Analyses. Waarom ons duurzaam vermogensbeheer succes heeft. Vastgoed aanhouden via uw vennootschap: een goed plan?

Analyses 08

Waarom ons duurzaam vermogensbeheer succes heeft

Olivier Marquet

Thierry Smets

CEO Triodos Bank

CEO Puilaetco Dewaay

Monetaire versoepeling: zal Mario Draghi zijn plan kunnen uitvoeren?

Vastgoed aanhouden via uw vennootschap: een goed plan?

Kunst in de bedrijfswereld

Voorwoord | Analyses |

Een versterkte bank die klaar is voor de toekomst Beste lezer, Het toeval regelt de zaken soms goed: met de publicatie van dit nieuwe nummer van Analyses neemt ook de overname door Puilaetco Dewaay van de activiteiten van UBS Belgium concrete vorm aan. Begin juni zullen alle medewerkers en cliënten van UBS Belgium ons vervoegen om samen een private bank te vormen die meer dan 10 miljard euro zal beheren voor rekening van bijna 10.000 cliënten.

DOORGEDREVEN EXPERTISE EN BEWEZEN SOLIDITEIT EEN PRIVATE BANK IN VOLLE GROEI

A N T W E R P E N B R U S S E L H A S S E LT L U I K M E I S E N A M E N S I N T- M A R T E N S - L AT E M WA R E G E M

Deze overname laat Puilaetco Dewaay toe om de derde grootste “pure-play” private bank van België te worden, wat ons uiteraard verheugt, maar geen doel op zich is. Het belangrijkste in onze ogen is dat deze operatie getuigt van de langetermijnvisie van onze aandeelhouder. Daarnaast versterkt ze onze stabiliteit, die het vertrouwen in de bank alleen maar doet toenemen.

“DEZE OPERATIE GETUIGT VAN DE LANGETERMIJNVISIE VAN ONZE AANDEELHOUDER.”

Dankzij de ervaring en de competenties van de medewerkers van UBS Belgium, die de reeds doorgedreven knowhow van de bankiers en experts van Puilaetco Dewaay komen versterken, zullen wij in staat zijn om onze cliënten een nog uitgebreidere dienstverlening aan te bieden, waarbij we trouw blijven aan het menselijke en gepersonaliseerde aspect dat het DNA van onze bank vormt. In ons dienstengamma blijft ons duurzame en ethische aanbod uiteraard aanwezig. In het interview op pagina 6 verneemt u alles over

de recente verlenging van onze exclusieve samenwerking met Triodos Bank. Dit partnership laat ons toe om samen een dienstverlening te bieden die uniek is op de Belgische markt. Daarnaast kan ik mij als CEO alleen maar verheugd voelen dat ik het genoegen heb om de toenadering tussen twee banken te doen slagen zonder dat dit een schrapping van arbeidsplaatsen met zich meebrengt. Onze langetermijnvisie en onze efficiënte organisatie maken het immers mogelijk om onze blik resoluut op de toekomst en op onze groeivooruitzichten te richten. Ook in dit nummer van uw magazine laten wij u een aantal bijzonderheden inzake financiële, fiscale en kunstexpertise ontdekken die van Puilaetco Dewaay een unieke speler op de Belgische privatebankingmarkt maken. Wij zijn ervan overtuigd dat de overname van UBS Belgium onze troeven zal versterken en onze cliënten en medewerkers ten goede zal komen. Veel leesplezier!

Thierry Smets, CEO Voorzitter van het Directiecomité van Puilaetco Dewaay

w w w. p l d w. b e 3

Puilaetco Dewaay Private Bankers

| Analyses

Analyses |

Inhoud VISION 06 / Duurzaam vermogensbeheer heeft de wind

29 /

12 /

32 /

ENTREPRENEURSHIP

in de zeilen

QE: zal Mario Draghi zijn plan kunnen uitvoeren?

PERSONAL FINANCE

18 / 24 /

Vastgoed aanhouden via uw vennootschap: een goed plan?

EXPERTISE

ÿ p. 29

ÿ p. 24

34 / 38 / 42 / 46 / 50 / 54 /

ÿ p. 54

Green label Dit magazine is CO2-neutraal geproduceerd. Het papier en drukwerk zijn duurzaam ingekocht en de CO2-uitstoot die toch nog bij de productie van dit magazine vrijgekomen is, is gecompenseerd. Het magazine is CO2neutraal gedrukt waarbij gebruikgemaakt is van FSC gecertificeerd papier. Wenst u te reageren? Aarzel niet om ons uw opmerkingen te bezorgen, zodat wij van dit magazine Uw magazine kunnen maken.

Analyses is een financieel en lifestyle magazine uitgegeven onder de verantwoordelijkheid van Puilaetco Dewaay Private Bankers NV waarvan de maatschappelijke zetel gevestigd is aan de Herrmann-Debrouxlaan 46 te 1160 Brussel. R.P.R. BE 403.236.126. De verstrekte informatie mag niet worden beschouwd als een aanbod of een verzoek tot aan- of verkoop van om het even welk financieel instrument. De redactie van het magazine werd afgesloten op 27 april 2015.

[email protected] www.pldw.be

Brussel 02 679 45 11 | Antwerpen 03 248 59 10 | Hasselt 011 28 48 90 | Luik 04 340 46 00 | Meise 02 264 95 00 | Namen 081 32 63 00 | Sint-Martens-Latem 09 235 23 80 | Waregem 056 62 51 30

www.pldw.be

4

De Franstalige Manager van het Jaar kiest voor veilige beleggingen

ÿ p. 6

Vastgoed aankopen in Spanje: waarmee rekening houden?

Realisatie Roularta Custom Media, Puilaetco Dewaay Concept Ben Herremans & Kaat Kerkhove Hoofdredactie Sandrine Vandendooren Lay-out Marie Vannesche en Hans Vanneste Coördinatie Pieter Taelman en Puilaetco Dewaay Teksten Puilaetco Dewaay Medewerkers Peter Luyten, Diane Michiels, Laura Moyano, Sandrine Vandendooren, Jo Vandendries Mediaregie Custom Regie Druk Roularta Printing Verantwoordelijke uitgever: Peter Luyten Herrmann-Debrouxlaan 46, 1160 Brussel.

Onderzoekers-uitvinders helpen om ondernemers te worden

Het management kan het verschil maken Heeft de farmaceutische sector nog potentieel? Richelieu Fd Strategic: de “all-in”-beheerformule Het voortbestaan van uw collecties verzekeren In Wallonië moet vertrouwen verdiend worden Uw bank op digitale koers

CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY

56 /

Een tocht met sneeuwschoenen ten voordele van Oxfam

STATE OF THE ART

58 / 61 / 64 /


ÿ p. 61

Terug naar de toekomst op de Kunstbiënnale van Venetië Niet te missen tentoonstellingen

5


Vision | Analyses |

| Analyses | Vision

“IN 2014 REGISTREERDEN ONZE ACTIVA ONDER BEHEER EEN GROEI VAN 31 % EN ONS CLIËNTEEL VAN 22 %.”

Duurzaam vermogensbeheer heeft de wind in de zeilen Tekst © Puilaetco Dewaay Foto’s © David Plas Photography

E

ind 2002 ondertekende de eerste cliënt van Triodos Bank een overeenkomst van duurzaam vermogensbeheer bij Puilaetco Dewaay. Dit was het begin van een exclusieve samenwerking op de Belgische markt die in de loop der jaren verstevigd is. De twee banken hebben zopas hun samenwerking voor onbepaalde duur hernieuwd. Naar aanleiding hiervan hebben we aan Thierry Smets en Olivier Marquet, de CEO’s van respectievelijk Puilaetco Dewaay en Triodos Bank, gevraagd om uit te leggen waarom deze samenwerking steeds meer succes kent bij de cliënten. Hoe is deze samenwerking ontstaan? Olivier Marquet (OM): Wij boden destijds reeds duurzame en ethische beleggingsfondsen aan, maar vermogende cliënten vroegen ons om eveneens een beheer met individuele lijnen aan te bieden. Wij hebben dan getracht om een privatebankingoplossing te ontwikkelen en kwamen zeer snel tot de vaststelling dat we op dezelfde golflengte zaten als Puilaetco Dewaay op het vlak van mensen, bestuur en cliëntenbenadering. Ook zijn we het erover eens geworden om de twee partners op gelijke voet te behandelen: Triodos Bank als specialist inzake duurzaamheidsanalyse en Puilaetco Dewaay als specialist inzake private banking. Alles was aanwezig om deze samenwerking te doen uitgroeien tot een win-winpartnership. Thierry Smets (TS): Deze samenwerking werd destijds ondertekend door Amaury de Laet (n.v.d.r.: Gedelegeerd Bestuurder van Puilaetco Dewaay). Het familiale karakter van Puilaetco Dewaay heeft onmiskenbaar een belangrijke rol gespeeld bij deze toenadering.

www.pldw.be

6

” Thierry Smets (CEO van Puilaetco Dewaay - links) en Olivier Marquet (CEO van Triodos Bank - rechts) hebben zopas hun exclusieve samenwerking op de Belgische markt verlengd.

Hebt u in Puilaetco Dewaay uw ideale alter ego gevonden? OM: We hebben in Puilaetco Dewaay een vertrouwenspartner gevonden die wij appreciëren om zijn ernst en zijn beheer van hoge kwaliteit. En met wie wij na meer dan twaalf jaar nog steeds willen verdergaan. Hoe is deze exclusieve samenwerking geëvolueerd? OM: Ze is door de jaren heen verstevigd. De cliënten zijn zeer tevreden en wij stellen een regelmatige groei van onze respectievelijke cliënten vast. Alleen al in 2014 registreerden onze activa onder beheer een groei van 31 % en ons cliënteel van 22 %. Sinds 2008 kennen het aantal cliënten in private banking en het volume van de activa onder beheer om de twee jaar een verdubbeling. TS: Vooral de voorbije twee jaar zagen we een spectaculaire toename. Waaraan is deze groei te wijten? TS: We hebben dit partnership actiever bij onze cliënten gepromoot door meer evenementen te organiseren die op duurzaam beheer focussen. Wat de groei betreft, zien we trouwens dat de inbreng van Puilaetco Dewaay en die van Triodos Bank gelijk opgaan. OM: Uit onze laatste tevredenheidsenquête is gebleken dat de samenwerking die wij met Puilaetco Dewaay hebben aangeknoopt, beantwoordt aan de wensen van de cliënten. 71 % van de cliënten die aan de enquête hebben deelgenomen, zou duurzaam vermogensbeheer zeker aan zijn naasten aanbevelen. TS: Ook in onze tevredenheidsenquêtes stellen wij vast dat de cliënten in duurzaam beheer het meest tevreden zijn.

7


Vision | Analyses |

| Analyses | Vision

“DEZE FORMULE BEANTWOORDT AAN DE VRAAG VAN ONS CLIËNTEEL NAAR DUURZAME EN ETHISCHE PRODUCTEN.”

ons door zeer strikte criteria te hanteren en door onze bekommernis om de toegepaste criteria voortdurend opnieuw te evalueren. Dankzij deze werkwijze en transparantie hebben we een voorsprong ten aanzien van de andere banken. Dit gezegd zijnde, zijn we blij om vast te stellen dat de ethische en duurzaamheidsbekommernissen nog een aantal spelers uit de bankwereld hebben aangesproken. Er blijft heel wat te doen op het vlak van duurzame beleggingen, maar ook inzake private banking en beleggingsfondsen. TS: Om in dit domein het verschil te kunnen maken, is het belangrijk dat iedereen zijn DNA en zijn kernactiviteit respecteert. Het is niet onze specialiteit om een correcte selectie te maken van wat overeenstemt met ethische en duurzame criteria. Vandaar dat we in zee gegaan zijn met Triodos Bank, die hierin gespecialiseerd is en die bovendien de referentie inzake duurzaam bankieren is. De combinatie van onze kernactiviteiten laat ons toe om een kwaliteitsvol ethisch en duurzaam beheer aan te bieden.

” Puilaetco Dewaay en Triodos Bank vullen elkaar aan: de eerste verzorgt het financiële beheer en de tweede waakt over de duurzaamheid van de beleggingen.

Hoe verklaart u dat duurzaam vermogensbeheer zo in trek is? OM: Ik merk dat de cliënten steeds meer belang hechten aan waarin hun geld uiteindelijk wordt belegd. Ze willen beleggen in bedrijven met een positieve impact op de maatschappij en vermijden dat hun geld gaat naar ondernemingen met een slechte reputatie op milieu- of maatschappelijk vlak, des te meer daar het rendement van duurzame beleggingen gelijklopend is met dat van klassieke beleggingen. Deze tendens manifesteert zich in verschillende cliëntencategorieën: grootouders die bekommerd zijn om de wereld waarin hun kleinkinderen moeten opgroeien, maar ook dertigers en veertigers die steeds bewuster voor duurzaamheid kiezen, zowel in hun voeding, hun vervoer als in hun beleggingen. TS: Het is inderdaad een maatschappelijk verschijnsel dat veel verder gaat dan een modegril. Het is dan ook niet verwonderlijk dat een bank zoals de onze, die haar ethische en duurzame overtuiging reeds lange tijd duidelijk laat blijken, aan belangstelling wint. Heeft de financiële crisis een impact gehad? OM: Ja, voor zover zij nog meer mensen heeft doen nadenken over het doel en de zin van geld. TS: De financiële crisis heeft ertoe bijgedragen dat particulieren meer belang hechten aan het ethische en duurzame karakter van hun beleggingen en van hun financiële partner. Getuige hiervan de toename van onze overeenkomsten van duurzaam beheer sinds 2008. Alle private banken bieden tegenwoordig duurzame producten aan en begeven zich daarmee in jullie vaarwater. Waarin onderscheidt de tandem PLDW/Triodos zich? OM: Wij voelen dit niet zo aan, omdat wij volledig transparant zijn wat betreft de manier waarop wij het geld van onze cliënten beleggen. Tegenover de andere spelers van de sector onderscheiden wij

www.pldw.be

8

Hoe functioneert deze samenwerking concreet? TS: Het beleggingsuniversum waarvan wij in het kader van een overeenkomst van ethisch beheer kunnen gebruikmaken, wordt vooraf door Triodos vastgelegd op basis van haar selectiecriteria. Binnen dit universum voeren wij een louter financiële analyse uit. Wij bepalen de activaspreiding op basis van het risicoprofiel van de cliënt en kiezen de individuele waarden uit het door Triodos toegestane universum. OM: Wij beschikken over een team van acht analisten die de beursgenoteerde aandelen selecteren volgens een proces bestaande uit drie stappen. Enerzijds selecteren zij uit een korf van aandelen kleine of middelgrote bedrijven waarvan het omzetcijfer voor minstens 50 % afkomstig is uit duurzame activiteiten, onder andere op milieu- en gezondheidsvlak. Anderzijds voeren zij een selectie uit binnen de MSCI World op basis van een vergelijkende analyse van Sustainalytics, de Europese leider inzake duurzaamheidsanalyse. In dit universum bepalen zij, per activiteitssector, de beste bedrijven van hun categorie door toepassing van meer dan 70 criteria. Tot slot hanteren zij uitsluitingscriteria. Zo worden bedrijven die actief zijn in bewapening of die zware inbreuken gepleegd hebben met betrekking tot het milieu of de sociale wetgeving, uitgesloten uit het universum dat regelmatig opnieuw wordt geëvalueerd in dialoog met de bedrijven. Is er een standaardprofiel van cliënten die voor duurzaam vermogensbeheer opteren? TS: Wat ons betreft, niet echt. Het gaat om cliënten uit alle segmenten. OM: Onder de ruim 60.000 cliënten van Triodos Bank zien we dat het gaat om cliënten uit alle sociale klassen, Vlamingen en Franstaligen, mannen en vrouwen. Maar één kenmerk springt in het oog: het opleidingsniveau en de maatschappelijke betrokkenheid liggen hoger dan bij de gemiddelde bevolking. Maatschappelijk Verantwoorde Beleggingen weten steeds meer instellingen en particulieren te verleiden. Maar hoe zit het met hun performances ten opzichte van die van klassieke beleggingen? TS: Alle studies tonen aan dat de rendementen volledig gelijk opgaan op lange termijn (meer dan 5 jaar). OM: Het is evident dat in een tijd waarin illegale praktijken zwaarder worden bestraft, de bedrijven die uitblinken door hun aanpak inzake maatschappelijke verantwoordelijkheid betere performances zullen neerzetten dan de andere op lange termijn. De markt straft ondernemingen af die afwijkend gedrag vertonen. En dit zal meer en meer het geval zijn.

9

“OM IN DIT DOMEIN HET VERSCHIL TE KUNNEN MAKEN, IS HET BELANGRIJK DAT IEDEREEN ZIJN DNA EN ZIJN KERNACTIVITEIT RESPECTEERT.” Puilaetco Dewaay Private Bankers

| Analyses | Vision

Jullie hebben zopas jullie exclusieve samenwerking voor onbepaalde duur verlengd. Zijn jullie van plan om jullie samenwerking te versterken? TS: Puilaetco Dewaay wil deze exclusieve samenwerking proactief blijven promoten teneinde de groei van de voorbije twee jaar voort te zetten. De overname van UBS Belgium biedt ons een bijkomende pool van cliënten die veel interesse tonen voor het duurzame beheer dat we samen aanbieden. OM: Het is een winnende formule die onze cliënten bevalt. Wij zullen blijven investeren in deze formule teneinde de visibiliteit ervan bij onze cliënten te verhogen, want dit beantwoordt aan de vraag van ons cliënteel naar duurzame producten. Hoe ziet u de evolutie van private banking in een steeds meer digitale wereld? OM: De dienstverlening, de menselijke dimensie en het contact met de cliënt blijven essentieel, want het bankiersvak is een vak dat in de eerste plaats gebaseerd is op vertrouwen tussen personen. U vertrouwt uw geld niet toe aan een machine, maar aan mannen en vrouwen in wie u vertrouwen heeft en die uw waarden delen. Deze dimensie zal in de toekomst waarschijnlijk nog belangrijker worden. De digitalisering van de bank mag geen uitgesproken invloed hebben op de relatie tussen de bankier en zijn cliënt. TS: De uitdaging bestaat er uiteraard in om de menselijke dimensie en de gepersonaliseerde contacten met het cliënteel te behouden, maar achter de persoon staat een instelling waaraan men zijn geld toevertrouwt. Wij moeten er dus voor zorgen dat deze instelling correct functioneert met de nodige aandacht voor het relationele aspect.

Het enige verschil met thuis, is dat u wakker wordt op een ander continent.

“DE RENDEMENTEN LIGGEN IN DE LIJN VAN DIE VAN KLASSIEKE BELEGGINGEN OP LANGE TERMIJN MEER DAN 5 JAAR.” ” Thierry Smets: “Ons partnership met Triodos Bank, de referentie inzake duurzaam bankieren, laat ons toe om een kwaliteitsvol ethisch en duurzaam beheer aan te bieden.”

www.pldw.be

10

De KLM World Business Class, een fraai staaltje Dutch Design dat de perfecte mix van comfort, privacy en ruimte voor uzelf biedt. De ‘full flat’ stoel is tot 207 centimeter horizontaal verstelbaar en heeft een slim privacyscherm. Tel daarbĳ de persoonlĳke aandacht van onze bemanning op, en u voelt zich meer dan ooit thuis in KLM’s World Business Class. Het enige verschil met thuis is dat u wakker wordt aan de andere kant van de wereld. www.klm.be

Vision | Analyses |

| Analyses | Vision

“OVER HET KOMENDE ANDERHALF JAAR ZOU DE ECB ONGEVEER 1.140 MILJARD EURO IN DE ECONOMIE MOETEN POMPEN OM DE ECONOMISCHE MOTOR WEER AAN DE PRAAT TE KRIJGEN.”

QE: zal Mario Draghi zijn plan kunnen uitvoeren? ” Het zou kunnen dat Mario Draghi, de voorzitter van de ECB, zijn programma van monetaire versoepeling

Foto’s © Reporters / iStock

O

CHRISTOPHE VAN CANNEYT Chief Economist Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

p 9 maart was het eindelijk zover: de Europese Centrale Bank (ECB) verrichtte de eerste aankopen in het kader van haar programma van “Quantitative Easing”. Met dit programma wil de ECB tot minstens september 2016 maandelijks voor 60 miljard euro obligaties in de markt opkopen. Over het komende anderhalf jaar zou de bank aldus 1.140 miljard euro in de economie moeten pompen, i.e. geld waarvan ze hoopt dat het zal worden uitgegeven of uitgeleend om zo de economische motor weer aan de praat te krijgen. Tezelfdertijd hoopt men dat deze geldinjectie ook zal helpen om de deflatoire spiraal waarin Europa terecht leek te komen, te doorbreken en de inflatie terug richting 2 % te stuwen. Van het welslagen van dit programma lijkt dus veel af te hangen voor Europa.

12

voortijdig moet stopzetten.

Toch lijkt niet iedereen gelukkig met het aangekondigde initiatief. Vooral in Duitsland bestaat er veel tegenkanting tegen de plannen van de ECB. Ook in een aantal andere landen kijkt men met een bang hart naar het monetaire experiment dat Draghi heeft gelanceerd. De tegenstanders van QE wijzen erop dat de vloed aan geld de werking van de financiële markten verregaand zal verstoren. Het kan leiden tot een misallocatie van middelen, waarvoor we op termijn misschien nog een zware prijs gaan betalen. En omdat de aankopen van de ECB de overheidsfinanciering zo goed als garanderen, kunnen een aantal landen die zich niet meer onderworpen voelen aan de discipline van de markten, in de verleiding worden gebracht om de noodzakelijke economische hervormingen op de lange baan te schuiven, waardoor we nog verder van de uiteindelijke oplossing van onze economische problemen verwijderd raken. Ten slotte voeren de tegenstanders nog

aan dat het plan van Draghi dreigt te mislukken om een heel prozaïsche reden: de ECB zal eenvoudigweg niet genoeg obligaties vinden om de beoogde sommen te kopen, waardoor het plan dode letter zal blijven...

EEN WELBEPAALDE VERDEELSLEUTEL Dit laatste punt krijgt groeiende aandacht in de markt. De ECB mag inderdaad niet zomaar lukraak Europese obligaties kopen, maar dient dit te doen via een welbepaalde verdeelsleutel. Deze verdeelsleutel was een eis van vooral Duitsland: om te voorkomen dat bepaalde landen via het aankoopprogramma van de ECB relatief bevoordeeld zouden worden bij de financiering van hun overheid, wilden de Duitsers dat de aankopen zouden gebeuren in verhouding tot het bnp van elk land. Tevens wou men ook vermijden dat andere landen in onevenredige mate met de brokken zouden blijven zitten ingeval een land

zijn verplichtingen niet meer zou nakomen. Dit zou immers leiden tot een verlies voor de ECB, waarvan alle landen (via hun eigen centrale bank) medeaandeelhouder zijn. Om aan beide bezorgdheden tegemoet te komen, werd er beslist dat de ECB obligaties dient aan te kopen in dezelfde relatieve verhouding als de aandelenparticipatie van elk euroland in het kapitaal van de ECB. Deze participatie is ook erg gelijklopend met het relatieve bnp van de landen, waarmee er dus ook tegemoet werd gekomen aan de eis van gelijkwaardige financiering voor elk land. Waar komt dit nu in de praktijk op neer? Omdat Duitsland de grootste Europese economie is (en het land ook de grootste participatie in de ECB aanhoudt), moet zo’n 26 % van de ECB-aankopen in Duitsland worden gedaan, vóór Frankrijk (20 %), Italië (18 %) en Spanje (13 %). Zo’n 6 % van de aankopen gaat naar Nederlandse obligaties en 4 % naar Belgische.

13


Vision | Analyses |

| Analyses | Vision

“DE ECB DREIGT IN BEPAALDE MARKTEN TE WORDEN GECONFRONTEERD MET EEN SCHAARSTE AAN OVERHEIDSOBLIGATIES. DIT LIJKT HET GEVAL VOOR DUITSE OBLIGATIES.”

“HET HERSTEL VAN DE EUROPESE ECONOMIE MAAKT HET QE PROGRAMMA TEN DELE OVERBODIG.”

Land

Netto-uitgifte

Geschatte aankopen ECB

Te kopen van privébeleggers

Duitsland

4

118

-114

Frankrijk

70

93

-23

Italië

52

81

-29

Spanje

44

58

-14

Nederland

17

26

-9

België

8

16

-8

Oostenrijk

4

13

-9

Portugal

5

11

-6

Ierland

12

8

4

© Bloomberg en ABN AMRO

AANKOPEN STAATSOBLIGATIES ECB VERSUS NETTOUITGIFTE 2015 (miljard EUR)

” Het al maanden geleden aangekondigde QE-programma zorgde voor een daling van de euro ten opzichte van de dollar.

NAAR EEN SCHAARSTE AAN STAATSOBLIGATIES? Een tweede punt is dat de ECB vooral overheidsobligaties zal kopen. De bank mag het (overigens al bestaande) programma van aankopen van bepaalde door andere activa gedekte obligaties (covered bonds of Asset Backed Securities, kortweg ABS genoemd) wel voortzetten, maar aangezien de uitstaande bedragen van deze obligaties beperkt zijn, kan men hier maandelijks nauwelijks 6 tot 8 miljard euro van kopen. Onder bepaalde voorwaarden mag de ECB ook overgaan tot het aankopen van de leningen van een beperkt aantal supranationale instellingen (waarvan de Europese investeringsbank en het Europese steunfonds EFSF de belangrijkste zijn), maar ook hiervan zijn de uitstaande bedragen te beperkt om voor grote bedragen te kunnen kopen. De facto zal het aankoopprogramma voor driekwart moeten bestaan uit het kopen van overheidsobligaties, wat dus betekent dat er maandelijks voor zo’n 45 miljard euro aan overheidsobligaties moet worden gekocht. En het probleem is nu juist dat de ECB in bepaalde markten dreigt te worden geconfronteerd met een schaarste

www.pldw.be

14

aan overheidsobligaties. Dit lijkt vooral het geval voor Duitse obligaties. Zoals gezegd, moet het leeuwendeel van de aankopen (26 %) gebeuren in Duitse obligaties. Maar aangezien Duitsland zijn begroting zo goed als in evenwicht heeft, zal het land dit jaar quasi geen bijkomende obligaties uitgeven, maar enkel overgaan tot het herfinancieren van op vervaldag komende leningen. Nu dient de ECB over de komende 19 maanden echter voor ruim 200 miljard euro aan Duits overheidspapier te kopen, i.e. een enorme hoeveelheid aangezien het ongeveer een kwart is van het totale uitstaande volume aan Duitse overheidsobligaties. Daar de statuten van de ECB bepalen dat ze enkel op de secundaire markt mag kopen, moet ze dit papier zien te kopen van de partijen die deze obligaties nu bezitten, i.e. voornamelijk institutionele partijen zoals banken en verzekeringsmaatschappijen.

HET DUITSE PROBLEEM De bijgaande tabel illustreert het probleem: terwijl er dit jaar voor nauwelijks 4 miljard euro bijkomend Duits papier in de markt wordt

geplaatst, moet de ECB in 2015 voor naar schatting 118 miljard euro aan Duitse obligaties kopen, wat dus per saldo betekent dat ze voor 114 miljard euro (15 % van de uitstaande bedragen) van banken en verzekeraars moet kopen. Het lijkt echter twijfelachtig of die wel bereid zullen zijn om voor dergelijke massale bedragen aan Duits papier te verkopen. De verkopende bank zal de opbrengst van de verkoop immers moeten herinvesteren in leningen aan bedrijven of gezinnen of in bedrijfsobligaties, ofwel cash moeten aanhouden. Dit botst echter met andere maatregelen die genomen zijn om de crisis te lijf te gaan. Om tot een steviger banksysteem te komen, hebben de autoriteiten de kapitaalvereisten voor de banken immers opgeschroefd. Leningen aan gezinnen en bedrijven kunnen maar worden toegestaan voor zover de bank voldoende overschot aan kapitaal heeft. En laat dat voor veel banken nu net een teer punt zijn. Na een aantal jaren van zware inspanningen voldoen ze nu wel aan de kapitaalvereisten, maar ze gaan hun moeizaam verworven buffer zeker niet lichtzinnig te grabbel gooien. Dit betekent dat de banken wel twee keer gaan nadenken alvorens

massale pakketten van overheidsobligaties om te switchen naar kredietverlening. En verkopen om cash te gaan, is ook al geen aantrekkelijk alternatief. Als de bank haar kasoverschotten bij de ECB moet herbeleggen, wordt ze afgestraft met een negatieve rentevoet van 0,2 %, i.e. eveneens een maatregel die eerder werd genomen om de banken te dwingen hun cashgelden weer in de economie te investeren. Ook de verzekeraars hebben een probleem: ze hebben vooral langlopend overheidspapier gekocht om hun eigen engagementen op lange termijn te waarborgen en kunnen hun portefeuille niet zomaar liquideren zonder op termijn in de problemen te komen. Het lijkt dus duidelijk dat het geen evidentie is dat de ECB de geplande hoeveelheid aan Duits papier zomaar zal kunnen kopen. Dit probleem bestaat veel minder bij bijvoorbeeld Italiaanse obligaties. Omdat Italië nog steeds een belangrijk tekort te financieren heeft, komt er nog heel wat bijkomend papier naar de markt en bovendien moeten er, door de lagere verdeelsleutel, minder grote bedragen

15


| Analyses | Vision

van worden gekocht. Zal de hele QE-operatie daarom een maat voor niks blijken? Dat is zeker geen gemakkelijke vraag, maar de relatieve schaarste aan obligaties van Duitsland zou in elk geval de prijs ervan hoog (en dus de rente laag) moeten houden. Verder is de vraag of de ECB haar beleid onderweg zal kunnen of willen bijsturen, mocht ze geconfronteerd worden met onwillige verkopers. Dit laatste is zeker een mogelijkheid. Aangezien de operatie al van bij het begin op het verzet van enkele landen stuitte, zullen deze laatstgenoemden denkelijk niet ongelukkig zijn als de aankopen worden verminderd.

ZAL HET HERSTEL DE ZAKEN VERANDEREN? Er kan echter nog een andere, meer fundamentele reden worden aangehaald om het programma terug te schroeven. Net op het moment dat de steunaankopen zijn begonnen, lijkt de Europese economie aan een langzaam, maar breed gedragen herstel te zijn begonnen. Dit herstel is te danken aan een veelheid van factoren. Wellicht beginnen enkele landen eindelijk de vruchten te plukken van de in de voorbije jaren genomen maatregelen. Maar ook de scherpe daling van de olieprijs in de tweede

jaarhelft van 2014 heeft de Europese economie een stevige duw in de rug gegeven. En ten slotte heeft ook de daling van de euro de competitiviteit van de eurozone aangescherpt. In welke mate de daling van de euro te danken is aan het al maanden geleden aangekondigde QE-programma, is een open vraag. Sommige waarnemers stellen trouwens dat het Draghi er al van bij het begin enkel om te doen was de euro te verzwakken, in welk geval hij zeker in zijn opzet is geslaagd... Feit is echter dat net het herstel van de Europese economie het QE-programma ten dele overbodig maakt en dat de druk op Draghi om het aan te passen door de steunbedragen te verminderen of het programma sneller dan voorzien te beeindigen, wel eens zou kunnen toenemen. Bijkomend element is de timing van de eerste renteverhoging in de Verenigde Staten. Door de goede gang van zaken daar lijkt de eerste renteverhoging sinds het uitbreken van de crisis in 2008 nog slechts een kwestie van tijd. Als ook de Europese economie tegen die tijd in een duidelijke groeifase zit en de inflatie weer wat aantrekt, zal de druk om ook hier een einde te maken aan de uitzonderlijke monetaire situatie alleen maar toenemen.

” De scherpe daling van de olieprijs in de tweede jaarhelft van 2014 heeft de Europese economie een stevige duw in de rug gegeven.

www.pldw.be

16

Personal Finance | Analyses |

| Analyses | Personal Finance

“DE PATRIMONIUM VENNOOTSCHAP KAN BEHOUDENS UITZONDERINGEN ALLE LASTEN AFTREKKEN.”

Vastgoed aanhouden via uw vennootschap: een goed plan? Foto’s © iStock en Corbis Images

I

n het algemeen kan een patrimoniumvennootschap worden gedefinieerd als een vennootschap die één of meer onroerende goederen aanhoudt. Hierna belichten we enkele fiscale aspecten en verschaffen we inzichten voor zij die een onroerend goed wensen aan te houden in een patrimoniumvennootschap.

TWEE MOGELIJKHEDEN OM EEN ONROEREND GOED TE VERWERVEN

VINCENT HOVINE Estate Planner BERNARD d’URSEL Senior Estate Planner Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

In hoofde van de patrimoniumvennootschap zijn er twee mogelijkheden om een onroerend goed te verwerven: ofwel via aankoop, ofwel via inbreng in de patrimoniumvennootschap. Wanneer een patrimoniumvennootschap een in België gelegen onroerend goed aankoopt, zullen er in principe registratierechten

18

” Het kan interessant zijn om vastgoed aan te houden in uw patrimoniumvennootschap als dat bestemd is verschuldigd zijn op de aankoopprijs van het onroerend goed. Deze bedragen 12,5 % of 10 % naargelang van waar het onroerend goed gelegen is. In sommige gevallen kan BTW van toepassing zijn. Wanneer een aandeelhouder van een vennootschap een in België gelegen onroerend goed inbrengt, krijgt hij in ruil daarvoor aandelen die het maatschappelijk kapitaal van de vennootschap vertegenwoordigen. We onderscheiden twee types van inbreng: de gewone inbreng en de gemengde inbreng.

WELKE REGISTRATIERECHTEN? Bij een gewone inbreng “in natura” wordt de overdracht van het onroerend goed aan de patrimoniumvennootschap uitsluitend vergoed in de vorm van aandelen. Behoudens toepassing van het BTW-regime, is een tarief

voor ‘beroepsmatige verhuur’.

van 10 % (Vlaams Gewest) of 12,5 % (Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Waals Gewest) verschuldigd voor de inbreng in een patrimoniumvennootschap, voor zover de inbreng gebeurt door een natuurlijke persoon die eigenaar is van onroerende goederen die voor bewoning bestemd zijn. De inbreng van bedrijfsgebouwen (kantoren, handelspanden, fabrieksgebouwen, opslagruimten) en gronden ondergaat een inbrengrecht van 0 %. Er is sprake van een gemengde inbreng wanneer de inbrenger niet uitsluitend in aandelen wordt vergoed. Dit is onder meer het geval wanneer het overgedragen onroerend goed wordt vergoed door overname van schulden die het bezwaren. Een deel van de overdracht

wordt dan als een verkoop beschouwd en belast volgens het stelsel dat op de verkoop toepasselijk is. Bijvoorbeeld: de inbreng van een bedrijfsgebouw (125.000 EUR) die op een andere wijze wordt vergoed dan door toekenning van aandelen. We hebben het over het geval waarin de overnemende vennootschap de hypothecaire schuld die het ingebrachte bedrijfsgebouw bezwaart (25.000 EUR), op zich zal nemen. Hier zal er ten belope van dat bedrag (25.000 EUR) een verkooprecht van 10 % (Vlaams Gewest) of 12,5 % (Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Waals Gewest) worden geheven. Het gedeelte dat in aandelen wordt vergoed (100.000 EUR), zal worden onderworpen aan het nultarief.

19




“HET OPRICHTEN VAN EEN PATRIMONIUM VENNOOTSCHAP KAN INTERESSANT ZIJN VOOR DIEGENEN DIE OP LANGE TERMIJN EEN ONROEREND PATRIMONIUM WILLEN OPBOUWEN DAT VOORAL AAN PROFESSIONELEN WORDT VERHUURD.”

” De oprichting van een patrimoniumvennootschap biedt interessante perspectieven voor de aankoop van

” De regelgeving inzake BTW voorziet verschillende tarieven naargelang van de woningtypes en/of de aard

oude gebouwen met het oog op renovatie.

DE BTW VERVANGT DE REGISTRATIERECHTEN Indien een BTW-plichtige1 een nieuwbouw aan een vennootschap verkoopt of in een vennootschap inbrengt, is op deze verrichting BTW verschuldigd. Het feit dat het om een gewone, dan wel om een gemengde inbreng gaat, heeft geen invloed wat de BTW betreft. Voor de BTW wordt een gebouw als nieuw beschouwd tot 31 december van het tweede

1

van de werken.

jaar volgend op het jaar van de eerste ingebruikneming of inbezitneming. Een gebouw is eveneens nieuw indien het een ingrijpende verandering of zware renovatie heeft ondergaan2. Tot 2011 was de verkoop of de inbreng van een grond in een vennootschap niet onderworpen aan de BTW. Op deze verrichtingen waren de registratierechten toepasselijk. Sinds 1 januari 2011 is de verkoop of de inbreng in een

vennootschap van een nieuwbouw en van de bijhorende grond onderworpen aan de BTW indien de volgende voorwaarden vervuld zijn: - de grond (het perceel) waarop het gebouw werd opgericht, is vervat in de bouwvergunning; - de verkoop of de inbreng van het gebouw en van de grond worden uitgevoerd door eenzelfde persoon; - de verkoop of de inbreng van het gebouw en van de grond gebeuren gelijktijdig. Wanneer de verkoop of de inbreng

onderworpen is aan de BTW, is het evenredig registratierecht (10 % of 12,5 %) niet verschuldigd. Enkel het algemeen vast recht (50 EUR) is verschuldigd.

WELK REGIME INZAKE INKOMSTENBELASTING? In tegenstelling tot de personenbelasting1, die verschillende regimes kent inzake inkomsten uit verhuurde onroerende goederen, zijn de werkelijk genoten huurinkomsten belastbaar in de vennootschapsbelasting.

De persoon die een economische activiteit uitoefent, gespecialiseerd in de handel van onroerende goederen, zoals een “vastgoedhan-

delaar” of niet (bv. titularis van een vrij beroep), en zelfs een particulier die voor de toepassing van de BTW heeft geopteerd.

1

Zo de in België gelegen onroerende goederen worden verhuurd aan natuurlijke personen, die deze noch geheel, noch gedeeltelijk

gebruiken voor de uitoefening van hun beroepswerkzaamheid, worden zij als volgt belast: het belastbaar inkomen komt overeen met Wanneer het niet mogelijk is om een aan een gebouw aangebrachte ingrijpende verandering te bepalen, aanvaardt de administratie

het geïndexeerde kadastraal inkomen van het gebouw, te verhogen met 40 %. Voor gebouwen die bedrijfsmatig verhuurd worden,

dat het gebouw als nieuw kan worden beschouwd indien de kost van de werken zonder BTW minstens 60 % bedraagt van de verkoop-

wordt echter de werkelijke huuropbrengst belast naar rato van 100 %, te verminderen met 40 % forfaitaire kosten beperkt tot 2/3 van het

waarde van het goed (zonder grond) bij de voltooiing van de werken.

geïndexeerde en gevaloriseerde kadastraal inkomen.

2

www.pldw.be

20

21




Bij verkoop van de onroerende goederen die tot het actief van de vennootschap behoren, is er een meerwaardebelasting verschuldigd. Het is echter mogelijk om de belastingdruk op de verwezenlijkte meerwaarden te verlagen wanneer de vennootschap de verkoopprijs onder bepaalde voorwaarden herinvesteert. De belasting op de meerwaarde op het onroerend goed wordt dan in de tijd gespreid in functie van de afschrijving van het goed dat met de verkoopprijs werd verworven. In de personenbelasting liggen de kaarten anders1. De patrimoniumvennootschap kan (behoudens uitzonderingen) alle lasten aftrekken. Hierbij denken we aan de kosten voor de aankoop en voor onderhoud en herstelling, de onroerende voorheffing, de verzekeringspremies enz. Het is belangrijk te vermelden dat de statuten, en in het bijzonder het doel van de patrimoniumvennootschap, het aankopen en het aanhouden van onroerende goederen moeten toelaten. Zo niet, zal de fiscale aftrekbaarheid van de kosten door de patrimoniumvennootschap mogelijk ter discussie komen. De patrimoniumvennootschap kan ook het gebouwd onroerend goed afschrijven (grond kan niet worden afgeschreven). De aanschaffingskosten van de grond zijn echter wel aftrekbaar (bv. ereloon notaris, dossierkosten). De patrimoniumvennootschap is, net zoals de andere handelsvennootschappen, onderworpen aan een belastingtarief van 33,99 %. In bepaalde gevallen kan dit tarief worden gemilderd. Wanneer het belastbaar inkomen niet meer dan 322.500 EUR bedraagt, wordt de belasting als volgt vastgesteld:

1

- op de schijf van 0 EUR tot 25.000 EUR: 24,97 %; - op de schijf van 25.000 EUR tot 90.000 EUR: 31,93 %; - op de schijf van 90.000 EUR tot 322.500 EUR: 35,53 %. Om deze verlaagde tarieven te verkrijgen, moet men voldoen aan een aantal voorwaarden. Voorbeeld: een vennootschap kocht in 2004 een onroerend goed aan voor 250.000 EUR (50.000 EUR grond + 200.000 EUR gebouw). Er is reeds 10 jaar op afgeschreven. De afschrijvingen bedragen 60.000 EUR (= (10 x 3 % ) x 200.000 EUR). De boekwaarde van het onroerend goed bedraagt 190.000 EUR (50.000 EUR + 140.000 EUR). Vandaag wordt het pand verkocht voor 400.000 EUR. Er wordt met andere woorden een meerwaarde van 210.000 EUR (zijnde het verschil tussen de verkoopwaarde en de boekwaarde) op gerealiseerd. De vennootschapsbelasting bedraagt 71.379 EUR.

WAT ZIJN DE VOORDELEN? Het oprichten van een patrimoniumvennootschap kan interessant zijn voor diegenen die op lange termijn een onroerend patrimonium willen opbouwen dat vooral aan professionelen wordt verhuurd. De vennootschapsbelasting laat immers toe om kosten af te trekken die in de personenbelasting niet aftrekbaar zijn. Ook voor de aankoop van oude gebouwen met het oog op renovatie biedt de patrimoniumvennootschap interessante perspectieven. In dat geval kunnen de renovatiekosten worden afgeschreven, net als de aankoopkosten, wat

niet mogelijk is in het regime waaraan een particulier onderworpen is. Wel zal men rekening moeten houden met de meerwaardeproblematiek waarbij iedere verwezenlijkte meerwaarde onderworpen zal worden aan de belasting, terwijl diezelfde meerwaarde in de personenbelasting vrijgesteld zal zijn. Het BTW-aspect aangaande nieuwbouw of het verwerven van nieuwe onroerende goederen mag eveneens niet worden vergeten. Dit kan een bijkomende kost impliceren. Tot slot, via een patrimoniumvennootschap kunnen onroerende goederen roerend worden gemaakt, waardoor zij tegen een voordelig tarief aan de volgende generatie kunnen worden doorgegeven. In een volgende editie komen we daarop uitgebreid terug.

KAN MEN DE BTW AFTREKKEN? Wanneer een BTW-plichtige BTW verschuldigd is op de aankopen bij zijn leveranciers, kan hij deze aftrekken van de BTW die hij aan zijn klanten aanrekent. De BTW-plichtige vennootschap die BTW verschuldigd was bij de verkoop of de inbreng van een nieuwbouw (en eventueel van de bijhorende grond), kan deze belasting aftrekken, voor zover zij dit goed gebruikt om aan de BTW onderworpen verrichtingen uit te voeren.

“INDIEN EEN VENNOOTSCHAP GEEN ANDER DOEL HEEFT DAN HET AANHOUDEN VAN ONROERENDE GOEDEREN OF INDIEN ZIJ DEZE ONROERENDE GOEDEREN VERHUURT, KAN ZIJ DE BTW NIET AFTREKKEN.”

Indien een vennootschap echter geen ander doel heeft dan het aanhouden van onroerende goederen of indien zij deze onroerende goederen

Ingeval een privépersoon een onroerend goed verkoopt, ontstaat slechts belastbaarheid indien de meerwaarden gerealiseerd worden

in het kader van een beroepsactiviteit of een speculatief karakter vertonen of in een korte tijdspanne worden verkregen (voor gronden: verkoop binnen de 8 jaar na verkrijging; voor gebouwen: verkoop binnen de 5 jaar na verkrijging). Het toepasselijke tarief bedraagt 16,5 % of 33 % (te verhogen met de gemeentelijke opcentiemen) en zal afhankelijk zijn van de aard van de gerealiseerde meerwaarde.

www.pldw.be

verhuurt, kan zij de BTW niet aftrekken. In dat geval voldoet zij immers niet aan de voorwaarden om BTW-plichtig te zijn. Bovendien vormt de door de vennootschap betaalde BTW een last die aftrekbaar is van de belastbare grondslag in de vennootschapsbelasting.

22

” Sinds 1 januari 2011 is de verkoop of de inbreng in een vennootschap van een nieuwbouw en van de bijhorende grond onderworpen aan de BTW.

23




Vastgoed aankopen in Spanje: waarmee rekening houden? Foto’s © iStock / Reporters

A

ls u een villa wenst aan te kopen in Marbella of reeds de trotse eigenaar bent van een appartement in Barcelona met uitzicht op de Ramblas, zal dit artikel u vast en zeker interesseren. Zoals wij reeds vermeldden in onze Analyses Monthly van februari 2015, was de fiscale situatie voor een niet-rijksinwoner van Spanje tot voor kort niet altijd voordelig, maar wel eenvoudig. Ongeacht in welke regio men een woning bezat, de federale regels waren steeds van toepassing op het vlak van o.a. de vermogensbelasting en de successie- en schenkingsrechten.

ANOUCK LEJEUNE Senior Manager Wealth & Tax Planning Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

Sinds 1 januari 2015 is dat veranderd. Na de veroordeling van Spanje door het Europees Hof van Justitie werd de Reform Act aangepast om te voorzien dat voortaan ook niet-rijksinwoners voor de toepassing van de fiscale wetgeving van een van de 17 autonome regio’s kunnen kiezen.

24

WAT BETEKENT DIT CONCREET VOOR U? U heeft geaarzeld, goed nagedacht, er nog een nachtje over geslapen en nu is de kogel door de kerk: u zal eigenaar worden van Spaans vastgoed! De eerste belasting waarmee u geconfronteerd wordt, is de overdrachtsbelasting (6 % - 10 %, afhankelijk van de regio), die berekend wordt over de verkoopwaarde van de woning. Betreft het een nieuw gebouw of kocht u aan via een bouwpromotor, dan zult u daarentegen btw verschuldigd zijn naar rato van 21 %. Daarnaast zijn er uiteraard nog de bijkomende kosten (o.a. notariskosten, zegelrechten, ...), die tussen 1,9 % en 3,2 % bedragen. Zodra de aankoop achter de rug is en het optrekje op uw naam staat, bent u Spaanse vermogensbelasting verschuldigd over de nettowaarde (i.e. na aftrek van het krediet aangegaan voor de financiering van de aankoop) van uw Spaanse aanwinst.

De vermogensbelasting is in principe verschuldigd door de volle eigenaar, maar in geval van opsplitsing van de eigendom zijn de blote eigenaar en de vruchtgebruiker schuldenaars van deze belasting, ieder ten belope van zijn deel. Voor de waardering van het vruchtgebruik hanteren de Spaanse regels als uitgangspunt dat de waarde van het vruchtgebruik 70 % van de volle eigendom bedraagt indien de vruchtgebruiker jonger dan 20 jaar is. Ieder jaar dat er vanaf dat ogenblik verstrijkt, vermindert de waarde met 1 % tot men de absolute ondergrens van 10 % heeft bereikt.

Naast vermogensbelasting moet u elk jaar een gemeentelijke vastgoedbelasting betalen die berekend wordt in functie van o.a. de “valor catastral”, het gebruik en de ligging van het goed.

Het op deze wijze verkregen belastbaar huurinkomen zal worden onderworpen aan een tarief tussen 20 % en 47 % (2016: verlaging van de tarieven naar 19 % - 45 %).

Maar daar stopt het niet! Net zoals België, verwacht Spanje dat u jaarlijks een aangifte inkomstenbelasting indient en – uiteraard, hoe kan het ook anders – Spaanse inkomstenbelasting betaalt. Ter zake maakt men een onderscheid tussen privé- en ander gebruik.

Ook de meerwaarde die u zult realiseren bij de verkoop van uw Spaanse trots, wordt in Spanje belast. Klassiek bedraagt de meerwaarde het verschil tussen de verkoopwaarde van het pand en de aanschafwaarde. Beide bedragen kunnen nog steeds worden gecorrigeerd met de kosten verbonden aan de aan- of verkoop, maar de (specifieke) correctie op de aanschaffingswaarde werd per 1 januari 2015 afgeschaft. Wanneer u weet welke winst u gerealiseerd heeft, zal dit zogenoemde “inkomen uit sparen” worden onderworpen aan de Spaanse inkomstenbelasting (tarieven voor 2015: 20 % - 24 %; voor 2016: 19 % - 23 %).

In geval van privégebruik wordt er een fictief inkomen bepaald op 2 % of 1,1 % van de “valor catastral”, al naargelang het tijdstip van vaststelling van de kadastrale waarde vóór of na 31 december 1994.

TOEPASSING VAN DE REGIONALE REGELGEVING Tot 31 december 2014 golden voor nietrijksinwoners van Spanje steeds de federale vrijstelling (700.000 EUR per belastingplichtige) en de federale tarieven (0,2 % - 2,5 %), maar sinds 1 januari 2015 kunnen zij ook kiezen voor de regionale regelgeving. Hieronder vindt u een overzicht van de verschillende regio’s.

Als u uw villa daarentegen aan derden verhuurt, bent u belastbaar over de effectieve nettohuurinkomsten (voor EU-ingezetenen). Verhuurt u het onroerend goed slechts sporadisch of als vakantiewoning, dan zal er een combinatie van beide technieken moeten worden gemaakt.

CANTABRIA

FRANCIA

ASTURIAS GALICIA

Tarief: 0,22% - 3,00% Tarief: 0,24% - 3,01% Gipuzkoa: € 300.000 Bizkaia/Alava: € 400.000

PAÍS VASCO NAVARRA CASTILLA Y LA RIOJA LEÓN ARAGÓN MADRID

PORTUGAL

EXTREMADURA

CATALUÑA

ISLAS BALEARES

CASTILLA LA MANCHA

Belastingkrediet: 100% Tarief: 0,30% - 3,75%

U zult als verkoper/niet-rijksinwoner echter niet de volledige verkoopprijs ontvangen. In voorkomend geval zal de koper immers een “voorschot” van 3 % op de door u te betalen meerwaardebelasting moeten inhouden en

VALENCIA

MURCIA

ANDALUCÍA

Vrijstelling: € 800.000 Tarief: 0,16% - 2,00% Vrijstelling: € 500.000 Tarief: 0,21% - 2,75% Vrijstelling: € 800.000 Tarief: 0,20% - 2,50% Tarief: 0,24% - 3,00% Tarief: 0,24% - 3,03%

CEUTA

MELILLA

” Overzicht van de regionale regelgeving in Spanje sinds 1 januari 2015. 25




“SINDS 1 JANUARI 2015 KUNNEN NIET RIJKSINWONERS VAN SPANJE OOK KIEZEN VOOR DE TOEPASSING VAN DE FISCALE WETGEVING VAN EEN VAN DE 17 AUTONOME REGIO’S.”

“ZODRA UW OPTREKJE OP UW NAAM STAAT, BENT U SPAANSE VERMOGENSBELASTING VERSCHULDIGD OVER DE NETTOWAARDE VAN UW SPAANSE AANWINST.”

” De Spaanse fiscaliteit is voortaan voordeliger voor de talrijke Belgen die een optrekje in Spanje bezitten.

” Gelukkig voor de Belgische belastingplichtige die zijn villa verhuurt, hebben België en Spanje een dubbelbelastingverdrag afgesloten.

doorstorten aan de Spaanse fiscus. Dit voorschot kan later wel in mindering worden gebracht van de effectief verschuldigde meerwaardebelasting, mits het voorleggen van de juiste formulieren. Hetgeen voorafgaat, betreft de meerwaarde gerealiseerd op de gebouwen. Houd er echter rekening mee dat er, in geval van een verkoop, eveneens een gemeentelijke belasting verschuldigd zal zijn over de meerwaarde van de grond. Deze lokale belasting wordt berekend in functie van het kadastraal inkomen en verschilt van gemeente tot gemeente.

www.pldw.be

Voor de Spaanse meerwaarde is het verhaal dan weer vrij eenvoudig: het bovengenoemde dubbelbelastingverdrag kent de heffingsbevoegdheid ter zake immers uitdrukkelijk aan Spanje toe, zodat er geen Belgische meerwaardebelasting verschuldigd zal zijn. En dan komt het ogenblik dat we allemaal zo lang mogelijk willen uitstellen: u verruilt het vergankelijke voor het eeuwige. Welnu, Benjamin Franklin wist het al: “In this world nothing can be certain, except death and taxes.” En successierechten verenigen deze beide zekerheden op een schitterende, doch pijnlijke manier.

VRIJGESTELDE HUURINKOMSTEN IN BELGIË

BIJ OVERLIJDEN

Op het vlak van de inkomstenbelasting eindigt het verhaal hier trouwens niet. Ook België zal zijn deel van de fiscale koek willen en verwacht dat u jaarlijks aangifte doet van uw buitenlandse huurinkomsten. Op basis van het dubbelbelastingverdrag tussen België en Spanje zal België deze inkomsten evenwel vrijstellen, maar met een progressievoorbehoud (het zogenaamde “opduweffect”).

Op het ogenblik van een overlijden zal Spanje successierechten heffen over de nettowaarde van het Spaanse vastgoed. Vanaf 1 januari 2015 hebben uw erfgenamen de keuze: ofwel maken zij gebruik van de federale regelgeving ter zake, ofwel opteren zij voor de toepassing van de regionale successiewetgeving. In het laatste geval moet er uiteraard wel een aanknopingsfactor bestaan met de betrokken

26

autonome regio, in casu de regio waar het pand gelegen is.

zij een verrekening mogelijk maken van de in Spanje betaalde successierechten.

De federale wetgeving is een relatief dure aangelegenheid. Er bestaat een vrijstelling van slechts 16.000 EUR per erfgenaam en de tarieven variëren tussen 7,65 % en 34 %. De autonome regio’s daarentegen, voorzien vaak in hogere vrijstellingen en/of lagere tarieven en/of belastingkredieten.

WAT KUNT U DOEN OM UW SITUATIE TE OPTIMALISEREN?

Alvorens uw erfgenamen een keuze maken, doen zij er goed aan zich te laten bijstaan door een specialist ter plaatse, want met 18 verschillende regelgevingen is het geen evidentie om hun voordeel te bepalen. Tot zover Spanje... maar ook België zal zich met uw nalatenschap bemoeien. Vermits er op het vlak van successierechten geen dubbelbelastingverdrag werd afgesloten tussen de beide staten, zullen er in Spanje en in België successierechten verschuldigd zijn over de nettowaarde van uw Spaanse droom. Maar gelukkig zijn er interne Belgische regels die deze fiscale pijn enigszins verzachten, doordat

Er zijn uiteraard een aantal pistes mogelijk, elk met hun eigen gevolgen en voor- en nadelen. Zo kunt u ervoor opteren om het Spaanse optrekje aan te kopen via een Belgische of Spaanse vennootschap. Deze techniek kan werken, mits u niet te maken heeft met een (Spaanse) vastgoedvennootschap, zijnde een vennootschap met Spaans vastgoed waarvan de waarde meer dan 50 % van de activa vertegenwoordigt. Of u kiest voor een gesplitste aankoop waarbij u het vruchtgebruik aankoopt en uw kinderen de blote eigendom. Naast de specifieke Belgische aspecten (antimisbruikbepaling), moet u er rekening mee houden dat deze techniek in Spanje niet zo optimaal doorwerkt als in België. Zo zal er op datum van het overlijden van de vruchtgebruiker toch nog overdrachtsbelasting verschuldigd zijn over de waarde van het vruchtgebruik.

27


Entrepreneurship | Analyses |


Wij illustreren dit aan de hand van een voorbeeld: Stel, u koopt een appartement ter waarde van 1.000.000 EUR en uw vruchtgebruik is op datum van de aankoop 20 % van de volle eigendom waard. Indien u jaren later komt te overlijden en het appartement op dat ogenblik een waarde van 1.500.000 EUR heeft, zullen uw kinderen alsnog overdrachtsbelasting (6 % - 10 %) moeten betalen over 300.000 EUR (20 % van 1.500.000 EUR). U kunt de aankoop ook financieren met een krediet. In dat geval dient er te worden gekeken hoe dit het best kan worden gestructureerd.

INDIEN U EEN SCHENKING DOET... Bent u reeds eigenaar van een Spaanse finca, dan kunt u een schenking aan uw kinderen overwegen. Houd er echter rekening mee dat de Spaanse schenkings- en successierechten

Bovendien zal in casu in hoofde van de schenker meerwaardebelasting verschuldigd zijn, gelet op de Spaanse fictie die deze schenking als een verkoop beschouwt. U heeft het al gemerkt: het kopen en aanhouden van Spaans vastgoed is geen evidentie en dient op degelijke wijze te worden gestructureerd. Door de regionale fiscale verschillen is het bovendien moeilijk om door de bomen het bos nog te zien. De raadpleging van een specialist ter zake is dan ook een must! Indien u dit wenst, kunnen wij u alvast helpen om de eerste stappen te zetten op weg naar uw fiscale rust.

“HET KOPEN EN AANHOUDEN VAN SPAANS VASTGOED IS GEEN EVIDENTIE EN DIENT OP DEGELIJKE WIJZE TE WORDEN GESTRUCTUREERD.”

Tekst © Puilaetco Dewaay Foto's © David Plas Photography

W

illen is kunnen. Onder dit motto heeft Bernard Majoie het Franse laboratorium Fournier naar de top van het farmaceutische onderzoek gebracht. Vanuit diezelfde filosofie leidt hij voortaan de stichting die hij heeft opgericht om onderzoekers-ondernemers te steunen die zich toeleggen op kankerdiagnose. Een ontmoeting met een gepassioneerde filantroop.

Bernard Majoie had van een gouden pensioen kunnen genieten. Maar deze Belg die zijn hele leven in Frankrijk heeft gewerkt, koos ervoor om een deel van zijn vermogen te besteden aan “de vooruitgang van de medische wetenschap en de maatschappij”. In december 2006 keerde hij terug naar zijn geboorteland en richtte hij de Stichting Fournier-Majoie voor Innovatie (SFMI) op. “De naam is gekozen ter ere van de medewerkers van Fournier”, vertelt hij, want de naam van het Franse laboratorium, dat

”DE BEHOEFTEN OP HET GEBIED VAN KANKERDIAGNOSE ZIJN ENORM.” ” Indien u een appartement in Barcelona koopt, gelden er andere fiscale regels dan in Marbella.

www.pldw.be

Onderzoekersuitvinders helpen om ondernemers te worden

hetzelfde zijn. Bij deze techniek zullen er evenwel geen Belgische schenkingsrechten moeten worden betaald.

28

” Bernard Majoie stond vele jaren aan het hoofd van het Franse laboratorium Fournier. Bij zijn pensionering richtte hij een stichting op om onderzoekers-ondernemers te steunen die zich toeleggen op kankerdiagnose.

29



| Analyses | Entrepreneurship

door de groep Solvay werd overgenomen, is stilaan aan het verdwijnen. Op deze manier wil Bernard Majoie een wederdienst bewijzen aan het bedrijf waarvan hij zo veel heeft gekregen. “Ik ben opgeklommen van onderzoeker tot voorzitter van een groep. Als ik daartoe de kans heb gekregen, moeten anderen die ook krijgen.”

AAN HET HOOFD VAN DE GROEP FOURNIER Bernard Majoie, doctor in de farmacologie, begon zijn loopbaan in 1961 als stagiair bij de groep Fournier in Dijon. “Een tijdje later kreeg ik carte blanche om een onderzoekslaboratorium voor de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen op te richten. We hebben er een nieuw cholesterolverlagend geneesmiddel ontwikkeld.” Deze molecule heeft de Franse firma op het internationale farmaceutische toneel gezet.

” Bernard Majoie volgt de wereld van de biotechnologie op de voet. Hij heeft geïnvesteerd in een twintigtal beursgenoteerde biotechbedrijven en is bestuurder van drie daarvan, die actief zijn in de oncologie.

www.pldw.be

30

Dankzij dit succes heeft Bernard Majoie gedurende 10 jaar aan het hoofd van de groep gestaan. “In 1999 begreep ik dat de aandeelhouders het bedrijf wilden verkopen. Ik was tegen de ontmanteling van de groep en koos ervoor om het laboratorium te verlaten.” Enkele jaren later werd Fournier daadwerkelijk overgenomen door de groep Solvay, die het op haar beurt in 2009 verkocht aan het Amerikaanse bedrijf Abbott.

EEN BETERE KANKERDIAGNOSE Via zijn stichting stelt Bernard Majoie een deel van zijn financiële middelen en zijn ervaring ten dienste van “onderzoekers-uitvindersondernemers” die actief zijn in een heel specifiek domein van het kankeronderzoek: de diagnose en de prognose. “De behoeften op het gebied van kankerdiagnose zijn enorm”, aldus de filantroop. Door de stratificaties die de gepersonaliseerde geneesmiddelen rechtvaardigen, bevindt men zich immers steeds meer in een segment op de grens van de zeldzame ziekten, waarvoor onderzoek en behandeling zeer duur zijn. Een betere diagnose moet besparingen op het gebied van gezondheidszorg mogelijk maken. “De SFMI ondersteunt meer bepaald het domein van de biomerkers en vult in dat opzicht de activiteiten van de Stichting tegen Kanker aan. Deze laatstgenoemde werkt meer proactief door te helpen bij de opsporing. Wijzelf helpen bij de ontwikkeling van deze opsporing teneinde de toepassing ervan mogelijk te maken. Het hoeft dus niet te verbazen dat bijna alle projecten die wij steunen, een beurs van de Stichting tegen Kanker hebben gekregen.” Bernard Majoie heeft zijn stichting 20 miljoen euro geschonken. Vandaag is 8 miljoen daarvan toegewezen via een kapitaalinjectie in twee spin-offs: BioGazelle, dat oplossingen en diensten ontwikkelt rond de technologie van de transcriptoomsequentieanalyse1, en Esperity, het eerste meertalige sociale netwerk voor kankerpatiënten en hun omgeving. De SFMI heeft ook beurzen toegekend aan 14 onderzoeksprojecten, waarvan er nog 5 lopen.

RESULTATEN IN HET VOORUITZICHT! Bernard Majoie is een filantroop, maar niet tegen elke prijs. Zijn stichting is niet bedoeld om zichzelf een goed geweten te geven. Hij wil resultaten zien! “Wij zijn een van de enige stichtingen in Europa, met medisch onderzoek als missie, die het venture filantropiemodel toepast.” Concreet: wanneer een project succesvol is, moeten de laureaten een deel van hun winst terugstorten aan de stichting om er andere projecten mee te financieren. “Mijn grootste wens is dat een aantal van deze onderzoekers hun eigen bedrijf oprichten”, zegt Bernard Majoie. Een eerste return on investment wordt verwacht vanaf 2016 of 2017. Op 77-jarige leeftijd blijft deze schilderijenliefhebber en verzamelaar van alles wat met Napoleon Bonaparte te maken heeft, het merendeel van zijn tijd aan zijn stichting wijden. Kleine zaadjes planten in de hoop dat daar jonge scheuten uit voortkomen die groeien en

werkgelegenheid creëren. “Ik coach persoonlijk de onderzoeksteams die de stichting steunt. Maar dit werk begint door te wegen. Ik ben niet meer zo productief als vroeger”, vertrouwt hij ons toe. Vandaag wil Bernard Majoie in de eerste plaats de stichting een duurzaam karakter geven en iets nalaten aan het nageslacht. Een van zijn vier kinderen, Jérôme, woont ook in Brussel en zetelt al in de raad van bestuur van de stichting. Hij heeft beloofd om zijn vader op te volgen als voorzitter. “De voortzetting van de filosofie van de SFMI is op die manier verzekerd”, zegt de mecenas verheugd. Er moet wel nog iemand worden gevonden aan wie hij de fakkel kan doorgeven op operationeel gebied. Maar “willen is kunnen”...

1

In tegenstelling tot het DNA (het genoom) bestaat het transcrip-

toom uit RNA, de overdragers van instructies of boodschappen uit het DNA.

EEN INVESTEERDER DIE LUISTERT NAAR ZIJN PRIVATE BANKER Na zijn loopbaan bij Fournier en vóór de oprichting van zijn stichting heeft Bernard Majoie als Business Angel geïnvesteerd in een aantal bedrijven. “Ik had soms de indruk dat ik betaalde voor de adviezen die ik gaf”, herinnert hij zich. Hij is nu nog steeds aandeelhouder van een twintigtal beursgenoteerde biotechbedrijven en bestuurder van drie Franse biotechbedrijven gespecialiseerd in de oncologie. Dankzij deze ervaring heeft Bernard Majoie een goede kennis van de financiële omgeving van de sector en hij beheert zijn participaties actief. “Het is een activiteit die zeer complementair is met wat we bij de stichting doen”, zegt hij. Voor andere sectoren die hij minder goed kent, vraagt Bernard Majoie graag advies aan zijn private banker. “Bij Puilaetco Dewaay waardeer ik vooral de doorgedreven kennis van Frank Vranken, Chief Strategist, op het vlak van beursgenoteerd vastgoed (vastgoedbevaks). Dat is het soort kennis dat ik van een private bank verwacht. Hoe meer sectorspecialisten ze telt, hoe meer ik geïnteresseerd ben om samen te werken.” Een andere dienstverlening die de filantropische ondernemer waardeert in private banking en vooral bij Puilaetco Dewaay: juridisch en fiscaal advies inzake successieplanning.

31

”MIJN GROOTSTE WENS IS DAT EEN AANTAL VAN DEZE ONDERZOEKERS HUN EIGEN BEDRIJF OPRICHTEN.” Puilaetco Dewaay Private Bankers


| Analyses | Entrepreneurship

De Franstalige Manager van het Jaar kiest voor veilige beleggingen Tekst © Puilaetco Dewaay Foto’s © Reporters

L

ouis-Marie Piron, stichter en aandeelhouder van de vastgoedgroep Thomas & Piron, werd door het magazine Trends-Tendances verkozen tot Franstalige Manager van het Jaar 2014. Hoewel deze Belgische kampioen van de nieuwbouw een ondernemer is die graag uitdagingen aangaat op zakelijk vlak, heeft hij een afkeer van risico wat zijn persoonlijke financiën betreft.

Toen Louis-Marie Piron op 18-jarige leeftijd het huis van zijn grootouders opknapte, kreeg hij de bouwmicrobe te pakken. We zijn dan in 1974 en de jongeman wordt op de werf bijgestaan door Charles Thomas, een metselaar, die net zoals hij uit de Ardennen afkomstig is. Twee jaar later bundelen de mannen hun krachten in een BVBA. Ze kopen een oude vrachtwagen, een betonmolen en enkele stutten en vestigen hun bedrijfje in Our-Paliseul. In de loop der jaren ondergaat het

” Het bedrijf van Louis-Marie Piron is de Belgische referentie inzake nieuwbouw geworden. www.pldw.be

EEN NEUS VOOR ZAKEN Louis-Marie Piron is een autodidact die sterk aan zijn geboortestreek vasthoudt. Hij durfde het aan om zich in residentieel vastgoed te lanceren in een tijd dat de promotoren enkel bij kantoorvastgoed zwoeren. Het tij is gekeerd en het Waalse familiebedrijf heeft een voorsprong genomen in het residentiële segment. Thomas & Piron heeft vandaag 1.500 mensen in dienst en behoort tot de 15 grootste werkgevers van Wallonië. Hoewel de Manager van het Jaar onlangs het roer van zijn bedrijf aan zijn zoon François heeft overgedragen, wil hij het familiale succesverhaal voortzetten door hun marktaandeel in het Groothertogdom Luxemburg uit te breiden en hun eerste werf in Casablanca (Marokko) tot een goed einde te brengen. Toen Trends-Tendances Louis-Marie Piron vroeg naar het geheim van zijn succes, antwoordde de discrete ondernemer die door zijn sectorgenoten gewaardeerd wordt: “Men moet zich goed weten te omringen op alle niveaus, van de laagste tot de hoogste functie in de onderneming, en mensen durven aanwerven die intelligenter zijn dan zichzelf teneinde de dringende dagelijkse zaken zonder zorgen te kunnen delegeren en rustig aan de toekomst te kunnen werken.” Wat beleggingen betreft, is deze golf- en jachtliefhebber eerder terughoudend. Toch was hij bereid om te antwoorden op onze vragen over privébeleggingen. Bent u eerder voor aandelen of voor obligaties? Ik ben zeer voorzichtig en zal dus eerder voor obligaties kiezen. Ik opteer over het algemeen voor veilige rendementen op lange termijn.

“MEN MOET ZICH GOED WETEN TE OMRINGEN OP ALLE NIVEAUS, VAN DE LAAGSTE TOT DE HOOGSTE FUNCTIE IN DE ONDERNEMING.”

32

“IK BEN ZEER VOORZICHTIG EN OPTEER OVER HET ALGEMEEN VOOR VEILIGE RENDEMENTEN OP LANGE TERMIJN.”

bedrijf een grote transformatie: het groeit uit tot de Belgische referentie inzake nieuwbouw, maar heeft zijn historische zetel altijd behouden.

Wat vindt u van het spaarboekje, dat momenteel bijna niets meer opbrengt? Iedereen die een spaarboekje heeft, klaagt erover. De opbrengst is bijna nul, maar voor

” Vanwege de ononderbroken groei van de groep Thomas & Piron sinds bijna 40 jaar werd haar medestichter Louis-Marie Piron bekroond met de titel “Franstalige Manager van het Jaar 2014”.

iemand die geen marktspecialist is, blijft het de meest eenvoudige belegging die op termijn misschien toelaat om een onroerend goed te kopen dat zowel in goede als in slechte jaren 3-4 % aan huurinkomsten opbrengt. Wat de rente betreft: ze is laag voor de spaarders, maar ook voor de kredietnemers. Als men de rente bruusk zou optrekken, zou dat een ramp zijn voor de economische activiteit in het vastgoedsegment, in het bijzonder in België. Wat veilige beleggingen betreft, hebt u een voorkeur voor goud? Ik bezit geen baren goud en ik ben geen specialist ter zake. Ik ga mij dan ook niet uitspreken over dit soort belegging. Dient men, volgens u, een vermogens- of meerwaardebelasting in te voeren? Er zullen altijd rijke en minder rijke mensen zijn. Naar mijn mening is het niet door belastingen in te voeren en voor politie te spelen dat men de rijken zal aanzetten om hun rijkdom te delen. Overal waar men de stok gehanteerd heeft, heeft men de kapitalen weggejaagd. Kijk maar naar de knoeiboel bij onze Franse buren... Ik ben voorstander van de strategie van de wortel, die diegenen die er de middelen voor hebben, zal aanzetten om te investeren in constructieve, solidaire projecten die rijkdom herverdelen en banen creëren.

33


Expertise | Analyses |

| Analyses | Expertise

Het management kan het verschil maken

” In het kader van een nieuw conferentieconcept dat de naam “Meet The Manager” meekreeg, hadden wij het genoegen om de bedrijfsleiders te ontvangen van vier Belgische ondernemingen die zich op de beurs van Brussel laten opmerken: van links naar rechts, Jan Peeters (CFO van Fagron), Marc Engels (Head of Equity Funds van Puilaetco Dewaay), Françoise Chombar (CEO van Melexis), Frank Vranken (Chief Strategist van Puilaetco Dewaay), Jean-Marc Bothy (CFO van IBA) en

Foto’s © Reporters Agency & Puilaetco Dewaay

I

MARC ENGELS Head of Equity Funds Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

n onze publicaties hebben we reeds meermaals onze focus op fundamentele analyse vermeld. Zowel voor het compartiment van Belgische aandelen als voor dat van kleine of middelgrote Europese bedrijven gaat onze aandacht uit naar de kwaliteit van de bedrijven waarin we beleggen. De producten, de onderliggende marktdynamiek, de soliditeit van de balans, de evolutie van de operationele marges, de cashflowgeneratie en de waardering zijn tal van elementen die in aanmerking worden genomen in ons beleggingsproces. Anderzijds wordt de kwaliteit van het management vaak verwaarloosd en zelfs vergeten door veel beleggers. Ten onrechte, want volgens ons is ze fundamenteel voor de performance van een bedrijf.

34

Eddy Duquenne (CEO van Kinepolis).

Waarom zou een raad van bestuur een langetermijnstrategie bepalen als deze niet wordt doorgevoerd door een kwaliteitsvol managementteam? Als de strategie al bij de eerste tegenslag wordt gewijzigd, hoe kan een belegger er dan wijs uit geraken? In de bedrijfswereld is het zoals in de sport: het leidt tot niets om over goede spelers te beschikken als niemand erin slaagt om ze samen te doen spelen.

EEN BEPALEND CRITERIUM Om u hiervan te overtuigen geven wij u de resultaten van een empirische studie uitgevoerd door Oddo Securities. Dit onderzoeksbureau heeft 120 Franse bedrijven met een middelgrote beurskapitalisatie vergeleken op basis van meer dan 20 verschillende criteria waarvan 60 % betrekking had op de CEO en het Executive Committee, 23 % op het Middle Management en de organisatie, en de rest op

de afdeling human resources. De resultaten zijn zeer veelzeggend. Over een periode van 10 jaar presteerden de 20 bedrijven die het best scoorden op basis van deze criteria, 3 keer beter dan de 20 minst goede en 2 keer beter dan de referentie-index. Het is dus fundamenteel om het management in aanmerking te nemen bij de selectie van waarden. Om die reden proberen we zo vaak mogelijk een ontmoeting te hebben met het management van de bedrijven waarin we belegd zijn of van plan zijn om te beleggen. Voor de 2 door ons beheerde compartimenten hebben we in 2014 de gelegenheid gehad om het management van 250 bedrijven te ontmoeten. Wij zijn uiteraard niet naïef en de boodschappen die tijdens deze ontmoetingen worden meegegeven, moeten zorgvuldig worden geanalyseerd. Onze ervaring laat ons vaak toe om de immer

positieve toon van de bedrijfsleiders te ontcijferen en zelfs te matigen.

MANAGERS TE GAST BIJ PUILAETCO DEWAAY In het begin van dit jaar wilden we sommige van onze cliënten laten profiteren van de vertrouwensrelatie die wij met verschillende Belgische bedrijven hebben kunnen opbouwen. In het kader van een nieuw conferentieconcept dat de naam “Meet The Manager” meekreeg, hadden wij het genoegen om Françoise Chombar (CEO van Melexis), Eddy Duquenne (CEO van Kinepolis), Jan Peeters (CFO van Fagron, het vroegere Arseus) en Jean-Marc Bothy (CFO van IBA) te ontvangen. Het doel van dit evenement met als thema “Success Stories, Made in Belgium” bestond erin om onze cliënten toe te laten zich een duide-

35

lijker beeld te vormen van de kwaliteit van het management van de bedrijven waarin wij geloven. Het was een groot succes... voor beide partijen! Hoewel deze vier “Success Stories” van de beurs van Brussel (die lang niet de enige zijn) in zeer verschillende domeinen actief zijn, hebben ze duidelijke gemeenschappelijke kenmerken. Alle vier zijn ze er in de loop der tijd in geslaagd om zich te positioneren als leider in hun respectievelijke markten: op wereldvlak voor Melexis (halfgeleiders voor de auto-industrie) en IBA (protontherapie), in bepaalde sleutelregio’s voor Fagron (grondstoffen voor magistrale bereidingen van apothekers) en meer lokaal voor Kinepolis (bioscoopcomplexen). In elk geval heeft de strategie van de bedrijfsleiders er steeds in bestaan om producten van hoge kwaliteit aan te bieden zonder




“IN DE BEDRIJFSWERELD IS HET ZOALS IN DE SPORT: HET LEIDT TOT NIETS OM OVER GOEDE SPELERS TE BESCHIKKEN ALS NIEMAND ERIN SLAAGT OM ZE SAMEN TE DOEN SPELEN.”

de eventuele wijzigingen van perimeter en uiteraard ook de financiële performances toelichten. Het is van fundamenteel belang dat deze communicatie coherent is, want zij dient als basis voor de beoordeling van de onderneming en voor haar waardering. Een slechte communicatie kan dus zeer nadelig zijn. Het is veel moeilijker om het verloren vertrouwen van de markt terug te winnen dan om het op niveau te houden. In onze twee compartimenten is het al meermaals gebeurd dat wij posities verkocht hebben vanwege een gebrek aan vertrouwen in het management.

van bioscoopcomplexen in Europa.

te bezuinigen op Research & Developmentof marketinguitgaven. Voor Melexis betekent dit dat 15 % van het omzetcijfer in R&D wordt geïnvesteerd, zodat er één nieuw product per maand kan worden uitgebracht! Voor Kinepolis vertaalt dit zich in het voortdurend investeren in de verbetering van projectieconcepten, zoals bijvoorbeeld de eerste zijn om laserprojectoren in filmzalen aan te bieden.

EEN LANGETERMIJNVISIE Vanuit financieel oogpunt is het eveneens duidelijk dat al deze bedrijven als doel hebben om cashflow te genereren die hen toelaat om zowel hun investeringscapaciteit op peil te houden als de soliditeit van hun balans te verzekeren en hun aandeelhouders te vergoeden. Wat hun bedrijfsleiders betreft, is het opvallend dat ze allemaal al erg lang in de onderneming actief zijn en dat ze in alle omstandigheden

www.pldw.be

36

hun strategische koers zijn blijven aanhouden. Françoise Chombar en Jan Peeters zijn van bij de start werkzaam in hun respectievelijke ondernemingen! Jean-Marc Bothy is al meer dan 10 jaar financieel directeur, maar zijn aanwezigheid in de groep dateert van veel vroeger. Eddy Duquenne staat reeds 7 jaar aan het roer van Kinepolis. Deze anciënniteit in de functie is fundamenteel voor beleggers die, zoals wij, een langetermijnvisie hebben. Het is essentieel om te weten dat de strategie, ongeacht de marktomstandigheden, dezelfde zal blijven, want op lange termijn zal zij waarde voor de aandeelhouders creëren.

TOEKOMSTIGE PERFORMANCES De performancegrafiek van de vier bovenvermelde “Success Stories” spreekt voor zich. Hoewel de performances uiteraard variëren in de tijd, is het onbetwistbaar dat al deze waarden de voorbije drie jaar ruimschoots beter gepresteerd hebben dan de beurs van Brussel en dat is zeker geen toeval. Het is dus zeer waarschijnlijk dat zolang het managementteam aanblijft, de performances in de lijn van onze verwachtingen zullen blijven. Ter conclusie: het product, de markt en de financiën zijn uiteraard essentiële elementen voor het succes van een bedrijf, ... maar een goed managementteam kan ongetwijfeld een doorslaggevende rol spelen om extra waarde voor de aandeelhouders te creëren. Dat is de winnende combinatie die wij nastreven in onze twee compartimenten belegd in aandelen, aangezien ze eveneens waarde voor onze aandeelhouders creëert.

Beursperformances

© Bloomberg

” Kinepolis, de uitvinder van het multiplexconcept in de jaren 1970, is vandaag een van de grootste uitbaters

Een laatste element dat moet worden benadrukt, is de bedrijfscultuur die het management met succes heeft verspreid. Bij een recent bezoek aan de kantoren van IBA is dit element ons in het bijzonder opgevallen. De beoordeling van dit punt is uitermate subjectief, maar we konden werkelijk ervaren hoe deze cultuur in alle delen van de onderneming tot uiting kwam. De presentatie van Françoise Chombar tijdens onze conferentie bevatte een aantal slides over de bedrijfscultuur binnen Melexis, die wordt aangehaald als een van de sleutels tot het succes, maar eveneens als een

fundamenteel element om de personeelsrotatie te verminderen. Een werknemer die de bedrijfscultuur aanhangt, is meer geneigd om bij de onderneming te blijven en goed te presteren.

COMMUNICATIE EN BEDRIJFSCULTUUR Maar de bedrijfsleiders hebben eveneens een belangrijke rol te vervullen wat betreft de communicatie ten aanzien van de financiële markten. Zo moeten zij onder andere de strategie,

“EEN GOED MANAGEMENTTEAM KAN ONGETWIJFELD EEN DOORSLAGGEVENDE ROL SPELEN OM EXTRA WAARDE VOOR DE AANDEELHOUDERS TE CREËREN.”

” We wijzen de beleggers erop dat in het verleden behaalde resultaten geen garantie zijn voor de resultaten in de toekomst.

37




“HET MEEST MARKANTE FEIT VAN DE AFGELOPEN JAREN IS DE VERSNELLING INZAKE INNOVATIE EN DE LANCERING VAN NIEUWE MOLECULEN.”

Heeft de farmaceutische sector nog potentieel? Foto’s © Corbis Images en iStock

” Sommige aandoeningen die vroeger met de zogenoemde ontwikkelde landen werden geassocieerd (bv. diabetes), verspreiden zich in snel tempo in de opkomende landen en in het bijzonder in China.

N

a enkele jaren van goede beursprestaties, in het bijzonder in 2014, blijven de performances van de farmaceutische sector ondersteund door structurele factoren, zoals de demografische evolutie, de vergrijzing van de bevolking, de verstedelijking met toegang tot moderne medische infrastructuur en de gevolgen van sommige veranderingen in onze levensstijl en voedingsgewoonten. Sommige aandoeningen die vroeger met de zogenoemde ontwikkelde landen werden geassocieerd (bv. diabetes), verspreiden zich in snel tempo in de opkomende landen en in het bijzonder in China, waar de hoge economische groei een niet te verwaarlozen potentieel voor de westerse geneeskunde biedt. Ondanks enkele uitdagingen kenmerkend voor deze landen (waaronder de intellectuele bescherming die soms gevaar loopt) zijn de vooruitzichten in deze ontwikkelingszone veelbelovend voor de farmaceutische industrie.

VERHOOGDE PRIJSDRUK

MARC ERNAELSTEEN Head of Equities Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

Eén bekommernis, die zeker niet nieuw is, houdt de beleggers bezig: de verhoogde prijsdruk. Aangezien iedereen steeds doeltreffendere behandelingen wenst te krijgen, ziet men in tal van landen dat de kosten van de gezondheidszorg, met inbegrip van geneesmiddelen, sterker stijgen dan de inflatie. De innovatie, die het resultaat is van zware investeringen in Research & Development, heeft de laboratoria ertoe gebracht om nieuwe, duurdere geneesmiddelen op de markt te brengen, in het bijzonder op het vlak van de oncologie. Hoewel de kostprijs van een dergelijke behandeling op het eerste gezicht buitensporig kan lijken, moet men beoordelen wat de reële therapeutische vooruitgang ervan is ten opzichte van wat reeds bestaat. Bovendien moeten daarbij de totale kosten voor de private gezondheidszorg (Verenigde Staten) of de gemeenschap (Europa) in aanmerking worden genomen.

38

Toch lijkt de verspreiding van nieuwe behandelingen de betaalorganen zorgen te baren. De Amerikaanse markt wordt nog altijd geassocieerd met de beste “pricing power” (prijszettingsvermogen) voor de industrie. In deze context hebben de private terugbetalingsorganen (”Pharmacy Benefit Managers (PBM's)“) en die verbonden aan de regering (”Medicare/Medicaid“) zich, onder impuls van politieke druk vanuit Washington, kritischer opgesteld ten aanzien van de geneesmiddelenprijzen in de Verenigde Staten. Slechts enkele PBM's domineren de markt en zij trachten kortingen te verkrijgen ten voordele van hun klanten (verzekeraars, privéwerkgevers). In het vizier zitten de geneesmiddelen voor chronische aandoeningen (insuline, astma, hepatitis). Een symbolisch geval is dat van het laboratorium Gilead, waarvan de referentiebehandeling tegen hepatitis C (Sovaldi/Harvoni) onlangs uitgesloten werd door de PBM Express Script. Dit is slechts één voorbeeld, maar wij denken dat andere zullen volgen, zolang de spanningen tussen laboratoria en betaalorganen blijven voortduren. Sommige behandelingen lopen meer risico dan andere. De oncologie vormt een beetje een uitzondering in afwachting van biosimilars, d.w.z. varianten van complexe geneesmiddelen (biologics) die niet meer door een patent worden beschermd. De volgende golf komt eraan tegen het einde van het decennium. Toch zien we geenszins een radicale invraagstelling van de “pricing power” van de werkelijk innovatieve laboratoria. Het verschil maken en de eerste zijn in de innovatiewedloop zijn een goede garantie voor een farmaceutisch bedrijf om zich van een sterk prijszettingsvermogen te verzekeren teneinde te groeien en zijn toekomstige ontwikkelingen te financieren.

RECORDAANTAL GOEDKEURINGEN VAN NIEUWE GENEESMIDDELEN In de Verenigde Staten is de druk paradoxaal genoeg verschoven van de regulator naar de betaalorganen. Voor tal van aandoeningen bestaan er immers weinig of geen optimale behandelingen. De reguleringsautoriteit – de Food & Drug Administration (FDA) – via dewelke elk geneesmiddel

39




“VANDAAG BIEDEN ALLE GROTE EUROPESE SPELERS DE BELEGGERS GOEDGEVULDE ONDERZOEKSPIJPLIJNEN, MET EEN BESTENDIGE LANCERINGSCYCLUS VAN NIEUWE PRODUCTEN.”

“DE SECTOR WORDT NOG STEEDS ALS “DEFENSIEF” BESCHOUWD, AANGEZIEN DE FARMACEUTISCHE BEDRIJVEN EEN RECURRENTE EN HOGE CASHFLOW GENEREREN OM, ONDER ANDERE, HUN AANDEELHOUDERS TE VERGOEDEN.”

” De innovatie, die het resultaat is van zware investeringen in Research & Development, heeft de laboratoria ertoe gebracht om nieuwe, duurdere geneesmiddelen op de markt te brengen.

moet passeren alvorens te kunnen worden gecommercialiseerd, heeft de voorbije jaren het geweer van schouder veranderd door een meer pragmatische en constructieve benadering aan te nemen. Ze heeft een nieuw werkkader ingevoerd dat een nauwere samenwerking toelaat tussen de marktautoriteit en de bedrijven. Het feit dat 2014 in de Verenigde Staten een recordjaar was qua aantal goedkeuringen van nieuwe behandelingen is hier niet vreemd aan. Voor de laboratoria vergemakkelijkt de goedkeuring door de FDA eveneens de commercialisering in Europa en Japan, zelfs al verlopen de goedkeuringsprocedures onafhankelijk.

BELANGRIJKE THERAPEUTISCHE VOORUITGANG Het meest markante feit van de afgelopen jaren is de versnelling inzake innovatie en de lancering van nieuwe moleculen. Er werd een duidelijke vooruitgang geboekt op het vlak van een beter begrip van de genomica en de biologie van ziekten. Na de terechte bezorgdheid van de beleggers over de golf van aflopende patenten vanaf midden 2005 heeft de farmaceutische industrie haar inspanningen verhoogd, onder impuls van meer dynamische biotechbedrijven. Vandaag bieden alle grote Europese spelers de beleggers goedgevulde onderzoekspijplijnen, met een bestendige lanceringscyclus van nieuwe producten. Dit is gunstig om de komende jaren een aantrekkelijk groeiritme van de verkopen en de winsten te verzekeren. Sommige therapeutische domeinen lieten een onmiskenbare vooruitgang optekenen: hepatitis, cardiologie, inflammatoire/auto-immuunziekten en vooral oncologie. Vandaag is kanker in veel gevallen spijtig genoeg nog steeds een dodelijke ziekte. De risicofactoren zijn vaak geïdentificeerd: leeftijd, bepaald risicogedrag (tabak, alcohol, obesitas, UV, ...), blootstelling aan virussen, ziekteverwekkers of erfelijke agentia. Kort samengevat: kanker wordt gekenmerkt door een verspreiding van abnormale cellen ingevolge een mutatie of slechte werking van genen die de celdeling controleren. Reeds jaren en ook vandaag nog wordt kanker behandeld door chirurgische ingrepen, X-stralen en chemotherapie. Deze soms doeltreffende opties zijn verre van wondermiddelen, meer bepaald wegens hun bijwerkingen. Wetenschappelijk onderzoek heeft

www.pldw.be

40

” In tal van landen ziet men dat de kosten van de gezondheidszorg, met inbegrip van geneesmiddelen, sterker stijgen dan de inflatie.

gezorgd voor een beter begrip van ons immuunsysteem en van de biologie van tumorcellen. Meer gerichte kankertherapieën (T-cel), die contactpunten van proteïne-inhibitoren beogen, laten ons immuunsysteem toe om kankercellen beter te herkennen, de verspreiding ervan af te remmen en ze zelfs te doden. Men begint veelbelovende ontwikkelingen in de immuno-oncologie te zien. Bij de pioniers in dit domein vinden we onder andere het bedrijf Roche terug.

EEN SECTOR IN TREK BIJ DE BELEGGERS In enkele jaren tijd wisten de farmaceutische aandelen de belangstelling van heel wat beleggers te winnen. Dit wordt grotendeels verklaard door het vertrouwen in de groeivooruitzichten als gevolg van het wegebben van het risico van afbrokkeling van de verkopen met betrekking tot de “patent cliff” (afloop van patenten), een versterking van de research waaruit innoverende producten zijn voortgekomen, een hogere efficiëntie en een heroriëntatie van activiteiten. De sector wordt nog steeds als “defensief” beschouwd, aangezien de farmaceutische bedrijven een recurrente en hoge cashflow genereren om, onder andere, hun aandeelhouders te vergoeden. Wij menen dat de vooruitzichten voor de sector nog steeds gunstig zijn en minder volatiel dan die voor de markt in het algemeen. Dus ja, de farmaceutische sector heeft nog potentieel! Deze sector verdient minstens een waardering in de lijn van of zelfs met een kleine premie tegenover de markt. Een toename van het vertrouwen van de beleggers in de economische vooruitzichten voor Europa zou hen echter kunnen aanzetten om iets meer voor cyclische aandelen te opteren. Wij raden dus op zijn minst een weging aan in de lijn van het sectorgewicht. De waarden waarin wij geloven, zijn Bayer (heroriëntatie op de farma, verbetering van de marges), Novo Nordisk (leider op het vlak van diabetes) en Roche (productenportefeuille en pijplijn). Neem contact op met uw private banker voor concrete adviezen met betrekking tot uw portefeuille.

41




Richelieu Fd Strategic: de “all-in” beheerformule

“CLIËNTEN PROFITEREN VAN EEN GUNSTIGE EN TRANSPARANTE KOSTENSTRUCTUUR MET EEN “ALLIN”TARIFERING.”

Tekst © Puilaetco Dewaay Foto’s © Puilaetco Dewaay

D

e groep KBL European Private Bankers (epb), waartoe Puilaetco Dewaay behoort, heeft onlangs een nieuw gamma beleggingsfondsen gelanceerd onder de naam Richelieu Fd Strategic, dat drie compartimenten omvat: Richelieu Fd Strategic Defensive, Balanced en Dynamic. Dit gamma geeft uiting aan de nieuwe beleggingsstrategie van de groep, die werd ontwikkeld door de beste beleggingsspecialisten van KBL epb. Deze strategie- of profielfondsen

worden beheerd door Danny Wittenberg, de voormalige Chief Investment Officer van Puilaetco Dewaay, en Gaëtan Salerno, Portfolio Manager bij KBL epb in Luxemburg. Danny Wittenberg legt ons de bijzonderheden uit van deze nieuwe “all-in”-beheeroplossing. Waarom werd deze nieuwe beleggingsformule in het leven geroepen? Danny Wittenberg (DW): De wil van de bank bestaat erin om al haar cliënten zo goed mogelijk te bedienen door een gepersonaliseerd beheer

” Danny Wittenberg (Puilaetco Dewaay, rechtstaand op de foto) en Gaëtan Salerno (KBL epb) beheren samen dit nieuwe gamma van beleggingsfondsen.

www.pldw.be

42

” De cliënten ontvangen een “reporting” die een volledig transparant overzicht bevat van de samenstelling van hun portefeuille en van alle uitgevoerde verrichtingen, evenals een analyse van de performance.

in functie van de specifieke behoeften met betrekking tot de omvang van elke portefeuille. Door de lancering van Richelieu Fd Strategic wil KBL epb haar cliënten een beleggingsoplossing bieden die hen toelaat om over een gediversifieerde portefeuille te beschikken waarin het risico nauwgezet wordt opgevolgd. Deze fondsen belichamen de beleggingsstrategie van KBL epb, aangezien ze worden samengesteld op basis van de aanbevelingen en analyses van de beste experts van de groep inzake aandelen, obligaties en fondsen van derden. Vandaar dat het gamma de naam “Strategic” meekreeg. Als beheerders van deze fondsen nemen Gaëtan Salerno en ikzelf deel aan de vergaderingen van de verschillende expertgroepen teneinde deze strategie zo goed mogelijk in onze fondsen toe te passen. Wat zijn de voordelen van Richelieu Fd Strategic? DW: Door in te schrijven op deze fondsen profiteren de cliënten niet alleen van alle knowhow van de KBL-groep, maar ook van een gunstige en transparante kostenstructuur met een “all-in”tarifering: ze betalen geen beheer- en bewaarloon en de transactiekosten zijn zeer voordelig. Een andere troef is de fiscaliteit. Er dient geen btw op het beheer- en bewaarloon, noch op

de transacties te worden betaald. Ook is er geen Belgische TOB (Taks op Beursverrichtingen) verschuldigd, noch bij de instap, noch bij de inkoop van waarden binnen het fonds. Tot slot ontvangen de cliënten een “reporting” die een volledig transparant overzicht bevat van de samenstelling van hun portefeuille en van alle uitgevoerde verrichtingen, evenals een analyse van de performance met een gepersonaliseerde commentaar van de beheerders. Voor welk type cliënten is dit nieuwe beheeraanbod bestemd? DW: In eerste instantie richt het zich tot portefeuilles in discretionair beheer van 250.000 euro of minder in “all-in”-formule. Het is echter eveneens toegankelijk voor alle cliënten die over een vermogen van meer dan 250.000 euro beschikken. Er bestaan bovendien institutionele deelbewijzen voor beleggers die over meer dan 5 miljoen euro beschikken en inschrijven per schijf van minimum 250.000 euro. In welke activaklassen is het fonds belegd? DW: De activaspreiding varieert en wordt aangepast in functie van de overtuigingen van het GAAC (Group Asset Allocation Committee) dat één keer per maand bijeenkomt, maar elke maandag telefonisch vergadert. Het is de

43



“RICHELIEU FD STRATEGIC IS MOMENTEEL BELEGD IN 80 AANDELENLIJNEN, 40 OBLIGATIELIJNEN EN EEN TWINTIGTAL TRACKERS EN FONDSEN.”

” Wij wijzen de beleggers erop dat in het verleden behaalde resultaten geen garantie zijn voor de resultaten in de toekomst.

bedoeling om een groot aantal individuele lijnen (in aandelen, obligaties, ...) aan te houden. Sommige overtuigingen van het fonds worden toegepast via trackers of fondsen van derden. Richelieu Fd Strategic is momenteel belegd in 80 aandelenlijnen, 40 obligatielijnen en een twintigtal trackers en fondsen. Hoewel Gaëtan en ikzelf op twee verschillende plaatsen werkzaam zijn (in Luxemburg en in Brussel), staan we voortdurend met elkaar in contact. Wij hebben de taken onder mekaar verdeeld op basis van onze specialiteiten: Gaëtan houdt zich vooral bezig met het obligatiegedeelte en ik leg mij hoofdzakelijk toe op de aandelen. Hoe ziet jullie beleggingsuniversum eruit? DW: Het omvat de 470 waarden (grosso modo met een beurskapitalisatie van meer dan 10 miljard euro) die worden gevolgd door het GERT (Group Equities Research Team) in nauwe samenwerking met het onderzoeksbureau Morningstar, en kleinere beurskapitalisaties die lokaal worden aanbevolen door de verschillende dochtermaatschappijen van de groep. Het fonds mag voor maximum 10 % beleggen in activa buiten dit universum ingeval er zich

www.pldw.be

44

opportuniteiten op de beurs zouden voordoen, zoals een beursintroductie. Hoeveel bedragen de activa die jullie onder beheer hebben? DW: Hoewel we pas enkele maanden geleden van start zijn gegaan, hebben de drie compartimenten samen reeds 225 miljoen euro onder beheer van Belgische en Luxemburgse cliënten van de groep, waarvan 40 % in Defensive en Balanced en 20 % in Dynamic. Wat zijn jullie doelstellingen in termen van performance? DW: Ons doel bestaat erin om in de lijn van of beter dan de markten te presteren, en dit zowel in obligaties als in aandelen, rekening houdend met de door het GAAC aanbevolen activaspreiding en met het risicoaspect aangaande beleggingen. Gezien het vermogenskarakter van deze fondsen is kapitaalbescherming eveneens zeer belangrijk bij de evaluatie van de performances op lange termijn. Het is aan ons, beheerders en experts, om onszelf te bewijzen teneinde ons cliënteel in alle omstandigheden een gevoel van vertrouwen te geven.

© Bloomberg

15 3/ /0 20

20 3/ /0 13

20

15

15

15 20

20 3/

2/ /0

/0

27

06

15

15 20

20 2/

2/ /0

/0 13

20

15

15 06

/0

2/

20

20 1/ /0 30

23

/0

1/

20

20

15

15

15

1/ /0 16

1/ /0 09

20 1/ /0 02

20

15

14

14

20 2/ /1 26

20

20 2/

2/ /1

/1 19

12

05

/1

2/

20

14

14

14

14 28

/1

1/

20

20

14

1/ /1

/1 14

21

1/

20

20 1/

/1

/1

31

07

0/

20

14

14

Grafiek van de performances van de drie compartimenten van het fonds



Het voortbestaan van uw collecties verzekeren

”VOOR DE VERZAMELAAR IS HET SCHENKEN OF NALATEN VAN ZIJN COLLECTIE AAN DE KONING BOUDEWIJN STICHTING EEN MANIER OM VOORT TE LEVEN.”

Tekst © Puilaetco Dewaay Foto's © Koning Boudewijnstichting / Guy Kokken

W

at zal er met mijn collectie gebeuren als ik er niet meer ben? Dat is een vraag die alle verzamelaars zich weleens stellen, vooral wanneer ze geen erfgenamen hebben of niemand in hun omgeving hun passie deelt. Zijn collectie aan de Koning Boudewijnstichting schenken, kan een oplossing zijn voor wie het voortbestaan wil verzekeren van de kunstwerken die hij zijn leven lang heeft verzameld.

“Sinds haar oprichting in 1976 heeft de Koning Boudewijnstichting zich steeds ingezet voor ons erfgoed”, vertelt Dominique Allard, directeur van de stichting. Op zijn initiatief werd het Centrum voor Filantropie opgericht, dat geschikte instrumenten heeft ontwikkeld om verzamelaars te begeleiden die het voortbestaan van belangrijke kunstwerken willen verzekeren door ze over te dragen aan ons erfgoed.

ROL VAN FACILITATOR

”DE KONING BOUDEWIJNSTICHTING TREEDT OP ALS TUSSENPERSOON TUSSEN VERZAMELAARS EN MUSEA.” www.pldw.be

“Een verzamelaar koopt kunst vanuit een passie en voor zijn eigen plezier. Maar door te verzamelen, verzekert hij eveneens de bescherming van ons erfgoed, soms zelfs onbewust”, merkt de directeur op. Bij de Koning Boudewijnstichting respecteren we die passie, maar we rationaliseren ze door van de verzameling een maatschappelijk object te maken. “De instelling treedt op als tussenpersoon tussen verzamelaars en musea. “Bouwend op meer dan 30 jaar ervaring in filantropische projecten, heeft de Koning Boudewijnstichting veel respect voor de drempel om te schenken”, vervolgt de directeur. “Schenken is niet gemakkelijk, want het is loslaten. Onze taak bestaat erin de musea te helpen om deze moeilijkheid in acht te nemen. Vaak hebben ze een vrij analytische benadering die niet altijd rekening houdt met het emotionele aspect voor de verzamelaars. Wij zijn er om een brug te vormen tussen de twee standpunten.” “ Voor de verzamelaar is het schenken of nalaten van zijn collectie aan de Koning Boudewijnstichting een manier om voort te leven en zijn kunstschat toegankelijk te maken voor iedereen”, vervolgt Anne De Breuck, verantwoordelijke voor het domein Erfgoed bij de stichting.

EEN PROCES VAN LANGE ADEM Hoe gebeurt dat concreet? “Het gaat dikwijls om een lang proces”, zegt de verantwoordelijke. “We nemen ruim de tijd om te weten te komen wat de verzamelaar precies wil. Wil hij dat zijn hele collectie naar één enkel museum gaat of verspreid wordt over verschillende? Mag de collectie reizen? ...”

46

” Mevrouw Jos Knaepen heeft haar uitzonderlijke verzameling abstracte kunst op papier aan de Koning Boudewijnstichting geschonken.

Zodra de verzamelaar zijn beslissing heeft genomen, wordt elk voorstel van gift, schenking of legaat onderzocht door de Aankoopcommissie van de Koning Boudewijnstichting, die beslist of de kunstwerken worden aanvaard. Eén criterium primeert: het algemeen nut van de collectie. Met andere woorden, de collectie moet kunnen worden tentoongesteld in een museum en het grote publiek aanspreken vanuit historisch of esthetisch standpunt.

VERSCHILLENDE FORMULES Er zijn verschillende formules. De Koning Boudewijnstichting zoekt een oplossing op maat voor elk project: gift, schenking, legaat, gedeeltelijke verkoop. “Steeds meer mensen kiezen ervoor om een schenking bij leven te doen. Vaak beginnen ze met ons een klein deel van hun collectie toe te vertrouwen om te kijken hoe alles in zijn werk gaat”, zeggen de twee verantwoordelijken. In de meeste gevallen wordt de stichting eigenaar van de collectie en geeft ze de collectie in bewaring aan een instelling. “Wanneer we een collectie aan een museum hebben toevertrouwd,” zegt Anne De Breuck, “blijven we erover waken en we zorgen ervoor dat ze goed tot haar recht komt. Elk jaar voeren we een controle uit: we kijken of bepaalde werken moeten worden gerestaureerd en of de naam van de verzamelaar nog altijd wordt vermeld. Om de vijf jaar nemen we de hele collectie door om ons ervan te vergewissen dat de wensen van de schenker werden gerespecteerd. Kortom, wij staan garant voor hun schat.” Dominique Allard voegt hieraan toe: “Men schenkt niet aan de stichting. Men schenkt via de stichting, die er is om te beheren wat ze ontvangt en om een impact te hebben, dat wil zeggen om ervoor te zorgen dat de collectie op de juiste plaats en op het juiste moment wordt tentoongesteld.”

47




”STEEDS MEER MENSEN KIEZEN ERVOOR OM EEN SCHENKING BIJ LEVEN TE DOEN.”

GETUIGENIS VAN EEN OVERTUIGDE VERZAMELAAR Ter gelegenheid van de 60ste editie van de Brusselse antiekbeurs BRAFA in januari 2015 heeft de Koning Boudewijnstichting hulde gebracht aan de Belgische verzamelaars door een schitterende tentoonstelling aan hen te wijden. “We wilden de rijkdom van de Belgische verzamelingen tonen met zeer verschillende zaken die nog weinig of niet werden tentoongesteld”, vertelt Anne De Breuck, de verantwoordelijke voor het domein Erfgoed bij de stichting. Zo waren er in een glazen uitstalkast 109 Chinese tabaksdozen te bewonderen die eigendom zijn van een Brusselse verzamelaar. Een unieke verzameling in België! “Ik heb lang getwijfeld om aan de tentoonstelling op BRAFA deel te nemen. Maar ik werd verrast door het succes van mijn verzameling en ik werd vooral overtuigd door het professionalisme en perfectionisme van de Koning Boudewijnstichting. Zij hebben voor de opstelling en de glazen uitstalkast gezorgd, maar ze hebben mij geraadpleegd om mijn mening te kennen”, vertelt de verzamelaar, die nog steeds getroffen is door de interesse van Prinses Astrid voor zijn verzameling tijdens de vernissage van BRAFA.

” Dominique Allard is directeur van de Koning Boudewijnstichting. Op zijn initiatief werd het Centrum voor Filan-

” Anne De Breuck is de verantwoordelijke voor het domein Erfgoed bij de stichting.

tropie opgericht.

EEN EIGEN FONDS OPRICHTEN Een schenker kan er ook voor opteren om binnen de Koning Boudewijnstichting een eigen fonds op te richten dat zijn naam draagt en het voortbestaan van zijn collectie verzekert. Vandaag beschikt de Koning Boudewijnstichting over 7.000 à 8.000 kunstwerken, verspreid over een twintigtal musea. Sommige daarvan werden aangekocht door de instelling, omdat het voortbestaan ervan in gevaar was; andere zijn afkomstig van giften van verzamelaars. De stichting beheert een twintigtal collecties.

FISCAAL VOORDEEL Naast het zuiver filantropische en maatschappelijke aspect biedt een legaat aan de Koning Boudewijnstichting eveneens een fiscaal voordeel. Door te schenken via een duolegaat1 kan iemand zonder rechtstreekse erfgenaam de successierechten aanzienlijk verlagen (deze liggen tussen 6,6 % en 8,8 %, afhankelijk van het gewest, in plaats van tussen 65 % en 80 %). Uw private banker en de experts inzake vermogensplanning en kunstadvies van Puilaetco Dewaay kunnen u in contact brengen met de adviseurs van de stichting en u helpen om een optimale oplossing te vinden op fiscaal vlak. 1

Het duolegaat wordt vooral gebruikt wanneer de schenker geen rechtstreekse erfgenaam heeft en de nalatenschap toevalt aan verre

verwanten of aan personen met wie de schenker een bijzondere band heeft. In dergelijke situaties zijn de successierechten over het algemeen het hoogst (van 65 % tot 80 %). De techniek van het duolegaat biedt een fiscaal voordeel. Ze bestaat erin dat de schenker een bedrag aan een stichting schenkt en daarbij stipuleert dat deze stichting een nettobedrag aan een door hem aangewezen persoon moet

Onze verzamelaar was 10 jaar toen hij zijn eerste tabaksdoos kocht op de Zavel voor de bescheiden som van 100 Belgische frank (2,50 euro). Het stuk wordt vandaag op 20.000 dollar geschat. Het was het begin van een grote passie. Om zijn verzameling uit te breiden, werd hij lid van The International Chinese Snuff Bottle Society, de vereniging van verzamelaars van tabaksdozen in de Verenigde Staten waarvan hij gedurende 18 jaar lid van het directiecomité was. “Deze markt is onbetaalbaar geworden. Sommige stukken worden voor enkele miljoenen dollar verkocht”, zegt de verzamelaar die zelf bijna 130 stuks bezit. Tabaksdozen, die vroeger als geschenk aan de Chinese keizers werden aangeboden, zijn zeer zeldzame voorwerpen uit jade, edelstenen, turkoois, enz. “Ik heb ze nooit als investering gekocht. Ik heb me altijd laten leiden door mijn smaak.” Onze verzamelaar is nu in de herfst van zijn leven en denkt dan ook na over de toekomst van zijn dierbare schatten. “Ik zou ze kunnen verkopen, maar wat moet ik met dat geld?”, vraagt hij zich af. “Mijn grootste plezier is om ze vast te nemen en te bewonderen. ” Hij heeft zelf geen kinderen en zou ze aan zijn petekinderen kunnen nalaten, maar hij beseft dat zij zijn passie voor deze zo bijzondere verzameling niet delen. “Ze vinden mijn collectie heel mooi, maar ze vragen mij voortdurend hoeveel ze waard is.” Aangesproken door de manier van werken van de Koning Boudewijnstichting, is hij bereid om zijn verzameling aan de stichting te schenken. “Het is een manier om anoniem te delen en iets achter te laten”, zegt de man die discretie hoog in het vaandel draagt. Hij heeft nog niet beslist hoe hij deze schenking zal doen, maar hij wil de zaken bij leven regelen. “Het is beter dat ik erbij betrokken ben. Het zal immers onherroepelijk zijn.”

” Glazen uitstalkast met 109 Chinese tabaksdozen, tentoongesteld op BRAFA.

storten. De successierechten die deze persoon als legataris verschuldigd is, worden door de stichting betaald.

www.pldw.be

48

49

”HET IS EEN MANIER OM ANONIEM TE DELEN EN IETS ACHTER TE LATEN.” Puilaetco Dewaay Private Bankers



In Wallonië moet vertrouwen verdiend worden Tekst © Puilaetco Dewaay Foto's © David Plas Photography

H

oewel Puilaetco Dewaay Private Bankers kan rekenen op de steun van de internationale groep KBL epb, waarvan ze deel uitmaakt, blijft ze een lokale bank, d.w.z. een bank die dicht bij haar cliënten staat en die vastbesloten is om dit te blijven doen. Haar kantoren in Luik en Namen zijn daarvan het levende bewijs.

“Als bank staan we dicht bij onze cliënten. Deze bewuste aanpak komt tot uiting in de dagelijkse activiteiten van de medewerkers van de kantoren in Luik en Namen, de uitvalsbasissen van Puilaetco Dewaay in Wallonië”, vertelt Véronique Grisard de la Rochette, directrice van de Waalse kantoren. “Ik ben hier in 2006 aan de slag gegaan met veel hoop en in de vaste overtuiging dat we een kwaliteitsvolle dienstverlening

konden leveren. We waren een heel klein team. Vandaag zijn we met een twaalftal medewerkers in Luik en Namen om Wallonië voor onze rekening te nemen. En de ervaring is meer dan positief”, zegt de verantwoordelijke.

LESSEN TREKKEN UIT CRISISSEN Nochtans waren de omstandigheden in 2006 en de daaropvolgende jaren verre van ideaal om een dergelijk project op te zetten. Ons team van financiële, juridische en fiscale deskundigen was nog maar pas samengesteld of de financiële crisis brak in alle hevigheid uit. “Crisissen horen er nu eenmaal bij in de financiële sector. Maar veel spaarders gingen toen pas echt beseffen dat ze niet al hun eieren in één mand mogen leggen, zelfs niet bij het beste bedrijf ter wereld. Crisissen dienen ook om lessen uit te trekken. En een van onze taken bestaat erin de cliënten te herinneren aan de basisbeginselen van een goed beheer.” Zijn vermogen diversifiëren, beleggen op lange termijn, in staat zijn om

zich aan te passen en het hoofd koel houden... Richtlijnen die iedereen wel kent, maar die regelmatig moeten worden herhaald. Véronique Grisard geeft toe dat dit veel inzet en toewijding vraagt, want doordat informatie steeds meer en steeds sneller op alle media circuleert, is de rol van de portefeuillebeheerder belangrijker dan ooit om de rust te bewaren.

EEN GELOOFWAARDIG ALTERNATIEF Dit impliceert ook dat de bankier zeer beschikbaar moet zijn en zich moet aanpassen aan de verwachtingen van de cliënt, die zeer voorzichtig en soms zelfs wantrouwig is geworden. “Ik geloof echt dat we die doelstelling in Wallonië hebben bereikt. Onze aanpak beantwoordt duidelijk aan de verwachtingen van de cliënten. En bovendien, om terug te komen op de crisis, is onze instelling erin geslaagd om vermogensbezitters gerust te stellen die

”WE LATEN DE CLIËNT VAAK KIEZEN TUSSEN EEN AFSPRAAK OP KANTOOR OF BIJ HEM THUIS, WAAR HIJ ZICH MISSCHIEN MEER OP ZIJN GEMAK VOELT.”

”JE KAN PAS ECHT DICHT BIJ DE MENSEN STAAN ALS JE OOK ECHT VAN DE STREEK BENT. DAT CREËERT EEN ONZICHTBARE BAND.” ” Het team van Luik (van links naar rechts): Julien Meurisse, Benoît Biemar, Sabine Riga, Vincent Noris, Pauline Henroteaux, Véronique Grisard de la Rochette en Théo Misotten.

www.pldw.be

50

” Het team van het kantoor van Namen (van links naar rechts): Jean-Paul Servais, Benoît Bilquin, Véronique Grisard de la Rochette, Vincent Paque, Séverine Perek en Fabien Honoré.

51




creëert een onzichtbare band. Onze kinderen die naar dezelfde school gaan als die van onze cliënten, kunnen meepraten over dingen die leven in de buurt... dat zorgt voor gemeenschappelijke interesses en meer persoonlijke relaties. Een vertrouwensband die cruciaal is om echt dicht bij onze cliënten te kunnen staan.”

GROTE DISCRETIE En daar wringt in Wallonië nu net vaak het schoentje. In vergelijking met de andere regio's van het land is het in Luik en Namen duidelijk dat Walen zeer discreet zijn als het op hun vermogen aankomt. “In Wallonië pronkt men niet met zijn rijkdom.”

” Véronique Grisard de la Rochette: ”Bij de opstart van het kantoor in 2006 hadden we een heel klein team. Vandaag zijn we met een twaalftal medewerkers in Luik en Namen om Wallonië voor onze rekening te nemen.”

”WALEN ZIJN ZEER DISCREET ALS HET OP HUN VERMOGEN AANKOMT. IN WALLONIË PRONKT MEN NIET MET ZIJN RIJKDOM.” www.pldw.be

verontrust waren over de problemen bij een aantal grootbanken. Ons vak bestaat er eveneens in om een geloofwaardig en betrouwbaar alternatief te bieden. Maar het is duidelijk: vertrouwen moet worden verdiend. Daar moet aan gewerkt worden. Het is misschien een detail, maar wij laten bijvoorbeeld de cliënt vaak kiezen tussen een afspraak op kantoor of bij hem thuis, waar hij zich misschien meer op zijn gemak voelt”, benadrukt de directrice van de Waalse kantoren.

EEN ONZICHTBARE BAND CREËREN Dit vergt echter inspanningen op het terrein en daarvoor moet men dat terrein door en door kennen. “Je kan pas echt dicht bij de mensen staan als je ook echt van de streek bent. Dat

52

Het beste bewijs dat er een solide vertrouwensband bestaat, is wellicht de populariteit van de infosessies die regelmatig door de kantoren van Luik en Namen worden georganiseerd. Want zoals overal in België geeft Puilaetco Dewaay antwoorden op vragen over vermogensbeheer, maar ze verstrekt eveneens advies inzake successieplanning en biedt zeer flexibele kredietformules aan. Ook voor ethische en duurzame beleggingen of deskundig kunstadvies kunnen de cliënten bij de bank terecht. “Deze infosessies zijn een ideale gelegenheid voor onze cliënten om ervaringen uit te wisselen. Het is in zekere zin een gemeenschap op zich”, concludeert de directrice van de Waalse tak. Speelt de “vrouwelijke touch” een rol in het succes in de regio? “Ik zou het zelf niet zo stellen, maar het is wel zo dat een aantal belangrijke functies bij Puilaetco Dewaay worden uitgeoefend door vrouwen, zowel in Brussel, Vlaanderen als Wallonië. Anderzijds zorg ik er ook steeds voor dat de medewerkers in mijn team complementair zijn. En dan denk ik niet alleen aan specifieke vaardigheden, maar ook aan de natuurlijke complementariteit tussen mannen en vrouwen. Wat telt, is dat de cliënt in ons een gesprekspartner vindt die hij volledig kan vertrouwen. Het geslacht doet niet ter zake”, besluit Véronique Grisard.

” Véronique Grisard de la Rochette en haar team aan het werk.

EEN ETHISCH EN DUURZAAM AANBOD ”Meer dan twaalf jaar geleden ging Puilaetco Dewaay een exclusieve samenwerking aan met Triodos Bank teneinde haar cliënten de mogelijkheid te bieden om te beleggen in bedrijven die waarborgen bieden op het vlak van ethische en duurzame praktijken”, zegt Véronique Grisard. “Over de voorbije tien jaar merken we dat onze cliënten in duurzaam beheer geen spijt hebben van hun keuze en dat ze steeds meer navolging krijgen.” Vanwaar die belangstelling voor dit soort beheer, dat uniek is op de Belgische markt? ”We merken dat onze cliënten het steeds belangrijker vinden om te kiezen voor beleggingen die niet alleen rendabel, maar ook ethisch zijn.” Concreet vertaalt deze samenwerking zich in een ‘driehoeksrelatie’ tussen de cliënt, Triodos Bank en Puilaetco Dewaay. Triodos Investment Management heeft een zeer strikt duurzaam beleggingsuniversum samengesteld op basis van een dialoog met bedrijven die zich ertoe verbinden om duidelijke regels na te leven op het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen, milieu en bedrijfsbestuur. In het kader van deze exclusieve samenwerking stelt Puilaetco Dewaay een portefeuille (minimaal 400.000 euro) samen die regelmatig door het team van experts van Triodos Bank wordt opgevolgd. Aan de hand van regelmatige controles van de bedrijven wordt er beslist of ze in het beleggingsuniversum blijven of worden uitgesloten.

53

”OVER DE VOORBIJE TIEN JAAR MERKEN WE DAT ONZE CLIËNTEN IN DUURZAAM BEHEER GEEN SPIJT HEBBEN VAN HUN KEUZE EN DAT ZE STEEDS MEER NAVOLGING KRIJGEN.” Puilaetco Dewaay Private Bankers



Uw bank op digitale koers

“DOORHEEN HET VOLLEDIGE CREATIEPROCES VAN DEZE APPLICATIE STOND DE CLIËNT CENTRAAL.”

Tekst © Puilaetco Dewaay Foto’s © Puilaetco Dewaay

I

n december 2014 lanceerde Puilaetco Dewaay Private Bankers een nieuwe versie van My Puilaetco Dewaay (het online platform voor cliënten om hun portefeuilles te raadplegen) en tegelijkertijd ook een applicatie voor tablet onder de naam My PLDW App. Een niet te onderschatten opdracht, maar het was belangrijk om beide toepassingen op hetzelfde moment te lanceren teneinde de cliënt eenzelfde ervaring te kunnen bieden.

Het wordt hoe langer hoe moeilijker om ons een leven voor te stellen zonder mobiele toepassingen, smartphones, tablets of andere digitale tools. Dat geldt ook op het vlak van uw private bank. Na de lancering van een website specifiek voor de cliënten om hun portefeuilles te raadplegen, werd het tijd om een volgende stap in de digitale ontwikkeling van uw bank te zetten, met de ontwikkeling van een app. Steeds meer cliënten gebruiken immers een iPad of een andere tablet voor het beheer van hun bankzaken.

EEN GEBRUIKSVRIENDELIJKE EN OVERZICHTELIJKE TOEPASSING Doorheen het volledige creatieproces van deze applicatie stond de cliënt centraal: zowel de cliënt die dagelijks zijn portefeuille wil raadplegen als de cliënt die veel minder frequent de toestand van zijn portefeuille verifieert, maar dan wel alles in één oogopslag wil zien. Zo is de uiteindelijke applicatie, die heel intuïtief navigeert, dan ook opgebouwd. In één beeld ziet u de totale waarde van uw portefeuilles, de verdeling van uw vermogen over deze portefeuilles, het type portefeuille en het rendement sinds het begin van het jaar. Op de onthaalpagina heeft de cliënt eveneens toegang tot zijn documenten, rekeninguittreksels en portefeuilleramingen. Daarnaast is er ook een veelheid aan informatie van Puilaetco Dewaay beschikbaar, gaande van een dagelijkse marktcommentaar, onze maandelijkse nieuwsbrief Analyses Monthly, over de update van de strategie, tot de lijsten van aanbevolen Amerikaanse en Europese aandelen en specifieke rapporten over een sector, een munt of een ander hot topic.

“STEEDS MEER CLIËNTEN GEBRUIKEN EEN IPAD OF EEN ANDERE TABLET VOOR HET BEHEER VAN HUN BANKZAKEN.” www.pldw.be

Zodra u een portefeuille aantikt of -klikt, naargelang u een tablet of pc gebruikt, krijgt u meer gedetailleerde overzichten en inzichten. Wanneer u op de knop “Alle activa” drukt en het scherm vergroot, kunt u alle posities in uw portefeuille raadplegen. U krijgt zelfs meer details te zien dan in de papieren versie van uw portefeuilleoverzichten. Zo krijgt u bijvoorbeeld een overzicht van hoe de grote activacategorieën zich in de tijd hebben

54

ontwikkeld. U ziet de blootstelling van uw portefeuille ten aanzien van munten, geografische gebieden of sectoren. Ook kunt u de performance van uw portefeuille raadplegen en tot slot krijgt u een erg duidelijk beeld van de bewegingen in uw portefeuille.

PUILAETCO DEWAAY ALS PIONIER Bij Puilaetco Dewaay zijn we erg trots dat we deze stap hebben gezet, waarbij we onze cliënten duidelijk, overzichtelijk en transparant informeren, zowel op computer als op tablet. Wat de laatstgenoemde betreft, hebben we voor de twee meest gebruikte platformen geopteerd, namelijk Android en Apple. In dit opzicht spelen we een belangrijke pioniersrol binnen de groep KBL epb, die samen met ons voor de ontwikkeling heeft gezorgd. Andere dochtermaatschappijen van de groep zullen immers het voorbeeld van Puilaetco Dewaay volgen en eveneens de stap naar een digitaal aanbod zetten. De eerste reacties van de cliënten zijn erg positief, zeker wat de gebruiksvriendelijkheid betreft tegenover de vorige versie van My Puilaetco Dewaay. Het feit dat het met een tablet mogelijk is om, na een eerste beveiligde aanmeldprocedure, ook zonder Cryptocard in te loggen, bevordert het gebruiksgemak. Wij nodigen u uit om een kijkje te nemen op de website www.pldw.info/appmypldw om er de toepassing te ontdekken. Wij wensen u alvast veel surfplezier!

55


Corporate Social Responsibility | Analyses |

| Analyses | Corporate Social Responsibility

Een tocht met sneeuwschoenen ten voordele van Oxfam Tekst © Puilaetco Dewaay Foto’s © Oxfam en Puilaetco Dewaay

TEAMBUILDING Solidariteit was het sleutelwoord, want het ging om een wedstrijd voor teams van vier wandelaars. Dit aspect van de uitdaging sprak ons onmiddellijk aan. Trainen in groep en de tocht samen afleggen waren volledig nieuwe ervaringen voor ons. Bovendien kwam dit ook de KBL-groep ten goede, want op deze manier werd er een band gecreëerd tussen vier medewerkers uit verschillende diensten en met een zeer verschillend verhaal. Een soort van teambuilding over de grenzen heen.

200.000 EURO INGEZAMELD

I

n maart 2015 heeft een team van Puilaetco Dewaay deelgenomen aan de Oxfam Winter Trail. Deze tocht met sneeuwschoenen in de bergen van de Haute-Savoie is zowel een sportieve als een humanitaire uitdaging, waarvan de opbrengst naar de ngo gaat. Hier vindt u het verslag van dit mooie avontuur. Bij Puilaetco Dewaay en de KBL-groep (onze moedermaatschappij) zijn we met een aantal

medewerkers die van sportieve uitdagingen met een bijzonder kantje houden. Gewoonlijk wagen we ons aan een race tegen de tijd en tegen onszelf. De Oxfam Winter Trail was daarentegen iets heel anders. Deze uitdaging was geen (of toch zeer weinig) gechronometreerde of individuele wedstrijd, maar een evenement dat tegelijkertijd sportief, humanitair en solidair was. Daarnaast ging het eveneens om een uniek evenement op wereldvlak, want een dergelijke uitdaging werd nooit eerder georganiseerd.

Maar ook het humanitaire aspect stond centraal, aangezien de tocht georganiseerd werd door Oxfam, de welbekende ngo die strijdt tegen armoede en onrecht in de wereld. Oxfam is actief in meer dan 90 landen en helpt meer dan 20 miljoen mensen dankzij haar ontwikkelings-, solidariteits- en noodhulpprojecten. Elk deelnemend team diende, naast de betaling van zijn inschrijvingsgeld, minstens 2.000 euro voor de organisatie in te zamelen. Dankzij de grote steun van KBL en Puilaetco Dewaay zijn we erin geslaagd om meer dan 4.000 euro te doneren. Binnen de bank hebben we een oproep tot giften gelanceerd die massaal gehoor vond bij het personeel. Zo behoorde ons team tot de grootste schenkers. In totaal werd er door meer dan 80 teams bijna 200.000 euro ingezameld ten voordele van Oxfam. Een groot succes!

de goede sneeuw zijn we erin geslaagd om te finishen in iets minder dan 17 uur, wat ons een plaats in de top 15 opleverde.

BEDANKT Onze dank gaat uit naar Oxfam voor de feilloze organisatie van dit evenement, zowel op het vlak van de zes bevoorradingsposten als qua sfeer, uitstekende beschikbaarheid van de vrijwilligers en van de andere leden van de organisatie. Daarnaast willen wij de KBL-groep en Puilaetco Dewaay bedanken voor hun financiële steun, alsook de medewerkers van de bank voor hun giften. Tot slot gaat onze dank in het bijzonder uit naar Mireille, die ons gedurende deze 17 uur gevolgd, aangemoedigd en gefotografeerd heeft en eveneens voor warme kleding gezorgd heeft. Wij houden alleen maar mooie herinneringen over aan dit avontuur. De solidariteit in het team was fantastisch en er werden hechte banden gesmeed, die de groep KBL epb ten goede komen. Wij zijn ook zeer trots dat wij Oxfam financieel hebben kunnen helpen in haar strijd tegen onrecht. Tot slot zijn wij zeer gelukkig dat wij deze uitdaging tot een goed einde hebben gebracht... en we kijken al uit naar de volgende!

17 UUR WANDELEN

“DANKZIJ DE GIFTEN VAN DE BANK EN HAAR MEDEWERKERS BEHOORDE ONS TEAM TOT DE GROOTSTE SCHENKERS.” ”

Van links naar rechts: Nicolas Yans (KBL), Thierry Kayser (KBL), Marc Engels (Puilaetco Dewaay) en Marc Vereecke (Puilaetco Dewaay).

www.pldw.be

56

Tot slot was er het sportieve aspect van de uitdaging: een tocht van 60 km met sneeuwschoenen, zowel overdag als ’s nachts, door de besneeuwde Abondancevallei in de Haute-Savoie. De finish moest in één etappe en maximaal 30 uur worden bereikt. Op zaterdag 7 maart 2015 was het zover. Om 8.30 u werd in Abondance het startschot gegeven onder een stralende zon en met een dikke laag sneeuw onder onze voeten. Na een mooi bergachtig parcours eindigde de tocht in Châtel. Dankzij het gunstige weer, de uitstekende verstandhouding in ons team en

“OXFAM STRIJDT TEGEN ARMOEDE EN ONRECHT IN DE WERELD.” ” Tijdens deze wedstrijd werden er hechte banden gesmeed tussen de vier medewerkers van de KBL-groep.

57


State of the Art | Analyses |

| Analyses | State of the Art


“BEDRIJFSCOLLECTIES FUNCTIONEREN IN DE EERSTE PLAATS ALS INTERNE EN EXTERNE COMMUNICATIEVECTOR VAN DE WAARDEN DIE DE ONDERNEMING UITDRAAGT.”

Foto’s © Jean Nouvel en Luc Boegly / Isabelle Arthuis

De slimme onderneming luistert naar de wereld, anticipeert op haar veranderingen en grijpt de marktopportuniteiten die ontstaan door haar evolutie. In het begin van deze eenentwintigste eeuw heeft ze aandacht voor de milieu-uitdagingen, het burgerbewustzijn en cultuur. Sommige bedrijven die begaan zijn met hun positionering, zien in kunst een communicatievector die hen toelaat om nieuwe horizonten te verkennen. Zo zijn de kunst en de bedrijfswereld naar elkaar toegegroeid en dit komt op verschillende manieren tot uiting: verzamelingen, stichtingen, mecenaten, liefdadigheid, partnerschappen, specifieke bestellingen enz.

CHRISTINE MOSTERT Art Advisor Puilaetco Dewaay

www.pldw.be

Elke bedrijfscollectie heeft haar eigen geschiedenis, maar meestal vloeit de totstandkoming ervan voort uit de wil van een bedrijfsleider. Tenzij ze in een stichting worden ondergebracht, is de toekomst van deze collecties echter nooit zeker. Ze kunnen worden verkocht naar aanleiding van een directiewissel of een economische schommeling. Hoewel het publiek deze verzamelingen vaak als beleggingsfondsen beschouwt, moet men vaststellen dat ze geen financieel of marketingdoel beogen,

58

maar in de eerste plaats functioneren als interne en externe communicatievector van de waarden die de onderneming uitdraagt.

EEN VERENIGENDE VECTOR De Lhoist Group, de grootste producent van kalk en dolomiet wereldwijd, heeft in dertig jaar tijd een belangrijke collectie hedendaagse kunst opgebouwd waarvan de pijlers fotografie en beeldhouwkunst zijn. Kunst maakt integraal deel uit van de globale bedrijfsstrategie op lange termijn, waarin de mens centraal staat. De rijkdom en de creativiteit die voortvloeien uit de diversiteit van de dertig verschillende nationaliteiten die wereldwijd door de groep worden tewerkgesteld, zijn zeer kostbare factoren voor de groep. Toch vond ze het eveneens belangrijk om de verschillen te verenigen rond gemeenschappelijke waarden, die door de collectie uitdrukkelijk tot uiting worden gebracht. Kunst laat toe om de wereld door een andere bril te zien. Ze stimuleert de creativiteit en de innovatie teneinde mee te werken aan de vooruitgang. Zo komen de medewerkers dagelijks in aanraking met de werken van de collectie, die zich in de gemeenschappelijke ruimten van de onderneming bevinden. Ze worden eveneens uitgenodigd om een werk te kiezen om hun persoonlijke werkruimte te verfraaien.

EEN NATIONALE VITRINE Sommige bedrijven richten zich op het nationale kunstpatrimonium. Zo promoot de Nationale Bank van België (NBB) de Belgische hedendaagse kunst door sinds 1972 werken

© Jean Nouvel / Luc Boegly

K

unst maakt vandaag deel uit van de strategie van tal van bedrijven. Gekoppeld aan een uitgekiend beheer laat zij toe om het tastbare en het gevoelsmatige, het reële en het denkbeeldige, cijfers en emoties, prestatie en plezier te combineren.

” De Fondation Cartier is ondergebracht in een door Jean Nouvel ontworpen gebouw van glas en metaal. aan te kopen van Belgische of in België verblijvende kunstenaars. De NBB, die inmiddels meer dan 1.800 werken bezit, engageert zich om de Belgische artistieke creatie te verspreiden door regelmatig werken van haar collectie uit te lenen voor tentoonstellingen in binnenen buitenland.

DE BEDRIJFSSTICHTING In Frankrijk heeft het huis Hermès in 2008, onder impuls van zijn artistiek directeur Pierre-Alexis Dumas, een mecenaatbeleid ingevoerd door de oprichting van de Fondation d'Entreprise Hermès. Onder het motto "Bouwen aan de wereld van vandaag en die van morgen uitvinden" is de stichting actief op het vlak van creatie, onderwijs en milieu, waarbij ze zich op twee grote pijlers baseert: knowhowcreatie en knowhowoverdracht. Kunst en cultuur spelen hierin een belangrijke rol. Zo worden bekende en opkomende kunstenaars uitgenodigd om een werk

te creëren voor een van de zes tentoonstellingsruimten – zoals "La Verrière" in Brussel – of om in de ateliers zelf te verblijven teneinde er een werk te creëren waarbij de knowhow van de ambachtslieden wordt benut. Het mecenaat heeft uiteraard geen financieel doel, maar het bedrijf wordt er op menselijk vlak wel rijker van. In februari 2009 werd de Fondation d'Entreprise Hermès door de Franse Staat uitgeroepen tot “Grand Mécène” voor haar steun aan de hedendaagse kunst en aan de instandhouding en overdracht van kunstberoepen.

KUNST OP BESTELLING De Fondation Cartier, die internationale hedendaagse kunst promoot en steunt, werd in 1984 opgericht op aanstichten van kunstenaar César. Tien jaar later werd de stichting in Parijs ondergebracht in een door Jean Nouvel ontworpen gebouw van glas en metaal. Ze organiseert grote tentoonstellingen en culturele

59




Terug naar de toekomst op de Kunstbiënnale van Venetië

“HOEWEL BELGIË ERG RIJKE BEDRIJFSCOLLECTIES TELT, WORDEN ZE ZELDEN OF NOOIT AAN HET PUBLIEK GETOOND.”

Tekst © Christine Mostert Foto’s © Giorgio Zucchiatti en La Biennale di Venezia / Vincent Meessen

D

© Isabelle Arthuis

e Kunstbiënnale van Venetië is een van de oudste en meest toonaangevende manifestaties voor hedendaagse kunst ter wereld. De internationale kunsttentoonstelling van de stad Venetië werd voor het eerst georganiseerd op aanstichten van de gemeenteraad van Venetië, die met gepaste festiviteiten de vijfentwintigste huwelijksverjaardag van Koning Umberto I en Margaretha van Savoye wilde vieren.

” Achter de Hermèsboetiek in Brussel bevindt zich “La Verrière”, waar tentoonstellingen van hedendaagse kunst worden georganiseerd door de Fondation d‘Entreprise Hermès.

evenementen, maar onderscheidt zich vooral door regelmatig bestellingen bij kunstenaars te plaatsen. Op die manier biedt de Fondation Cartier kunstenaars de mogelijkheid om een werk, een reeks werken of een volledige tentoonstelling te creëren in de meest uiteenlopende domeinen, zoals fotografie of monumentale beeldhouwwerken. Haar verzameling telt inmiddels meer dan 1.000 werken, die regelmatig voor het publiek worden tentoongesteld in de ruimte van de Boulevard Raspail en in het buitenland. Hoewel België erg rijke bedrijfscollecties telt, worden ze zelden of nooit aan het publiek

www.pldw.be

60

getoond. De bedrijven hebben immers niet de bedoeling om voor musea door te gaan en de gebouwen waarin de werken zijn ondergebracht, zijn niet aangepast om het grote publiek te ontvangen. Toch buigt de politieke macht zich over de kwestie van de zichtbaarheid van verzamelingen van overheidsbedrijven en instellingen van openbaar nut. Het plan bestaat erin om aan deze bedrijven te vragen een inventaris op te maken van hun culturele en kunstpatrimonium en ervoor te zorgen dat dit zichtbaar is voor het publiek door partnerships met musea of door tentoonstellingen te organiseren.

De eerste editie vond plaats in 1895 en werd twee jaar later herhaald: de Biënnale was geboren. Het werd van meet af aan een groot succes. Het zes maanden durende evenement kon rekenen op de deelname van talrijke Italiaanse en internationale kunstenaars en kreeg 200.000 bezoekers over de vloer. Het gebouw dat werd opgericht om de werken in onder te brengen – het huidige centrale paviljoen – bleek al snel te klein. Het werd dan ook uitgebreid en de stad stelde de deelnemende landen voor om hun eigen paviljoen op te trek-

“DE KUNSTBIËNNALE VAN VENETIË IS EEN VAN DE OUDSTE EN MEEST TOONAANGEVENDE MANIFESTATIES VOOR HEDENDAAGSE KUNST TER WERELD.” ” In dit gebouw, het huidige centrale paviljoen, is alles begonnen in 1895. 61




ken in de Giardini. België was het eerste land dat daarop inging en in 1907 was het Belgische paviljoen een feit. Groot-Brittannië, Duitsland, Hongarije, Frankrijk, Zweden en Rusland volgden en vandaag telt de Biënnale niet minder dan 95 paviljoenen.

REEDS 120 JAAR De Kunstbiënnale van Venetië viert dit jaar haar 120ste verjaardag. Met elke editie is de manifestatie groter geworden. Na de Tweede Wereldoorlog stelden de buitenlandse paviljoenen avant-gardistische kunst tentoon. In 1948 werd Picasso voor het eerst aan het Venetiaanse publiek voorgesteld met een grote retrospectieve. In datzelfde jaar bood een tentoonstelling van de verzameling van Peggy Guggenheim de bezoekers een overzicht van de Europese hedendaagse kunst. Ook de surrealisten waren op het appel en in 1954 werd René Magritte uitgenodigd om in het Belgische paviljoen te exposeren. Met de uitreiking van de Grote Prijs van de Biënnale aan de popartkunstenaar Robert Rauschenberg in 1964 werd de hegemonie van de Amerikaanse markt bevestigd. De 35ste editie stond in het teken van mei 1968 en de kunstenaars gingen er protesteren als teken van solidariteit. Als gevolg hiervan werd de Grote Prijs afgeschaft (en opnieuw inge-

voerd in 1986 onder de naam Gouden Leeuw) en de grote monografische tentoonstellingen werden vervangen door thematentoonstellingen. In 1974 werd de Biënnale volledig aan Chili gewijd. Ze was de belangrijkste culturele manifestatie tegen het regime van dictator Pinochet. Tot in 1995 was de artistieke directie een Italiaanse aangelegenheid. Het was de Fransman Jean Clair die als eerste niet-Italiaan werd uitgenodigd om in het bestuur te zetelen. Naast het bezoekersaantal bleven ook de deelname van nieuwe landen, het aantal kunstenaars en de randevenementen jaar na jaar toenemen. We vermelden hier slechts de cijfers van de laatste drie edities: 77 landen, 90 kunstenaars, 375.700 bezoekers in 2009; 89 landen, 83 kunstenaars, 440.000 bezoekers in 2011; 88 landen, 160 kunstenaars, 475.000 bezoekers in 2013.

” “Personne et les autres”, groepstentoonstelling van Vincent Meessen in het Belgische paviljoen. schrijvers, componisten en choreografen een antwoord kunnen bieden en zich kunnen uitdrukken om zin te geven aan de huidige onrust. Onder het thema “All the World’s Futures” wil de internationale kunsttentoonstelling een plaats zijn van open dialoog en interactie tussen de kunstenaars en de bezoekers, en dit via tal van disciplines. Speciaal voor dit project werden

NIETCOMMERCIËLE MANIFESTATIE De Kunstbiënnale van Venetië is een nietcommerciële manifestatie. Ze loopt zes maanden lang, doorgaans van juni tot november. Tijdens de Biënnale worden er een aantal prestigieuze prijzen uitgereikt. In 2013 werd Angola bij zijn eerste deelname bekroond met de prijs voor het beste paviljoen in de stad. In 1988 mocht de Belg Thierry De Cordier een prijs in ontvangst nemen.

“NIEMAND EN DE ANDEREN” Met een groepstentoonstelling onder de titel “Personne et les autres” (Niemand en de anderen) vertegenwoordigt kunstenaar Vincent Meessen (Baltimore 1971, woont in Brussel) ons land.2 Door tien internationale kunstenaars uit te nodigen – van wie sommigen met Afrikaanse roots –, breekt hij met de monografische traditie van de paviljoenen. Het werk van Vincent Meessen en de uitgenodigde kunstenaars houdt sinds tal van jaren verband met de koloniale moderniteit. “Personne et les autres” benadrukt de artistieke, culturele en intellectuele erfenis die ontstaan is uit de uitwisselingen tussen Europa en koloniaal Afrika en verwerpt daarmee het eurocentrische concept van de moderniteit. De titel van de tentoonstelling werd ontleend aan een toneelstuk van de Belgische kunstcriticus André Frankin, die lid was van de Internationale Situationniste, de laatste en meest invloedrijke internationale avant-gardebeweging van de 20ste eeuw (1957-1972).3 Het vertrekpunt van de tentoonstelling is de geschiedenis van het Belgische paviljoen, dat gebouwd werd onder het koningschap van Leopold II, en de internationale context van de Biënnale. Centraal in het concept staat een nieuw, in Kinshasa opgenomen, werk van Vincent Meessen dat gaat over de miskende deelname van Congolese intellectuelen aan de internationale avant-garde van de jaren 1960. Een onuitgegeven protestlied dat in 1968 werd geschreven door M'Belolo Ya M'Piku, een voormalige student-situationist, wordt op filmische en muzikale wijze geherinterpreteerd.

ALL THE WORLD'S FUTURES

“NAAST HET BEZOEKERSAANTAL BLEVEN OOK DE DEELNAME VAN NIEUWE LANDEN EN HET AANTAL KUNSTENAARS JAAR NA JAAR TOENEMEN.” ” De artistieke leiding van de 56ste editie van de Biënnale werd toevertrouwd aan de in Nigeria geboren Amerikaan Okwui Enwezor.

www.pldw.be

62

159 kunstwerken gemaakt die vanaf 9 mei te ontdekken en te beleven zijn in de Giardini en het Arsenaal. Aan deze editie 2015 nemen 89 landen deel – waarvan tien nieuwkômers –, verdeeld over paviljoenen die opgesteld staan in de stad. 136 kunstenaars, van wie 88 nieuwkomers, stellen er hun werken tentoon. Daarnaast worden er ook 44 randevenementen georganiseerd1.

De artistieke leiding van de 56ste editie van de Kunstbiënnale van Venetië werd toevertrouwd aan Okwui Enwezor, een AmerikaansNigeriaanse kunstcriticus, schrijver, uitgever en curator van verschillende internationale tentoonstellingen en biënnales van hedendaagse kunst. Hij werd door het selectiecomité gekozen voor zijn kijk op de bijzondere rol van de Biënnale als bevoorrechte en historische plaats van observatie van de veranderingen in de wereld via de kunst. In een mondiaal landschap dat gekenmerkt wordt door onzekerheid, ongelijkheid en diepe wonden, wil hij laten zien hoe kunstenaars, denkers,

1

Praktische info: de 56ste Kunstbiënnale van Venetië vindt plaats van 9 mei tot 22 november 2015. www.labiennale.org

2

www.belgianpavilion.be

3

www.lemondedesarts.com/ArticleInternationaleSituationniste

63

“HET WERK VAN VINCENT MEESSEN BENADRUKT DE ARTISTIEKE, CULTURELE EN INTELLECTUELE ERFENIS DIE ONTSTAAN IS UIT DE UITWISSELINGEN TUSSEN EUROPA EN KOLONIAAL AFRIKA.”




Niet te missen tentoonstellingen Tekst © Christine Mostert Foto’s © Philippe De Gobert / Henri Cartier-Bresson - Magnum Photos

BOZAR

JOODS MUSEUM VAN BELGIË

MAC’S

De Belgen. Een onverwacht modeverhaal Deze zomer stelt Bozar een tentoonstelling over de Belgische mode voor. De Belgische mode geniet internationaal een ijzersterke reputatie en wordt meestal als avant-gardistisch, soms zelfs als surrealistisch bestempeld. Naast de gevestigde waarden, zoals de Antwerpse Zes, Martin Margiela en Raf Simons, en jonge talenten, zoals Jean-Paul Lespagnard en Christian Wijnants, worden verder ook de Belgische kweekvijvers van talent belicht: de Modeacademie van Antwerpen en La Cambre in Brussel.

Henri Cartier-Bresson – Fotograaf Henri Cartier-Bresson werd door Pierre Assouline “het oog van de eeuw” genoemd. Zijn oeuvre weerspiegelt de geschiedenis van de twintigste eeuw met een spontaniteit en helderheid vol poëzie. De tentoonstelling schetst een portret van de stichter van het agentschap Magnum in 133 foto’s, vertrekkende van zijn jeugd tot zijn reizen in de jaren 1950 en 1970, en zijn documentaire werk over de Résistance in Parijs.

Christian Boltanski Naar aanleiding van de opening van “Mons 2015” organiseert het MAC's de eerste grote museumtentoonstelling van Christian Boltanski in België. Bezoekers krijgen De Registers van Le Grand-Hornu, het kernstuk van de museumcollectie, te zien in een nieuwe, onverwachte opstelling. Ook de rest van de tentoonstelling staat in het teken van de thema’s geheugen en herinnering, die in een reeks installaties tot uiting worden gebracht.

Joods Museum van België

MAC's

Paleis voor Schone Kunsten van Brussel

Miniemenstraat 21, 1000 Brussel

Site du Grand-Hornu

Ravensteinstraat 23, 1000 Brussel

Van 24 april tot 24 augustus 2015

Rue Sainte-Louise 82, 7301 Hornu Tot 16 augustus 2015

Van 5 juni tot 13 september 2015

MODEMUSEUM PROVINCIE ANTWERPEN Dries Van Noten. Inspirations Deze ontwerper, die tot de Antwerpse Zes behoort, stelt voor het eerst in zijn carrière zijn werk in een tentoonstelling voor. Het is geen retrospectieve, maar eerder een intiem parcours doorheen zijn artistieke universum. De tentoonstelling combineert modecreaties met de wereld van de decoratieve en schone kunsten om het inspirerende universum en de stilistische woordenschat van deze Belgische ontwerper te illustreren. ModeMuseum Provincie Antwerpen Nationalestraat 28, 2000 Antwerpen Tot 19 juli 2015

MUSEUM VOOR SCHONE KUNSTEN Julia Margaret Cameron (1815-1879), pionier van de fotografie Cameron was een van de belangrijkste en meest innoverende fotografen van de negentiende eeuw. De schoonheid van haar portretten en composities en haar toewijding aan de fotografie als kunstvorm leverden haar de bewondering van haar tijdgenoten op. In 2015 wordt de 200ste verjaardag van haar geboorte gevierd en de 150ste verjaardag van haar eerste tentoonstelling, in 1865 in Londen. Museum voor Schone Kunsten Citadelpark, Fernand Scribedreef 1, 9000 Gent Tot 14 juni 2015

Rue Fumal 12, 5000 Namen

” De Registers van Le Grand-Hornu van Christian Boltanski in het MAC’s. www.pldw.be

Facing Time. Rops - Fabre Jan Fabre is een pluridisciplinaire kunstenaar die hoog aangeschreven staat in de internationale kunstwereld. In 2011 verkondigde hij dat als hij één kunstwerk uit een museum mocht stelen, het Pornocratès van Félicien Rops zou zijn. Vandaag nodigt Rops Fabre postuum uit in Namen voor een wandeling doorheen de stad. Musée Félicien Rops Tot 30 augustus 2015

64

© Henri Cartier-Bresson - Magnum Photos

© Philippe De Gobert

MUSÉE FÉLICIEN ROPS

” In het Joods Museum van België, Henri Cartier-Bresson: Trafalgar Square, le jour du couronnement de George VI, Londres, 1937.

65


Ik ben gelukkig, jij bent gelukkig, hij is gelukkig ... POWERED BY DOE WAT U MAAR WILT :

«Ik weet wat ik wil: een partijtje golf... of niet. Of waterskiën? Ik heb er ook altijd al van gedroomd om te leren duiken. Hier in het zwembad is het natuurlijk ook wel aangenaam... Ik zal er nog eens over nadenken, ik heb toch alle tijd van de wereld!» Hier is het enige uurrooster dat opgelegd wordt de zonsopgang en de zonsondergang.

Naar een wereld in verandering

Ontdek Sinai Bay 4 , Egypte

De Trends Summer University is een uitzonderlijk evenement dat de elite van onze economie samenbrengt en verschillende thema’s behandelt die de economische actualiteit beheersen. Elk van deze thema’s wordt ingeleid door een korte uiteenzetting van de keynote speaker. Daarna is er een paneldiscussie met experts en de hoofdredacteurs van Trends en Trends-Tendances. Dit jaar zullen meer dan honderd CEO’s en bedrijfsleiders debatteren achter gesloten deuren over de wereld van de business tegenover een wereld in verandering. Ontdek hieronder de verschillende thema’s van deze besprekingen.

Meer info op www.trendssummeruniversity.be en via [email protected]

OB62650

Programma 2015: • Zal het nieuwe monetaire beleid van de ECB (QE) nu eindelijk de Europese economie redden? • De Belgische ‘tax shift’: tussen hoop en harde realiteit. • De uitdagingen van de financiële sector tegenover een lage rente en de nieuwe concurrenten (Google, Apple, ...). Wat zijn de nieuwe winnende businessmodellen? • Laat uw business zich niet ‘ver-Uber-en’! Tips & tricks om de nieuwe businessmodellen van de digitale wereld te begrijpen (GAFAnomics). • Kan men nog steeds succesvol ondernemen in België?

HERONTDEK UW GELUK

www.porsche.be

50 jaar zijn snel voorbij, heel snel, heel heel snel. De Porsche 911 Targa.

geef voorrang aan veiligheid.

Milieu-informatie (K.B. 19/03/2004): www.porsche.be / Afgebeeld model: Porsche 911 Targa 4 GTS

GEMIDDELD VERBRUIK (L/100KM): 8,7-10,0 / CO²-UITSTOOT (G/KM): 204-237.

Analyses. Waarom ons duurzaam vermogensbeheer succes heeft. Vastgoed aanhouden via uw vennootschap: een goed plan?

Recommend Documents