Beste lezer, Hierbij alweer het laatste nummer van het jaar. In deze moeilijke tijd vol gevaren, willen we ons blijven richten op wat goed is, wat opbouwt, wat verbindt. Dialoog is daarvoor nodig en werkelijk luisteren naar elkaars verhalen. Is er in alle diversiteit een gezamenlijk Nederlands verhaal? Een Europees verhaal? We wensen u goede feestdagen toe en willen graag in het nieuwe jaar doorgaan om samen met u stappen te zetten die hoop geven op een wereld waarin we ons verbonden voelen met elkaar. De redactie
Initiatives of Change |Ander Nieuws - Nummer 5, 2015
AGENDA 16 december | thema-avond
Welkom thuis!
Nederland, zal ingaan op het project dat hij in Den Haag opstart en als doel heeft bruggen te bouwen in deze gesegregeerde stad. Praktische informatie Dag: woensdagavond 16 december 2015 Tijd: inloop 17.30, begin 18.00 en afsluiting om 20:00 Hapje: Er zullen hapjes en drankjes aanwezig zijn Locatie: Amaliastraat 10, Den Haag. Toegang is gratis. Graag aanmelden via https://goo.gl/VutvMP of door een e-mail te sturen met naam en telefoonnummer naar
[email protected]. Voor vragen kunt u ook telefonisch contact opnemen via 070-364 35 91.
Traditiegetrouw staat in december in het centrum van Initiatives of Change (IofC) aan de Amaliastraat de deur voor iedereen open die betrokken is en wil zijn bij het netwerk van IofC Nederland. Onder het genot van een drankje en een hapje staan we stil bij het afgelopen jaar, blikken we alvast kort vooruit en is er natuurlijk de kans om elkaar te ontmoeten. Programma Tijdens deze avond staan verhalen centraal, want verhalen verbinden mensen met elkaar. Naast dat er uitgebreid de kans is om jouw eigen verhaal te delen onder genot van een hapje en drankje, zullen onder andere Mieke Schuurman en Willem Jansen vertellen over hun initiatieven. Mieke neemt je mee in de wereld van kinderen. Zij is beleidsadviseur bij Eurochild en medeorganisator van de kinderconferentie in Caux Children as Actors for Transforming Society (CATS). Willem Jansen, sinds kort coördinator progamma’s IofC
***** 15 maart | luisterworkshop
De kracht van luisteren
Op 15 maart zal de tweede luisterworkshop plaatsvinden. Tegenwoordig zenden we veel informatie de wereld in. Denk maar eens aan alle TED-talks, talkshows, debat trainingen. Maar hoe zit het eigenlijk met de andere kant? 1
Vraag jij je wel eens af: Wat gebeurt er als ik luister? Hoe luister ik voorbij mijn oordeel? Hoe luister ik op een manier dat er echt verbinding ontstaat? Wat is mijn voorkeursstijl van luisteren?
In de steeds drukkere tijd waarin we leven nemen we vaak te weinig tijd om onszelf en elkaar bovenstaande vragen te stellen en hier bewust mee aan de slag te gaan. De training Zingeving, Ethiek en Leiderschap (ZiEL) geeft je de mogelijkheid om hierover in gesprek te gaan en tijd voor deze belangrijke vragen te nemen.
Tijdens deze luisterworkshop krijg je in 2,5 uur inzicht in de zin en onzin van luisteren en maak je kennis met jouw persoonlijke luisterstijl. Omdat luisteren vooral een kwestie is van doen, gaan we op een praktische en interactieve manier met jouw luistervaardigheden aan het werk. Zo kun je meteen met die lastige luistersituatie uit je werk- of privéleven aan de slag.
Aanpak De training bestaat uit een beetje theorie en vooral praktische oefeningen. Je gaat aan de slag met je eigen vragen en die van de andere deelnemers. Door met een open en nieuwsgierige houding naar deze vragen te kijken, de reflectie en stilte op te zoeken en met elkaar in gesprek te gaan, werken we samen naar nieuwe inzichten en handelingsperspectieven toe. Het doel van de training is dat je met een frisse blik, nieuwe perspectieven en verdiepte vaardigheden op zak je eigen pad weer wat scherper voor ogen hebt.
Benieuwd? Meld je aan via het online formulier: http://ow.ly/VjHMm De training wordt gegeven door:
De trainers die deze 2 dagen zullen begeleiden zijn: Stefanie Schuddebeurs Christiaan Groen
Praktische informatie Dag: dinsdagavond 15 maart 2016 Tijd: 19:00 - 22:00 Locatie: Amaliastraat 10, Den Haag. Kosten: Om onkosten te dekken vragen we een bijdrage van minimaal €10,- (ANBI aftrekbaar).
***** 19 maart en 6 april | training
ZiEL training: Zingeving, Ethiek en Leiderschap
Stefanie Schuddebeurs
Aanmelden Nieuwsgierig? Meld je dan aan via het online formulier: http://ow.ly/VksKd. Om de onkosten van de training te kunnen dekken, o.a. lunch, locatie, trainer en materiaal, vragen we je om een bijdrage van minimaal € 50,- (ANBI aftrekbaar). Het is ook mogelijk om deelnemers te sponsoren. Als je vragen hebt over de training of sponsoring, neem dan contact op met Christiaan Groen via
[email protected]. Praktische informatie Dag 1: zaterdag 19 maart 2016 Tijd: inloop 9.30, begin 10.00 en afsluiting om 18:00 Inclusief koffie, thee, fris en lunch.
Vraag jij je wel eens af... Wat wil ik eigenlijk echt? Waar word ik daadwerkelijk gelukkig van? Wat is werkelijk belangrijk voor mij? Wat geeft mij zin in het leven? Hoe zorg ik ervoor dat ik mijn waarden inbed in mijn leven en hoe bepaal ik waar mijn grenzen liggen? En hoe verhoud ik mezelf in dit geheel tot mijn omgeving?
Dag 2: donderdagavond 6 april 2016 Tijd: inloop 19:00, begin 19:30 en afsluiting om 22:00 Inclusief koffie, thee en fris.
*****
2
Vooraankondiging
Caux conferenties 2016
NIEUWS Initiatives of Change Nederland
Nieuwe medewerkers
In 2016 viert de CAUX-Initiatives of Change Foundation haar 70e verjaardag. De zomer van 2016 in Caux belooft dan ook een zeer speciale te worden. De volgende conferenties zijn aangekondigd:
29 June - 3 July 2016: Caux Dialogue on Land and Security
5 July - 10 July 2016: Trust and Integrity in the Global Economy (TIGE)
12 - 17 July 2016: Just Governance for Human Security
19 - 23 July 2016: Addressing Europe's Business and - International Peace-Builders' Forum
26 July - 1 August 2016: Children as Actors for Transforming Society (CATS)
4 - 10 August 2016: Living Peace: Celebrating 25 Years of Creators of Peace
12 - 17 August 2016: Seeds of Inspiration
Wil je meer weten van Caux en de zomerconferenties? Kijk dan op de website van CAUX-Initiatives of Change Foundation: http://www.caux.ch/programme-2016.
Stefanie Schuddebeurs Vier jaar geleden leerde ik Initiatives of Change (IofC) kennen; een beweging met betrokken en warme mensen met hart voor een betere wereld. Dat IofC al zo lang werkt aan bruggen van vertrouwen middels theater, dialoog en praktische actie vind ik inspirerend. Ik bouw graag voort op de kennis en kunde en passie van zoveel mensen voor mij. Zelf heb ik na vijf jaar ervaring als beleidsmaker voor de Rijksoverheid op gebied van integratie, participatie en democratie ervoor gekozen om mijn passie voor verbinding verder te concretiseren. Ik heb samen met Marjon Visser De Luisteracademie opgezet. Want we praten wat af met elkaar, maar hoe zit het eigenlijk met de andere kant, het luisteren? Daarover hoor je bij IofC meer in bijvoorbeeld de luisterworkshops. Valika Smeulders Mijn naam is Valika Smeulders. Ik ken IofC sinds 2012. Wat me aanspreekt in de organisatie is het doel, bruggen bouwen, en het uitgangspunt van bij jezelf beginnen. In 2013 heb ik samen met onder meer Hennie de Pous en Lotty Wolvekamp een avond georganiseerd over het slavernijverleden. Want dat is waar ik me in het dagelijks leven mee bezig houd: het slavernijverleden en de doorwerking van dat verleden. Ik kijk naar hoe met die geschiedenis is omgegaan, en hoe het gebrek aan kennis en bewustzijn over dat verleden de kloof tussen groepen mensen vandaag de dag in de hand werkt. Het was een mooie avond met een heel gemengd publiek, waar mensen konden zeggen wat ze voelden, en zij gehoord werden. In 2012 ben ik gepromoveerd aan de Erasmus Universiteit op een onderzoek naar de omgang met het slavernijverleden in Suriname, Curaçao, Ghana en ZuidAfrika. Mijn interessegebieden zijn samenleving, diversiteit, musea en cultureel erfgoed. Ik ben freelance onderzoeker, schrijver, spreker, docent en gids en heb gewerkt voor en met diverse musea waaronder het Tropen- en het Teylersmuseum, diverse universiteiten, antidiscriminatiebureaus en buurthuis Samen Sterk in Den Haag. Met het Haags Historisch Museum heb ik deze zomer de wandelkaart Den Haag en slavernij uitgebracht. 3
***** Willem Jansen geeft lezing in Wassenaar
Lezing over radicalisering Op 26 november hield Willem Jansen een lezing over Radicalisering voor de Koorruïne in Wassenaar. Er waren zo’n 30 mensen aanwezig onder wie ook Digna Hintzen van IofC. In zijn lezing in de ‘ruïne’ van de monumentale Dorpskerk pleitte Willem ervoor liever over mobilisering dan over radicalisering te praten. Daarnaast belichtte Willem de vele kleine positieve verhalen die naast de nauwelijks te verteren grote mediale verhalen over terreur en vluchtelingenstromen vaak wegvallen. Denk bijvoorbeeld aan de vele vrijwilligers die zich inspannen voor de vluchtelingen in hun buurt. Als derde punt in zijn lezing sprak Willem over diapraxis. Deze huidige tijd vraagt volgens hem om een praktische samenwerking tussen mensen van verschillende culturen en religies.
In de zomer van 2015 nam Demoor deel aan de Caux Conferentie Impact Initiatives Challenge en ze nam deel aan Après Caux in Den Haag op 12 september. Eind september richtte ze de organisatie DEEP Frankrijk op, de Franse tak van het DEEP - netwerk (Dialogue, Empathic Engagement and Peacebuilding). In Calais werkt ze aan lokale dialoogprojecten. Ook werkt ze met Initiatives of Change Frankrijk samen voor de organisatie van dialoogconferenties rondom de integratie van vluchtelingen en een gedeelde gemeenschap van nieuwkomers en lokale bewoners. Haar film 'United Voices for Migrants in Calais' is nu een van de negen finalisten voor de publieksprijs van het Plural + festival van de Verenigde Naties, een filmfestival over migratie, diversiteit en sociale cohesie. De winnende film zal worden vertoond op Times Square in New York. Laura Reijnders en Irene de Pous
***** Willem Jansen spreekt op dialoogconferentie in Den Haag Dorpskerk in Wassenaar Islam en emoties In de discussie liepen de standpunten ver uiteen. Een diplomaat uit Oeganda vertelde over zijn ervaringen tijdens een vorige uitzending naar Saudi-Arabië. Hij toonde een foto van een weg naar Mekka en hoe nietmoslims via borden vóór Mekka van de weg worden gestuurd. Het ging over de rol van de islam. Is die religie bron van alle ellende? Een man - Digna Hintzen viel op dat vrouwen niet aan bod kwamen - maakte zich zorgen over zijn kleinkinderen in het kader van de islamisering van Nederland. Anderen weigerden over dé islam te praten omdat deze religie op zovele manieren kan worden geïnterpreteerd. Dit werd metaforisch uitgedrukt in de zin: ‘Er zijn evenveel islams als er moslims zijn.’ Ook in dit zaaltje ergens in Wassenaar bleken de emoties niet van de lucht te zijn.
Dialoog na Parijs Op zaterdag 14 november organiseerde Waltraut Stroh samen met studenten van het Institute of Social Studies (ISS) in Den Haag, een Interfaith Conference. Waltraut Stroh is ISS-Chaplain en is een goede bekende binnen het IofC netwerk. De titel van de conferentie luidde: “Connecting through Dialogue”. Willem Jansen, sinds september programma coördinator bij IofC, was de keynote speaker. De conferentie vond plaats op de ochtend na de terreuraanslagen in Parijs op 13 november. De nieuwe rector van het ISS, professor Inge Hutter, beet het spits af en zei dat het onderwerp van de conferentie de enige juiste was op deze zaterdag: ‘Verbinden door dialoog’.
***** Internationaal nieuws
Caux alumna begint dialoogproject voor vluchtelingen in Calais De Franse Célia Demoor is een vredesactivist uit Calais in het noorden van Frankrijk. In 2014 maakte ze de film 'United Voices for Migrants in Calais', waarin mensen van over de hele wereld aandacht vragen voor de situatie voor de migranten in Calais, en het recht op waardigheid en respect van ieder mens verdedigen.
Flyer van de conferentie 4
De kleine VN Het ISS wordt ook wel ‘de kleine VN’ genoemd vanwege alle continenten die er vertegenwoordigd zijn. Ook op deze zaterdag zaten er studenten en staf uit alle windstreken. Alle wereldreligies en vele levensbeschouwingen waren er. De bijna 100 deelnemers spraken over dialoog in deze tijd van polarisatie. Willem Jansen onderscheidde de vele vormen van dialoog in de context van machtsongelijkheid (Noord/Zuid), geopolitieke verhoudingen (de rol van het westen in het Midden-Oosten) en religieus extremisme. Hij sprak over dialoog van hart, hoofd en handen. Dialoog in veelvoud In workshops kwamen de verschillende niveaus van interculturele dialoog aan bod. In deze tijd spreken we om te beginnen over de dialogue within myself. Je hebt vele identiteiten, multiple identities, die soms al moeilijk met elkaar te verenigen zijn. Daarnaast wordt in religieus en cultureel gemengde huwelijken de dialoog aan de keukentafel gevoerd. In een workshop over dialoog op straat niveau vertelde een moslim studente uit Kenia, Miraj Hussein over Muslim-Christian dialogue in de publieke ruimte van Mombassa. Willem Jansen vertelde over een ‘mapping’- project in Nairobi. Een inspirerende dag waarop vette krantenkoppen onheil spelden.
***** Bhavesh Patel traint IofC team en bestuur
Trainingsweekend IofC Nederland in Fredeshiem
creëren van IofC en om te zien waarmee wij het verschil maken in de Nederlandse maatschappij. In de training speelden de elementen stille tijd en persoonlijke verhalen een belangrijke rol. Deze kregen een extra dimensie doordat Bhav veel ervaringen uit zijn eigen leven deelde en aanhaalde als voorbeeld. Laura Reijnders *****
Eerste verslag van de Voedselweek in oktober
Wat er schuilgaat achter alledaagse producten In aanloop naar Wereldvoedseldag op 16 oktober organiseerde Initiatives of Change (IofC) Nederland een reeks activiteiten rond het thema voedselveiligheid en consumentenkeuze, met een focus op de morele dilemma’s rond voedsel en andere alledaagse producten zoals pijnstillers en verzorgingsproducten. In dit verslag leest u over de thema’s en projecten die ter sprake zijn gekomen. Lees ook het tweede verslag van deze week over hormoonverstorende stoffen ‘In dialoog over risico's hormoonverstorende stoffen'. Niets lijkt zo gewoon als voedsel, dagcrèmes en pillen. Maar achter onze salades en goedkope pijnstillers, onze zonnebrandcrème en magnetronmaaltijd schuilt een reeks aan morele uitdagingen. Van chemicaliën die onze gezondheid en die van toekomstige generaties bedreigen tot aan Indiase boeren die ziek worden van de vervuiling door farmaceutische bedrijven op hun land. Het slechte nieuws is dat we waarschijnlijk nog lang niet alles weten over de effecten die onze levensstijl en keuzes als consument hebben op onszelf, op de mensen die onze voedingsmiddelen en goederen produceren en op het milieu. Dat er krachten zijn die het zo willen houden. En dat we zelf soms moe zijn van nieuwe kennis die erom smeekt dat we ons gedrag aanpassen.
V.l.n.r.: Laura Reijnders, Maarten de Pous, Mariëlle Hoekstra, Hennie de Pous, Lotty Wolvekamp, Stefanie Schuddebeurs, Foske Toonstra, Christiaan Groen, Willem Jansen, Johannes de Pous, Marijana Fermin-Longin, Menso Fermin, Dorja Fermin, Bhavesh Patel, Valika Smeulders Van donderdag 29 oktober tot en met zondag 1 november hebben 14 deelnemers, medewerkers en bestuursleden van IofC Nederland, de training Inside-Out Leadership van Bhav Patel gevolgd. Bhav is een zeer ervaren trainer, coach en facilitator binnen en buiten IofC. Hij was uitgenodigd om met behulp van een aangepaste versie van zijn ontwikkelde leiderschapscursus, de relaties in het kernteam van IofC NL verder te versterken. Daarnaast was het doel een gezamenlijk begrip te
Groepsgesprek tijdens de openbare avond op Wereldvoedseldag 16 oktober
5
Maar er is ook goed nieuws. Overal zijn er mensen die deze morele uitdagingen durven aangaan en werken voor verandering, zij het als consument, activist, ambtenaar of werknemer. Ze zijn inventief in de manier waarop ze de status quo proberen te veranderen, volhardend in hun pogingen relevante partijen te betrekken en, ondanks de lange weg die voor hen ligt, hoopvol en energiek. In aanloop naar Wereldvoedseldag op 16 oktober, bracht IofC Nederland een aantal van deze mensen, die werken op het gebied van voedselveiligheid en gezondheid, samen. De week werd georganiseerd onder de vlag van het internationale programma van IofC Vertrouwen en integriteit in de wereldeconomie (TIGE), dat als doel heeft de rol van morele waarden in het bedrijfsleven en het economisch denken te versterken. Met de activiteiten rondom voedselveiligheid beoogde IofC internationale samenwerking te stimuleren, kennis over schadelijke stoffen te delen en bruggen te bouwen tussen verschillende partners die werkzaam zijn op het gebied van voedselveiligheid, gezondheid en consumentenactie. Ook was de week er op gericht mensen bewust te maken van de morele dilemma’s rondom voedsel en andere dagelijkse producten zoals verzorgingsproducten en generieke medicijnen.
V.l.n.r.: Rishabh Khanna, Tatiana Sokolova, Johannes de Pous, Laura Reijnders, Christiaan Groen, Hennie de Pous, Jan Franzon, Ingrid Franzon Op bezoek waren de Zweedse voedingsconsultant Ingrid Franzon en de Indiase milieuactivist Rishab Khanna, oprichters van EnvirohealthMatters en Toxxscan en de Russische Tatiana Sokolova, internationaal coördinator van de TIGE conferenties, alledrie wonend en werkend in Zweden. Tijdens de week werden besloten gesprekken gevoerd met afgevaardigden van Nederlandse gezondheids- en milieuorganisaties, wetenschappers, Nederlandse en Deense ambtenaren en een beleidsmedewerker van het Europees milieubureau in Brussel. Op Wereldvoedseldag was er een openbare avond in het centrum van IofC in Den Haag. Dure pillen Als verandering niet via de ene weg tot stand komt, zijn er altijd andere paden te bewandelen, zo bleek uit de uitgewisselde ervaringen. Een inspirerend voorbeeld hiervan was het verhaal van de vervuilde regio Patancheru in India, gepresenteerd door Rishab Khanna.
Rivier nabij Patencheru, India Patancheru, gelegen in het zuiden van India, huisvest een groot aantal generieke geneesmiddelenfabrikanten die voornamelijk produceren voor de Europese en Amerikaanse markt. Maar, zoals Khanna uitlegt, voor onze goedkope geneesmiddelen betalen de mensen en dieren uit Patancheru een hoge prijs. Gedurende de laatste decennia zijn duizenden hectare land, meer dan twintig meren en meer dan 100.000 mensen getroffen door vervuiling die veroorzaakt is door de medicijnenfabrikanten. De vervuiling leidde tot een toename van gezondheidsproblemen onder de inwoners, zoals kanker, ademhalings- en hartziekten. Het aangrenzende land werd onbruikbaar voor landbouw en veeteelt, waterbronnen voor drinkwater raakten vervuild en vissers verloren hun kostwinning door vissterfte. Om een einde te maken aan deze vervuiling en de schade voor zover mogelijk te herstellen wordt op meerdere fronten actie gevoerd. Eerst is er geprobeerd met behulp van media-aandacht de slachtoffers - de boeren en vissers uit de regio - een stem te geven. Maar de farmaceutische industrie in India wilde alleen luisteren naar de Westerse bedrijven die hun medicijnen kopen. Daarop richtten Khanna en andere activisten zich ook op Zweden. Ze zijn in gesprek met het bedrijfsleven, de overheid en het maatschappelijk middenveld. Ook hebben ze Zweedse wetenschappers erbij betrokken. Deze aanpak, waarbij het probleem via verschillende spelers wordt aangepakt, lijkt resultaat op te leveren. De Zweedse provincies hebben milieubescherming toegevoegd als criterium bij de inkoop van medicijnen en binnenkort komen er groene secties in de apotheken. De Zweedse kerken hebben besloten niet meer te investeren in geneesmiddelenfabrikanten die niet groen zijn en daarop heeft ook investeringsbank Nordea zijn beleid veranderd. Tegelijkertijd lopen er in India rechtszaken om de situatie voor de boeren ter plekke te verbeteren. Het Nationale Groene Hof heeft geoordeeld dat de medicijnenfabrikanten compensatie moeten betalen voor de vervuiling tot 2002. Binnenkort volgt er uitspraak in een andere rechtszaak over de vervuiling vanaf 2002.
6
Ondertussen kan ook elke consument bijdragen aan de oplossing van de problemen. Allereerst door zich bewust te zijn van het effect van zijn levensstijl op anderen. Khanna: ‘Voor het feit dat we meer en meer pillen gebruiken voor alles wordt in de productielanden een prijs betaald.’ Maar belangrijker nog: de consument kan medicijnen eisen die geen milieu- en gezondheidsschade elders veroorzaken. Eenzaam Een ander project dat Franzon en Khanna presenteerden was de Toxxscan service, een open interface naar data over bekende gezondheidsrisico’s door chemicalien in consumentenproducten. Met dit project willen ze consumenten bewust maken van hun recht op informatie over de risico’s van schadelijke chemicaliën en hen helpen blootstelling daaraan te beperken. Daarnaast richt Toxxscan zich op bedrijven. De database kan producenten ondersteunen bij het zoeken naar vervanging van schadelijke stoffen in hun producten. ‘We willen met bedrijven werken, niet tegen hen,’ zegt Franzon tijdens de openbare avond op Wereldvoedseldag (zie de foto van de presentatie hiernaast). In antwoord op een vraag uit het publiek over hoe je voorkomt dat je tegen over elkaar komt te staan, voegt Khanna toe dat het belangrijk is om binnen een organisatie te zoeken naar de mensen die Presentatie van verandering willen. Ingrid Franzon ´En zij zijn vaak erg alleen op 16 oktober binnen een bedrijf. Je moet daarom laten zien dat je met ze wilt samenwerken en meedenken en ze niet wilt dwarsbomen. Het is voor iedereen een harde werkelijkheid. Voor de mensen die ziek zijn door schadelijk stoffen, maar ook voor de werknemers die moeten toegeven dat ze niet weten wat er in de producten die ze maken zit of tegen welke prijs deze zijn gefabriceerd.´ Integriteit Vertrouwen is een terugkerend thema tijdens de week. Als consument is het soms moeilijk om bedrijven te vertrouwen, zelfs als ze zeggen dat ze een groen beleid hebben, wordt tijdens de openbare avond opgemerkt. Neem het recente Volkswagen-debacle, waarbij Volkswagen met zijn betrouwbare imago bleek te sjoemelen met de software voor emissies. ‘Wie kan je vertrouwen?’ vragen sommigen in het publiek zich af. Juist daarom is het op de lange termijn in het belang van consumenten én bedrijven als bedrijven vrijuit informatie delen over hun producten. Maar het is belangrijk dat bedrijven zelf ervan overtuigd zijn dat het de moeite waard is om eerlijk te zijn over hun producten en niet alleen reageren op regelgeving. Eerlijkheid moet daarom lonen.
Groepsgesprek tijdens de openbare avond op Wereldvoedseldag 16 oktober Een deelnemer: ‘Bedrijven hebben geld nodig voor hun voortbestaan. We moeten hen onze motieven vertellen: Als je mij iets geeft wat ik niet kan vertrouwen, geef ik je mijn geld niet. Maar als je eerlijk bent, zal ik van je kopen.’ Als zaken met integriteit worden gedaan, keert het vertrouwen terug. Irene de Pous
***** Tweede verslag van de Voedselweek in oktober
In dialoog over risico's hormoonverstorende stoffen Iedere keer dat je een kassabon aanraakt, je avondmaal opwarmt in een plastic bakje in de magnetron of zonnebrandcrème op je lichaam smeert, word je blootgesteld aan chemicaliën die bekend staan als hormoonverstorende stoffen. Door het hormoonstelsel te beïnvloeden dragen deze stoffen bij aan een scala van gezondheidsproblemen, zoals vruchtbaarheidsproblemen, hormoongerelateerde kankers, obesitas en diabetes. In veel samenlevingen neemt het aantal hormoongerelateerde ziektes en chronische aandoeningen toe, terwijl er steeds meer wetenschappelijk onderzoek is dat wijst op de risico’s van hormoonverstorende stoffen. De Wereldgezondheidsorganisatie noemde deze chemicaliën zelfs een ‘wereldwijde dreiging’ in een rapport uit 2012. Dit roept vragen op over het wijdverbreide gebruik van deze stoffen, die voorkomen in pesticides, verpakkingen, cosmetica, verzorgingsproducten en elektronica. Maar de Europese wetgeving die het gebruik van hormoonverstorende stoffen moet reguleren en de risico’s voor de samenleving beperken is vertraagd. De Europese Commissie is nu bezig met het formuleren van specifieke criteria over wanneer een stof als hormoonverstorend geldt. Tegelijkertijd zijn veel mensen zich niet bewust van het bestaan van deze chemicaliën en de risico’s die ze met zich meebrengen. Wat kunnen we als consumenten en professionals hier aan doen? Dit was een van de onderwerpen van ge7
sprek tijdens de week in aanloop naar Wereldvoedseldag op 16 oktober, waarin Initiatives of Change (IofC) Nederland een reeks activiteiten organiseerde over voedselveiligheid en de morele dillema's rondom voedsel. IofC - zelf geen deskundige op dit onderwerp - bracht verschillende experts bij elkaar om kennis en ervaringen uit te wisselen en gerichte actie te stimuleren. Een en ander vond plaats onder de vlag van het internationale programma van IofC Vertrouwen en integriteit in de wereldeconomie. Tijdens meerdere besloten bijeenkomsten deelden professionals die voor hun werk met dit onderwerp te maken hebben hun inzichten over schadelijke stoffen en brainstormden over acties voor de toekomst.
Actie Consumenten hebben recht op informatie, is ook de overtuiging van Ingrid Franzon en Rishab Khanna, oprichters van EnvirohealthMatters, een Zweedse ngo die zich inzet voor een gezonde omgeving. Daarom ontwikkelen ze samen met het Ramazzini Instituut en Alliance for Natural Health de Toxxscan. Toxxscan is een open interface naar data over bekende gezondheidsrisico’s door chemicaliën. Het zal linken naar onafhankelijk onderzoek en een kleurcode genereren voor dagelijkse producten.
Naast het politieke en wetgevende proces is een van de belangrijkste middelen in de strijd tegen hormoonverstoorders publiek bewustzijn en consumentenactie, was een van de conclusies van de week. Daarnaast is er meer onderzoek nodig naar mogelijke hormoonverstoorders en de effecten van deze stoffen, met name op de lange termijn en bij gelijktijdige blootstelling aan meerdere stoffen. Valse veiligheid Een goed functionerend hormonaal stelsel is essentieel voor de gezondheid. Samen met het zenuwstelsel is het hormoonstelsel een belangrijk informatie systeem van het lichaam. Het regelt de afgifte van hormonen die essentieel zijn voor functies zoals het metabolisme, groei, ontwikkeling, slaap, stemming en voortplanting. Hormoonverstoorders beïnvloeden het functioneren van dit systeem negatief en veroorzaken daarmee gezondheidsproblemen voor mensen en dieren. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er bijna achthonderd chemicaliën waarvan wordt vermoed dat ze het hormoonstelsel negatief kunnen beïnvloeden. Slechts een handje vol hiervan is getest op deze effecten. Toch wordt de meerderheid gewoon gebruikt in consumentenproducten. ‘Consumenten hebben vaak een vals idee van veiligheid,’ zegt Tatiana Santos, beleidsmedewerker bij het Europees milieubureau, tijdens een van de meetings. ‘Mensen denken dat alles wat je koopt is getest en veilig bewezen, maar dat is niet zo. Het is daarom belangrijk mensen voor te lichten over hormoonverstoorders.’ Het Deense ministerie van Milieu en Voedsel heeft om die reden verschillende informatiecampagnes gelanceerd gericht op zwangere vrouwen en jonge moeders. Via de campagnes krijgen de vrouwen informatie over de potentiële risico’s van chemicaliën en praktische tips om de blootstelling aan gevaarlijke stoffen in het dagelijks leven te beperken. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen in de prenatale fase het meest kwetsbaar zijn voor blootstelling aan hormoonverstoorders. Ook tijdens de jeugd en puberteit zijn mensen extra kwetsbaar.
Rishabh Khanna in het centrum van IofC aan de Amaliastraat in Den Haag De database helpt op die manier niet alleen mensen om hun eigen gezondheid te beschermen, maar ook om als consument actie te voeren. Khanna: ‘De markt is amoreel. Alleen als we als consumenten laten weten wat we willen, namelijk veilige en gifvrije producten, zal daar een markt voor worden ontwikkeld.’ Maar daarvoor hebben consumenten, die zelf geen chemicus zijn, wel een hulpmiddel zoals Toxxscan nodig. Er bestaat al een aantal hulpmiddelen die consumenten kunnen gebruiken om zichzelf te informeren en actie te voeren, zo bleek tijdens de week, zoals de ToxFoxapp voor cosmetica en een Avaaz-petitie om het gebruik van hormoonverstoorders in de EU te stoppen. Avaaz, wat in het Perzisch 'stem' betekent, is een online platform waar iedereen door middel van petities probeert grote wereldspelers onder druk te zetten en tot actie aan te zetten voor een betere wereld. Voortrekkers Maar om verandering te bewerkstelligen is iedereen nodig, ook de industrie. Toxxscan wordt daarom ook ontwikkeld als een hulpmiddel voor producenten, om kleine en middelgrote bedrijven te helpen gevaarlijke chemicaliën te vervangen. Franzon: ‘We geloven dat veel kleine en middelgrote bedrijven geen schadelijke stoffen willen gebruiken. Maar het ontbreekt hen aan de middelen en de kennis om dat te vermijden.’ ‘Het is belangrijk dat het bedrijfsleven betrokken raakt bij het onderwerp,’ zegt ook Ella Weggen, pleitbezorger mondiale gezondheid bij Wemos, een Nederlandse ngo die zich inzet voor het recht op gezondheid en gelijke toegang tot zorg wereldwijd, tijdens een van de meetings. ‘We hebben voortrekkers nodig, bedrijven 8
die zich uitspreken tegen hormoonverstoorders en deze zoveel mogelijk uit hun producten verbannen.’ Naast regulering en betrokkenheid van consumenten en industrie, is het belangrijk dat er meer onderzoek wordt gedaan naar hormoonverstoorders. Want hoewel het mogelijk is bekende risicovolle chemicaliën te identificeren en te vermijden, kun je het niet omdraaien: als een stof niet bekend staat als schadelijk, wil dat nog niet zeggen dat hij veilig is. Het kan ook betekenen dat de stof nog niet is geïdentificeerd. Vanwege de onzekerheid over verschillende stoffen en de combinaties van stoffen, is het lastig een lijst te maken met producten die veilig zijn. Het beste advies aan mensen, merkt een van de experts op, is daarom om de blootstelling aan chemicaliën in het algemeen te beperken. Irene de Pous
*****
Verslag van vredesconferentie in Zweden
Twaalf stappen-methode Anonieme Alcoholisten breder toepasbaar
lingen van de Oxfordgroep (voorloper van Initiatives of Change). Na hun ontmoeting in Akron in 1935 ontwikkelden de twee mannen een succesvol programma om andere alcoholisten te helpen, gebaseerd op de principes van de Oxfordgroep. In 1937 scheidden de wegen van de AA en de Oxfordgroep. De AA richtte zich op alcoholisten en de Oxfordgroep met Frank Buchman op de 'vernieuwing van de wereld'. Tijdens ontmoetingen in het conferentiecentrum van Initiatives of Change in Caux tussen mensen uit het internationale netwerk van de Anonieme Alcoholisten en Initiatives of Change, ontstond het idee om de twaalf stappen-methode zo aan te passen dat het toepasbaar zou zijn voor mensen en groepen die zich los willen worstelen van agressie en gewelddadig conflict van welke vorm dan ook. Daarvoor is het nodig agressie en gewelddadig conflict te herformuleren als een verslaving en/of spectrum stoornis, de methode te verbreden zodat hij geschikt is voor een multiculturele context en op zoek te gaan naar nieuwe therapeutische gereedschappen zoals kunst, trauma therapie en verzoening tussen slachtoffer en dader. Vertaald van de internationale website van IofC door Irene de Pous
*****
Documentaire gemaakt door IofC
Documentaire 'De imam en de dominee' in Oprah Winfrey's programma over geloof Sfeerimpressie van de vredesconferentie in Zweden De twaalf stappen-methode van de Anonieme Alcoholisten heeft wereldwijd het leven van miljoenen mensen veranderd. Traditioneel richt het programma zich op mensen die lijden aan een compulsieve stoornis of verslaving. Maar de methode zou ook ingezet kunnen worden bij mensen en gemeenschappen die lijden onder agressie en geweld. Daarvoor is het wel nodig de methode verder te ontwikkelen. Tijdens een vredesconferentie en werkbijeenkomst in Zweden, in samenwerking met Initiatives of Change Zweden, kwamen afgelopen zomer dertig mensen uit verschillende werkvelden bijeen om hierover te brainstormen. Onder de deelnemers waren artiesten, therapeuten, professionele vredeswerkers, inheemse leiders, betrokkenen van Initiatives of Change en Anonieme Alcoholisten uit zeven landen. Uit Nederland namen Judith van den Boogert, mediation trainer en facilitator en Lieve de Coninck, antropoloog, deel. De Anonieme Alcoholisten en de vele andere 12stappen programma's hebben gemeenschappelijke wortels met Initiatives of Change. De twee grondleggers van de AA, Bill W. en Dokter Bob, vonden beiden een antwoord op hun verslaving in de plaatselijke afde-
Dominee Wuye en imam Ashafa Op 19 oktober is een deel van het bijzondere verhaal van de dominee Wuye en imam Ashafa uitgezonden in de nieuwe serie over geloof van Oprah Winfrey genaamd 'Belief'. Deze serie van Oprah gaat op zoek naar de wortels van het geloof in alle hoeken van de wereld en zoekt naar verhalen die vaak verborgen blijven. In de tweede aflevering, die gaat over liefde, verkennen de makers wat het betekent om van elkaar te houden. De aflevering eindigt met het verhaal van de imam en de dominee, twee leiders in Nigeria die zijn samen gekomen om zich te verzoenen en eer te bewijzen aan een van de meest heilige leerstellingen in hun beider geloven, namelijk heb je vijand lief. De imam en de dominee vertelt het verhaal van een islamitische en een christelijke voorman uit Kaduna, Nigeria, die de strijdbijl begraven en samen aan vrede en verzoening gaan 9
werken. Ze leiden inmiddels programma’s door heel Nigeria voor het oplossen van conflicten en conflictpreventie. De documentaire won in 2009 de prijs voor Conflict Preventie van de Jacques Chirac Foundation. Vertaald van de internationale website van IofC door Irene de Pous
*****
Renate Vink deelt haar ervaringen met het Caux Scholars Program
Internationale studenten leren over vrede
Deelnemers van het Caux Scholars Program (CSP) 2015 met elkaar in gesprek Met studenten van over de hele wereld nam de Nederlandse Renate Vink deze zomer deel aan het Caux Scholars Program, een trainingsprogramma over vredeswerk. Het Caux Scholars Program is een academisch programma van een maand, dat zomers plaats vindt in Caux voor studenten uit de hele wereld (twintig per cursus). Ze leren daar over de morele en geestelijke dimensie van vrede stichten en over de verhouding tussen individuele verandering en de verandering die nodig is in de wereld. Hieronder leest u over haar ervaring. Afgelopen zomer heb ik het Caux Scholars Program (CSP) gedaan – een multidisciplinair programma gericht op het begrijpen van en omgaan met conflict en vredesopbouw. Een maand lang leefde ik samen met een groep van twintig studenten uit zestien verschillende landen in een kasteel (conferentiecentrum Mountain House in Caux, red.) hoog boven het meer van Genève. Hier kregen we dagelijks onderwijs en werkten we mee aan de Just Governance conferentie. Ook bezochten we de Verenigde Naties en het Rode Kruis in Genève. Het is voor mij een tijd geweest waarin ik ben uitgedaagd om nieuwe vragen te stellen. Ik heb meer geleerd over het praktisch werken in een context van conflict en over de dynamieken van vredeswerk. Ook keken we naar de verschillende vormen van gerechtigheid en wat zij tot stand brengen in een post-conflict context. Een van die vormen was herstelrecht (restorative justice). Daarbij ligt de focus op de rehabilitatie van daders door middel van verzoening met de slachtoffers en de gemeenschap.
Renate Vink (links) luistert met andere deelnemers van het CSP naar een presentatie. Maar vooral hebben de mensen om mij heen – de leiders van de school en de groep studenten, mij erg geïnspireerd. Elk van hen met een bijzonder verhaal en een verlangen om iets aan hun omgeving te kunnen veranderen. Tijdens de workshops hebben we verschillende theorieën en aspecten van conflict, vergeving en gerechtigheid besproken en bediscussieerd – zowel de culturele als politieke implicaties als ook onze eigen ervaring en blik daarop. De 'Conflict Where I Come From' presentaties waren een goede kans om ons eigen conflict (of een conflict dat dichtbij ons staat) aan elkaar te vertellen en de uitdagingen die daaruit voortkomen uit te leggen. Ik heb veel geleerd van het luisteren naar elkaar, het leren kennen van onze totaal verschillende achtergronden en de creatieve ideeën om hiermee om te kunnen gaan. Ook konden we door verschillende rollenspellen proeven van de dilemma's en dynamieken die je tegenkomt bij vredeswerk, en het heeft me erg geholpen om de complexiteit te begrijpen van recht doen. Het is voor mij een erg waardevolle ervaring geweest om op deze manier meer te kunnen leren over thema's die mij zo dicht aan het hart liggen. Daarnaast was het een voorrecht om onder een groep mensen te kunnen zijn met zoveel kennis en ervaring en het bijzondere verhaal van Caux te leren kennen. Ook heb ik volop genoten van de mooie bergen rond het meer van Genève door te wandelen, te zwemmen en te dansen bij het Montreux Jazz Festival. Het is een maand die mij enorm heeft verrijkt. Ik heb er een internationaal netwerk van peace-builders aan over gehouden waar ik nog veel aan zal hebben in de toekomst. Renate Vink
*****
10
Rapport bestellen
Caux Conference Report 2015 gepubliceerd Meer dan 1400 mensen kwamen deze zomer in Caux samen als deelnemer aan conferenties, stagiaire, vrijwilliger, spreker of bezoeker om te werken aan een rechtvaardige, vreedzame en duurzame wereld. Benieuwd naar de beelden, persoonlijke verhalen, cijfers en resultaten? Bestel of download dan het Caux Conference Report 2015. Downloaden kan via de link: http://www.caux.ch/international-caux-conferences2015-conference-report-out Bestellen kan door een e-mail te sturen naar
[email protected] met als onderwerp ‘Bestellen conferentie rapport Caux 2015’. Vermeld in de e-mail uw voornaam, achternaam, adres, postcode en plaats, dan sturen wij u een Engelstalig exemplaar toe.
Ander Nieuws is een uitgave van Initiatives of Change Nederland. Spreekt het u aan? Kom dan langs op een van onze evenementen. U bent van harte welkom. Initiatives of Change is een voor ieder toegankelijk wereldwijd netwerk van mensen van verschillende levensovertuiging met als gemeenschappelijk doel zich in te zetten voor een betere wereld. Zij proberen in hun leven ruimte te maken voor stilte en zich te oriënteren op morele waarden als eerlijkheid, zuiverheid, onzelfzuchtigheid en liefde. Geloof is voor velen de inspiratiebron. Initiatives of Change daagt een ieder uit pionier te zijn voor een positieve verandering in de samenleving, te beginnen in eigen leven. Redactie: Hennie de Pous-de Jonge, Johannes de Pous, Laura Reijnders, Lotty Wolvekamp Initiatives of Change, (ANBI) Amaliastraat 10, 2514 JC Den Haag Tel: 070 – 364 3591 Website: www.iofc.nl Email:
[email protected] Bank: NL49 ABNA 0257621202
11
