Nu ik een jaar niks aan het doen ben, voel ik me toch … waardeloos.’

‘Sinds de geboorte van mijn zoontje blijf ik thuis. Mijn man heeft onregelmatige werkuren. Als ik ook zou werken of een opleiding volgen, zou dit te veel zijn voor ons gezin. Bovendien zou ik het niet leuk vinden als anderen voor mijn kind moeten zorgen. Maar ik kijk er wel naar uit dat hij binnen een half jaar naar school kan. Dan pik ik mijn studie in het volwassenenonderwijs terug op of zoek ik een deeltijdse baan. ’

‘Ik liet me schrappen bij de VDAB. Ik wil mijn geld, letterlijk, verdienen. Niemand moet denken dat ik een profiteur ben.’

‘De VDAB? Ik denk dat ik daar wel ingeschreven ben hoor.’

‘Toen ik me als schoolverlater inschreef bij de VDAB moest ik daar een training volgen. In een groepssessie legden ze uit hoe je een cv opstelt en een motivatiebrief schrijft. De meeste deelnemers hadden geen enkel diploma en sommigen spraken weinig Nederlands. Voor hen was die sessie misschien interessant, maar ik heb een ASO-diploma en volgde een paar jaar hoger onderwijs. Ik heb daar niets bijgeleerd, het was puur tijdverlies. Na die sessie heb ik gevraagd of ik nog moest blijven komen, of er niets anders was dat meer op mijn maat was. Ik kreeg toen de keuze: ’t was dat of geschrapt worden als werkzoekende. Ik heb me laten schrappen.’

‘Ik wil zelfstandige worden. Eigenaar van een broodjeszaak of een bakkersketen of zo, dat lijkt me wel goed. Dan ben ik mijn eigen baas en is er niemand die op mijn vingers kijkt. En zo kan ik ook andere jongeren kansen geven en hen een goeie job bezorgen.’

‘Ik wil kleuterjuf worden en kleintjes al vroeg leren dat zij ook hogerop kunnen komen, dat kinderen van allochtone afkomst ook iets kunnen bereiken.’

‘Als ik mijn best doe, komt het goed!’



‘Ik ga iets maken van mijn toekomst!’



‘Je moet altijd positief blijven, want als je er zelf niet in gelooft, zal het je nooit lukken. Ik denk altijd: “Wat een ander kan, kan ik ook!” ’

‘Je kan niet eender wat worden, maar er is veel dat je wel kan doen.

‘Ik heb het zelf een tijdje opgegeven. Mijn broertje is toen echt komen smeken dat ik me niet zo zou laten gaan. Toen heb ik beseft dat hij gelijk had. Als je pessimistisch bent, loopt het ook fout.’

2.4. NEET-jongeren over hun leven ‘Natuurlijk zou ik opnieuw beginnen als ik kon. Dan zou ik een toekomst hebben!’

‘Ik heb geen spijt. Ik zou zeker niet terug opnieuw aan mijn schooltijd willen beginnen. Niemand gaat eigenlijk nog naar school tegenwoordig.’

‘Op twaalf jaar ben je te jong om te kiezen. Je weet niet wat je kiest. Je pakt iets waarvan je denkt dat het plezant zal zijn en in’t begin is dat ook tof, maar na een tijdje krijg je door dat het eigenlijk behoorlijk saai is.’

‘Je hoort ook sprookjes. Bijvoorbeeld over de richting kantoor zeggen de mensen: “Ga dat doen, want daar kan je veel geld mee verdienen!” ’

‘Ik zou het nu meer serieus nemen. Pas als je ouder bent merk je dat studies belangrijk zijn.’

‘Mijn moeder werkte veel en mijn stiefvader werkte op een schip. Ik stond er vooral alleen voor.’



‘Als ik opnieuw kon beginnen, zou ik me meer proberen af te sluiten voor de problemen thuis en me op mijn studies concentreren.’

‘Als je na de lagere school naar de B-stroom moet, krijg je eigenlijk geen eerlijke kans. Dan kan je natuurlijk geen goeie keuzes maken, want dan mag je eigenlijk niet kiezen.’



‘Ik ging naar een college. Ik wist dat ik daar slim genoeg voor was. Maar de leerkrachten maakten me al snel duidelijk dat ik niet in het plaatje paste.’

‘Als ik opnieuw kon beginnen, zou ik misschien meer van me durven afbijten en al die pesterijen niet zo ver laten komen.’

‘Er bestaan momenteel gewoon geen goeie studierichtingen. Er is enkel te weinig werk. Je vindt geen werk door de crisis en besparingen.’









‘Ik weet niet hoe mijn leven er binnen tien jaar zal uitzien. Ik weet alleen wat het niet zal zijn: geen drugs en geen prostitutie.’

‘ Binnen tien jaar heb ik vast werk, ben ik getrouwd en heb ik drie kinderen. We wonen dan in een eigen appartement.’

 

‘Ik hoop op een vaste job, appartement en vrouw en kindje voor binnen 10 jaar. Het zal me wel lukken. Ik ga daar hard voor werken. Maar er is wel niet zoveel werk, zeker als je, zoals ik, geen diploma hebt.’ Een beknopte bevraging bij een controlegroep Ter vergelijking werden de toekomstverwachtingen van de 78 bevraagde jongeren gelegd naast de verwachtingen van 46 andere jongeren, tussen 16en 22 jaar, die in het middelbaar onderwijs een ASO- of KSO-richting volg(d)en en opgroei(d)en in middenklasse gezinnen. Aan deze jongeren werd een beknopte, open vragenlijst voorgelegd: 

Hoe zie je je toekomst binnen tien jaar?



Waar en hoe woon je?



Hoe ziet je gezinssituatie er dan uit?



Wat voor soort werk doe je dan?



Wat doe je in je vrije tijd?

De meerderheid van de jongeren uit de contolegroep beantwoordde de vragen schriftelijk (N=43). 3 jongeren beantwoordden ze tijdens een korte, telefonische enquête. De jongeren uit de controlegroep werden bereikt met medewerking van een leerkracht uit de derde graad van het middelbaar onderwijs.

‘Binnen tien jaar woon ik niet meer in Borgerhout, maar in Schoten of Ekeren of zo. Borgerhout is geen goeie buurt om kinderen groot te brengen. Het is er niet gemakkelijk om kinderen op het rechte pad te houden.’

3. Ondersteuning voor NEET-jongeren

3.1. NEET voorkomen

‘Ouders helpen hun kinderen vooral door hen te motiveren. Ze moeten daarvoor niet zelf goed zijn in wiskunde of zo. Ze moeten gewoon tonen dat ze betrokken zijn.’

‘Thuis stond er niemand voor me klaar. Ik moest het allemaal alleen doen. Op school waren er wel twee leerkrachten die me hard motiveerden en me echt aanmoedigden: “Komaan, je kan het!” Dankzij hen heb ik het zo lang volgehouden. Maar uiteindelijk ben ik toch gestopt met school. Het was thuis niet meer vol te houden. ’

‘Mijn ouders hielden er geen rekening mee dat ik moest studeren. Er was constant drukte bij ons thuis en ik moest altijd mijn kleine broertjes en zusjes helpen.’

‘Ouders kunnen je niet echt helpen. Ze zijn blind voor je gebreken en vinden alleen het beste goed genoeg voor hun kind.’

‘Bij ons in het gezin kwamen we in het zesde leerjaar één voor één bij dezelfde leerkracht in de klas. Die heeft elk van ons naar de B-stroom verwezen. Dat klopte gewoon niet! Die man ging er vanuit: “Weer één van dezelfde familie. Daar zal het ook wel niet mee lukken.” Mijn zus bewijst nu dat hij ongelijk had: zij volgt nu haar derde jaar aan de universiteit.’

‘Leerkrachten halen je neer. Ze moedigen je vooral aan om op te geven en voor iets gemakkelijker te kiezen. Vaak is dat met de beste bedoelingen hoor, maar zo helpen ze echt niet!’’

‘Ik ben op school altijd behandeld als een ambetant kind. Ik was ook geen lieverdje, maar de houding van leerkrachten heeft me nooit geholpen om dat te veranderen.’

‘Ik veranderde van school, maar eigenlijk was die tweede school nog slechter dan de eerste. Ik was zwak in taal, waardoor ik veel niet begreep. In plaats van me te helpen door de dingen nog eens of op een andere manier uit te leggen, hielden ze daar totaal geen rekening mee.’

‘Er zijn veel jongeren die het verkloten op school, gewoon omdat ze het gevoel hebben dat ze daar niks kunnen doen en alleen maar willen gaan werken. Ik ben ook zo. Ik verveel mij daar veel te hard.’

‘Op je veertiende of vijftiende al een beroepskeuze maken, is veel te vroeg! Je hebt er dan geen benul van hoe levensbepalend die keuze is.’

‘Na het zesde middelbaar wilde ik verder studeren. Maar de keuze was verschrikkelijk moeilijk. Je wordt overstelpt met foldertjes, maar daarin willen hogescholen en universiteiten zich vooral profileren met de beste kantine of de tofste sfeer. Over de studierichtingen en de beroepen waarvoor je dan studeert, kom je nauwelijks iets te weten.’

‘Eén leerkracht heeft me echt geholpen. Ze wees me erop dat ik goed was met cijfers en dat ik daarom misschien beter marketting & ondernemen kon gaan volgen.’

‘ “Misschien kan je opvoedster worden”, suggereerde een CLB-medewerker me. “Je zit toch zelf in een tehuis?” Zo’n oppervlakkig advies, dat maakte me toch wat boos!’

‘Helpt het CLB je ook bij je studiekeuze? Ik dacht dat dat alleen voor medisch onderzoek was.’

‘Voeding en verzorging leek me de verstandigste keuze. Ik durfde niet anders, want ik kende nog niet veel Nederlands. Ik dacht dat een andere richting me daarom nooit zou lukken.’

‘Mostaffa is ongelooflijk belangrijk voor ons allemaal. Al van voor hij jeugdwerker en later ACB-er werd, had de buurt al bewondering voor hem, omdat hij altijd respectvol, voornaam, sociaal en gedisciplineerd is. Het is iemand die zich altijd heeft ingezet om er zelf te geraken, maar er ook is voor anderen. Hij staat altijd klaar. Hij houdt de vacatures in het oog die voor ons interessant kunnen zijn , maar vooral: hij is er altijd om te luisteren en hij zet me aan het denken, hij trekt me mijn ogen open en wijst me op de gevolgen als ik stommiteiten doe. Hij doet me beseffen dat niks vanzelf komt. ‘

‘Tegenwoordig moet je al een diploma hebben om achter de vuilkar te lopen! Ik overdrijf natuurlijk, maar toch …’

3.2. NEET aanpakken

‘Nu kom ik bij De Ploeg en krijg ik echt goeie hulp. Maar het heeft wel lang geduurd voor ik hier terechtkwam. Je moet er natuurlijk wel voor open staan. Vroeger waren er ook altijd mensen die me goede raad gaven, maar ik vond dat toen zagende, oude mensen. Ik wilde niet luisteren, volgde alleen mijn vrienden.’

‘Mijn familie stuurt me vaak vacatures door en toen mijn nicht op vakantie ging, heeft ze haar baas gevraagd of ik haar mocht vervangen.’

‘Dat ik me herpakt heb, heb ik voor een groot deel te danken aan mijn ouders. Ze hebben altijd getoond dat ze om mij gaven. Dat hebben ze niet alleen gedaan door lief voor mij te zijn hoor. Af en toe hebben ze zich ook — terecht — heel kwaad op mij gemaakt. Maar ze bleven altijd klaarstaan voor mij en zijn altijd geïnteresseerd in wat ik doe.’

‘Dat ik dat laatste jaar toch nog heb afgemaakt, komt alleen maar door mijn lerares. Na mijn achttiende verjaardag was ik niet meer van plan om nog naar school te gaan. Maar mijn leerkracht stond plots thuis voor de deur. En niet één keer hè! Ze bleef maar terugkomen. Uiteindelijk wist ze me te overtuigen. Het is waar dat ik nu, als huismoeder, geen diploma nodig heb, maar op mijn achttiende kon ik nog niet zeker weten dat ik ooit zou trouwen. En ze had ook gelijk toen ze zei dat een diploma me kon helpen indien ik nog wilde werken voor ik kinderen kreeg.’

‘Wij, jongeren uit Marokkaanse families, hebben het vaak van horen zeggen dat we geen kansen krijgen als we op zoek gaan naar werk. Maar er zijn er veel die zich daar door laten ontmoedigen en geen moeite meer doen. Er wordt inderdaad gediscrimineerd, maar dat is nu zo. Dan moet je er des te harder voor gaan.’

‘De ACB-er kent me al jaren. Hij weet al lang waar ik mee bezig ben. Als hij nog maar vermoedt dat ik me met foute dingen bezighoud, spreekt hij me daarop aan. Hij helpt me ook echt om stappen te zetten. Laatst toonde hij me bijvoorbeeld een vacature. Die vond ik wel interessant. Hij duwde me meteen een telefoon in handen en liet me bellen naar die werkgever om meer informatie te vragen over de job.’

‘Mijn moeder werkte als poetsvrouw bij een vrouw die me echt geholpen heeft. Ik heb met haar besproken wat ik kan, waar ik dacht goed in te zijn, wat ik wilde, … Samen bekeken we welke knelpuntberoepen er zijn. We hebben de verschillende puzzelstukjes samengelegd. Het besluit was dat ik best een extra opleiding kon gaan volgen. Ze is dan samen met mij op zoek gegaan waar ik die kon gaan volgen. Ik weet niet precies wat die vrouw doet van job, maar ik weet wel dat het niets te maken heeft met de opleiding die ik nu volg. Het was dus niet zo dat ze het vooraf zelf allemaal goed wist.’





‘Ergens aankloppen om hulp te vragen … het blijft moeilijk. Ten eerste zijn er zo vele plekken waar je voor “iets” terecht kan, maar je weet niet precies wie jou nu het best kan helpen. Bovendien is het niet zo gemakkelijk hoor, om hulp te vragen. Je schaamt je toch wat …’

‘Ik kwam als kind al bij Recht-Op. Ze kennen mij, mijn ouders, … Daarom weten ze ook zo goed hoe ze me kunnen helpen.’

‘Bij de VDAB binnenstappen is niet moeilijk. Dat kan iedereen. En daar zeggen ze je wel welke papieren je allemaal in orde moet maken.’

‘De papieren die je moet invullen zijn best ingewikkeld. De taal die ze gebruiken, kan je niet verstaan. Maar mijn begeleider helpt me.’

‘Ik moest alles uitzoeken, maar het was geen enkel probleem om mijn weg te vinden naar de RVA, de vakbond, … In mijn omgeving zijn er genoeg ervaren doppers die me konden zeggen wat ik moest doen.’





‘Ik was met niks in orde. Het OCMW heeft dan een lijstje gemaakt van wat ik allemaal moest doen. Op papier leek het simpel, maar het heeft echt lang geduurd voor alles geregeld was. Ik ben een doorzetter, maar ik snap dat niet iedereen daar de moed voor kan opbrengen.’

‘De VDAB helpt je niet echt, zoekt niet echt samen met jou. Medewerkers volgen daar gewoon een vaste procedure. Ze passen zich helemaal niet aan en geven geen antwoord op de vragen die jij stelt.’

‘Ik zou het wel nuttig vinden als die trajectbegeleider van de VDAB eens mee zou gaan naar een interimbureau. Dan zou die beter begrijpen waarom ik geen werk vind.’ 

‘Ik vind dat de medewerkers bij het OCMW mij wantrouwig behandelen. Alsof ik de zoveelste profiteur ben. Ik snap dat wel hoor, want er zijn er zo veel die wel profiteren. Alleen spijtig dat ik niet kan bewijzen dat ik anders ben en echt wel wil werken.’





‘Hier doen ze echt veel voor mij: ze hebben me geleerd hoe ik op het internet vacatures kan vinden, ze hielpen me om mijn cv en sollicitatiebrief op te stellen, … Als ik ergens op sollicitatiegesprek mag gaan, bereiden ze dat ook samen met me voor. Maar ze helpen me ook met andere dingen. Toen ik mijn belastingbrief kreeg, hebben we die samen ingevuld.’

‘Mijn begeleidster van het CAW komt regelmatig langs. Daar ben ik heel blij mee. Ik ken haar ondertussen al een tijdje en ik kan echt wel op haar rekenen. Toch had ik het leuker gevonden als er iemand me vrijwillig zou helpen. Uiteindelijk doen die mensen van het CAW gewoon hun werk. Van een vrijwilliger weet je dat die echt betrokken is en jou oprecht helpt.’





‘Bij het OCMW raadden ze me aan om eerst werk te maken van mijn woonsituatie. Ik moest een vast adres kunnen vermelden op mijn cv. Toen ik uiteindelijk in dit appartementje terecht kon, begreep ik ook hoe belangrijk je woonsituatie op mentaal vlak is. Ik had een zorg minder, was veel rustiger en kon me daardoor beter concentreren op het solliciteren.’

‘Eén keer ben ik mijn zelfbeheersing verloren. Ik wilde me inschrijven bij een interimkantoor. Toen ik binnenstapte, keek de medewerkster even op, om me dan — met haar blik alweer op het scherm van haar PC gericht — mee te delen: “Voor u is er geen werk.” Ik heb haar toen toegeroepen dat ze op z’n minst zou kunnen doen alsof ze even de moeite nam om in haar databank te zoeken of er iets tussen zat voor mij. Achteraf had ik daar spijt van, want die vrouw probeert ook alleen maar om haar klanten tevreden te maken. En als die bedrijven geen allochtonen willen …’

‘Ik ging solliciteren bij een verhuisfirma. Ik kreeg amper de kans om me voor te stellen, toen die man begon te roepen dat ik niet moest denken dat ik ermee weg zou geraken als ik bij klanten zou stelen. Uiteraard niet, daar was is het honderd procent mee eens. Ik vond het wel beledigend dat hij er vanuit ging dat ik van plan was om klanten te bestelen.’





‘Ik heb mijn strafblad wel eens vervalst. Zo kon ik als interim ergens aan de slag. Maar toen die firma mij vast in dienst wilde nemen, gingen ze mijn strafblad zelf controleren. Toen kon ik natuurlijk onmiddellijk vertrekken …’

‘ “Je krijgt een tweede kans”, zei de rechter me. Onzin natuurlijk. Met een strafblad is er niemand die me nog een tweede kans geeft.’

‘Ik werk af en toe als brandwacht in de haven. Dat is dan telkens voor en paar dagen, via een interimkantoor dat mij dan dagcontracten geeft. Nu is het alweer een tijdje geleden dat ik daar nog iets van gehoord heb.’

‘Sinds een enkele maanden ben ik jeugdwerker bij JES. Ik engageerde me hier al als vrijwilliger. Van een vriend die hier werkt, hoorde ik over de vacature. Ik heb gesolliciteerd en kreeg de job.’

‘In die periode had ik af en toe een interimcontractje. Ik zat wel vaker thuis dan ik werkte. Daarom stelde een vriend voor om me mee te engageren bij Buurtsport. Aanvankelijk vond ik dat raar: vrijwillig? Toen ik hoorde dat je er een vergoeding voor kreeg, ben ik er toch mee begonnen. Ondertussen ben ik vast in dienst bij Buurtsport.’

  



‘Ik kon bij Kruidvat aan de slag. Maar had geen opvang voor mijn dochtertje. Die job moest ik dus laten schieten.’

3.3. Terugval vermijden

‘Ik volg nu een traject bij de Stad. Normaal gezien zou dat in de zomer afgerond zijn en dan kon ik waarschijnlijk voor de stad gaan werken. Maar nu ben ik zwanger. Ik weet niet of dat nu nog kan lukken.’

‘Een jaar geleden had ik niets: ik woonde in een kraakpand, had geen werk, mijn identiteitskaart was verlopen, … Nu werk ik met een deeltijds contract van bepaalde duur als verkoopster, woon ik in mijn huurappartementje en zijn al mijn papieren in orde. Ik ben er zeker van dat alles goed zal blijven gaan! Tenzij mijn vriend hier niet kan blijven … Hij heeft een tijdelijke verblijfsvergunning. Als hij ooit weg moet, stort mijn wereld in.’

  





‘Na een mislukte poging om een opleiding in het hoger onderwijs te volgen, ben ik gestopt met studeren. Hoewel ik naar werk zocht en af en toe via een interimkantoor een paar dagen of weken kon werken, zat ik twee jaar overwegend werkloos thuis. Nu ben ik gestart in het tweedekansonderwijs. Met een diploma vind ik hopelijk wel een vaste baan. Maar de opleiding is moeilijker dan ik dacht. Ik begrijp de vaktaal bijvoorbeeld niet altijd. En binnenkort moet ik zelf een stageplaats zoeken. Ik weet niet hoe ik daaraan moet beginnen. Ik weet ook niet wie me daarbij kan helpen.’

‘Ik had echt een toffe job, maar op een maandagochtend moest ik een urinetest afleggen. Dat was vlak na een weekend. Ik was zwaar weggeweest met mijn maten en had wel wat gebruikt. Natuurlijk waren daar nog sporen van terug te vinden. Ik kon meteen opstappen.’



‘In mijn zevende jaar Verkoop ben ik verhuisd van Halle naar Antwerpen en alleen gaan wonen. Ik had me toen opnieuw in een school ingeschreven om mijn laatste jaar af te maken. Maar ik heb dat alleen wonen onderschat. Ik kon het niet opbrengen om vol te houden en heb dat studiejaar dan toch niet afgewerkt.’

‘Ik werkte een tijdje als magazijnier, maar dat was heel frustrerend! Het was een behoorlijk saaie job. Je had niks eigen inbreng. Het was totaal niet uitdagend. Maar wat het voor mij extra moeilijk maakte: je moest daar werkelijk niets voor gestudeerd hebben. Ik had collega’s die — echt waar — nooit naar school geweest waren. Die konden dat werk ook hè! Ik wil daarmee die mensen niet veroordelen, maar ik vond dat gezichtsverlies voor mezelf. Ik kan veel meer. Ik heb dan wel geen diploma, maar ik heb wel lang op school gezeten. Heb ik dat dan helemaal voor niks gedaan? ’

4. Acht reflecties bij de beleving van NEET

4.1. Een subtiel verschil tussen NEET en niet-NEET











 Valkuil bij de aanpak van NEET: niet zomaar een job of eender welke opleiding Voor een duurzame NEET-aanpak volstaat het niet om jongeren aan een willekeurige job te helpen of naar een toevallige opleiding te verwijzen. Een duurzame aanpak houdt rekening met: 

de eigenheid van de jongeren (voorkeuren, talenten, gezinssituatie, …);



de perspectieven die een job of een branche biedt.

4.2. Geen verhaal van enkel individuele schuld









 Valkuil bij de aanpak van NEET: meer dan een individueel aandeel Een beleid dat NEET aanpakt, heeft aandacht voor meer dan alleen de NEET-jongeren. Het besteedt ook aandacht aan hun thuis- en leefomgeving en is daarenboven ook kritisch voor onderwijs en arbeidsmarkt.

4.3. Een dankbaar publiek

 Kans bij de aanpak van NEET: een dankbaar publiek Jongeren die zich in een NEET-situatie bevinden staan open voor hulp. Daar hebben ze geen hoogdravende verwachtingen bij. Ze willen niet dat anderen het in hun plaats doen, maar zoeken een begeleider die samen met hen uitzoekt wat de verwachtingen en mogelijkheden zijn.

4.4. De straat op (en verder)

   

 Valkuil bij de aanpak van NEET: jongeren vinden de weg naar hulp niet zo maar Wie jongeren wil begeleiden die zich in een NEET-situatie bevinden, moet de straat op. De jongeren vinden de weg naar hulpverlening immers moeilijk. Een deel van de NEET-jongeren is letterlijk op straat te bereiken. Voor anderen komt het erop aan om nog enkele stappen verder te zetten en tot achter de voordeur te geraken.

4.5. Investeren in één-op-één maatwerk

 Valkuil bij de aanpak van NEET: jongeren zijn op zoek naar begeleiding op maat  

NEET-jongeren rekenen op hulp op maat, door een vaste begeleider met wie ze een vertrouwensband kunnen opbouwen en een totaaltraject met hen aflegt.

4.6. Vrijwilligerswerk biedt potentieel

 Kans bij de aanpak van NEET: het dubbele potentieel van vrijwilligerswerk 

De begeleiding van NEET-jongeren hoeft niet per definitie door professionals te gebeuren. Ook vrijwilligers kunnen die rol opnemen.



Vrijwilligersinzet door NEET-jongeren heeft potentieel als hefboom voor tewerkstelling.

4.7. NEET duurzaam aanpakken = investeren in preventie

 Valkuil bij de aanpak van NEET: geen exclusief curatief maar ook preventief beleid Een doordacht NEET-beleid concentreert zich niet enkel op jongeren die zich momenteel in een NEET-situatie bevinden, maar tracht ook om NEET voor zoveel mogelijk jongeren te voorkomen.

4.8. NEET duurzaam aanpakken = investeren in nazorg





 Valkuil bij de aanpak van NEET: nood aan nazorg Wie na een moeizame zoektocht naar een gepaste opleiding of baan uit een NEET-situatie geraakt, heeft nog nood aan verdere opvolging.

Bijlage 1 — Organisaties die bezocht werden voor de inleefstages

Bijlage 2 — Intermediërende organisaties bij de interviews

Bijlage 3 — Overzicht van de interviews

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.

19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37.

38.

59.

39.

60.

40.

61.

41.

62.

42.

63.

43.

64.

44.

65.

45.

66.

46.

67.

47.

68.

48.

69.

49.

70.

50.

71.

51.

72.

52.

73.

53.

74.

54.

75.

55.

76.

56.

77.

57.

78.

58.

Bijlage 4 — Vragenlijst Enquête NEET

Initialen interviewer: ….. Datum: ………………….

Intro Hallo, ik ben Kathleen Hoefnagels. Ik ben een onderzoeker. Momenteel werk ik in opdracht van de Stad Antwerpen en de VDAB. De Stad en VDAB willen weten hoe ze jongeren kunnen helpen om van hun schoolloopbaan of werk gemakkelijker een succes te maken. Daar doen wij nu een onderzoek naar en daarom houden we gesprekjes met ongeveer 70 jongeren die wat willen vertellen over het verloop van hun eigen studies, hun zoektocht naar een job, wat ze verwachten van werk, … Mag ik jou daar ook een paar vragen over stellen? Het zal ongeveer 30 minuten duren. Achteraf krijg je 10 euro. Dat is een cadeautje, omdat je wil meewerken aan dit

onderzoek.

Ik noteer nergens jou naam. Dit onderzoek gebeurt volledig anoniem. Je hoeft er dus geen angst voor te hebben dat ik je naam en wat je hier vertelt zou doorgeven aan één of andere officiële instantie. Op de vragen die ik zal stellen, kan je geen fout antwoord geven. Ik vraag immer naar wat jij vindt, denkt, ervaart of meegemaakt hebt. Het is wel belangrijk dat je eerlijk bent. Als je dat niet doet, is het onderzoek daar niet mee geholpen en als gevolg komen de Stad en de VDAB ook niet te weten wat zij kan doen om het gemakkelijker te maken voor de jongeren.

DEEL 1 — Levenslooptekening

I. SCHOOLLOOPBAAN

1.

LEEFTIJD: ……

2.

OP WELKE LEEFTIJD BEN JE VOOR HET EERST NAAR SCHOOL GEGAAN? ……… WAAR WAS DIE SCHOOL? ………………………………………………………. (stad/land noteren)

3.

OP WELKE LEEFTIJD BEN JE NAAR DE MIDDELBARE SCHOOL GEGAAN? ......... WAAR WAS DIE SCHOOL? ………………………………………………………. (stad/land noteren)

4.

KAN JE VERTELLEN HOE JE SCHOOLLOOPBAAN VERLIEP, VANAF DE START VAN HET MIDDELBAAR ONDERWIJS TOT VANDAAG/TOT JE STOPTE/TOT JE AFSTUDEERDE?

Bij studierichting in TSO of BSO meteen vragen naar richting (keuze wel pas na 2e middelbaar)

66

richting 1: ……………………………………………………..

richting 2: ……………………………………………………

Waarom koos je precies die richting?

Waarom koos je precies die richting? Waarom ben je naar deze richting overgeschakeld?

o

Ik moest iets kiezen

o

uit interesse

o

iemand adviseerde mij dit (iemand=

o


o

uit interesse

o

iemand adviseerde mij dit (iemand= ………………………………………………………)

………………………………………………………)

waarom adviseerde die persoon precies die richting?


……………………………………………..

……………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

……………………………………………………….. o

o

ik moest dit gaan doen (verplicht door:

………………………………………………………)

………………………………………………………) waarom

moest

je

precies

die

richting

waarom

doen?

……………………………………………………….. ………………………………………………………..

doen?

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

richting

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

die

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

precies

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

je

………………………………………………………..

………………………………………………………..

enige optie voor mij, omdat ……………………….

moest

………………………………………………………..

………………………………………………………..

o

ik moest dit gaan doen (verplicht door:

o

enige optie voor mij, omdat ………………………. ……………………………………………………….. ……………………………………………………….. ……………………………………………………….. ……………………………………………………….. ……………………………………………………….. ………………………………………………………..

Hielp iemand je bij die keuze?


o eigen keuzes

o eigen keuzes

o impact van familie


o impact van vrienden


o impact van de school


o …

o …

peilen naar: was het HULP of STURING?


…………………………………………………………………

………………………………………………………………….

check: hebben ze zicht op instanties die hen kunnen helpen (CLB,


zorglkr, organisaties als Recht-Op, JES; …)


…………………………………………………………………

…………………………………………………………………

…………………………………………………………………

…………………………………………………………………

67

richting 3: ……………………………………………………..

richting 4: ……………………………………………………..

Waarom koos je precies die richting? Waarom ben je naar deze

Waarom koos je precies die richting? Waarom ben je naar deze

richting overgeschakeld?

richting overgeschakeld?

o


o


o

uit interesse

o

uit interesse

o


o


o

………………………………………………………)

………………………………………………………)



……………………………………………..

……………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

……………………………………………………….. o

ik moest dit gaan doen (verplicht door: ………………………………………………………) waarom

o

moest

je

precies

die

richting

ik moest dit gaan doen (verplicht door: ………………………………………………………)

doen?

waarom

moest

je

precies

die

richting

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..


o

doen?


………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..

………………………………………………………..



o eigen keuzes

o eigen keuzes







o …

o …



………………………………………………………………….

………………………………………………………………….





…………………………………………………………………

…………………………………………………………………

…………………………………………………………………

…………………………………………………………………

68

4.1. BEN JE BLIJVEN ZITTEN? o

Ja 

Hoeveel keer? …………



Wanneer? …………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………

o

Nee

4.2. BEN JE OOIT EEN TIJDJE (NIET DEFINITIEF) MET JE OPLEIDING GESTOPT? o

Ja 

waarom? ………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………



wanneer ben je terug gestart? Na hoeveel tijd: ………………………………………



Hoe komt het dat je terug gestart bent? ……………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………

o

Nee

4.3. HEB JE JE DIPLOMA VAN MIDDELBAAR ONDERWIJS BEHAALD? o

ja, na ……… jaar middelbaar onderwijs, nl: …………………………………………………

o

ja, maar via de examencommissie, nl:…………………………………………………… 

waarom behaalde je je diploma niet op school? ……………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………



waarom besloot je om toch nog je diploma te behalen? ……………………………. ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………



wanneer heb je dat beslist (peilen naar het kantelmoment)? ………………………. …………………………………..…………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………

o

nee, ik zit nog op school en studeer denkelijk af binnen …… jaar, met een diploma van ……………………………………………………………………………………………….

o

nee, ik ben gestopt en ben niet van plan om mijn diploma toch nog te behalen 




waarom ben je niet meer van plan om je diploma te behalen?................................ …………………………….………………………………………………………………..………… 69

………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………… o

nee, ik ben gestopt, maar wil mijn diploma nog wel behalen, nl..……………………….. …………………………………………………………………………………………………… 




waarom wil je toch nog je diploma te behalen? ……………………………………... ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………






wanneer denk je je diploma te behalen? ……………………………………………… o

Resp heeft geen concreet plan

o

Resp heeft wel een concreet plan

4.4. BEN JE NA JE MIDDELBARE SCHOOL NOG EEN ANDERE OPLEIDING GAAN VOLGEN? (doorvragen: zowel hoger onderwijs, beroepsopleidingen en toeleidingstrajecten komen in aanmerking) o

ja, nl.: ……………………………………………………..…………………………………….. 

waarom koos je voor deze opleiding? …………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………



wanneer heb je beslist om deze opleiding te volgen? (peilen: was er een kantelmoment?) ……………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………



volg je die opleiding nu nog? o

ja, ik rond ze vermoedelijk af in …………………………… (maand/jaar)

o

nee, ze is afgerond

o

nee, ik ben ermee gestopt omdat ……………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………

o

nee

70

4.5. BEN JE VAN PLAN OM NOG EEN ANDERE OPLEIDING TE GAAN VOLGEN ? (doorvragen: zowel hoger onderwijs, beroepsopleidingen en toeleidingstrajecten komen in aanmerking) o

ja, nl.: ……………………………………………………..…………………………………….. 

waarom wil je deze opleiding volgen? ………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………






o

5.

wanneer denk je te starten? ……………………………………………………………. o

Resp heeft geen concreet plan

o

Resp heeft wel een concreet plan

nee

STEL: JE KRIJGT EEN GOUDEN TICKET EN JE MAG HELEMAAL OPNIEUW BEGINNEN. JE MAG TERUG 6 À 10 JAAR JONGER WORDEN EN KRIJGT ALLE KANSEN. DOE JE DAT, BEGIN JE OPNIEUW?

o

ja, omdat ………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………… 

wat zou je anders doen? ………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………



o

hoe komt het dat het in realiteit anders is gelopen? o

gevolg van eigen keuzes

o

impact van familie

o

impact van vrienden

o

impact van de school

o

……………………………………………………………………………

nee, omdat ……………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………

71

II. NA DE SCHOOLTIJD (enkel voor diegenen die geen onderwijs meer volgen) 6.

JE EINDIGDE JE SCHOOLTIJD. WAT GEBEURDE ER DAARNA? ZOCHT JE WERK? VOND JE WERK? …? VERTEL EENS IN VOLGORDE HOE HET VERLIEP.

6.1. HEB JE AL GEWERKT? o

nee, wel al gezocht, sinds …… maanden/jaren, maar nog niet gevonden 

ik zoek een job als (mogelijke functies): ……………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………..…………… ………………………………………………………………………………………..……………………… …………………………………………………………………………….....

o

nee, ik mag niet van: ………………………………………………………………………………… omdat ………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………

o

nee, ik kan niet door: .………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………

o

nee, ik wil niet omdat: ………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………

o

nee, ik kan niet gaan doen wat ik wil omdat: …………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………

o

ja

huidige situatie o

geen werk, wel aan het zoeken sinds …… maanden/ jaren

o

geen werk, niet aan het zoeken, omdat ……………….…………………………………. ………………………………….………………………………….…………………………….………… …………………………………………………………………………………………

o

werk met deeltijds contract van onbepaalde duur als ………….……………………….

o

werk met voltijds contract van onbepaalde duur als ………….…………………………

o

werk met deeltijds contract van bepaalde duur (einde: . . / 20 . . ) als …………………………………………………………………………………………………….

o

werk met voltijds contract van bepaalde duur (einde: . . / 20 . . ) als …………………………………………………………………………………………………….

72

laatste job functie: ....……………………...………………………………....………………………………. duurtijd: van . . / 20 . . tot

. . / 20 . .

waarom doe je die job niet meer? o

tijdelijk contract

o

ontslag genomen, omdat …………………...………………………………………..… ………………………………………………………………………………………………

o

ontslag gekregen o.w.v. economische redenen

o

ontslag gekregen o.w.v. persoonsgebonden redenen

o

ontslag gekregen, maar geen idee waarom

o

……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………

voorlaatste job functie: ....……………………...………………………………....………………………………. duurtijd: van . . / 20 . . tot

. . / 20 . .

waarom doe je die job niet meer? o

tijdelijk contract

o

ontslag genomen, omdat …………………...………………………………………..… ………………………………………………………………………………………………

o

ontslag gekregen o.w.v. economische redenen

o

ontslag gekregen o.w.v. persoonsgebonden redenen

o

ontslag gekregen, maar geen idee waarom

o

……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………

6.2. HELPT IEMAND JE (HEEFT IEMAND GEHOLPEN) OM EEN JOB TE VINDEN? o

niemand

o

VDAB

o

……………………………………………………

o

OCMW

………………….. (naam organisatie)

o

familie

o

o

leerkracht

o

hulpverlener, nl. ………………………….

vrienden …………………………………………………… …………………………………………

Check: hebben ze zicht op instanties die hen kunnen helpen: ACB-ers, organisaties als Betonne Jeugd, JES, RechtOp, …?

73

6.2.1. OP WELKE MANIER HIELPEN ZE? o

stageplaats zoeken

o

sollicitatiegesprek voorbereiden

o

vacatures opzoeken

o

……………………………………………………

o

CV en sollicitatiebrief opstellen

…………………………………………

III. NA DE SCHOOLTIJD (voor iedereen) 7.

STEL: ER KOMT MORGEN EEN MACHTIG PERSOON LANGS EN DIE ZEGT: ‘KIES MAAR WELKE JOB JE WIL DOEN, IK ZORG DAT HET IN ORDE KOMT’. WAT KIES JE?

o

geen job, ik mag niet van: ...………………………………………………………………………… omdat …………………………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………………………………

o

geen job, kan niet door:……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………

o

geen job, ik wil niet omdat: …………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………

o

geen job, ik kan niet gaan doen wat ik wil omdat: ..…………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………

Ik kies een job als …………………………………………………………………………………………. ‐

Waarom is dit jouw droomjob? …………………………………………………………………. ..……………………………………………………………………………………………………..………… …………………………………………………………………………………………….…………………… ………………………………………………………………………………….……………………………… ……………………………………………………………………….

‐

Welke job denk je echt te kunnen gaan doen (in realiteit, dus zonder tussenkomst van ‘machtig persoon’)? ……………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

‐

Wat zou er anders in je leven moeten gelopen zijn om toch die droomjob te kunnen doen?/Wat moet er in je leven veranderen om die droomjob te kunnen doen? ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………

74

DEEL 2 — Stellingen bekritiseren 8.

IK LEES JE EEN PAAR STELLING. KAN JIJ ZEGGEN WAAROM JIJ HET ER WEL/NIET MEE EENS BENT? Afhankelijk van de beschikbare interviewtijd meerdere stellingen laten bekritiseren. Stelling 1 is vaak eerder al beantwoord.

Stelling 1 — Veel jongeren vinden later geen goede job, omdat ze een foute studierichting volgden. 

Wat is een ‘foute’ studie?



Hoe kan dit voorkomen worden? Wie of wat kan daar een rol in spelen?



Maakte je zelf de juiste keuze, vind je? Indien nee, hoe had dat dan kunnen voorkomen worden?

Stelling 2 — Veel jongeren zouden een beter diploma halen wanneer hun ouders hen beter kunnen begeleiden tijdens hun schooltijd 

Hoe kan dit voorkomen worden? Wie of wat kan daar een rol in spelen?



Konden je eigen ouders je voldoende helpen?



Had je hulp van je ouders nodig?



Van wie kreeg jij hulp?



Hebben ze je op school goed geholpen? Had je daarvoor goede leerkrachten? Waarom wel/niet?



Heeft het CLB jou ooit geholpen?



Had je hulp nodig?

Stelling 3 — Je moet eigenlijk alles zelf uitzoeken. Niemand helpt je echt bij het zoeken naar een gepaste studierichting of een goede job 

Hoe kan dit anders? Wie of wat kan er een rol in spelen om te zorgen dat dit wel goed loopt?



Wie of wat heeft jou wel/niet goed geholpen?



Ken je organisaties die je daarbij kunnen helpen? Welke?



Wat kan er volgens jou beter?

Stelling 4 — Het is moeilijk om te weten te komen wat er precies van je verwacht wordt als je geen werk hebt: waar moet je je aanmelden, welke formulieren moet je invullen, … 

Wat loopt er fout?






Wat was voor jou moeilijk toen je werk zocht?



Hoe wist jij wat je allemaal moest in orde maken?



Kende je organisaties die je daarbij kunnen helpen? Welke?

Stelling 5 — Een jeugdbeweging of sportclub, … da’s niks voor mij! 

Was jij ooit lid van een jeugdbeweging of sportclub?



Ben je nu lid van een jeugdbeweging of sportclub?

75



Indien nee: Waarom ben je geen lid? Waarom ben je nooit lid geweest? Waarom ben je gestopt?



Indien nee: Mis je dat? Zou je graag in een jeugdbeweging of sportclub zitten? Waarom wel/niet?



Indien ja: Hoe belangrijk is die jeugdbeweging of sportclub voor jou?



Denk je dat lid zijn van een jeugdbeweging of sportclub je op één of andere manier helpt als je verder werk zoekt? Hoe dan?

Stelling 6 — Het zal voor mij moeilijk worden om een goede toekomst te krijgen. 

Waarom wordt het moeilijk?






Hoe denk je dat je leven er binnen 10 jaar zal uitzien? Wat ben je dan aan het doen? Ingaan op professionele verwachtingen, maar ook daarbuiten

…………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

76

…………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………

77

DEEL 3 — Persoonsgegevens

9.

Geboortedatum: …………………………………………………..

10. Geboorteplaats (land): …………………………………………… 10.1. Indien niet in België geboren, hoe oud was je toen je naar België kwam? …………………. 11. Nationaliteit 11.1.

Responent:

11.2.

Vader:

11.3.

Moeder:

12. Heb je een vaste verblijfsvergunning in België? o

ja, tijdelijke

o

ja, vaste

o

nee

o

weet niet

13. Geslacht: m / v 14. Thuissituatie: 14.1. Woon je alleen of met anderen? o

alleen

o

met anderen, nl. 

………………………………………………………., die studeert/werkt/niet werkt

extra info: welk

werk, waarom geen werk, voormalige job, … ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 


extra info: welk



extra info: welk



extra info: welk



extra info: welk



extra info: welk

werk, waarom geen werk, voormalige job, …

78

………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 


extra info: welk



extra info: welk

werk, waarom geen werk, voormalige job, … ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………… 15. Heb je een partner? o

ja

o

nee

16. Hoeveel kinderen heb je? ………

79

Bijlage XX — Bibliografie

80

81

82

83

Antwerpse NEET-jongeren aan het woord Een belevingsonderzoek bij NEET-jongeren in de Stad

Recommend Documents