I
BlBLlOTHCEK
R(JKSDIFNBT VOOR 00 bJ8SELME~RPOLDERS
1
W E R K D O C U M E N T
KWALITEITS- EN KOSTENASPECTEN BIJ RIOOLSTELSELS IN NIEUW AAN TE LEGGEN WOONGEBIEDEN door Werkgroep Riools telsels
1980-109 Abw/Adc
\
maart 1950
N I S T E R I E V A N V E R K E E R E N W A T E R S T A A T R I J K S D I E N S T V O O R D E I J S S E L M E E R P O L D E R S S M E D I N G H U I S - L E L Y S T A D
INHOUDSOPGAVE INLEIDING
I . SOORTEN RIOOLSTELSELS I . I . Het normaal gemengde s t e l s e l 1.2. Het v e r b e t e r d gemengde s t e l s e l 1.3. Het gescheiden r i o o l s t e l s e l 1.4. Het v e r b e t e r d gescheiden s t e l s e l 1.5. Het a b s o l u t e r i o o l s t e l s e l
2. KWALITEITSASPECTEN.VAN RIOOLSTELSELS 2.1. Gegevens u i t de l i t e r a t u u ~ . . 2.2. Bepaling v u i l l a s t v i a modellen 3. EISEN TE STELLEN AAN OPPERVLAKTEWATER 3.1 Algemeen 3.2. Eisen t e s t e l l e n aan oppervlaktewater i n
.
s t e d e l i jke gebieden
4. HUIDIGE lJATERKWALITEIT B I J GESCHEIDEN RIOLERINGSSYSTEEM 5 . KOSTENASPECTEN VAN RIOOLSTELSELS 5.1. Kosten van h e t h u i d i g e gescheiden s t e l s e l 5 . 2 . Kosten b i j gemengde s t e l s e l s 5.2.1. Kosten van een gemengd s t e l s e l met v e e l open water Kosten van een gemengd s t e l s e l met weinig open water 5.2.3. Kosten van een gemengd s t e l s e l w a a r b i j geen open w a t e r i n de s t a d aanwezig i s 5 . 3 . Overzicht en d i s c u s s i e t.a.v. de k o s t e n 5.3.1. Overzicht van de i n v e s t e r i n g s k o s t e n per inwoner 5 . 4 . De invloed van de woningdichtheid op de r i o l e r i n g s kos t e n 5.5. Onderhouds- en e x p l o i t a t i e k o s t e n 5.5.1. R i o l e r i n g 5.5.2. Gemalen, p e r s l e i d i n g en zuivering
5.2.2.
6 . CONCLUSIES SAMENVATTING BIJLAGEN I De basiskwali t e i t (grenswaarden) en de waterkwali t e i t i n de grachten van Lelystad i n 1978 2. Plaatsaanduiding van de 5 monsterpunten t e Lelystad 3. Verband t u s s e n de woningdichtheid en de r i o o l l e n g t e b i j gescheiden r i o o l s t e l s e l
.
INLEIDING
R i o o l s t e l s e l s dienen om a f v a l w a t e r van i n d u s t r i e e n huishouden alsmede o v e r t o l l i g e n e e r s l a g a f t e voeren. Voor d i e afvoer b e s t a a n i n f e i t e b e e r i o l e r i n g s s y s t e m e n , namelijk h e t gescheiden e n h e t gemengde systeem. Het gemengde systeem v o e r t a 1 h e t genoemde a f v a l w a t e r v i a e e n b u i z e n s t e l s e l naar de r i o o l w a t e r z u i v e r i n g . B i j o v e r b e l a s t i n g wordt een d e e l van h e t a f v a l w a t e r r e c h t s t r e e k s op h e t oppervlaktewater geloosd. Het gescheiden systeem b e s t a a t u i t twee a p a r t e l e i d i n g n e t t e n . Het ene n e t v o e r t h e t a f v a l w a t e r naar de r i o o l w a t e r z u i v e r i n g , h e t andere l o o s t de a f t e voeren n e e r s l a g r e c h t s t r e e k s op h e t oppervlaktewater. Bij de bouw van Lelystad i s b e s l o t e n om een gescheiden r i o o l s t e l s e l aan t e leggen. Aanleiding h i e r t o e was h e t r a p p o r t van i r . J . E . Smit u i t 1964. Z i j n c o n c l u s i e was d a t h e t gescheiden systeem weliswaar per hect a r e i e t s duurder dan h e t gemengde r i o o l s t e l s e l zou uitkomen, maar d a t de t e verwachten v e r b e t e r i n g van de k w a l i t e i t van h e t oppervlaktewater daar ruimschoots tegenop z a l wegen. Ook i n h e t b u i t e n l a n d h e e r s t e i n de z e s t i g e r j a r e n h e t i d e e om t e n behoeve van h e t m i l i e u a l l e bestaande en nieuw aan t e leggen r i o l e r i n g e n van h e t gescheiden systeem t e voor zien. De l a a t s t e j a r e n i s t e n aanzien van de s t e l s e l k e u z e een brede discuss i e op gang gekomen. De i n z i c h t e n omtrent de m i l i e u t e c h n i s c h e en economische f a c t o r e n b i j de v e r s c h i l l e n d e s t e l s e l s lopen d a a r b i j nogal eens ui teen. D i t werkstuk beoogt e n e r z i j d s de h u i d i g e s t a n d van zaken omtrent de k w a l i t e i t s a s p e c t e n van de v e r s c h i l l e n d e r i o l e r i n g s s y s t e m e n weer t e geven e n a n d e r z i j d s de kosten p e r s t e l s e l t e bepalen. Hiertoe wordt i n hoofdstuk I een o v e r z i c h t van de v e r s c h i l l e n d e soorten r i o o l s t e l s e l s gegeven. Hoofdstuk 2 g e e f t de k w a l i t e i t s a s p e c t e n van r i o l e r i n g s s y s t e m e n weer. De k w a l i t e i t s e i s e n aan h e t oppervlaktewater t e s t e l l e n komen i n hoofdstuk 3 aan de o r d e , t e r w i j l hoofdstuk 4 de huidige w a t e r k w a l i t e i t b i j h e t gescheiden systeem i n L e l y s t a d weerg e e f t . Een o v e r z i c h t van de k o s t e n b i j v e r s c h i l l e n d e r i o l e r i n g s y s t e m e n vormt de inhoud van hoofdstuk 5 . Als l a a t s t e komen c o n c l u s i e s en een samenvatting aan bod.
I. SOOKTEN RIOOLSTELSELS Riools t e l s e l s hebben t o t doe1 : Afvoeren van afvalwater van woningen e n i n d u s t r i e n . Afvoeren van n e e r s l a g .
-
Voor d i t doe1 z i j n v e r s c h i l l e n d e s o o r t e n r i o o l s t e l s e l s i n g e b r u i k . Een b e s c h r i j v i n g h i e r v a n i s i n de volgende paragrafen opgenomen. 1.1.
Het normaal gemengde s t e l s e l
Een normaal gemengd r i o o l s t e l s e l v o e r t h e t h u i s h o u d e l i j k e n i n d u s t r i e e l afvalwater t e zamen met d e t o t a f v o e r komende n e e r s l a g a f . Afvoer v i n d t p l a a t s v i a eenzelfde b u i z e n s t e l s e l naar een r i o o l w a t e r z u i v e r i n g s i n s t a l l a t i e (r.w.2.i.). De pompcapaciteit naar de r . w . 2 . i . b e p a a l t hoeveel water per t i j d s e e n heid aan h e t b u i z e n s t e l s e l kan worden onttrokken. De a f v o e r c a p a c i t e i t van h e t r i o o l s t e l s e l wordt bepaald aan de hand van een gekozen maatgevende a f v o e r , een maatgevende berging en pomp(over)capaciteit. B i j hevige n e e r s l a g kan h e t aanbod aan a f t e voeren water g r o t e r z i j n , dan de c a p a c i t e i t waarop h e t r i o o l s t e l s e l berekend i s . Om h e t s u r p l u s aan water k w i j t t e raken, z i j n b i j d i t s t e l s e l open u i t l a t e n gemaakt, waardoor h e t nog ongezuiverde a f v a l w a t e r vermengd met de n e e r s l a g d i r e c t i n h e t open water t e r e c h t komt. Zonder deze o v e r s t o r t e n z a l h e t o v e r t o l l i g e water v i a de r i o o l p u t t e n op s t r a a t komen t e s t a a n . De o v e r s t o r t f r e q u e n t i e b i j d i t s t e l s e l v a r i e e r t van enkele malen t o t 15 2 20 maal per j a a r . 1 . 2 . Het verbeterd gemengde s t e l s e l
Het g r o t e a a n t a l overs t o r t i n g e n u i t h e t normaal gemengde s t e l s e l werkt zeer vervuilend op h e t oppervlaktewater. Vermindering van h e t a a n t a l o v e r s t o r t e n i s daarom gewenst. Hiertoe i s h e t verbeterd gemengde s t e l s e l ontworpen, w a a r b i j vi..?. v n r p r o t i n g van de berging en/of de pompc a p a c i t e i t de o v e r s t o r t i r r q i ~ i ; ; i e teruggebracht wordt t o t 1 2 2 maal per j aar De berging wordt vergroot v i a de aanleg van bergingsbassins of -tanks dan we1 door v e r g r o t i n g van de diameter van d e r i o o l b u i z e n . De bergingsruimten fungeren tevens a l s bezinkbak voor v a s t e d e e l t j e s u i t h e t r i o o l w a t e r . Het o v e r s t o r t e n d e water z a l daardoor minder v e r v u i l i n g van h e t oppervlaktewater geven. Het i n de bergbezinktank verzamelde s l i b wordt a f h a n k e l i j k van de s i t u a t i e teruggevoerd naar de r i o l e r i n g , r e c h t s t r e e k s naar de r i o o l w a t e r z u i v e r i n g s i n s t a l l a t i e g e t r a n s p o r t e e r d of mechanisch verwi jderd.
.
1.3.
Het gescheiden r i o o l s t e l s e l
De achtergrond van h e t gescheiden r i o o l s t e l s e l i s de r e l a t i e f g e r i n g e vervuilingswaarde van h e t v i a h e t oppervlak t o t afstroming komende regenwater; de k w a l i t e i t e r v a n l a a t een d i r e c t e l o z i n g op h e t oppervlaktewater t o e . Deze gedachte h e e f t g e l e i d t o t een r i o o l s t e l s e l , waarb i j afvoer van h e t h u i s h o u d e l i j k en i n d u s t r i e e l afvalwater de droogweerafvoer (d.w.a.) - gescheiden van h e t regenwater p l a a t s v i n d t . Het s t e l s e l b e s t a a t u i t twee volkomen van e l k a a r gescheiden r i o o l n e t t e n . Het n e t voor de d.w.a. v o e r t naar de r i o o l w a t e r z u i v e r i n g s i n s t a l l a t i e , a l o o s t r e c h t s t r e e k s op h e t h e t n e t voor de regenwaterafvoer w oppervlaktewater.
-
De voorwaarden voor een optimale werking van d i t systeem z i j n : - Het afgevoerde regenwater mag n i e t of s l e c h t s voor een d e e l v e r v u i l d z i jn.
-
F o u t e a a n s l u i t i n g e n t u s s e n d e twee r i o o l n e t t e n mogen n i e t voorkomen.
Aan b e i d e voorwaarden w o r d t i n d e p r a k t i j k evenwel n i e t a l t i j d v o l d a a n . De r.w.a. k a n door van h e t v e r h a r d e o p p e r v l a k meegevoerde s t o f f e n e n s l i b tamelijk vervuild z i j n . Daarnaast z i j n foute aansluitingen n o o i t g e h e e l t e g e n t e gaan. Vooral a a n s l u i t i n g van h e t d.w.a. s t e l s e l op de r e g e n w a t e r a f v o e r h e e f t g r o t e i n v l o e d op de k w a l i t e i t van h e t o p p e r v l a k tewater B i j e l k e b u i s t o r t h e t r . w . a . o v e r op h e t o p p e r v l a k t e w a t e r . V r i j w e l a l t i j d g e b e u r t d i t op meer p l a a t s e n dan b i j een gemengd s y s t e e m h e t gev a l zou z i j n . De h y d r a u l i s c h e b e l a s t i n g van de r . w . 2 . i . i s d o o r h e t v r i j c o n s t a n t e k a r a k t e r v a n d e d.w.a. b i j d i t s t e l s e l r e l a t i e f gering.
.
1 . 4 . Het v e r b e t e r d g e s c h e i d e n s t e l s e l Een v e r b e t e r d g e s c h e i d e n r i o o l s t e l s e l i s e e n g e s c h e i d e n r i o o l s t e l s e l , w a a r b i j de n e e r s l a g a f v o e r met e e n b e p e r k t e f r e q u e n t i e n a a r h e t opperv l a k t e w a t e r o v e r s t o r t . Een d e e l van de a f t e v o e r e n n e e r s l a g w o r d t d a a r t o e i n h e t r e g e n w a t e r s t e l s e l geborgen. De v e r l a n g d e b e r g i n g o n t s t a a t , d o o r h e t s t e l s e l met behulp v a n o v e r s t o r t d r e m p e l s van h e t open w a t e r t e s c h e i d e n . Na h e t v e r s t r i j k e n van d e b u i , wordt de geborgen n e e r s l a g naar h e t v u i l w a t e r r i o o l of r e c h t s t r e e k s naar de rioolwaterz u i v e r i n g s i n r i c h t i n g a f g e v o e r d . H e t v e r b e t e r d g e s c h e i d e n s t e l s e l bep e r k t a l d u s de g e v o l g e n v a n f o u t e a a n s l u i t i n g e n e n d e l o z i n g van meegevoerd s t r a a t v u i l
.
1.5. Het a b s o l u t e r i o o l s t e l s e l Het a b s o l u t e r i o o l s t e l s e l h e e f t d e z e l f d e o p z e t a l s e e n gemengd r i o o l s t e l s e l . De b e r g i n g e n de p o m p c a p a c i t e i t z i j n h i e r b i j e c h t e r zo g r o o t gekozen, d a t de aangeboden h o e v e e l h e i d r i o o l w a t e r v r i j w e l a l t i j d m a r de r . w . z . i . a f g e v o e r d k a n worden. O v e r s t o r t d r e m p e l s z i j n i n d i t s t e l s e l dan ook n i e t opgenomen. T o e p a s s i n g van d i t s t e l s e l v i n d t men i n g e b i e den waar o p p e r v l a k t e w a t e r van e n i g e omvang o n t b r e e k t
.
2 . KWALITEITSASPECTEN VAN RIOLERINGSSTELSELS De l a a t s t e j a r e n i s d e k e u z e van r i o l e r i n g s s t e l s e l s z e e r a c t u e e l . Economische e n m i l i e u h y g i G n i s c h e f a c t o r e n s p e l e n e e n b e l a n g r i j k e r o l b i j d e z e k e u z e . D i t b l i j k t n i e t a l l e e n u i t e e n toenemend a a n t a l p u b l i k a t i e s over d e z e m a t e r i e i n v a k t i j d s c h r i f t e n , maar t e v e n s u i t een toename van de o n d e r z o e k s i n s p a n n i n g , m e t name van d e STORA ( S t i c h t i n g Toegepast Onderzoek R e i n i g i n g A f v a l w a t e r )
.
2.1.
Gegevens u i t de l i t e r a t u u r
Over de a a r d e n d e i n v l o e d van de v e r s c h i l l e n d e v e r v u i l i n g s b r o n n e n i s nog w e i n i g bekend; Met name de opname en h e t t r a n s p o r t van v u i l door v o o r a l v a n bea f s t r o m e n d r e g e n w a t e r e n d e opwoeling van r i o o l s l i b l a n g voor d e v u i l l a s t van e e n gemengd s y s t e e m z i j n l a s t i g i n t e s c h a t t e n . Een nog lopende l i t e r a t u u r s t u d i e l e v e r t z e e r u i t e e n lopende r e s u l t a t e n , w a a r u i t d e a f h a n k e l i j k h e i d van d e omstandigheden i n h e t s t u diegebied duidelijk bli.jkt. S l e c h t s o v e r d e k w a l i t e i t van h e t g e l o o s d e w a t e r b l i j k t e e n ruime hoev e e l h e i d gegevens verzameld t e z i j n . Gegevens o v e r hoeveelheden b l e k e n vaak t e o n t b r e k e n , z o d a t d e t o t a l e v u i l l o z i n g n i e t b e p a a l d kon worden (in kg vuil). F a c t o r e n a l s de duur van d e droogweerperiode voorafgaand a a n e e n b u i , de d u u r van d e a f v o e r , de h o e v e e l h e i d n e e r s l a g Sn d e gemiddelde i n t e n s i t e i t b l i j k e n we1 van i n v l o e d op d e k w a l i t e i t van h e t a f g e v o e r d e hemelwater, hoewel de r e l a t i e s n i e t e r g v a s t l i g g e n . De k w a l i t e i t van
-
h e t o v e r s t o r t e n d e water u i t een gemengd s t e l s e l i s zo mogelijk nog moeil i j k e r t e voorspellen aangezien h e t r i o o l s l i b de r e l a t i e s nog v e r d e r ver t r o e b e l d . Nader onderzoek aan deze m a t e r i e i s dringend noodzakelijk. De overdraagbaarheid van de ontwikkelde kennis z a l d a a r b i j een b e l a n g r i j k e r o l moe t e n spelen. Om een indruk t e v e r k r i j g e n v a n d e orde van g r o o t t e van de gemiddelde c o n c e n t r a t i e van v e r s c h i l l e n d e vervuilingsparameters van h e t geloosde water worden de volgende c i j f e r s genoemd ( t a b e l I ) Enige terughoudendh e i d b i j h e t overbrengen van de g e t a l l e n naar de Nederlandse s i t u a t i e i s gewenst.
.
Tabel I . Gemiddelde c o n c e n t r a t i e s van o v e r s t o r t e n d water u i t gemengde en gescheiden s t e l s e l s i n mg per l i t e r . ( 8 , 10, 12)
!
Vervuilingsparameter
Gemengd rioolstelsel
.
Gescheiden riuolstelsel
BZV C zv
Zwevende s t o f totaal P totaal N Pb Zn
Een u i t g e b r e i d onderzoek i n ~ o o r & e ~ e(Oddvar n Lindholm en P e t e r Balmer) vermeld meer gegevens over de j a a r l i j k s e v u i l l a s t . Onderzocht werden v i e r gescheiden en d r i e gemengde rioleringssystemen. De onderzoeksgebieden waren 10 t o t 380 ha g r o o t . I n t a b e l :i z i j n deze gegevens vermeld. T e r v e r g e l i j k i n g z i j n ook de zegevens van ( 8 , 10, 12) en van Lelystad (5) vermeld. De gegevens van h e t onderzoek i n Noowegen en L e l y s t a d met betrekking t o t h e t gescheiden r i o l e r i n g s s t e l s e l z i j n van d e z e l f d e orde van g r o o t t e , met uitzondering van h e t zwevende s t o f g e h a l t e . De Noorse onderzoekers concluderen d a t de t o t a l e v u i l l a s t van gemengde systemen op j a a r b a s i s ongeveer twee keer zo hoog i s a l s de v u i l l a s t van gescheiden systemen, d i t ondanks h e t f e i t d a t e r i n Noorwegen sprake i s van een geaccidenteerd r i o l e r i n g s g e b i e d ! Andere onderzoekers; 0 . a . P u b l i c Health Service 1964 en een onderzoek i n Oakland i n C a l i f o r n i g , komen weer t o t een tegenovergestelde conelus i e , nameli jk d a t de j a a r l i j k s e t o t a l e v u i l l a s t van gescheiden s y s t e men g r o t e r i s . 2.2. Bepaling v u i l l a s t v i a modellen Veelal z i j n k w a l i t e i t s m e t i n g e n aan r i o o l s t e l s e l s n i e t v e r r i c h t of geven de verzamelde k w a l i t e i t s g e g e v e n s geen eenduidig beeld van de v e r v u i l i n g . Om toch een i n z i c h t t e k r i j g e n i n de vuiluitworp van een r i o o l s t e l s e l , kan een wiskundig model o p g e s t e l d worden, waarmee de v u i l uitworp gesimuleerd wordt. Voor Lelystad i s zowel voor h e t gescheiden a l s voor een gemengd systeem een vuiluitworpmodel ontwikkeld. (4)
Het model s i m u l e e r t de v u i l u i t w o r p van de v e r s c h i l l e n d e r i o o l s t e l s e l s en de invloed daarvan op h e t grachtwater. Het Chemisch Zuurstof Verb r u i k (CZV) i s a l s k w a l i t e i t s m a a t s t a f g e b r u i k t . Voor hetgescheid;n s t e l s e l z i j n de invoergegevens voor h e t model gebaseerd op de s i t u a t i e en de beschikbare gegevensreeksen van Lelystad. Het gemengde systeem i s gemodeleerd voor een s i t u a t i e a l s i n L e l y s t a d , waarbij d a a r n a a s t algerneen i n Nederland gehanteerde normen z i j n aangehouden. Aan een a a n t a l i n t e voeren bepalende f a c t o r e n kon geen op metingen ber u s t e n d e waarde toegekend worden. Het b e t r e f t 0.a. de k r i t i s c h e berging i n de r i o l e n , w a a r b i j s l i b opgewoeld wordt, h e t percentage i n de buiZen bezonken s l i b en h e t a a n t a l mogelijke f o u t e h u i s a a n s l u i t i n g e n b i j h e t gescheiden s t e l s e l . De modeluitkomsten gaven a a n l e i d i n g t o t de volgende c o n c l u s i e s . I n h e t gemengd s t e l s e l b l i j k t de hoogte van de s t o o t l o z i n g e n maatgevend voor de waterkwali t e i t van he t g r a c h t e n s t e l s e l , terwi j l van e e n r e l a t i e tussen de hoeveelheid o v e r s t o r t e n d water en h e t a a n t a l kg. mee o v e r s t o r t e n d v u i l n i e t u i t de r e s u l t a t e n naar voren komt. De k w a l i t e i t van h e t grachtwater en de t o t a l e j a a r l i j k s e v u i l l o z i n g op de g r a c h t worden dan ook voor een groot d e e l bepaald door de hoogte van de s t o o t lozingen en minder door h e t a a n t a l o v e r s t o r t i n g e n . B i j l o z i n g op h e t grachtwater b e h o e f t een beperking van h e t a a n t a l overs t o r t i n g e n dan ook geen evenredige v e r b e t e r i n g van de k w a l i t e i t van h e t grachtwater t e betekenen. Bij h e t gescheiden systeern zorgen de g r o t e hoeveelheden water u i t h e t r.w.a. s t e l s e l , ondanks de soms v r i j g r o t e v u i l l a s t , voor een t a m e l i j k c o n s t a n t e w a t e r k w a l i t e i t i n de g r a c h t . Grote s tootlozingen, d i e lange t i j d de w a t e r k w a l i t e i t ongunstig beinvloeden, komen v r i j w e l n i e t voor. V e r g e l i j k i n g van h e t a a n t a l s t o o t l o z i n g e n op de g r a c h t en de hoogte daarvan van gescheiden en gemengd s t e l s e l l e i d t t o t de c o n c l u s i e , d a t i n v r i j w e l a l l e g e v a l l e n voor de gedane aannamen h e t gescheiden systeem g u n s t i g e r naar voren komt. V e r g e l i j k i n g van de t o t a l e a b s o l u t e v u i l l o z i n g e n per j a a r van de beide sys temen doe t een l i c h t e voorkeur u i t g a a n naar he t gemengde s t e l s e l . Daar h e t e c h t e r b i j k w a l i t e i t s v r a g e n meer g a a t om c o n c e n t r a t i e s , dan om t o t a l e hoeveelheden, i s de t o t a l e l o z i n g per j a a r van minder belang dan de i n s t a n t a n e w a t e r k w a l i t e i t. R i j de i n t e r p r e t a t i e van de uitkomsten moeten onzekerheden, a l s he t s l i b a f z e t t i n g s p r o c e s i n h e t r i o o l en h e t e f f e c t van de v e r o n t r e i n i g i n g e n op h e t oppervlaktewater, n i e t worden vergeten. Een t e a b s o l u t e i n t e r ~ r e t a t i evan de modelresultaten i s daarom ongewens t
.
3. EISEN TE STELLEN AAN HET OPPERVLAKTEWATER 3.1
. Algemeen
I n h e t tweede I n d i c a t i e f MeerjarenProgramma van de Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren (1980 t / r n 1984) wordt g e s t e l d d a t oppervlaktewateren e n e r z i j d s a l s a q u a t i s c h e ecosystemen e n a n d e r z i j d s a l s milieuonderdelen met d u i d e l i j k e d i r e c t e f u n c t i e s voor de mens moeten worden gezien. Tot de t e beschouwen belangen worden gerekend: "algemene" belangen a ) algemeen milieuhygienisch belang (geen s t a n k of v i s u e l e verontreiniging) b) ecologische belangen
-
--N
m -
m
I
a
"7 -
N
m
m . O
I
-
D .
-
D
N
N
-+ .o - .
m
o m
0
O
0
. o
V
N
ID I N
u
o
.
-
e
.
1
o
-
V
. .
7
-
0
0
z- <m
-
W
-
U 4 .
A
5
.rl
u
:
3 0
P
3 .rl
w
U
."
3
M E
/..r;.,
m - .
m
-
rng.2 a M
5
M
3
0
0
3
P-
-
m O m m
O
2
N
0
1
0
1
N
z
--
r.
LD
m
r.
. - -o . .
m
. .
m e P W N h C 5 . a . m a . - - r . - 0 1 - 0
$ z . % m c u m m m - m m m
5 w
m
? ? Y
N
1
N
. -.
m u o o
-
s p e c i f i e k e belangen C ) s p e c i f i e k e ecologische belangen (bescherming s p e c i f i e k e a q u a t i s c h e ecosystemen, natuurgebieden) d) v i s s e r i j (beroeps- e n r e c r e a t i e f ) i n c l u s i e f de belangen van de consument van w a t e r d i e r e n e ) r e c r e a t i e (zwemmen, baden, varen e . d . ) f ) a g r a r i s c h belang (doorspoelen p o l d e r s , s p r o e i e n , i r r i g a t i e , veedrenken) g) i n d u s t r i e e l gebruik (0.a. k o e l i n g ) h) drinkwaterbereiding i ) t r a n s p o r t (scheepvaart) j ) afvoer naar a f v a l w a t e r Voor de l a a t s t e twee t e beschermen belangen ( i en j ) worden i n h e t a l gemeen geen e i s e n aan de w a t e r k w a l i t e i t g e s t e l d . Voor de o v e r i g e be- , langen g e l d t d a t i e d e r oppervlaktewater - ongeacht of d a t oppervlaktewater verder s p e c i f i e k e f u n c t i e s h e e f t - moet voldoen aan een minimaal pakket van e i s e n o f t e we1 aan een b a s i s k w a l i t e i t . Onder basiskwali t e i t wordt een zodanige kwali t e i t van oppervlaktewater v e r s t a a n d a t h e t geen o v e r l a s t (met name s t a n k ) voor de omgeving vero o r z a a k t , e r n i e t v e r v u i l d u i t z i e t ( d r i j v e n d v u i l , v e r k l e u r i n g ) , goede levenskansen b i e d t voor een a q u a t i s c h ecosysteem waarvan v i s s o o r t e n zoals b a a r s , snoek, snoekbaars, voorn e n brasem d e e l uitmaken e n d a t ecologische belangen b u i t e n h e t water (b.v. vogels d i e w a t e r d i e r e n consumeren) worden beschermd. Getalsmatig wordt de b a s i s k w a l i t e i t gek a r a k t e r i s e e r d door de l i j s t met grensriaarden a l s vermeld i n b i j l a g e l . De gewenste w a t e r k w a l i t e i t voor i e d e r oppervlaktewater i s i n p r i n c i p e minimaal bovengenoemde b a s i s k w a l i t e i t . S p e c i f i e k e f u n c t i e s en gebruiksdoeleinden kunnen voor een a a n t a l parameters t o t aanvullende s t r e n g e r e kwaliteitseisen leiden.
3 . 2 . Eisen t e s t e l l e n aan oppervlaktewater i n s t e d e l i j k e gebieden Aan d e open waterlopen i n met name Lelystad en Almere kunnen een d r i e t a l hoofdfuncties worden toegekend. I n de e e r s t e p l a a t s komt de f u n c t i e w a t e r t r a n s p o r t en p e i l b e h e e r s i n g . Het gaat om h e t water d a t v i a regenw a t e r r i o l e r i n g , d r a i n a g e e n a l s kwel i n de open l e i d i n g e n t e r e c h t komt. I n d i r e c t wordt hierdoor de grondwaterstand b e h e e r s t . Het toekennen van deze f u n c t i e aan de open waterlopen b e t e k e n t d a t a l s e i s moet worden g e s t e l d d a t h e t aangevoerde water v l o t kan worden afgevoerd. O v e r s c h r i j d i n g of o n d e r s c h r i j d i n g van h e t gewenste p e i l mag s l e c h t s i n u i t z o n d e r i n g s g e v a l l e n voorkomen e n ook dan een g e s t e l d maximaal r e s p e c t i e v e l i j k minimaal niveau n i e t t e boven gaan. De kwalit e i t van h e t water i s i n d i t geval s l e c h t s van belang wanneer p e i l s verhogingen en a a n l e i d i n g geven t o t i n u n d a t i e . In de tweed p l a a t s kan de stedebouwkundige f u n c t i e van h e t open water worden genoemd. H i e r b i j kan worden gedacht aan h e t opnemen van open water i n een stedebouwkundig p l a n omwille van s c h e i d i n g en begrenzing van woonbuurten t e n o p z i c h t e van e l k a a r en t e n o p z i c h t e van b i j voorbeeld verkeerswegen. Verder omwille van h e t bevorderen van de herkenbaarheid, de d i v e r s i t e i t en de belevingswaarde van een bepaald gebied. Het n a t u u r l i j k e k a r a k t e r van h e t open water z a l i n b i j n a a l l e g e v a l l e n een b e l a n g r i j k e r o l moeten s p e l e n . Voor h e t o p z e t t e n van een a a n t r e k k e l i j k stedebouwkundig p l a n dienen ondermeer e i s e n t e worden g e s t e l d aan t a l u d h e l l i n g e n , w a t e r p e i l e n , b e g r o e i i n g , o e v e r l i j n e n e t c . De waterlopen kunnen zowel k l e i n a l s groots c h a l i g z i j n e n dienen e e n d i e p t e t e hebben van t e n minste enige decimeters. Het water d i e n t v i s u e e l a a n t r e k k e l i j k t e z i j n .
r.e-. c-r e a t i e v e f u n c t i e var; h e t open water worden I n de derde p l a a t s kan de genoemd. Tot de r e c r e a t i e v e f u n c t i e kan worden gerekend h e t varen met k l e i n e r e motorboten, r o e i b o t e n en z e i l b o t e n . Tevens h e t zwemmen, spart e l e n en spelevaren. Aan e n langs h e t water kan i n d i t verband worden gedacht aan v i s s e n , lopen e n f i e t s e n . Voor he t r e c r e a t i e v e gebruik i s een ruime toegankeli jkheid gewens t . Voor varen g e l d t ondermeer e e n doorvaarthoogte van t e n m i r ~ s t e2 m, e e n d i e p t e van c i r c a 1 m, een b r e e d t e g r o t e r dan 5 m e n een r e d e l i j k e wat e r k w a l i t e i t . Voor zwemmen, s p a r t e l e n e n s p e l e v a r e n kunnen onder meer genoemd worden een d i e p t e van 0 , 2 t o t 2 m, e e n goede t o e g a n k e l i j k h e i d en o v e r z i c h t e l i j k h e i d , een g e s c h i k t e bodem e n ~ i t o o ~ ~ u n t v a n v e i l i g h e i d e n ~ o l k s g e z o n d h e i d e e n g o e d e w a t e r k w a l i t e i (t h e l d e r w a t e r , b a c t e r i o l o g i s c h betrouwbaar). Voor een goede bevisbaarheid i s h e t gewenst d a t de d i e p t e minimaal c i r c a I meter bedraagt. Diepere g e d e e l t e n ( c i r c a 2 meter) z i j n nodig a l s v l u c h t p l a a t s e n ( i n de w i n t e r 20 5 30% van de t o t a l e o p p e r v l a k t e ) . B i j voorkeur waterlopen m e t een wisselende b r e e d t e . Vissen v e r e i s e n een goede waterkwali t e i t . Gezien de f u n c t i e s van h e t s t e d e l i j k water moet de w a t e r k w a l i t e i t tenminste voldoen aan de normen voor de b a s i s k w a l i t e i t . Vanwege de r e c r e a t i e v e f u n c t i e moet k w a l i t e i t eveneens voldoen aan de normen voor v i s water en moet zwemwaterkwaliteit worden n a g e s t r e e f d . Omdat de normen voor viswater v e e l overeenkomst vertonen met de normen voor de b a s i s k w a l i t e i t wordt de b a s i s k w a l i t e i t a l s uitgangspunt gekoZen.
4 . HUIDIGE WATERKWALITEIT B I J GESCHEIDEN RIOLERINGSSYSTEEM Vanaf 1973 wordt de k w a l i t e i t van h e t grachtwater i n Lelystad op een a a n t a l p l a a t s e n regelmatig bepaald ( b i j l a g e 2).Voor een t o e t s i n g van gemiddelde w a t e r k w a l i t e i t i n de grachten aan de b a s i s k w a l i t e i t z i j n de k w a l i t e i t s g e g e v e n s van 1978 genomen ( z i e b i j l a g e I ) . U i t deze gegevens kan h e t volgende worden a f g e l e i d : temperatuur i n doorzich t
PH % zuurs tofverzadiging
NH N 4tot BZV P- to t CI Ch l a Pb MPN
aan deze grenswaarde wordt ruimschoots voldaan; : de monsterpunten 239 en 252 voldoen n i e t aan de grenswaarde; : aan de grenswaarden wordt ruimschoots voldaan; : he t ' gemiddelde zuurs t o f p e r c e n t a g e van punt 249 voldoet n i e t geheel aan de 2orm. Het minimum wordt e n i g s z i n s overschreden. : aan de grenswaarden wordt ruimschoots voldaan; : monsterpunt 239 v o l d o e t n i e t ; : aan de grenswaarde wordt voldaan. Monsterpunt 239 h e e f t een hoogste waarde boven de grenswaarde! : monsterpunt 239 v o l d o e t n i e t ; : geen van de monsterpunten voldoet aan deze grenswaarde; : monsterpunt 239 v o l d o e t n i e t ; : aan de grenswaarde wordt ruimschoots voldaan; : aan de grenswaarde voor de b a c t e r i o l o g i s c h e b a s i s kwali t e i t voldoen a l l e mons terpunten (95% k l e i n e r dan MPN 2000 per 100 ml). Nemen we de zwemwaternormen van de Commissie Zwemwater van de Gezondheidsraad a l s t o e t s i n ~ s c r i t e r i u r ndan b l i j k t d a t de monsterpunten i n h e t grachtensysteem van Lelystad v a l l e n i n k l a s s e 2, d.w.2. een aanvaardbare k w a l i t e i t . Verbetering wordt w e n s e l i j k geacht!
OC:
Gegevens van a n d e r e j a r e n gaven geen a f w i j k e n d b e e l d t e z i e n . Op grond van de v r i j i n t e n s i e v e bemonstering van h e t g r a c h t w a t e r i n L e l y s t a d op e e n v i j f t a l p l a a t s e n k a n i n z ' n algemeenheid worden g e s t e l d d a t h e t g r a c h t w a t e r ( m o n s t e r p u n t e n 232, 249, 252, 253) a a n d e b a s i s k w a l i t e i t v o l d o e t . D i t met u i t z o n d e r i n g van h e t c h l o r i d e g e h a l t e , waaraan e e n l i c h t e z o u t e kwel d e b e t a a n i s . S l e c h t s de monsterpunten 249 en 252 voldoen n i e t g e h e e l aan de grenswaarden voor h e t z u u r s t o f v e r z a digingspercentage en/of h e t doorzicht.
?Ions t e r p u n t 239 behoef t e e n n a d e r e t o e l i c h t i n g . D i t mons t e r p u n t bev i n d t z i c h i n de v i j v e r p a r t i j i n d e tweede woonwijk van L e l y s t a d . Hier z i j n e e n a a n t a l m a a t r e g e l e n g e t r o f f e n om w a t e r v e r o n t r e i n i g i n g tegen t e gaan. R e g e n w a t e r r i o l e n e n d r a i n a g e voeren n i e t n a a r deze v i j v e r p a r t i j a £ . Het w a t e r p e i l h i e r i n i s hoger (4.90 -N.A.P.) d a n i n de over i g e waterlopen i n h e t s t e d e l i j k gebied. De v i j v e r p a r t i j s t a a t i n open v e r b i n d i n g m e t de Z u i g e r p l a s . E r i s s p r a ke v a n n i e t - s tromend w a t e r . Ondanks deze m a a t r e g e l e n b l i j k t de waterk w a l i t e i t voor z o v e r h e t de p a r a m e t e r s d o o r z i c h t , N-tot, P-tot e n c h l o r o t h y l - a b e t r e f t n i e t a a n de b a s i s k w a l i t e i t t e voldoen. V i s u e e l u i t z i c h d i t i n e e n minder a a n t r e k k e l i j k w a t e r door h e t g e r i n g e d o o r z i c h t e n d e a l g e n g r o e i A l s b e l a n g r i j k e zaken kunnen worden aangemerkt: 1 . h e t o n t b r e k e n van stromend w a t e r d o o r d a t noch d r a i n a g e noch RWAr i o l e n i n d e z e v i j v e r p a r t i j uitmonden. I n de o v e r i g e w a t e r l o p e n wordt h e t w a t e r z o ' n 27 k e e r p e r j a a r v e r v e r s t d o o r t o e v o e r van n a a r s l a g v i a regenwater e n d r a i n a g e . Hoewel h e t w a t e r d a t d o o r r e g e n w a t e r r i o l e n wordt a f g e v o e r d e n i g e v e r o n t r e i n i g i n g k a n b e v a t t e n ( t a b e l 3 ) e n v i a h e t d r a i n w a t e r de g r a c h t e n v o o r a l met met f o s f o r worden b e l a s t ( t a b e l 4 1 , v o l d o e t h e t w a t e r op de monsterpunten 232, 249, 252 e n 253 w e 1 aan de b a s i s k w a l i t e i t .
.
Tabel 3. D e k w a l i t e i t van w a t e r u i t de R.W.A.-riolen i n Lelystad i n mg p e r l i t e r ( o n d e r z o e k s p e r i o d e 1969 t / m 1977) Aantal monsters
% zuurstof verzadiging
6.Z.V.
N-NH4
N-tot
P-tot
rginkelcentrum/ marktplein
40
22
6.8
1.8
3.0
0.54
parkeerterrein
I7
30
7.6
1 .U
2.1
0.24
bedri jventerrein
II
74
9.3
1.6
3.5
---
0.56
T a b e l 4. De kwa1ite;t van h e t d r a i n w a t e r i n L e l y s t a d i n mg p e r l i t e r (onderzoek 1975) ~antal monsters
% zuurstof verzadiging
B.Z.V.
N-NH4
N-tot
P-tot
15
30
1.7
1.4
2.6
0.46
parkeerterrein
9
29
1.6
1.7
2.1
1.40
bedrijventerrein
7
44
1.9
1.7
2.3
1.20
opspui t i n g
7
36
1.4
0.3
-
0.50
woongebied
2. Het o p z e t t e n van h e t p e i l i n 1977 door v i a h e t v i j z e l g e m a a l e n de Z u i g e r p l a s w a t e r i n t e l a t e n . H i e r d o o r werd w a t e r aangevoerd met 2,7 mg/l N - K j ; 6 , l mg/l BZV; 0 , 3 1 1 P - t o t e n 171 mg/m: c h l o r o p h y l - a . 3. De aanwezigheid van g r o t e a a n t a l l e n meeuwen e n eenden. Deze w a t e r v o g e l s bemesten h e t w a t e r . Ook w o r d t h e t w a t e r b e l a s t m e t a a n z i e n l i j k e hoeveelheden o r g a n i s c h e s t o t t e n gevolge van h e t voer e n van de eenden. Welke van de genoemde o o r z a k e n he t g r o o t s t e n e g a t i e v e e f f e c t s o r t e e r t i s n i e t bekend. We1 kan g e c o n c l u d e e r d worden d a t i n d i t g e v a l h e t o n t breken van R.W.A.-lozingen n i e t h e e f t g e r e s u l t e e r d i n e e n b e t e r e fys i s c h chemische w a t e r k w a l i t e i t . Het o n t b r e k e n van R.W.A.-lozingen h e e f t we1 g e r e s u l t e e r d i n e e n i e t s b e t e r e b a c t e r i o l o g i s c h e w a t e r k w a l i t e i t . Enige v e r v e r s i n g ( s tromend w a t e r ) l i j k t z e e r gewens t , i m e r s h e t w a t e r op de o v e r i g e punten i n h e t g r a c h t e n s y s t e e m van L e l y s t a d v o l d o e t i n g r o t e l i j n e n we1 aan de b a s i s k w a l i t e i t ondanks e e n z e k e r e v u i l b e l a s t i n g v i a r e g e n w a t e r r i o l e n e n d r a i n a g e . Dat n i e t voldaan wordt a a n de b a s i s k w a l i t e i t met b e t r e k k i n g t o t h e t c h l o r i d e g e h a l t e wordt v e r o o r z a a k t d o o r e n i g e z o u t e kwel ( h e t d r a i n w a t e r b e v a t gemiddeld 326 mg p e r l i t e r c h l o r i d e i o n ) . Het hoge c h l o r i d e g e h a l t e op mons t e r p u n t 239 moet e e n ' g e v o l g z i j n van verdamping i n de zomer e n aanvoer van c h l o r i d e houdend w a t e r v a n u i t de Z u i g e r p l a s .
5. KOSTENASPECTEN VAN RIOOLSTELSELS I n d e l o o p d e r j a r e n z i j n i n p u b l i c a t i e s meermalen de k o s t e n van vers c h i l l e n d e r i o o l s t e l s e l s b e s c h r e v e n . De k o s t e n a s p e c t e n welke h i e r bel i c h t worden, hebben b e d o e l i n g b i j t e d r a g e n aan een zo compleet mogel i j k e afweging van de e i g e n s c h a p p e n van s t e l s e l s om t o t e e n keuze t e komen vdor CGn van a l l e . M o e i l i j k i s d a a r b i j v e r g e l i j k b a r e s t e l s e l s t e v i n d e n i n d e z i n van: - b e i n v l o e d i n g van o p p e r v l a k t e k w a l i t e i t totale vuilbelasting exploitatie, veiligheid - toekoms tmogeli jkheden
-
I n p ' r i n c i p e g a a t h e t om de keuze t u s s e n i e s c h e i d e n of gemengd r i o l e r e n . Het g e s c h e i d e n s t e l s e l z o a l s d a t i n L e l y s t a d e n Almere w o r d t e n i s aang e l e g d i s goed t e b e s c h r i j v e n . A l s tweede s t e l s e l wordt h e t narmaal gemengde s t e l s e l s b e s c h r e v e n . De a p a r t e b e h a n d e l i n g v a n de s t e l s e l s neemt n i e t weg, d a t overwogen moet worden zowel b i j e e n p r i n c i p i g l e keuze v o o r 6 f e e n g e s c h e i d e n 6 f e e n gemengd s t e l s e l , t e r r e i n e n met e e n s p e c i f i e k k a r a k t e r v a n e e n a n d e r s t e l s e l , t e v o o r z i e n . D a a r b i j i s t e denken a a n centrumgebieden e n b e d r i j v e n t e r r e i n e n . De h i e r beschreven k o s t e n hebben u i t s l u i t e n d b e t r e k k i n g op de woongebieden. De k o s t e n v a n e e n s t e l s e l z u l l e n worden u i t g e d r u k t p e r inwoner o f p e r woning, w a a r b i j gerekend w o r d t op 3 inwoners p e r woning. Het p r i j s p e i l van 1979 z a l word e n aangehouden. De k o s t e n hebben b e t r e k k i n g op nieuw i n t e r i c h t e n woongebieden.
5.1. Kosten van h e t h u i d i g e g e s c h e i d e n s t e l s e l I n de v e r g e l i j k i n g z u l l e n worden opgenomen: a . open w a t e r i n de s t a d b. r i o o l w a t e r z u i v e r i n g
Sommatie van a t / m e l e v e r t op p e r inwoner: a . open w a t e r b. z u i v e r i n g c. transport d. r i o l e r i n g e. h u i s r i o l e r i n g
Almere f 234,f 125,f 7U,f 839,f 20,-
Zeewo l d e f 234,f 180,f 70,f 739,f 2U,-
1288,-
f 1243,-
f
5 . 2 . Kosten b i j gemengde s t e l s e l s De k o s t e n van d r i e v e r s c h i l l e n d e gemengde s t e l s e l s met t e l k e n s twee o v e r s t o r t f r e q u e n t i e s to. f ) worden v e r g e l e k e n . De beschouwde o v e r s t o r tf r e q u e n t i e s z i j n 5 e n 3 maal p e r j a a r . De s t e l s e l s z i j n de volgende: 1 . e e n s t e l s e l met open w a t e r a l s i n h e t beschreven g e s c h e i d e n s t e l s e l ( v e e l open w a t e r ) ; 2. e e n s t e l s e l met G n d e r d e van h e t open w a t e r van I . i n ' t s t e d e l i j k gebied; 3. e e n gemengd s t e l s e l zonder open w a t e r i n de s t a d . Met h e t a f t e v o e r e n d r a i n w a t e r i s geen r e k e n i n g gehouden. We1 i s h e t d u i d e l i j k d a t de d r a i n a g e n i e t zonder meer op h e t gemengde s t e l s e l k a n l o z e n , omdat d i t z a l l e i d e n t o t e e n z e e r boge droogweer a f v o e r . Vooral wanneer de h o e v e e l h e i d open w a t e r i n de s t a d wordt b e p e r k t , k a n de a f v o e r van d r a i n w a t e r a a n l e i d i n g z i j n t o t hoge e x t r a k o s t e n .
.
5.2.1 a. b, c. d.
. ~Kosten-v~n-e_e_n-ae_mena!-ste1se_1-me_f-ve_e1-o~e_n-w-a_Le_r
open w a t e r p e r inwoner ( z i e 5.1.a) z u i v e r i n g ( a l s 5 . l .b x 1,3) (7) t r a n s p o r t [ca. 2 x 5. l . c ) (11) riolering
o.f.=5 f 234,f lb0,f 150,-
o.f.=3 f 234,f 160,f 150,-
Het r i o o l s t e l s e l v e r g t 7 m r i o o l p e r woning e n U,6 m o n d e r h e i d hoofd! trai~sportriool. p e r inwoner: 0.f. 5 2 , 4 m @ 400 3 f 120,0.f. 3 2 , 4 m d 500 2 f 150,h o o f d r i o o l 0 , 2 m 0 1500 3 f 1700,h u i s aans l u i t i n g e . h u i s r i o l e r i n g (geen meerkosten) Sommatie van a t / m e g e e f t de t o t a l e k o s t e n p e r inwoner b i j 0 . f . = 5 0.f. = 3
f
288,-
f f
340,I ,
f
1288,-
f
-
f f
360,34U,116,-
-
f 1360,U i t g a n g s p u n t b i j d e b e r e k e n i n g van d e b e r g i n g e n d e bemaling i s :
300 m2 200 m2 d.w.a. 0.f. = = 5,26 0.f. =
p e r woning p e r woning 120 l / e t m . 5: berging d.w.a. 3: b e r g i n g
b r u t o oppervlak verhard oppervlak met 12 l l u u r p e r inwoner. 9 , s mm = 0 , 6 3 m31inw. pompovercap. 0 , 9 5 mm/h 12 mm
=
0 , 8 m3/inw. pompovercap.
1 mm/h = 5,56 d.w.a.
5.2.2. Kosten v a n e e n gemengd s t e l s e l met weinig-open t e-r ------------------ ---------------------w --a-Weinig open w a t e r : G n d e r d e van d e h o e v e e l h e i d i n 5.1. e n Kosten van h e t r i o o l s t e l s e l p e r inwoner: 0.f. = 5 a . o p e n w a t e r ( d r a i n a g e p.m.) f 80,b. z u i v e r i n g f 160,c. transport f 150,d. r i o l e r i n g b i j 0 . f . = 5 2,4 m' 0 400 2 f 120,- f 288,b i j 0 . f . = 3 2,4 m' 0 400 2 f 120,hoofdriool 0,25 m' 0 1750 2 f 2000,- f 500,huisaansluiting f 116,e . h u i s r i o l e r i n g ( g e e n meerkosten) totaal-kosten voor 0.f.
=
5 en 0.f.
=
3
f 1294,-
5.2.1. 0.f.
f f f
f f f
= 3 80,160,150,-
288,500,116,-
-
f 1294,-
De b e r g i n g i s i n d i ' t g e v a l n i e t maatgevend voor d e d i m e n s i o n e r i n g van d e r i o l e n . De h y d r a u l i s c h e c a p a c i t e i t b e p a a l t . d e g r o o t t e , z o d a t vanz e l f de l a g e o v e r s t o r t f r e q u e n t i e o n t s t a a t .
5.2.3. Kosten van e e n gemengd s t e l s e l waarbii-ggen w a t e r i n de ------------------ -------------------open -------------s-----------t a d aanwezig--is A l s v o o r b e e l d w o r d t Almere-Buiten genomen, w a a r b i j aangenomen wordt d a t o v e r s t o r t i n g e n u i t s l u i t e n d op d e Lage V a a r t g e l o o s d kunnen worden. a. b. c. d.
o p e n w a t e r ( d r a i n a g e p.m. zuivering transport r i o l e r i n g 0 . f . = 5 = o , f . 3:
2,4 m'
0
400 2 f 120,2 f 2300,-
h o o f d r i o o l 0,45 m' 0 2000 huisaansluiting e . h u i s r i o l e r i n g ( g e e n meerkosten)
f 1749,-linw. 5.3. O v e r z i c h t e n d i s c u s s i e t . a . v .
de k o s t e n
5.3.1. O v e r z i c h t van de i n v e s t e r i g p s k o s t e n p e r inwoner: met o n d e r h e i e n
gescheiden s t e l s e l zenengd met v e e l open w a t e r gemengd met w e i n i g w a t e r gemengd zonder open w a t e r
f 1280,f 1188,- f 1360,f 1294,- f 1294,f
1749,-
f
1749,-
zonder o n d e r h e i e n
f 1250,-
f 1160,f 1144,f 1389,-
f 1235,f 1144,f 1389,-
De k a n s b e s t a a t d a t , g e z i e n de ruime d i m e n s i o n e r i n g van de b u i z e n b i j h e t gemengde s t e l s e l , h e t minder n o o d z a k e l i j k i s d e l e n van h e t s y s t e e m t e f u n d e r e n . Vooral i n g e v a l geen open w a t e r aanwezig i s , waardoor lange grote t r a n s p o r t r i o l e n nodig z i j n , g e e f t d a t g r o t e besparingen. De k e u z e gefundeerd- e n n i e t g e f u n d e e r d v e r g t c o n s t a n t de a a n d a c h t .
De t e n d e n s , verwoord i n p u b l i k a t i e s w a a r i n " v o o r b e e l d - woongebieden" beschouwd z i j n , d a t e r e e n c o n s t a n t k o s t e n v e r s c h i l i s t u s s e n ( v e r b e t e r d ) g e s c h e i d e n e n gemengde s t e l s e l s van f 300,- 2 f 400,- p e r inwoner ( i n v e s t e r i n g e n ) moet n.a.v. de b e r e k e n i n g i n deze n o t i t i e op z ' n m i n s t t w i j f e l a c h t i g worden genoemd. Verdergaande u i t w e r k i n g e n ontwerp van s t e l s e l met k o s t e n b e r e k e n i n g moet p l a a t s v i n d e n om d e z e t w i j f e l weg t e nemen o f a l s z e k e r h e i d t e b e v e s t i g e n . Het l i j k t onontkoombaar i n e e n v r i j g r o o t s t a d s g e b i e d (b.v. 40.000 i n woners) open w a t e r t e maken waarop o v e r s t o r t e n d r i o o l w a t e r moet worden t o e g e l a t e n , i n d i e n de keuze v a l t op gemengde r i o o l s t e l s e l s . 5.4. De i n v l o e d van de w o n i n g d i c h t h e i d op de r i o l e r i n g s k o s t e n U i t a n a l y s e s van g e r e a l i s e e r d e woongebieden b l i j k t e e n verband t u s s e n de w o n i n g d i c h t h e i d e n de r i o o l l e n g t e t e b e s t a a n v o l g e n s b i j l a g e 3. U i t b e r e k e n i n g van k o s t e n op b a s i s van d i e f i g u u r o n t s t a a t t a b e l 5 , d i e g e l d t voor g e s c h e i d e n s t e l s e l s
.
Tabel 5 . K o s t e n r e l a t i e w o n i n g d i c h t h e i d sel dichtheid woningen per ha
w ijkriolen lengte r.w.a. m'/woning
d.w.a. ml/woning
- r i o l e r i n g b i j gescheiden s t e l -
hoofdriolen
m' /waning kos ten! wonin4 r.w.a. d.w.a. 2 750,-1 ------X33 ii f 100,- 3 f 115,m dichth. kos t e n
Kos t e n per woning To t a a l
0.6~750
Voor gemengde s t e l s e l s kan e e n s o o r t g e l i j k e t a b e l o p g e s t e l d worden ( t a b e 1 6 ) . U i t g a n g s p u n t kan z i j n , z o a l s ook i n voorgaande kostenopgave, d a t h e t a a n t a l m' w i j k r i o o l overeenkomt met de 7m' r.w.a. r i o o l p e r woning b i j een w o n i n g d i c h t h e i d van 33. De b e r g i n g i n de i n 5.2. b e s c h r e v e n s t e l s e l s w o r d t a l s u i t g a n g s p u n t gehouden, de o v e r s t o r t f r e q u e n t i e i s 5 , de b u i s d i a m e t e r i s a f h a n k e l i j k van de l e n g t e e n d e e e k o z e n b e r g i n g e n d e a f m e t i n g e n k u n n e n z i j n : 0 , 3 0 ; 0.35; 0 , 4 ; 0 , 5 e n z . m. Aangenomen i s d a t de d i a m e t e r s n i e t b e p a a l d worden door hydraulische eisen.
-
T a b e l 6. K o s t e n r e l a t i e w o n i n g d i c h t h e i d riolering. Gemengd s t e l s e l met c a . 3% open w a t e r o n d e r h e i d e n n i e t onderh e i d g e s c h e i d e n s t e l s e l met open w a t e r . k o s t e n i n guldens p e r woning
dichtheid
gemengd met o n d e r h e i d hoofdriool
gemengd zonder onderheien
gescheiden ( u i t tabel 5)
I n d i e n de k o s t e n voor open w a t e r , z u i v e r i n g , t r a n s p o r t , b u i s r i o l e r i n g e n h u i s a a n s l u i t i n g e n worden toegevoegd dan o n t s t a a t t a b e l 7. Tabel 7. V e r g e l i j k i n g v a n de k o s t e n van d e r i o l e r i n g i n r e l a t i e t o t de d i c h t h e i d van woningen. dichtheid
k o s t e n i n guldens p e r woning gemengd o n d e r h e i d
gemengd n i e t onderheid
gescheiden onderheid
Het i s i n t e r e s s a n t g r o t e v e r s c h i l l e n t e z i e n o n t s t a a n t u s s e n de l a a g s t e e n h o o g s t e gemiddelde w o n i n g d i c h t h e i d . Omdat h e t stedebouwkundig s t r e v e n e e n gemiddelde t u s s e n 30 e n 35 woningen p e r ha i s , met de wens l i e v e r meer dan minder, i s h e t beschouwen van de a n d e r e d i c h t h e d e n n i e t z i n v o l . Opvallend i s d a t h e t g e s c h e i d e n s t e l s e l b i j hoge woningd i c h t h e i d goedkoper l i j k t t e worden dan he t ' g e d e e l t e l i jk o n d e r h e i d e s t e l s e l , doch a a n z i e n l i j k d u u r d e r w o r d t b i j l a g e woningdichtheden.
5 . 5 . Onderhouds- e n e x p l o i t a t i e k o s t e n 5.5.1. Riolering Onderhoud van r i o o l s t e l s e l s i s n o d i g . E e r v a r i n g i n L e l y s t a d l e e r t d a t h e t v u i l w a t e r s y s t e e m e e n s p e r twee j a a r g e r e i n i g d moet worden, voor h e t r.w.a. s y s t e e m i s d a t e e n s p e r z e s j a a r . Het gemengde s y s t e e m e i s t geen f r e q u e n t onderhoud om de a f v o e r f u n c t i e t e waarborgen. We1 i s h e t n o d i g h e t s t e l s e l r e g e l m a t i g t e r e i n i g e n om e e n onnodige b e l a s t i n g van h e t o p p e r v l a k t e w a t e r t e voorkomen. De f r e q u e n t i e van r e i n i g e n wordt op d r i e jaar gesteld. De k o s t e n d a a r v a n b e d r a g e n g l o b a a l p e r m ' :
d.w.a. s y s t e e m f 1,25 p e r m' p e r k e e r r.w.a. s y s t e e m f 1,25 p e r m' p e r k e e r i n c l . p u t t e n gemengd f 2,00 I n h e t r.w.a. s y s t e e m moeten d e s l i b e n zandvang r u i m t e n i n de p u t t e n met d e r e i n i g i n g s b e u r t meegenomen worden. Het g e s c h e i d e n s t e l s e l k e n t meer herstelwerkzaamheden, met name omdat h e t a a n t a l t e b e s c h a d i g e n p u t t e n 1 , 5 3 2 maal zo g r o o t i s a l s b i j h e t gemengde systeem. Het gemengde s y s t e e m v r a a g t z o r g v o o r o v e r s t o r t p u t ten, grofvuilroosters. Tenslotte is h e t aantal huisaansluitingen b i j ' t gemengd s y s t e e m k l e i n e r d a n b i j h e t g e s c h e i d e n . Samengevat komt e . e . a .
op h e t volgende n e e r :
Tabel 8 . Kosten van onderhoud p e r j a a r p e r woning (33 won./ha) gemengd s y s teem
reinigen buizen h e r s t e l putten h e r s t e l huisaansluitingen grofvuilroosters/overstorten to t a a l
4,46 I ,1 ,p.m.
f 6,66 + p.m.
gescheiden systeem r.w.a.
d.w.a.
1,45 I ,1,-
3,60 1 ,-
2,-
- 3,45 +
5,60
=
f 9,05
De g r o o t t e v a n d e p.m. p o s t i s n i e t a c h t e r h a a l d . De k o s t e n van g r o f v u i l b e h a n d e l i n g e n v e r w i j d e r i n g , d i e i n L e l y s t a d b i i ' t gescheiden s y s t e e m n i e t n o d i g g e b l e k e n z i j n , kunnen £ l i n k hoog oplopen, g e z i e n d e hoge i n v e s t e r i n g e n e n h e t a r b e i d s i n t e n s i e v e onderhoud. D e v e r s c h i l l e n d e s o o r t e n s t e l s e l s gaan a l l e even l a n g n e e . De r e n t e l a s t e n e n a f s c h r i j v i n g e n van d e v e r s c h i l l e n d e s t e l s e l s verhoud e n z i c h d a n ook n e t zo a l s d e i n v e s t e r i n g e n . Het i s w a a r s c h i j n l i j k d a t b i j v e r v a n g i n g i n e e n t e handhaven stedebouwkundige s i t u a t i e d e k o s t e n voor h e t g e s c h e i d e n s t e l s e l r e l a t i e f h o g e r z u l l e n z i j n dan b i j h e t gemengde s t e l s e l , met name v e r o o r z a a k t d o o r h e t g r o t e r e t e r r e i n b e s l a g e n h e t dus n o o d z a k e l i j k z i j n v a n t i j d e l i j k v e r w i j d e r e n v a n v e e l meer e n b e t maken van m o e i l i j k e r c o n s t r u c t i e s voor o m l e i d i n g e n , a a n p l a n t , k r u i s i n g e n met a n d e r e v o o r z i e n i n g e n .
5.5.2.
Gemalen p --------e r s l e i d i n g -----------e n zuivering --------
Onderhoud e n e x p l o i t a t i e van gemalen e n z u i v e r i n g s i n r i c h t i n g e n ( b e i d e c o m b i n a t i e s van bouwkundige e n m e c h a n i s c h - e l e k t r i s c h e werken) v e r g e n p e r j a a r c a . 16% van d e i n v e s t e r i n g e n . I n d e z e 16% z i j n a l l e k o s t e n , ook k a p i t a a l s l a s t e n , b e g r e p e n . Voor p e r s l e i d i n g e n g e l d t een j a a r l i j k s b e d r a g v a n 12% v a n d e g e i n v e s t e e r d e g e l d e n . I n Almere-Buiten z a l i n d e a a n l e g van p e r s l e i d i n g e n ongeveer e v e n v e e l g e i n v e s t e e r d worden a l s i n bemaling, z o d a t voor h e t i n voorgaande par a g r a f e n genoemde t r a n s p o r t e e n gemiddeld p e r c e n t a g e van 14 van d e i n v e s t e r i n g g e l d t voor onderhoud e n e x p l o i t a t i e . De volgende b e d r a g e n o n t s t a a n dan:
Kosten p e r j a a r v o o r e x p l o i t a t i e e n onderhoud i n g u l d e n s p e r inwoner --
gemengd s t e l s e l zuivering transport totaal
26 ,21,-
gescheiden stelsel 20,9,80
-
-
47,-
29,80
6 . CONCLUSIES Een d u i d e l i j k e v o o r k e u r t e n a a n z i e n van de k w a l i t e i t s a s p e c t e n voor h e t e e s c h e i d e n of h e t gemengde r i o o l s t e l s e l g e e f t d e l i t e r a t u u r n i e t aan. Metingen u i t de p r a k t i j k geven h i e r o m t r e n t ook n i e t v e e l h o u v a s t . Zowel h e t g e s c h e i d e n a l s h e t gemengde s y s t e e m worden b i j v e r s c h i l l e n d e onderzoeken a l s m i n s t v e r v u i l e n d ondervonden. V e r s c h i l i n a a r d van de meetgebieden mag h i e r b i j e c h t e r n i e t u i t h e t oog v e r l o r e n worden. Een model t e r s i m u l a t i e van d e v u i l u i t w o r p , g e b a s e e r d op d e s i t u a t i e i n L e l y s t a d , g e e f t v o o r a l s n o g geen s l u i t e n d antwoord. Het g e s c h e i d e n s t e l s e l komt h i e r b i j i e t s -1mstiger nnar voren. Onzekerheden t e n aanz i e n van e n k e l e p a r a m e t e r s , z o a l s b.v. s l i b o p w o e l i n g , s t a a n e e n duidel i j k e u i t s p r a a k i n de weg. De monsterplekken i n L e l y s t a d waarop r e g e n w a t e r a f v o e r p l a a t s v i n d t voldoen, a f g e z i e n van e e n t e hoog c h l o r i d e g e h a l t e , a a n de g e s t e l d e b a s i s kwaliteit. Ontbreken v a n d o o r s p o e l i n g v i a regenwater- e n d r a i n a f v o e r , l i j k t d e voornaamste o o r z a a k d a t m o n s t e r p l e k 239 n i e t a a n de b a s i s k w a l i t e i t voldoe t
.
De t o t a l e s t i c h t i n g s k o s t e n voor de v e r s c h i l l e n d e r i o o l s t e l s e l s l o p e n n i e t v e r u i t e e n e n l i g g e n rond d e f 1300,- p e r inwoner. U i t z o n d e r i n g h i e r o p i s h e t gemengde s y s t e e m zonder open w a t e r met een o n d e r h e i d h o o f d r i o o l , d a t v e e l d u u r d e r i s . Zonder o n d e r h e i i n g i s h e t v e r s c h i l n i e t erg groot. De woningdichtheid h e e f t e e n g r o t e i n v l o e d op de k o s t e n p e r s t e l s e l , a l s we1 op d e k o s t e n van de s t e l s e l s o n d e r l i n g . Het g e s c h e i d e n s t e l s e l b l i j k t b i j hoge woningdichtheden goedkoper t e z i j n d a n h e t g e d e e l t e l i j k o n d e r h e i d gemengde s t e l s e l . Is de w o n i n g d i c h t h e i d k l e i n , dan wordt d i t s t e l s e l e c h t e r v e e l d u u r d e r . B i j hoge woningdichtheden z i j n de k o s t e n p e r s t e l s e l h e t l a a g s t e n z i j n de v e r s c h i l l e n t u s s e n de s t e l s e l s o n d e r l i n g h e t k l e i n s t. Voor h e t gemengde ~ i o l e r i n g s s ~ s t e e zmi j n d e onderhouds- e n e x p l o i t a t i e k o s t e n h o g e r dan d i e voor h e t g e s c h e i d e n s y s t e e m t e n g e v o l g e van hoger e pos t e n voor z u i v e r i n g e n t r a n s p o r t . .:ezien bovenstaande c o n c l u s i e s h e e f t h e t gemengde s y s t e e m v o o r a l s n o g geen d u i d e l i j k e v o o r d e l e n boven h e t b e s t a a n d e g e s c h e i d e n r i o l e r i n g s systeem.
SAMENVATTING Voor de afvoer van s t e d e l i j k - en i n d u s t r i e e l a f v a l w a t e r en h e t regenwater z i j n v e r s c h i l l e n d e r i o o l s t e l s e l s i n gebruik. Deze z i j n : h e t normaal gemengde s t e l s e l h e t v e r b e t e r d gemengde s t e l s e l - h e t normaal gescheiden s t e l s e l . h e t v e r b e t e r d gescheiden s t e l s e l h e t absolute s t e l s e l B i j de vraag welk van deze rioolsystemen voor e e n t e r i o l e r e n gebied gekozen m e t worden, s p e l e n m i l i e u h y g i ~ n i s c h ee n economische f a c t o r e n een b e l a n g r i j k e r o l . Met deze f a c t o r e n a l s b a s i s s p i t s t h e t keuzevraags t u k zich voornamelijk toe op de afwegiug o f h e t een gemengd dan we1 een gescheiden s t e l s e l moet worden. I n z i c h t i n de invloed op de kwalit e i t van h e t oppervlaktewater en i n de k o s t e n , d i e p e r s t e l s e l optreden, i s dan ook noodzakelijk.
-
U i t de l i t e r a t u u r z i j n over de v u i l l a s t b i j de v e r s c h i l l e n d e s t e l s e l s weinig of m o e i l i j k v e r g e l i j k b a r e gegevens t e h a l e n . Vaak z i j n kwalit e i tsgegevens we1 aanwezig, maar. ontbreken gegevens omtrent hoeveelheden. Ook kan de a a r d van de onderzoeksgebieden een groot v e r s c h i l vertonen. Een mogelijke oorzaak d a t v e r s c h i l l e n d e onderzoekers h e t gescheiden dan we1 h e t gemengde s t e l s e l a l s minst vervuilend vinden.
Een benadering van de v u i l u i t w o r p v i a modelberekening g e e f t vooralsnog n i e t genoeg houvast om aan e e n bepaald s t e l s e l de voorkeur t e geven. Een voor de s i t u a t i e i n Lelystad ontwikkeld model s i m u l e e r t de v u i l uitworp van de v e r s c h i l l e n d e r i o o l s t e l s e l s en de invloed daarvan op h e t grachtwater. Het gescheiden s t e l s e l komt h i e r b i j door h e t n i e t of nauwelijks voorkomen van g r o t e s l o o t l o z i n g e n , d i e de w a t e r k w a l i t e i t lange t i j d ongunstig beinvloeden, g u n s t i g e r n a a r voren. V e r g e l i j k i n g van d e t o t a l e a b s o l u t e v u i l l o z i n g per j a a r van de b e i d e systemen d o e t een l i c h t e voorkeur u i t g a a n n a a r h e t gemengde s t e l s e l . Voor een beoordeling van de mate e n de hoedanigheid van h e t door de r i o o l u i t w o r p veroorzaakte o p p e r v l a k t e w a t e r v e r v u i l i n g moeten de aan h e t oppervlaktewater t e s t e l l e n k w a l i t e i t s e i s e n bekend z i j n . I n h e t Tweede I n d i c a t i e f lleerjarenprogramma van de wet v e r o n t r e i n i g i n g cppervlaktewateren i s zo'n eisenpakket opgenomen. I n d i t e i s e n p a k k e t z i j n gradat i e s aangebracht, d i e overeenkomen met de v e r s c h i l l e n d e f u n c t i e s van h e t oppervlaktewater. Daarnaast moet i e d e r oppervlaktewater ongeacht z i j n f u n c t i e aan de zogenaamde b a s i s k w a l i t e i t voldoen. De f u n c t i e van h e t oppervlaktewater e n de daaraan gekoppelde k w a l i t e i t s e i s e n i n s t e d e l i j k e gebieden i s d r i e l e d i g : Watertransport e n p e i l b e h e e r s i n g . De w a t e r k w a l i t e i t i s h i e r b i j - v a n ondergeschikt belang. Stedebouwkundige f u n c t i e . Visueel a a n t r e k k e l i j k water en geen s t a n k z i jn h i e r b i j de voornaamste punten. Recreatieve f u n c t i e . Hieronder v a l l e n : spelevaren spartelen vissen. Recreatiewateren moeten tenminste voldoen aan de normen voor v i s w a t e r . Omdat de norm voor viswater v e e l overeenkomst v e r t o o n t met d i e voor de Lnsiskwali t e i t , wordt de basiskwali t e i t a l s uitgangspunt gekozen.
-
. . .
Vanaf 1973 w o r d t de k w a l i t e i t van h e t g r a c h t w a t e r i n L e l y s t a d op e e n v i j f t a l p l a a t s e n r e g e l m a t i g b e p a a l d . Een t o e t s i n g van d e z e c i j f e r s aan d i e voor d e b a s i s k w a l i t e i t g e e f t a l s r e s u l t a a t : V i e r m o n s t e r p u n t e n aan d e b a s i s n o r m (m.u.v. h e t c h l o r i d e g e h d l t e ) . ECn m o n s t e r p u n t v o l d o e t n i e t voor d e p a r a m e t e r s N-tot, P - t o t e n chlorophyl-a ( r e s u l t a a t i n w e i n i g d o o r z i c h t e n a l g e n g r o e i ) D i t l a a t s t e m o n s t e r p u n t b e v i n d t z i c h i n e e n v i j v e r waarop geen regenw a t e r a f v o e r e n e n d r a i n s uitmonden. Het o n t b r e k e n van d o o r s p o e l i n g door d e z e a f v o e r e n l i j k t h i e r e e n b e l a n g r i j k e f a c t o r v o o r de s l e c h t e r e w a t e r kwaliteit. Een kos t e n v e r g e l i j k i n g i s opges t e l d voor he t g e s c h e i d e n s t e l s e l e n voor e e n gemengd s t e l s e l met v e r s c h i l l e n d e p e r c e n t a g e s aan open w a t e r . B i j v e r g e l i j k i n g van d e s t i c h t i n g s k o s t e n p e r s t e l s e l b l i j k t d a t de bedragen n i e t v e r u i t e e n lopen. U i t z o n d e r i n g h i e r o p i s h e t gemengde s t e l s e l zonder w a t e r I n d i t g e v a l moet d o o r h e t o n t b r e k e n van n a b i j e overs t o r t p u n t e n a 1 h e t afvalwater v i a zeer grote transportleidingen afgev o e r d worden, h e t g e e n hoge kos t e n met z i c h meebrengt. Het a 1 dan n i e t o n d e r h e i e n van h e t h o o f d r i o o l b l i j k t een a a n z i e n l i j k k o s t e n v e r s c h i l p e r s t e l s e l t e v e r o o r z a k e n . Vooral b i j h e t l a a t s t g e n o e m de s t e l s e l i s d i t h e t g e v a l .
-
.
.
T a b e l A . O v e r z i c h t van d e k o s t e n v o o r r i o o l s t e l s e l s p e r inwoner. -. . . . . S t e l s e l :!pellc,:;ter Investeringskosten onderhoudswater perc met o n d e r h e i e n zonder o n d e r h e i e n e n e x p l o i t a t i e o.f=5 o . f = 3 o.f=5 o.f =3 kos t e n f ~
.
g e s c h e i d e n 3% gemengd 3% 1X gemengd gemengd geen
f 1280,-
.
f 1250,-
f 1288,- f 1360,- f 1160,- f 1235,i 1294,- f 1294,- f 1144,- f 1144,f 1749,- f 1749,- f 1389,- f 1389,-
f 32,80 f 49,20 + p . m .
0 . f . = overstortfrequentie per jaar. p.m. = p r o memorie postvOOronderhoud grofvuilwerkers/overstorten. f = p e r c e n t a g e openwater i s h i e r b i j n i e t van t o e p a s s s i n g . D e w o n i n g d i c h t h e i d i s eveneens e e n k o s t e n b e p a l e n d e f a c t o r . G r o t e v e r s c h i l l e n o n t s t a a n t u s s e n de bedragen b i j de h o o g s t e ( l a a g s t e k o s t e n ) e n de l a a g s t e w o n i n g d i c h t h e i d . I n t e r e s s a n t i s 0 . a . d a t h e t g e s c h e i d e n s t e l s e l b i j hoge w o n i n g d i c h t h e i d goedkoper li j k t dan h e t g e d e e l t e l i j k o n d e r h e i d e gemengde s t e l s e l , doch v e e l d u u r d e r w o r d t b i j l a g e d i c h t heden ( z i e t a b e l B ) .
T a b e l B. V e r g e l i j k i n g van k o s t e n v a n de r i o l e r i n g i n r e l a t i e t o t de d i c h t h e i d van de woningen p e r h a . dichtheid
k o s t e n i n g u l d e n s p e r woning gemengd o n d e r h e i d
15 20 25 30 35 40 45
4730 4443 4090 4010 3730 3655 3615
gemengd n i e t onderheid 4180 3946 3640 3600 3370 3374 3347
gescheiden onderheid 5684 4969 4405 4027 3770 360 1 35 16
A l s l a a t s t e z i j n de onderhouds- en e x p l o i t a t i e k o s t e n per s t e l s e l bekeken. Het gemengde s t e l s e l i s h i e r b i j i e t s duurder ten gevolge van posten voor .zuivering en transport. ( z i e tabel A).
LITERATUUR 1 . Anonymus
: Een ondetzoek n a a r de v u i l l a s t door
verschillende rioolstelsels Oakland. C a l i f o r n i e .
.
2. Berg, J . A . v a n d e n ; 3. de Jong e n E. S c h u l t z
: Some q u a l i t a t i v e and q u a n t i t a t i v e
3 . Brunner, P.G.
: Die verschmutzung d e s Regenwasser-
aspects of the s u r f a c e water i n an urban a r e a w i t h s e p a r a t e d s t o r m w a t e r and w a s t e w a t e r sewer s y s t e m s . R.1J.P.-rapport 1977. abf l u s s e s i m T r e n n v e r f a h r e n . Miinchen 197 5
.
: De s i m u l a t i e van d e v u i l u i t w o r p van rioleringssytemen i n een s t e d e l i j k gebied. Werkdocument 1978.
4 . E s s e n , J. van
5 . G r e i n e r , R.W. e n J . d e Jong : Het r i o l e r i n g s s t e l s e l e n de k w a l i t e i t van h e t o p p e r v l a k t e w a t e r i n L e l y s t a d . H20(9) 1976, n r . 25 6 . H e i j n i s , J . D . ; J . de Man H. de Roo e n E . S c h u l t z
: O n t w a t e r i n g e n a f w a t e r i n g van s t e d e -
7. Koot, A . J . C .
: Behandeling van a f v a l w a t e r .
li j k e g e b i e d e n . Normen e n k o s t e n a s p e c ten. R.1J.P.-rapport 1977. D e l f t 1974.
8. K r a i t h , K.H.
: Der abf l u s s und d i e Verschmutzung d e s
A b f l u s s e s i n Mischwasserkanalisationen b e i Regen. Promotieonderzoek a a n d e u n i v e r s i t e i t van S t u t t g a r t , o k t o b e r 1970.
\
9. Lindholm, 0 . e n P. Balmer
: P o l l u t i o n i n s t o r m r u n o f f and combined
sewer o v e r f l o w s . Norwegian i n s ti t u t e f o r w a t e r r e s e a r c h . O s l o , a p r i l 1978. 10. Manning, M.J.;R.H. e n T.H. Kipp
S u l l i v a n : Nationwide e v a l u a t i o n of combined sewer o v e r f l o w s and u r b a n s t o r m a t e r discharges. Volume 111: c h a r a c t e r i z a t i o n o f d i s c h a r g e s . American P u b l i c Works A s s o c i a t i o n Research Foundation. Chicago, I l l i o n o i s
.
1 1 . Meischke, J . C .
: R i o o l s t e l s e l s , v e r v u i l i n g en kosten-
.
consequenties Gemeentewerken 1979, b l z . 296. 12. N e l i s s e n , K.
: D i f f u s e l o z i n g e n van hemelwater i n
s t e d e l i jke gebieden. Hoofdstuk 3 u i t nog t e v e r s c h i j n e n R.1J.P.-rapport. 13. P u b l i c H e a l t h S e r v i c e
: Een onderzoek n a a r de v u i l l a s t door
v e r s c h i l l e n d e r i o o l s t e l s e l s , 1964.
14. Smid, J . E .
: V e r g e l i j k i n g van de voor- e n nadelen
van een gescheiden e n van een gemengd r i o l e r i n g s s t e l s e l b i j de b o w van Lelystad. Zwolle 1964, R i j k s d i e n s t voor de IJsselmeerpolders. 15. Zeper, J .
: Kostenaspecten van de behandeling van
.
afvalwater Ing. buro D.H.V.
Bijlage 1 .
De basiskwaliteit (grenswaarden) en de waterkwaliteit in de grachten van Lelystad in 1978 mg per liter
Grenswaardenbasiskwaliteit
232 (nabij Lelycentrum) gem H.W.
L.W. 239 (vijver 2e woonwijk)gem H.W. L.W. 249 Stuw Sportparkweg
252 Duiker Westendreef
253 Stuw Buitenplaats
gem H.W. L.W. gem H.W. L.W. gem H.W.
L.W.
MPN Eijkman Per 100 nl
OC
doorzicht in cm
pH
%O 2
NH4
Ntot
BZV
Ptot
2000'~)
<25
>50
6,5-9
70-120
<3
<0,3
~ 2 0 0
11.3 18 3
>I00 50
7.6 7.8 7.4
87 152 34
0.2 0.5 0.0
1.7 2.9 0.7
2.8 4.4 1.4
0.29 1.09 0.07
281 351 247
23 30 19
8.3 8.8 7.8
105 120 96
0.04 0.09 0.01
3.8 4.3 2.9
9.0 13.6 6.7
0.42 0.52 0.23
550 579 495
12000 < 95
1000 < 95
1520 < 95
2400 < 95
>80000 < 95
II 20 1
-
-
8.3 31.0 1.8 228 281 146
12 22.5 2
>a0 50
7.9 8.4 7.2
128 171 84
0.1 0.3 0.0
1.6 2.1 1 .O
3.5 7.4 1.4
0.20 0.46 0.05
262 239 226
21.1 66.0 2.7
6.8 19 2
40 60 22
7.6 7.8 7.6
101 139 81
0.28 0.65 0.15
1.9 2.2 1.9
5.4 7.1 2.8
0.12 0.17 0.06
298 336 261
64 77 31
11.9 23 1
>80 50
7.8 8.4 7.4
119 165 92
0.1 0.38 0.0
1.5 2.3 0.7
2.8 5.9 1.2
0.15 0.32 0.02
269 349 224
14.8 45.0 2.0
( I ) 95% van de monsters maximaal MPN 2000 per 100 ml
gem= gemiddelde HW = hoogste waarde LW = laagste waarde
Cl Chla (chloride)
Pb in mg
<50
18 < 5
< 5 < 5 < 5
18
< 5
< 5
7 < 5
, . . , .......... > ..
RELATIE
I
I
RIOOLLENGTE
/
WONlNGDlCHTHElD
Bijlage 3 :::. ' . : . . . . . . . . . .. . . .. . .!.. . .. ".%.., ....... . , % ,' , , . , .;'.'..:.. ' . . . . .. . . . ................ . -........ . . ........ . . . ..... . "
:
meter riolering per woning
. . . I .
. .
.
.
: .
;
.
.
.
, .. . , . .I . . , . . . . . . ., , . ..! ..... i, .. .. . . . . .. .. 8
. .......
