Aanvullende Pensioenen Een fiscaal-juridische analyse vanuit Belgisch en Europees perspectief
M a r e VANDENDIJK Chantal HENDRICKX Advocaten bij Vandendijk & Partners Advocaten-Avocats
larcier
III
Inhoudstafel De Bibliotheek Fiscaal Recht harder Voorwoord
i
Hoofdstuk I. Inleidende beschouwingen 3 Afdeling 1. Historiek van een lang aangekondigde wet 3 § 1. Eerste sociaalrechtelijke kaderwetgeving inzake aanvullende pensioenen: de wet van 6 april 1995 3 § 2. Totstandkoming wet van 28 april 2003 4 § 3. Uitvoeringsbepalingen WAP 6 § 4. Wijzigingen na de WAP 8 Afdeling 2. Structuur van de wet 9 Afdeling 3. Aanvullende pensioenen voor zelfstandigen 11 Afdeling 4. Grensoverschrijdende pensioenen 12 Hoofdstuk IL Krachtlijnen van het sociaal luik WAP. Afdeling 1. Toepassingsgebied § 1. Personeel toepassingsgebied § 2. Territoriaal toepassingsgebied § 3. Materieel toepassingsgebied Afdeling 2. Definities Afdeling 3. Krachtlijnen § 1. Democratisering van de aanvullende pensioenen § 2. Invoering van sociale aanvullende pensioentoezeggingen § 3. Langetermijnvisie § 4. Betere bescherming van de begunstigde werknemer § 5. Overheidstoezicht Afdeling 4. Gegevensbank "opbouw aanvullende pensioenen"
15 15 15 18 19 21 26 26 27 29 29 32 33
Hoofdstuk HL Fiscale bepalingen van de WAP Afdeling 1. Toepassingsgebied Afdeling 2. Fiscale behandeling van collectieve pensioenregelingen § 1. Ondernemingsplannen A. Begrip B. Fiscaal regime van de opbouw C. Voorschotten en inpandgevingen D. Jaarlijkse taks op de winstdeelnemingen E. Fiscaal regime van de uitkeringen § 2. Sectorpensioenplannen A. Begrip B. Fiscaal regime van de premies C. Fiscaal regime van de uitkeringen
39 39 42 42 42 43 75 77 77 9° 90 94 99
LARC I ER
jy
INHOUDSTAFEL
Afdeling 3. Fiscale behandeling van individuele pensioentoezeggingen § 1. De individuele pensioentoezegging ten gunste van een werknemer A. Van pensioenbelofte tot individuele pensioentoezegging B. De sociaal-juridische aspecten van de nieuwe individuele pensioentoezegging voor werknemers C. Fiscale en parafiscale aspecten van de individuele pensioentoezegging § 2. De individuele pensioentoezegging ten gunste van een zelfstandige bedrijfsleider A. Begrip B. Interne individuele pensioentoezegging met pensioenvoorziening . . . C. Interne individuele pensioentoezegging met bedrijfsleidersverzekering D. Externe individuele pensioentoezegging E. Omzetting van een interne individuele pensioentoezegging naar een externe individuele pensioentoezegging § 3. De individuele voortzetting van een collectieve pensioentoezegging A. Begrip B. Voorwaarden C. Fiscaal regime Afdeling 4. Andere aanvullende voordelen inzake sociale zekerheid § 1. Toepassingsgebied § 2. Aanvullende voorzieningen inzake arbeidsongeschiktheid A. Begrip B. Fiscaal regime van de bijdragen voor collectieve verzekeringen tegen arbeidsongeschiktheid C. Fiscaal regime van de bijdragen voor individuele verzekeringen tegen arbeidsongeschiktheid D. Fiscaal regime van de uitkeringen in het kader van arbeidsongeschiktheidswaarborgen § 3. Waarborgen inzake medische kosten en afhankelijkheid A. Begrip B. Fiscaal regime van de bijdragen voor aanvullende waarborgen inzake hospitalisatie, medische kosten en afhankelijkheid C. Fiscaal regime van de prestaties in het kader van aanvullende waarborgen inzake hospitalisatie, medische kosten en afhankelijkheid § 4. Schematisch overzicht A. Schematisch overzicht van het fiscaal regime van de bijdragen B. Schematisch overzicht van het fiscaal regime van de uitkeringen. . . . Hoofdstuk LV. Europese en internationale aspecten van de aanvullende pensioenen Afdeling ï. De Europese regelgeving inzake aanvullende pensioenen § 1. Toenemende mobiliteit van werknemers § 2. Richtlijn 98/49/EG van 29 juni 1998
LARCIER
99 99 99 101 114 J
31 13 r 133 145 149 150 151 151 151 153 154 154 155 155 15e 160 161 173 173 174
177 178 178 178 179 179 179 18e
INHOUDSTAFEL
V
A. B. C. D.
§ 3.
§ 4.
Afdeling § 1. § 2.
Afdeling § 1.
§ 2.
Wordingsgeschiedenis 186 Doelstelling 192 Toepassingsgebied 193 Maatregelen ter bescherming van de rechten op aanvullend pensioen van zich binnen de Europese Unie verplaatsende werkenden 194 E. Richtlijn 98/49: een onderzoek naar de bescherming van verworven rechten 197 Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad van 3 juni 2003 (2003/ 41/EG) betreffende de werkzaamheden van en het toezicht op instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening 208 A. Bolkesteinrichtlijn 208 B. Wet van 27 oktober 2006 betreffende het toezicht op de instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening 210 Voorstel voor een Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende de verbetering van de meeneembaarheid van aanvullende pensioenen en het Gewijzigd voorstel voor een Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende minimumvereisten voor de vergroting van de mobiliteit van werknemers door verbetering van de verwerving en het behoud van aanvullende pensioenrechten 229 2. Rechtspraak van het Hof van Justitie inzake aanvullende pensioenen 233 Relevante Europese bepalingen 233 Europese rechtspraak 234 A. Algemeen 234 B. Bachmann/België en Commissie/België (28 januari 1992) 235 C. Wielockx (11 augustus 1995) 237 D. Svensson (14 november 1995) 238 E. Safir (28 april 1998) 239 F. Danner (3 oktober 2002) 241 G. Skandia-Ramstedt (26 juni 2003) 242 H. Pirkko Marjatta Turpeinen (9 november 2006) 244 I, Commissie/Denemarken (30 januari 2007) 247 J. Commissie/België (5 juli 2007) 251 K. Commissie/Spanje 258 3. Fiscaliteit van grensoverschrijdende pensioenen 260 Pensioenopbouw in het kader van internationale tewerkstelling 260 A. Een Belgische werknemer wordt tewerkgesteld in het buitenland . . . 260 B. Een buitenlandse werknemer wordt tewerkgesteld in België 268 C. Salary split 269 Behandeling van aanvullende pensioenen in de dubbelbelastingverdragen 27 2 A. Principe: toewijzing heffingsbevoegdheid overeenkomstig het OESOModelverdrag i?2 B. Afwijkingen van de algemene regel 2.75
LARCIER
Vi
INHOUDSTAFEL
C. Het pensioenartikel in het nieuw Belgisch-Nederlands Dubbelbelastingverdrag § 3. Belgisch fiscaal regime van in het buitenland opgebouwde pensioenen . . A. Principe B. Uitzondering: individueel en definitief verworven rechten C. Rechtspraak § 4. Belgisch fiscaal regime van grensoverschrijdende pensioenopbouw A. De fiscale voordelen voor werkgeversbijdragen en werknemersbijdragen B. Geen voordeel van alle aard in hoofde van de werknemer/ bedrijfsleider C. Taksen en parafiscale lasten § 5. Belgisch fiscaal regime van pensioenbetalingen naar het buitenland (emigratieclausule) A. Wetgeving B. Circulaire van 18 februari 1998 C. Verenigbaarheid met dubbelbelastingverdragen en met het Europees recht D. Stand van zaken na cassatiearrest van 5 december 2003 en arrest van 5 juli 2007 van het Hof van Justitie § 6. Belgisch fiscaal regime van grensoverschrijdende pensioenoverdrachten . A. Bepaling B. Grensoverschrijdende overdrachten
27e 287 287 287 290 294 294 297 297 298 298 299 301 303 305 305 306
Besluit
309
Bibliografie
311
LARCIER
