Zaterdag 29 november 2014
ALLEEN SAMEN SPECIAL OVER HET KPN MOOISTE CONTACT FONDS
‘Er zijn zo veel mensen die eenzaam zijn’ Debbie Roumimper, vrijwilliger bij het KPN Mooiste Contact Fonds
EN OOK: ZIEK, MAAR TOCH IN DE KLAS Ð HOE HERKEN JE EENZAAMHEID? Ð VEILIG ONLINE MET EEN BEPERKING
Het KPN Mooiste Contact Fonds bestaat al 7 jaar 2008-2010
ONLINE OP WEG MET DE COMPUTERPLUSBUS Ouderen hebben meer kans om in een sociaal isolement te raken. In de ComputerPlusBus konden ze van 2008 tot en met 2010 kennismaken met de mogelijkheden van nieuwe media om hun horizon te verbreden. NATIONAAL OUDERENFONDS Sinds 2010
2007
2008
2009
PAGINA 8
Eenzaamheid bestaat niet alleen bij ouderen
Sinds 2008
VIRTUEEL OP SCHOOL MET KLASSECONTACT
ONTMOETINGSPLEK VOOR DE BUURT
2010
PAGINA 10
Vrijwilligers aan het woord
EDVENTURE
2009-2011
Jaarlijks terugkerend evenement; meerdere dagen per jaar. Op uitnodiging van het fonds worden bijv. senioren of mensen met een verstandelijke beperking meegenomen voor een dagje uit.
2010
OPRICHTING VAN HET FONDS
Dankzij KlasseContact kunnen langdurig en ernstig zieke kinderen die niet naar school kunnen toch actief meedoen in de les. Met behulp van een laptop thuis en een slimme ict-set in de klas.
KPN MOOISTE CONTACT DAGEN
RESTO VANHARTE - RODE KRUIS - VIER HET LEVEN
De overbuurman
INHOUD
7 december 2007
Eten is een sociale bezigheid bij uitstek. In de buurtrestaurants van Resto VanHarte ontmoeten buurtbewoners elkaar tijdens de maaltijd. Het fonds was drie jaar partner van de organisatie door inzet van duizenden KPN-vrijwilligers.
PAGINA 4
Ziek thuis maar toch in de klas
RESTO VANHARTE
PAGINA 14
Veilig online met een beperking
LANGSTE LUNCHTAFEL
Senioren werden uitgenodigd voor een lunch aan de langste lunchtafel op de langste dag van het jaar, die voor het hoofdkantoor van KPN in Den Haag gedekt stond. RESTO VANHARTE
2012
Sinds 2010
KPN MOOISTE CONTACT DINERS
2011
TOUR DE TOON
Senioren werden uitgenodigd voor theatervoorstelling ‘Tour de Toon’ in diverse steden in Nederland.
RIJKSMUSEUM
2012
Tijdens de KPN Mooiste Contact Dagen staat het bevorderen van sociaal contact en bestrijden van eenzaamheid centraal. Senioren en verstandelijk gehandicapten werden deze zomer uitgenodigd in het vernieuwde Rijksmuseum. ‘S HEEREN LOO ZORGGROEP - GOUDEN DAGEN FONDS
2013
2013
‘S HEEREN LOO ZORGGROEP
2014
Het fonds sluit zich aan als kernlid bij Coalitie Erbij in de strijd tegen eenzaamheid.
Uit onderzoek (i.s.m. peil.nl) blijkt dat bijna de helft van de mensen die soms tot vaak eenzaam is, niet weet wat te doen om hun sociaal isolement te doorbreken. Ruim een kwart van de Nederlandse bevolking zou wel willen helpen, maar weet niet hoe.
2
2012
MEER BEWEGINGSVRIJHEID MET INCONTACT
ALZHEIMER NEDERLAND EN VUMC ALZHEIMERCENTRUM
oor mensen met weinig sociaal contact zijn de ‘gezelligste dagen van het jaar’ juist de dagen waarop ze zich het meest alleen voelen. Daarom organiseert het fonds sinds 2010 samen met verschillende maatschappelijke partners de KPN Mooiste Contact Diners op diverse locaties in het land. Niet alleen ouderen, maar ook mensen die om wat voor reden dan ook zeer weinig sociaal contact hebben, worden tijdens dit bijzondere event getrakteerd op een feestelijk kerstdiner en een avondvullend programma. Ook zijn er ieder jaar optredens van artiesten als Willeke Alberti, Jan Keizer en Anny Schilder, die nummers brengen waar de gasten uit volle borst met meezingen. Als het echt gezellig wordt, gaan zelfs de voetjes van de vloer. Voor en tijdens de kerstdiners werken honderden medewerkers van KPN als vrijwilliger mee. Van hulp in de keuken en de bediening tot de organisatie van het evenement en
andere activiteiten: iedereen zet zich volledig in om van deze avond een succes te maken. Ook de hulp van de partnerorganisaties is daarbij onmisbaar. Op pagina 11 vertelt KPN-vrijwilliger Debbie Roumimper hoe zij zich voor en tijdens dit event als vrijwilliger inzet. Op 10, 11, 15 en 16 december vinden de jaarlijkse KPN Mooiste Contact Diners plaats in Amersfoort, Groningen en Den Haag.
Verbinding op de schaatsbaan
VEILIG SURFEN MET IEDEREEN ONLINE
2015
V
Vaak heb ik me afgevraagd wat het verhaal van deze overbuurman zou zijn. Nooit heb ik hem ernaar gevraagd. Zijn stuurse blik en stugge uitstraling maken hem nu eenmaal moeilijk benaderbaar. Toch schreeuwt hij met zijn raamgedrag duidelijk om aandacht. ’Hallo, hier ben ik, praat met mij!’ Misschien is dat ook juist wat mij – en andere buren met mij – afschrikt. Straks maken we contact en komen we nooit meer van hem af. Een onredelijke en vooral ook onaardige gedachte, maar eentje die ons er vermoedelijk toch van weerhoudt contact te maken. In Nederland kampen meer dan een miljoen mensen met gevoelens van sterke eenzaamheid. Deze eenzaamheid is veelal verborgen, maar met wat extra aandacht best te herkennen. En te verhelpen. Zoals uit deze speciale bijlage op initiatief van het KPN Mooiste Contact Fonds blijkt, kan sociaal contact enorm veel betekenen voor mensen die er om zitten te springen. De projecten en vrijwilligers in deze special bewijzen dat je je eigen leven niet radicaal hoeft om te gooien, om een verschil te maken in het leven van een ander. Sociaal contact zit in een klein gebaar. Misschien ga ik morgen mijn buurman toch eens groeten.
Marieke Verhoeven
AFZENDER
2014
2014
ONDERZOEK NAAR SOCIAAL CONTACT
Voor autistische jongeren kunnen sociale (onverwachte) situaties voor veel onrust zorgen. Met dit project heeft het fonds samen met de CED-groep een bijdrage willen leveren om de zelfredzaamheid van deze jongeren te vergroten.
De feestdagen zijn niet voor iedereen een feest. Daarom organiseert het KPN Mooiste Contact Fonds ieder jaar speciale kerstdiners voor mensen die in december wel wat extra aandacht kunnen gebruiken.
Sociaal isolement komt veel voor bij mensen met dementie. Daarom werd het project InContact gestart. Met als doel de bewegingsvrijheid te vergroten van patiënten met Alzheimer én hun mantelzorgers. Zo kunnen banden met familie, kennissen en vrienden opnieuw worden aangehaald.
KPN-vrijwilligers namen mensen met een verstandelijke beperking mee naar de Efteling voor een dagje uit.
AANSLUITING FONDS BIJ COALITIE ERBIJ
SOCIAALOPSTAP: SLIM HULPJE VOOR LASTIGE SITUATIES
De KPN Mooiste Contact Diners 2014
CED-GROEP - LANDELIJK NETWERK AUTISME
EFTELING
2014
GOUDEN DAGEN FONDS - RESTO VANHARTE
2010 - 2013
VIER HET LEVEN
Sinds 2013
Veel ouderen zien er als een berg tegenop om de feestdagen alleen te moeten doorbrengen. Het fonds zorgt er voor dat honderden senioren met kerst een onvergetelijke avond hebben.
T
egenover mij woont een man die altijd alleen en altijd thuis is. Dat weet ik, omdat hij de hele dag uit het raam hangt. Standaard gekleed in witte sweater en bijpassende joggingbroek bestudeert de eind-veertiger van ’s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat de straattaferelen die aan zijn raam voorbijtrekken. Heel af en toe maakt hij vanuit zijn raam een praatje met de benedenbuurman. Dat zijn de enige momenten waarop zijn norse blik iets oplicht. Zijn boodschappen doet hij ‘s ochtends zo vroeg mogelijk. Met een gehaaste en schuchtere tred loopt hij naar de dichtstbijzijnde supermarkt, om daarna weer zo snel mogelijk terug naar huis te keren.
Voor mensen met een verstandelijke beperking is het niet altijd even eenvoudig om online hun weg te vinden. Het fonds hielp met de ontwikkeling van een computerplatform om internet ook voor deze groep bereikbaar te maken. ‘S HEEREN LOO ZORGGROEP
zaterdag 29 november 2014
Live een schaatswedstrijd meemaken en je buur, kennis of familielid een gezellige dag bezorgen? Dat kan bij de KPN Mooiste Contact Dagen in Thialf!
S
chaatsen is de Nederlandse volkssport bij uitstek. Een NK Allround in Thialf bijwonen is dan ook een droom voor veel mensen. Wil jij op zaterdag 27 of zondag 28 december 2014 een schaatswedstrijd in Thialf bijwonen met iemand van wie jij vindt dat hij of
Het KPN Mooiste Contact Fonds
zij wel wat aandacht kan gebruiken? Stuur dan een e-mail naar
[email protected] met een korte omschrijving waarom en met wie je zou willen komen. De eerste vijfhonderd inzendingen ontvangen gratis toegangskaarten. Let wel: op = op!
Dit is een uitgave van het KPN Mooiste Contact Fonds en valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van de Volkskrant.
COLOFON Het KPN Mooiste Contact Fonds: Projectmanagement: Marjolein Drenth, Aline van Keulen De Persgroep Nederland: MediaLab Coördinator: Marieke Verhoeven Strategie en Concept: Dominique Henskens Vormgeving: Ilona Dingemanse Projectmanagement: Nienke Leemkuil Met medewerking van: Frank Groeliken, Anouk Kemper, Bertine Krol, Kick Smeets en Alies Uilen (eindredactie)
3
H Ziek thuis maar toch in de klas
et is een zonnige dinsdagochtend in Bunschoten-Spakenburg. Op basisschool De Ark zit groep 8 aandachtig naar juf Alinda te luisteren. Terwijl zij voorleest uit een boek, gaat achter in de klas een rood lampje branden. Dat lampje hoort bij het beeldscherm waarop het gezicht van Brett te zien is. Hij zit niet in de klas, maar thuis achter de laptop. ‘Heb je een vraag, Brett?’ vraagt zijn juf. ‘Of laat je alleen even zien hoe het werkt?’ Dat laatste. Want als het rode lampje brandt, heeft Brett op het ‘vraaglogo’ geklikt op zijn speciale laptop. Alinda Koelewijn (‘geen familie hoor, we heten hier allemaal zo’) gaat verder met voorlezen en de kinderen kijken weer naar haar. Op haar kleding draagt juf Alinda een microfoontje, zodat Brett haar thuis goed kan verstaan. Zodra één van zijn klasgenoten aan het woord is, krijgt hij of zij het microfoontje. Zo kan Brett alles goed volgen. In samenwerking met EDventure faciliteert het KPN Mooiste Contact Fonds deze dienst, die zieke kinderen weer met de wereld om hen heen verbindt.
BENEN VAN BETON
Dankzij KlasseContact kunnen langdurig en ernstig zieke kinderen toch hun lessen volgen en contact houden met hun klasgenootjes. Voor de elfjarige Brett Koelewijn is het een uitkomst. ‘Ik hoor er weer bij.’ DOOR ANOUK KEMPER FOTO’S KICK SMEETS
Begin 2013 werd Brett ziek. ‘Het leek op een zware griep met hoge koorts en erge hoofdpijn’, vertelt zijn moeder Alice Koelewijn aan de keukentafel. ‘Daarna was hij vooral heel erg moe en kreeg hij ook neurologische klachten. Aan de linkerkant van zijn lichaam kreeg hij last van tintelingen. Alle externe prikkels, zoals licht en geluid, waren hem te veel.’ Brett vult zijn moeder aan: ‘En mijn been voelde als beton.’ De trap op lopen was al te veel gevraagd. De artsen ontdekten dat hij coeliakie heeft en hij werd op een glutenvrij dieet gezet. Helaas zijn de klachten gebleven. Na vele onderzoeken is nog altijd niet duidelijk wat hij precies heeft. ‘Daar zit je dan, anderhalf jaar
¥
4
zaterdag 29 november 2014
Het KPN Mooiste Contact Fonds
5
De juf zet het apparaat ’s ochtends altijd aan, dus Brett kan elk moment inloggen.
Als ijverige leerling is Brett blij dat hij dankzij KlasseContact weinig meer hoeft te missen.
Ook vanuit huis kan een schooldag nog behoorlijk vermoeiend zijn.
‘Heb je een vraag, Brett?’
later’, zegt zijn moeder. Wie niet weet dat Brett ziek is, zou het niet meteen merken. Het is een guitig jongetje dat je vanachter zijn grote, zwarte bril geïnteresseerd aankijkt. Sinds mei maakt hij gebruik van KlasseContact, zijn thuisjuf heeft het geregeld (zie kader). Zij kwam één of twee keer per week langs om te helpen bij de vakken die Brett moeilijk vond. ‘Vanaf de zomer heeft hij iets meer energie en nu gaat hij bijna elke ochtend naar school’, vertelt zijn moeder. ‘In de middag logt hij dan in.’ Zonder thuisjuf.
ELK MOMENT INLOGGEN
Brett loopt de trap op naar zijn nette slaapkamer. Op het bijna lege bureau staat de speciale laptop, die bij KlasseContact hoort. Geroutineerd logt hij in. ‘De juf zet het apparaat ’s ochtends altijd aan, dus ik kan elk moment inloggen.’ Er klinken wat piepjes. ‘In de klas
6
horen ze nu een geluidje en dan weet iedereen dat ik erbij kom’, legt Brett uit. Hij zet zijn koptelefoon op, waar ook een microfoon aan vastzit. ‘Kijk!’ Op zijn scherm verschijnt het klaslokaal. Iedereen zegt hem even gedag en luistert daarna weer naar het voorgelezen verhaal. Ondertussen demonstreert Brett dat de camera kan bewegen en inzoomen. ‘Dan kan ik bijvoorbeeld lezen wat er op het bord staat.’ Alinda Koelewijn vindt het systeem ‘geweldig’. ‘Thuis kan Brett zijn boek pakken en meedoen.’ ‘Hij is er écht bij, dat vind ik het mooie’, zegt ze. Al moest de leerkracht in het begin wel een grens over. ‘In feite kan iemand de hele dag meekijken in je klas. Een soort Big Brother, ja.’ Ze lacht en zegt dat het in werkelijkheid helemaal niet zo voelt. ‘Andersom zag ik zijn moeder weleens de was in de kast leggen, dat was in het begin wel wennen.’
Tegenwoordig moet Koelewijn juist wennen als Brett een keertje niet inlogt. ‘Dan is hij er niet, dat voelt heel vreemd.’
COMPUTERDING
❝ ‘Hij is er écht bij, dat vind ik het mooie’
ALINDA KOELEWIJN JUF VAN BRETT
Klasgenootje Daniëlle (10) vindt het nog altijd ‘apart’. ‘Je wil met hem omgaan als een gewoon kind, maar hij is een computer. Af en toe hoor ik hem ritselen met de koptelefoon, ik kijk er telkens naar.’ Aart-Wim (11) dient als hulpje van de juf. ‘Ik los het op als de verbinding niet werkt. Vaak is de juf dan vergeten de internetkabel in de computer te doen.’ Ook met het geluid gaat het wel eens mis. ‘Het is te hard of juist te zacht, je kan het niet altijd goed afstellen.’ Wat kleine ongemakken daargelaten, de twee vinden het gezellig dat Brett erbij is. Soms heeft Daniëlle wel met hem te doen. ‘Dan zie ik hem steeds bleker en stiller worden, uiteindelijk zet hij dan het computer-
zaterdag 29 november 2014
Thuisjuf is cruciaal bij aanvraag Joyce Staring was enige maanden de thuisjuf van Brett. Als consulent Onderwijsondersteuning Zieke Leerlingen werkt ze bij onderwijsadviesbureau CED-groep. ‘Het aanvragen van KlasseContact gaat altijd via een consulent’, legt Staring uit. Al gauw werd haar duidelijk dat KlasseContact zinvol zou zijn voor Brett. ‘Hij is een zeer fanatieke leerling, wil héél graag naar school. Met dit systeem kan hij zowel sociaal bijblijven als op leergebied.’ Ze sprak erover met zijn ouders en de school. ‘In dat gesprek maakte ik duidelijk dat het niet alleen om het leren gaat, maar ook om het sociale contact. In
het begin zal het wat onrustig zijn in de klas, het is immers nieuw. Maar dat gaat over.’ Door de goede samenwerking tussen EDventure (overkoepelende vereniging van onderwijs-adviesbureaus) en het fonds verloopt een aanvraag vlot, zegt Staring. ‘Twee tot drie weken na het gesprek staat ‘ie al in de klas.’ Volgens moeder Alice Koelewijn ging de installatie ook rap, dankzij de inzet van een gespecialiseerde monteur. ‘De monteur kwam hier, ging daarna naar de school en het werkte. Een fantastische oplossing waar we het fonds zeer dankbaar voor zijn!’
Het KPN Mooiste Contact Fonds
ding uit.’ Aart-Wim: ‘Maar hij wil altijd heel graag. Hij baalt als hij thuis het goede boek of het rooster niet heeft.’ Volgens zijn juf is dat Bretts eigen verantwoordelijkheid. ‘Als je in groep 8 zit, moet je zelf om dingen vragen.’ Net als dat de leerlingen zelf hun werk nakijken. ‘Alleen de toetsen bekijk ik en Brett mocht één keer een toets thuis maken.’ Hij kan thuis de antwoorden natuurlijk opzoeken in zijn boek, maar zijn juf vertrouwt hem daarin.
SOCIAAL ASPECT
‘Dat doe ik niet!’ antwoordt hij op de vraag of hij weleens spiekt. Brett neemt school erg serieus. Daarom is hij blij met KlasseContact, waardoor hij niet veel hoeft te missen. Zelfs als de ijverige leerling niet fysiek aanwezig is, kan hij samenwerken met klasgenoten. ‘De juf legt de microfoon in het midden van het groepje en zo kunnen we overleggen.’ Op de
ochtenden dat hij er wel écht is, kan hij lekker met vriendjes smoezen, grappen maken en spelen. Alice Koelewijn vindt het sociale aspect van KlasseContact dan ook heel belangrijk. ‘Toen hij net ziek was, kwamen er veel klasgenootjes langs. Maar nadat Brett een lange tijd afwezig was geweest in de klas, kwam er bijna niemand meer. Het contact verwaterde.’ Bretts gezicht betrekt: ‘Dan lig je met een dekentje op de bank te wachten tot de volgende dag begint.’ En dat is voor niemand leuk. Gelukkig is dat veranderd sinds hij ook via de computer kan inloggen. ‘Ik ben er weer, ik hoor er bij.’ Hoe het op de middelbare school zal gaan, is nog onzeker. Technisch gezien is KlasseContact daar net zo goed mogelijk, het is alleen afwachten of de school en docenten erachter staan. Brett maakt zich er wel zorgen over en stelt daarom geen al te hoge eisen aan de toekomst. ‘Hopelijk gaat het wat beter met me. Dat is het enige.’
7
53%
Ruim de helft van alle Nederlanders (53%) kent wel iemand die eenzaam is.
Zo herken je eenzaamheid Meer dan een miljoen Nederlanders voelen zich sterk eenzaam. Toch vraagt slechts een klein deel van deze mensen zelf om hulp. Hoe eerder eenzaamheid wordt (h)erkend, hoe meer je kunt doen voor jezelf of een ander. Eenzaamheid is veelal verborgen, dit zijn de signalen waar je op kunt letten.
¥
LICHAMELIJKE SIGNALEN: • verslechterde zelfzorg • vermoeidheid • hoofdpijn • verhoogde spierspanning • gebrek aan eetlust
¥
PSYCHISCHE SIGNALEN: • negatief zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen • gevoelens van verlatenheid • teleurstelling • verdriet • boosheid • gevoelens van zinloosheid en uitzichtloosheid • verlies van vertrouwen in andere mensen
¥
SOCIALE SIGNALEN: • weinig sociale contacten • missen van sociale steun
¥
GEDRAGSMATIGE SIGNALEN: • gebrek aan sociale vaardigheden • mensen op afstand houden • claimgedrag • op zichzelf gericht zijn • overmatig gebruik van of verslaving aan verdovende middelen
¥
TIJDELIJKE EENZAAMHEID: • overlijden van een naaste • scheiding • ziekte of beperking • verhuizing/migratie/sterk veranderde woonomgeving • verlies baan/financiële problemen Bron: Coalitie Erbij www.samentegeneenzaamheid.nl
8
27%
Ruim een kwart (27%) zet zich niet in voor eenzamen, maar zou wel willen. Onder jongeren is dat zelfs 39%.
36%
Ruim eenderde (36%) schaamt zich voor de eigen eenzaamheid.
41%
Economische malaise is ook boosdoener: 41% voelt zich eenzaam omdat ze geen geld hebben om er op uit te gaan.
Een kwart 51% van alle Nederlanders voelt zich soms tot best vaak eenzaam. Vijf procent voelt zich vaak eenzaam.
Samen strijden voor meer sociaal contact
Tijdens de KPN Mooiste Contact Dagen staat het bevorderen van sociaal contact en bestrijden van eenzaamheid centraal.
Als één sector direct met eenzaamheid te maken heeft, dan is het de zorg wel. Logisch dat de jaarlijkse Week tegen Eenzaamheid, een landelijk initiatief van samenwerkingsverband Coalitie Erbij, op donderdag 25 september jl. werd afgetrapt met een congres voor 300 zorg- en welzijnsprofessionals in de Verkadefabriek in Den Bosch.
I
CULTUUROMSLAG
Cruciaal voor het duurzaam aanpakken van eenzaamheid zit hem in de aansluiting van de gemeente en maatschappelijke organisaties bij de al in de stad aanwezige burgerkracht, zegt Snijders. Dat vereist een cultuuromslag. ‘Andersom werkt het namelijk niet.’ Arts, wetenschapper en schrijver
10 TIPS
Ivan Wolffers hield een persoonlijke en bevlogen lezing voor het muisstille publiek (lees zijn column hiernaast). Er lijden meer mensen aan het wegvallen van menselijke netwerken en aan eenzaamheid dan aan infecties, stelde hij. Natuurlijk, een ziekte als ebola moet worden bestreden, en Nederland moet daarbij helpen. Maar: ‘Bij ebola schrikken we ons een hoedje, maar een zeker zo grote bedreiging voor het menselijk welzijn - eenzaamheid - levert geen krantenkoppen op.’ Terwijl de cijfers schrikbarend zijn: eenderde van de mensen voelt zich eenzaam, 8 procent daarvan lijdt aan zeer ernstige gevoelens van eenzaamheid. ‘Wat de zon is
ZO BEVORDER JE CONTACT MET ANDEREN
Eenzaamheid bestaat niet alleen bij ouderen
S
WEEK TEGEN EENZAAMHEID
edereen komt in zijn of haar leven met eenzaamheid in aanraking, benadrukte Geert Snijders, wethouder welzijn en zorg ‘s-Hertogenbosch, die de middag opende. De omvang van het probleem maakt het volgens Snijders zo complex. ‘Eenzaamheid is van iedereen, laten we voorkomen dat het van niemand wordt.’
vindt dat technologie helpt om eenzaamheid te doorbreken. Vooral jongeren vinden dit.
ECHTE AANDACHT
Maak regelmatig een praatje in het portiek of over de heg;
2
Stuur een leuk kaartje of een e-mailbericht om te laten zien dat je aan iemand denkt;
4
Nodig je buurvrouw of buurman eens uit
voor een glaasje wijn of een kopje koffie;
8
5 6
9
7
10
Bied aan (regelmatig) de boodschappen te doen;
Ga op ziekenbezoek en bied praktische hulp aan;
3
´s Ochtends als ze opbelt om te vertellen dat ze door de pijn niet kan lopen en zich kruipend over de grond naar de pot heeft gesleept, ga ik naar haar toe. Uit bed helpen, haar overhalen eruit te komen, wat oefeningen om haar verkrampte rug op te rekken, maar het zeer dat zich in haar lijf heeft genesteld verdwijnt niet. De pijn is een schreeuw om aandacht. Het ´hoe gaat het?´ van het meisje bij de kassa, de bakker die haar toeknikt, het Skypegesprek met de familie ver weg, het is niet genoeg om nog het gevoel te geven dat ze erbij hoort. Ze hunkert naar gezelschap, maar ligt in een tweepersoonsbed slechts omhelsd door de eenzaamheid.
Voor professionals in de zorg ligt de uitdaging niet alleen bij het signaleren van eenzaamheid, maar ook bij het geven van échte aandacht. ‘Hoe vaak komt een welzijnswerker bij een oudere op bezoek voor een check-up, zonder dat er echt wordt gecommuniceerd? Het klokje gaat aan en na 20 minuten is ‘ie weer weg.’ Een ander probleem is volgens Wolffers de toegenomen individualisering in de maatschappij. ‘Steeds meer netwerken zijn weggevallen. Vroeger vonden mensen bijvoorbeeld veel steun in het geloof. Nu vragen ze zich af: waar hoor ik eigenlijk thuis?’
1
Wees eens een keer de chauffeur naar het ziekenhuis of naar een familielid; Vraag iemand mee voor een wandeling. Lopend praten mensen soms gemakkelijker;
zaterdag 29 november 2014
inds het overlijden van haar man, vier jaar geleden, heeft haar leven zijn glans verloren. Wat er nog gebeurt in haar leven is te onbelangrijk om te onthouden. Sommige mensen noemen het Alzheimer, maar dat woord wil ze niet horen. Voor haar is het vergeten onlosmakelijk verbonden met het verdwijnen van de andere helft van haar herinneringen. De ankers hangen los en hebben zich niet meer vastgehaakt in wat voor anderen zo belangrijk lijkt: het heden.
MANTELZORG
voor planten, is aandacht voor mensen,’ zegt Wolffers.
Help bij een klein klusje in huis (zoals een vastgelopen computer, het ontstoppen van de gootsteen of het vervangen van een lamp);
Grijp extreme weersomstandigheden (gladheid, hitte) aan als excuus om aan te bellen en te vragen hoe het ermee staat en of er hulp gewenst is;
Vraag om tips voor de tuin of planten om zo een gesprek op gang te brengen.
Het KPN Mooiste Contact Fonds
COLUMN
Ivan Wolffers
Niemand heeft nog tijd voor haar, want wie buiten de netwerken valt, bestaat niet meer. Wij vormen nog wel een maatschappij, maar zijn wij ook nog een gemeenschap? Het beleid ten aanzien van ouderen is om ze zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen, maar we behoeven geen eenpersoonsopbergplaatsen, maar een plaats waar met anderen leven mogelijk is. Groepsdieren zoals de mens moet je in gemeenschappen houden, anders kwijnen ze weg. De medewerkers van de thuiszorg zijn erg
behulpzaam. Drie maal per dag komen ze langs. Eerst scannen ze hun kaart bij binnenkomst en als ze weggaan weer. Het warme eten is goed geregeld. Er komt iemand om het in de magnetron te zetten en op te warmen. Is de überindividualisering niet doorgeschoten en is de individuele zelfstandigheid niet een concept uit de jaren negentig dat niemand echt gelukkig lijkt te hebben gemaakt? Eenzaamheid is volksziekte nummer één en het gaat echt niet alleen om ouderen. Het komt voor in alle lagen van
❝
We vormen wel een maatschappij, maar zijn we nog steeds een gemeenschap? de bevolking, op alle leeftijden, bij mannen en vrouwen, ongeacht het opleidingsniveau van mensen. Al ben je dertig, als je eenmaal buiten het netwerk bent gekomen, wordt het simpelweg aanknopen van een praatje al moeilijk. Als je ´s avonds merkt dat je tong droog is omdat je geen woord hebt gezegd, dan weet je dat het niet goed met je gaat. Alleen de mensen die niet eenzaam zijn hebben dat niet door.
Ivan Wolffers Arts, schrijver en onderzoeker
9
Debbie Roumimper (51, Rijswijk, projectleider KPN)
‘Na afloop zaten de mensen te swingen in hun stoel’
Met
hart & ziel
D
ebbie Roumimper begon in 2008 met vrijwilligerswerk voor het KPN Mooiste Contact Fonds, aangestoken door enthousiaste verhalen van collega’s. Vooral activiteiten voor mensen in een sociaal isolement spreken haar aan, zoals het grote kerstdiner. Dit jaar opnieuw georganiseerd in samenwerking met Resto VanHarte, een landelijke vrijwilligersorganisatie die op locatie buurtdiners verzorgt. ‘Zelf heb ik
Vrijwilligerswerk doe je niet alleen voor een ander, maar ook voor jezelf. ‘Het heeft mijn blik verruimd’
goed contact met mijn ouders, maar er zijn zo veel mensen die eenzaam zijn en weinig de deur uit gaan. Ze komen soms wat terughoudend ons bedrijfsrestaurant binnen, moeten eerst de kat uit de boom kijken. Als ze wat hebben gegeten en gedronken, komen ze los. De zaal is mooi versierd, er is een kerstman en muziek. Wij bedienen ze en maken een praatje. Vorig jaar traden Jan Keizer en Anny Schilder van BZN op. Geweldig. Na afloop zaten die ouderen nog te swingen in hun stoel.’ Niet alleen de bijna driehonderd gasten hebben een heerlijke avond, Debbie vindt het zelf ook leuk om collega’s op een andere manier mee te maken. ‘Je leert elkaar beter kennen, ook mensen van buiten de afdeling. Samen probeer je een goede invulling te geven aan het KPN Mooiste Contact Diner, dat gaat heel soepel.’
DOOR BERTINE KROL FOTO’S FRANK GROELIKEN
10
zaterdag 29 november 2014
Het KPN Mooiste Contact Fonds
11
Bert Wentink (64, Scheveningen, gepensioneerd IT-beheerder KPN)
‘Het klikte met de Alzheimerpatiënt’
N
Feddo Hazewindus (49, Amsterdam, programmamanager KPN)
‘Ouderen leren omgaan met de computer is leuk’
F
eddo Hazewindus is een jaar of vijf actief voor het KPN Mooiste Contact Fonds en heeft zich ingezet voor meerdere projecten. Zo is hij een aantal keren het land in geweest met de ComputerPlusBus, een computer-project van een paar jaar geleden. ‘We hadden destijds de slogan ‘KPN verbindt’ en dat was in veel opzichten een hele goeie. In deze tijd leef je vaak langs elkaar heen en de ComputerPlusBus was een mooie manier om contact te maken. Dan stonden we op een plein in de Achterhoek en kwamen de mensen - veelal ouderen - langs
12
om wat te leren over computers. Natuurlijk ging het niet alleen om de computer, sommige van die krasse knarren deden mij versteld staan van wat ze allemaal wisten en konden. Die kwamen gewoon voor een praatje. Anderen wilden er echt mee leren omgaan, om te kunnen e-mailen met hun kinderen en om foto’s te kunnen bekijken. Je helpt die mensen, maar haalt er zelf ook veel uit. Het is tenslotte leuker om te geven dan te nemen en dat geldt hiervoor zeker. Eerst denk je: wat een soft gedoe. Totdat je het zelf doet en merkt hoe verschrikkelijk leuk het is.’
a een dienstverband van ruim veertig jaar is Bert Wentink nu met pensioen, maar van geraniums moet hij niks weten. Heeft hij het veel te druk voor. Bert en zijn vrouw Carla doen al jaren vrijwilligerswerk, het liefst samen, en hij is inmiddels vijf jaar actief voor het KPN Mooiste Contact Fonds. Een van de initiatieven waaraan Bert en Carla hebben meegewerkt is een afgerond project voor Alzheimerpatiënten. Zij werden uitgerust met een gps-apparaat dat hun partner in staat stelde hun bewegingen op de computer te volgen. ‘Mijn vrouw en ik hadden contact met een echtpaar dat niet veel ouder was dan wij en waarvan de man dementeerde. Het klikte tussen ons, we hadden dezelfde interesses, zoals zeilen. Ze stelden het zeer op prijs dat we kwamen, we hebben daar ook gegeten. We voelden elkaar goed aan. Het is natuurlijk erg triest als je iemand zo achteruit ziet gaan. Hij vergat steeds meer dingen, herkende zijn vrouw niet meer. Afgelopen zomer is hij overleden. Ik heb zijn vrouw laatst gebeld en haar uitgenodigd. Dus dat contact blijft. Maar ik houd dankzij het vrijwilligerswerk ook nog contact met oud-collega’s. Het is natuurlijk hartstikke leuk om verhalen uit te wisselen.’
zaterdag 29 november 2014
Marc de Visser (49, Vianen, relatiemanager KPN)
‘Autistische jongeren verruimen je blik’
M
arc de Visser heeft een zoon met een verstandelijke beperking, dus toen hij hoorde over het autisme-project SociaalOpStap, was hij meteen geïnteresseerd. Autistische kinderen kunnen alledaagse situaties vaak moeilijk inschatten. Een speciaal daarvoor ontwikkelde app biedt uitkomst. De vrijwilligers gaan in groepjes naar scholen voor autistische kinderen, die een telefoon krijgen en uitleg over de app. ‘Je wordt aan een jongere gekoppeld en begeleidt die in het stappenplan. In de app wordt met pictogrammen en tekst een lastige situatie uitgelegd. Je stapt de bus in, wat zeg je tegen de chauffeur? Je komt op een verjaardags-
Het KPN Mooiste Contact Fonds
feestje, hoe stel je jezelf voor? Voor ons simpel, maar problematisch voor iemand die autistisch is. Vroeger liepen die gastjes met een grote map onder de arm, nu kunnen ze onopvallend op hun smartphone kijken. De jongeren vinden het helemaal te gek. Mij verrast het hoe snel je een band met iemand kunt opbouwen. Ik zat met een scholiere te kletsen, toen ze zei: ik wil jou mijn gedichten laten lezen, omdat je naar mijn passie vroeg. Komt ze met een gedichtenbundeltje aanlopen. Ik vond dat heel bijzonder. Het zijn ook bijzondere mensen, ze reageren anders op dingen dan jij en daardoor leer je je blik te verruimen.’
13
Veilig online met een verstandelijke beperking Voor mensen met een verstandelijke beperking kan omgaan met internet knap lastig zijn. Daarom ontwikkelde ’s Heeren Loo Zorggroep met steun van het KPN Mooiste Contact Fonds een veilig internetportaal. DOOR ANOUK KEMPER FOTO’S KICK SMEETS
M
arco zit voor een groot beeldscherm, een touchscreen. Er is een plaatje van AZ op te zien. Tevreden kijkt Marco naar het scherm. Hij heeft het plaatje zelf opgezocht op de computer. ‘Mooi’, zegt hij. ‘Ik wil dit wel vaker doen.’ Marco houdt namelijk van voetbal. En hij heeft een verstandelijke beperking. Speciaal voor hem en alle andere cliënten van ’s Heeren Loo Zorggroep heeft het KPN Mooiste Contact Fonds meegewerkt aan de ontwikkeling van een internetportaal waarmee cliënten veilig en makkelijk kunnen internetten. Het is eind september als JIP (Jouw Internet Portaal) in het Rijksmuseum officieel wordt geïntroduceerd. De Picknickzaal is gevuld met zo’n 40 cliënten, die elk een eigen begeleider hebben. Deze vrijwilligers zijn stuk voor stuk medewerkers van KPN. ‘Binnen anderhalf uur waren de 240 vrijwilligersplekken gevuld’, vertelt Mark Versteegen, manager van het KPN Mooiste Contact Fonds. JIP wordt namelijk in totaal aan 240 cliënten gepresenteerd in het museum. Het telecombedrijf is hoofdsponsor van het museum en vond het een mooie plek voor de kick-off van JIP. ‘Met het KPN Mooiste Contact Fonds zetten we ons in voor kwetsbare groepen in de samenleving voor wie sociaal contact niet vanzelfsprekend is’, zegt Versteegen. ‘Het fonds wil mensen met elkaar verbinden en we vinden dat mensen met een verstandelijke beperking de kans moeten krijgen om gebruik te maken van het internet.’
Dankzij de ‘hamburgerknop’ kunnen ook mensen met een motorische storing makkelijk surfen op internetportaal JIP.
‘Mensen met een verstandelijke beperking moeten de kans krijgen om gebruik te maken van het internet.’
Wie een verstandelijke beperking heeft, moet tegelijkertijd een beetje beschermd worden tegen de gevaren van het web, is de gedachte. Daarom is JIP alleen toegankelijk voor cliënten en hun vrienden en familie. Zij kunnen foto’s en video’s uploaden, die de cliënt vervolgens kan zien. Tijdens de lancering bekijkt één van hen met plezier een YouTube-filmpje van de Leeuwenkoning, terwijl een ander geniet van kattenplaatjes. ‘Iedereen houdt wel van kattenplaatjes, toch?’ zegt Gjerryt Leuverink. Hij is onlineprogrammamanager bij ’s Heeren Loo en legt uit hoe JIP in elkaar steekt. ‘Sommige cliënten kunnen bijvoorbeeld niet goed lezen. Voor hen is er Pictopin. ‘Zij hoeven dan niet een gebruikersnaam en wachtwoord
Wensel (20) vindt de schilderijen mooi, maar zit toch liever achter de computer.
14
zaterdag 29 november 2014
Het KPN Mooiste Contact Fonds
in te tikken, maar kunnen op een foto van bijvoorbeeld hun vader en moeder klikken. Op die manier krijgen ze toegang.’ Voor wie motorisch minder handig is, is er de ‘hamburgerknop’. In rustig tempo komen verschillende plaatjes voorbij. Geïnteresseerd in een van de plaatjes? Dan hoeft de gebruiker alleen maar op de grote knop te drukken. Op het beginscherm staan vier pictogrammen voor video, muziek, foto’s en internet. Leuverink tikt op het icoon voor video. Er verschijnen meerdere YouTube-filmpjes, Leuverink kiest er één uit het Junior Songfestival. ‘Normaal verschijnen allerlei banners in beeld waar je ook weer op kunt klikken. Dat hebben we eruit gefilterd, want veel van onze cliënten ervaren keuzestress. Er moeten niet te veel dingen zijn waar ze op kunnen klikken.’ Op den duur is het de bedoeling dat gebruikers via JIP ook berichten kunnen sturen naar elkaar. ‘Of dat ze op hun rooster kunnen zien dat ze die dag gaan zwemmen. Die complexere applicaties volgen later, eerst kijken hoe dit uitpakt.’ Voor Patricia is het de eerste keer dat ze achter een computer zit. Ze is slechthorend, maar kan goed liplezen. ‘Ik vind het wel makkelijk’, zegt ze over JIP. ‘We hebben net al een filmpje van Nick en Simon opgezocht.’ Ze zou dit thuis ook wel willen gebruiken. ‘Het is leuk om naar filmpjes te kijken, en naar foto’s.’
❝
Wie een verstandelijke beperking heeft, moet een beetje beschermd worden tegen de gevaren van het web
De groep krijgt ook een rondleiding door het Rijksmuseum. Een bevlogen dame met Spaanse wortels verzorgt de toer. Luid en enthousiast vertelt ze onder andere over de eerste koning van Nederland, de Franse Lodewijk Bonaparte en de schitterende bibliotheek van het Rijks. Wensel (20) laat de woordenstroom een beetje gelaten over zich heen komen. ‘Het is dat dit moet’, grinnikt hij. ‘Maar het is allemaal wel mooi om te zien hoor.’ Over JIP is hij veel meer te spreken. ‘Je ziet meteen waar je op moet klikken voor filmpjes of muziek. Op een gewone laptop moet ik altijd zo zoeken. Nu zie ik meteen wat ik nodig heb, veel duidelijker.’ Leuverink hoopt dat meer zorginstellingen JIP gaan gebruiken. ‘Desnoods zetten ze er hun eigen logo bij, dat maakt me echt niet uit. Als maar niet iedereen het wiel opnieuw gaat uitvinden.’
15
De mooiste momenten beleef je samen Een #saampie is een herinnering van blijvende waarde. Door een foto te delen van een bijzonder moment dat je samen hebt beleefd, steun je bovendien ook nog het KPN Mooiste Contact Fonds. Zonder dat het jou iets kost. Voor elke #saampie doneert KPN namelijk € 1,- aan het fonds. Want sociaal contact is mooi, maar niet voor iedereen vanzelfsprekend. Doe mee en deel vandaag nog jouw mooiste #saampie! Kijk voor de actievoorwaarden op kpnmcf.com
