ANTH O N Y Z O LE Z Z I O N D E R N E M E R - A C T I V I S T, OVER SAMENWERKING MET DE PLASTICINDUSTRIE
Een wereldwijde
omarming
109
Anthony Zolezzi wandelt zongebruind en fit de lobby binnen van het Sofitel, op de hoek van La Cienega en Beverly in Los Angeles. Op deze plek spreekt hij vaak af voor werkbesprekingen. ‘Het is binnen loopafstand van mijn
‘Ik kom uit een vissersfamilie,’ verklaart Anthony zijn sterke band met de natuur. ‘Vissers zijn zich voortdurend bewust van hun omgeving – het zit er bij hen ingebakken om de temperatuur van het water in de gaten te houden, te kijken wat de weersomstandigheden zijn... Opgroeiend in zo’n familie wordt je met de paplepel ingegoten hoe belangrijk het milieu is, hoe belangrijk moeder aarde is – dat ze van levensbelang is. Een van de dingen die mijn grootvader altijd zei, was dat je respect moest hebben: respect voor de oceaan, respect voor het tij, respect voor het leven. En dat respect kwam vanzelf, want ons leven was afhankelijk van de natuur om ons heen.’ D U S Z O G A AT H E T I N D E W E R E L D . . . Na een studie biologie stapte Anthony niet het familiebedrijf in. ‘Het eerste baantje dat ik na mijn studie kreeg,’ vertelt hij, ‘was bij een groot agricultuurbedrijf. Toen ik zag welke chemische middelen, onkruidverdelgers en pesticiden daar werden gebruikt, was ik geschokt – en dat was in de jaren tachtig, dus je kunt je voorstellen hoe dat nu moet zijn. Ik had geen idee dat het zo toeging in de wereld. We praatten er binnen het bedrijf wel over, maar er was altijd wel een of andere redenering die het gebruik van deze chemische middelen goedpraatte. Ik was er zozeer van overtuigd dat dit niet juist was dat ik er letterlijk misselijk van werd.
ZOLEZZI
huis,’ legt hij uit. ‘Ik rijd geen auto in de stad en verspreid al mijn afspraken zo over de dag dat ik ernaartoe kan wandelen. Ik loop zo een paar uur per dag.’
Deze houding is kenmerkend voor wie Anthony is: een ondernemer die zich in de biologische voeding heeft gestort en nu een oplossing hoopt te bieden voor de zich ophopende hoeveelheid plastic in het milieu.
Ik had geen idee hoe ik er persoonlijk iets aan zou kunnen veranderen, maar ik wist wel zeker dat ik er uiteindelijk iets aan zou doen – om te beginnen moest ik daar weg... Aangezien niemand zich leek te bekommeren om de stoffen die aan ons voedsel werden toegevoegd, begon ik me in de jaren negentig bezig te houden met de biologische voedselproductie. In die jaren zette ik me in om mensen bewust te maken van de gevolgen van kleurstoffen, conserveringsmiddelen en andere toevoegingen op onze gezondheid. Om een lang verhaal kort te maken – een jaar of negen geleden begon ik me te realiseren dat de mate waarin de maatschappij afhankelijk wordt van chemische stoffen, ons niet ten goede komt. En die stoffen tref je overal aan: in plastic, maar ook in ontbijtproducten voor kinderen.
110
P
L
A
S
T
I
C
S
Toen ik op een gegeven moment naar een nieuwe uitdaging zocht, keek ik in eerste instantie naar afval in het algemeen. Veel afvalmaterialen – glas, tin, aluminium – kregen een nieuw leven. Maar naar plastic keek niemand om. Vervolgens hoorde ik dat er jaarlijks ruim 22,5 miljard kilo plastic in de Verenigde Staten werd geproduceerd – en dat er maar één miljard kilo werd ingezameld. Dat betekende dat jaarlijks 21,5 miljard kilo plastic ergens anders terechtkwam: op vuilnishopen, in het milieu, in de oceanen... Op dat moment realiseerde ik me dat plastic een uiterst dringend probleem vormde en nam ik me voor daaraan te werken. Ik ben de wereld gaan rondreizen om te onderzoeken wie goed met plastic omging, en wie niet – om te bestuderen welke inzamelings- en recyclingprojecten er bestonden – en zo ben ik, geïnformeerd door alle mensen die ik tijdens mijn reizen heb ontmoet, aan een oplossing gaan werken. En ik denk dat ik er dichtbij ben.’ WE HOEVEN NIET IN TE LE V E R E N ‘Volgens mij is het grootste probleem van plastic niet het materiaal zelf: dat is een wonderproduct. Wij hebben het misbruikt, maar die situatie kan veranderen. Als wij stoppen met
O
E
P
dit misbruik en bedrijven zover kunnen krijgen dat ze niet vijf verschillende soorten plastic fabriceren, maar één consistente soort. Als vervolgens producenten en bedrijven op vrijwillige basis voor de inzameling van dit plastic betalen, zodat het gerecycled kan worden. En als de consument op de verpakking van de producten kijkt en kiest voor materialen die deels of geheel gerecycled zijn. De consument moet doorkrijgen dat hij verantwoord kan kiezen. Wij moeten de consument leren dat hij een beter milieu kan creëren door zijn keuze. En ik denk dat we er dichterbij zijn om dat te realiseren dan de meeste mensen denken.
111
Gisteren keek ik naar het afval dat ik die dag had geproduceerd en opeens drong tot me door dat ik zelf deel van het probleem was. Ik bestudeerde de spullen die ik had weggegooid – een zak waarin diepvriesspinazie had gezeten, potjes voor vitamines, dat soort dingen – en ik bedacht: ga ik werkelijk verse spinazie kopen, die koken en invriezen, zodat ik niet zo’n verpakkingszak nodig heb? Nee, daar heb ik domweg de tijd niet voor. Ik koop dus een bepaalde mate van gemak met de verpakking. Aan de andere kant heb ik wel de mogelijkheid om die verpakking op verantwoorde wijze weg te gooien. Wij hebben als consument een zekere verantwoordelijkheid die we moeten nemen – wij zijn degenen die moeten stoppen om onze verantwoordelijkheid weg te redeneren. Dan pas zullen de bedrijven dat ook doen. Ik denk dat we uiteindelijk alles kunnen hebben. We hoeven niet in te leveren op onze levensstandaard om een betere wereld te creëren. Nieuwe spullen hoeven niet per definitie van nieuwe grondstoffen te worden gemaakt. Als we recyclen kunnen we alles produceren wat we wensen. We kunnen alle onderdelen uit computers of mobiele telefoons opnieuw gebruiken. Het maakt dus niet uit of er nieuwe ontwerpen komen – we kunnen de oude onderdelen in deze nieuwe vorm gieten. Het idee dat duurzaam leven saai is, is verkeerd. Je kunt alles hebben wat je wilt, zolang we de plastic cirkel maar sluiten.’
MOORE
DE NIEUWE WERELDORDE ‘Door mijn ervaringen in de afgelopen jaren heb ik inzicht gekregen in hoe het er bij grote bedrijven aan toegaat,’ zegt Anthony. ‘Ik realiseer me dat er nooit iets zal veranderen, als we de bedrijven niet zelf bij het proces betrekken en duurzaamheid commercieel maken. Ik heb zelf een voorkeur voor de vrije markt. Ik ben geen voorstander van wetgeving – ik heb het idee dat strakke regelgeving je alleen maar verder in de puree helpt. Wetgeving draagt niets bij aan een oplossing. Als consumenten zouden weten dat het plastic dat zij de afgelopen tien jaar hebben weggegooid, alleen maar werd gesorteerd en naar China werd verscheept – dat er eigenlijk niets hergebruikt wordt... Er zouden fondsen beschikbaar moeten worden gesteld om recycling werkelijk mogelijk te maken; het probleem is het gebrek aan infrastructuur voor recycling. We hebben nog steeds niet écht door wat een wonderproduct plastic is. Terwijl ik de wereld rondreisde, heb ik mijn ogen uitgekeken: er bestaan zo ongekend veel mogelijkheden om plastic opnieuw te verwerken! Het is zoiets bijzonders; je kunt het vermalen en voor honderd procent opnieuw gebruiken. En dat niet alleen: plastic heeft een geheugen – het herinnert zich hoe het gemaakt is – dus het herproduceren van oud plastic gaat vijf keer sneller dan het maken van nieuw plastic. Het bespaart tach-
112
tig procent van de energie die er in nieuw plastic wordt geïnvesteerd. Het is ongelofelijk...’ Maar zorgt niet juist dat gegeven – dat gerecycled plastic zoveel minder energie, en dus olie, kost om te maken – ervoor dat de olie-industrie zich vijandig opstelt ten opzichte van dit soort initiatieven? Die gaan immers ten koste van hun winst? ‘Daar twijfel ik niet aan,’ knikt Anthony, ‘maar ik houd er niet van om te denken in termen als “vijanden”. Ik praat liever over mensen die de nieuwe wereldorde begrijpen. Er is een nieuwe wereldorde en die draait om duurzaamheid. Iedere zaak, ieder bedrijf dat wil overleven, moet die duurzaamheid omarmen. Tegelijkertijd moeten wij, de consumenten, het bedrijfsleven omarmen. Als we het bedrijfsleven niet omarmen, kunnen we niets veranderen. Zonder iemand te willen beledigen: moet je eens twintig wetenschappers bij elkaar zetten – ze kunnen praten wat ze willen, maar als je de vicepresidenten van bedrijven als Exxon en General Electric niet bij de besprekingen betrekt, zal er niets gebeuren. Dan blijven bedrijven hun verantwoordelijkheden wegredeneren. We bevinden ons met z’n allen in deze “soep”. Laten we er ook samen uitkomen.’ OVERREDINGSKRACHT ‘Het belangrijkst is om de boodschap op een positieve manier naar de mensen te brengen.’ Daar is Anthony van overtuigd. ‘Ga niet uit van de negatieve boodschap, maar breng het anders: “We hebben geweldig nieuws! We zijn er zojuist achtergekomen dat we door het gebruik van plastic onze olievoorraad duizenden jaren kunnen bewaren!” Want dat is de werkelijkheid: als we stoppen onze huizen van hout en steen te bouwen, en als we olie niet langer in onze auto’s verbranden, maar gebruiken om er bouwmateriaal van te maken – dan blijft de olie die in dat materiaal verwerkt zit duizenden jaren goed. Over duizend jaar kunnen we de olie uit deze bouwstenen terugwinnen – en dan is die nog steeds even bruikbaar als vandaag. Er zijn talloze redenen om te stoppen met het verspillen van plastic afval.
P
L
A
S
T
I
C
S
O
E
P
113
ZOLEZZI
als het winstgevender is om nieuw plastic te maken? Er bestaat niet voor niets een enorme lobby vanuit de plastic- en olie-industrie tegen recyclingprojecten en ‘groene’ wetgevingsinitiatieven... Maar Anthony ziet het anders: ‘Ik kijk niet op die manier naar de plasticindustrie. Ik heb een ander perspectief. De situatie die je schetst is niet de realiteit als je de commercie achter je hebt staan, als de bedrijven met je meewerken. Dan is er geen tegenstand, geen lobby.
We moeten er nu voor zorgen dat consumenten die bewuste keuzes maken, zich geen losers voelen, maar zich juist in hun levenswijze bevestigd zien. Tegelijkertijd moeten we het bedrijfsleven overtuigen dat ze niet minder winst hoeven te maken. Het is een kwestie van logisch nadenken: als er afval met een product gemoeid is, kun je daarop besparen – alles wat je weggooit is verlies. Hoe minder afval je kunt realiseren door een product te verbeteren, hoe effectiever, kostenbesparender en duurzamer het product is. Duurzaam produceren is dus altijd winstgevender. We hebben de kans om de wereld te veranderen voor de generaties die komen.’
W E R K T D E P L A S TI C INDUSTRIE MEE OF TEG E N ? Toch zijn er ook andere geluiden te horen. De plasticindustrie produceert immers voor een groot deel juist producten om weg te gooien. Ze halen hun winst uit het produceren van steeds nieuwe wegwerpproducten. Op Anthony’s eigen website staat het gegeven dat maar liefst 31% van de plasticproductie om verpakkingsmateriaal draait. Waarom zou de industrie investeren in recycling
Kijk naar de recyclingindustrie. Het is mogelijk recycleplastic te maken dat goedkoper is dan nieuw plastic. Dat is handel. Als vervolgens zo’n recyclebedrijf niet weet hoe het de plasticindustrie moet omarmen, hoe het ze bij zijn werkzaamheden moet betrekken om dit tot een succes te maken, is dat een heel ander onderwerp. Ik denk dat de American Chemical Society juist heel graag wil dat dit soort projecten slaagt. Ik geloof niet dat zij tegen recycling lobbyen. Ik geloof dat ze juist vóór recycling lobbyen door grote campagnes op te zetten om mensen aan te sporen te recyclen. Ik heb geen negatief beeld over de bedrijven en organisaties die
114
P
L
A
S
T
I
C
S
O
E
P
115
met plastic bezig zijn. Ik denk dat zij juist heel graag deel willen zijn van de oplossing. Wij moeten ze omarmen, en ze er deel van laten uitmaken. Ik praat er niet graag over, maar er zijn mensen die in de recycling stappen om een snelle winst te behalen. Ik heb veel recyclingbedrijven bezocht, maar niemand kijkt naar het geheel. Ik heb nog geen recyclebedrijf gezien dat een holistische benadering had. Je kunt dit alleen maar winnen als je samenwerkt met de bedrijven die gaan werken met het materiaal dat jij produceert. Er zijn talloze grote bedrijven die met ons willen samenwerken. We zouden dit jaar nog honderd fabrieken door het hele land kunnen bouwen. Iedereen weet dat de prijs van olie weer zal stijgen, waardoor nieuw plastic veel duurder gaat worden. Op het moment dat olie onbetaalbaar is geworden verandert het hele spel – dan verandert het economische model. We bevinden ons op het ogenblik aan de vooravond van deze verandering. En als het economische model is veranderd, wil iedereen opeens meedoen. Dat kan: er is plaats voor iedereen in de nieuwe opzet. Ik ben heel optimistisch dat dit gaat gebeuren.’ D E K LE I N E N Z U LLE N D E G R OTE N VO LG E N Anthony’s enthousiasme werkt aanstekelijk. ‘Ik ben niet van plan om me te laten terneerslaan,’ zegt hij lachend. ‘Als je depressief bent, kun je niet vooruit denken, kun je niet handelen. Ik zie liever de goede dingen: het feit dat jij hiernaartoe gekomen bent uit Nederland bijvoorbeeld, en ook bezig bent met deze kwestie. Want als jij en ik hierover praten, betekent dat dat er over de hele wereld waarschijnlijk duizenden mensen zijn die zich hiermee bezighouden. Daarom blijf ik positief. Ik heb zoveel dingen zien veranderen in zo’n kort tijdsbestek, dat het me duizelt. Het is mogelijk om samen de wereld te veranderen. Delen van de oplossing die ik heb bedacht worden op dit moment – terwijl wij hier praten – uitgewerkt. Ik kan er nog niet te veel over zeggen,
ZOLEZZI
maar op het ogenblik werk ik samen met het grootste voedselbedrijf van de wereld. Zij willen bijdragen aan de oplossing voor het plastic afval. Zij zorgen voor de middelen en de mogelijkheden om mijn programma uit te voeren. Daarom ben ik zo positief: ik weet dat als ik het grootste bedrijf meekrijg, de kleinere vanzelf zullen volgen. Ik heb te doen met mensen die alleen maar problemen zien. Zie problemen als een uitdaging! Als je voor het eerst een vuilnisbelt ziet, kan dat een schokkende ervaring zijn, maar je kunt er op twee manieren tegenover staan. Je kunt roepen: “Breng me hier zo snel mogelijk vandaan!” of je kunt denken: Moet je zien wat een hoop waardevolle materialen, stel je eens voor wat je daarmee zou kunnen doen! Als ik al een levensmotto heb, is het wellicht de titel van een van mijn boeken: Do Something. Leave Your Mark on the World. Blijf niet staan, zet een stap vooruit, dan zul je zien dat er een deur opengaat, dat je nieuwe mensen ontmoet, dat er iets gebeurt. Ik heb het geluk dat ik omringd ben door mensen die me aanmoedigen. Als ik terugdenk aan mijn jeugd, dan was het eigenlijk net zo: de visser boot werd voorzien van brandstof en de vissers voeren uit op een zee waar je aan de oppervlakte niet kon zien waar de vissen zich bevonden. Ze hadden nog geen sonar. Ze gingen uit van het gedrag van vogels, verandering van de kleur van het water, van de beweging in het water, van de watertemperatuur... Zo ben ik grootgebracht: als je maar geloof en vertrouwen hebt in je kunnen, en de juiste mensen die je bijstaan, dan zul je vis vangen.’
