Aangeboren heupdysplasie Bij uw baby is congenitale (=aangeboren) heupdysplasie vastgesteld. Lees meer over de oorzaken en de behandeling van deze aandoening. Inleiding Congenitale of aangeboren heupdysplasie is een betrekkelijk veel voorkomende aangeboren afwijking, die na de geboorte kan worden vastgesteld. Het komt bij ongeveer 2% van alle baby's voor. Letterlijk betekent heupdysplasie: slecht gevormde heup. De heupkom is onvoldoende diep gevormd. Daardoor overdekt deze de heupkop niet goed. Dit kan leiden tot vroegtijdige slijtage van de heup op jong volwassen leeftijd (artrose). Een tijdige behandeling van de dysplasie kan dit voorkomen. Ook kan de heupkop gemakkelijk uit de ondiepe kom glijden Dit kan leiden tot een ontwrichting van de heup. Dit wordt heupluxatie genoemd. Dit is veel ernstiger. Dit is echter bij uw kind niet het geval. Voor informatie hierover verwijs ik naar de folder ‘ ‘congenitale heupluxatie’.
stadia van heupdysplasie in oplopende ernst Oorzaken De oorzaak van heupdysplasie is onduidelijk. Bekend is dat de afwijking niet overal in gelijke mate voorkomt. Zo is heupdysplasie in China en Afrika zeer zeldzaam. Ook komt de afwijking vier maal zoveel voor bij meisjes dan bij jongens. Daarnaast lijken erfelijke en familiaire invloeden aanwezig. Bij baby's van wie één van de ouders, zusjes of broertjes heupdysplasie heeft of heeft gehad, is de kans dat de afwijking ontstaat veel groter (20-30%). Ook de ligging van de baby in de baarmoeder lijkt van invloed te zijn, want bij stuitligging komt heupdysplasie iets vaker voor. In hoeverre na de bevalling de afwijking door bepaalde houdingen kan verergeren is niet helemaal duidelijk. Wel is bekend dat het dragen van de baby in een draagzak (in heupspreidpositie) gunstig is. Als deze voorgenoemde factoren een rol spelen is extra controle gewenst op het consultatiebureau. Met de jeugdartsen, kinderartsen en orthopeden van zowel St. Elisabeth Ziekenhuis als TweeSteden ziekenhuis zijn gelijkluidende afspraken gemaakt over de aard van deze extra controle. Klachten en onderzoek
Heupdysplasie is niet pijnlijk voor uw kind. Het is zeer belangrijk dat heupdysplasie in een vroeg stadium wordt ontdekt. Daarom worden baby's direct na de geboorte onderzocht. Ook op de consultatiebureaus vinden deze onderzoeken plaats. Als de arts de afwijking vermoedt, is aanvullend onderzoek noodzakelijk. Echografieonderzoek kan al in de eerste maanden na de geboorte worden verricht. Dit onderzoek geeft geen 100% zekerheid. Bij verdenking op heupdysplasie moet daarom in ieder geval een röntgenfoto worden gemaakt op de leeftijd van 3 à 4 maanden. Röntgenfoto's leveren namelijk meestal pas na de derde levensmaand voldoende gegevens op. Bij baby’s met familieleden in de 1e of 2e graad met heupdysplasie moet altijd een röntgenfoto worden gemaakt wegens de sterk verhoogde kans op afwijkingen Zodra een heupdysplasie wordt geconstateerd, dient de behandeling te beginnen. Meestal is dit in de leeftijdsfase van drie tot zes maanden. Onder de leeftijd van drie maanden geneest heupdysplasie soms spontaan en is er dus geen speciale behandeling nodig. Als de afwijking op de leeftijd van bijvoorbeeld vijf maanden wordt ontdekt is dit overigens vroeg genoeg voor een succesvolle behandeling. Behandeling De behandeling van dysplasie bestaat uit het centreren van de heupkop in de heupkom. Deze positie wordt vervolgens gefixeerd, zodat de kom zich dieper kan ontwikkelen. Hiervoor worden de beentjes in spreidstand gehouden met behulp van een beugeltje of bandage. Als het kind in deze spreidstand veel met de beentjes trappelt, ontstaat door intensievere druk van de heupkop in de heupkom een groeiprikkel. Hierdoor vormt de vlakke heupkom een beter dak boven de kop. De behandeling doet geen pijn en uw kind wordt door de bandage niet in de ontwikkeling geremd. Er zijn verschillende soorten spreidbeugeltjes of bandages in gebruik, die alle hun speciale gebruiksredenen hebben. Bekende in Nederland gebruikte beugels zijn Pavlik bandage, Becker spreider, Camp spreider en de Tübingen heupbuigorthese (Otto Bock). De spreider moet langzaam worden aangewend. Dit om beschadiging van de heup te voorkomen. Een periode van één à twee weken is hiervoor voldoende. Bij het baden en verschonen kan het beugeltje of de bandage worden afgenomen, tenzij de arts andere instructies heeft gegeven. In principe dient de spreidbehandeling uiteindelijk 22-23 uur per dag plaats te vinden. Bij het baden of kleden van het kind mag de beugel of bandage worden afgedaan, tenzij de arts andere instructies heeft gegeven.
Becker spreider De behandelingsduur is afhankelijk van de ernst van de afwijking, meestal dag en nacht gedurende 3-4 maanden. Deze duur is afhankelijk van de ernst van de afwijking. Zijn de heupen bij controle goed, dan wordt de spreidbeugel nog enkele maanden in bed gedragen om te voorkomen dat de heup weer achteruit gaat. Dit geldt ook voor het middagslaapje. Dit voorkomt ook dat het kindje de beugel 's nachts niet meer om wil. Meestal is de heupdysplasie hierna genezen, doch dit is niet altijd het geval. Soms lukt het ook bij optimale spreibehandeling niet de heup goed te krijgen. Een spreidbehandeling is effectief tot de leeftijd van twee jaar. Daarna zal bij blijvende afwijkingen ondergestopt met spreiden en worden afgewacht tot de leeftijd van vier jaar. Spontane verbetering is nog mogelijk. Na een genezen dysplasie kan helaas altijd een recidief (terugkeren van de afwijking) ontstaan. Controle is dan ook noodzakelijk tot de leeftijd van twee jaar. Is de heup op de leeftijd van vier jaar nog niet goed ontwikkeld dan is afhankelijk van de ernst van de afwijking soms een operatie nodig. Welke ingreep nodig is, is afhankelijk van de restafwijking en zal dan uiteraard worden besproken. Vragen en meer informatie Tijdige behandeling van heupdysplasie en heupluxatie heeft in veruit de meeste gevallen een goed resultaat. Door de behandeling kunnen gewrichtsproblemen, zoals toenemende luxatie en artrose (slijtage) worden voorkomen. Vrijwel alle behandelde kinderen ontwikkelen een goed heupgewricht en kunnen een normaal leven leiden. Adviezen voor de dagelijkse verzorging:
De kleding bij een spreidbeugel of bandage vraagt niet zoveel aanpassingen. Het is echter aan te bevelen deze over een (katoenen) maillootje of broekje te dragen, omdat het kunststof vooral in de zomer erg kan broeien. Bij een Becker spreider kunt u het buitengedeelte zelf namaken op de naaimachine. Dit is natuurlijk frisser omdat het niet zo broeit en omdat het regelmatig in de was kan. Bij een Camp spreider kan het kindje de klittenband sluitingen losmaken. Om dit te voorkomen is het dragen van een ruime pyjama- of joggingbroek over de spreider heen heel handig. Ook broekjes met drukkertjes in de binnenbeennaad zijn erg praktisch. Wanneer u door de langdurige spreidstand de beentjes na enkele maanden moeilijk bij elkaar kunt krijgen, is het handig om in een maillot knoopsgatenelastiek aan te brengen, om een wijde instap mogelijk te maken. Vervoer De volgende aanpassingen zijn handig om een kind met een spreidbeugel te vervoeren: • Bij kortdurend autovervoer mag de beugel best even af • Autostoeltje waarvan de zitting is opgevuld met een kussen, zodat het kind met de benen over de zijkant kan. Wel een tuigje of driepuntsgordel omdoen. (In ‘Ouders van nu' wordt de Bebe Comfort aangeprezen, omdat hiervan de zijkant gedeeltelijk weggeklapt kan worden). Wandelwagen met soepele zijkant of buggy met uitstekende zitting, eventueel kussentjes op de zitting en achter de rug; benen over de zijkant (let op dat de beentjes niet afgeklemd worden door een harde rand) • Rugzitje of draagzak (Easy Rider) • Fietszitje met open zijkant (stuurzitje). Eventueel kunt u eerst de beugel in het stoeltje plaatsen, dan uw kind erin en de spreidbroek sluiten. Bij gebruik van dit soort stoeltjes kunt u uw kind het beste een tuigje aandoen, omdat het gemakkelijk voorover kan vallen. Ook hiervoor geldt dat bij kortdurend vervoer (dat is op de fiets bijna altijd) de beugel best even mag af Ontwikkeling In een spreidbroek kunnen kinderen zitten, kruipen, draaien, staan en lopen Het een en ander is afhankelijk van leeftijd en ontwikkelingsfase. Echter, niet alle kinderen doen dit. Wanneer de spreidbroek eenmaal overdag enige tijd af mag, halen ze een eventuele achterstand vrij snel in. Wel kan er enige tijd mee gemoeid zijn voordat de benen, die zo lang gespreid zijn geweest, helemaal gestrekt kunnen worden. De meeste kinderen komen deze periode gelukkig door zonder dat zij er achterstand door oplopen. Verantwoording Deze informatie is geschreven door de afdeling kinderorthopedie van het TweeSteden ziekenhuis. Daarbij is gebruikt gemaakt van de voorlichtingsfolder van de oudervereniging : Vereniging aangeboren heupafwijkingen. De inhoud van deze voorgenoemde folder is geschreven op basis van ervaringen van ouders en van diverse medisch specialisten.
Daarnaast is gebruik gemaakt van de tekst zoals deze is opgesteld door de commissie Voorlichting van de Nederlandse Orthopaedische Vereniging Belangrijke adressen • Instrumentmaker: Van Dinther Orthopedie Korvelseweg 173, 5025 JD Tilburg, tel: 013-5366701 • Kinderorthopedisch spreekuur: TweeSteden ziekenhuis Tilburg woensdag, 13.30u - 15.30 u • Oudervereniging : Vereniging aangeboren heupafwijkingen P/A Houtsnip 33 1713SP Obdam www.Heupafwijkingen.nl
[email protected] Links naar overige informatiebronnen: http://www.heupafwijkingen.nl/vah/index.php?option=com_content&view=article&id =52&Itemid=63
A.M.J. Burgers L.G.H. van den Boom
