Aanbieding. Geachte leden van de raad,

Aanbieding Geachte leden van de raad, Dit is de derde programmabegroting, die wij u in deze raadsperiode aanbieden. Een programmabegroting, waarvoor inhoudelijk en financieel de basis is gelegd bij de constructieve voorbereiding van de kadernota en sessies inzake de heroverwegingsoperatie, die wij als college gezamenlijk met u hebben mogen ervaren dit voorjaar. Door de bij de kadernota gedane kaderstelling was de klus om een structureel evenwichtige begroting voor te bereiden goed haalbaar. Het is een begroting die oog heeft voor de uitvoering van de beleidsplannen de komende jaren en het binnen de perken blijven van de lastendruk voor onze burgers. Deze begroting toont ruimte, in 2009 een financiële ruimte van € 103.000, als ook een structurele beleidsruimte van ongeveer € 100.000 ingaande 2012. Toch blijft het ook de komende periode gezien de p.m.-posten zaak alert te zijn! De wereld om ons heen verandert namelijk snel (globalisering) en kent veel turbulenties (“kredietcrisis”). Dit alles heeft ook zijn weerslag op Nederland. Daarnaast verandert ook in gemeenteland het een en ander in rap tempo. De rijksoverheid leunt bij de uitvoering van zijn plannen zwaar op de gemeente. De jaren geleden ingezette decentralisatietrend met WWB en WMO zet ook de komende jaren met onder andere de modernisering WSW en Centrum voor Jeugd en Gezin door. Hierdoor komen steeds meer taken op het bord van de gemeente terecht. Verder stelt ook de 'mondige' burger' steeds hogere eisen aan de gemeente. Zo wordt onder meer een veilige woon- en leefomgeving, schone lucht, een verantwoord stelsel van sociale voorzieningen, goede onderwijsfaciliteiten, filevrije wegen als ook hoogwaardige (gezondheids)zorg verwacht. Voor al deze wensen draagt de gemeente verantwoordelijkheid en wordt naar haar gekeken. Ontwikkelingen op demografisch, economisch, technologisch en maatschappelijk vlak voltrekken zich sneller dan vroeger en vragen een slagvaardige gemeente. Zeker de demografische ontwikkelingen (“bevolkingskrimp”) heeft ook in toenemende mate invloed op de beleidsruimte die de gemeente ter beschikking staat. Toch bieden al deze veranderingen ook kansen voor de gemeente Vaals. De gemeente beschikt namelijk over 3 kenmerken, waardoor zij potentieel in staat is een krachtige en zeer betekenisvolle rol te vervullen in onze maatschappij en ook in te spelen op genoemde ontwikkelingen. De gemeente staat het dichtst bij de inwoners. Denk hierbij niet alleen aan het afgeven van een bouwvergunning of paspoort, maar ook aan het leveren van huishoudelijke hulp (via de WMO), het toeleiden van mensen naar werk via uitstroombeleid. De gemeente werkt aan concrete en herkenbare vraagstukken. Inwoners identificeren zich dikwijls sterk met de buurt waarin ze wonen. De gemeente houdt zich bezig met de ruimtelijke, sociale en economische zaken die in de buurt spelen, concrete zaken die direct herkenbaar zijn voor inwoners en waarbij zij zich betrokken voelen. Verkeersveiligheid, bereikbaarheid, onderhoud van de openbare ruimte, bouwplannen zijn voorbeelden van onderwerpen waarover de gemeente beslist en waarmee inwoners direct te maken hebben. De brede taakstelling van de gemeente maakt samenhangende oplossingen mogelijk. Maatschappelijke vraagstukken vragen om een aanpak vanuit verschillende invalshoeken. Als de gemeente een wijk herstructureert, spelen niet allen ruimtelijke maar ook sociale en economische invalshoeken een belangrijke rol. Intern heeft de gemeente Vaals reeds voorbereidingen getroffen, die verwacht mogen worden van een organisatie in een sterk veranderende omgeving. Van onze ambtelijke organisatie mag worden verwacht dat ze adequaat kan inspelen op de hogere eisen die door de veranderende omstandigheden aan haar worden gesteld. Cruciaal daarbij is dat binnen onze organisatie hoogwaardige kennis aanwezig is om de noodzakelijke organisatorische, beleidsmatige en financiële aanpassingen in goede banen te leiden. Maar met name de in de begroting opgenomen plannen en projecten, die ook reeds veelal in uitvoering zijn, tonen het beeld van een gemeente die zeker in staat is adequaat in te spelen op genoemde ontwikkelingen en opgaven. In deze begroting wordt namelijk voortvarend verder gewerkt aan de uitvoering van het dienstverleningsconcept en het EGEM-project en het werken met buurtplatforms (“de gemeente Vaals dichtbij de inwoners”). Bovendien wordt middels de begroting aan concrete activiteiten / projecten zoals het realiseren van ontmoetingsplekken, het realiseren van een boodschappendienst (WMO), het toegankelijk maken van gebouwen (WMO) het uitvoeren van verkeersprioriteiten gewerkt (“de gemeente Vaals werkt aan concrete en herkenbare vraagstukken”). Verder werkt de gemeente in 2009 ook aan de herstructurering van het gebied Von Clermontpark. In dit project worden niet alleen woningen, maar ook commerciële ruimtes, parkeergarage en groen gerealiseerd (“de gemeente Vaals werkt aan samenhangende oplossingen voor problemen”). Het woord is nu aan u als raad. Wij verheugen ons in ieder geval op een constructief debat over deze begroting. Laten wij hopen dat we de behandeling van deze programmabegroting met uw raad even voortvarend kunnen voeren als de besprekingen rondom kadernota / heroverwegingsoperatie en strategische visie. Het college van burgemeester en wethouders. Pagina 1 van 139

Pagina 2 van 139

Deel 1.

BEGROTINGSPERSPECTIEF

Pagina 3 van 139

Pagina 4 van 139

Deel 1.

Programmabegroting Vaals

2009

BEGROTINGSPERSPECTIEF

Begrotingsperspectief

Het eerste deel van deze programmabegroting is bedoeld als een soort samenvatting van de totale programmabegroting. Het geeft de hoofdlijnen van de begroting aan alsmede het (financieel) perspectief waarbinnen deze begroting tot stand is gekomen. In onderdeel 1 wordt eerst ingegaan op de strategische uitgangspunten voor de lange termijn, het huidige coalitieprogramma voor de komende 4 jaar alsmede de prioriteiten die daaruit zijn afgeleid voor begrotingsjaar 2009. Verder wordt een samenstelling van het huidige gemeentebestuur en de portefeuilleverdeling binnen het college gepresenteerd. Uiteindelijk worden de begrotingssaldi voor de komende jaren gepresenteerd en een nadere analyse gegeven van de totstandkoming van deze saldi. Daarbij worden de aanpassingen in het bestaande beleid verder uitgesplitst. Tevens wordt aangeduid wat de financiële consequenties van het nieuwe beleid en de nieuwe investeringsprojecten zijn. Bovendien wordt het dekkingsplan nader uiteengezet. Om een juist inzicht in de financiële situatie te krijgen wordt ook stilgestaan bij de ontwikkelingen in de reservepositie van de gemeente. Verder worden zowel de nieuwe alsook de lopende investeringsprojecten in beeld gebracht. Afgesloten wordt met een overzicht van de zogenaamde (niet geraamde) p.m.-posten, ook wel te zien als het zogenaamde 'wensenlijstje'. De indeling van dit eerste deel is als volgt: 1. Strategie en bestuur 2. Prioriteiten 2009 3. Financiële positie.

Pagina 5 van 139

Pagina 6 van 139


Strategie en bestuur

2009 Begrotingsperspectief

In de programmabegroting wordt met name het beleid voor het komende begrotingsjaar neergezet. Dit beleid staat echter niet op zichzelf. Het vormt een voortvloeisel van een langere termijn visie. In deze langere termijn visie worden een aantal prioriteiten gesteld om de reeds geldende dan wel te verwachten specifieke problematiek van de gemeente het hoofd te bieden. In dit deel wordt deze langere termijn visie nader in beeld gebracht, samen met de samenstelling van het gemeentelijke bestuur alsmede de wijze waarop dit bestuur haar taken wil uitvoeren.

1.1.

Strategische visie

Het beleid voor de langere termijn is onlangs hernieuwd vastgelegd in de nieuwe strategische visie “Geef vorm aan Vaals”. Deze strategische visie geldt als absoluut kader voor het beleid van de komende 10-15 jaar, met als tijdshorizon het jaar 2020. De visie moet antwoord geven op de vraag wat we over een bepaalde tijd zouden willen zijn en willen bereiken. We focussen ons op de lange termijn en zetten ons toekomstig beleid in om richting 2020 onze visie te realiseren. De toekomstvisie hebben we in het onderstaande kader geformuleerd. VISIE: De gemeente Vaals anno 2020 is een aantrekkelijke woon- en leefgemeente, met een internationaal karakter dat met name op Aken georiënteerd is. De inwoners van onze gemeente merken duidelijk de voordelen van het leven in de “Euregio”. De dynamische leefgemeenschap bestaat uit een evenwichtig opgebouwde, zelfredzame en pluriforme bevolking, waarin de onderlinge verbondenheid groot is. De leefbaarheid van de gemeenschap en de aantrekkelijkheid van de woonomgeving wordt aangedreven door een sterke economische motor. Deze motor draait op de samenhang en kwaliteit van het unieke Drielandenpunt, het hoogwaardig buitengebied met aantrekkelijke kleine kernen en de monumentale historische kern met een attractief winkelcentrum. De toekomstvisie van Vaals is gericht op het waarborgen van de kwaliteit van de leefbaarheid van onze samenleving. Het streven is de gemeenschapszin te behouden. Wij zullen streven naar het versterken van de sociale cohesie. Daarbij hebben we een samenleving voor ogen, waarin zowel de zelfredzaamheid als ook de onderlinge samenhang groot is. We kiezen hierbij bewust voor een gedifferentieerde aanpak van de kernen Vaals, Vijlen en Lemiers, gezien de grote verschillen tussen deze drie kernen. Geredeneerd vanuit de voor Vaals kenmerkende geaccepteerde verscheidenheid is de samenleving gebaat bij een evenwichtige en multiculturele samenstelling. Dat betekent dat wij ons gaan inspannen voor het behouden en het aantrekken van jongeren en jonge gezinnen. Hiertoe is een goed vestigingsklimaat nodig alsmede het behoud en deels uitbouwen van het goede voorzieningenniveau. Wij moeten gebruik maken van de centrale ligging in de Euregio alsmede de ontwikkelingen die in de regio Aken (RWTH) als ook Avantis plaatsvinden. Dat betekent onder andere zorgen voor goede meertalige onderwijsvoorzieningen, het afstemmen van voorzieningen en vereenvoudigen van allerlei procedures voor “nieuwvestigers” en een betere integratie van onze nieuwe inwoners middels gerichte meertalige informatie. Er liggen kansen om een betere positionering van onze inwoners op de arbeidsmarkt te bewerkstelligen. Een aantrekkelijke woonomgeving kan ons streven naar het behouden en aantrekken van inwoners, en dus een goede leefbaarheid in de wijken, voor een belangrijk deel ondersteunen. Het is van belang de balans in het woningaanbod te herstellen en de woonomgeving op te waarderen. Daarbij staan kwaliteit en duurzaamheid voorop. In onze stadse kern kunnen de historische omgeving en een attractief winkelen verblijfscentrum een belangrijke kwaliteitsimpuls bieden. In het buitengebied dienen we vooral in te zetten op natuur- en landschapsherstel. De kwaliteit van de leefbaarheid en woonomgeving is gebaat bij een goed draaiende lokale economie. Onze kracht ligt in de toeristische kwaliteit van onze gemeente. Dankzij de vele bezoekers kunnen we een voorzieningenniveau voor onze inwoners overeind houden, dat anders voor een gemeente van onze omvang waarschijnlijk niet realistisch zou zijn. We zullen moeten investeren in de toeristische sector om de aantrekkelijkheid voor de langere termijn te waarborgen. Het doel daarbij is meer spreiding van bezoekers in de tijd en een hoger toeristisch bestedingenniveau. Verbeteren van de kwaliteit en de onderlinge samenhang is daarbij onze inzet. Vooral de ontwikkeling van het Drielandenpunt en de combinatie middels fysieke verbindingen van dit punt met het buitengebied en de historische kern biedt veel kansen. Pagina 7 van 139

De ambities van de gemeente Vaals De bovenstaande visie is kernachtig weergegeven. Aan deze kernachtige visie zijn diverse ambities gekoppeld, die een meer concrete vertaling van de visie vormen. Door het verwezenlijken van de ambities realiseren we - voorzover we daar als gemeente invloed op kunnen uitoefenen - het beeld dat we met deze toekomstvisie beogen. De ambities vormen een samenhangend geheel van beleidslijnen, waarbinnen de toekomstige plannen en projecten zich zullen bewegen om de visie waar te kunnen maken. Onderstaand wordt dit schematisch weergegeven.

Opwaardering woonomgeving kernen

AANTREKKELIJK WONEN T O E K O M S T V I S I E

LEEFBAARHEID

Evenwichtige bevolkingsopbouw

TOERISTISCHE KWALITEIT

Sfeervol winkelen verblijfscentrum

Sterke sociale cohesie

Unieke kwaliteit Drielandenpunt

Evenwichtig gebruik buitengebied

Positie op de arbeidsmarkt

Euregionale oriëntatie

Drieslag 3lpbuitengebiedhistorisch centrum bevolkingsopbouw

Uit dit schema blijkt de (noodzaak van de) onderlinge verbondenheid van onze toekomstplannen. Deze strategische visie vormt een integraal concept om de toekomst tegemoet te treden. Alle hierin verwoorde ambities zijn gericht op het instandhouden van de gemeenschapszin, zich uitend in een goede leefbaarheid van onze samenleving.

Pagina 8 van 139

1.2.

Gemeentebestuur

De samenstelling van het hoogste bestuursorgaan, de gemeenteraad, ziet er als volgt uit:

Gemeenteraad Vaals 2006-2010

Vrij & Onafhankelijk 2 zetels: mw. Van den Akker mw. Göttgens P.v.d.A. 2 zetels: mw. Verbeek dhr. Verbeek

C.D.A. 5 zetels: dhr. Coenen dhr. Van Vliet mw. Wilms mw. Jaegers dhr. vd Meij Burgerbelang 3 zetels: mw. Claessen dhr. Kleikers dhr. Delnoye

Groep Götz 1 zetel: Dhr. Götz

Groep Baltus 1 zetel: dhr. Baltus

V.V.D. 1 zetel: dhr. Kompier Griffier dhr. Ummels

Voorzitter burgemeester

Na de verkiezingen is een coalitie gevormd, te weten CDA – Burgerbelang – P.v.d.A. Vanuit deze coalitie zijn 3 wethouders (1 per fractie) door de raad benoemd, die samen met de burgemeester het college van burgemeester en wethouders vormen. Binnen dit college is de volgende portefeuilleverdeling tot stand gekomen. College van burgemeester en wethouders 2006-2010 Burgemeester: dhr. van Loo

Wethouder dhr. Jaegers

Wethouder dhr. Sterck

Wethouder dhr. Lux

Voorzitter

CDA

Burgerbelang

P.v.d.A.

Bestuur & Dienstverlening

Mens & Voorzieningen

Wonen & Verkeer

Werk & Economie

Algemene gemeentelijke belangen – Algemene coördinatie eenheid van beleid – Algemene kwaliteitszorg – Balie-dienstverlening – Communicatie en voorlichting – Burgerjaarverslag – Bovengemeentelijke samenwerking – Openbare orde en veiligheid – Rampenbestrijding – Brandweer – Sociale en fysieke veiligheid – Algemene juridische zorg – Plaatselijke verordeningen – Handhaving – Bovenregionale economische zaken – Bedrijfsvoering – Personeel en organisatie – Automatisering

Breed Welzijn - Onderwijs en Educatie – Sport – Speelgelegenheden – Volksgezondheid – Ouderen – Jongeren – Gehandicapten – Wijk- en buurtzaken Maatschappelijk en sociaalcultureel werk – Vrijwilligerswerk – Kunst en cultuur – Woonwagenzaken Vreemdelingenbeleid – Coördinatie beleidscyclus

Volkshuisvesting – Ruimtelijke Ordening – Leefbaarheid kernen – Plattelandsontwikkeling – Monumentenbeleid – Verkeer en vervoer inclusief CVV – Verkeersveiligheid – Openbare verlichting – Openbare werken – Milieu – Gemeentelijke eigendommen – Begraafplaatsen Watermanagement

Economische Zaken – Toerisme en recreatie – Evenementen – Grensoverschrijdende projecten – Markten en kermissen – Arbeidsmarktbeleid – Sociale zaken – Armoede-/minimabeleid – Financiën en belastingen Accountantscontrole

Pagina 9 van 139

Pagina 10 van 139

Prioriteiten 2009



Het beleid in deze begroting vormt een onlosmakelijk onderdeel van een meerjarig plan. In het vorige deel is reeds aangegeven dat er een lange termijn visie is ontwikkeld. Daarnaast geldt voor de middellange termijn ook het zogenaamde coalitieprogramma, het akkoord dat tussen een aantal politieke partijen na de laatste verkiezingen is bereikt en op grond waarvan het beleid voor de komende termijn gestalte moet gaan krijgen. In dit deel wordt ingegaan op de hoofdpunten van dit coalitieprogramma. Daarnaast worden de belangrijkste onderwerpen voor 2009 (zogenaamde prioriteiten) nader in beeld gebracht. Het programma dat de coalitie na de verkiezingen van 2006 heeft opgesteld is voor een groot deel gebaseerd op de strategische visie uit 2002 en biedt voldoende duidelijkheid betreffende de speerpunten van beleid voor de huidige raadsperiode 2006-2010. Inmiddels is via een uitgebreid interactief proces een herijking uitgevoerd van de strategische visie. Dit heeft geresulteerd in een nieuwe strategische visie, genaamd “Geef vorm aan Vaals”, met een tijdshorizon tot 2020. De ambities, die voortkomen uit deze strategische visie, zullen hun weerslag hebben op de lopende beleidsplannen van de gemeente Vaals. De ambities zullen nader uitgewerkt worden in concrete plannen en projecten. Voor een deel zijn er reeds in deze begroting plannen en projecten, voortkomende uit deze strategische visie, opgenomen (b.v. Centrumplan, buitengebied, Drielandenpunt, maar ook mantelzorg, vrijwilligers, aanvalsplan werkloosheid-uitstroombeleid). Voor een deel betreft dit intensivering van lopend beleid (WMO, uitstroombeleid), voor een deel ook zijn het nieuwe projecten, waarvan de impact (financieel en inhoudelijk) nog niet geheel duidelijk is. Wij willen er dan ook op wijzen dat een en ander in de loop van 2009 kan gaan leiden tot het verschuiven van prioriteiten (capaciteit) en inzet van financiële middelen. Ook een exacte planning is op dit moment nog niet te geven. In de bestuursrapportages zal hier uitgebreid op worden ingegaan en ruimte geboden worden om eventueel bij te sturen. In onderstaand overzicht worden de prioriteiten, voortkomend uit het coalitieprograma 2006 – 2010 weergegeven. Daarnaast wordt ook een eerste premature doorkijk van de nieuwe strategische visie naar concrete plannen gegeven. In onderstaand overzicht zijn de zogenaamde “bestuurlijke prioriteiten” oranje gearceerd. Coalitieprogramma 2006-2010

Projecten / Activiteiten

Stand van zaken eind 2008

Uitvoering 2009

MENS & VOORZIENINGEN Zorg voor jong en oud: stimuleren van de participatie van met name jongeren en ouderen in de samenleving, met aandacht voor de zorgbehoefte om die participatie te vergemakkelijken In overleg met buurtbewoners samenlevingsplekken maken waar jong en oud zich kunnen ontmoeten

Realiseren van twee Een eerste inventarisatie ontmoetingsplekken in heeft uitgewezen dat de de kern Vaals locatie speeltuin d'r Kinger Treff een goede locatie voor de 1e ontmoetingsplek zou zijn

Realisatie 1e ontmoetingsplek, parallel hieraan planvorming en daarna realisatie 2e ontmoetingsplek

In overleg met buurtbewoners veilige en toegankelijke speelplekken realiseren en onderhouden

Uitvoeren onderhouds/vervangingsplan speelterreinen

Continuering uitvoering onderhouds/vervangingsplan speelterreinen

Wederopbouwen relatie met Spuugh en verder ontwikkelen tot een jongerentrefcentrum / Organiseren van structureel overleg met jongeren

Professionele benadering risicojongeren met breed pakket van maatregelen

Plan wordt sinds begin 2007 uitgevoerd

Realisatie van een volledig draaiend jongerentrefcentrum

Op 1 maart 2008 is Proefperiode behelst de jongerentrefcentrum jaren 2008 en 2009 met Fraiche officieel onder andere een geopend. jaarlijkse, gemeentelijke bijdrage van € 19.500. Medio 2009 vindt een evaluatie plaats.

Realisatie Veiligheidshuis

Operationeel sinds 1 Continuering participatie dec. 2007. Daarnaast is in Veiligheidshuis er ook een (afspraken vooralsnog “Driehoeksoverleg Vaals voor 3 jaar) (gemeente, politie, jongerenwerker) gestart. Pagina 11 van 139

Coalitieprogramma 2006-2010 Wegwerken van onderwijsachterstanden

Realiseren Brede School als wijkvoorziening voor onderwijs, cultuur, ontspanning en sociale hulp



Opstellen en uitvoeren De regionale Educatieve Educatieve Agenda Agenda is gereed en met schoolbesturen vertaald in een lokale Educatieve Agenda Realisatie Brede School kern Vaals en uitbouw / doorontwikkeling naar Centrum voor Jeugd en Gezin

Uitvoering 2009 Uitvoeren lokale Educatieve Agenda

De Brede School is in Realisatie Centrum voor augustus 2007 in Jeugd en Gezin gebruik genomen door de scholen. V.w.b. het Centrum voor Jeugd en Gezin is een regionale visie opgesteld, die als basis voor het lokale plan dient.

Ouderen zo lang mogelijk actief in samenleving laten participeren via ontmoetingsprojecten en activiteiten

Vormgeven middels WMO en realisatie ontmoetingsplekken

Wordt opgepakt door uitvoeringsplan WMO 2008 (o.a. realisatie van boodschappendienst)

Actualiseren ouderenbeleid/omzetten in actieplan

Vormgeven middels WMO

Wordt opgepakt door Verdere uitvoering uitvoeringsplan WMO WMO => 2008 (o.a. realisatie van uitvoeringsplan WMO boodschappendienst) 2009 (programma tegen vereenzaming ouderen, boodschappendienst, toegankelijk maken bushaltes, toegankelijk maken gebouwen)

Onderzoeken of vrijkomende schoolgebouwen geschikt zijn voor ouderenactiviteiten

Vormgeven middels Opgepakt door opstellen accommodatiebeleid nota herijking gemeentelijke gebouwen

Verdere uitvoering WMO => uitvoeringsplan WMO 2009 (boodschappendienst, toegankelijk maken bushaltes, toegankelijk maken gebouwen)

Uitvoeren nota herijking gemeentelijke gebouwen

Actualiseren gezondheidsbeleid/omzetten in actieplan

Vormgeven middels lokale nota Volksgezondheid

Uitvoering lokale nota Volksgezondheid (vastgesteld in raad van 28 januari 2008) en bijbehorend uitvoeringsplan

Continuering uitvoering lokale nota Volksgezondheid

Voorzieningen voor WVG-geïndiceerden op kwalitatief hoger niveau brengen

Vormgeven middels WMO

Opgepakt door uitvoering van het uitvoeringsplan WMO 2008 => realisatie zorgwoningen (Wozoco), oprichten buurtplatforms

Verdere uitvoering WMO => uitvoeringsplan WMO 2009

Een (open) stijl van besturen waarin gemeente en inwoners zoveel en zo vroeg mogelijk samen nadenken over mogelijkheden en oplossingen als het gaat om beleid op het vlak van welzijn, zorg en voorzieningen.

Opzetten buurtplatforms en aansluitend opstellen en uitvoeren leefbaarheidsagenda's

De buurtplatforms in Vijlen en Lemiers zijn opgericht. Hetzelfde geldt voor de leefbaarheidsagenda's

Oprichten buurtplatforms (4) in Vaals en aansluitend opstellen en uitvoeren leefbaarheidsagenda's

Inzet vrijwilligers: mogelijk maken en ondersteunen van de inzet van vrijwilligers ten behoeve van het bevorderen van de participatie van diverse groepen in de samenleving alsmede ten behoeve van de zorg voor hulpbehoevenden Ontwikkelen van faciliteiten waardoor vrijwilligers hun werk (zorg) beter kunnen leveren, zoveel mogelijk opheffen van barrières vanuit gemeentelijke regelgeving, faciliteren bij bestuursondersteuning en deskundigheidsbevordering, onderzoeken mogelijke inzet van jongeren bij maatschappelijke stages

Vormgeven middels WMO (beleid t.b.v.vrijwilligers en mantelzorgers)

Opgepakt door uitvoering van het uitvoeringsplan WMO 2008 => onder andere organisatie van een vrijwilligersdag.

Verdere uitvoering WMO => uitvoeringsplan WMO 2009 (nulmeting vrijwilligersondersteuning en afgestemde acties, maatschappelijke stages, vrijwilligersdag)

Pagina 12 van 139

Coalitieprogramma 2006-2010



Uitvoering 2009

Cultureel verenigingsleven (cultuur en sport): ondersteunen van bestuur en leden van verenigingen In subsidiebeleid nadruk leggen op stimuleren activiteiten ten bate van de hele gemeenschap

Vormgeven middels nieuwe Subsidieverordening Welzijn

Nieuwe Subsidieverordening vastgesteld in de raad van 17 december 2007.

Opstellen gemeentelijk cultuurbeleid met prioriteiten, waarbij ondersteuning publieke initiatieven

Vormgeven middels nota Cultuurbeleid

Opgeschort door de raad.

BOS-project

BOS-project loopt sinds 2006 en heeft tal van jongeren - ook niet sportende - kennis laten maken met verschillende sporten en sportverenigingen.

Instellen fonds

De gemeenteraad heeft op 22 mei 2008 ingestemd met de vorming van een uniformenfonds

Ontwikkelen stimuleringsprogramma's om doelgroepen kennis te laten maken met cultuur/sportverenigingen

Financieel ondersteunen grote investeringen verenigingen

BOS-project loopt nog door t/m 2009

WONEN & VERKEER Volskhuisvesting: aanbod woningen beter afstemmen op de diverse doelgroepen ten einde mensen te binden aan Vaals Realisatie woningbouw Von Clermontpark, EschbergNoord en Brede School (meer levensloopbestendige woningen i.v.m. vergrijzing)

Uitvoering door projecten Von Clermontpark en Eschberg Noord

Bouwwerkzaamheden Onder andere uitvoering bij het project Von bouwwerkzaamheden Clermontpark in commerciële ruimtes uitvoering. De Wozoco met bovenliggende is eind augustus 2008 appartementen en de opgeleverd. parkeergarage. Voor wat betreft Eschberg Noord is de Wolfskoele gesloopt en zijn de “vrije kavelwoningen” in de verkoop gegaan.

Voorrang aan afronden bestemmingsplannen Vijlen en Lemiers

Opstellen bestemmingsplannen Vijlen en Lemiers

Het bestemmingsplan Lemiers is op 3 maart 2008 vastgesteld; vaststelling van het bestemmingsplan Vijlen door de raad is voorzien voor de raad van december 2008.

Planvoorbereiding en uitvoering woningbouw Vijlen en Lemiers

De raad heeft op 23 juni 2008 ingestemd met de planvoorbereiding woningbouw Vijlen en Lemiers

Bouwwerkzaamheden “vrije kavelwoningen” en “projectwoningen”.

Start bouwwerkzaamheden voorzien voor medio 2009.

Leefomgeving: verhogen leefbaarheid van de directe woonomgeving en de duurzaamheid van het buitengebied In samenwerking met buurtbewoners groen en openbare ruimte aanleggen en onderhouden

Uitvoering Groenreconstructies aan Groenreconstructies de Noot en Heuvel (aan de Noot, Heuvel, uitgevoerd, park park Bloemendal) Bloemendal wordt in het najaar van 2008 opgepakt.

Pagina 13 van 139


Projecten / Activiteiten Herinrichting plein Vijlen

Aanbrengen evenwicht tussen beschermen natuur en landschap enerzijds en gebruik buitengebied door toerisme en recreatie anderzijds


Uitvoering 2009

Uitvoering werkzaamheden in het najaar van 2008, oplevering in december. |

Opstellen Groenstructuurplan

Sinds begin 2008 wordt Bespreking en aan het vaststelling van het Groenstructuurplan Groenstructuurplan door gewerkt. Een van de de raad is voorzien voor tussenstappen – de het voorjaar van 2009. groenvisie – is vrijwel Vervolgens uitwerking in gereed. in beheersplannen en ontwikkelingsplannen

Opstellen bestemmingsplan Buitengebied

Ontwerp Na volgen formele bestemmingsplan procedure buitengebied is eind (terinzagelegging) kan 2008 gereed. vaststelling door de raad naar verwachting medio 2009 plaatsvinden.

Opstellen en uitvoeren Integraal handhavingsUitvoering handhavingsprogramma programma is gereed en handhavingsprogramma wordt uitgevoerd.

Preventie centraal stellen in milieubeleid/verruiming mogelijkheden milieupark

Opstellen en uitvoeren gemeentelijk monumentenbeleid

Proces van “aanwijzen gemeentelijke monumenten” wordt eind 2008 afgerond

Uitvoering monumentenbeleid

Verbeteren score duurzaamheidsmeter

Eind 2006 is plan van aanpak duurzaamheid door de raad vastgesteld. Uitvoering maatregelen plan van aanpak loopt.

Uitvoering maatregelen plan van aanpak.

Opstellen en uitvoeren nieuwe milieubeleidsvisie

Milieubeleidsvisie “nieuwe stijl” voor de periode 2009 – 2013 is vrijwel gereed => bespreking / vaststelling door de raad voorzien voor de raad van december

Uitvoeren nieuwe milieubeleidsvisie (o.a. opstellen klimaatbeleidsplan)

Realisatie nieuwe milieupark/werf

Medio 2007 is de nieuwe gemeentewerf gerealiseerd

Realisatie vrijliggend fietspad Mamelisserweg

Uitvoering in het najaar van 2008

Aanpak verkeersoverlast: aandacht voor bereikbaarheid en verkeersveiligheid Aandacht voor de verkeersveiligheid

Aanpakken verkeersproblematiek Maastrichterlaan

Opstellen en uitvoeren Plan opgesteld en plan Verkeersprioriteiten vastgesteld door de raad 2008-2011 op 7 april 2008. Uitvoering voor 2008 geplande projecten verloopt voorspoedig.

Uitvoeren projecten uit het plan Verkeersprioriteiten voor het jaar 2009.

Besluitvorming en In de raad van 17 planvoorbereiding inzake december 2007 heeft de aanleg Randweg Noord raad afgezien van de aanleg van de Randweg

Besluitvorming over de plannen “maatregelen Maastrichterlaan” is voorzien voor het

Pagina 14 van 139



Stand van zaken eind 2008 Noord => vervolgens focus op treffen van maatregelen Maastrichterlaan

Zorgen dat de kernen bereikbaar blijven met openbaar vervoer

Overleg met provincie

Uitvoering 2009 voorjaar van 2009 => uitvoering in het jaar 2011

Overleg met de provincie heeft plaatsgevonden, echter beperkte, concrete resultaten.

WERK & ECONOMIE Sociale activering minima: bevorderen uitstroom en sociale activering Stille armoede gerichter opsporen en aanpakken, waar nodig hulp organiseren via serviceloket en dienstverlening aan huis

Bijstandsgerechtigden intensief begeleiden richting sociale activering en vrijwilligerswerk, aanpak van misbruik van sociale voorzieningen en ontduiken verplichtingen

Opstellen en uitvoeren Armoedebeleid inclusief armoedebeleid (o.a. concrete maatregelen middels WMO-loket) (o.a. schoolkostenfonds) is op 23 juni 2008 vastgesteld door de raad.

Continuering uitvoering armoedebeleid

Opstellen en uitvoeren Op 23 juni 2008 heeft de uitstroombeleid raad de kaders voor (gerelateerd aan WMO uitstroombeleid en nota Econ. Structuur) vastgesteld. De vertaling naar een nota met concrete maatregelen is vrijwel gereerd (bespreking / vaststelling door de raad is voorzien voor de raad van december)

Uitvoeren nota uitstroombeleid

Toeristisch product: verbeteren en verbreden van het toeristisch product Aandacht voor kwaliteit van verblijfsaccommodaties, waar mogelijk verbreding van het toeristisch product, onderzoek naar mogelijkheden voor een betere wisselwerking tussen bezoek Drielandenpunt en centrum Vaals, bevorderen extensief medegebruik recreatiemogelijkheden in het buitengebied, uitbreiden van de samenwerking met Duitse en Belgische toeristenbureaus, een actieve rol als gangmaker bij het ontwikkelen van toeristische mogelijkheden

Uitvoering uitvoeringsprogr. T&R 2005-2010

Het uitvoeringsprogr. T&R 2005-2010 is vrijwel geheel uitgevoerd, behoudens het project “websites kleinschalige verblijfsaccommodaties”.

Opstellen projectplan Euregionale Grenzenr. en vervolgens uitvoering

Vanaf begin 2008 worden de 5 deelprojecten uit het project Euregionale Grenzenroute uitgevoerd. Uitvoering verloopt voorspoedig.

Continuering uitvoering.

Opstellen en uitvoeren Kadernota Economische nota Economische Structuur is op 23 juni Structuur 2008 vastgesteld. De vertaling hiervan naar een nota met concrete acties is vrijwel gereed (bespreking en vaststelling van de nota Economische Structuur is voorzien voor de raad van december))

Uitvoeren nota Economische Structuur

Economie: verhogen attractiviteit van het winkelgebied en het bedrijventerrein Winkelgebied als kloppend hart van de gemeentelijke economie attractief en toegankelijk maken/houden

Pagina 15 van 139


Bevorderen vestigingsmogelijkheden kleinere serviceverlenende bedrijven in Vaals-Noord

Stimuleren duidelijke link en relatie tussen evenementen en economische effecten



Uitvoering 2009

Uitvoeren nota Ondernemings-klimaat (Nieuwe benchmark ondernemingskl.)

De benchmark ondernemingsklimaat 2007 heeft een overwegend positief beeld laten zien.

Continuering uitvoering nota Ondernemingsklimaat (onder andere bedrijvenbezoekprogramma)

Revitaliseringsstudie bedrijventerrein Selzerbeeklaan

De raad heeft in de vergadering van 17 december 2007 besloten de revitaliseringsstudie Selzerbeek te schrappen.

Actualisatie evenementenbeleid

Actualisatie van het evenemtenbeleid heeft plaatsgevonden (geïntegreerd in de nieuwe Subsidieverordening)

Faciliteren spraakmakende evenementen.

In de jaarlijkse begrotingsspecial wordt aangegeven welke projecten (uitvoering) en (opstellen van) beleidsnota's interactief wordt opgepakt.

Continuering ingezette pad middels begrotingsspecial,

BESTUUR & DIENSTVERLENING Bestuur: bevorderen interactiviteit met burgers en effectieve samenwerking Burgers zo vroeg mogelijk en structureel betrekken bij het beleidsvormingsproces, communicatie vanuit gemeente intensiever en gerichter op burgers

Lijst interactieve projecten en beleidsnota's (infoblad) Opstellen plan interactieve beleidsvorming

Adviesraden omvormen tot denktanks en sparringpartners van de gemeente

Vormt onderdeel van evaluatie Subsidiebeleid

Gemeenteraad zal meer naar buiten toe treden

Werkbezoeken / De gemeenteraad treedt discussiebijeenkomsten veelvuldig naar buiten => Randweg Noord, Strategische visie, Brede School

Noodzaak tot (eu-)regionale samenwerking, gericht op verbetering van de dienstverlening aan de burgers

Samenwerking op het vlak van bedrijfsvoering (belastingen, personeelszaken)

Inrichten interactieve beleidsvorming via internet (website)

Een en ander is meegenomen bij de nieuwe Subsidieverordening => hier zijn in overleg met de adviesraden besluiten over voortbestaan of omvorming genomen.

Bestuurlijk proces opgestart tot uitbreiding samenwerking met Gulpen-Wittem en Valkenburg.

Continuering ingezette pad.

Na besluitvorming gemeenteraden uitwerken nauwere samenwerking Vaals, Gulpen-Wittem en Valkenburg.

Nadere afstemming met Aken en Plombières inzake (wegnemen) belemmeringen weten regelgeving. Openbare orde en veiligheid: vergroten van het (subjectief) veiligheidsgevoel binnen de directe woonomgeving Aanpak drugsverkoop vanuit woonhuizen, samen met politie meer aandacht voor geweld in de samenleving, met name huiselijk geweld, via regelmatige schouwen inzicht in aanpak van inbreuken op veiligheidsgevoel

Uitvoeren Veiligheidsplannen (Veiligheidshuis, project BAGC e.d) 2007-2010

Uitvoeren van de Veiligheidsplannen verloopt voorspoedig (Veiligheidshuis, woonkernschouwen, project BAGC e.d)

Continuering uitvoering Veiligheidsplannen

Pagina 16 van 139

Coalitieprogramma 2006-2010 Afstemmen positie vrijwillige brandweer en brandweerkazerne op regionale visie/ontwikkelingen



Uitvoering 2009

Regionalisering brandweer (1 brandweerkorps in ZuidLimburg)

De raad van Vaals heeft op 3 maart 2008 ingestemd met de regionalisering van de brandweer per 1/1/2009. Een oplossing voor de verouderde brandweerkazerne wordt gezocht in een gezamenlijk trajekt met de buurgemeenten Simpelveld, GulpenWittem en de regionale brandweer.

Start (1/1/2009) regionale brandweer

Opstellen en uitvoeren dienstverleningsconcept

Vanaf begin 2008 wordt Continuering uitvoering gewerkt aan de dienstverleningsconcept uitvoering van het (opstellen dienstverleningsconcept kwaliteitshandvest => (integratie tot één servicenormen, gemeentewinkel) doorontwikkeling WMOloket en dergelijke).

Dienstverlening: kwaliteit voor de klant centraal stellen Bereikbaarheid van de gemeente verbeteren, interne stroomlijning van informatie voor burgers, waardoor doorverwijzingen worden voorkomen

Realisatie BAG Voorbereidende (Basisregistratie werkzaamheden t.b.v. Adressen en Gebouwen) het operationeel zijn van de BAG per 1/7/2009 vorderen gestaag => Basisregistratie Adressen inmiddels gereed Doorontwikkeling website tot een actueel, attractief en toegankelijk informatiepunt, aanbod van gemeentelijke producten via internet

Uitbreiden interactiviteit website (en productaanbod)

Eind 2008 is projectplan onder ander bevattend maatregen inzake uitbreiden interactiviteit website en productaanbod gereed.

Afrondende werkzaamheden t.b.v. implementatie Basisregistratie Adressen en Gebouwen. Verbreding tot overkoepelend EGEM-project. Uitvoeren projectplan

De (oranje gearceerde) bestuurlijke prioriteiten zullen, met name via de bestuursrapportages, nauwlettender dan andere beleidsonderwerpen gevolgd worden.

Pagina 17 van 139

Onderstaand wordt een eerste premature doorkijk van de nieuwe strategische visie gegeven, waarbij tevens getracht wordt inzicht te geven omtrent de nieuwe manier van werken. Ambities strategische visie 2020

Lopend beleid

Uitwerking ambities strategische visie via het vormen van strategische allianties (onder andere door middel van intentieovereenkomsten)

Opzetten buurtplatforms en aansluitend opstellen en uitvoeren leefbaarheidsagenda's

Gebruiken buurtplatforms als verlengstuk tussen burger en bestuur, het faciliteren van (culturele) activiteiten enz.

Leefbaarheid Bevorderen van een sterke sociale cohesie => stimuleren onderlinge betrokkenheid, ondersteunen zelfredzaamheid in de samenleving, ondersteunen vrijwilligers en mantelzorgers, ontwikkelen maatschappelijk ondernemerschap

Doorontwikkeling Brede School IOK vorming en ontwikkeling jeugd tot Centrum voor Jeugd en Gezin

Plan van aanpak participatie mantelzorgers en vrijwilligers (prestatieveld 4 van de WMO) op basis van nulmeting opstellen en uitvoeren

IOK participatie in mantelzorg en vrijwilligerswerk

Bevorderen deelname ouderen, gehandicapten aan de samenleving (realisatie zorgwoningen, boodschappendienst, toegankelijk maken gebouwen)

IOK zorg

IOK maatschappelijk ondernemen Focus op een evenwichtige bevolkingsopbouw => zorgen voor kwalitatief goede voorzieningen, zorgen voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat, aantrekken jonge inwoners / gezinnen

Opwaarderen woonomgeving kernen (Von Clermontpark, woningbouw Vijlen e.d.)

IOK centrumplan (opstellen gebiedsontwikkelingsplan voor het centrum)

Verbeteren voorzieningen op vlak van kinderopvang en bieden van meertalige onderwijsvoorzieningen (IOK meertalig onderwijs)

Plan van aanpak Vaals “krimpproof”(monitor ontwikkeling sociale gegevens) Focus op de Euregionale oriëntatie => internationale scholing en vorming, verbeteren integratie nieuwkomers

IOK meertalig onderwijs

Introductieprogramma nieuwe inwoners Verbeteren positie inwoners op de arbeidsmarkt => actieve benadering Duitse arbeidsmarkt, vergroten economische zelfstandigheid van de inwoners)

Uitvoeren nota armoedebeleid (schoolkostenfonds, participatiefonds)

IOK aanvalsplan armoedebestrijding

Uitvoeren nota uitstroombeleid (instroombeperkende en uitstroomgerichte maatregelen)

IOK aanvalsplan arbeidsmarkt / uitstroom

Uitvoeren nota Economische IOK aanvalsplan arbeidsmarkt / uitstroom Structuur (creëren van nieuwe werkgelegenheid, gebruik maken van de kansen die Aken biedt, investeren in horeca, toerisme en recreatie)

Pagina 18 van 139

Ambities strategische visie 2020

Lopend beleid

Uitwerking ambities strategische visie via het vormen van strategische allianties (onder andere door middel van intentieovereenkomsten)

Aantrekkelijk wonen Opwaardering woonomgeving kernen => evenwichtigere woningvoorraad, meer de historische omgeving van Vaals benadrukken

Creëren van een sfeervol winkelen verblijfscentrum => creëren looproute's winkels en pleinen, ontwikkelen kwalitatief winkelcentrum, aantrekken verblijfsaccommodaties

Uitvoeren projecten zoals Von IOK centrumplan (opstellen Clermontpark, woningbouw Vijlen gebiedsontwikkelingsplan voor het en Eschberg Noord) centrum) Uitvoeren gemeentelijk monumentenbeleid

Historisch karakter van Vaals – o.a. de monumenten – benadrukken door deze te verbinden door pleinen, looproute's.

Uitvoeren maatregelen Maastrichterlaan

IOK centrumplan (opstellen gebiedsontwikkelingsplan voor het centrum)

Ontwikkelen pleinenstructuur. Evenwichtig gebruik buitengebied => natuurontwikkeling en landschapsherstel, verminderen / reguleren verkeersdruk

IOK buitengebied (opstellen gebiedsontwikkelingsplan voor het buitengebied)

Verkeersplan buitengebied met toename fietsen wandelmogelijkheden Toeristische kwaliteit Focus op unieke kwaliteit Drielandenpunt => omvorming van Drielandenpunt tot prachtig park voor recreatie en toerisme

Verbinden Drielandenpunt met buitengebied en historisch centrum Vaals => realisatie van een uitnodigende fysieke verbinding

IOK Drielandenpunt (opstellen gebiedsontwikkelingsplan voor het Drielandenpunt) => samenhang met IOK buitengebied en IOK centrumplan v.w.b. de realisatie van de fysieke verbinding tussen Drielandenpunt, buitengebied en historisch centrum Vaals. Euregionale 2008 (deelproject 'opwaarderen Drielandenpunt')

IOK Drielandenpunt (opstellen gebiedsontwikkelingsplan voor het Drielandenpunt) => samenhang met IOK buitengebied en IOK centrumplan v.w.b. de realisatie van de fysieke verbinding tussen Drielandenpunt, buitengebied en historisch centrum Vaals.

De ambities uit de strategische visie 2020 worden de komende tijd nader vertaald naar opgaven en daaraan te koppelen plannen en projecten (financiën en capaciteit). Deze doorvertaling in een zogenaamd “uitvoeringsplan” zal begin 2009 gereed zijn en dan ook besproken worden met de raad. Voor wat betreft de kern Vaals, het buitengebied en Drielandenpunt is deze exercitie al reeds iets verder gevorderd. Derhalve zijn deze prioriteiten ook reeds concreet in deel 2 Programmaplan van deze begroting opgenomen.

Pagina 19 van 139

Pagina 20 van 139


Financiële positie


In de voorgaande onderdelen is ingegaan op de inhoudelijke beleidsonderwerpen voor de komende tijd. Het gaat hier om de prioriteiten uit de begroting 2009. In deel 2 van deze begroting (het programmaplan) zullen de diverse programma's nader worden belicht, met elk hun financiële impact. Financieel gezien kan deze begroting voor het jaar 2009 en volgende jaren middels onderstaand overzicht in beeld worden gebracht. Programmabegroting 2009-2012 Programma's

Lasten 2009

Baten 2009

Saldo 2009

Saldo 2010

Saldo 2011

Saldo 2012

Mens & Voorzieningen

-5.758.000

645.000

-5.113.000

-4.896.000

-5.106.000

-4.817.000

Wonen & Verkeer

-7.321.000

4.319.000

-3.002.000

-3.677.000

-3.643.000

-3.648.000

Werk & Economie

-8.841.000

7.840.000

-1.001.000

-926.000

-825.000

-823.000

Bestuur & Dienstverlening

-3.059.000

176.000

-2.883.000

-2.756.000

-2.802.000

-2.659.000

-24.979.000

12.980.000

-11.999.000

-12.255.000

-12.376.000

-11.947.000

-2.670.000

14.772.000

12.102.000

12.146.000

12.429.000

12.045.000

Begrotingssaldi 2009-2012

103.000

-109.000

53.000

98.000

Subtotaal programma's Financiering/Alg.dekkingsmidd.

Om voorafgaand een breder inzicht te krijgen in de financiële omvang van deze begroting en de positie van de gemeente, zullen hierna een aantal financiële aspecten van deze begroting op hoofdlijnen nader worden belicht.

3.1.

Begrotingsruimten 2009-2012

De begrotingsruimte is het positieve resultaat tussen de geraamde baten en de geraamde lasten. Indien er meer inkomsten dan uitgaven zijn is er sprake van begrotingsruimte, andersom van een begrotingstekort. In 2009 is sprake van begrotingsruimte. Onderstaand overzicht geeft een inzicht in de begrotingsruimten van deze (meerjaren)begroting, alsmede de totstandkoming daarvan, geredeneerd vanaf de kadernota 2009. Bij het lezen van onderstaande overzichten moeten de cijfers als volgt gelezen worden: – cijfer met een minteken betreft oftewel een stijging van de lasten (bijvoorbeeld meerlasten bibliotheek) danwel een daling van de baten; – cijfer met geen teken betreft oftewel een daling van de lasten (bijvoorbeeld minderlasten CVV) danwel een stijging van de baten. Begrotingsruimten Begrotingssaldi kadernota 2009 (incl. dekkingsplan)

2009

2010

2011

-26.000

--161.000

-87.000

2012

Mutaties als gevolg van voortzetten bestaand beleid

121.000

87.000

204.000

Mutaties wettelijke ontwikkelingen

-158.000

-35.000

-39.000

-63.000

-109.000

78.000

151.000

-13.000

-53.000

-83.000

-116.000

-304.000

-162.000

-5.000

35.000

407.000

53.000

58.000

63.000

103.000

-109.000

53.000

98.000

“Ruimte voor nieuw beleid” Invulling nieuw beleid: meerkosten nieuwe beleidskeuze's kapitaallasten nieuwe investeringsprojecten Af te dekken begrotingstekorten Dekkingsplan

Begrotingsruimten

-228.000

Pagina 21 van 139

3.2.

Analyse begrotingsruimten

Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de totstandkoming van de uiteindelijke begrotingsruimten beïnvloed wordt door enerzijds mutaties als gevolg van reeds gekozen (bestaand) en wettelijk beleid en anderzijds door de invulling van nieuw beleid. Om een financieel verantwoorde begroting te kunnen presenteren is uiteindelijk een dekkingsplan noodzakelijk. Onderstaand worden de diverse aspecten nader toegelicht. Bestaand beleid

2009

2010

2011

-28.000

-28.000

-28.000

7.000

7.000

Meerlasten muziekonderwijs

-10.000

-10.000

-10.000

Minderlasten CVV (gratis zones geïndiceerden)

10.000

10.000

10.000

11.000

11.000

11.000

-45.000

-62.000

-8.000

-8.000

2012

Mutaties Mens & Voorzieningen: Meerlasten bibliotheek Minderlasten orgel Kopermolen

Mutaties Wonen & Verkeer: Minderlasten welstandstoezicht / bestemmingsplannen Meerlasten openbaar groen (Von Clermontpark e.d.) Meerlasten onderhoud wegen (Von Clermontpark) Verkeersveiligheid => aanschaf verkeersteller

-6.000

Verkeersveiligheid => nieuw plan verkeersprioriteiten

-20.000

Minderlasten uitvoering plan openbare verlichting

21.000

Minderlasten verkeersprioriteiten 2004-2007 (aframing kredieten) Minderlasten Randweg Noord (aframing krediet)

10.000

10.000

10.000

31.000

31.000

31.000

Toegankelijk maken bushaltes

20.000

20.000

Minderlasten verkeersprioriteiten 2008-2011 (aframing kredieten)

11.000

24.000

38.000

Parkeerbaten (parkeergarage per 1/7/2009 operationeel)

80.000

Mutaties Werk & Economie: Inkomensdeel WWB (aanpassing beschikking SZW)

-11.000

-11.000

85.000

Meerbaten toeristenbelasting

10.000

17.000

23.000

Meerlasten onderhoud website / infobladen

-10.000

-10.000

-10.000

Meerlasten automatisering (o.a. releasemanagement en Egem)

-26.000

-38.000

-20.000

9.000

74.000

78.000

Meerbaten interne rente

35.000

19.000

18.000

Diverse overige effecten:

-15.000

14.000

30.000

121.000

87.000

204.000

Mutaties Bestuur & Dienstverlening:

Meerbaten OZB (o.a. Von Clermontpark)

Meerkosten bestaand beleid

De belangrijkste mutaties (qua financiële omvang) inzake het bestaande beleid zijn: • meerlasten bibliotheekwerk ad € 28.000, vanwege hogere huisvestingslasten in de Brede School (€ 15.000) en regionaal bibliotheekwerk (€ 11.000); • minderlasten CVV ad € 10.000 betreft geen aanpassing van de regeling (240 gratis zones voor geïndiceerden), maar een aanpassing naar de werkelijke cijfers van de afgelopen jaren; • meerlasten openbaar groen / onderhoud wegen => het betreft hier een toename van het onderhoud (met name openbaar groen) door een aanzienlijke verhoging van het areaal door de afronding van de projecten Von Clermontpark, Eschberg Noord en herinrichting Mergelland Oost (toename bermen => maaibeheer); • incidentele meeropbrengsten parkeerbaten ad € 80.000 is het gevolg van het later operationeel zijn van de parkeergarage, namelijk 1/7/2009 in plaats van 1/1/2009 => de jaarlijkse kosten (huur, beheer e.d.) gemoeid met de parkeergarage bedragen € 267.000 en de jaarlijkse opbrengsten € 116.000 -> een negatief saldo van € 151.000. Als gevolg van het later operationeel zijn van de parkeergarage in 2009 (1/7/2009) wordt dit negatieve saldo gehalveerd tot € 75.000 -> dus een incidenteel positief verschil van € 76.000; Pagina 22 van 139

•

• •

een aanpassing van de beschikking van het ministerie van SZW voor wat betreft het inkomensdeel WWB resulteert in een positief verschil van € 85.000 => de bijdrage van het Rijk stijgt met € 110.000; in 2009 en 2010 heeft dit een negatief effect als gevolg van een navenant hogere daling van de aanvullende uitkering (hardheidsclausule), in 2011 e.v.j. heeft dit een positief effect van € 85.000 aangezien de aanvullende uitkering in deze jaren slechtst € 25.000 (€ 110.000 -/- € 25.000 => € 85.000) bedroeg; minderlasten verkeersprioriteiten als gevolg van aframing van het krediet van € 1.000.000 tot € 643.000; meerlasten automatisering als gevolg van onderhoudslasten EGEM-software en releasemanagement.

Wettelijke ontwikkelingen

2009

2010

2011

Meerlasten leerlingenvervoer (als gevolg van meer zogenaamde “maatwerkritten”)

-9.000

-9.000

-9.000

CVV (consequenties begroting 2009 Omnibuzz)

-6.000

-13.000

-17.000

-13.000

-13.000

-13.000

-158.000

-35.000

-39.000

2012

Mutaties Mens & Voorzieningen:

Mutaties Wonen & Verkeer: Meerlasten invoering Wabo (omgevingsvergunning)

-70.000

Meerlasten inzake actualiseren bestemmingsplannen (Von Clermontpark, Eschberg Noord en Selzerbeek)

-50.000

Meerlasten inzake actualiseren geluidsniveaukaarten

-10.000

Mutaties Bestuur & Dienstverlening: Meerlasten vastgoed (onderhoud BAG-applicaties)

Meerkosten wettelijke ontwikkelingen

De meerlasten wettelijke ontwikkelingen zijn in 2009 incidenteel hoog als gevolg van de invoering van de Wabo en het actualiseren van bestemmingsplannen. Zoals te lezen valt bij het dekkingsplan, worden deze incidentele lasten voor 2009 afgedekt uit reserves.

Nieuw beleid

2009

2010

2011

2012

-10.000

-42.000

Nieuw beleid: Milieubeleid (opstellen klimaatbeleidsplan en beleidsvisie externe veiligheid)

-20.000

Regionale samenwerking

-100.000

Ontwikkelen / uitvoeren strategische visie

-108.000

Nieuwe investeringsprojecten: Maatregelen Maastrichterlaan (2011: € 452.000) Toegankelijk maken bushaltes

-1.000

-9.000

-16.000

-16.000

Overkapping koel Vijlen

-1.000

-7.000

-7.000

-7.000

Behoud oudste gebouw van Vaals (Sankt Tolbert)

-2.000

-7.000

-7.000

-7.000

Opzetstrooier gladheidsbestrijding

-3.000

-3.000

-3.000

Multicar buitendienst

-3.000

-3.000

-3.000

Sproeiinstallatie buitendienst

-1.000

EGEM

-2.000

-17.000

-30.000

-30.000

Verhoging krediet Mamelisserweg

-7.000

-7.000

-7.000

-7.000

-241.000

-53.000

-83.000

-116.000

Meerkosten nieuw beleid

Er is sprake van relatief weinig nieuw beleid. Dit laatste is ook naar voren gekomen bij de kadernota 2009. Bij de diverse programma's (zie deel II Programmaplan) liggen nog aanzienlijke opgaven in het verschiet om het coalitieprogramma te realiseren.

Pagina 23 van 139

Dekkingsplan

2009

2010

2011

2012

21.000

21.000

21.000

21.000

24.000

24.000

24.000

24.000

4.000

8.000

13.000

18.000

407.000

53.000

58.000

63.000

Ombuigingen/bezuinigingen bestaand beleid: CVV onderbrengen in WMO Kostendekkend maken tarieven: Leges bouwvergunningen Incidentele inzet gemeentelijke reserves: Inzet algemene reserve t.b.v. invoering Wabo

70.000

Inzet reserve milieu t.b.v. opstellen klimaatbeleidsplan

30.000

Inzet reserve bestemmingsplannen t.b.v. opstellen bestemmingsplannen Von Clermontpark e.d.

50.000

Inzet algemene reserve t.b.v. regionale samenwerking

100.000

Inzet reserve strategisch ontwikkelingsfonds t.b.v. ontwikkelen / uitvoeren strategische visie

108.000

Belastingverhogende maatregelen: Parkeervergunningen

Dekkingsplan

Gezien de af te dekken begrotingstekorten (met name in 2009) is een dekkingsplan noodzakelijk. Bij dit dekkingsplan wordt alvorens de 'last bij de burger neer te leggen (belastingverhogende maatregelen)' financiële ruimte gecreëerd door ombuigingen / taakstellingen, het kostendekkend maken van tarieven en de incidentele inzet van reserves. Op basis van doorrekeningen is er in 2009 een beleidsruimte op het WMO-budget van ongeveer € 160.000. Dit wordt vooral veroorzaakt door de stijging van de WMO-rijksbijdrage (zie kadernota 2009: € 85.000). Derhalve worden de lasten gemoeid met de CVV gratis zones geïndiceerden ingepast in het WMO-budget. Hierna resteert nog een aanzienlijke beleidsruimte voor de uitvoering van het uitvoeringsplan WMO. De gemeente Vaals brengt momenteel een legestarief bouwvergunningen van 1,9 % van de bouwkosten in rekening. Dit is geen kostendekkend legestarief. In de provincie Limburg bedraagt dit legestarief gemiddeld 2,2 – 2,3 % van de bouwkosten en in Nederland gemiddeld 2,3 – 2,4 % van de bouwkosten. Derhalve wordt in deze begroting het legestarief bouwvergunningen verhoogd van 1,9 % van de bouwkosten tot 2,2 % van de bouwkosten. Voor wat betreft de aanwending van de reserves wordt verwezen naar de meerlasten wettelijke ontwikkelingen en nieuw beleid. In de begroting 2008 is afgesproken de parkeertarieven te verhogen tot € 1,= per uur ingaande 1/1/2009 ten behoeve van een budgettair neutrale exploitatie van de parkeervoorzieningen in Vaals alsook het creëren van financiële ruimte voor een sluitende begroting. Aansluitend hierop worden in deze begroting de tarieven voor parkeervergunningen en ontheffingen jaarlijks met 10 % verhoogd.

Pagina 24 van 139

3.3.

Categoriale begroting 2009

Naast een zicht op de lasten en de baten per programma kan de begroting ook weergegeven worden middels een indeling in zogenaamde categorieën. Onderstaand overzicht geeft deze indeling weer. Categoriale begroting 2009

Absoluut (bedragen)

Kostencategoriën

Inkomstencategoriën

Salarissen en sociale lasten

4.905.000 Rijksbijdragen:

Kapitaallasten (rente/afschrijv.)

alg. uitkering gemeentefonds

10.327.000

2.876.000 compensatie bijstandsuitker.

6.583.000

Inkoop goederen: onderhoudskosten

1.553.000

kosten inzake afval en riool

1.187.000

inhuur personeel (brandweer)

246.000

verzekeringen

84.000

materiaal, werkzaamheden

128.000

overige rijksbijdragen

147.000 17.185.000

Gemeentelijke belastingen:

67.000

energiekosten

bijdragen jeugdgezondheidszorg

1.892.000

onroerende zaakbelastingen

1.130.000

afvalstoffenheffing

1.385.000

rioolretributies

1.093.000

toeristenbelasting 5.029.000 bevolkingsleges

Subsidies en bijdragen: bijdragen aan instellingen subsidies aan verenigingen e.d.

bouwleges en gebruiksvergun. 1.569.000

Parkeeropbrengsten

244.000

overige heffingen

712.000 147.000 91.000 733.000 70.000

1.813.000

5.361.000

Sociale voorzieningen/zorg: bijstandsuitkeringen voorzieningen WMO (ex WVG) WMO-zorgvoorzieningen

8.255.000

Huren en pachten

368.000

Rente- en dividendopbrengsten

886.000

547.000 1.129.000 9.931.000

Toevoegingen reserves/voorz.

919.000 Onttrekkingen reserves/voorz.

Overige lasten

2.812.000

2.175.000 Overige baten

Subtotaal lasten

1.139.000

27.648.000 Subtotaal baten

Begrotingssaldo

27.751.000

103.000

Totale lasten 2009

27.751.000 Totale baten 2009

27.751.000

Relatief gezien hebben deze categorieën, mede vergeleken met de begroting van vorig jaar, de volgende impact. Categoriale begroting 2009 Relatief (procenten) Kostencategoriën

2008

2009 Inkomstencategoriën

2008

2009

Salarissen en sociale lasten

22%

18% Rijksbijdragen

64%

62%

Kapitaallasten (rente/afschrijv.)

13%

10% Gemeentelijke belastingen

22%

20%

Inkoop goederen

23%

18% Huren en pachten

1%

1%

4%

3%

6%

10%

Subsidies en bijdragen Sociale voorzieningen/zorg Toevoegingen reserves/voorz.

7% 32% 1%

7% Rente- en dividendopbrengsten 36% 3% Onttrekkingen reserves/voorz.

Overige lasten

2%

8% Overige baten

3%

4%

Totale lasten

100%

100% Totale baten

100%

100%

Pagina 25 van 139

Ten opzichte van 2008 stijgen de lasten en baten fors, namelijk met ongeveer 6 miljoen euro (van € 21.589.000 tot € 27.690.000), grotendeels veroorzaakt door de modernisering WSW (structureel 2,4 miljoen euro), de extra afschrijving activa maatschappelijk nut (1,5 miljoen euro incidenteel) en de toevoeging van de opbrengst grondexploitatie Vijlen aan de algemene reserve (ruim 0,5 miljoen euro incidenteel). Uit het bovenstaande overzicht blijkt, dat de ramingen 2009 voor de diverse baten en lasten, vergeleken met de begroting 2008, in (onderlinge) verhouding bij enkele posten fors afwijken. Aan de lastenkant neemt de post salarissen van € 4.675.000 in 2008 tot € 4.905.000 in 2009 toe als gevolg van caomaatregelen, terwijl relatief gezien deze post daalt van 22 % naar 18 % als gevolg van de veel grotere begrotingsomvang. De post sociale voorzieningen stijgt door de modernisering WSW. Als gevolg hiervan ontvangt de gemeente de rijksbijdrage WSW en sluist deze door naar het Werkvoorzieningschap (en vervolgens Licom). Onderdeel van de post overige lasten is de € 1.500.000 voor de extra afschrijving activa maatschappelijk nut. Aan de batenkant stijgt de post onttrekkingen reserves aanzienlijk, vanwege de € 1.5000.000 onttrekking aan de algemene reserve t.b.v. de extra afschrijving activa maatschappelijk nut.

3.4.

Begrotingsresultaat voor en na reserveringen

Zoals al eerder aangegeven sluit de begroting 2009 met een voordelig saldo van € 103.000. In dit resultaat zijn echter ook toevoegingen en onttrekkingen uit reserves begrepen. Dit noemen we ook wel het begrotingsresultaat na reserveringen. Conform het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) is het voorgeschreven om ook het begrotingsresultaat vóór reserveringen inzichtelijk te maken. Kortom, uit een dergelijk overzicht blijkt wat het effect zou zijn geweest indien geen gelden uit de gemeentelijke reserves zouden worden aangewend dan wel toegevoegd. Onderstaand overzicht geeft de opbouw van het begrotingsresultaat vóór en na reserveringen.

Analyse begrotingsresultaat vóór en na reserveringen Programma's zonder reserveringen

Lasten 2009

Baten 2009

Saldo 2009

Programma Mens & Voorzieningen

-5.758.000

645.000

-5.113.000

Programma Wonen & Verkeer

-7.321.000

4.319.000

-3.002.000

Programma Werk & Economie

-8.841.000

7.840.000

-1.001.000

Programma Bestuur & Dienstverlening

-3.059.000

175.000

-2.884.000

-24.979.000

12.979.000

-12.000.000

-1.803.000

12.242.000

10.439.000

-26.782.000

25.221.000

-1.561.000

Toevoegingen ten laste exploitatie

Onttrekkingen ten gunste exploitatie

Subtotaal programma's Financiering/algemene dekkingsmiddelen

Begrotingssaldo 2009 vóór reservering Reserveringen per programma Programma Mens & Voorzieningen Inzet reserve welzijn t.b.v. BOS-project

10.000

Inzet reserve kinderopvang, kinderopvang doelgroepen

15.000

Programma Wonen & Verkeer Rentetoevoegingen reserves milieuzorg en parkeren

-7.000

Toevoeging aan de Alg.Reserve grondverkoop best.plan Vijlen

-569.000

Toevoeging aan de Alg. Reserve bovenwijkse voorz. Eschberg

-21.000

Toevoeging aan de reserve bestemmingsplannen Eschberg-Nrd

-123.000

Inzet reserve milieu, t.b.v. klimaatbeleidsplan e.d..

30.000

Inzet reserve bestemmingsplannen t.b.v. herziening bestemmingsplannen

50.000

Inzet algemene reserve i.v.m. invoering Wabo

70.000

Inzet egalisatiereserve leges bouwvergunningen ter egalisatie van de legesopbrengsten

112.000

Programma Werk & Economie Rentetoevoeging reserve toeristisch-economisch beleid Rentetoevoeging reserve minimabeleid Inzet reserve minimabeleid t.b.v. schoolkostenfonds e.d.

-7.000 -12.000 47.000

Pagina 26 van 139

Analyse begrotingsresultaat vóór en na reserveringen Programma Bestuur & Dienstverlening Rentetoevoegingen reserves communicatie, personeel en autom.

-8.000

Inzet reserve personeelskosten t.b.v. arbo en opleidingen

40.000

Inzet reserve automatisering, software belastingen en server

58.000

Inzet reserve gemeentewerf ter financiering gemeentewerf

28.000

Inzet reserve strategisch ontwikkelingsfonds

108.000

Inzet algemene reserve i.v.m. regionale samenwerking.

100.000

Financiering/algemene dekkingsmiddelen Rentetoevoeging reserve gemeentefonds

-17.000

Vrijval reserve bestemmingsplannen

4.000

Toevoeging Algemene Reserve vrijval reserve best.plannen Toevoeging reserve gemeentefonds i.k.v. mei-circ.

-4.000 -98.000

Inzet algemene reserve 1/30 deel

121.000

Inzet rekeningresultaat 2006

131.000

Inzet algemene reserve t.b.v. extra afschr. activa maatsch.nut

1.500.000

Inzet reserve gemeentefonds ter egalisering fluctuaties accres

106.000

Totaal reserveringen

Begrotingssaldo 2009 na reservering

-866.000

2.530.000

1.664.000

-27.648.000

27.751.000

103.000

Uit dit overzicht blijkt dat, indien er geen sprake zou zijn geweest van onttrekkingen dan wel toevoegingen aan reserves, de begroting niet sluitend zou zijn, maar een tekort van € 1.561.000 zou laten zien. Dit is vooral het gevolg van de inzet van de algemene reserve ad € 1.500.000 t.b.v. de extra afschrijving activa maatschappelijk nut. Indien geen sprake zou zijn van deze inzet van de algemene reserve ad € 1.500.000, zou het begrotingssaldo voor reservering een tekort van € 61.000 vertonen.

3.5.

Reserves en voorzieningen

Naast de uitgaven en ontvangsten, die via de lopende begroting (de zogenaamde exploitatie) worden verantwoord, wordt daarnaast ook gewerkt met de zogenaamde reserves en voorzieningen. Deze moeten gezien worden als een soort “spaarpotjes”. De reserves worden beheerd door de gemeenteraad. Alle mutaties in reserves behoeven goedkeuring van de raad. De reserves bestaan uit de algemene reserve en de bestemmingsreserves. De algemene reserve dient als buffer, weerstandsvermogen, om onverwachte incidentele tegenvallers op te vangen. De bestemmingsreserves daarentegen hebben van de raad (in de nota Reserves en Voorzieningen 2006) een bestemming gekregen om voor een bepaald doel ingezet te worden. Momenteel kennen we de volgende bestemmingsreserves. Bestemmingsreserves per 01.01.2009 Naam reserve Gemeentefonds Communicatie en voorlichting

Saldo per 1.1.2009 Doelstelling 421.700 Egalisatie van fluctuaties accressen gemeentefonds t.b.v. exploitatie 68.869 Dekking van incidentele uitgaven deelplannen nota communicatiebeleid

Strategisch ontwikkelingsfonds

108.345 Dekking uitgaven in het kader van ontwikkelen / uitvoeren strat. visie

Nieuwe brandweerkazerne

127.219 Aflopend: restant inzetten t.b.v. renovatie/nieuwbouw brandweerkazerne

Personeelsbeleid

91.782 Dekking van incidentele uitgaven arbobeleid en opleidingen personeel

Bestemmingsplannen

281.618 Dekking kosten actualiseren bestemmingsplannen en evt. tekorten b.p.

Egalisatie leges bouwvergunningen

112.123 Egalisatie fluctuaties in leges bouwvergunningen t.b.v. exploitatie

Subsidiëring Welzijn

15.800 Aflopend: alleen nog ter financiering BOS-project t/m 2009

Nieuwe gemeentewerf

761.124 Dekking van de kapitaallasten van de nieuwe gemeentewerf

Automatisering

100.125 Dekking van kapitaallasten nieuwe ICT-server en software belastingen

Parkeervoorzieningen Milieuzorg

91.760 Dekking van incidentele uitgaven parkeermaatregelen/-voorzieningen 100.000 Dekking van incidentele uitgaven milieuzorg (o.a. geluidsniveaukaarten)

Pagina 27 van 139

Bestemmingsreserves per 01.01.2009 Centrale Kinderopvang

167.617 Dekking financiering kinderopvang doelgroepen o.a. in Brede School 2007

Waardering verhaalbare bijstand

95.804 Tegenpost op balans t.o.v. nog openstaande vorderingen Pentasz

Minimabeleid

321.160 Dekking van uitgaven nog op te stellen nota Armoedebeleid

Toeristisch/recreatief beleid

168.976 Dekking van incidentele uitgaven op economisch en toeristisch gebied

Totaal bestemmingsreserves

3.034.022

Het verloop van de reserves en voorzieningen in 2009 blijkt uit het onderstaande overzicht. De mutaties uit onderstaand overzicht, die via de exploitatie lopen, zijn reeds toegelicht in het vorige onderdeel 3.4. Kortheidshalve wordt hiernaar verwezen. Verwachte mutaties reserves/voorzieningen Algemene reserve

Beginsaldo 3.633.000

Toevoegingen Onttrekkingen 594.00

-1.922.000

Eindsaldo 2.305.000

Mutaties via exploitatie (zie onderdeel 3.4.): Inzet van algemene reserve ten gunste van exploitatie

-422.000

Inzet van algemene reserve ten gunste van exploitatie (extra afschrijving activa maatschappelijk nut)

-1.500.000

Toevoeging algemene reserve (m.n. grondverkoop Vijlen) Bestemmingsreserves

594.000 3.034.000

272.000

-608.000

2.698.000

Mutaties via exploitatie (zie onderdeel 3.4.): 51.000

Rentebijschrijvingen bestemmingsreserves 4%

221.000

Toevoegingen bestemmingsreserves (o.a. gemeentefonds en bestemmingsplannen) ten laste van exploitatie Inzet van bestemmingsreserves (o.a. gemeentefonds, strategisch ontwikkelingsfonds, automatisering) ten gunste van exploitatie Voorzieningen

-608.000

978.000

53.000

-382.000

649.000

Mutaties via exploitatie: Toevoeging t.b.v. egalisatie kosten riolering en ouderdomspensioenen gewezen wethouders

53.000

Onttrekking t.g.v. wegeninfrastructuur

-71.000

Onttrekking onderhoud gemeentelijke gebouwen

-211.000

Rechtstreekse mutaties in voorzieningen: Inzet t.b.v. facilitair onderhoud gebouwen

-10.000

Inzet t.b.v. wachtgeldverplichtingen ex-wethouders

-77.000

Overige rechtstreekse mutaties

-13.000

Totale omvang reserves/voorzieningen

7.645.000

919.000

-2.912.000

5.652.000

In het overzicht zijn de mutaties, die in 2009 in zowel reserves als voorzieningen verwacht worden, toegelicht. Overigens zijn alle geraamde mutaties in reserves gebaseerd op eerder genomen raadsbesluiten dan wel consistent beleid uit voorgaande begrotingen. Voor wat betreft het beleid (doelstelling, omvang e.d.) van de onderscheiden reserves en voorzieningen wordt in dit verband kortheidshalve verwezen naar de meest recente Nota Reserves & Voorzieningen 2006. In die nota is ook bepaald dat de algemene reserve, welke dient als weerstandsvermogen, minimaal € 1.500.000 dient te bedragen.

Pagina 28 van 139

Onderstaand overzicht toont aan dat deze minimale omvang de komende 4 jaren gegarandeerd blijft. Tevens blijkt de totale ontwikkeling in de reserves en voorzieningen tot eind 2012. Verloop reserves en Begin 2009 Eind 2009 Eind 2010 Eind 2011 Eind 2012 voorzieningen periode 2009-2012 Algemene reserve

3.633.000

2.305.000

2.093.000

2.046.000

2.046.000

Bestemmingsreserves

3.034.000

2.698.000

2.464.000

2.250.000

2.197.000

Totaal reserves

6.667.000

5.003.000

4.557.000

4.296.000

4.243.000

978.000

649.000

797.000

642.000

674.000

7.645.000

5.652.000

5.354.000

4.938.000

4.917.000

Totaal voorzieningen

Totaal reserves/voorzieningen

De algemene reserve daalt eind 2012 naar een omvang van ruim € 2 miljoen. Dat is nog steeds ruim boven de minimum-norm. De daling van de algemene reserve wordt met name veroorzaakt door de extra afschrijving van activa van maatschappelijk nut ad €. 1,5 miljoen. De totale omvang van de reserves en voorzieningen daalt de komende 4 jaar met ongeveer € 2,7 miljoen. Naast de daling van de algemene reserve (pakweg € 1.600.000 ) zijn het vooral de huidige bestemmingsreserves die ingezet worden voor onder andere: – ca. € 340.000 uit de reserve gemeentefonds, ter egalisering van de fluctuaties die optreden in de exploitatie – ruim € 100.000 uit reserve strategisch ontwikkelingsfonds – ruim € 100.000 uit de reserve bouwleges, ter egalisering van de fluctuaties die optreden in de exploitatie – een kleine € 100.000 uit de reserve gemeentewerf ter financiering van de gerealiseerde nieuwe gemeentewerf (afdekking kapitaallasten) – een kleine €.100.000 uit de reserve automatisering ter financiering van server e.d. (afdekking kapitaallasten)

3.6.

Investeringsprojecten

In deze programmabegroting is een aantal investeringsprojecten opgenomen, welke nog niet eerder concreet middels een krediet geraamd zijn. Onderstaand overzicht geeft een beeld van deze nieuwe investeringsprojecten, inclusief de daaruit voortvloeiende kapitaallasten, welke overigens in de lasten van de diverse programma's zijn opgenomen. Nieuwe investeringsprojecten Jaar van uitvoering

InvesteringsJaarlijkse bedrag kapitaallasten (krediet)

Jaarlijkse dekking uit reserves

Looptijd afschrijving

Investeringen met een economisch nut Overige: Multicar buitendienst

2009

15.000

3.000

7 jaar

Opzetstrooier gladheidsbestrijding

2009

21.000

3.000

10 jaar

Sproeiinstallatie buitendienst

2012

12.000

1.000

10 jaar

Vervanging riolering kwaliteit

2009/2012

400.000

25.000

40 jaar

Rioolrenovatie Maastrichterlaan

2011

566.000

40.000

40 jaar

Rioolrenovatie Rijksweg

2011

505.000

35.000

40 jaar

Maatregelen wateroverlast

2009/2010

100.000

7.000

40 jaar

Maatregelen kaderrichtlijn water

2009/2012

400.000

25.000

40 jaar

2011

160.000

11.000

40 jaar

2009/2010

164.000

30.000

7 jaar

2011

452.000

43.000

20 jaar

2009/2010

115.000

16.000

10 jaar

Overkapping Koel Vijlen

2009

64.000

7.000

15 jaar

Behoud oudste gebouw van Vaals (St.Tolbert)

2009

100.000

7.000

40 jaar

3.074.000

253.000

Onderhoud bergbezinkbassins EGEM (elektronische gemeente)

Investeringen met een maatschappelijk nut in de openbare ruimte Wegen: Reconstructie Maastrichterlaan Toegankelijk maken bushaltes

Totaal nieuwe investeringen

Pagina 29 van 139

Naast deze nieuwe investeringen lopen er nog diverse projecten door, die in het verleden reeds aan de orde zijn gesteld en waarvoor de raad kredieten beschikbaar heeft gesteld. Onderstaand overzicht brengt deze lopende investeringsprojecten in beeld. Lopende investeringsprojecten Oorsprk.plan. – jaar van uitvoering

Gevoteerd krediet

Gerealiseerd

Restant

Gereed

131.888

-1.151

133.039

2009

150.000

0

150.000

rb. 03.03.2008

67.500

49.000

18.500

2008

Haalbaarheidsonderzoek fietspad randweg

rb.28.01.2008:

50.000

0

50.000

2008

Verkeersprioriteiten 2008

begroting 2008

118.000

27.500

90.500

2008


begroting 2008

125.000

0

125.000

2009


begroting 2008

120.000

0

120.000

2010


begroting 2008

230.000

0

230.000

2011

115.000

6.000

109.000

50.000

8.400

41.600

28.250

28.250

0

25.000

20.500

4.500

30.000

0

30.000

50.000

0

50.000

2008

70.000

652.000

2008

295.000

0

295.000

2008

reconstructie

325.000

308.000

17.000

2008

riolering

300.000

291.500

8.500

2008

625.000

599.500

25.500

reconstructie

460.000

8.000

452.000

riolering

400.000

8.500

391.500

860.000

16.500

843.500

320.000

1.500

133.500

Restauratie Orgel De Kopermolen

Ontmoetingsplekken Vaals

Raadsbesluit

Bedrag

2008 gereed begroting 2008

200.000

Huidige stand van zaken

rb. 23.06.2008

2008/2009 begroting 2007 gereed

Speelterrein Brede school

2008 gereed

Oplossen verkeers(veiligheids)problematiek:

2008 gereed

Toegankelijk maken bushaltes

2009/2010 gereed

-68.112

2008/2009

rb. 15.09.2008

Groenstructuurplan


Groenreconstructie aan de Noot fase 2


Groenreconstructie Heuvel


Kwaliteitsverbetering park Bloemendal


Groenreconstructie n.t.b.


Reconstructie Mamelisserweg met vrijliggend fietspad

2008 gereed

2010

2008

Wegreconstructie en rioolvervanging Heuvel

Wegreconstructie en rioolvervanging Wolfskuilenweg

Herinrichting plein Vijlen

2008 gereed

2006 gereed

2008 gereed

2008 2008

rb.04.07.2005

467.675

rb. 03.03.2008

179.325

rb. 15.09.2008

75.000 722.000

Rotonde Mamelisserweg

2009

rb. 04.07.2005

200.000

rb. 22.05.2008

95.000

begrot. 2006:

begr. 2008:


2009

-185.000

Pagina 30 van 139

Lopende investeringsprojecten 135.000 Reconstructie Rugweg


Wegreconstructie en rioolvervanging Jos Francotteweg


150.000

0

150.000

reconstructie

365.000

0

365.000

riolering

300.000

0

300.000

665.000

0

665.000

163.000

163.000

0

35.000

35.000

0

350.000

0

350.000

0

45.000

2009

390.000

185.500

204.500

2009

750.000

180.000

570.000

150.000

0

150.000

Relinen riool MaastrichterlaanNoord


Relinen riool MaastrichterlaanKoperstraat


Dienstbus brandweer

2009 aanschaf begroting 2008

45.000

Implementatie Basisregistratie Adressen en Gebouwen

2009 afgerond begroting 2005

170.000

begroting 2007

220.000

Vrachtauto buitendienst

2008

begroting 2008


2010

2008


2009 afgerond

2008

2008

Nieuwe tankautospuit brandweer

Nieuwe huisvesting ambtenaren

2008

2009 2010

De gerealiseerde bedragen bij deze kredieten laten de stand van zaken van eind september 2008 zien. Uit dit overzicht blijkt dat, op grond van de huidige inzichten, de lopende investeringsprojecten binnen de reeds gevoteerde kredieten kunnen worden uitgevoerd. Er is dan ook geen reden om in deze begroting extra kredietvoteringen op te nemen.

Pagina 31 van 139

3.7.

p.m.-posten

De vorige paragrafen geven een goed inzicht in de financiële positie van de gemeente. Er is sprake van een sluitende begroting, waarin de meest recente gegevens rondom de meerkosten van het bestaande beleid zijn meegenomen. De nieuwe beleidsvoornemens zijn, voor zover mogelijk, financieel vertaald evenals de nieuwe investeringsprojecten. Ook is een inzicht gegeven in de stand van de diverse reserves en voorzieningen. Een conclusie omtrent het realiteitsgehalte van deze begroting is echter pas volledig te maken, nadat ook inzichtelijk wordt gemaakt welke “p.m.posten” er nog aanwezig zijn. Hieronder verstaan we posten welke (nog) niet concreet in een geldbedrag zijn uitgedrukt. De reden hiervoor is tweeledig: – enerzijds is de (exacte) financiële impact op het moment van opstellen van de begroting nog niet in te schatten – anderzijds is de kans dat er bij deze posten uitgaven voortvloeien nog zodanig onzeker dat, mede gezien de onduidelijkheid over de financiële impact, het opnemen van een raming in de begroting een onreële druk legt op de schaarse financiële middelen van de gemeente (met mogelijk een onterechte lastendruk voor de burger als gevolg). De belangrijkste p.m.-posten die in deze begroting zijn opgenomen (dus niet concreet zijn geraamd) blijken uit onderstaand overzicht, waarbij een indeling in categorieën van mogelijke financiële omvang wordt aangegeven (voor zover dat dat mogelijk is). Deze p.m.-posten kunnen ook voor enkele posten gezien worden als de wensenlijst van de gemeenteraad. Vrijwel alle in het overzicht opgenomen onderwerpen zullen nog te zijner tijd in de raad ter besluitvorming aan de orde komen en de keus is dan aan de raad zowel voor wat betreft de uitvoering (wel/niet) alsook de financiën. In de begroting opgenomen p.m.-posten

Te verwachten vanaf

Beperkte financiële impact < € 25.000 Nog geen middelen geraamd voor Fraiche (als exploitatiebijdrage) na proefperiode

Structureel vanaf 2010

Onzeker is of regeling inzake de inconveniëntentoeslag (Essent) blijft bestaan


Matige financiële impact > € 25.000 en < € 50.000 Onzeker is of raming (ingeboekte besparing) herijking gebouwen haalbaar is


Onzeker is of raming (ingeboekte jaarlijkse opbrengst) vervreemding / verkoop Kleine Wereld haalbaar is


Onzeker is of de raming t.b.v. uitvoering monumentenbeleid toereikend is


Nog geen middelen geraamd opwaardering openbaar groen (ook gerelateerd aan Groenstructuurplan)


Nog geen middelen geraamd voor opwaardering woonwagencentrum


Onzeker is of raming inzake ingeboekte opbrengst verkoop woningen Brede School 2e fase haalbaar is


Redelijke financiële impact > € 50.000 en < € 100.000 Nog geen extra middelen geraamd voor uitwerking / uitvoering actiepunten nieuwe strategische visie


Nog geen middelen geraamd voor aanleg fietspad Randweg/Nieuwe Hertogenweg/Gemmenicherweg


Pagina 32 van 139

Deel 2.

PROGRAMMAPLAN

Pagina 33 van 139

Pagina 34 van 139

Deel 2.


2009

PROGRAMMAPLAN Programmaplan In dit tweede deel van de programmabegroting komen de programma's nadrukkelijk inhoudelijk aan de orde. Een programma moet binnen deze begroting gezien worden als een geheel van activiteiten om beoogde maatschappelijke effecten te bereiken. Binnen het programma is sprake van problematieken, die heel nauw met elkaar verweven zijn. Daarnaast wordt in de programma's ingegaan op de maaatschappelijke effecten, die worden beoogd, alsmede op de wijze waarop getracht zal worden deze effecten te verwezenlijken. In zijn kaderstellende rol bepaalt de gemeenteraad welke beleidsdoelstellingen er per programma nagestreefd dienen te worden en welke maatschappelijke effecten daarbij bereikt moeten worden. Deze effecten moeten meetbare zaken zijn, zodanig dat op enig moment middels resultaatmeting geconstateerd kan worden of het uitgevoerde beleid het gewenste effect oplevert. Op grond van de door de raad geformuleerde beleidsdoelstellingen en gewenste maatschappelijke effecten heeft het college in de programma's concrete activiteiten aangegeven, welke invulling moeten geven aan het bereiken van de doelstellingen en de effecten. Het college heeft daarbij ook het kosten-/baten-aspect in beeld gebracht. Met het vaststellen van de programma's, de daarin beoogde effecten, de uit te voeren activiteiten en de benodigde financiële middelen stelt de raad de kaders waarbinnen het college als uitvoerder aan de slag zal gaan. Het college zal vervolgens periodiek middels de bestuursrapportages verantwoording aan de raad afleggen over de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de kaders van de raad. Het programmaplan bevat achtereenvolgens de volgende programma's: 1. Mens & Voorzieningen 2. Wonen & Verkeer 3. Werk & Economie 4. Bestuur & Dienstverlening.

Pagina 35 van 139

Pagina 36 van 139

Programma


MENS

2009

en VOORZIENINGEN Deel 1. 1.1.

Programmaplan

Problematiek en kaders

Inhoud programma

Dit programma richt zich met name op: • het welzijn van iedereen in de gemeente (denk hierbij aan sport, kunst en cultuur, maatschappelijk werk, vrijwilligerswerk en multifunctionele accommodaties); • het welzijn van specifieke doelgroepen in de gemeente zoals ouderen, jeugd en jongeren en gehandicapten; • het bereikbaar / beschikbaar zijn van voorzieningen op het vlak van gezondheidszorg; • adequaat onderwijs en onderwijsvoorzieningen. Onderstaand overzicht maakt inzichtelijk op welke manier het programma is verdeeld in onderdelen (afgeleid uit het coalitieprogramma 2006-2010) en vervolgens welke producten per onderdeel zijn te onderscheiden. Programma MENS en VOORZIENINGEN

Coördinerend portefeuillehouder: Wethouder Jaegers

Programma-onderdelen:

Beleidsvelden:

“Zorg voor jong en oud”

Sociale cohesie jong en oud Jeugd en jongeren Onderwijs Ouderen Zorgverlening Gezondheidszorg

“Inzet vrijwilligers”

Vrijwilligers

“Cultureel verenigingsleven”

Verenigingsleven Kunst en cultuur Sport

1.2.

Ontwikkelingen en aandachtspunten

Ten aanzien van dit programma hebben we momenteel vooral met de volgende ontwikkelingen en aandachtspunten te maken: • Forse daling bevolkingsaantal en aantal huishoudens (zie onderstaande tabellen); • Toenemende vergrijzing => nu ongeveer 28 % van de inwoners ouder dan 60 jaar, stijgend tot meer dan 50 % in de periode tot na 2030); • Toename zorgbehoefte ouderen / druk op voorzieningenniveau; • Ontgroening => aanzienlijke afname jeugdigen / jongeren (nu 18,3 % inwoners 0-20 jaar, dalend tot 12,9% in de periode na 2030); • Beperkte sociale cohesie in kern Vaals; • Leefbaarheid kernen onder druk door gemis aan voorzieningen voor de diverse doelgroepen (bijvoorbeeld voor jongeren een ontmoetingsplek met speelvoorzieningen of een hangplek); • Accommodaties / gemeentelijke gebouwen => het onderhoud / de instandhouding hiervan vormt een steeds grotere kostenpost; • Vaals kent stedelijke gezondheidsproblematiek (overgewicht, depressiviteit, roken, bewegen en gezonde voeding) • Gebrek aan kwantitatieve en kwalitatieve capaciteit van vrijwilligers om in de samenleving te participeren ten behoeve van de zorg voor anderen en het instandhouden van het verenigingsleven.

Pagina 37 van 139

Onderstaande tabellen laten de bevolkingsdaling, de begrippen “dubbele vergrijzing” en in mindere mate “ontgroening” en de daling van het aantal huishoudens in al zijn duidelijkheid zien. Leeftijdscategorie

1-1-2005

1-1-2006

1-1-2007

1-1-2008

aantal

%

aantal

%

aantal

932

9,10%

849

8,4%

812

8,2%

Leeftijd 10 < 20 jaar

1.083

10,6%

1.106

11,0%

1.074

10,8%


858

8,4%

828

8,2%

817

8,2%


1.320

12,9%

1.186

11,8%

1.123


1.815

17,7%

1.821

18,1%


1.631

15,9%

1.649


1.279

12,5%


836

Leeftijd 80 jaar en ouder


Totaal:

% aantal 739

1-7-2008 % aantal

%

7,5%

722

7,4%

1.080 11,0%

1.064

10,9%

7,9%

774

7,9%

11,3%

1.014 10,3%

984

10,0%

1.782

17,9%

1.775 18,1%

1.762

18,0%

16,4%

1.659

16,6%

1.657 16,9%

1.668

16,9%

1.308

13,0%

1.352

13,6%

1.398 14,2%

1.413

14,4%

8,2%

823

8,2%

836

8,4%

859

8,7%

889

9,1%

477

4,7%

494

4,9%

503

5,0%

533

5,4%

524

5,4%

10.231

100%

10.064

100%

9.958

100%

9.836

100%

9.800

100%

781

Prognose Vaals Per 01-01

2010

%

2020

%

2030

%


673

7,0%

514

5,8%

525

6,7%


1.027

10,7%

633

7,2%

489

6,2%


837

8,7%

855

9,7%

531

6,7%


798

8,3%

657

7,4%

672

8,5%


1.685

17,6%

754

8,5%

613

7,8%


1.707

17,8%

1.764

20,0%

796

10,0%


1.450

15,1%

1.710

19,4%

1.784

22,6%


875

9,1%

1.295

14,7%

1.548

19,6%

Leeftijd 80 jaar en ouder

548

5,7%

643

7,3%

927

11,9%

9.600

100%

8.825

100%

7.885

100,0%

Totaal inwoners

Prognose op basis van het gebied Maastricht en Mergelland, De zilveren eeuw, provincie Limburg (Bron: Etil Maastricht)

De prognose van Etil sluit naadloos aan op het eerste overzicht (concrete cijfers van de afgelopen jaren). De 'rode draad' van beide overzichten is de toename, zowel relatief alsook absoluut, van de groep ouderen in de gemeente. Prognose ontw ikkeling aantal huishoudens t/m 2025

Totaal aantal huishoudens

4.800 4.700 4.600 4.500 4.400 Aantal huishoudens

4.300 4.200 4.100 4.000 3.900 2008

2010

2012

2014

2016

2018

2020

2022

2024

Pagina 38 van 139

80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

Tevreden 2004 Tevreden 2007 Ontevreden 2004 Ontevreden 2007 Neutraal / geen mening 2004

eli jk he de n

tie

Sp ee lm og

Re cr ea

Bi nn en s

po rt

Neutraal / geen mening 2007

Bu i te ns po rt

Percentage

FFFFFFFFFFFFFFFFF Oordeel voorzieningen voor sport, recreatie en spel

Percentage

Oordeel voorzieningen voor doelgroepen 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

Tevreden 2004 Tevreden 2007 Ontevreden 2004 Ontevreden 2007 Neutraal / geen mening 2004 Neutraal / geen mening 2007

Kinderopvang

Jongeren

Ouderen

Gehandicapten

Uit het Burgeronderzoek 2007 is naar voren gekomen, dat de burger tevreden is over de voorzieningen op het vlak van buitensportaccommodaties, speelgelegenheden en recreatie, maar ontevreden over de binnensportaccommodaties. Voor wat betreft de voorzieningen voor doelgroepen komt uit het Burgeronderzoek naar voren, dat de burger tevreden is over de voorzieningen voor ouderen en de voorzieningen op het vlak van kinderopvang. Ontevreden is men over de voorzieningen voor jongeren (ontevredenheid van 25 %). Bij het programma Bestuur en Dienstverlening wordt nader ingegaan op de acties volgend op de resultaten van het Burgeronderzoek 2007. Het beleid in dit programma is gericht op het bieden van oplossingen voor deze ontwikkelingen en aandachtspunten.

Pagina 39 van 139

1.3.

Beleidskaders

De beleidslijnen en speerpunten die vanuit dit programma zijn c.q. worden ontwikkeld zijn voor een deel terug te voeren op reeds bestaande (lopende) beleidskaders en anderzijds afgeleid uit de kaders die gesteld zijn bij de kadernota 2009. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de geldende kaders. Beleidskaders MENS en VOORZIENINGEN Lopend beleid / speerpunten De huidige beleidskaders van dit thema bestaan o.a. uit de subsidieverordening Vaals 2008, lokale nota volksgezondheid 2008 – 2011, beleidsplan WMO 2008 – 2011, de nota Vrijwilligerswerk (2001-2005), beleidsnota en uitvoeringsnota Sport (2001-2005), Beeldende kunst in de openbare ruimte (2000), kadernota ouderenbeleid (2003) en de nota jeugdbeleid (2001-2005). Lopend beleid / speerpunten zijn: - realisatie ontmoetingsplekken in de kern Vaals - uitvoeren lokale nota Volksgezondheid (en actualisatie o.b.v. gegevens Gezondheidsenquêtes) - uitvoeren beleidsplan en activiteitenprogramma WMO 2008-2011 - uitvoeren actiepunten nota herijking gemeentelijke gebouwen - plaatsen kunstwerken in Vijlen en Lemiers - uitvoeren BOS-project - doorontwikkeling Brede School tot Centrum voor Jeugd en Gezin - opzetten buurtplatforms en opstellen leefbaarheidsagenda's Nieuw beleid / speerpunten (volgend uit kadernota 2009 / strategische visie) Nieuw beleid / speerpunten zijn: - opstellen plan “Vaals krimpproof” - buurtplatforms een nog grotere rol geven bij het bevorderen van de sociale cohesie / leefbaarheid in de buurt - op basis van de nulmeting vrijwilligersondersteuning / mantelzorg een concreet plan van aanpak vrijwilligerswerk en mantelzorg opstellen en uitvoeren (onderdeel van WMO)

Pagina 40 van 139

Deel 2.

Doelstellingen en activiteiten

In dit deel wordt per programma-onderdeel in beeld gebracht wat we per speerpunt willen gaan bereiken in de komende periode en wat we daarvoor gaan doen. Tevens wordt aangegeven wanneer een en ander qua tijdpad te verwachten is en, indien mogelijk, hoe het bereikte resultaat meetbaar gemaakt kan worden. Voor wat betreft de speerpunten is er net zoals voorgaande jaren een onderscheid gemaakt tussen zogenaamde 'bestuurlijke prioriteiten' en 'overige onderwerpen'. Bij deze 'bestuurlijke prioriteiten' zal 'hard' gestuurd worden op het behalen van doelstellingen (en effecten) en het halen van de planning. Het behalen van doelstellingen (en effecten) en het halen van de planning is bij de 'overige onderwerpen' niet minder belangrijk => de prioriteit zal echter liggen bij de 'bestuurlijke prioriteiten'. Net zoals in voorgaande jaren zal ook middels de bestuursrapportages ingegaan worden op de stand van zaken betreffende o.a. de kwaliteit (realisatie doelstellingen), de planning, financiën en ontwikkeling risico's van deze 'bestuurlijke prioriteiten'.

Bestuurlijke prioriteiten 2.1.

Zorg voor jong en oud

Buurtplatforms / Leefbaarheidsagenda's Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit Vanuit de leefbaarheidsagenda's (dorpsontwikkelingsplannen) Vijlen en Lemiers is de wens geuit om het overleg met de inwoners van deze kernen over de thema's die spelen (vanuit de programmabegroting) een structureel karakter te geven. Politiek is de wens geuit om naast de kernen Vijlen en Lemiers ook in de kern Vaals te komen tot een overleg op wijkniveau. Medio 2007 is een start gemaakt met een buurtplatform in Vijlen, niet veel later een buurtplatform in Lemiers en ook leefbaarheidsagenda's voor beide kernen. De leefbaarheidsagenda's bevatten met name onderwerpen uit de programma's Mens & Voorzieningen (WMO, BOS-project, plaatsen kunstwerken e.d.) en Wonen & Verkeer (verkeersprioriteiten, monumentenbeleid, woningbouwprojecten). Actuele problematiek Betrokkenheid van de burger bij het bestuur scoort bij het Burgeronderzoek 2007 een rapportcijfer van 6,3. Er was geen sprake van een structureel overleg met de inwoners van de kernen (Vijlen en Lemiers) en de diverse wijken in Vaals.

Overzicht besluitvorming Raad 4 juni 2007: Instemming met de notitie dorps- en wijkplatform en bijbehorende doelstelling en fasering van oprichting van de dorpsplatforms.

Doelstelling en gewenste effecten Omschrijving doelstelling (kwalitatief)

Effecten (meetbaar/kwantitatief)

Verbeteren betrokkenheid van de burger bij het bestuur in Score hoger dan 6,3 bij volgende Burgeronderzoek in de gemeente Vaals 2010 en 7,0 bij Burgeronderzoek in 2013. Realiseren van een goede afstemming tussen hetgeen het gemeentebestuur wil bereiken in de kernen / wijken en de behoeften / noden van de inwoners van deze kernen / wijken.

Pagina 41 van 139

Mogelijke risico's Organisatorisch risico

Wijkgericht werken (integrale aanpak van de buurt) moet gemeengoed worden in de hele (ambtelijke) organisatie. Per buurtplatform wordt een accountmanager aangesteld, die het overleg met het buurtplatform coördineert. Deze werkwijze moet verankerd worden in de gemeentelijke organisatie.

Planning activiteiten/producten Wanneer?

Wat?

Najaar 2008

Opstellen leefbaarheidsagenda Vijlen en Lemiers voor 2009. Oprichten buurtplatform rondom Grenslandhal (V1) inclusief afsluiten convenant en opstellen leefbaarheidsagenda 2009. Oprichten buurtplatform rondom Bloemendalpark (V2) inclusief afsluiten convenant en opstellen leefbaarheidsagenda 2009. Oprichten buurtplatform rondom Von Clermontpark (V3) inclusief afsluiten convenant en opstellen leefbaarheidsagenda 2009. Oprichten buurtplatform rondom Pauluskerk (V4) inclusief afsluiten convenant en opstellen leefbaarheidsagenda 2009. Continuering wijkgericht werken met behulp van de buurtplatforms. Opstellen leefbaarheidsagenda's 2010 samen met de buurtplatforms

Geheel 2009 Najaar 2009

Ontmoetingsplekken Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit De coalitie wil de participatie van met name jongeren en ouderen in de samenleving stimuleren. Dit laatste wil men o.a. bereiken door in overleg met buurtbewoners samenlevingsplekken te maken waar jong en oud (apart en / of gezamenlijk) uit de buurt zich kunnen ontmoeten. Actuele problematiek Leefbaarheid Vaals onder druk door gemis aan voorzieningen (ontmoetingsplekken)

Overzicht besluitvorming Begroting 2007: Realiseren van twee ontmoetingsplekken in de kern Vaals



Verbeteren leefbaarheid kern Vaals

Score minimaal 7 (of 70% tevredenheid) op relevante onderdelen bij volgende burgeronderzoeken 2007 en 2010

Mogelijke risico's Financieel risico

Krediet van € 75.000 per ontmoetingsplek is ingeschat op basis van de investering speelvoorziening Lemiers

Pagina 42 van 139


Wat?

Najaar 2008 Voorjaar 2009

Besluitvorming raad inzake planvorming 1e ontmoetingsplek. Realisatie en inrichting 1e ontmoetingsplek Inventarisatie wensen betrokken partijen (middels inschakeling van de buurtplatforms), vertaling wensen naar planvorming voor wat betreft de 2e ontmoetingsplek. Besluitvorming raad inzake planvorming 2e ontmoetingsplek. Realisatie en inrichting 2e ontmoetingsplek

Medio 2009 Medio / Najaar 2009

Volksgezondheid Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit De gemeenten moeten op grond van de WCPV (Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid) vanaf 1 juli 2003 om de 4 jaar een lokale nota Volksgezondheid vaststellen en uitvoeren. Op 28 januari 2008 is de tweede lokale nota volksgezondheid van de gemeente Vaals vastgesteld door de gemeenteraad. Middels de uitvoering van de lokale nota volksgezondheid (veelal samen met de GGD) poogt Vaals z'n steentje bij te dragen aan het tegengaan en verminderen van de gezondheidsproblematiek, waarmee de inwoners van doen hebben. Actuele problematiek De gemeente Vaals kampt met stedelijke gezondheidsproblematiek, zoals: – overgewicht (hoger dan het landelijk gemiddelde); – cannabisgebruik; – luchtwegaandoeningen (hoger dan omringende gemeenten); – psychosociale problemen / depressiviteit (hoger dan het landelijk gemiddelde); – roken; – overmatige alcoholconsumptie.

Overzicht besluitvorming Medio 2005 is de eerste lokale nota gezondheidszorg vastgesteld door de raad (bij de behandeling van de begroting 2006 zijn de financiële middelen beschikbaar gesteld t.b.v. de uitvoering van de nota geschrapt). Op 28 januari 2008 is de tweede lokale nota volksgezondheid vastgesteld door de raad.



Afname overgewicht, roken, overmatig alcoholgebruik, depressiviteit.

In de nota volksgezondheid 2008 – 2011 zijn door het ontbreken van gegevens van recente gezondheidsenquêtes vrijwel alleen algemene doelstellingen opgenomen.

Mogelijke risico's Risico in planning Financieel risico

De stappen, aangegeven bij de jaarlijkse herijking / actualisatie van de nota, zijn afhankelijk van de beschikbaarheid van de gegevens van de nieuwe Gezondheidsenquêtes. In de begroting is jaarlijks € 20.000 opgenomen voor de uitvoering van actiepunten voortvloeiend uit de lokale nota volksgezondheid. Onduidelijk of dit voldoende is.

Pagina 43 van 139


Wat?

Najaar 2008 Voorjaar 2009 Geheel 2009 Najaar 2009

Herijking lokale nota volksgezondheid / opstellen uitvoeringsplan voor het jaar 2009 Besluitvorming raad over uitvoeringsplan voor het jaar 2009 Uitvoeren uitvoeringsplan volksgezondheid 2009 Verwerken gegevens seniorenmonitor => opstellen uitvoeringsplan voor het jaar 2010 Besluitvorming raad over uitvoeringsplan voor het jaar 2010

Monitor ontwikkeling sociale gegevens / plan Vaals “krimpproof” Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit In 1995 telde Vaals nog bijna 11.000 inwoners, momenteel ligt dat aantal op ongeveer 9.800 inwoners. Naar verwachting zijn er in 2030 minder dan 8.000 inwoners. Deze bevolkingskrimp is een ontwikkeling waar rekening mee moet worden gehouden en die zeker niet ontkend en weggestopt mag worden. Ontkenning en verzet hiertegen werkt veelal averechts, maakt de problemen alleen maar groter. Energie, tijd en middelen die geïnvesteerd worden in ontkenning en verzet zijn niet beschikbaar voor het organiseren van adequate reacties op de bevolkingsdaling. Cruciaal in de aanpak van de bevolkingsdaling is dus allereerst (bestuurlijke) acceptatie en erkenning, Pas daarna kan adequate actie ondernomen worden. Actuele problematiek De gemeente Vaals wordt geconfronteerd met een forse bevolkingsdaling (1995: 11.000 inwoners => nu: 9.800 inwoners), die de komende jaren (nu: 9.800 inwoners => prognose 2030: 7.800 inwoners) doorzet. Daarnaast daalt ook het aantal huishoudens in de komende 15 jaar fors (van 4.700 huishoudens tot 4.000 huishoudens). Onduidelijk is nog welke gevolgen deze bevolkingsdaling heeft voor de voorzieningen, de woningmarkt en de arbeidsmarkt in Vaals.

Overzicht besluitvorming Kadernota 2009: Opstellen van een concreet plan “Vaals krimpproof”



Pro-actief kunnen inspelen op de bevolkingskrimp => “niet ontkennen, niet (zomaar) accepteren, maar actief anticiperen”

Nader te bepalen bij het ontwikkelen en opstellen van het plan “Vaals krimpproof”


Wat?

Voorjaar 2009

Start onderzoek 'bevolkingsprognose Vaals 2009 – 2040' en de hieraan verbonden maatschappelijke effecten Inventarisatie gevolgen bevolkingsdaling voor de voorzieningen (onder andere onderwijsvoorzieningen, welzijnsvoorzieningen e.d.), de arbeidsmarkt, de woningmarkt, de vrijwilligers enz. Opstellen plan “Vaals krimpproof” / ontwikkelen monitor Besluitvorming raad over plan Uitvoeren plan

Voorjaar / Medio 2009 Medio / Najaar 2009 Najaar 2009 2010 e.v.j.

Pagina 44 van 139

2.1. / 2.2.

Zorg voor jong en oud / Inzet vrijwilligers

Wet Maatschappelijke Ondersteuning (beleidsplan en uitvoeringsplan WMO 2008-2011) Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit Op 1 januari 2007 is de WMO van start gegaan. In de WMO zijn de WVG, Welzijnswet, een deel uit het AWBZ (hulp bij de huishouding) en een deel uit WCPV (openbare geestelijke gezondheidszorg) opgenomen. De gemeente Vaals geeft binnen de uitvoering van de WMO – lees: het beleidsplan en uitvoeringsplan WMO 20082011 - specifieke aandacht aan sociale cohesie, leefbaarheid, de zorg voor ouderen en gehandicapten en het creëren van goede voorzieningen voor ouderen en gehandicapten, de verbetering van de positie van mantelzorgers en vrijwilligers en de zorg voor jeugd en jongeren. Enkele concrete voorbeelden hiervan zijn onder andere: –

Prestatieveld 1 Leefbaarheid: oprichten buurtplatforms en opstellen leefbaarheidsagenda's

–

Prestatieveld 2 Zorg voor jeugd: realisatie Centrum voor Jeugd en Gezin

–

Prestatieveld 4 Ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers: in 2009 op basis van een nulmeting t.b.v. vrijwilligersondersteuning een concreet plan van aanpak vrijwilligerswerk en mantelzorg opstellen en uitvoeren / de wettelijke en financiële belemmeringen in kaart brengen, waar verenigingen en hun vrijwilligers tegenaan lopen.

–

Prestatieveld 5 Bevorderen deelname: realisatie boodschappendienst, toegankelijk maken gebouwen voor invaliden en toegankelijk maken bushaltes

Actuele problematiek Een van de redenen waarom het Rijk besloten heeft de WMO in te voeren zijn de hoge en nog steeds toenemende kosten voor intramurale zorg (zorg binnen een zorg - c.q. verpleeginstelling). Vaals heeft in 2007 voldaan aan de wettelijk verplichte taken in het kader van de WMO, namelijk een WMO-loket (prestatieveld 3) en het compenseren van mensen met een beperking (prestatieveld 6). In 2008 zijn verdere, prille stappen gezet bij de overige prestatievelden van de WMO. Dit moet in 2009 leiden tot een 'volledige' uitvoering van de WMO op alle prestatievelden.

Overzicht besluitvorming In de raadsvergadering van 18 september 2006 heeft de raad ingestemd met de kadernota WMO, verordening individuele verstrekkingen WMO e.d. => in de raad van december 2007 heeft de raad ingestemd met beleidsplan en uitvoeringsplan WMO 2008 – 2011.



Doel van de WMO is dat burgers en zorgvragers gebruik kunnen maken van collectieve en individuele zorgen welzijnsvoorzieningen, zodat zij langer zelfstandig kunnen leven en langer kunnen deelnemen aan het maatschappelijke en sociale verkeer. (logischerwijs dienen de burgers en zorgvragers daarvoor wel te weten waar deze voorzieningen te krijgen zijn en hoe ze te verkrijgen zijn).

Tot op heden is de energie gestoken in de adequate, basale uitvoering van de WMO. In de komende jaren zullen de doelstellingen, ambities, die Vaals op de diverse prestatievelden heeft, stapsgewijs geconcretiseerd worden (bijvoorbeeld prestatieveld 4: in 2012 is het percentage inwoners van Vaals, dat zich inzet als vrijwilliger groter of gelijk aan de nulmeting van 2009).

Pagina 45 van 139

Mogelijke risico's Financieel / budgettair risico

Op basis van de huidige doorrekeningen / extrapolaties vertoont de uitvoering van de WMO in 2009 e.v.j. voor Vaals een aanzienlijk overschot (van € 140.000), mede veroorzaakt door de hogere uitkering van het Rijk. Er mag echter niet vergeten worden, dat het uitvoeringsplan nog niet financieel geconcretiseerd is en de WMO een open einde regeling is. Ten aanzien van dit laatste ligt een stijging van de vraag naar ondersteunende diensten door de demografische ontwikkelingen (vergrijzing) en extramuralisering (meer zorgbehoevende ouderen) voor de hand.


Wat?

Najaar 2008 Voorjaar 2009 Geheel 2009 Najaar 2009

Opstellen uitvoeringsplan WMO voor het jaar 2009 Besluitvorming raad over uitvoeringsplan voor het jaar 2009 Uitvoeren uitvoeringsplan WMO voor het jaar 2009 Opstellen uitvoeringsplan voor het jaar 2010 / Besluitvorming raad over uitvoeringsplan voor het jaar 2010

Overige onderwerpen Doorontwikkeling Brede School tot Centrum voor Jeugd en Gezin Met de Nederlandse jeugd en gezinnen gaat het over het algemeen goed en er zijn goede voorzieningen aanwezig om jongeren in hun gezondheid en en ontwikkeling te stimuleren, om ouders te ondersteunen bij de opvoeding en om problemen te voorkomen, signaleren en aan te pakken. Toch valt er in de (huidige) hulpverlening jeugd tussen wal en schip (o.a. als gevolg van gebrekkige afstemming) en kan meer worden gedaan om vroegtijdig problemen te signaleren en werken instanties nog onvoldoende samen. Het doel van het Centrum voor Jeugd en Gezin is zoveel mogelijk medische, sociale en educatieve ondersteuning voor ouders en hun kinderen te bundelen. Te denken valt in ieder geval aan het consultatiebureau, opvoedingsondersteuning en gezinscoaching (prestatieveld 2 van de WMO). Het Rijk stimuleert de ontwikkeling van Centra voor Jeugd en Gezin door ongeveer 1 miljard euro in de periode 20082011 beschikbaar te stellen. Vaals ontvangt in deze periode ongeveer € 250.000 (€ 80.000 rechtstreeks + € 170.000 middels het accres van de algemene uitkering gemeentefonds). Er is een (regionaal) visiedocument opgesteld met als rode draad: “Lokaal wat lokaal kan, regionaal wat regionaal moet”. Momenteel wordt een globaal, lokaal plan opgesteld, dat eind 2008 in een informerende sessie door de raad besproken wordt. Bij dit plan zal aangesloten worden bij de reeds aanwezige voorzieningen in de Brede School. Het voorjaar van 2009 zal in het teken staan van concretisering ('definitief maken') van het lokale plan, zodat na besluitvorming van de raad over het lokale plan – voorzien voor medio 2009 – gestart kan worden met de uitvoering. Een en ander met als doel: een volwaardig Centrum voor Jeugd en Gezin in 2011 (landelijke vereiste). BOS-project Dit project is erop gericht de gemeente Vaals te ondersteunen bij haar aanpak van achterstanden van jeugdigen van 4 tot 19 jaar op het gebied van gezondheid, welzijn, opvoeding, sport en bewegen en heeft een looptijd van 4 jaar (2006 – 2009). De doelstelling van het project is om jeugdigen tussen 4 en 19 jaar meer bewegingsactiviteiten aan te bieden georganiseerd door jeugdigen en/of lokale verenigingen onder begeleiding van professionele sportbegeleiders. Uit cijfers (begin 2008) werd duidelijk, dat het BOS-project na de eerste 2 jaar geleidelijk aan vruchten begon af te werpen => in de gemeente Vaals sportte in de leeftijd van 8-12 jaar eerst 20 % (2006) van de kinderen en nu 25 %. In 2009 wordt bij het BOS-project gefocust op: – reguliere, terugkerende activiteiten (o.a. Schoolsporttoernooi); – jongeren toeleiden naar verenigingen, zodat deze ook binnen deze verenigingen actief worden als kaderlid, jeugdleider en dergelijke (o.a. cursus sportrecreatieleider voor vrijwilligers). Daarnaast wordt ook geprobeerd het project te verankeren / in te bedden bij de verenigingen en de gemeente, zodat de huidige inspanningen duurzaam effect sorteren. Hieraan gerelateerd wordt medio 2009 ook een evaluatie van het BOS-project opgesteld.

Pagina 46 van 139

Plaatsen kunstwerken in Vijlen en Lemiers Het gaat hierbij om de kernen Vijlen en Lemiers te verrijken met een kunstwerk. Hiervoor moeten een een aantal (proces)stappen gezet worden. Denk bijvoorbeeld aan locatiebepaling in Lemiers en Vijlen, welk kunstwerk, offerteaanvragen kunstenaars, opdrachtverlening kunstenaars, levertijd / maaktijd en plaatsen kunstwerken. De locaties in Vijlen (plein Vijlen) en Lemiers zijn duidelijk. In het najaar van 2008 wordt de keuze voor kunstenaar en kunstwerk gemaakt, waarna vervolgens in het voorjaar van 2009 de kunstwerken vervaardigd kunnen worden. Plaatsing van de kunstwerken is voorzien voor voorjaar 2009. De hiervoor geraamde middelen (€ 100.000) worden onttrokken aan de reserve Kunst. Lokale Educatieve Agenda Ten behoeve van het wegwerken van onderwijsachterstanden is er in 2008 een regionale Educatieve Agenda met 10 thema's opgesteld. Deze wordt in het najaar van 2008 uitgewerkt tot een lokale Educatieve Agenda. Deze wederom kan na overleg tussen gemeente en schoolbesturen in het najaar van 2008 vastgesteld worden. Vaals wil middels deze lokale Educatieve Agenda in 2009 e.v.j. onder andere inzetten op de volgende thema's: • kwaliteitszorg en interne onderwijszorg voor zoveel mogelijk kinderen; • voor- en vroegschoolse educatie; • ontwikkeling Brede School; • veiligheid in en om de school; • eigentijds en uitdagend onderwijs.

Pagina 47 van 139

Deel 3. 3.1.

Financiën

Financieel overzicht

Hiervoor is in beeld gebracht welke speerpunten er in dit programma voor de komende tijd zijn opgenomen en op welke manier deze een bijdrage moeten leveren om de actuele problematiek te verminderen dan wel op te lossen. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de financiële impact van de onderdelen van dit programma. Op grond van de financiële verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet is bepaald dat indien de financiële afwijking ten opzichte van de geraamde lasten van dit programma groter dreigt te worden dan € 15.000, het college vooraf toestemming (autorisatie) van de raad nodig heeft om bepaalde uitgaven te verrichten. Programma-begroting MENS en VOORZIENINGEN

bedragen x € 1.000

realisatie raming 2008 2007 (na wijzig.)

Raming 2009

Raming 2010

Raming 2011

raming 2012

Lasten: Zorg voor jong en oud

-3.974

-3.822

-4.252

-4.064

-4.117

-3.974

-25

-17

-33

-35

-37

-28

Cultureel verenigingsleven

-1.204

-1.427

-1.473

-1405

-1.522

-1.354

Totaal lasten:

-5.203

-5.266

-5.758

-5.504

-5.676

-5.356

674

409

505

517

479

447

0

0

0

0

0

0

Cultureel verenigingsleven

187

53

140

91

91

92

Totaal baten:

861

462

645

608

570

539

-4.342

-4.804

-5.113

-4.896

-5.106

-4.817

Inzet vrijwilligers

Baten: Zorg voor jong en oud Inzet vrijwilligers

Saldo programma:

3.2.

Toelichting

Zorg voor jong en oud De lasten bij het onderdeel “Zorg voor jong en oud” bestaan met name uit de lasten voor onderwijs en aanverwante zaken zoals leerlingenvervoer (ongeveer € 1.300.000), de uitvoering van de WMO (ongeveer € 1.850.000), gezondheidszorg, maatschappelijk werk en jeugd- en jongerenwerk. De baten bestaan vooral uit opbrengsten inzake beheer Brede School (€ 211.000) afkomstig van de beide scholen en andere participanten, de bijdrage van het ministerie van VWS voor de uitvoering van de jeugdgezondheidszorg (€ 128.000) en de eigen bijdragen bij de WMO. De toename van de lasten in 2009 t.o.v. 2008 is grotendeels het gevolg van: • fluctuaties in onderhoud gebouwen (o.a. onderhoud Cathabel); • toename WMO-budgetten; • hogere doorberekening van loonkosten a.g.v. formatie-uitbreiding sector Maatschappij. Inzet vrijwilligers De lasten bij dit onderdeel bestaan geheel uit de lasten voor vrijwilligerswerk (de vrijwilligersdag, vrijwilligerswerk door Trajekt en maatschappelijke stages). De toename van de lasten is het gevolg van het opnemen van lasten voor de bemiddeling in maatschappelijke stages (gelden hiervoor middels de algemene uitkering ontvangen => kadernota 2009) en hogere lasten samenhangend met de vrijwilligersdag. Cultureel verenigingsleven De lasten bij dit onderdeel bestaan grotendeels uit de lasten voor sport (sportstimulering, sportcomplexen en sportterreinen), bibliotheekwerk en diverse multifunctionele accommodaties zoals de Auw Sjoël, BMA-Lemiers, de Obelisk en de Kopermolen. De baten bestaan uit verhuuropbrengsten van de Obelisk (verhuur aan Heineken) en Auw Sjoël en beheerbijdrage gebruikers BMA-Lemiers (€ 56.000 lasten samenhangend met beheer door Heton Sport en € 36.000 bijdrage gebruikers in beheer).

Pagina 48 van 139

De fluctuaties in de lasten in de periode 2009-2012 zijn vooral het gevolg van wisselende bedragen voor onderhoud sporthal, Auw Sjoël, Kopermolen, Obelisk e.d. (voor onderhoud aan de sporthal bijvoorbeeld zijn in de periode 2009 – 2012 op basis van plan Bremen € 15.602, € 41.969, € 49.504 en € 11.019 opgenomen). De toename van de baten (2009 versus 2008) is het gevolg van het 'bruto-opnemen' van het beheer BMA-Lemiers (bijdrage gebruikers van € 36.000) en het opnemen van € 50.000 subsidie ministerie VWW t.b.v. het BOS-project. Het jaar 2009 is het laatste jaar van de uitvoering van het BOS-project. Derhalve dalen de baten na 2009 ook met € 50.000.

Pagina 49 van 139

Pagina 50 van 139

Programma WONEN


en

2009 Programmaplan

VERKEER Deel 1. 1.1.


Inhoud programma

Dit programma richt zich met name op: • het ontwikkelen en uitvoeren van beleid op het vlak van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening; • het realiseren van woningbouwlocaties; • het duurzaam gebruik / de instandhouding van het landelijk gebied; • het onderhouden, instandhouden en verbeteren van de openbare ruimte; • een goede bereikbaarheid van de gemeente alsmede een goede verkeersdoorstroming; • het verminderen van de belasting op het milieu. Onderstaand overzicht maakt inzichtelijk op welke manier het programma is verdeeld in onderdelen (afgeleid uit het coalitieprogramma 2006-2010) en vervolgens welke producten per onderdeel zijn te onderscheiden. Programma WONEN en VERKEER

Coördinerend portefeuillehouder: Wethouder Sterck


Beleidsvelden:

“Volkshuisvesting”

Volkshuisvesting algemeen Woningbouw Bouw- en woningtoezicht Ruimtelijke ordening

“Leefomgeving”

Openbare ruimte Openbaar groen Monumentenzorg Buitengebied Milieu Afval Riolen

“Aanpak verkeersoverlast”

Wegen Verkeer Openbaar vervoer Parkeren

1.2.


Ten aanzien van dit programma hebben we momenteel vooral met de volgende ontwikkelingen en aandachtspunten te maken: • Forse afname aantal inwoners (zie thema “Mens & Voorzieningen”); • Scheefgroei in woningvoorraad (aandeel huurwoningen is ruim 55 % en de overgrote meerderheid van deze huurwoningen ligt qua prijs beneden de huursubsidiegrens) en bevolkingssamenstelling; • Delen van kernen behoeven kwalitatieve opwaardering; • Doorstroming van het (toeristisch-recreatieve) verkeer leidt tot grote verkeersdrukte op / overbelasting van de Maastrichterlaan => gevaar voor dichtslibben van het kernwinkelgebied; • Actieve aanpak van het openbare groen gewenst, mede in het kader van de leefbaarheid; • Focus op monumentenbeleid ook als toeristisch uithangbord. Pagina 51 van 139

koopwoningen huurwoningen

G E ul pe ijsd e n -W n it M tem aa st ric ht M ar gr at e M ee n rs se Va n lk en bu Vaa rg ls a/ d G eu l

%

80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0%

gemeente Appartement 2/1 kap woning Hoekwoning Tussenwoning Vrijstaand Onbekend Totaal Woningvoorraad per 31.12.2007 Absoluut % Absoluut % Absoluut % Absoluut % Absoluut % Absoluut % Absoluut % Eijsden 134 2,9 955 20,9 707 15,5 1.600 35,1 880 19,3 288 6,3 4.564 100,0 Gulpen - Wittem 272 4,3 1.506 23,8 961 15,2 1.507 23,9 1.479 23,4 591 9,4 6.316 100,0 Maastricht 16.013 27,4 2.919 5,0 7.732 13,2 22.281 38,1 1.375 2,3 8.222 14,0 58.542 100,0 Margraten 277 5,0 1.359 24,7 708 12,9 1.242 22,6 1.325 24,1 587 10,7 5.498 100,0 Meerssen 279 3,4 1.903 23,2 1.274 15,6 2.344 28,6 1.826 22,3 563 6,9 8.189 100,0 Vaals 981 20,6 598 12,6 690 14,5 1.368 28,8 553 11,6 566 11,9 4.756 100,0 Valkenburg a/d Geul 987 13,1 1.443 19,1 993 13,1 1.855 24,6 1.278 16,9 999 13,2 7.555 100,0

45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0

Appartement 2/1-kap woning hoekwoning tussenwoning vrijstaand

Valkenburg a/d Geul

Vaals

Meerssen

Margraten

Maastricht

Gulpen Wittem

Eijsden

onbekend

Bron: Woonmonitor Limburg 2007, peildatum 31-12-2007 Uit deze overzichten blijkt dat de verhouding koopwoningen-huurwoningen in Vaals vergelijkbaar is met Maastricht en Vaals aanzienlijk afwijkt van de overige Heuvellandgemeenten. Dit beeld zien we ook terug bij de verdeling naar woontype: in Vaals, namelijk net zoals in Maastricht veel appartementen (hoogbouw) en tussenwoningen. Deze overzichten bevatten aanwijzingen voor de scheefgroei in de woningvoorraad in Vaals: naar verhouding veel huurwoningen en weinig koopwoningen.

Pagina 52 van 139

Prognoses t/m 2014 Woningvoorraad per 1-1-2007

Woningtoevoegingen Abs.

Sloop

In %

Abs.

Netto toevoeging In %

Abs.

In %

Eijsden

4.418

746

16,9

-157

-3,6

589

13,3

Gulpen-Wittem

6.018

511

8,5

-33

-0,5

478

7,9

Maastricht

56.575

8.029

14,2

-2.167

-3,8

5.862

10,4

Margraten

5.189

983

18,9

0

0,0

983

18,9

Meerssen

7.876

604

7,7

-118

-1,5

486

6,2

Vaals

4.622

498

10,8

-16

-0,3

482

10,4

Valkenburg

7.180

591

8,2

-74

-1,0

517

7,2

91.878

11.962

85,2

-2.565

-10,7

9.397

74,3

Totaal

Woningtoevoegingen per 31/12/2006 (in % van de totale woningvoorraad) 18,9% 16,9% 14,2% 10,9%

ur g

s

en b

aa l V V

al k

M e

er ss en

n M ar gr at e

M aa st ric

W itt e

G u

lp en -

ij s de E

8,2%

7,7%

ht

m

8,5%

n

20,0% 18,0% 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0%

-2,0%

-1,5%

-0,3%

Valkenburg

0,0%

Vaals

Meerssen

-0,5%

-1,5%

Margraten

-1,0%

Maastricht

-0,5%

GulpenWittem

0,0%

Eijsden

Totaal aantal geplande slopen per 31-12-2006 in % van de totale woningvoorraad

-1,0%

-2,5% -3,0% -3,5% -4,0%

-3,6%

-3,8%

Pagina 53 van 139

285

300 250

Huur totaal

213

< 520

200

166

150

520 - 615 119

92

100

Koop totaal

81

170 - 250

40

50

> 615

> 250

0 Huur totaal

< 520

520 615

> 615

Koop totaal

170 250

> 250

Bovenstaand overzicht laat de verdeling tussen huur en koop zien van de pakweg 500 te bouwen woningen t/m 2014 => 213 huurwoningen en 285 koopwoningen. Er wordt ook duidelijk zichtbaar hoe Vaals de twee problemen scheefgroei in de woningvoorraad en de beperkte kwaliteit - tegen wil gaan, namelijk: • merendeel van de woningtoevoegingen t/m 2014 zijn koopwoningen; • de te bouwen huur- en koopwoningen zijn voor het merendeel in het 'duurdere' segment.

Percentage

Oordeel onderhoud en schoonhouden van straten, wegen en pleinen 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%

Tevreden 2004 Tevreden 2007 Ontevreden 2004 Ontevreden 2007 Neutraal 2004 Neutraal 2007

Gemeente Vaals

Kern Vaals

Kern Vijlen

Kern Lemiers

Percentage

Oordeel onderhoud en aanwezigheid groenvoorzieningen 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%


Gemeente Vaals

Kern Vaals

Kern Vijlen

Kern Lemiers

Pagina 54 van 139

Percentage

Oordeel inzamelpunten voor glas, papier en kleding 95% 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%


Gemeente Vaals

Kern Vaals

Kern Vijlen

Kern Lemiers

Uit het Burgeronderzoek 2007 is naar voren gekomen, dat de burger ontevreden (meer dan 15 % ontevredenheid) is over het onderhoud en schoonhouden van wegen, straten en pleinen specifiek in de kern Vaals. Hetzelfde geldt in de kernen Vaals en Lemiers voor het onderhoud en de aanwezigheid van groenvoorzieningen en de inzamelpunten voor glas, papier en kleding (meer dan 15 % ontevredenheid) Bij het programma Bestuur en Dienstverlening wordt nader ingegaan op de acties volgend op de resultaten van het Burgeronderzoek 2007. Het beleid in dit programma is gericht op het bieden van oplossingen voor deze ontwikkelingen en aandachtspunten.

Pagina 55 van 139

1.3.

Beleidskaders

De beleidslijnen en speerpunten die vanuit dit programma zijn c.q. worden ontwikkeld zijn voor een deel terug te voeren op reeds bestaande (lopende) beleidskaders en anderzijds afgeleid uit de kaders die gesteld zijn bij de kadernota 2009. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de geldende kaders. Beleidskaders WONEN en VERKEER Lopend beleid - speerpunten De huidige beleidskaders van dit thema bestaan o.a. uit bestemmingsplannen, regionaal volkshuisvestingsplan, beleidsnota “Wonen in Vaals (2001-2010)”, Welstandsnota, parkeerbeleidsnota, gemeentelijk rioleringsplan (GRP), milieubeleidsplan enz. Uit de beleidsnota “Wonen in Vaals (2001-2010)” en het regionaal volkshuisvestingsplan blijkt dat de woningmarkt in Vaals onder druk staat. Van de woningen in Vaals is minder dan 50 % koopwoning. Dit is het laagste percentage binnen de regio Maastricht & Mergelland (exclusief Maastricht). De sociale huursector maakt meer dan 50 % van het woningarsenaal uit. Er is sprake van veel hoogbouw met veelal beperkte kwaliteit. Doelgroepen, die het specifiek op de woningmarkt in Vaals moeilijk hebben, zijn huishoudens met een laag inkomen, jongeren, jonge gezinnen en senioren. Veel jongeren trekken weg uit de gemeente, vanwege een niet marktconform aanbod in woningvoorraad en woonomgeving. Verder zijn er onvoldoende geschikte woningen voor senioren en zorgbehoevenden beschikbaar. Lopend beleid / speerpunten zijn: - Stadsvernieuwingsproject Von Clermontpark - Woningbouwopgaven Vijlen / Lemiers - uitvoering plan verkeersprioriteiten 2008 - 2011 - Actualisatie bestemmingsplannen buitengebied, Selzerbeek, Von Clermontpark, Eschberg Noord - Uitvoering monumentenbeleid - Opstellen en uitvoeren Groenstructuurplan - Uitvoering milieubeleidsplan 2009 - 2012 - Uitvoering Gemeentelijk Rioleringsplan 2009 - 2013 - Maatregelen Maastrichterlaan - Reconstructie Wolfskuilenweg - Invoering van de Wabo (per 1/1/2010) Nieuw beleid – speerpunten (volgend uit kadernota 2009 / strategische visie) Nieuw beleid / speerpunten zijn: - Centrumplan Vaals => ontwikkeling en opwaardering van het centrum van de kern Vaals, vooral met het oog op de functies wonen, retail, monumenten, verkeer, parkeren, openbare ruimte - Buitengebied => ontwikkeling en opwaardering van het buitengebied van de gemeente Vaals, vooral met het oog op de functies natuur & landschap, recreatie & toerisme en landbouw

Pagina 56 van 139

Deel 2.


In dit deel wordt per programma-onderdeel in beeld gebracht wat we per speerpunt willen gaan bereiken in de komende periode en wat we daarvoor gaan doen. Tevens wordt aangegeven wanneer een en ander qua tijdpad te verwachten is en, indien mogelijk, hoe het bereikte resultaat meetbaar gemaakt kan worden. Voor wat betreft de speerpunten is er net zoals vorig jaar een onderscheid gemaakt tussen zogenaamde 'bestuurlijke prioriteiten' en 'overige onderwerpen'. Bij deze 'bestuurlijke prioriteiten' zal 'hard' gestuurd worden op het behalen van doelstellingen (en effecten) en het halen van de planning. Het behalen van doelstellingen (en effecten) en het halen van de planning is bij de 'overige onderwerpen' niet minder belangrijk => de prioriteit zal echter liggen bij de 'bestuurlijke prioriteiten'. Net zoals in voorgaande jaren zal ook middels de bestuursrapportages ingegaan worden op de stand van zaken betreffende o.a. de kwaliteit (realisatie doelstellingen), de planning, financiën en ontwikkeling risico's van deze 'bestuurlijke prioriteiten'.


Volkshuisvesting

Stadsvernieuwingsproject Von Clermontpark Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit Het Von Clermontpark is gesitueerd in het gebied tussen de Maastrichterlaan, de Beemderlaan, de Jos Francotteweg en de Sneeuwberglaan. Het betreft hier een zeer centraal gelegen centrumgebied met geringe ruimtelijke kwaliteit. Het gebied kenmerkt zich door verouderde en zelfs leegstaande bedrijfsopstallen, corporatiewoningen en de aanwezigheid van een park met een monumentale vijverpartij. Actuele problematiek Het gebied von Clermontpark kent weinig ruimtelijke kwaliteit, verkeert in een deplorabele staat. Bovendien ondervindt Vaals een forse teruggang van het inwoneraantal en zijn er in Vaals onvoldoende woningen voor starters en ouderen in de koopsfeer.

Overzicht besluitvorming 5 april en 19 juli 2004 14 juni 2004 4 juli 2005 6 februari 2006

Kaderstelling en formele opdracht tot het aangaan van onderhandelingen met projectontwikkelaar Situs en de Woningstichting Beschikbaarstelling aanvullend voorbereidingskrediet t.b.v. planvoorbereiding Instemming met planvoorstel goedkeuring realisatie-overeenkomsten en mandatering college tot ondertekening Instemming met voorstel realisatie grote parkeergarage

Doelstelling en gewenste effecten Omschrijving doelstelling (kwalitatief) • • •


Opwaardering ruimtelijke kwaliteit; Ombuiging daling inwonersaantal; Meer evenwichtige mix van woningvoorraad en bevolkingssamenstelling.

Mogelijke risico's Risico planrealisatie

De gemeente is één van de partners in dit project en heeft vrijwel geen instrumenten om sturend op te treden richting de projectontwikkelaar voor wat betreft de planning van de bouwactiviteiten. Vandaar dat alle onderstaande planningen indicatief van aard zijn. Marktverkenningen en afzetbaarheid van de woningen zijn ook bepalend voor de planning van de bouwactiviteiten.

Pagina 57 van 139

Planning activiteiten / producten Het plan omvat o.a.: • De sloop van 81 huurwoningen in de Jos Francotteweg en de Clarissenstraat, het Muva-gebouw, de gemeentewerf en de bibliotheek; • De nieuwbouw van 250 woningen; • De verplaatsing van de gemeentewerf en de bibliotheek; • De realisatie van een woonzorgcomplex als onderdeel van het bouwprogramma; • De realisatie van 1.900 m2 commerciële ruimten; • De realisatie van een grote parkeergarage. Wanneer?

Wat?

Voorjaar 2009

Voortzetting bouwwerkzaamheden commerciële ruimtes met bovenliggende appartementen en parkeergarage (gereed medio 2009) Voortzetting bouwwerkzaamheden 22 koopappartementen (gereed voorjaar 2009) Voortzetting bouwwerkzaamheden grondgebonden woningen (gereed najaar 2009) Vermoedelijke start bouw boogvormig appartementencomplex (gereed voorjaar 2010) Vermoedelijke start bouw appartementencomplex 'Clarens' (gereed medio 2010) Voortzetting bouwwerkzaamheden commerciële ruimtes met bovenliggende appartementen en parkeergarage (gereed medio 2009) Voortzetting bouwwerkzaamheden grondgebonden woningen (gereed najaar 2009) Voortzetting bouwwerkzaamheden boogvormig appartementencomplex (gereed voorjaar 2010) Start opstellen bestemmingsplan Von Clermontpark Voortzetting bouwwerkzaamheden appartementencomplex 'Clarens' (gereed medio 2010) Voortzetting bouwwerkzaamheden grondgebonden woningen (gereed najaar 2009) Voortzetting bouwwerkzaamheden boogvormig appartementencomplex (gereed voorjaar 2010) Besluitvorming raad inzake bestemmingsplan Von Clermontpark Voortzetting bouwwerkzaamheden appartementencomplex 'Clarens' (gereed medio 2010)

Medio 2009

Najaar 2009

Woningbouwprogramma Vijlen en Lemiers Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit De raad heeft op 19 december 2005 bij de behandeling van de dorpsvisies Vijlen en Lemiers aan het college de opdracht gegeven om een woonbehoefte-onderzoek voor de kernen Vijlen en Lemiers uit te laten voeren alsmede de terugkeerbehoefte van ex-inwoners van Vijlen en Lemiers te peilen. Uit het onderzoek is gebleken, dat de kwaliteit en kwantiteit van de woningvoorraad in Vijlen en Lemiers niet voldoet aan de toekomstige behoefte. Hierdoor komt de opgave om de kernen leefbaar te houden in gevaar. Actuele problematiek Leefbaarheid Vijlen en Lemiers onder druk => Onvoldoende, betaalbare woningen voor starters en nultredewoningen voor ouderen in de kernen Vijlen en Lemiers

Overzicht besluitvorming 19 december 2005: Opdracht raad aan college tot uitvoeren van woonbehoefteonderzoek 30 oktober 2006: Besluitvorming raad inzake woonbehoefteonderzoek 23 juni 2008: Besluitvorming raad inzake planvorming Vijlen



Realiseren (=bouwen) van circa 40 woningen in Vijlen en circa 20 woningen in Lemiers, met name afgestemd op ouderen. In eerste instantie wordt ingezet op 25 woningen in Vijlen en 10 woningen in Lemiers.

Pagina 58 van 139

Planning activiteiten / producten Wanneer?

Wat?

Najaar 2008 / Voorjaar 2009 Voorjaar 2009 Medio 2009

Vijlen Bouwvergunningtraject (aanvraag bouwvergunning door Woningstichting) loopt parallel met de bestemmingsplanprocedure Bouwrijp maken gebied door de gemeente Start bouwwerkzaamheden Woningstichting Start verkoop vrije kavels door de gemeente

Centrumplan Vaals Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit De kernen van de gemeente Vaals herbergen veel goede elementen voor een attractieve woonomgeving. Voor de kern Vaals vormt het historische centrum de belangrijkste onderscheidende basis. De woonomgeving in de kern Vaals biedt momenteel niet de juiste kwalitatieve combinatie in dit opzicht, anders dan de kernen Vijlen en Lemiers, waar de woonomgeving veel meer als kwalitatief goed wordt ervaren. Uit het burgeronderzoek 2007 blijkt een grote mate van tevredenheid over de woonomgeving in de kernen Vijlen en Lemiers, terwijl de ontevredenheid in de kern Vaals relatief groot is. Volgens onze inwoners zouden de inspanningen voor de benodigde kwaliteitsimpulsen dan ook vooral op de kern Vaals geconcentreerd moeten worden. Vanuit dat perspectief wordt de gedachte dat in iedere wijk en kern hetzelfde moet gebeuren losgelaten. Met als basisgedachte “concentreren” in plaats van “deconcentreren” wil de gemeente primair in samenwerking met haar strategische partner de Woningstichting werken aan een centrumplan voor Vaals, waarin de gewenste ontwikkelingen, zoals hiervoren geschetst, gestalte zullen krijgen. Actuele problematiek Kern Vaals behoeft kwalitatieve opwaardering.

Overzicht besluitvorming Raad 13 oktober 2008: Besluitvorming raad inzake strategische visie



Middels de realisatie van het centrumplan kan in de kern Vaals een combinatie van hoogwaardige woningbouw, winkelvoorzieningen, monumenten en openbare ruimte ontstaan, welke goed wordt ontsloten en voorzien wordt van voldoende parkeergelegenheid.


Dit project zal een eigen exploitatie-opzet krijgen. Via deze opzet zullen de te maken kosten afgedekt moeten worden door de opbrengsten (grondverkopen en dergelijke) uit het project. Hier schuilt altijd een zeker financieel risico in.

Risico in fasering / t.a.v. derden partijen

Realisatie van het project vindt plaats in samenwerking met diverse, externe partijen (onder andere de Woningstichting). Planning en uitvoering is derhalve ook afhankelijk van deze partijen.

Pagina 59 van 139

Planning activiteiten / producten Wanneer?

Wat?

Najaar 2008 2009 / 2010

Afsluiten intentie-overeenkomst (IOK) met ontwikkelingspartner Woningstichting Opstellen gebiedsontwikkelingsplan voor het centrum en definieren en uitwerken deelprojecten

2.2.

Leefomgeving

Buitengebied Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit De gemeente Vaals bezit een voor Nederlandse begrippen uitzonderlijk mooi buitengebied, met een groot oppervlak aaneengesloten bos. De kracht van dit gebied is gelegen in de ruimte, de rust, het heuvelachtig terrein, de natuur en ook de typerende bebouwing. In diverse onderzoeken scoort Vaals hoog als het gaat om wandelen en / of fietsen. De laatste 10 jaar is de agrarische sector fors gekrompen. De sector zoekt zelf naar andere economische vormen en komt daarbij vaak uit bij de toeristische sector. Ook combinaties met de zorgsector zullen de komende jaren kansen bieden. Aan die combinaties willen wij onder voorwaarden faciliterend meewerken. Actuele problematiek De problematiek is meervoudig, namelijk: • krimp van de agrarische sector => zoektocht naar andere economische vormen van bestaan; • toenemende verkeersdruk buitengebied




Als hoofddoelstelling geldt een evenwichtig gebruik van het buitengebied, met als twee subdoelstellingen: - Natuurontwikkeling en landschapsherstel - Reguleren / verminderen verkeersdruk



Risico t.a.v. derden partijen

Realisatie van het project vindt plaats in samenwerking met diverse, externe partijen (onder andere Fortis Vastgoed BV en Habitura BV). Planning en uitvoering is derhalve ook afhankelijk van deze partijen.


Wat?

Najaar 2008

Afsluiten intentie-overeenkomst (IOK) met ontwikkelingspartners Habitura BV (een landelijk opererende ontwikkelaar in groen) en Fortis Vastgoed BV (Nederlands grootste belegger in groen). Opstellen gebiedsontwikkelingsplan voor het buitengebied en definieren en uitwerken deelprojecten

2009 / 2010

Pagina 60 van 139

2.3.

Aanpak verkeersoverlast

Maatregelen Maastrichterlaan Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit De verkeersafwikkeling op de Maastrichterlaan is reeds lang onderwerp van discussie. De Maastrichterlaan heeft met name in het kernwinkelgebied zowel een verblijfsfunctie alsook verkeersfunctie. De combinatie van deze functies leidt ertoe dat knelpunten worden ervaren op het gebied van leefbaarheid en bereikbaarheid. Actuele problematiek De problematiek is drieledig - bereikbaarheid/verkeersveiligheid, leefbaarheid en economisch - namelijk: • Conflicten tussen de functie verkeersafwikkeling en de functie verblijfsgebied / winkelgebied; • Verkeersveiligheid en leefbaarheid in de kern Vaals komen in het gedrang door toenemende verkeersdruk / verkeersbelasting op de Maastrichterlaan; • Gevaar voor “dichtslibben” van het kernwinkelgebied, met negatieve gevolgen voor de draagkracht van het kernwinkelgebied als economisch hart c.q. toeristisch-economisch speerpunt van Vaals.

Overzicht besluitvorming 17 december 2007:

De gemeenteraad heeft besloten vanwege financiële motieven af te zien van de aanleg van de Randweg Noord en alle inspanningen (samen met de provincie) te richten op de maatregelen Maastrichterlaan.

Doelstelling en gewenste effecten Omschrijving doelstelling (kwalitatief) • •


Verbeteren / vergroten leefbaarheid omwonenden Handhaven kernwinkelgebied als economisch hart van Vaals

Mogelijke risico's Financieel / budgettair risico

Toereikendheid geraamd krediet (€ 452.000 maatregelen Maastrichterlaan en € 566.000 rioolrenovatie Maastrichterlaan)


Wat?

Najaar 2008 Afronding plannen Voorjaar 2009 Besluitvorming raad over plannen Medio 2009 – Najaar 2010 Uitwerken plannen naar (uitvoerings)bestek / Aanbesteding en opdrachtverlening 2011 Uitvoering reconstructie Maastrichterlaan

Overige onderwerpen Uitvoeren plan verkeersprioriteiten 2008 - 2011 Het plan verkeersprioriteiten is in de raadsvergadering van 7 april 2008 vastgesteld. Het plan gaat in op de aspecten verkeerscirculatie, verkeersdoorstroming en verkeersveiligheid en heeft de volgende doelstellingen: • verbeteren / vergroten verkeersveiligheid => daling ongevalcijfers • verbeteren verkeersdoorstroming • verminderen verkeersoverlast => verminderen klachten burgers Pagina 61 van 139

Voor de uitvoering van de projecten voortvloeiend uit het plan is in de begroting € 643.000 opgenomen. In de komende jaren is de uitvoering van de volgende projecten gepland: 2009 Epenerbaan: inrichten als erftoegangsweg Tenstraat-Bosstraat: onderzoek naar verkeerscirculatie 2010 Selzerbeeklaan-Sneeuwberglaan: treffen van verkeersremmende maatregelen Tentstraat-Bosstraat: treffen van maatregelen ter verbetering van de verkeerscirculatie 2011 N278/Klaasvelderweg: completeren verkeerslicht Gehele gemeente: Komgrenzen verbeteren Viergrenzenweg: inrichten als erftoegangsweg Woningbouwproject Eschberg Noord Het betreft de 3e fase van dit woningbouwproject. Er worden in deze fase ongeveer 70 woningen ('vrije kavel woningen' en 'projectwoningen') gebouwd. De “vrije kavel woningen (10 st.)” zijn in de verkoop gegaan => er zijn inmiddels (stand begin september) 5 kavels verkocht. De bouwwerkzaamheden zullen na afronding van het bouwvergunningtraject vermoedelijk vanaf medio 2009 starten. De start van de bouwwerkzaamheden van de zogenaamde “projectwoningen” is nog niet duidelijk. Alle “bouwkundige” zaken zijn grotendeels geregeld. Het gaat nu om het halen van de verkoopdrempel => als ongeveer 70 % van de woningen verkocht zijn, wordt gestart met de bouw. Actualisatie bestemmingsplannen Buitengebied => Momenteel wordt het concept-voorontwerp bestemmingsplan intern en met een externe klankbordgroep getoetst. Parallel daaraan krijgen agrariërs de gelegenheid te reageren op voorstellen voor bedrijfsbouwkavels. Dit voortraject zal eind 2008 zijn afgerond, waarna de formele procedure via terinzagelegging ontwerp en vaststelling door de raad – naar verwachting medio 2009 – kan plaatsvinden. Eschberg Noord => Werkzaamheden – opstellen ontwerp bestemmingsplan – starten in het najaar van 2008. Daarna kan de formele procedure via terinzagelegging ontwerp en vaststelling door de raad – naar verwachting medio 2009 – plaatsvinden. Selzerbeek => Bestemmingsplan is verouderd en dient derhalve geactualiseerd te worden. Werkzaamheden – opstellen ontwerp bestemmingsplan – starten medio 2009. Daarna kan de formele procedure via terinzagelegging ontwerp en vaststelling door de raad – naar verwachting voorjaar 2010 – plaatsvinden. Milieubeleid Besluitvorming van de raad over de nieuwe milieubeleidsvisie 2009 – 2012 is voorzien voor de raadsvergadering van december 2008. Onderdeel van de nieuwe milieubeleidsvisie is o.a. het opstellen van een klimaatbeleidsplan. Reconstructie Wolfskuilenweg De planvoorbereiding voor dit project stond gepland voor het voorjaar van 2008, waarna vervolgens medio 2008 de uitvoering van start zou gaan. Als gevolg van drukke, overige projectmatige werkzaamheden (afronding reconstructie Heuvel en reconstructie Mamelisserweg) is de planvoorbereiding voor dit project verschoven naar het najaar van 2008. De uitvoering start dan in het voorjaar van 2009. Monumentenbeleid De subsidieverordening is in de raadsvergadering van 28 januari 2008 vastgesteld. Vervolgens is in 2008 met behulp van externe ondersteuning gestart met het opstellen van ‘redegevende beschrijvingen’ van de monumenten. Het proces van 'aanwijzen van de gemeentelijke monumenten' (bevoegdheid van het college) wordt eind 2008 afgerond, waarna vanaf 2009 daadwerkelijk gestart kan worden met de uitvoering van monumentenbeleid. Hiervoor is financieel gezien € 50.000 per jaar beschikbaar. Groenstructuurplan Middels een Groenstructuurplan kan de gemeenteraad aangeven welke beeldkwaliteit van groen in de openbare ruimte zij wenst in de gemeente. Kaderstelling groenstructuurplan is besproken en vastgesteld in de raad van 7 april 2008. Verder is tussentijdse kaderstelling (groenvisie) voorzien voor de raad van 13 oktober 2008. Besluitvorming van de raad inzake het (gehele) Groenstructuurplan is voorzien voor het voorjaar van 2009. Vervolgens kan vanaf medio 2009 het Groenstructuurplan uitgewerkt worden in jaarlijkse beheersplannen, ontwikkelingsplannen en reconstructieplannen. Uitvoering hiervan kan plaatsvinden vanaf 2010.

Pagina 62 van 139

Deel 3. 3.1.

Financiën


Hiervoor is in beeld gebracht welke speerpunten er in dit programma voor de komende tijd zijn opgenomen en op welke manier deze een bijdrage moeten leveren om de actuele problematiek te verminderen dan wel op te lossen. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de financiële impact van de onderdelen van dit programma. Op grond van de financiële verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet is bepaald dat indien de financiële afwijking ten opzichte van de geraamde lasten van dit programma groter dreigt te worden dan € 15.000, het college vooraf toestemming (autorisatie) van de raad nodig heeft om bepaalde uitgaven te verrichten. Programma-begroting WONEN en VERKEER


realisatie raming 2008 2007 (na wijzig.)

raming 2009

raming 2010

raming 2011

raming 2012

Lasten: Volkshuisvesting

-1117

-1.536

-1.235

-1.005

-1.042

-1.045

Leefomgeving

-3.448

-3.566

-3.726

-3.912

-3.773

-3.840

Aanpak verkeersoverlast

-2.107

-2.185

-2.361

-2.488

-2.518

-2516

Totaal lasten:

-6.672

-7.287

-7.322

-7.405

-7.333

-7.401

606

362

981

370

356

342

2.447

2.493

2.541

2.540

2.540

2.611

647

413

797

817

793

798

Totaal baten:

3.700

3.268

4.319

3.727

3.689

3.751

Saldo programma:

-2.972

-4.019

-3.003

-3.678

-3.644

-3.650

Baten: Volkshuisvesting Leefomgeving Aanpak verkeersoverlast

3.2.

Toelichting

Volkshuisvesting De lasten van het onderdeel 'Volkshuisvesting' bestaan grotendeels uit de lasten van bouwen woningtoezicht (veelal doorberekende loonkosten) en ruimtelijke ordening / bestemmingsplannen (veelal doorberekende loonkosten). De daling van de lasten ad € 301.000 in 2009 t.o.v. 2008 kan op hoofdlijnen als volgt verklaard worden: • in 2008 bedragen de incidentele lasten € 486.000, namelijk € 422.000 incidentele lasten t.b.v. planschadevergoedingen en € 64.000 incidentele lasten inzake bouwhandhaving (zie 2e bestuursrapportage); • in 2009 bedragen de incidentele lasten € 220.000, namelijk € 120.000 incidentele lasten t.b.v. actualisatie bestemmingsplannen en invoering Wabo en ruim € 100.000 inzake gronden plan woningbouw Vijlen. De incidentele lasten dalen in 2009 t.o.v. 2008 dus € 266.000 (486 -/- 220). De daling van de lasten in 2010 (en ook 2011 en 2012) t.o.v. 2009 van € 230.000 zijn het gevolg van de eerder genoemde incidentele lasten in 2009 van actualisatie bestemmingsplannen en invoering Wabo (€ 120.000) en kapitaallasten inzake gronden plan woningbouw Vijlen (ruim € 100.000). De baten van het onderdeel 'Volkshuisvesting' bestaan grotendeels uit leges bouwvergunningen en dividend SNSbank. De hoge baten in het jaar 2009 (afgezet tegen 2008, maar ook de periode 2010 – 2012) zijn het gevolg van de opbengst van het plan woningbouw Vijlen ad € 569.000 (toevoeging aan de algemene reserve bij het programma Bestuur en Dienstverlening) en de opbrengst exploitatie bestemmingsplannen ad € 143.800 (in casu Eschberg Noord => toevoeging aan reserve bestemmingsplannen bij programma Bestuur en Dienstverlening).

Pagina 63 van 139

Leefomgeving De lasten van dit onderdeel bestaan met name uit de lasten van openbaar groen, afvalverwijdering- en verwerking, riolering en milieuzorg. De toename van de lasten ad € 160.000 in 2009 t.ov. 2008 is grotendeels het gevolg van: • € 50.000 t.b.v. uitvoering monumentenbeleid; • € 50.000 t.b.v. rioleringen (onder andere onderzoeken o.b.v. GRP); • € 10.000 stortrechten groenafval (voorheen opgenomen bij wegen => 'aanpak verkeersoverlast'); • € 6.000 onderhoud beheerapplicatie groen (voorheen opgenomen bij vastgoed => 'aanpak verkeersoverlast'). Verder wordt de uitschieter in de lastensfeer voor het jaar 2010 veroorzaakt door de incidentele uitgave ad € 224.000 in 2010 t.b.v herinrichting Mergelland-Oost. De baten bestaan uit de opbrengsten afvalstoffenheffing en rioolretributies. De toename van de baten is grotendeels het gevolg van de stijging van de rioolretributie van € 1,71 tot € 1,80 per m3 (zie ook paragraaf Lokale Heffingen). Aanpak verkeersoverlast De lasten van dit onderdeel bestaan met name uit uitgaven op het gebied van wegeninfrastructuur, openbare verlichting, verkeer en parkeervoorzieningen. De toename van de lasten – de periode 2009 -2012 - afgezet tegen 2008 is het gevolg van: • meerlasten samenhangend met de exploitatie (huur en beheer) van de parkeergarage => € 134.000 in 2009 en € 267.000 in de jaren 2010 en volgende. De baten bestaan uit de opbrengsten parkeergelden en onttrekking van de egalisatievoorziening wegeninfrastructuur (geen 'echte' baten). De forse stijging van de baten ingaande het begrotingsjaar 2009 is het gevolg van hogere opbrengsten parkeergelden als gevolg van een hoger parkeertarief (€ 1,00 per uur) en de opbrengsten samenhangend met de parkeergarage.

Pagina 64 van 139

Programma WERK en


2009 Programmaplan

ECONOMIE Deel 1. 1.1.


Inhoud programma

Dit programma richt zich met name op: • werkgelegenheid in de gemeente bevorderen en mensen die afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering helpen bij het zoeken naar werk; • het helpen van mensen waarvoor al dan niet met werk nog geen zelfstandig bestaan mogelijk is middels inkomensondersteunende voorzieningen; • het instandhouden en verbeteren van de economische structuur in Vaals, met name de toeristische voorzieningen. Onderstaand overzicht maakt inzichtelijk op welke manier het programma is verdeeld in onderdelen (afgeleid uit het coalitieprogramma 2006-2010) en vervolgens welke producten per onderdeel zijn te onderscheiden. Programma WERK en ECONOMIE

Coördinerend portefeuillehouder: Wethouder Lux


Beleidsvelden:

“Sociale activering minima”

Uitstroombevordering Minima- en armoedebeleid

“Toeristisch product”

Toerisme

“Economie”

Economie en Arbeidsmarkt Evenementen

1.2.


Ten aanzien van dit programma hebben we momenteel vooral met de volgende ontwikkelingen en aandachtspunten te maken: • zwakke sociale structuur (veel huishoudens met een inkomen op het sociaal minimum); • relatief zeer veel bijstandsgerechtigden; • complexe, moeizame arbeidsmarkttoeleiding; • achteruitgang (economische) aantrekkingskracht centrum Vaals (kernwinkelgebied); • toename concurrentie op toeristisch gebied (low cost carriers, wandelen fietsroutenetwerken in voorheen niettoeristische gebieden in Nederland, België en Duitsland); • toeristisch product behoeft verbetering en verbreding; • door de decentralisering – denk aan de WWB, WMO en WSW – wordt steeds meer een regierol van de gemeente verwacht c.q. gewenst.

Pagina 65 van 139

Onderstaande twee tabellen moeten duidelijk maken, dat Vaals vergeleken met de overige 4 Pentasz-gemeenten zowel absoluut en ook zeer zeker relatief veel bijstandsgerechtigden in de gemeente heeft. De tweede tabel laat zien, dat Vaals relatief gezien 3 keer zoveel bijstandsgerechtigden heeft dan de overige Pentaszgemeenten.

350 300

1-1-2005

250

1-1-2006

200

1-1-2007

150

1-1-2008

100

1-7-2008

50 M ar gr at en M ee rs se n

Ei js de n

G ul pe nW itt em

0 Va al s

Aantal bijstandsgerechtigden

Absoluut aantal bijstandsgerechtigden

•

3,50% 3,00%

1-1-2005

2,50% 2,00%

1-1-2006 1-1-2007

1,50% 1,00%

1-1-2008 1-7-2008

n se ee rs M

M

ar gr

at en

m

G

ul

pe n-

W

itt e

de n Ei js

al

s

0,50% 0,00% Va

Bijstandsgerechtigden in % van het aantal inwoners

Aantal bijstandsgerechtigden uitgedrukt in % van het totaal aantal inwoners

bron: bestuursrapportage 2e kwartaal 2008 Pentasz

Pagina 66 van 139

Ten aanzien van het begrip “zwakke sociale structuur” zullen de onderstaande tabellen behoorlijk verhelderend zijn. De eerste tabel geeft het aantal huishoudens weer (procentueel gezien), dat moet rondkomen van een inkomen van 105 % van het sociaal minimum. Vaals scoort hier beduidend hoger dan de landelijke gemeenten uit het Heuvelland en Parkstad (Gulpen-Wittem, Margraten, Eijsden, Voerendaal en Simpelveld).

14,2% 11,5%

10,7% 9,2%

Voerendaal

6,0%

Valkenburg a/d Geul

Simpelveld

5,6%

Meerssen

6,6%

6,0%

Margraten

Maastricht

Heerlen

5,7%

Gulpen-Wittem

Eijsden

6,6%

Vaals

16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0%

Bron: Armoedesituatie in Limburg 2005

Om duidelijk te maken, dat het bij stille armoede (groten)deels om geheel andere doelgroepen als 'normale' bijstandsgerechtigden gaat, laten we onderstaande twee tabellen zien. De eerste tabel geeft de procentuele verdeling weer van huishoudens met een inkomen tot 105 % van het sociaal minimum (totaal 560 huishoudens) over diverse groepen.

Huishoudens met inkomen tot 105% van het sociaal minimum

4%

8%

Zelfstandigen

6%

Werknemers

34%

Bijstand/Werkloos Arbeidsongeschikt 7%

41%

Pensioenontvanger Overig

Bron: Armoedesituatie in Limburg 2005

Pagina 67 van 139

Uit onderstaande tabel blijkt dat in Vaals absoluut en relatief gezien veel mensen afhankelijk zijn van een WAO-uitkering of WW-uitkering. Soort uitkering

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO)

550

560

560

550

510

460

440

Bijstandsuitkering (WWB)

260

280

280

280

300

310

300

Werkloosheidsuitkering (WW)

150

190

210

260

260

220

190

Totaal:

960

1.030

1.050

1.090

1.070

990

930

aantal

Absoluut aantal uitkeringen per jaar 600 550 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

WAO WWB WW

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

jaar

Toeristische bestedingen (* € 1.000.000)

2002/2003

N ut O h nd er ba nk en Si m pe lv el d Vo er en da al

Va lk

en bu rg

s

2006/2007

Va al

170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Ei js G de ul pe n n -W itt em M ar gr at en M ee rs se n

Bedrag

Bron: CBS Statline, peildatum 1 januari 2008

Het beleid in dit programma is gericht op het bieden van oplossingen voor deze ontwikkelingen en aandachtspunten. Pagina 68 van 139

1.3.

Beleidskaders

De beleidslijnen en speerpunten die vanuit dit programma zijn c.q. worden ontwikkeld zijn voor een deel terug te voeren op reeds bestaande (lopende) beleidskaders en anderzijds afgeleid uit de kaders die gesteld zijn bij de kadernota 2009. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de geldende kaders. Beleidskaders WERK en ECONOMIE Lopend beleid - speerpunten De huidige beleidskaders van dit thema bestaan o.a. uit de Wet Werk en Bijstand (2004), de kadernota Economisch Beleid (2004), de kadernota (en nota) armoedebeleid (2008), de kadernota uitstroombeleid (2008), de kadernota economische structuur (2008), de nota Ondernemingsklimaat (2004), het uitvoeringsprogramma Toerisme en Recreatie 2005-2010 enz. Uitgangspunt van de Wet Werk en Bijstand is de nadruk op de activerende werking: iedereen krijgt de verplichting om naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid te zoeken en te aanvaarden – er worden geen voorwaarden gesteld aan de aard en de omvang van het werk en evenmin aan de aansluiting van het werk bij de opleiding en de ervaring van de betrokkene – het begrip passende arbeid is vervangen door gangbare arbeid – bij het niet accepteren van arbeid worden kortingen opgelegd en/of verliest betrokkene het recht op uitkering. Lopend beleid / speerpunten zijn: - uitvoeren nota uitstroombeleid - uitvoeren nota armoedebeleid - uitvoeringsprogramma Toerisme & Recreatie 2005-2010 - doorontwikkelen en uitvoeren projecten in het kader van de Euregionale Grenzenroute - uitvoering nota Ondernemingsklimaat - uitvoeren nota Economische Structuur - opstellen notitie inzake koppelingen WWB, WSW en WMO Nieuw beleid – speerpunten (volgend uit kadernota / strategische visie) - Drielandenpunt => ontwikkeling en opwaardering van het Drielandenpunt, vooral met het oog op de functies recreatie & toerisme en natuur & landschap

Pagina 69 van 139

Deel 2.


In dit deel wordt per programma-onderdeel in beeld gebracht wat we per speerpunt willen gaan bereiken in de komende periode en wat we daarvoor gaan doen. Tevens wordt aangegeven wanneer een en ander qua tijdpad te verwachten is en, indien mogelijk, hoe het bereikte resultaat meetbaar gemaakt kan worden. Voor wat betreft de speerpunten is er net zoals vorig jaar een onderscheid gemaakt tussen zogenaamde 'bestuurlijke prioriteiten' en 'overige onderwerpen'. Bij deze 'bestuurlijke prioriteiten' zal 'hard' gestuurd worden op het behalen van doelstellingen (en effecten) en het halen van de planning. Het behalen van doelstellingen (en effecten) en het halen van de planning is bij de 'overige onderwerpen' niet minder belangrijk => de prioriteit zal echter liggen bij de 'bestuurlijke prioriteiten'. Net zoals in voorgaande jaren zal ook middels de bestuursrapportages ingegaan worden op de stand van zaken betreffende o.a. de kwaliteit (realisatie doelstellingen), de planning, financiën en ontwikkeling risico's van deze 'bestuurlijke prioriteiten'.


Sociale activering minima

Uitstroombeleid Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit De afgelopen jaren is de gemeente Vaals diverse keren geconfronteerd met een fors verlies op het Inkomensdeel Wet Werk en Bijstand. Landelijk is namelijk het aantal bijstandsuitkeringen fors gedaald => dus ook een verlaging van het rijksbudget Inkomensdeel op landelijk niveau en lokaal voor Vaals. In Vaals is er echter geen sprake van lagere uitgaven bijstandsuitkeringen. Vaals weet de landelijke daling – uitstroom – nog niet te matchen met lokale uitstroom. Uitstroombeleid is dus nodig om een afname van het aantal bijstandsgerechtigden te bewerkstelligen, zodat we ook meer in de pas met omringende gemeenten gaan lopen (Vaals heeft relatief gezien 3x zoveel bijstandsgerechtigden). Verder is uitstroombeleid een van de beste manieren om armoede te bestrijden, namelijk door mensen (weer) aan het werk te helpen. Uitstroombeleid wordt ook gelinkt aan de nota Economische Structuur (uitstroom naar betaald werk) en het nog op te stellen uitvoeringsprogramma WMO 2009 (toeleiding naar vrijwilligerswerk). In de kadernota uitstroombeleid is sprake van speerpunten zoals instroombeperkende maatregelen (handhaving, poortwachtersfunctie), meer sturing op uitvoering (afstemming Pentasz – gemeente), werkgeversbenadering (vraaggericht maatwerk), activering / vrijwilligerswerk enz. Deze speerpunten worden in de nota uistroombeleid uitgewerkt en middels concrete activiteiten opgepakt. Actuele problematiek Relatief en absoluut zeer veel bijstandsgerechtigden (pakweg 300). De gezamenlijke regionale sociale dienst Pentasz Mergelland moet hier een meer op de persoon gerichte aanpak kiezen.

Overzicht besluitvorming Kadernota 2007 / begroting 2007: Opstellen (kader)nota uitstroombeleid en uitvoeren uitstroombeleid Op 23 juni 2008 heeft de raad de kadernota uitstroombeleid vastgesteld.



Afname aantal bijstandsgerechtigden middels uitstroom naar werk

Als volgt geconcretiseerd bij de kadernota uitstroombeleid: • een netto daling van het bestand met 30 personen per jaar (ongeveer 10 % van het bestand); • per 31/12/2010 een bestand dat niet meer bedraagt dan 260 uitkeringseenheden

Pagina 70 van 139

Mogelijke risico's Risico i.v.m. planrealisatie (bereiken doelstelling)

De gemeente Vaals kan lokaal zeker zijn steentje bijdragen t.b.v. tegengaan instroom en bevorderen uitstroom, dit wordt echter ook sterk bepaald door de landelijke en regionale economische situatie.


Wat?

Najaar 2008

Opstellen nota uitstroombeleid (inclusief integrale relatie naar beleidsplan WMO en nota Economische Structuur) => Vaststellen nota uitstroombeleid door raad Uitvoeren uitstroombeleid

2009 e.v.j.

Armoedebeleid Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit De gemeente Vaals kent een zwakke sociale structuur. Een groot aantal huishoudens (een kleine 600 huishoudens) moet rondkomen van een inkomen op het sociaal minimum. Deze groep maakt vaak onvoldoende gebruik van bestaande, financiële regelingen, vanwege onbekendheid, schaamte enz. De gevolgen van het langdurig moeten rondkomen van een inkomen op het sociaal minimum kunnen sociale uitsluiting, gezondheidsproblemen, geldgebrek, schulden zijn. Actuele problematiek Zwakke sociale structuur => groot aantal huishoudens, dat moet rondkomen van inkomen van 105 % van sociaal minimum (zie ook tabellen).

Overzicht besluitvorming Kadernota 2007 / begroting 2007: Opstellen (kader)nota armoedebeleid en uitvoeren armoedebeleid De raad heeft op 3 maart 2008 de kadernota armoedebeleid en op 23 juni 2008 de nota armoedebeleid vastgesteld.



Voorkomen van armoede => Ondersteunen kwetsbaarste In de nota armoedebeleid zijn prestaties benoemd zoals: groepen (minima en andere hulpbehoevenden) • - in 2009 en 2010 maakt minimaal 50 % van de (risico)groep gebruik van het participatiefonds en schoolkostenfonds.


Wat?

Najaar 2008 e.v.j.

Uitvoering geven aan armoedebeleid => Korte termijn: onder andere uitvoering participatiefonds, schoolkostenfonds en opstellen armoedemonitor Lange termijn: opstellen en uitvoeren plan van aanpak (ter voorkoming) van de armoedeval, aangaan van samenwerkingsverbanden met Essent, WML, Woningstichting, Kredietbank, GGD e.d.

Pagina 71 van 139

2.2.

Toeristisch product

Drielandenpunt

Omschrijving project/prioriteit Het Drielandenpunt is voor de gemeente Vaals een grote trekpleister. Jaarlijks komen er meer dan 800.000 bezoekers. Kwalitatief is echter sprake van een weinig samenhangend geheel. Het ontbreekt aan een aantrekkelijke entree en er is geen heldere structuur. Verder wordt nauwelijks gebruik gemaakt van het unieke karakter van de omgeving, wat de identiteit van dit gebied zo duidelijk op de kaart zou kunnen zetten. Verder is het ook een groot gemis dat de meeste bezoekers van het Drielandenpunt niet in het historische centrum van Vaals terechtkomen. Enerzijds is er voor de bezoeker van het Drielandenpunt onvoldoende attractiviteit in het centrum van Vaals (centrumplan), anderzijds ontbreekt er een uitnodigende fysieke verbinding tussen het Drielandenpunt en het centrum van Vaals. Actuele problematiek De problematiek is meervoudig, namelijk: • onbenutte mogelijkheden Drielandenpunt als gevolg van onder andere het ontbreken van een aantrekkelijke entree; • ontbreken van een aantrekkelijke verbinding tussen Drielandenpunt en centrum Vaals.




Omvorming van het Drielandenpunt tot een prachtig park voor recreatie en landschap reikend over de drie landsgrenzen. Realiseren aantrekkelijke fysieke verbinding tussen Drielandenpunt en centrum Vaals => bovenstaande moet niet per definitie leiden tot het aantrekken van meer bezoekers, wel op een betere spreiding van de bezoekers door het jaar heen en een verhoging van de omvang van de toeristische bestedingen.



Risico t.a.v. derden partijen

Realisatie van het project vindt plaats in samenwerking met diverse, externe partijen (onder andere Fortis Vastgoed BV en Habitura BV). Planning en uitvoering is derhalve ook afhankelijk van deze partijen.

Pagina 72 van 139


Wat?

Najaar 2008

Afsluiten intentie-overeenkomst (IOK) met ontwikkelingspartners Habitura BV (een landelijk opererende ontwikkelaar in groen) en Fortis Vastgoed BV (Nederlands grootste belegger in groen). Opstellen gebiedsontwikkelingsplan voor het Drielandenpunt en definieren en uitwerken deelprojecten

2009 / 2010

2.3.

Economie

Economische Structuur Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit De in 2004 door de raad vastgestelde kadernota “Economisch Beleid” is gericht op 4 speerpunten / prioriteiten, namelijk: • Versterk de economische structuur (aanbod) en de arbeidsmarkt (vraag); • Creëer een goed ondernemingsklimaat; • Vernieuw en innoveer in toerisme en recreatie; • Kijk over de grens. Een van de speerpunten is “versterk de economische structuur (aanbod) en de arbeidsmarkt (vraag)” => dit speerpunt wordt uitgewerkt middels de uitvoeringsnota Economische Structuur.. Actuele problematiek Zwakke sociaal-economische structuur (erg conjunctuurgevoelig) Afhankelijkheid werkgelegenheid van een aantal grote bedrijven

Overzicht besluitvorming 14 juni 2004: raadsbesluit kadernota “Economisch Beleid” 23 juni 2008: raadsbesluit kadernota Economische Structuur / Arbeidsmarktbeleid



Verbeteren van de lokale economische structuur en de werkgelegenheidsstructuur (afhankelijkheid en omvang)

Bij de kadernota Economische Structuur zijn 4 speerpunten benoemd, die in de uitvoeringsnota Economische Structuur uitgewerkt / geconcretiseerd worden ook op het vlak van prestaties en effecten.


Wat?

Najaar 2008

Opstellen nota Economische Structuur => uitwerking 4 speerpunten van de kadernota: • Maak gebruik van de kansen die Aken biedt; • Investeer in horeca, toerisme en recreatie, maar besteedt ook aandacht aan aanverwante sectoren; • Creëer (nieuwe) werkgelegenheid; • Maak prestatie-afspraken met ketenpartners

Najaar 2008 2009 e.v.j

Vaststelling nota Economische Structuur door raad Uitvoering geven aan actiepunten nota Economische Structuur

Pagina 73 van 139

Overige onderwerpen Euregionale 2008 De in 2004 door de raad vastgestelde kadernota “Economisch Beleid” is gericht op 4 speerpunten / prioriteiten, namelijk: • Versterk de economische structuur (aanbod) en de arbeidsmarkt (vraag); • Creëer een goed ondernemingsklimaat; • Vernieuw en innoveer in toerisme en recreatie; • Kijk over de grens. Elk speerpunt zou worden uitgewerkt in een uitvoeringsnota. Het speerpunt “Kijk over de grens” is niet apart uitgewerkt, maar opgepakt middels het project Euregionale Grenzenroute. Het projectplan Grenzenroute is op 17 december 2007 door de raad vastgesteld en heeft de volgende 4 doelen: – ontsluiting van de Europese grensgeschiedenis – herstel van wegkwijnende grensrelicten in het Drielandengebied – uitbouw van een netwerk van culturele grenspunten – bewegwijzering en vermarkting van een Grenzenroute tussen stad en land Het projectplan bestaat uit 5 deelprojecten, namelijk wandelpaden Grenzenroute, Cultuurprogramma, marketing, opwaarderen Drielandenpunt en realisatie shuttlebusverbinding. Al deze deelprojecten zijn eind 2008 gerealiseerd. Financieel gezien zijn met het project ongeveer € 14.000 structurele, jaarlijkse kosten gemoeid t.b.v. onderhoud wandelpaden Grenzenroute en marketing. Er zijn nog geen structurele, jaarlijkse kosten in de begroting t.b.v. de busverbinding opgenomen. Naar aanleiding van de evaluatie van de busverbinding in september / oktober 2008, zal de raad begin 2009 een besluit nemen over een structurele busverbinding. Gelijktijdig met het voorstel inzake de busverbinding krijgt de raad een voorstel inzake de (mogelijke) doorontwikkeling van het project Euregionale 2008 voorgelegd. Uitvoeringsprogramma Toerisme & Recreatie 2005 -2010 Het uitvoeringsprogramma Toerisme & Recreatie 2005-2010, vastgesteld door de raad op 18 april 2005, heeft 4 speerpunten: • verbeteren kwaliteit en instandhouden (kleinschalige) verblijfsaccommodaties; • versterken dagtoerisme; • verbeteren profilering; • samenwerken. Het uitvoeringsprogramma behelst de uitvoering van 21 projecten. Het merendeel van deze projecten is eind 2008 uitgevoerd, danwel zal op korte termijn worden uitgevoerd. Denk hierbij aan het project “websites kleinschalige verblijfsaccommodaties”. In het voorjaar van 2009 vindt een evaluatie van het uitvoeringsprogramma plaats. Deze evaluatie en eventuele hieruit voortvloeiende vervolgstappen zullen medio 2009 met de raad worden besproken. Uitvoering nota Ondernemingsklimaat De evaluatie en actualisatie van de nota Ondernemingsklimaat op basis van het benchmarkonderzoek 2007 heeft plaatsgevonden. Het hieruit voortvloeiende plan van aanpak met actiepunten (onder andere de organisatie van infoavonden, opzetten bedrijvenbezoekprogramma e.d.) wordt de komende jaren uitgevoerd.

Pagina 74 van 139

Deel 3. 3.1.

Financiën


Hiervoor is in beeld gebracht welke speerpunten er in dit programma voor de komende tijd zijn opgenomen en op welke manier deze een bijdrage moeten leveren om de actuele problematiek te verminderen dan wel op te lossen. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de financiële impact van de onderdelen van dit programma. Op grond van de financiële verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet is bepaald dat indien de financiële afwijking ten opzichte van de geraamde lasten van dit programma groter dreigt te worden dan € 15.000, het college vooraf toestemming (autorisatie) van de raad nodig heeft om bepaalde uitgaven te verrichten.

Programma-begroting WERK en ECONOMIE


Realisatie Raming 2008 2007 (na wijzig.)

Raming 2009

Raming 2010

Raming 2011

Raming 2012

Lasten: Sociale activering minima

-5.633

-8.570

-8.255

-8.061

-7.962

-7.977

Toeristisch product

-241

-215

-216

-217

-224

-226

Economie

-317

-347

-370

-372

-381

-380

-6.191

-9.132

-8.841

-8.650

-8.567

-8.583

4.378

6.846

6.583

6.449

6.447

6.447

646

660

712

731

750

769

Economie

1.604

545

545

545

545

545

Totaal baten:

6.628

8.051

7.840

7.725

7.742

7.761

437

-1.081

-1.001

-925

-825

-822

Totaal lasten: Baten: Sociale activering minima Toeristisch product

Saldo programma:

3.2.

Toelichting

Sociale activering minima De lasten van dit onderdeel bestaan met name uit de bijdrage aan het Werkvoorzieningschap inzake de uitvoering van de WSW (€ 2.372.000 in 2009), het werkdeel WWB / reïntegratiebudget (€ 885.000 in 2009), het inkomensdeel WWB / lasten samenhangend met het verstrekken van uitkeringen (€ 3.480.000 in 2009) en de lasten samenhangend met de bedrijfsvoering van Pentasz (€ 1.007.000 in 2009). De afname van de lasten in de periode 2009 – 2011 is vrijwel geheel het gevolg van lagere lasten inkomensdeel WWB (verstrekking van uitkeringen). Een en ander op basis van de begroting van Pentasz => uitgegaan wordt van een afname van het aantal uitkeringsgerechtigden. De baten bestaan met name uit de rijksbijdragen voor uitvoering van de WWB en WSW. Toeristisch product De lasten bestaan met name uit de bijdrage aan de VVV en doorberekende loonkosten voor de uitvoering van toeristisch recreatief beleid. De baten bestaan uit de opbrengst toeristenbelasting. Economie De lasten bestaan met name uit doorberekende loonkosten t.b.v. economisch beleid, evenementen en markten en uitgaven in het kader van evenementenbeleid. De baten bestaan uit het dividend Essent en marktgelden.

Pagina 75 van 139

Pagina 76 van 139

Programma


BESTUUR

2009

en DIENSTVERLENING Deel 1. 1.1.

Programmaplan


Inhoud programma

Dit programma richt zich met name op: • dienstverlening richting de burgers middels o.a. de gemeentewinkel; • communicatie en voorlichting jegens de burgers; • samenwerking met andere partners om de gemeentelijke opgaven te realiseren; • veiligheid van inwoners en bezoekers van Vaals. Onderstaand overzicht maakt inzichtelijk op welke manier het programma is verdeeld in onderdelen (afgeleid uit het coalitieprogramma 2006-2010) en vervolgens welke producten per onderdeel zijn te onderscheiden. Programma BESTUUR en DIENSTVERLENING

Coördinerend portefeuillehouder: Burgemeester


Beleidsvelden:

“Bestuur”

Bestuursorganen Samenwerking

“Openbare orde en veiligheid”

Veiligheid woonomgeving Rampenbestrijding Brandweer

“Dienstverlening”

Communicatie en voorlichting Publieksbalie Basisregistratie Adressen en Gebouwen

“Financiering”

Gemeentefonds Gemeentelijke belastingen Treasury

1.2.


Ten aanzien van dit programma hebben we momenteel vooral met de volgende ontwikkelingen en aandachtspunten te maken: • “mondige” burger => er wordt meer verwacht van de dienstverlening en communicatie (interactief beleid) van de gemeente richting de burger; • het programma “Andere Overheid” => meer digitaal aanbieden van gemeentelijke informatie; • positiebepaling t.o.v. (regionale) samenwerking; • inwoners voelen zich niet altijd even veilig (beleefde veiligheid); • organisatorisch moet de gemeente Vaals toegerust zijn om de veranderde rol bij de programma's (regierol) op te kunnen pakken.

Pagina 77 van 139

Percentage

Oordeel over de inhoud van dienstverlening 90% 85% 80% 75% 70% 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%


Inlevingsvermogen

Begrijpelijkheid info

Deskundigheid

Burgeronderzoek 2007 Oorde el ove r sne lhe id van re age ren op de a a nvra a g, brief of fa x 70% 65% 60% 55% 50% Tevreden 2004

Percen tage

45%

Tevreden 2007

40%

Ontevreden 2004

35%

Ontevreden 2007

30%

Neutraal 2004

25%

Neutraal 2007

20% 15% 10% 5% 0% Oordeel over snelheid van reageren op de aanvraag, brief of fax

Burgeronderzoek 2007

Pagina 78 van 139

Oordeel over de schriftelijke reactie 80% 75% 70% 65% 60% 55%

Tevreden 2004

Percen tage

50%

Tevreden 2007

45%

Ontevreden 2004

40%

Ontevreden 2007

35%

Neutraal 2004

30%

Neutraal 2007

25% 20% 15% 10% 5% 0% Toereikendheid verstrekte info

Duidelijkheid en begrijpelijkheid

Toonzetting

Uiteindelijke resultaat

Burgeronderzoek 2007

Oorde el over de vormgeving van de gemeentelijke website 70% 65% 60% 55%

Percentage

50% Tevreden 2004

45%

Tevreden 2007

40%

Ontevreden 2004

35%

Ontevreden 2007

30%

Neutraal 2004

25%

Neutraal 2007

20% 15% 10% 5% 0% Toegankelijkheid

Overzichtelijkheid

Aantrekkelijkheid

Burgeronderzoek 2007 Uit het Burgeronderzoek 2007 is naar voren gekomen, dat de burger tevreden is over de dienstverlening in de zin van inlevingsvermogen en deskundigheid van de medewerkers, maar ontevreden over de snelheid van reageren op aanvragen, brieven e.d. Dit geldt ook voor de toereikendheid van de verstrekte info bij een schriftelijke reactie. Verder scoort de gemeente Vaals bij het Burgeronderzoek betreffende de vormgeving van de website (onderdelen toegankelijkheid en aantrekkelijkheid) ook slechter dan de eigen norm van 15 % ontevredenheid. Het beleid in dit programma is gericht op het bieden van oplossingen voor deze ontwikkelingen en aandachtspunten.

Pagina 79 van 139

1.3.

Beleidskaders

De beleidslijnen en speerpunten die vanuit dit programma zijn c.q. worden ontwikkeld zijn geheel terug te voeren op reeds bestaande (lopende) beleidskaders. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de geldende kaders. Beleidskaders BESTUUR en DIENSTVERLENING Lopend beleid - speerpunten De huidige beleidskaders van dit thema bestaan o.a. uit het dienstverleningsconcept, de nieuwe strategische visie “Geef vorm aan Vaals”, de nota “Van Informeren naar Communiceren, de strategische visie op voorlichting en communicatie”, de veiligheidsplannen enz. Lopend beleid / speerpunten zijn: - regionale samenwerking Vaals, Gulpen-Wittem en Valkenburg - regionale samenwerking bedrijfsvoering (zie paragraaf Bedrijfsvoering) - uitvoeren veiligheidsplannen - uitvoeren dienstverleningsconcept - doorontwikkeling website - regionalisering brandweer - implementatie BAG (zie paragraaf Bedrijfsvoering) Nieuw beleid – speerpunten Nieuw beleid / speerpunten zijn: - ontwikkeling interactieve beleidsvorming via internet (website)

Pagina 80 van 139

Deel 2.


In dit deel wordt per programma-onderdeel in beeld gebracht wat we per speerpunt willen gaan bereiken in de komende periode en wat we daarvoor gaan doen. Tevens wordt aangegeven wanneer een en ander qua tijdpad te verwachten is en, indien mogelijk, hoe het bereikte resultaat meetbaar gemaakt kan worden. Voor wat betreft de speerpunten is er net zoals vorig jaar een onderscheid gemaakt tussen zogenaamde 'bestuurlijke prioriteiten' en 'overige onderwerpen'. Bij deze 'bestuurlijke prioriteiten' zal 'hard' gestuurd worden op het behalen van doelstellingen (en effecten) en het halen van de planning. Het behalen van doelstellingen (en effecten) en het halen van de planning is bij de 'overige onderwerpen' niet minder belangrijk => de prioriteit zal echter liggen bij de 'bestuurlijke prioriteiten'. Net zoals in voorgaande jaren zal middels de bestuursrapportages ingegaan worden op de stand van zaken betreffende o.a. de kwaliteit (realisatie doelstellingen), de planning, financiën en ontwikkeling risico's van deze 'bestuurlijke prioriteiten'.


Bestuur

Samenwerking gemeenten Vaals – Gulpen-Wittem – Valkenburg a/d Geul Omschrijving en problematiek Gemeenten worden de laatste jaren met steeds meer gedecentraliseerde overheidstaken en -verantwoordelijkheden geconfronteerd. Tegelijkertijd worden meer eisen gesteld aan onze dienstverlening en verandert de rol van de gemeente -> meer regie voeren. De colleges van de gemeenten Valkenburg a/d Geul, Gulpen-Wittem en Vaals denken dat er een unieke kans ligt om de kwaliteit van de dienstverlening alsmede de bestuurskracht van de drie gemeenten te verbeteren door de krachten te bundelen. Juist als gemeenten krimpen is de vraag aan de orde of en hoe de specificiteit van zo'n gemeente weer passend kan worden gemaakt bij de heersende ontwikkelingen. Voor de inwoners van onze dorpen is het van essentieel belang dat de identiteit bewaard blijft en vanuit de gemeente ondersteund wordt. Wij zien het als de taak van de gemeentebesturen om aan te voelen wat er in de dorpen leeft en hoe dit in de raden besproken moet worden. Vanwege het behoud van identiteit is het behoud van de bestuurlijke zelfstandigheid daarbij van groot belang. Maar die bestuurlijke zelfstandigheid is op termijn het best gewaarborgd door zoveel mogelijk samen te werken. Ten aanzien van die samenwerking zien wij de volgende uitgangspunten: – – – – – –

opereren op basis van gelijkwaardigheid inhoud voor de vorm behalen van een duidelijke meerwaarde harmoniseren beleid met behoud van ruimte voor de couleur locale wat centraal kan wordt centraal, wat decentraal moet blijft decentraal geen aansluiting van andere partners gedurende de eerste 3 jaar.

Wij zijn er dan ook van overtuigd dat deze samenwerking vanuit inhoud en context via een groeipad kan groeien naar een samenwerkingsvorm, die past bij het Zuid-Limburgse Heuvelland in een Belgisch-Duits-Nederlandse context.

Overzicht besluitvorming In de begroting 2008 is als kader meegegeven om met één (gemeente Gulpen-Wittem) of meerdere gemeenten in het Heuvelland te zoeken naar een samenwerkingsvorm, waarbij de voordelen van het als kleine gemeente apart opereren in tact blijven, terwijl ook optimaal gebruik wordt gemaakt van de voordelen van het samenwerken. Er moet gestart worden met het ontwikkelen van een samenwerkingsmethode, waarbij per te onderscheiden beleidsterrein moet worden bezien of samenwerking lonend is.

Pagina 81 van 139



De gemeenten streven naar een samenwerking waarbij:

* bestuur en dienstverlening verbeteren en dicht bij de inwoners houden

a. de kracht van de kleinschaligheid wordt behouden b. maar tegelijkertijd de potentie van schaalvergroting binnen wordt gehaald.

* kennis vergroten * vaardigheden verbeteren * slagkracht ambtelijke organisatie vergroten * kwetsbaarheid verminderen

Mogelijke risico's Bestuurlijk risico

De voornaamste randvoorwaarde voor het slagen van een dergelijke nauwere samenwerking is van affectieve en emotionele aard. Het gaat om bestuurlijk commitment, politieke continuïteit, onderling vertrouwen, respect, openheid en duidelijkheid. Verborgen bestuurlijke agenda's of niet uitgesproken (afwijkende) meningen zijn echte boosdoeners in dit verband.


Wat?

Eind 2008/begin 2009 Besluitvormingen in de drie gemeenteraden inzake wel of niet nauwere samenwerking Gulpen-Wittem, Valkenburg a/d Geul en Vaals middels voor te leggen basisdocument Voorjaar 2009 2009 en 2010

In het voorjaar van 2009 zal een inventarisatie plaatsvinden van het samenwerkingsperspectief per te onderscheiden beleidsterrein. Daarna volgt nadere uitwerking van de inhoud en de vorm van de samenwerking van de ambtelijke organisaties alsmede de concretisering van de diverse samenwerkingsprojecten. Om deze voorbereidende werkzaamheden uit te kunnen voeren zijn middelen nodig, bijvoorbeeld om hier en daar extern advies en ondersteuning te kunnen inzetten. Alle drie de gemeenten nemen hiertoe € 100.000 (als onttrekking aan de algemene reserve) in de begroting op.

2.2.

Openbare orde en veiligheid

Veiligheidsplannen Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit Met de vaststelling van de veiligheidsplannen 2007-2010 heeft de raad kaders gesteld voor het gemeentelijk veiligheidsbeleid en ingezet op het verbeteren van veiligheid en leefbaarheid in de diverse woonkernen. Actuele problematiek De problematiek houdt onder andere in: • Inwoners voelen zich niet altijd even veilig (beleefde veiligheid) • Drugsoverlast • Overlast van rondhangende jongeren

Overzicht besluitvorming De veiligheidsplannen 2007-2010 zijn vastgesteld door de raad in de vergadering van december 2006.

Pagina 82 van 139



Verbeteren van de veiligheid en leefbaarheid in de woonkernen

In 2009 vermindering van de drugsoverlast en -handel met 10 % (objectieve cijfers politie) In 2009 verbetering van de veiligheidsbeleving (subjectief) met 10 %

Mogelijke risico's Risico t.a.v. derden partijen

Uitvoering veiligheidsplannen vindt plaats met andere partijen => politiedistrict Kerkrade, andere gemeenten, Trajekt. Problemen bij deze derden (capaciteit, budget) kunnen dus gevolgen hebben voor het uitvoeren van de in Vaals afgesproken maatregelen.


Wat?

Geheel 2009

Participatie Veiligheidshuis Uitvoeren woonkernschouwen (gecombineerde dag en avondschouw) Deelname project “Bestuurlijke Aanpak Georganiseerde Criminaliteit Zuid-Limburg” Toepassen Politiekeurmerk Veilig Wonen

2.3.

Dienstverlening

Dienstverleningsconcept Omschrijving en problematiek Omschrijving project/prioriteit De gemeente Vaals gaat net zoals elke andere gemeente in Nederland na hoe zij het beste de klantvraag van de burger kan afhandelen. Denk hierbij aan de volgende opstelling: Fysieke klantvraag => Front-office (Publieksbalie) en back-office Digitale klantvraag => Website Actuele problematiek “Klant” (burger) staat te weinig centraal. De behoefte van de klant moet centraal worden gesteld. Uit het in 2007 gehouden Burgeronderzoek blijkt dat de vraag / behoefte van de burger gericht is op: • snelle en centrale dienstverlening; • nakomen van afspraken; • inlevingsvermogen medewerker en aanwezigheid veel kennis bij één medewerker.

Overzicht besluitvorming In de begroting 2006 is het opstellen van een visie op dienstverlening / dienstverleningsconcept als bestuurlijke prioriteit opgenomen. Op 28 januari 2008 is het dienstverleningsconcept door de raad vastgesteld.

Pagina 83 van 139

Doelstelling en gewenste effecten Omschrijving doelstelling (kwalitatief) Doelstelling is professionalisering, meer integrale en kwalitatief hoogwaardige dienstverlening aan de klant (burger). Producten zullen zoveel mogelijk vanuit één centraal punt (publieksbalie) en geredeneerd vanuit de klantvraag aangeboden worden. In het dienstverleningsconcept is deze doelstelling als volgt geconcretiseerd:


Hogere klanttevredenheid => in 2010 een score van 8,0 over de dienstverlening (in 2007: 7,6) Minder doorverwijzingen => nog nader te bepalen


Wat?

2009

Uitvoering dienstverleningsconcept (o.a. doorontwikkeling WMO-loket, opstellen kwaliteitshandvest e.d.)

Overige onderwerpen Doorontwikkeling website De doelstellingen van de doorontwikkeling van de website zijn nog steeds: • In 2010 bij het Burgeronderzoek minder dan 15% ontevredenheid scoren v.w.b. vormgeving en inhoud van de website; • In de jaarlijkse ranglijst van gemeentelijke websites van Advies.Overheid tot de beste 150 websites behoren. Bij de eerste doelstelling kan gedacht worden aan: • het prominenter onder de aandacht brengen van onderwerpen zoals toerisme, interactiviteit met de burgers en dergelijke; • het verhogen van de vindbaarheid van informatie door aanpassingen in menu- en zoekstructuur; • uitbreiding digitale dienstenpakket => in 2009 minimaal 5 producten digitaal aanbieden. Voornoemde punten en ook andere worden opgenomen in het projectplan doorontwikkeling website. Dit projectplan zal in november 2008 gereed zijn, waarna na bespreking in de klankbordgroep in december begin 2009 gestart kan worden met de uitvoering. Actieplan Burgeronderzoek Over de gehele linie gezien heeft de gemeente Vaals bij het Burgeronderzoek 2007 goede rapportcijfers gekregen. Niettegenstaande deze goede rapportcijfers zijn in de ogen van de burgers in de periode 2004 – 2007 ook zaken verslechterd, zelfs onder de eigen norm van minimaal een rapportcijfer van 7,0 en / of minder dan 15 % ontevredenheid. Deze punten zijn aangegeven in het programma Mens & Voorzieningen (oordeel voorzieningen voor jongeren), het programma Wonen & Verkeer (oordeel over onderhoud van groenvoorzieningen, onderhoud en schoonhouden van wegen) en dit programma (oordeel over de vormgeving van de website en oordeel over snelheid van reageren op aanvragen, brieven e.d.). Teneinde in 2010 bij het volgende Burgeronderzoek beter te scoren op deze terreinen wordt geen apart actieplan opgesteld, maar wordt veelal gefocust op de uitvoering van reeds in gang gezette projecten / activititeiten. Denk hierbij aan: • Programma Mens & Voorzieningen • Verbeteren oordeel over voorzieningen voor jeugdigen, jongeren => realiseren ontmoetingsplekken in de kern Vaals, jongerentrefcentrum Fraiche enz. • Programma Wonen & Verkeer • Verbeteren oordeel over onderhoud en aanwezigheid van groenvoorzieningen (met name in de kernen Vaals en Lemiers) => opstellen Groenstructuurplan en vertaling hiervan in beheersplannen en ontwikkelingsplannen. • Verbeteren oordeel over inzamelpunten glas, papier (met name in de kernen Vaals en Lemiers) => samen met de buurtplatforms nagaan wat de achtergrond van de knelpunten is en dan samen met Rd4 bezien of maatregelen getroffen kunnen worden. • Verbeteren oordeel over onderhoud en schoonhouden van straten, wegen (kern Vaals) => samen met de buurtplatforms nagaan wat de achtergrond van de knelpunten is en dan bezien of maatregelen getroffen kunnen worden. Pagina 84 van 139

•

Programma Bestuur & Dienstverlening • Verbeteren oordeel over snelheid van reageren op aanvragen, brieven e.d. => als onderdeel van de uitvoering van het dienstverleningsconcept wordt in 2009 een kwaliteitshandvest opgesteld, hierin zijn onder andere servicenormen voor dienstverlening zoals de afhandeling van aanvragen en brieven opgenomen. • Verbeteren oordeel over de vormgeving van de website (onderdelen toegankelijkheid en aantrekkelijkheid) => uitvoering projectplan doorontwikkeling website in 2009.

Pagina 85 van 139

Deel 3. 3.1.

Financiën


Hiervoor is in beeld gebracht welke speerpunten er in dit programma voor de komende tijd zijn opgenomen en op welke manier deze een bijdrage moeten leveren om de actuele problematiek te verminderen dan wel op te lossen. Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de financiële impact van de onderdelen van dit programma. Op grond van de financiële verordening ex artikel 212 van de Gemeentewet is bepaald dat indien de financiële afwijking ten opzichte van de geraamde lasten van dit programma groter dreigt te worden dan € 15.000, het college vooraf toestemming (autorisatie) van de raad nodig heeft om bepaalde uitgaven te verrichten. Programma-begroting BESTUUR en DIENSTVERLENING


Realisatie 2007

Raming 2008 (na wijzig.)

Raming 2009

Raming 2010

Raming 2011

Raming 2012

-1.312

-1.154

-1.381

-1.213

-1.235

-1.233


-636

-763

-690

-702

-716

-716

Dienstverlening

-863

-913

-988

-1.028

-1.051

-918

Financiering

-2.153

-922

-2.781

-520

-647

-784

Totaal lasten:

-4.964

-3.752

-5.840

-3.463

-3.649

-3.651

Bestuur

25

27

28

29

30

31


13

10

0

0

0

0

191

182

147

156

170

177

Financiering

11.613

13.438

14.773

12.767

13.013

12.723

Totaal baten:

11.842

13.657

14.948

12.952

13.213

12.931

6.878

9.905

9.108

9.489

9.564

9.280

Lasten: Bestuur

Baten:

Dienstverlening

Saldo programma:

3.2.

Toelichting

Bestuur De lasten van dit onderdeel bestaan met name uit doorberekende loonkosten t.b.v. bestuursondersteuning college, personeelslasten burgemeester en wethouders, loonkosten griffie en raadslidmaatschapsvergoeding. De hoge incidentele lasten in 2009 zijn het gevolg van: • € 108.000 t.b.v. ontwikkelen / uitvoeren strategische visie (onttrekking aan de reserve strategisch ontwikkelingsfonds bij onderdeel Financiering); • € 100.000 t.b.v. samenwerking Vaals, Gulpen-Wittem en Valkenburg (onttrekking aan de algemene reserve bij het onderdeel Financiering). De baten bestaan uit een vergoeding van de gemeenten Valkenburg en Gulpen-Wittem inzake de kosten ambtelijk secretaris. Openbare orde en veiligheid De lasten van dit onderdeel bestaan met name uit uitgaven t.b.v. de brandweer (bijdrage aan de regionale brandweer ad € 450.000), rampenbestrijding en uitvoering maatregelen veiligheidsplannen (Veiligheidshuis e.d.). Dienstverlening De lasten van dit onderdeel bestaan uit uitgaven t.b.v. de gemeentewinkel, communcatie en voorlichting, de website en vastgoedbeheer (specifiek het project 'Basisregistratie Adressen en Gebouwen'). De fluctuaties in de lasten worden vooral veroorzaakt door de kapitaallasten samenhangend met het BAG-krediet (€ 390.000). De lasten zijn hierdoor in 2010 en 2011 ietwat hoger; in 2012 daarentegen – BAG-krediet afgeschreven – fors lager. De baten bestaan uit de leges gemeentewinkel (paspoorten, rijbewijzen e.d.) en in 2011 een incidentele vergoeding van € 4.000 van het ministerie BZK t.b.v. de GBA-audit.

Pagina 86 van 139

Financiering Het gaat bij dit onderdeel om de algemene dekkingsmiddelen. Onder de algemene dekkingsmiddelen zijn de inkomsten begrepen, die niet voor een bepaald bestedingsdoel dienen. Gedacht moet worden aan de algemene uitkering gemeentefonds de eigen gemeentelijke inkomsten uit OZB. De algemene dekkingsmiddelen zijn dus anders van karakter dan de zogenaamde gebonden heffingen – afvalstoffenheffing en rioolretributies -, bedoeld ter dekking van uitgaven op het gebied van afvalverwijdering en -verwerking en rioleringen. Deze niet vrij aanwendbare heffingen zijn bij het programma Wonen & Verkeer (onderdeel Leefomgeving) opgenomen. De lasten van dit onderdeel bestaan in 2009 onder andere uit: • kosten t.b.v. uitvoering wet WOZ en heffing en invordering gemeentelijke belastingen ongeveer € 344.000; • stelpost onvoorzien ad € 60.000; • stelpost prijsstijgingen ad € 60.000; • toevoegingen aan reserves ad € 866.000 (het betreft hier o.a. een toevoeging aan de algemene reserve inzake de opbrengst plan woningbouw Vijlen en een toevoeging aan de reserve bestemmingsplannen inzake exploitatie Eschberg Noord). De baten van dit onderdeel in 2008 van pakweg 14,8 miljoen euro bestaan met name uit: • de algemene uitkering gemeentefonds ad € 10.326.000 (hiervoor wordt verwezen naar onderstaande toelichting en opstelling); • opbrengsten OZB van ongeveer € 1.130.000; • rentebaten ad € 265.000 (rente over reserves o.a. de algemene reserve t.g.v. de exploitatie); • onttrekkingen aan reserves € 2.530.000 (o.a. een onttrekking aan de algemene reserve ad € 1.500.000 t.b.v. afboeken investeringen openbare ruimte) => voor een uitgebreide toelichting wordt verwezen naar deel 1 van deze begroting) Algemene uitkering gemeentefonds De gemeente Vaals ontvangt jaarlijks ongeveer € 10.000.000 aan uitkeringen uit het gemeentefonds. Daarmee vormt het gemeentefonds een substantiële inkomstenbron, pakweg 40% van de totale begroting. De omvang van de uitkeringen uit het gemeentefonds is voor een belangrijk deel afhankelijk van de ontwikkelingen van de rijksuitgaven. Stijgen de rijksuitgaven dan neemt ook de omvang van het gemeentefonds toe. Op een aantal momenten in het jaar brengt het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een circulaire uit waarin de nieuwste ontwikkelingen inzake de relatie tussen rijksbeleid en gemeentefonds worden geschetst. Deze begroting is gebaseerd op, de tijdens het opstellen van de begroting meest recente circulaire, namelijk de “meicirculaire 2008”. Onderstaand worden de voornaamste consequenties van deze circulaire geschetst. Op grond van deze circulaire hebben wij een herberekening gemaakt van de te verwachten uitkeringen in het lopende jaar als ook in meerjarig perspectief. In eerste instantie blijkt een gunstig beeld. Het zogenaamde accres (de groei van het gemeentefonds) is positief. De rijksuitgaven stijgen namelijk de komende jaren slechts met mate. Er wordt op rijksniveau de komende jaren vooral geïnvesteerd in duurzame ontwikkeling, duurzame energie, in wijken, in de kwaliteit van het onderwijs zoals het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden van leraren en in het openbaar vervoer (met als doel een beter milieu). Toch wordt al direct door het Rijk gewaarschuwd om voorzichtig te zijn. Het overgrote deel van deze groei wordt veroorzaakt door te verwachten loon- en prijsstijgingen. Dat betekent dat er qua extra bestedingsruimte weinig overblijft. Dat blijkt ook uit de onderstaande tabel. De algemene groei van het gemeentefonds is voor Vaalser begrippen redelijk te noemen (zelfs € 322.000 in 2009). Echter als we de cijfers van het Centraal Planbureau inzake toekomstige loon- en prijsstijgingen naar onze begroting doorvertalen gaat deze groei eigenlijk geheel op aan de compensatie van deze kosten-stijgingen. Onder de streep blijft er nauwelijks iets over, sterker nog, in de jaren 2010 en 2011 is het effect zelfs negatief. Middels het gebruik van de (egalisatie-)reserve gemeentefonds kunnen we de schommelingen opvangen, zodanig dat uiteindelijk vanaf 2008 tot en met 2011 een positief effect van € 25.000 per jaar kan worden ingeboekt.

Pagina 87 van 139

Algemene uitkering gemeentefonds

2009

2010

2011

9.735.000

10.017.000

10.097.000

algemene groei gemeentefonds (accres en eenheden)

322.000

208.000

234.000

extra compensatie-middelen diverse regelingen

270.000

248.000

250.000

waarvan geoormerkte bedragen

-322.000

-318.000

-337.000

te reserveren voor loon- en prijsstijgingen

-200.000

-250.000

-300.000

onttrekkingen/toevoegingen reserve gemeentefonds

-45.000

137.000

178.000

Netto toename algemene uitkering

25.000

25.000

25.000

10.326.000

10.473.000

10.631.000

Omvang totaal uitkeringen gemeentefonds begroting 2008

2012

Mutaties op grond van de mei-circulaire 2008:

Omvang totaal uitkeringen gemeentefonds begroting 2009

10.810.000

In het gemeentefonds zijn compensatiemiddelen opgenomen voor specifieke beleidsdoelen. Het rijk wil op die manier gemeenten enerzijds stimuleren om op de daartoe bedoelde terreinen hun beleid te intensiveren dan wel compenseren voor te verwachten meerkosten omdat rijksbeleid dan wel andere ontwikkelingen voor gemeenten tot meerkosten zullen gaan leiden. Momenteel zijn de volgende middelen in onze begroting gereserveerd: •

Wet Maatschappelijke Ondersteuning WMO

structureel € 1.185.000

•

vrijwilligerswerk – opzetten maatschappelijke stages

groei van € 5.000 (2009) tot € 9.000 (2011), daarna nihil

•

gezondheidszorg – elektronisch kinddossier

groei van € 6.000 (2009) tot € 12.000 (2011) structureel

•

onderwijs – leerlingenvervoer

structureel € 9.000

•

Centrum voor Jeugd en Gezin

groei van € 35.000 (2009) tot € 70.000 (2011), daarna nihil

•

kinderopvang


•

bibliotheekwerk – verbetering dienstverlening


•

Wet Uitkering Wegen – onderhoud infrastructuur

jaarlijks € 54.000 tot en met 2018

•

armoedebeleid – schuldhulpverlening

tijdelijk € 16.000 (2009) en € 7.000 (2010)

•

armoedebeleid – participatie kinderen arme gezinnen

eenmalig € 24.000 (2009)

•

minimabeleid – langdurigheidstoeslag


•

onroerende zaakbelastingen – niet-woningen woondeel structureel € 11.000

Reserve gemeentefonds De ontwikkeling van het gemeentefonds vertoont vaak een grillig verloop. Op grond van een circulaire kunnen vaak grote verschillen ontstaan tussen de diverse begrotingsjaren. Ook hebben we de ervaring dat op grond van elkaar opvolgende circulaires regelmatig een grillig verloop te zien is. Vandaar dat we hebben gekozen voor het instellen van een egalisatiereserve voor het gemeentefonds. Middels toevoegingen en onttrekkingen aan deze reserve kunnen we ervoor zorgen dat er geen gekke sprongen ten opzichte van de jaarlijkse exploitatie ontstaan. De komende jaren zal er een positief netto effect van € 25.000 voor de exploitatie optreden. Dat komt omdat we de eerste 2 jaar (2008 en 2009) een bedrag toevoegen aan de reserve en de 2 jaar daarna (2010 en 2011) een bedrag onttrekken. Ten aanzien van de omvang van deze reserve is bij de nota reserves en voorzieningen 2006 een maximum/bovengrens van € 1.000.000 en een minimum/ondergrens van € 500.000 afgesproken. De laatste jaren is echter regelmatig geld uit deze reserve onttrokken, zodanig dat de omvang in 2011 zelfs beneden de € 100.000 komt te liggen. In de eerstvolgende actualisatie nota reserves en voorzieningen zullen we dan ook de mogelijkheden bekijken om deze reserve aan te vullen.

Pagina 88 van 139

Deel 3.

PARAGRAFEN

Pagina 89 van 139

Pagina 90 van 139

Deel 3.


2009

PARAGRAFEN Paragrafen In het eerste deel van deze programmabegroting is een inzicht gegeven in de bestuurlijke prioriteiten die voor de komende vier jaren op de rol staan. Vanuit de strategische visie, geldend voor de lange termijn, en de hoofdpunten van het nieuwe coalitieprogramma voor de periode 2006 - 2010 zijn de hoofdthema's van het gemeentelijke beleid vertaald naar concrete activiteiten en projecten voor de komende periode. De doelstellingen van deze activeiten en projecten staan nader beschreven in onderdeel 2, het programmaplan. Deze bestuurlijke prioriteiten richten zich, logischerwijs, in hoofdzaak op de externe omgeving. De samenleving en specifiek de inwoners van deze gemeente staan daarbij centraal. Per activiteit en project is ook aangegeven welke externe participanten nodig zijn ter realisatie alsmede ook welke financiële middelen ingezet dienen te worden om een en ander te realiseren. Hierbij is een gedeelte van de bestuurskracht ingevuld. Bestuurskracht betreft de mate waarin het gemeentebestuur in staat is om met de haar ter beschikking staande middelen haar doelen/opgaven te verwezenlijken. Van grote invloed op deze bestuurskracht is de daadkracht van de ambtelijke organisatie. De ambtelijke organisatie vormt namelijk een van de belangrijkste middelen die het bestuur ter beschikking heeft om haar doelen te verwezenlijken. Deze bestuurskracht van de gemeente Vaals wordt in de periode augustus 2008 – juni 2009 gemeten middels de vervolgmonitor bestuurskracht van de provincie. In dit onderdeel 3 gaat het over de zogenaamde paragrafen. De paragrafen gaan met name in op de middelen, die van belang zijn voor de bestuurskracht van de gemeente. De paragrafen geven inzicht in de interne organisatie en de maatregelen en het beleid dat daarbij wordt gehanteerd om de gemeentelijke taken en doelrealisatie te ondersteunen. Een van de belangrijkste paragrafen daarbij is de paragraaf bedrijfsvoering, die handelt over het meest omvangrijke middel in het kader van de bestuurskracht. Let wel: de paragrafen gaan over het (gemeentelijk) beheer, hetgeen is voorbehouden aan het college. De raad heeft in deze natuurlijk wel het budgetrecht. Achtereenvolgens zullen de volgende (verplicht voorgeschreven) paragrafen de revue passeren: A. B. C. D. E. F. G.

Bedrijfsvoering Weerstandsvermogen Lokale heffingen Treasury Verbonden partijen Grondbeleid Onderhoud kapitaalgoederen

gericht op de interne organisatie gericht op de financiële positie gericht op de gemeentelijke belastingen gericht op de financieringsmogelijkheden gericht op de gemeentelijke samenwerkingsverbanden gericht op de ruimtelijke ontwikkelingsprojecten gericht op de gemeentelijke eigendommen

Pagina 91 van 139

Pagina 92 van 139

Paragraaf


2009

Bedrijfsvoering Paragrafen

Deel 1. 1.1.


Inhoud paragraaf

De paragraaf bedrijfsvoering handelt over de wijze waarop het management als leiding van de ambtelijke organisatie deze organisatie zodanig kan sturen dat enerzijds de bestuurlijke doelstellingen zo optimaal mogelijk worden gerealiseerd en anderzijds de op die doelrealisatie gerichte uitvoering zo efficiënt mogelijk plaatsvindt. De bedrijfsvoering behelst de visie op: – enerzijds het wenselijk functioneren van de organisatie en – anderzijds de aansturing, beheersing en verantwoording van activiteiten van de organisatie. De bedrijfsvoering vindt zijn vertaling in een missie, in strategische uitgangspunten en in de daarbij passende cultuur, systemen, kwantitatieve en kwalitatieve personeelscapaciteit, regelingen en vaardigheden, stijl van leidinggeven alsmede uiteindelijk ook in de daarop afgestemde organisatie-structuur. Het management beschikt daarbij over een scala aan instrumenten, die onder te verdelen zijn in een aantal onderdelen, zoals personeelszaken, informatievoorziening, organisatie, financiën, automatisering en huisvesting (ook wel vaker PIOFAH genoemd). In het kader van de bedrijfsvoering gelden specifieke doelen en worden ook specifiek kosten gemaakt (apparaatskosten). Deze kosten worden administratief verantwoord op het hulpprogramma Bedrijfsvoering en vervolgens doorberekend aan de inhoudelijke 4 programma's. Uit dit oogpunt wordt de bedrijfsvoering ook wel als een ondersteunend programma gezien. Onderstaand overzicht laat de diverse onderdelen van de bedrijfsvoering in één oogopslag zien. Ondersteunend programma BEDRIJFSVOERING Onderdelen: Management & Organisatie

Informatievoorziening & Automatisering

Planning & Control

Huisvesting

Personeelszaken

1.2.

Problematiek, ontwikkelingen en aandachtspunten

Ten aanzien van dit programma hebben we momenteel met de volgende actuele problematiek, ontwikkelingen en aandachtspunten te maken: •

•

• •

In de loop van 2007 en 2008 is een organisatie-ontwikkelingstraject uitgevoerd. De daaruit voortvloeiende ontwikkelpunten hebben c.q. moeten hun beslag krijgen in diverse deelplannen. De implementatie en inbedding van deze deelplannen zal in 2008 en 2009 nader gestalte krijgen. De afgelopen jaren is veel energie gestoken in diverse initiatieven tot samenwerking op het gebied van bedrijfsvoering. Met name in de samenwerking met de gemeente Gulpen-Wittem zijn serieuze stappen in de goede richting gezet. In 2008 is een bestuurlijk traject gestart om deze samenwerking te verbreden met de gemeente Valkenburg a/d Geul. Bovendien is het de bedoeling de samenwerking op een hoger, namelijk tactisch/operationeel, niveau te brengen. Na bestuurlijke besluitvorming eind 2008 / begin 2009 zal deze samenwerking nader uitgewerkt moeten worden. In 2008 is de basis gelegd voor een verdere digitalisering van de documentaire informatievoorziening. Dit traject zal in 2009 verder uitgebreid en geïmplementeerd worden. Op basis van het rijksprogramma “EGEM - Andere Overheid” komen gemeenten in de toekomst in een geheel andere positie waar het de dienstverlening betreft. De gemeenten zullen – via de ontwikkeling van een zogenaamd klant-contact-centrum – de eerste ingang gaan vormen voor alle overheidsvraagstukken. Dit betekent een reorganisatie van de baliefunctie. Hiertoe loopt de uitvoering van het “dienstverleningsconcept”. Daarnaast is het streven in dit kader gericht op een vermindering van de administratieve lasten voor bedrijven en burgers, een vereenvoudiging van de vergunningprocedures en een vermindering van de regeldruk. Gemeenten staan in dit verband voor een aantal opgaven, zoals het realiseren van diverse (vernieuwde) basisregistraties (voorbeelden Pagina 93 van 139

•

Gemeentelijke Basisadministratie Administratie en Basisadministratie Adressen en Gebouwen) en verdere digitalisering van de dienstverlening. Hoewel een aantal deadlines nog ver weg liggen (klant-contact-centrum bijvoorbeeld in 2016), legt het implementeren van deze basisadministraties, net als het afgelopen jaar, ook in 2009 een behoorlijk beslag op een deel van de organisatie. Een bijzonder aspect in dit verband vormt de doorontwikkeling van de website – vernieuwde vormgeving, verbetering toegankelijkheid en uitbreiden digitaal productenaanbod.

Het beleid in dit programma is gericht op het bieden van oplossingen voor deze problematiek.

1.3.

Beleidskaders

Het instrumentarium dat het management ter beschikking staat om te sturen en onnodige risico's te voorkomen is gebaseerd op een zogenaamd bedrijfsvoeringsconcept. Het beleid dat ten aanzien van dit instrument specifiek wordt nagestreefd is voor een groot deel terug te voeren op deze reeds bestaande beleidskaders. Anderzijds zullen nieuwe ontwikkelingen ook hun invloed uitoefenen, niet alleen op de inhoudelijke instrumenten, maar ook op de gehele bedrijfsvoeringsfilosofie. Onderstaand wordt het geldende beleidskader nader in beeld gebracht. Beleidskaders BEDRIJFSVOERING Lopend beleid In 2007/2008 is een nieuw bedrijfsvoeringsconcept “Vaals op weg naar de profstatus” ontwikkeld. De visie op de bedrijfsvoering vormt een onlosmakelijk onderdeel van een drieluik dat bestaat uit: * strategische visie * bestuursstijl * bedrijfsvoeringsconcept. De strategische visie geeft aan waar het met Vaals in de komende jaren naar toe moet gaan; de bestuursstijl focust zich op de wijze waarop gemeenteraad en college van burgemeester en wethouders dat met elkaar willen doen en in welke onderlinge rolverdeling dat moet gebeuren. Het bedrijfsvoeringsconcept moet ervoor zorgen dat de organisatie zodanig is ingericht dat de beide andere aspecten zo goed mogelijk tot hun recht komen. Het bedrijfsvoeringsconcept ontleend zijn verdere implementatie aan een vooraf geformuleerde eenduidige missie. In de in 2007 geformuleerde missie is vastgelegd dat de ambtelijke organisatie van de gemeente Vaals voor de volgende 3 hoofdzaken staat: 1. klanten servicegericht werken -> de burger meer centraal stellen 2. oplossingsgericht werken -> beter samenwerken (intern en extern) en meer resultaatgericht werken 3. kwaliteit leveren -> kwaliteiten personeel beter benutten en ontbrekende kwaliteiten indien nodig toevoegen. In deze paragraaf bedrijfsvoering worden de verdere uitgangspunten weergegeven, waarmee deze missie gestalte moet krijgen. De organisatie-inrichting en de daarbij geldende uitgangspunten rondom verantwoordelijkheden en dergelijke zijn geregeld in de Organisatieverordening Gemeente Vaals 2000. De daarin opgenomen structuur en uitgangspunten zijn echter verouderd. In het najaar van 2008 zal deze verordening dan ook geactualiseerd worden. De verantwoordelijkheden, bevoegdheden, mandaten en dergelijke zijn vastgelegd, onder andere in het Bevoegdhedenbesluit Gemeente Vaals 2007. Wel moeten de specifieke verantwoordelijkheden en bevoegdheden van budgethouders en budgetbeheerders nog nader worden vastgelegd in een nota budgethouderschap in het najaar van 2008. De visie en uitgangspunten voor de samenwerking met de gemeente Gulpen-Wittem zijn vastgelegd in het bestuurlijk convenant Samenwerken aan Zelfstandigheid 2007. Inmiddels loopt een traject om deze samenwerking uit te breiden tot 3 gemeenten, inclusief de gemeente Valkenburg a/d Geul. De verwachting is dat deze samenwerking bekrachtigd zal worden in een basisdocument, dat eind 2008 / begin 2009 in de 3 gemeenteraden zal worden vastgesteld. Het gemeentelijk personeelsbeleid is vastgelegd in de recente nota Personeelsbeleid 2005. In het najaar van 2008 wordt een medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) uitgevoerd, dat als basis zal dienen voor een vernieuwing van het personeelsbeleid in 2009. In het Informatieplan 2005-2008 zijn de hoofdlijnen voor het beleid inzake informatievoorziening vastgelegd. De daarop afgestemde automatiseringsvraagstukken komen terug in de Automatiseringsnota 2006-2008. Met name met het oog op de gezamenlijke aanpak van het EGEM-traject zal in het najaar van 2008 een nieuwe visie op Informatievoorziening worden opgesteld (gezamenlijke I-visie voor de gemeenten Gulpen-Wittem, Voerendaal en

Pagina 94 van 139

Beleidskaders BEDRIJFSVOERING Vaals). Deze visie zal de basis zijn voor een vernieuwde automatiseringsnota, die in 2009 zal worden opgesteld. Het beleid inzake communicatie en voorlichting is vastgelegd in het Communicatieplan 2002. Dit beleid alsmede de daaronder liggende deelplannen zullen in 2009 geactualiseerd worden. Het beleid rondom het gemeentelijk proces van inkopen (waaronder ook aanbesteden) is vastgelegd in de nota Inkoopbeleid 2008. In dit beleid zijn met name ook de aspecten van duurzaamheid betrokken. De onderdelen van de financiële functie hebben hun beslag gekregen in de volgende geldende regelingen: * Treasurystatuut 2006 * Nota Waardering en Afschrijving 2002 * Verordening op het financieel beleid en beheer ex art. 212 Gemeentewet (nov. 2003) * Verordening betreffende de controle door de accountant ex art. 213 Gemeentewet (nov. 2003) * Verordening doelmatigheids-/doeltreffendheidsonderzoeken college ex art. 213a Gemeentewet (nov. 2003) * Nota Reserves en Voorzieningen 2006 Eind 2008 / begin 2009 zullen al deze beleidskaders gezamenlijk en in onderlinge samenhang worden geactualiseerd. Nieuw beleid - begroting 2009 Inzake de bedrijfsvoering zullen de volgende beleidsdocumenten worden vernieuwd / opgesteld: * Basisdocument Samenwerking gemeenten Gulpen-Wittem, Valkenburg a/d Geul en Vaals (besluit begin 2009) * Nota Personeelsbeleid (actualisatie, gereed 2009) * Automatiseringsnota (uitwerking I-visie, gereed 2009) * Communicatieplan (actualisatie, gereed eind 2009/begin 2010) * Treasurystatuut (actualisatie, gereed eind 2008/begin 2009) * Nota Risicomanagement (uitwerking kadernota, gereed eind 2008/begin 2009) * Nota Waardering en Afschrijving (actualisatie, gereed eind 2008/begin 2009) * Verordeningen inzake de financiële functie ex artikel 212, 213 en 213a Gemeentewet (actualisatie, begin 2009) * Nota Reserves en Voorzieningen (actualisatie, gereed eind 2008/begin 2009)

1.4.

Personele kaders

De huidige inrichting van de organisatie is gebaseerd op de volgende uitgangspunten: • de burger meer centraal • belangrijkste vakgebieden vertegenwoordigd in management-team • meer ruimte voor coaching en sturen op strategie • meer extern gericht opereren • verantwoordelijkheden lager in de organisatie. Op grond van deze uitgangspunten geldt vanaf 1 juni 2007 de volgende structuur.

Pagina 95 van 139

ORGANOGRAM GEMEENTE VAALS Gemeenteraad Burgemeester dhr. R. van Loo

Griffie dhr. E. Ummels College van B&W

Vrijw. Brandweer dhr. J. v.d. Berg Algemeen directeur dhr. H. Rijnders

Sector Bedrijfsvoering dhr. J. Bertram

Sector Ruimte dhr. H. van Eck

Sector Maatschappij dhr. S. Niekamp

Sector Dienstverlening mw. M. Liu

Control, P&O en I&A

VROM

Welzijn & Zorg

Juridische zaken, Handhaving & Veiligheid

Interne Service

Openbare Ruimte

Werk & Economie

Gemeentewinkel

Deze organisatie-structuur zal eind 2008 / begin 2009 worden vastgelegd in een zogenaamde organisatie-verordening. De ambtelijke organisatie zal in 2009 een totale omvang hebben van 79,6 fté (full-time-employées), bestaande uit 88 medewerkers, die een totale salarislast van ruim 4,3 miljoen euro vertegenwoordigen. Onderstaande tabel geeft de totale salarislasten van de gemeentelijke organisatie weer. Salarislasten Bestuur (raad, griffie, college) Ambtelijke organisatie Totale salarislasten

2009

2010

2011

2012

586.000

523.000

538.000

552.000

4.366.000

4.483.000

4.595.000

4.723.000

4.952.000

5.006.000

5.133.000

5.275.000

De lasten van het onderdeel bestuur zijn in 2009 nog incidenteel hoog vanwege wachtgeldverplichtingen gewezen wethouders. Vanaf 2010 vervallen deze wachtgeldverplichtingen, derhalve de daling. Bij de raming van de salarislasten van de ambtelijke organisatie is uitgegaan van een cao-loonstijging van 3 % per jaar (een en ander ook conform de uitgangspunten van de mei-circulaire algemene uitkering / kadernota 2009) => hierdoor stijgen de salarislasten jaarlijks met ongeveer € 120.000. In de salarislasten van de ambtelijke organisatie is ook opgenomen de formatie-uitbreiding bij de sector Maatschappij t.b.v. de coördinatie van de buurtplatforms en de capaciteit t.b.v. de bemensing van het WMO-loket (zie volgende pagina).

Pagina 96 van 139

Het voor 2009 benodigde personeelsbestand ziet er als volgt uit. Personeelsbestand Benodigd in 2009 Gemeente Vaals

Situatie per 01.01.2008

medewerkers

fté's

medewerkers

fté's

1

1,0

1

1,0

1

0,2

ALGEMEEN: Algemeen directeur Commandant vrijwillige brandweer Ambtelijk secretaris OR

1

0,3

1

0,3

Totaal algemeen deel

2

1,3

3

1,5

Sectorhoofd

1

1,0

1

1,0

Cluster Control, P&O en I&A

9

9,0

9

9,0

SECTOR BEDRIJFSVOERING:

Afdelingshoofd

1

1,0

1

1,0

Afdeling Interne Service

18

14,2

19

14,2

Totaal sector bedrijfsvoering

29

25,2

30

25,2

Sectorhoofd

1

1,0

1

1,0

Cluster VROM

5

5,2

6

5,2

Afdelingshoofd

1

1,0

1

1,0

Afdeling Infrastructuur

16

16,3

16

16,3

Totaal sector ruimte

23

23,5

24

23,5

Sectorhoofd

1

1,0

1

1,0

Cluster Welzijn & Zorg

5

4,1

5

3,1

Cluster Werk & Economie

3

3,0

3

3,0

Totaal sector maatschappij

9

8,1

9

7,1

Sectorhoofd

1

1,0

1

1,0

Cluster Jur. Zakn, Handhaving & Veiligheid

8

8,2

8

8,2

Afdelingshoofd

1

1,0

1

1,0

Afdeling Gemeentewinkel

15

11,3

15

10,7

Totaal sector Dienstverlening

25

21,5

25

20,9

TOTAAL ORGANISATIE VAALS

88

79,6

91

78,2

SECTOR RUIMTE:

SECTOR MAATSCHAPPIJ:

SECTOR DIENSTVERLENING:

Ten opzichte van de personele omvang begin dit jaar is de formatieve omvang van de organisatie in totaal met 1,4 fté toegenomen. Deze uitbreiding betreft de volgende onderdelen: • 1,0 fté capaciteit voor de beleidsterreinen welzijn en leefbaarheid (m.n. coördinatie van de buurtplatforms); • 0,6 fté structurele capaciteit voor de WMO-consulenttaken, welk werk tot en met dit jaar was uitbesteed aan de Stichting Trajekt (gelden inhuur nu gebruikt voor bekostiging eigen capaciteit); • wegvallen 0,2 fté capaciteit commandant vrijwillige brandweer (vanaf 1/1/2009 onderdeel van de Regionale Brandweer). Bij het samenstellen van deze begroting is sprake van een zevental vacatures. Dit betreft de volgende onderdelen: a. bodedienst, afdeling Interne Service, momenteel ingehuurd via Licom NV b. senior beleidsmedewerker RO/projecten, cluster VROM, vooralsnog voorzien via inhuur c. beleidsmedewerker openbare orde en veiligheid, cluster JHV, vacature-invulling loopt d. handhaving bouwzaken, cluster JHV, vooralsnog ingehuurd, vacature-invulling loopt e. baliefunctie, afdeling gemeentewinkel, vacature-invulling loopt f. buitendienst, twee vacatures die momenteel structureel door tijdelijke krachten (Licom) worden ingevuld Naast deze structurele (eigen) formatie wordt bovendien jaarlijks gebruik gemaakt van inhuur van uren van de gemeente Maastricht t.b.v. ondersteuning uitvoering milieubeleid/-beheer (ca. 400 per jaar) Pagina 97 van 139

Deel 2.


In dit deel wordt per onderdeel in beeld gebracht wat we per speerpunt willen gaan bereiken in de komende periode en wat we daarvoor gaan doen. Tevens wordt aangegeven wanneer een en ander qua tijdpad te verwachten is en, indien mogelijk, hoe het bereikte resultaat meetbaar gemaakt kan worden.

2.1.

Management & Organisatie

De wijze van organiseren van het ambtelijk apparaat wordt de komende jaren met name bepaald vanuit twee invalshoeken: a. de dienstverlening -> de rijksoverheid wenst de gemeenten in de toekomst aan te wijzen als hèt loket waar burgers, bedrijven en instellingen terecht kunnen met al hun vragen aan de (totale) overheid, via één klantcontactcentrum; b. de regierol -> de strategische visie Vaals 2020 spreekt over de in ontwikkeling zijnde regierol van de gemeente, waarin de gemeente als een soort regisseur of facilitator partijen om tafel haalt om in gezamenlijkheid de voor de samenleving wenselijke ontwikkelingen in gang te zetten. Deze beide aspecten staan de laatste jaren centraal in de ontwikkeling van de bedrijfsvoering. Enerzijds wordt hard gewerkt aan de implementatie van het nieuwe dienstverleningsconcept, waarin front-office medewerkers een ontwikkeling zullen (moeten) doormaken naar meer all-round gesprekspartner voor de klanten aan het loket. In de aanloop daartoe wordt reeds geconstateerd dat de organisatie op de goede weg is. In het medio 2007 gehouden Burgeronderzoek is de mening van de inwoners gevraagd rondom de diverse facetten van de gemeentelijke dienstverlening. De inwoners waarderen de dienstverlening met een 7,6, dat is inmiddels 0,4 hoger dan bij het onderzoek in 2004. Ook de informatievoorziening door de gemeente wordt als toenemend positief gewaardeerd. Vooral ten aanzien van het tweede aspect, de gemeentelijke regie-rol, willen we verder ontwikkelen. Het nieuwe bedrijfsvoeringsconcept draagt daarom ook de naam “Vaals op weg naar de profstatus”. Dit concept is erop gebaseerd om aan de hand van een gekozen strategie, de cultuur van de organisatie alsmede een op de situatie van Vaals passend scala aan bedrijfsvoerings-instrumenten ervoor te zorgen dat de missie zo goed mogelijk wordt gehaald. Ondersteunend daaraan is de organisatiestructuur. Onderstaand schema brengt dit concept in beeld. BEDRIJFSVOERINGSCONCEPT

MISSIE

Strategie

Organisatie-structuur

Cultuur

Instrumenten

Een van de belangrijkste uitgangspunten van het bedrijfsvoeringsconcept is de strategie, de vraag hoe we die missie denken te bereiken. Die strategie uit zich in de zogenaamde regie-rol, die we willen bereiken door: a. meer samen en minder alleen te doen b. meer kansen te benutten c. meer te regisseren, minder te acteren. Om de missie te realiseren wordt de strategie vooral gericht op het verbeteren van het extern opereren van de organisatie. Bij dat extern opereren gaat het om het benutten van kansen middels samenwerking met maatschappelijke instanties en vertegenwoordigers als ook met andere overheden. De verdere intensivering en verbreding van de samenwerking met de gemeenten Gulpen-Wittem en Valkenburg a/d Geul is voor Vaals van groot belang. Daarnaast is in dit verband van belang dat de gemeente haar rol als regisseur beter gaat oppakken. Middels de decentralisatie van allerlei wetten probeert de centrale overheid namelijk niet alleen meer verantwoordelijkheden en dus ook risico's naar gemeenten te verschuiven, maar worden gemeenten ook uitgedaagd om vooral creatief met de gecreërde beleidsvrijheid om te gaan, door in het maatschappelijke speelveld de juiste ketenpartners te zoeken en deze op een goede manier hun rol in onderlinge samenwerking te laten oppakken. De gemeente dient daarbij de touwtjes in hand te houden, de regie te voeren.

Pagina 98 van 139

Bedrijfsvoeringsconcept Problematiek

Doelstelling

Beoogde effecten

Planning

In het nieuwe bedrijfsvoeringsconcept zijn diverse uitgangspunten geformuleerd om de organisatie te verbeteren en de missie te kunnen vervullen.

In diverse deelplannen zijn de volgende doelstellingen opgenomen:

Deze doelen moeten in 2009 tot de volgende merkbare effecten leiden:

Inbedding in 2009 van de in 2007 en 2008 ontwikkelde deelplannen:

> bevordering integraliteit via betere overlegstructuur

= betere kwaliteit advisering * dienstverleningsconcept en producten vanwege * interactieve integraliteitsafstemming beleidsvorming = betere interne * horizontale samenwerking, mede door overlegstructuren aanpassing huisvesting * huisvestingsplan = betere realiteitsgehalte planning door gebruik p&c- * implementatieplan P&C instrumenten en en controlfunctie controlfunctie * projectmatig werken = betere aanpak/uitvoering * accountmanagement projecten gericht op resultaten en budget * vernieuwde afdelingsplannen = implementatie

Deze uitgangspunten zijn verwoord in een aantal deelplannen, die in 2007 en 2008 zijn opgesteld. In 2009 dient de definitieve organisatorische inbedding plaats te vinden.

> benutten mogelijkheden huisvesting ter bevordering samenwerking > inzet beschikbaar p&cinstrumentarium ter verbetering sturing resultaten > duidelijkheid verschaffen met betrekking tot projectmatig werken > eenduidig aanspreekpunt klantcontacten > ontwikkelen competenties die nodig zijn voor realisatie missie > duidelijkheid in verantwoordelijkheden en bevoegdheden

accountantmanagement

* evaluatie personeelsbeleid

= vernieuwd strategisch opleidingsplan

* functiebeschrijving en -waardering

= verantwoord verantwoordelijkheden lager in organisatie kunnen leggen

* opleidingsplan * organisatieverordening * bevoegdhedenbesluit en mandaatregeling

Toelichting: Het bedrijfsvoeringsconcept vormt de kapstok voor de verdere organisatie-ontwikkeling. Ten behoeve van de overzichtelijkheid kan dit concept als volgt worden samengevat: Missie

Wat willen we: * klant-/servicegericht zijn * oplossingsgericht werken * kwaliteit leveren

Strategie

Hoe bereiken we dat: * meer samen, minder alleen * meer kansen benutten * meer regisseren, minder acteren

Cultuur

Met welke waarden en normen binnen de organisatie: * goede sfeer behouden * meer integraal verantwoordelijkheidsbesef * meer resultaatgericht werken * heldere afspraken en verwachtingen * elkaar aanspreken op niet nakomen van afspraken * goed gebruik maken van fysieke werkplek voor samenwerking “over afdelingen heen”

Systemen

Welke bedrijfssystemen gebruiken we daarbij: * beter benutten van een geoptimaliseerd p&c-instrumentarium * controlfunctie doorontwikkelen en gehele organisatie laten ondersteunen

Pagina 99 van 139

Missie

Wat willen we: * klant-/servicegericht zijn * oplossingsgericht werken * kwaliteit leveren * controlfunctie dient te beheersen en controleren t.b.v. management en college * betere inbedding projectmatig werken * eenduidige externe contacten (accountmanagement)

Personeel

Consequenties voor de personele bezetting: * ambities beter afstemmen op de beschikbare capaciteit * beschikbare capaciteit flexibeler inzetbaar maken * P-beleid doorontwikkelen en goed bekend maken bij medewerkers

Vaardigheden

Wat moeten medewerkers vooral kunnen: * kwaliteitsverhoging (“klein maar fijn”) * generieke competenties enten op missie * specifieke competenties = maatwerk in personeelsgesprek * opleiden en trainen

Managementstijl

Welke stijl van leidinggeven hoort daarbij: * MT opereert vooral strategisch en extern gericht * leidinggevenden bewaken integraliteit beleid en uitvoering * leidinggevenden sturen meer op resultaten * leidinggevenden verbeteren coachend leidinggeven * verantwoordelijkheden lager in organisatie * duidelijk vastleggen verantwoordelijkheden en bevoegdheden

Het aspect regionale samenwerking ondergaat waarschijnlijk in 2009 een uitbreiding en verbreding van het niveau. Tot op heden hebben wij de samenwerking vooral inhoud kunnen geven vanuit de bedrijfsvoering. Van “onder op” is op dit gebied met name de gemeente Gulpen-Wittem een goede partner geworden. Dat heeft uiteindelijk ook bestuurlijk geresulteerd in een bestuurlijk convenant met de naam “Samenwerken aan zelfstandigheid”. Dit door de beide colleges ondertekende document geeft eenduidig antwoord op de vraag wat de toekomstvisie inzake samenwerking inhoudt. Duidelijk is dat niet geopteerd wordt voor een herindeling of fusie tussen beide gemeenten, maar om het behouden van identiteit. Bij identiteit gaat het om de wijze waarop burgers hun sociale en fysieke omgeving beleven, zowel wat aanwijsbare zaken betreft als ook een groot deel emotie. De colleges zijn van mening dat natuurlijk de slagvaardigheid en daadkracht van besturen voorop staat, maar dat zeker de kwaliteit van de directe dienstverlening en het behoud van de eigen identiteit van bijna evengroot belang zijn. Regelmatig wordt geconstateerd dat juist kleinere gemeenten betere kwaliteit van dienstverlening leveren. Met dezelfde achtergronden is vervolgens een proces opgestart om de samenwerking te verbreden naar drie gemeenten, inclusief de gemeente Valkenburg a/d Geul. Tevens streven we daarbij naar een inhoudelijke uitbreiding van het niveau van samenwerken. Niet enkel meer op aspecten van bedrijfsvoering, maar ook tactisch gebied -> beleidsafstemming en waar mogelijk harmonisatie. In het najaar van 2008 en de eerste maanden van 2009 zullen de drie gemeenteraden zich uitspreken voor een verdere effectuering van deze samenwerking. Voor de inhoudelijke doelstellingen en effecten, die wij hierbij voor ogen hebben, wordt verwezen naar het programma Bestuur & Dienstverlening.

2.2.

Planning & Control

Op het gebied van planning & control (ook wel genoemd de financiële functie van de gemeente) is de afgelopen jaren een behoorlijk instrumentarium ontwikkeld en geïmplementeerd. Recente voorbeelden zijn de nieuwe vorm van bestuursrapportages en ook deze programmabegroting. Ook de instrumenten, die een goede planning mogelijk kunnen maken, zijn in voldoende mate geïmplementeerd. Tijdens de organisatie-ontwikkeling van 2007 is duidelijk geworden dat het gebruik van dit uitgebreide instrumentarium nog te wensen overlaat. Het is dan ook zaak de accenten te verleggen naar de controlfunctie, dus minder ontwikkelen maar meer inbedden en laten werken van de reeds ontwikkelde instrumenten.

Pagina 100 van 139

Inbedding control-functie Problematiek

Doelstelling

Beoogde effecten

Planning

Instrumenten om transparanter en resultaatgerichter te werken zijn geïmplementeerd, maar waarborgen nog onvoldoende effect

Het inbedden van de functie van controller en diens (on-) gevraagde adviesrol om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van de producten en de resultaatgerichtheid van de organisatie verbetert

Vermindering van de overschrijdingen van afgesproken termijnen

Voortzetting van de in 2008 gestarte inbedding controlfunctie en P&Cinstrumenten in 2009, grote verantwoordelijkheid management en coördinatoren

Toename van de meetbaar gedefinieerde beleidsvoornemens

Uitbreiden gebruik meetbare gegevens in beleidscyclus

Toelichting: Door middel van een centrale (en deels onafhankelijke) controlfunctie, van waaruit in hoofdzaak het gebruik van de geïmplementeerde p&c-instrumenten wordt bewaakt, alsmede de voortgang van prioriteiten en projecten, de ontwikkeling van meetbare indicatoren in beleidsvelden en waarover door deze controlfunctie aan management en bestuur wordt gerapporteerd, zal uiteindelijk de transparantie, de kwaliteit en vooral ook de resultaatgerichtheid van de organisatie worden verbeterd. In ieder geval krijgt het management daarmee meer grip op deze gewenste ontwikkeling. De controller zal daarbij als adviseur dienen. De per 2007 ingestelde coördinatoren hebben hierin een zeer grote verantwoordelijkheid. In 2008 is op dit gebied een goede start gemaakt. In 2009 zal aan de verdere inbedding vorm en inhoud worden gegeven. Interne controle Problematiek

Doelstelling

Beoogde effecten

Planning

De organisatie is bezig met een ontwikkeling die moet leiden naar een sturing op processen. Middels het analyseren op efficiency en het vervolgens beschrijven van processen wordt daar een eerste aanzet toe gegeven. Heel belangrijk in dit verband is een goed systeem van interne controle, waarbij zelfcontrole en verbijzonderde controle worden ingebed.

Inbedding van een structurele verbijzonderde interne controle middels een vooraf aan het jaar te bepalen controleplan, afgestemd op de belangrijkste risico's en de werkzaamheden van de externe accountant

Verkrijgen van een goedkeurende accountantsverklaring op het gebied van getrouwheid en rechtmatigheid.

1e kwartaal 2009: intern controleplan 2009, waarin zowel getrouwheid als rechtmatigheid zijn gecombineerd.

Ontdekken van risico's in werkprocessen en mogelijkheden tot verbetering van deze processen.

Vanaf 2009 per kwartaal uitvoering van en rapportering over gecontroleerde processen.

Beperken van de fouten in de interne werkprocessen. Vermindering van de aan de accountant uit te besteden werkzaamheden.

Najaar 2009: uitvoering artikel 213a onderzoek (doelmatigheid bedrijfsonderdeel)

Toelichting: De verbetering van de financiële functie (planning & control) moet leiden tot een betrouwbare, transparante en resultaatgerichte organisatie. Om die organisatie op die manier te sturen is informatie nodig. Deze informatie dient juist, tijdig en volledig te zijn, met andere woorden betrouwbaar. Via interne controle wordt niet alleen achteraf getoetst of de gepresenteerde informatie betrouwbaar is, maar ook of de processen zodanig zijn ingericht dat een betrouwbare informatie tot stand kan komen. De interne controle vormt vervolgens het voorportaal voor de uiteindelijke accountantscontrole, die als sluitstuk voor de externe omgeving nagaat of de gemeentelijke organisatie getrouw en rechtmatig opereert. In de gemeente Vaals is de interne controlefunctie ingebed bij het cluster control. In 2007 en 2008 is intensief gewerkt aan en volgens een intern controleplan. De externe accountant heeft aangegeven volledig te kunnen steunen op intern uitgevoerde controlewerkzaamheden. Uit zowel de interne controle als ook de accountantscontrole komen tot op heden geen fouten van financiële aard, wel zijn er diverse aanbevelingen voor aanpassingen in de processen naar voren gekomen.

Naast de bewaking van de voortgang (control) en de controle op de inhoudelijkheid van de benodigde sturingsinformatie (interne controle) ligt er in de bedrijfsvoering ook een taak om de mogelijkheden voor verwerving van subsidies en fondsen te inventariseren en waar mogelijk te benutten. In 2009 willen we het onderwerp “subsidieverwerving” structureel inbedden in de bedrijfsvoering. Pagina 101 van 139

Subsidieverwerving Problematiek

Doelstelling

Beoogde effecten

Planning

Over het algemeen hebben gemeenten weinig inzicht in de subsidiemogelijkheden, die geboden worden door Provincie, Rijk, Europa etc. De reden is tweeledig: ten eerste gebrek aan kennis op dit specifieke terrein, ten tweede angst voor de (administratieve) gevolgen van een subsidie-aanvraag.

Inbedding van een structurele aanpak van subsidieverwerving. Door een beter extern netwerk op te bouwen kan het inzicht in de mogelijkheden voor subsidies alsmede de daaraan verbonden consequenties ontstaan.

Vooralsnog een zodanige verwerving van financieringsbronnen voor plannen en projecten, dat de inspanningen om de subsidies te verkrijgen minimaal gecompenseerd worden via de extra inkomsten.

2009: structurele inbedding subsidieverwerving volgende jaren: normen stellen t.b.v. subsidieinkomsten

Later, na structurele inbedding, zijn hier concrete financiële normen te stellen.

Toelichting: Vanuit een centraal aangestuurde aanpak door het cluster Control willen we in 2009 zorgen voor een verbeterde aanpak van subsidieverwerving, die moet leiden tot een structurele inbedding ervan. Dat begint met het verzamelen en in de organisatie verspreiden van allerlei regelingen en overzichten. Vervolgens van daar uit een beoordeling van de mogelijkheden en voorwaarden. Daarnaast zal gewerkt worden aan het opzetten van een goed netwerk met vertegenwoordigers van Provincie, Rijk en mogelijk de Europese Unie. Op grond van dit vooronderzoek zal het MT uiteindelijk een besluit tot wel of niet subsidie-aanvraag nemen. De resultaten die op dit vlak geboekt worden, zullen geregistreerd worden.

2.3.

Personeelszaken

Het personeelsbeleid van de gemeente Vaals is gebaseerd op de in 2005 opgestelde nota Personeelsbeleid, die bestaat uit drie peilers, te weten ontwikkelen – beoordelen – belonen. Deze nota is een uitvloeisel van de het in 2004 gehouden medewerkers-tevredenheids-onderzoek (MTO 2004). Het personeelsbeleid stelt het management voldoende in staat om tot op zekere hoogte de medewerkers meer ontwikkelings- en carrièreperspectief te kunnen bieden alsmede meer gedifferentieerd (rechtvaardig) te kunnen belonen. Daarnaast voert de gemeente Vaals een gericht anti-verzuimbeleid. Vaals is in 2007 (als eerste in deze regio) gestart met de invoering van Gezondheidsmanagement, waarbij meer de focus wordt gelegd op de gezondheid van de medewerker (preventief) in plaats van het ziekteverzuim (repressief). Dit heeft bijgedragen aan een laag ziekteverzuimpercentage in de afgelopen jaren (tussen 2,5% en 3%). Inmiddels is dit percentage weer opgelopen tot 5% (het landelijk gemiddelde bij kleine gemeenten), hetgeen veroorzaakt wordt door een aantal langdurig zieken. In een kleine organisatie kan een klein aantal langdurig zieken al snel het gemiddelde verzuimpercentage behoorlijk beïnvloeden. Desondanks blijft ook in 2009 aandacht gewenst voor het gezondheidsbeleid en de arbeidsomstandigheden. Het jaar 2009 zal daarnaast vooral in het teken staan van de actualisering van het personeelsbeleid. Enerzijds komt dit voort vanuit het organisatie-ontwikkelingstraject 2007 en het vernieuwde functieboek en de daaronderliggende functiewaarderingssystematiek en anderzijds uit de resultaten van het eind 2008 / begin 2009 uit te voeren nieuwe medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO).

Pagina 102 van 139

Personeelsbeleid 2009 Problematiek

Doelstelling

Beoogde effecten

De ontwikkeling van de regie-rol van de gemeente alsmede de steeds verdergaande samenwerking stelt andere eisen aan de medewerkers. Ook de arbeidsmarkt is in beweging. Het blijkt de laatste tijd lastig om cruciale vacatures adequaat ingevuld te kunnen krijgen.

Een personeelsbeleid dat toegesneden is op de nieuwe uitgangspunten in de organisatie en waarmee een goede vergelijking mogelijk is met de omliggende gemeenten, vooral Gulpen-Wittem

Een kwaliteitsverbetering Najaar 2008: afronding van het menselijk kapitaal in functieboek en de organisatie, dat zich uit in -waarderingen een causaal verband tussen:

- beter kunnen invullen cruciale vacatures - afspraken personeelsgesprek

Het is nodig het personeelsbeleid te actualiseren en toe te spitsen op het kunnen aantrekken/behouden van de juiste kwaliteiten. De nieuwe missie brengt ook een aantal nieuwe competenties met zich mee, die per functie nader in beeld gebracht moeten worden. Niet alle (nieuwe) competenties zullen even goed ontwikkeld zijn. Op onderdelen is ontwikkeling dan wel opleiding vereist. In dit verband zullen projectmatig werken, allround klantcontact en het beheersen van de Duitse taal speerpunten zijn.

- inbedding regierol in organisatie

Planning

Eind 2008/begin 2009: uitvoeren MTO en analyseren resultaten

Voorjaar 2009: actualiseren personeelsbeleid

- gevolgde ontwikkeling - verbetering competenties danwel resultaatgebieden

Medio 2009: opstellen strategisch opleidingsplan 2009-2010

Een strategisch opleidingsplan, dat een beeld geeft over de prioriteiten inzake de doorontwikkeling van medewerkers en een relatie legt met de ontwikkelingswensen en -eisen, die uit de diverse personeelsgesprekken naar voren komen

Toelichting: In het functieboek zijn de te onderscheiden functies in de gemeentelijke organisatie vastgelegd. In het najaar van 2008 wordt een nieuw functieboek en -waarderingssystematiek ontwikkeld. Achtergrond hiervan is dat in het kader van samenwerking steeds meer processen, werkwijzen, functies en dus ook verantwoordelijkheden en competenties op elkaar afgestemd zullen worden. In de functies worden ook de (nieuwe) competenties nadrukkelijk benoemd. Deze competenties komen steeds meer centraal te staan in de personeelsgesprekken en de ontwikkeling van medewerkers. Tevens zal eind 2008 een enquête onder de medewerkers worden gehouden, waarin gevraagd zal worden naar de mening (duidelijkheid/tevredenheid) over diverse aspecten van bedrijfsvoering en personele aangelegenheden. De resultaten van dat onderzoek worden begin 2009 geanalyseerd en voor zover relevant betrokken in de in 2009 op te stellen actualisatie van het personeelsbeleid. Dat beleid zal met name gericht zijn op het aantrekken en behouden van kwaliteiten alsmede het ontwikkelen van diverse belangrijke competenties, die ook een duidelijke relatie moeten hebben met de strategische visie van de gemeente. De ontwikkeling van die competenties wordt ondersteund door een nieuw strategisch opleidingsplan, dat elk jaar naar de actuele situatie wordt samengesteld.

Pagina 103 van 139

2.4.

Informatievoorziening & Automatisering

Het beleid inzake informatievoorziening en (daaraan ondersteunend) automatisering is gericht op het realiseren van meer procesmatige sturing in de bedrijfsvoering en het verbeteren van de managementinformatie, waardoor de kwaliteit van de producten en de dienstverlening kan worden verhoogd. Dit informatiebeleid is in onze gemeente vastgelegd in het Informatiebeleidsplan 2005-2008. In de tussentijd is op het belangrijkste raakvlak van de informatievoorziening, namelijk de dienstverlening, het een en ander in ontwikkeling. De rijksoverheid heeft een programma “Andere overheid” uitgewerkt, waarin de volgende doelstellingen zijn uitgewerkt: – 65% van de dienstverlening via internet – vermindering van de administratieve lasten en regeldruk – eenmalige gegevensverstrekking aan de overheid – verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening (afrekenen op prestaties, claims, benchmarking). Deze doelstellingen liggen ook ten grondslag aan het project E-gem (elektronische gemeente), dat door de overheid wordt ondersteund. De gemeente Vaals heeft dit project gezamenlijk met Gulpen-Wittem en Voerendaal (vanwege goede ambtelijke contacten) opgepakt. Om het E-gem traject vorm en inhoud te geven is gestart met het opstellen van een (gezamenlijke) I-visie (visie op informatievoorziening). Deze I-visie heeft een viertal beleidsvelden, zoals uit de onderstaande figuur blijkt.

De uitwerking van de I-visie alsmede de implementatie van het E-gem traject heeft de komende jaren niet alleen grote gevolgen voor de informatievoorziening & automatisering, maar voor de gehele gemeentelijke organisatie. Er ligt een behoorlijke opgave om de kwaliteit van de gegevensverstrekking alsmede de dienstverlening op een hoger niveau te brengen.

Pagina 104 van 139

Intergemeentelijke I-visie Problematiek

Doelstelling

Beoogde effecten

Planning

De rijksoverheid wil de kwaliteit van de overheid als dienstverlener verhogen, onder andere door steeds meer diensten via internet aan te bieden. Daarnaast wil de overheid de administratieve lasten- en regeldruk voor overheidscliënten verminderen, onder andere door informatie, die bekend moet zijn bij de diverse overheidsinstellingen, geen tweede keer aan de cliënt te vragen. De gemeente moet het voorportaal worden, waar alle overheidsvragen binnenkomen en vervolgens worden behandeld of doorgeleid (klant-contactcentrum).

De doelstellingen in de intergemeentelijke I-visie zijn afgestemd op de vier genoemde beleidsthema's.

De doelen van de I-visie zijn alle gericht op het verbeteren van de dienstverlening en het dichter bij de burger brengen van het bestuur.

De uitvoering van de I-visie op de beleidsthema's maatschappij, bestuur en dienstverlening zijn vervat in het project E-GEM (zie onderstaand).

De informatievoorziening zal moeten worden afgestemd op deze doelen. Als eerste aanzet hiertoe hebben de gemeenten Gulpen-Wittem, Voerendaal en Vaals een gezamenlijke I-visie opgesteld.

* bestuurlijke informatie (documenten, audio, video) digitaal ontsluiten

Maatschappij:

* iedereen krijgt toegang tot Via enquêtes (met name de (digitale) gemeentelijke burgeronderzoek) kan in de informatie toekomst gemeten worden * informatie integraal en via of de effecten worden bereikt, namelijk: alle kanalen aanbieden * voorzien in mogelijkheden - kwaliteit dienstverlening minimaal beoordeeld met voor social networking het cijfer 7 Bestuur: - idem kwaliteit digitale * informatievoorziening als dienstverlening hulpmiddel om bestuur dichter bij burger te brengen - idem waardering aandacht bestuur voor burger * interactieve beleidsvorming

Ten aanzien van het aspect bedrijfsvoering zal de I-visie nader vertaald moeten worden in een concreet Automatiseringsplan, waarin de diverse beleidsuitgangspunten worden vertaald naar concrete activiteiten en investeringen. Dit plan zal in 2009 worden opgesteld.

Dienstverlening: * volgen traject Antwoord (c) * klanten 24 uur per dag vragen indienen, status volgen en ontvangen * gegevens slechts 1x aan klanten vragen

Toelichting: Het informatiebeleid is gericht op continuïteit en borging in de organisatie. Informatievoorziening zal een centrale rol gaan spelen, waardoor de betrokkenheid van de hele organisatie bij de informatievoorziening heel belangrijk zal zijn. Het behalen van de doelstellingen zal steeds meer afhankelijk gaan worden van een adequate ondersteuning en kennis vanuit I&A. De rol van I&A wordt daarmee heel centraal in de organisatie van de toekomst. In de gemeente Vaals vindt een ontwikkeling plaats, waarbij het kwalitatieve, overkoepelende, gegevensbeheer (meta-beheer) centraal bij I&A wordt gelegd. I&A zal de komende jaren met name belast worden met het invoeren van de basisregistraties en de digitale dienstverlening (centrale rol voor midoffice-toepassingen). De informatiestromen zullen hiermee alleen maar verder toenemen en complexer worden. Vandaar ook dat het beheer van basisregistraties en midoffice centraal bij I&A moet liggen. Vanuit een sectoroverstijgende visie zal het beheer op onderdelen worden geconcentreerd en gecoördineerd, om te garanderen dat de beoogde afstemming en integratie wordt gerealiseerd. Voor het goed functioneren van generieke applicaties als Document Management Systeem, Content Management Systeem en kantoorautomatiseringtoepassingen is een centraal applicatiebeheer gewenst. Het functioneel applicatiebeheer voor de productspecifieke systemen ligt in de lijn en moet onder andere worden versterkt door kennistoename, waardoor ook het inhoudelijk gegevensbeheer beter geborgd zal gaan worden. Speciaal is de positie van de web-coördinatie. Aangezien het internet een steeds grotere en centralere rol in de frontoffice-architectuur gaat spelen en het van puur communicatie-middel naar een frontoffice-toepassing gaat migreren, is het voor de hand liggend om de webcoördinatietaken vanuit een centrale gedachte te organiseren. De uitvoering van de I-visie als ook de diverse activiteiten onder het E-GEM project worden gecoördineerd vanuit het intergemeentelijke Platform Informatievoorziening (PIM), bestaande uit ambtelijke deskundigen van de drie gemeenten. De activiteiten en deelprojecten die gezamenlijk worden uitgevoerd, worden aangestuurd vanuit het PIM. De zaken die op dit gebied enkel op lokaal niveau lopen krijgen ondersteuning en advies vanuit PIM.

Pagina 105 van 139

Electronische overheid EGEM Problematiek

Doelstelling

Beoogde effecten

Planning

Burgers en bedrijven hebben regelmatig contact met de overheid en constateren dat ze vaak op meerdere plaatsen tegelijk dezelfde gegevens moeten leveren. Vanuit de burger gezien zou de overheid als 1 instantie beschouwd moeten kunnen worden. Helaas is dat nog niet het geval. Voor de burger betekent dat nog onvoldoende samenhang, snelheid, transparantie en kwaliteit.

Het programma Elektronische Overheid is gericht op:

De volgende effecten worden beoogd:

1/1/2009: implementatie basisadministratie BAG en bijbehorende applicaties gereed

> verbeteren van de kwaliteit van de dienstverlening (prestatieafspraken, benchmark) > 65% van de dienstverlening via internet > verminderen van de administratieve lasten voor burgers en bedrijven

> eenmalige gegevensverstrekking aan De centrale overheid wil dat de overheid gemeenten in 2016 een Dankzij de Electronische zogenaamd klant-contactOverheid moeten burgers centrum hebben ingericht. en bedrijven zelf kunnen In dit centrum (frontoffice) bepalen in welke vorm zij kunnen burgers, bedrijven, diensten en producten van instellingen e.d. terecht met de overheid willen zien. al hun vragen aan de overheid. De gemeente coördineert het bijeenbrengen van de benodigde informatie en zorgt voor antwoord . Hiertoe is het programma Elektronische Overheid ontwikkeld. Gemeenten worden in het kader van dit programma voor talloze ontwikkelingen gesteld. Via EGEM worden gemeenten hierbij gefaciliteerd.

1. transparantie: informatie over rechten en plichten is eenduidig, begrijpelijk en goed vindbaar te ontsluiten 2. éénmalige gegevensverstrekking: informatie die bij de overheid bekend is hoeft slechts 1 maal te worden gevraagd en verstrekt 3. informatiedeling: informatie die bij de overheid bekend is wordt overheidsbreed gedeeld 4. alle kanalen open: burgers, bedrijven en instellingen kunnen zelf het contactkanaal kiezen 5. poort tot de overheid: gemeenten zorgen voor persoonlijk contact met burgers aan balie of telefoon en vormen doorgeefluik voor de hele overheid 6. vermindering administratieve lasten: afhandeling van transacties is zo eenvoudig, inzichtelijk en goedkoop mogelijk

2009: publicatie bestemmingsplannen via internet 2009: bedrijvenloket gereed – Antwoord (c) voor bedrijven 2009: digitaal kaartmateriaal op internet 2009: inrichten forum en poll (internet) voor burger en bestuur 2009: 10 producten digitaal via internet 2009: digitale gemeentegids Daarnaast start in 2009 een aantal ontwikkelingen, die de komende jaren nadere afronding krijgen, zoals: modernisering GBA/Basisadministratie Personen (gereed 2011) verordeningen op internet (gereed 2010) verbetering telefonische dienstverlening leveren statusinformatie via internet (mijn loket, gereed 2012) invoering mid-office (gereed 2012) meer digitale producten via internet In de jaren daarna: 2010: milieu-informatie op internet (Verdrag van Aarhus) 2010: invoering Wabo/omgevingsvergunningen en digitaal kunnen ontvangen omgevingsvergunning 2011: invoering Nieuw Handelsregister (NHR) 2011: invoering basisregistratie Kadaster (BRK) en Topografie (BRT) Pagina 106 van 139

Electronische overheid EGEM 2012: invoering PIP (persoonlijke internet pagina) 2012: start inrichten klantcontact-centrum (gereed 2016) De effecten die met de uitvoering van het overkoepelende EGEM-project worden beoogd, sluiten volledig aan bij de hiervoren opgenomen I-visie. De effecten zullen met name via een breed scala aan activiteiten worden nagestreefd. Deze activiteiten komen in hoofdzaak op de volgende onderdelen neer: a. implementatie diverse basisregistraties – waarin eenmalig en eenduidig gegevens worden vastgelegd en ontleend kunnen worden b. internet-dienstverlening – inzet van internet om producten, informatie, voortgang etc. te kunnen leveren c. inrichting klant-contact-centrum – centrale frontoffice om vragen van klanten aan overheid te bundelen d. inrichting mid-office, centraal gegevensmagazijn – digitale ondersteuning van de nieuwe frontoffice (klant-contactcentrum) Voor een gemeente is informatie een bedrijfsmiddel. Informatie is net zo belangrijk als personeel of financiële middelen. Information source management is breder dan de “archiefkast”. Het heeft betrekking op alle informatie die rondgaat in een organisatie. Het beleid op dit gebied ligt vast in het Informatieplan 2005-2008. De nieuwe intergemeentelijke I-visie bevestigt de eerder gestelde lijn dat zoveel mogelijk papieren documenten zullen worden vervangen door digitale documenten. Via een Documentair Structuur Plan (DSP) zal gefaseerd de gegevens- en documentenstromen helder in kaart moeten worden gebracht. Dit is ook noodzakelijk in relatie tot de digitale dienstverlening. Voor opslag van digitale documenten en distributie van werkopdrachten rondom digitale dossiers zijn een Document Management Systeem (DMS) en workflow-modules onontbeerlijk. Een digitale aanvraag zal in de toekomst bijna volledig digitaal worden afgehandeld en beantwoord. Elke aanvraag die door een klant of ketenpartner wordt gedaan resulteert in een “zaak”. Om de klant zijn “zaak” te kunnen laten volgen, zal deze “zaak” in een zakenmagazijn (onderdeel mid-office) worden bijgehouden. Pas later komt de “zaak” terecht in een achterliggend back-office systeem. Document Management Systeem DMS Problematiek

Doelstelling

Toenemende digitalisering is van invloed op de informatievoorziening

Invoering van een documentair management systeem, ter ondersteuning van het beheer en de voortgang van informatievraagstukken en dus de grip op werkprocessen

Beoogde effecten

Planning

Vermindering overschrijding Eind 2008: implementatie afhandeltermijnen module scannen (gereed medio 2009) Leveren van Toenemende complexiteit managementinformatie over Najaar 2008: evaluatie archivering vanwege deels de voortgang van kwaliteit dossiervorming analoge deels digitale afhandeling Medio 2009: start inrichten informatiestromen Verhogen van de digitale archiefstructuur Ontbreken van een “terugvindbaarheid”van Inrichting van een digitaal Najaar 2009: koppeling gestructureerd systeem van informatie archief inclusief een relatie gegevensmakelaar beheer van informatie met het analoge archief Integratie van (“zakenmagazijn”) en alsmede het bewaken van werkprocessen in workflow- basisadminstratie BAG de voortgang van Integratie tussen kantoormodules afhandeling van ingekomen en procesapplicaties met 2009: vervolg beschrijving verzoeken (“zaak”) het document-management- Verhogen efficiency werkprocessen systeem afhandeling aanvragen Toename van 2009: start inrichting geautomatiseerde Betere benutting document- Documenten digitaal workflowmodule WABO/systemen die management beschikbaar stellen aan omgevingsvergunning archiefbescheiden bevatten medewerkers Goede en volledige Geen controle op het dossiervorming 95% van de nieuwe beheer van digitale dossiers (vanaf 2008) Inzicht verschaffen in de documenten door volledig en juist gevormd bedrijfsprocessen, de medewerkers daarmee samenhangende Onvoldoende inzicht in informatiestromen en welke gegevens en applicaties Pagina 107 van 139

Document Management Systeem DMS documenten in de organisatie aanwezig zijn, waar deze zich bevinden en wie verantwoordelijk is voor het beheer. Toelichting: In 2008 is gestart met de implementatie van de scan-module van het document management systeem. Concreet betekent dit dat documenten worden gescand en vervolgens digitaal beschikbaar zijn in het document management systeem. Van hieruit wordt geleidelijk gewerkt aan de inrichting van een digitaal archief. Naast het scannen van documenten (waarbij analoge documenten digitaal worden gemaakt) wordt er ook gekeken naar de reeds beschikbare digitale documenten. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde document-manager van het DMS. Documenten die digitaal beschikbaar zijn worden dan opgenomen in het DMS. Medio 2008 is gestart met de implementatie van de documentmanager.

2.5.

Huisvesting

De huisvesting van de gemeentelijke organisatie is de afgelopen jaren regelmatig onderwerp van politieke discussie en besluitvorming geweest. In de periode 1999-2001 heeft de gemeenteraad geworsteld met de wens/noodzaak tot uitbreiding van het gemeentehuis, al dan niet middels een 4e vleugel. In 2005 is besloten tot nieuwbouw van de gemeentewerf voor de buitendienst. Deze gemeentewerf is in het voorjaar van 2007 in gebruik genomen. In 2007 is een intern huisvestingsplan uitgewerkt, waarin primair in beeld is gebracht welke ontwikkelingen en van daaruit welke behoefte aan ruimte er voor de gemeente Vaals in de komende jaren is gelegen. Dit alles ook in het perspectief van de al dan niet toekomstige zelfstandigheid van de gemeente. Geconstateerd is dat er vooral behoefte zal zijn aan uitbreiding van de baliefunctie en de werkruimten die daarbij betrokken zijn. Ook voor de langere termijn, want los van het vraagstuk van de zelfstandigheid van deze gemeente, is duidelijk dat er ook op middellange termijn behoefte zal zijn aan een centraal servicepunt voor gemeentelijke diensten en producten in de kern Vaals. Vanuit deze afweging zijn een aantal uitgangspunten voor de oplossing van de huisvestingsproblematiek van de ambtelijke organisatie gesteld, te weten: a. de huisvesting moet de externe gerichtheid uitstralen en ten goede komen b. de huisvesting moet het streven naar meer klantgericht opereren ondersteunen c. de huisvesting moet bijdragen aan een verbetering van de horizontale interne samenwerking en integrale afstemming d. de huisvesting moet mogelijkheden bieden om personele capaciteit meer flexibel in te zetten. Zowel uit kostenoogpunt als vooral ook uit oogpunt van efficiency en interne samenwerking bleek het uitbreiden van het aantal werkplekken in het huidige gemeentehuis de beste optie. Fysiek is deze mogelijkheid tot uitbreiding gevonden in het verplaatsen van de griffie naar het fractiehuis en het inrichten van de huidige zolderruimte tot structurele werkplekken. Back-office gemeentehuis Problematiek

Doelstelling

Beoogde effecten

Het gemeentehuis aan het Von Clermontplein is in de huidige constructie ontoereikend om alle (toekomstige) gemeentelijke taken te kunnen huisvesten

Een structurele oplossing vinden voor de huidige en toekomstige knelpunten in de huisvesting van de ambtelijke organisatie

Optimalisering van de dienstverlening aan burgers

Planning

Eind 2008/begin 2009: realisatie laatste deel aanvullende werkplekken op Zoveel mogelijk verkomen zolderverdieping en van inefficiënte werkprocesingebruikname aanvullende sen, veroorzaakt door huisvesting huisvesting Voldoen aan de arbotechnische vereisten

Toelichting: Het laatste onderdeel van het huisvestingsplan 2007-2008 zal bestaan uit de verbouwing van de zolderverdieping. Dit is gepland in de periode november 2008 tot en met februari 2009. In deze periode zal de zolderverdieping niet gebruikt kunnen worden. In het gemeentelijk pand aan de Beemderlaan is tijdelijk ruimte gevonden voor zowel werkplekken als ook vergaderfaciliteiten (de conferentiekamer zal 4 maanden niet beschikbaar zijn). Daarna zal het pand aan de Beemderlaan niet meer gebruikt worden voor huisvesting van het ambtelijk apparaat. Vooralsnog is het pand tevens in gebruik voor kinderopvang. Overigens wordt de verbouwingsoperatie uitgevoerd binnen het restantkrediet van de 4e vleugel. Dit krediet bedraagt € 750.000.

Pagina 108 van 139

Deel 3. 3.1.

Financiën


Onderstaand wordt een overzicht gegeven van de financiële impact van de onderdelen van de bedrijfsvoering. Voor een goed inzicht dient vooraf opgemerkt te worden dat de onderstaande lasten (en baten) verwerkt zijn in de diverse programma's, zoals opgenomen in het programmaplan van deze begroting. De kosten van de aspecten van de bedrijfsvoering zijn namelijk toegerekend op basis van een verdeelsleutel, afgeleid van het geraamde aantal uren dat voor de realisatie van de diverse producten van de programma's nodig is. Ondersteunend programma BEDRIJFSVOERING


realisatie 2007

raming 2008

raming 2009

raming 2010

raming 2011

raming 2012

Management & Organisatie

436

422

454

467

481

494

Planning & Control

386

394

426

438

449

461

Personeelszaken

250

273

243

246

249

252

Informatiev. & Automatiser.

561

643

605

639

612

626

Huisvesting

370

372

482

392

552

424

2.003

2.104

2.210

2.182

2.343

2.257

Saldo baten -/- lasten:

Saldo

3.2.

Toelichting

Hieronder worden een aantal zaken uit bovenstaand overzicht toegelicht. Management & Organisatie: voornamelijk salarislasten van het leidinggevende kader. Planning & Control: voornamelijk salarislasten medewerkers cluster control, financiën en belastingen en onderhoudslasten software. Personeelszaken: voornamelijk salarislasten medewerkers personeelszaken alsmede opleidingen en arbotechnische aspecten. Informatievoorziening & Automatisering: voornamelijk salarislasten medewerkers facilitaire zaken en automatisering en onderhouds- en aanschafkosten diverse soft- en hardware. De stijging in de jaren 2008, 2009 en 2010 ten opzichte van het jaar 2007 is enerzijds het gevolg van de kapitaallasten van de in 2007 aangeschafte ICT-server (afschrijvingsduur 3 jaar) en anderzijds van de eenmalige kosten in 2008 voor migratie van de automatiseringsomgeving. Huisvesting: voornamelijk kapitaallasten en onderhoudskosten gemeentehuis. De fluctuaties worden vooral veroorzaakt door onderhoudskosten (in 2009: met name binnenschilderwerk, inspectie/reparatie dak-kapellen en veiligheidsvoorzieningen op het dak en 2011: met name buitenschilderwerk en onderhoud van de timpanen).

Pagina 109 van 139

Pagina 110 van 139

Paragraaf


2009

Weerstandsvermogen Paragrafen

1.

Inhoud paragraaf

In deel 1 van deze begroting is al uitgebreid ingegaan op de effecten van deze begroting voor de financiële positie van de gemeente Vaals. Een van de belangrijkste aspecten voor het oordeel omtrent deze financiële positie betreft het zogenaamde “weerstandsvermogen”. Bij het weerstandsvermogen gaat het om de mate waarin een gemeente in staat is middelen vrij te maken om substantiële tegenvallers op te vangen, zonder dat dit betekent dat het gehele beleid omgegooid moet worden. In casu de beschikbare financiële ruimte die zonder ingrijpende beleidswijzigingen beschikbaar is. Het weerstandsvermogen bestaat uit twee belangrijke onderdelen, namelijk de weerstandscapaciteit en de risico’s. Het weerstandsvermogen is de weerstandscapaciteit in relatie tot deze risico’s. In onderstaande figuur komt de samenhang tussen de verschillende onderdelen tot uiting.

Risico’s

Weerstandscapaciteit

Samenloop van risico’s

Flexibiliteit

Weerstandsvermogen In de praktijk bestaat er niet een precieze eenduidige definitie van de weerstandscapaciteit. De ‘ruimte’in de begroting is hierbij een relatief grijs gebied. Op een aantal punten komen de verschillende meningen echter wel overeen. Het eigen vermogen van een gemeente vormt veruit de belangrijkste buffer tegen optredende risico’s. Het eigen vermogen van de gemeente Vaals bestaat met name uit de algemene reserve. Daarnaast kan de gemeente na een onvoorzien incident de algemene reserve weer op peil brengen door de belastingopbrengsten op te voeren. Deze maatregel heeft echter pas effect in het jaar daaropvolgend. De onbenutte belastingcapaciteit wordt daarom ook wel gezien als het dynamische deel van de weerstandscapaciteit.

2.

Beleidskaders

Zoals reeds hierboven aangegeven bestaat het weerstandsvermogen uit de relatie tussen enerzijds de weerstandscapaciteit, zijnde de middelen en mogelijkheden en anderzijds de mate waarin de risico’s zijn afgedekt. Het beleid inzake het weerstandsvermogen richt zich dan ook op deze tweedeling. Voor de weerstandscapaciteit is de omvang en met name het rentebeleid t.a.v. de reserves (vanwege de aanwendbaarheid) van belang. Het beleid en de afwegingen rondom reserves en voorzieningen is vastgelegd in de beleidsnota: • Nota reserves en voorzieningen 2006 (actualisatie voorzien voor eind 2008). Uitgangspunt is dat zoveel mogelijk de verplichtingen, voor zover financieel in te schatten, specifiek tot uitdrukking komen in de begroting. Kunnen bepaalde begrotingsposten niet nader financieel geconcretiseerd worden, dan wordt een zogenaamde ‘p.m.’-post opgenomen, welke posten specifiek worden benadrukt in deel I (3.7). Indien verplichtingen niet direct aan enig begrotingsjaar zijn toe te rekenen, wordt hiertoe een voorziening (balanspost) gevormd. De omvang van deze voorziening wordt afgestemd op de inschatting c.q. berekening van de verplichting. Risico’s die niet nader te bepalen zijn c.q. concreet worden, worden in deze paragraaf aangegeven. Een afweging met de omvang van de weerstandscapaciteit is nog slechts in beperkte mate mogelijk, aangezien de risico’s veelal nog niet kwantificeerbaar zijn. Het verdient de voorkeur om voor het omgaan met risico's een expliciete visie te ontwikkelen (risicomanagement), deze vast te leggen in een beleidsnota en te verankeren in de bedrijfsvoering. Eind 2008 is de afronding van de door de raad vastgestelde kadernota Weerstandsvermogen & Risicomanagement naar een uitvoeringsnota voorzien. Middels Pagina 111 van 139

deze uitvoeringsnota risicomanagement vindt implementatie middels concrete uitvoering van risicomanagement plaats. In de uitvoeringsnota wordt uitgegaan van de definitie van het begrip risico zoals in de kadernota verwoord: 'een onzekere gebeurtenis die negatieve effecten (schade) kan hebben op de realisatie van de beleidsdoelstellingen c.q. de totstandkoming van de producten en diensten van de gemeente Vaals'. Het risicomanagement wordt hiermee organisatiebreed vanuit de doelstellingen van de organisatie opgepakt.

3.

Risico's

Een risico is een kans op het optreden van een gebeurtenis met een bepaald gevolg. Het element onzekerheid is een sleutelbegrip voor risico en risicomanagement. Onzekerheid betreft de gebeurtenis waardoor het risico zich manifesteert, het object (activa, passiva, inkomsten, imago) dat door het optreden van het risico wordt getroffen en de aard en omvang ten gevolge van het risico. Voor zover mogelijk zijn in de begroting verplichtingen en financiële risico’s nader gekwantificeerd. Echter niet alles is op enig moment te voorzien of in geld uit te drukken. Dat betekent dat er altijd op een aantal fronten risico’s gelopen worden, zodanig dat daaruit onverhoopt substantiële financieel-nadelige consequenties uit voortvloeien. Veelal zijn dat de posten die sinds lange tijd bekend staan als onzekere factoren. Bekende specifieke risico's staan vermeld bij 3.7 “p.m.-posten”, onder andere de (financiële) consequenties van de opwaardering van het woonwagencentrum, de aanleg van een fietspad Randweg / Nieuwe Hertogenweg / Gemmenicherweg, de haalbaarheid van de besparing bij herijking gebouwen enz. Daarnaast zijn er ook nog enkele, algemene risico's: •

•

• •

Beleidsrisico's Dit betreft met name risico's op basis van uitvoering van activiteiten, taken, voorzieningen waartoe bestuurlijk (of wettelijk) is besloten, maar die nog uitgevoerd moeten worden. Voorbeelden zijn: uitvoering van de Wet Werk en Bijstand; projecten (o.a. Wolfskuilenweg, maatregelen Maastrichterlaan) Bedrijfs- en uitvoeringsrisico's Een voorbeeld van deze brede categorie aan risico's is: De ontwikkeling van de cao-lonen. In de begroting is uitgegaan van een loonstijging van 3 %. Een hogere stijging leidt uiteraard tot meerlasten => een loonstijging, die 1 % hoger ligt dan geraamd, resulteert in meerlasten van ongeveer € 40.000. Eigendomsrisico's Dit betreft ondermeer risico's/schade door bodemverontreiniging van gemeentegronden. Aansprakelijkheidsrisico's Voor zover mogelijk (en reëel) zijn verzekeringen afgesloten om de financiële gevolgen van diverse mogelijke aansprakelijkheidsstellingen te ondervangen. Echter hiermee kan niet worden uitgesloten dat we in de toekomst tegen een schade-claim aanlopen.

In de uitvoeringsnota zullen deze risico's (waar mogelijk) niet alleen geconcretiseerd en ingeschat worden. Ook de andere kant, namelijk de weerstandscapaciteit en andere mogelijkheden om (financiële) risico's af te dekken zullen in deze uitvoeringsnota geconcretiseerd worden.

4.

Weerstandscapaciteit

Ter afdekking van de risico’s is het nodig te beschikken over voldoende veerkracht in de vorm van structurele dan wel incidentele weerstandscapaciteit. De structurele weerstandscapaciteit wordt afgeleid uit de posten “vrij te besteden budgetruimte en onvoorziene uitgaven” alsmede uit de onbenutte belastingcapaciteit. De beide eerste posten zijn geraamd in de begroting en de meerjarenraming. De onbenutte belastingcapaciteit is de ruimte die nog aanwezig is binnen de mogelijke belastingopbrengsten, doordat de lokale tarieven uitgedrukt in een percentage van de waarde (zie hiervoor verder de paragraaf lokale heffingen) lager liggen dan de tarieven die wettelijk als maximum gelden. Dit betreft het zogenaamde artikel 12 tarief van € 2.80 (in 2008 lag dit normtarief nog op € 3,80 ). Uitgedrukt in een percentage is het artikel 12 tarief 0,1138% voor 2009. (bron: Vereniging van Nederlandse Gemeenten). •

Onbenutte belastingcapaciteit Indien er ruimte bestaat om belastingen en heffingen te verhogen, betekent dit een mogelijkheid om tegenvallers op te vangen. Het verschil tussen de fictieve opbrengsten bij maximale belastingtarieven en de geraamde opbrengsten is dan de onbenutte belastingcapaciteit. In onze gemeente komt hiervoor uitsluitend de onroerendezaakbelasting (OZB) in aanmerking, daar voor de overige heffingen (rioolrechten en afvalstoffenheffing) kostendekkende tarieven worden gehanteerd.

Pagina 112 van 139

De incidentele weerstandscapaciteit heeft een statisch karakter en is niet toe te schrijven aan enig begrotingsjaar. Deze weerstandscapaciteit wordt afgeleid uit de omvang van de algemene reserve (de buffer), het vrij aanwendbare deel van de bestemmingsreserves en de stille reserves. •

Reserves De reserves zijn als volgt in te delen: a. Algemene Reserve De algemene reserve is in principe volledig beschikbaar tenzij de raad reeds een gedeelte hiervan geoormerkt heeft zonder dit af te zonderen in een bestemmingsreserve. De algemene reserve bedraagt per 1-1-2009 € 3.632.656. Hiervan is middels vaststelling van deze begroting € 1.586.276 door de raad geoormerkt. Dit betreft ondermeer de extra afschrijving van activa van maatschappelijk nut, onttrekking rekeningresultaat 2006 en aanwending 1/30 deel ten behoeve van het sluitend maken van de begroting (enkel jaarschijf 2009). Het restant van € 2.046.380 wordt tot de weerstandscapaciteit gerekend. Het vrij aanwendbare deel van de algemene reserve is ruim € 1.800.000 lager als in de begroting 2008. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de extra afschrijving van activa van maatschappelijk nut (€ 1.500.000). De totale omvang van de algemene reserve per 1-1-2009 bedraagt € 3.632.656. Hiermee ligt de omvang beduidend boven de in de nota reserves en voorzieningen afgesproken minimum-omvang van € 1.500.000. b.

Bestemmingsreserves Reserves zijn vrij aanwendbaar als aanwending hiervan geen directe consequenties heeft in de exploitatiebegroting. Als de rente van een reserve wordt ingezet ter afdekking van de exploitatie dan heeft dit tot gevolg dat de reserve geblokkeerd is. Aanwending van deze reserve heeft tot gevolg dat een gat in de begroting ontstaat omdat de rente van deze reserve dan wegvalt. Ook als al onlosmakelijke verplichtingen zijn aangegaan die ten laste van de betreffende reserve worden gebracht is dat deel van de reserve uiteraard ook niet meer vrij aanwendbaar. De bestemmingsreserves zijn in principe geoormerkt hoewel de raad verder vrij is om de bestemming hiervan naar goeddunken te wijzigen. De bestemmingsreserves bedragen per 1-1-2009 € 3.034.023. Hiervan is € 2.326.619 niet vrij aanwendbaar doordat de rente wordt ingezet ter afdekking van de exploitatie en/of de reserve (deels) dient ter afdekking van een onlosmakelijke verplichting. Het restant van € 707.404 wordt tot de weerstandscapaciteit gerekend.

c.

Stille reserves Van stille reserves is sprake indien de reële marktwaarde van de activa (bezittingen) de boekwaarde daarvan overstijgt. In principe dragen de stille reserves bij aan de weerstandscapaciteit. Immers, als zich een financieel tegenvaller voordoet kan een deel van bezittingen worden verkocht tegen meer dan de boekwaarde. Stille reserves zijn veelal niet direct te verzilveren; bij de bepaling van de weerstandcapaciteit dient hiermee rekening te worden gehouden. Tot de stille reserves behoren (courante) gebouwen, gronden en deelnemingen waarvan de marktwaarde hoger is dan de boekwaarde. Momenteel bestaat slechts deels inzicht in de omvang van de stille reserves bestaande uit (courante) gebouwen, gronden en deelnemingen. De deelnemingen zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde c.q. verkrijgingsprijs of indien lager de marktwaarde. De werkelijke waarde van deze deelnemingen(met name Essent, BNG en WML) is aanzienlijk hoger. Tot op heden is een precieze waarde indicatie niet mogelijk gebleken aangezien de aandelen niet vrij verhandelbaar zijn. Eind 2008 wordt bij de uitvoeringsnota risicomanagement nagestreefd om tot eerste, premature inschattingen van de omvang van de stille reserves te komen.

Onderstaand wordt de structurele weerstandscapaciteit in meerjarenperspectief (dynamisch) in beeld gebracht: Structurele weerstandscapaciteit 2009

2010

2011

2012

Begrotingssaldo (vrij te besteden budgetruimte)

103.000

-/- 109.000

53.000

98.000

Opgenomen stelpost voor onvoorziene uitgaven

60.000

30.000

30.000

30.000

172.000

136.000

91.000

44.000

Afvalstoffenheffing (= maximaal kostendekkend)

0

0

0

0

Rioolretributies (= maximaal kostendekkend)

0

0

0

0

335.000

57.000

174.000

172.000

Onbenutte belastingcapaciteit: Onroerende zaakbelastingen *

Totale structurele weerstandscapaciteit

Pagina 113 van 139

*

De onbenutte belastingcapaciteit voor de onroerende zaakbelasting is aanzienlijk lager dan in de begroting 2008. De reden hiervan is dat het artikel 12 tarief is afgenomen van € 3,80 naar € 2,80 waardoor het verschil met de eigen tarieven duidelijk verkleind zijn.

Onderstaand wordt de incidentele weerstandscapaciteit in beeld gebracht: Incidentele weerstandscapaciteit 2009 Vrij aanwendbaar deel Algemene Reserve per 01.01.2009 *

€ 2.046.380

Vrij aanwendbaar deel Bestemmingsreserve per 01.01.2009

€ 707.404

Stille Reserves

€ p.m.

Totale incidentele weerstandscapaciteit

€2.753.784

Weerstandsvermogen: Doordat de risico's nog onvoldoende geconcretiseerd zijn, kan geen deugdelijke confrontatie tussen de risico's en de weerstandscapaciteit plaatsvinden. Hierdoor bestaat geen zicht op het weerstandsvermogen. De provincie adviseert om als norm 10% van het Genormeerd Uitgaven Niveau (GUN) te hanteren als minimale norm van de algemene reserve zolang er geen confrontatie tussen de weerstandscapaciteit en de risico's heeft plaatsgevonden. Voor Vaals betekent deze norm een minimale omvang van de algemene reserve van bij benadering € 1.250.000. Met een werkelijke omvang van de algemene reserve per 1-1-2009 van € 3.632.656 wordt ruim aan deze norm voldaan. Conclusie: De totale weerstandscapaciteit per 1-1-2009 bedraagt € 3.106.784. Ten opzichte van de begroting 2008 is zowel de structurele weerstandscapaciteit (vanwege het lagere artikel 12 tarief) alsook de incidentele weerstandscapaciteit (met name vanwege de extra afschrijving van activa met maatschappelijk nut) aanzienlijk afgenomen. De omvang van de algemene reserve van € 3.652.656 voldoet wel nog ruim aan de in de nota reserves en voorzieningen afgesproken minimum-omvang van € 1.500.000 en aan de door de Provincie geadviseerde minimumnorm van bij benadering € 1.250.000. In de kadernota weerstandsvermogen & risicomanagement heeft de raad de volgende uitgangspunten voor de omvang van de weerstandscapaciteit vastgesteld: a] De weerstandscapaciteit van onze gemeente dient hoger te zijn dan het provinciale gemiddelde; --> Voor de weerstandscapaciteit zijn nog geen betrouwbare kengetallen bekend. Mede vanwege diversiteit in berekening van de weerstandscapaciteit. Net als in de kadernota is wel een vergelijking gemaakt voor de omvang van de algemene reserve per inwoner: Provinciaal gemiddelde € 143/ Vaals € 304 per inwoner. (bron: provincie Limburg, gegevens per januari 2007) b]

De weerstandscapaciteit van onze gemeente dient hoger te zijn dan de negatieve afwijking van lasten en baten tussen de primitieve begroting en de jaarrekening. --> Uit de jaarrekening 2007 volgt een toename van de lasten met € 1.060.000/ baten toename van € 2.202.000. Per saldo een positieve afwijking van € 1.142.000. Waarmee de omvang van de weerstandscapaciteit uiteraard aan het uitgangspunt voldoet.

Hieruit volgt dat ruimschoots aan de door de raad gestelde uitgangspunten is voldaan.

Pagina 114 van 139

Paragraaf


2009

Lokale heffingen Paragrafen

1.

Inhoud paragraaf

Deze paragraaf heeft betrekking op zowel heffingen waarvan de besteding is gebonden aan een bepaalde specifieke taak van de gemeente en waarvan de besteding ongebonden is. De lokale heffingen vormen een belangrijk onderdeel van de inkomsten en zijn daarom een integraal onderdeel van het gemeentelijk beleid. In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van: • rechtsgronden gemeentelijke belastingen • beleid ten aanzien van de lokale heffingen • de gehanteerde tarieven en geraamde opbrengsten 2009 • ontwikkeling van de lokale lastendruk • een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid • overzicht voorgestelde tarieven lokale belastingen 2009-2012

2.

Beleidskaders

Rechtsgronden gemeentelijke belastingen De gemeentelijke belastingen worden geheven op grond van onderstaande verordeningen en op basis van de vermelde heffingsgrondslagen. I. Ongebonden heffingen Soort belasting

Datum verordening

Heffingsgrondslag

Onroerende zaakbelastingen

13 november 2007 laatste wijziging 28 januari 2008

Tarief per € 2.500 van de vastgestelde waarde

Toeristenbelasting

13 november 2007

Per persoon (vanaf 6 jaar) per overnachting

Hondenbelasting

19 december 1994 laatste wijziging 14 april 2003

Aantal honden, tarief is progressief

Soort belasting

Datum verordening

Heffingsgrondslag

Rioolrechten

14 november 2006

Het aantal verbruikte kubieke meters water

Afvalstoffenheffing

14 november 2006

Eén persoons of meerpersoonshuishouden

Baatbelastingen

Diverse verordeningen

Per eigendom of per strekkende meter

Marktgeld

17 december 2001 laatste wijziging 10 november 2003

Per strekkende meter

Leges

14 november 2006 laatste wijziging 5 maart 2007

Diverse tarieven opgenomen in aparte tarieventabel

Brandweerrechten

7 juli 2003

Afzonderlijke tarieventabel

II. Gebonden heffingen

Pagina 115 van 139

Gemeentelijk beleid lokale heffingen I. Ongebonden heffingen Onroerende zaakbelastingen Sinds de begroting 2004 wordt om een sluitende begroting te kunnen presenteren het volgende stramien voor het gemeentelijk dekkingsplan gehanteerd: 1) Ombuigingen en beperkingen van beleid; 2) Kostendekkend maken van tarieven (afvalstoffenheffing, rioolretributie); 3) Incidentele inzet van reserves; 4) Belastingverhogende maatregelen. Belastingverhogende maatregelen zijn dus het ultieme middel om een sluitende begroting te presenteren. In de begroting 2009 wordt de ingezette lijn van de begroting 2007 – inhoudende een stijging van de tarieven van de onroerende zaakbelastingen met jaarlijks 5% - gecontinueerd. Vanaf 2009 wordt de onroerende zaakbelasting geheven als een percentage van de waarde in plaats van als een bedrag per € 2.500,= van de WOZ- waarde. In feite komt de wijziging erop neer dat geen sprake meer is van eenheden van € 2.500,= maar van € 1,=. Voor de burger wordt door het werken met een percentage duidelijker dat de te betalen OZB slechts een klein percentage van de WOZ-waarde is (gemiddelde tarief voor eigenaren woningen bedraagt nu ongeveer 0,0936%). De aanpassing bewerkstelligt dat het belastingbedrag gelijkmatig en logisch naast de stijging van de woz-waarde is te plaatsen en maakt voor de burger het verband tussen het belastingbedrag en de WOZ-waarde inzichtelijker. De wijziging dient uiteraard niet te leiden tot een verhoging van de belastingdruk voor de burgers. Om derhalve afrondingsverschillen te voorkomen wordt gerekend met een percentage tot 4 cijfers achter de komma. Het huidige tarief kan via de volgende formule omgerekend worden: tarief/2500*100. Deze nieuwe berekeningsmethodiek levert voor 2009 de volgende tarieven / percentages op: Belastingsoort

Tarief 2008

Tarief 2009 (verhoging 5%)

Tarief in percentage

Eigenaar woningen

€ 2,24

€ 2,35

0,0941%

Eigenaar niet-woningen

€ 3,24

€ 3,40

0,1361%

Gebruiker niet-woningen

€ 2,63

€ 2,76

0,1105%

Vanaf 2007 dient de gemeente in het kader van de Wet Waardering Onroerende Zaken jaarlijks een nieuwe herwaardering uit te voeren. De werkzaamheden ten behoeve van de herwaardering 2009 zijn momenteel in volle gang. Helaas kunnen er nu nog geen betrouwbare stijgingspercentages worden afgegeven. Uiterlijk eind 2008 zijn de definitieve stijgingspercentages bekend en zullen de tarieven in de raadsvergadering van december evenredig met de waardestijgingen van de woningen en niet-woningen naar beneden worden bijgesteld, zodat er geen meeropbrengsten zullen worden verkregen door de waardestijgingen van woningen en niet-woningen. Toeristenbelasting Vooralsnog wordt de toeristenbelasting gezien als ongebonden heffing en dus net zoals de OZB aangemerkt als algemeen dekkingsmiddel. Een van de doelstellingen in de toeristische visie is dat er vanaf 2008 jaarlijks 600.000 gasten in de gemeente Vaals overnachtingen. Dit is voor het jaar 2007 nagenoeg gehaald. Ook de voorlopige cijfers over het jaar 2008 wijzen erop dat dit aantal gehaald zal worden. Hondenbelasting Momenteel is er in de gemeente Vaals geen actief handhavingsbeleid inzake de hondenbelasting. Het enige gehanteerde controlesysteem is dat de hond van de belastingschuldige een hondenpenning moet dragen. Gezien de hoogte van de opbrengst en het ontbreken van personele capaciteit geniet het momenteel geen prioriteit om op korte termijn hier verandering in aan te te brengen. Bekeken zal worden of de uitvoering/handhaving van deze belasting steekproefsgewijs door het cluster juridische zaken en handhaving kan worden uitgevoerd. II. Gebonden heffingen Met ingang van het jaar 2006 hanteert de gemeente Vaals v.w.b. rioolrecht en afvalstoffenheffing 100% kostendekkende tarieven. Dit betekent dat alle kosten die gemaakt worden voor het afvoeren / verwerken van het afval en de kosten i.v.m. het onderhoud aan en de aanleg van riolering volledig op de burgers wordt doorbelast. Afvalstoffenheffing De gemeenteraad heeft op 23 juni 2008 besloten om met ingang van het jaar 2009 over te gaan op het volumefrequentiesysteem voor de inzameling van huishoudelijk afval. In het kort komt het er op neer dat de burger naast een Pagina 116 van 139

vast gedeelte een tarief betaalt per keer dat het inzamelmiddel wordt aangeboden voor te ledigen. Dit systeem heeft als doel de burger er toe te bewegen uiteindelijk minder (en beter gescheiden) afval aan te bieden. Naast de milieuoverwegingen zijn het in belangrijke mate ook economische motieven om afval beter te scheiden. In het afvalinzamelplan worden de volgende doelstellingen genoemd: – Afval zoveel mogelijk gescheiden in te zamelen of aan te (laten) leveren, dit vanuit het behalen van de milieudoelstellingen en vanwege kostenreductie; – Degene die de kosten veroorzaakt ook de rekening hiervoor te laten betalen (het principe “de vervuiler betaalt”); – Afval van “anderen”, die geen afvalstoffenheffing betalen, te weren; – Voorstellen voor toekomstige beleidsontwikkelingen te kunnen baseren en onderbouwen met (gemeten) gegevens. Om afvaltoerisme te voorkomen hebben de in Rd4 deelnemende gemeenten gekozen voor een uniform tariefbeleid voor het variabele deel (het ledigingstarief) van de afvalstoffenheffing (mate van finaciële prikkel). De prikkel bij het volume-frequentiesysteem is naast de reductie van het aanbod van restafval, ook gericht op het minder aanbieden van het inzamelmiddel. Het tarievenbeleid ondersteunt dit en stimuleert het gebruik van de 240 liter container, om zodoende de aanbodfrequentie te verlagen en de hieraan gerelateerde logistieke kosten te verminderen. Derhalve zijn de volgende tarieven afgesproken: – 240 liter container rest- of gft-afval € 4,60 per aanbieding – 140 liter container rest- of gft-afval € 3,40 per aanbieding – aanbiedingen afvalzak (inzamelsysteem of gekenmerkte huisvuilzak) € 1,00 per aanbieding Voor wat betreft het vaststellen van het vaste deel is iedere gemeente autonoom. Hiermee kunnen de kosten van Rd4 (behoudens de kosten voor de verwerking van rest- en gft-afval) en diverse (interne) gemeentelijke kosten verrekend worden. Het vaste deel is voor 2009 becijferd op € 136,40 voor een eenpersoonshuishouden en € 252,60 voor meerpersoonshuishoudens. Rioolretributie In 2008 is gewerkt aan de actualisatie van het oude GRP (planperiode 2004 – 2008). Dit nieuwe GRP voor de periode 2009 – 2013 is gereed en vaststelling door de raad is voorzien voor de raadsvergadering van december 2008. Op basis van het nieuwe Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) wordt het rioolrecht voor het jaar 2009 verhoogd met 5% waardoor per m3 water een tarief van € 1,80 betaald dient te worden. Op basis van het nieuwe GRP zal dit tarief dan gelden t/m het jaar 2013. De stijging van het tarief wordt met name veroorzaakt door de verbreding van de zorgplicht, namelijk van zorgplicht voor stedelijk afvalwater tot zorgplicht voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. Deze verbreding is vastgelegd in de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken (WGW). Derhalve zal gelijktijdig met het nieuwe GRP ook een nieuwe rioolheffingverordening – heffing voor de inzameling en transport van het stedelijk afvalwater inclusief hemelwater en grondwater in de waterketen – ter vaststelling aan de raad worden aangeboden. Baatbelastingen De Baatbelastingen hebben een looptijd van 30 jaar. Wel kan de belastingschuldige de belastingschuld afkopen. Dit betekent dat het resterende bedrag in één keer kan worden afgelost. Marktgelden Het marktgeld dient om de kosten van de markt te dekken. De raad heeft bij de vaststelling van de begroting 2004 besloten om vanaf 2004 een kostendekkend tarief te hanteren. Leges De leges dienen om de kosten van de verleende diensten te dekken. Brandweerrechten De brandweerrechten worden geheven voor door de brandweer verstrekte diensten die niet in het teken staan van de openbare veiligheid.

Pagina 117 van 139

3.

Gehanteerde tarieven en geraamde opbrengsten 2009

Raming belastingen legesopbrengsten 2009 Belastingsoort

Vastgestelde

Tarief in % Deelopbrengst

WOZ- waarde

Totale opbrengst

Onroerende zaakbelasting Eigenaar Gebruiker

Woningen

€ 851.222.000

0,0941 %

€ 801.000

Niet-woningen

€ 145.151.000

0,1361 %

€ 197.500

Niet-woningen

€ 127.400.000

0,1105 %

€ 140.726 € 1.139.226

Toeristenbelasting Overnachtingen

600.000

€ 672.000

€ 1,12

Hondenbelasting Aantal honden

1 hond

€ 20,96

2 honden

€ 54,99

3 honden

€ 105,36

elke hond meer

€ 16,34 850 honden

€ 18.276

Rioolrecht Waterverbruik in m3

625.000 m3 Vast Tarief

€ 1,80

€ 1.125.000

Afvalstoffenheffing

Aantal

Tarief per led. Deelopbrengst

Eenpersoonshuishouden

1667

€ 136,40

€ 227.379

Meerpersoonshuishouden

3200

€ 252,60

€ 808.320

140 liter container

62.555

€ 3,40

€ 212.687

240 liter container

28.465

€ 4,60

€ 130.939

60 liter

50.648

€ 1,00

€ 50.648 € 1.429.973

Baatbelasting Vijlenstraat/Groeneweg

€ 798

Melleschet/Rott/Hilleshagen

€ 1.133

Kerkstraat

€ 6.167

Maastrichterlaan/Wilhelminapl.

€ 6.371 € 14.469

Marktgeld Vaste plaats

m2 per maand

€ 5,62

€ 36.050

Losse plaats

m2 per dag

€ 2,77

€ 888 € 36.938

Legesopbrengst Bouw- en woningtoezicht Secretarieleges (publieksbalie) Brandweerrechten

€ 82.000 € 147.000 € 5.000 € 234.000

Totale opbrengsten gemeentelijke belastingen en leges 2009

€ 4.669.882

Pagina 118 van 139

4.

Ontwikkeling van de totale lastendruk

Vergelijking lastendruk omringende gemeenten Bij de vergelijking tussen de verschillende gemeenten is de lastendruk 2009 in de gemeente Vaals vergeleken met de tarieven van de omliggende gemeenten over 2008 zoals deze in de “Coelo Atlas lokale lasten 2008” zijn opgenomen. Bij de bepaling van de lastendruk van de gemeente Vaals is uitgegaan van een woning met een gemiddelde WOZwaarde van € 160.000,=, een waterverbruik van 40 m3 (alleenstaande) en 130 m3 (meerpersoons) en 17 ledigingen inzamelmiddel (eenpersoonshuishouden) en 28 ledigingen inzamelmiddel (voor een meerpersoonshuishouden). Vergelijking gemeentelijke belastingdruk Heuvelland Gemeente

Éénpersoons-


huishouden Vaals*

€ 417,--

€ 732,--

Eijsden

€ 668,--

€ 750,--

Simpelveld

€ 607,--

€ 707,--

Meerssen

€ 578,--

€ 728,--

Valkenburg

€ 537,--

€ 731,--

Margraten

€ 605,--

€ 700,--

Voerendaal

€ 562,--

€ 621,--

Gulpen-Wittem

€ 596,--

€ 686,--

*Vaals tarieven 2009 Uit dit overzicht blijkt dat de lastendruk in Vaals voor wat betreft eenpersoonshuishoudens zeer laag is. Een verklaring hiervoor is dat Vaals sinds jaar en dag bij de afvalstoffenheffing een apart tarief voor eenpersoonshuishoudens en meerpersoonshuishoudens heeft. Bij de ons omringende gemeenten wordt dit onderscheid veelal niet gemaakt. Ten aanzien van de lastendruk bij de meerpersoonshuishoudens zit Vaals aan de bovenkant. Hierbij moet wel de nuancering worden gemaakt, dat de lastendruk bij Vaals bepaald is op basis van de voorgestelde tarieven voor 2009 en bij de omringende gemeenten de lastendruk bepaald is op basis van de tarieven geldend voor het jaar 2008. Ontwikkeling lokale lastendruk Vaals 2008-2012 Soort belasting

2008

2009

2010

2011

2012

OZB-eigenaar

€ 143,36

€ 150,56

€ 158,08

€ 165,92

€ 174,24

Afvalstoffenheffing

€ 345,18

€ 347,80

€ 347,80

€ 347,80

€ 347,80

Rioolrecht

€ 222,30

€ 234,00

€ 234,00

€ 234,00

€ 234,00

Totaal

€ 710,84

€ 732,36

€ 739,88

€ 747,72

€ 756,04

100%

103%

104%

105%

106%

Relatieve stijging t.o.v. 2008

De stijging van de meerjarige lastendruk is te betitelen als zeer gematigd.

5.

Kwijtschelding gemeentelijke belastingen

In de gemeente Vaals kan kwijtschelding worden aangevraagd voor de onroerende zaakbelastingen, het rioolrecht en de afvalstoffenheffing. Voor de overige belastingen wordt geen kwijtschelding verleend. Beoordeling van de kwijtscheldingsverzoeken vindt plaats op basis van de Leidraad Invordering Gemeentelijke belastingen van de Gemeente Vaals, welke is vastgesteld op 15 juli 2003 door het College van Burgemeester en Wethouders. De gemeentelijke Leidraad volgt grotendeels de landelijke wetgeving. Het grote verschil met de landelijke Leidraad is dat de gemeente Vaals een kwijtscheldingsnorm hanteert van 100% (landelijke norm is 90%) van de bijstandsuitkering, waardoor meer burgers voor kwijtschelding in aanmerking komen. In de praktijk betekent dit dat iedere burger met een inkomen op bijstandsniveau kwijtschelding ontvangt, mits hij geen vermogen heeft. Onder vermogen wordt verstaan spaargeld/auto/huis enz. Pagina 119 van 139

In onderstaand schema zijn de kwijtscheldingsverzoeken over het belastingjaar 2008 tot en met de maand september verwerkt. Hierbij is een splitsing gemaakt tussen personen welke een uitkering bij de gemeentelijke sociale dienst ontvangen (Pentasz) en personen met inkomsten van overige instanties. Er worden nog een 30-tal verzoeken verwacht voor een totaalbedrag van ongeveer € 12.000. Kwijtscheldingen Soort

Aantal

Totaalbedrag aanslagen waarvoor kwijtschelding is gevraagd

Totaalbedrag verleende kwijtscheldingen

Totaalbedrag afwijzingen

Sociale zaken (Pentasz)

209

€ 82.641

€ 79.412

€ 3.229

Overige minima

152

€ 57.458

€ 32.366

€ 25.092

Totaal 2008 (jan.-sept.)

361

€ 140.099

€ 111.778

€ 28.321

Totaal 2007

389

€ 152.467

€ 136.449

€ 16.018

Totaal 2006

417

€ 154.614

€ 127.694

€ 26.920

Totaal 2005

398

€ 150.468

€ 116.945

€ 33.523

Totaal 2004

319

€ 107.367

€ 93.676

€ 13.691

Totaal 2003

286

€ 89.237

€ 76.538

€ 12.699

Totaal 2002

289

€ 81.457

€ 68.951

€ 12.506

Vergelijking met voorgaande jaren

Vermoedelijk zal het totaalbedrag aan verleende kwijtscheldingen voor het jaar 2008 uitkomen op ongeveer € 152.000. De toename van het bedrag aan verleende kwijtscheldingen in de periode 2003 – 2006 wordt geheel veroorzaakt door het kostendekkend maken van de tarieven voor afvalstoffenheffng en rioolrecht in deze periode.

6.

Overzicht tarieven lokale belastingen 2008-2012

Belastingtarieven per eenheid Belastingsoort

Tarief 2008

Tarief 2009

Tarief 2010

Tarief 2011

Tarief 2012

0,0896%

0,0941%

0,0988%

0,1037%

0,1089%

5%

5%

5%

5%

Onroerende zaakbelasting Woningen - eigenaar Stijging t.o.v. voorgaand jaar Niet-woningen - eigenaar

0,1296%

0,1361%

0,1429%

0,1500%

0,1575%

Niet-woningen - gebruiker

0,1052%

0,1105%

0,1160%

0,1218%

0,1279%

5%

5%

5%

5%

€ 1,80

€ 1,80

€ 1,80

€ 1,80

5%

0%

0%

0%

Stijging t.o.v. voorgaand jaar Rioolrecht Waterverbruik in m3

€ 1,71

Stijging t.o.v. voorgaand jaar Afvalstoffenheffing Een-persoonshuishouden

€ 187,47

€ 194,20

€ 194,20

€ 194,20

€ 194,20


€ 345,18

€ 347,80

€ 347,80

€ 347,80

€ 347,80

Extra container restafval

€ 156,86

-

-

-

-

€ 76,56

-

-

-

-

1à3%

0%

0%

0%

Extra container GFT Stijging t.o.v. voorgaand jaar

Pagina 120 van 139

Paragraaf


2009

Treasury Paragrafen

1.

Inhoud paragraaf

In deze paragraaf wordt ingegaan op de wijze van financiering van beleid en het beheersen van de financiële risico’s die met financiering gelopen worden. Dit taakveld wordt aangeduid met de naam treasuryfunctie, vandaar de naam treasury-paragraaf. De treasuryfunctie ondersteunt de uitvoering van de programma’s. De uitvoering ervan vereist snelle beslissingen in een complexer wordende gelden kapitaalmarkt. Aan de uitvoering van de treasuryfunctie zijn budgettaire consequenties verbonden, onder meer afhankelijk van het risicoprofiel. Treasury is het sturen en beheersen van, het verantwoorden over, en het toezicht houden op de financiële vermogenswaarden, de geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s.

2.

Beleidskaders

Het beleid van Vaals ten aanzien van de treasuryfunctie is vastgelegd in de beleidsnota: * Treasurystatuut 2006. Dit Treasurystatuut is een afgeleide van de Wet financiering decentrale overheden (wet Fido), welke per 1 januari 2001 is ingesteld. In dit statuut is de beleidsmatige infrastructuur van de treasuryfunctie vastgelegd in de vorm van uitgangspunten, doelstellingen, organisatorische en financiële kaders, de informatievoorziening en de administratieve organisatie. Een belangrijk punt uit het statuut is, dat het verstrekken van leningen aan derden en het garanderen van gelden alleen is toegestaan uit hoofde van een publieke taak. Daarnaast mag het uitzetten van gelden niet gericht zijn op het genereren van inkomen door het lopen van overmatig risico. Aan de gemeenteraad behoort specifiek de besluitvorming toe van het vaststellen van de treasurydoelstellingen, het treasurybeleid, globale richtlijnen en limieten. Daarnaast het bewaken van de voortgang, de evaluatie en de verantwoording van de treasuryactiviteiten via het vaststellen van de begroting en de jaarrekening. De uitvoering van het treasurybeleid is gemandateerd aan het college c.q. gedelegeerd aan het sectorhoofd bedrijfsvoering. Overeenkomstig de richtlijnen van de wet Fido komen in deze paragraaf de volgende onderwerpen aan de orde zoals: algemene in- en externe ontwikkelingen die van invloed zijn op de treasuryfunctie, de planning van het beleid voor risicobeheer, kasbeheer en de gemeentefinanciering. Daarnaast staan de verantwoordelijkheden en bevoegdheden hierin opgenomen. Het treausurystatuut wordt binnen afzienbare tijd geactualiseerd.

3.

Algemene ontwikkelingen

Interne ontwikkelingen Binnen het totaal aan beschikbare financiële middelen is het ook dit jaar weer mogelijk u een meerjarige sluitende begroting te presenteren. Ook staan een aantal (nieuwe) investeringen ter realisering op de planning. Er dienen een aantal projecten te worden uitgevoerd, waartoe reeds in voorgaande jaren is besloten, zoals de reconstructie van de Wolfskuilenweg, de uitvoering van de verkeersprioriteiten, de realisatie van ontmoetingsplekken en dergelijke. Verwezen wordt naar het hoofdstuk Financiële positie, onderdeel 3.6 “Investeringsprojecten” van deze begroting. Naast deze nog uit te voeren projecten zijn in het investeringsprogramma 2009 - 2012 aanvullend een aantal nieuwe projecten / investeringen opgenomen, zoals o.a. maatregelen Maastrichterlaan, toegankelijk maken bushaltes, rioolrenovatie Rijksweg enz. Externe ontwikkelingen Externe ontwikkelingen beïnvloeden en zijn mede bepalend voor het geven van een rentevisie. Ontwikkelingen die de rente bepalen spelen zich voornamelijk buiten Nederland af. Zo heeft de Europese Centrale Bank (ECB) een grote invloed op de financiële markten van de Europese Gemeenschap. Ook de Centrale Bank van de Verenigde Staten (FED) is medebepalend voor Europa. De toekomstige ontwikkelingen op de gelden kapitaalmarkt zijn moeilijk in te schatten. Door de BNG wordt in haar rentevisie (sept. 2008) voor 2009 rekening gehouden met een renteniveau van 4,5 tot 5,0% voor een 10-jarige vaste geldlening (kapitaalmarkt) en wordt een geldmarktrente niveau geraamd van rond de 4% In de meerjarenbegroting is uitgegaan van een rentepercentage van 4,5% voor zowel kortlopende geldleningen Pagina 121 van 139

(geldmarkt) alsook voor langlopende geldleningen (kapitaalmarkt). Voor het financieringstekort vallende binnen de kasgeldlimiet (rekening-courant) is een percentage van 4% aangehouden (verwachte geldmarktrente 2009). De kasgeldlimiet geeft de toegestane ruimte aan voor de korte financiering en is een vastgesteld percentage van de omzet/exploitatie van de gemeente. In deze hebben wij mede betrokken het advies van de Provincie Limburg in het kader van hun begrotingstoezicht 2009 (brief van 8 april 2008 met nr. 2008/13226). De Provincie adviseert voor de rente van het financieringstekort 2009 en voor nieuwe investeringen een rentepercentage van 4% te gebruiken. Echter gezien de huidige marktontwikkelingen gaat de gemeente Vaals uit van 4,5%. Wij zullen de rente-ontwikkelingen goed blijven volgen en mochten zich in de loop van het jaar wezenlijke wijzigingen voordoen dan zullen wij dit in de Bestuursrapportages melden en financieel verwerken. Voorspellingen over de toekomstige ontwikkelingen van het rentepeil blijven moeilijk. Renteontwikkelingen in 2008 (tot 11.09.2008) De korte-termijnrente (korter dan 1 jaar - geldmarkt) laat over de laatste 12 maanden het volgende beeld zien: Rente korte termijn

Per 14 september 2007


Uitzetten deposito 1 maand

3,99%

4,13%

Opnemen kasgeld 1 maand

4,41%

4,52%

Voor de geldmarkttransacties heeft de gemeente met de Bank voor Nederlandse Gemeenten in het kader van een goed liquiditeitenbeheer, efficiency overwegingen en een verbetering van het rentemanagement ingaande 1 januari 2002 een overeenkomst “financiële dienstverlening”gesloten. De lange-termijnrente (langer dan 1 jaar - kapitaalmarkt) laat over de laatste 12 maanden het volgende beeld zien: Rente lange termijn



Lineaire lening looptijd 10 jaar

4,52%

4,64%

Lineaire lening looptijd 15 jaar

4,59%

4,73%

4.

Treasurybeheer

Geldstroombeheer De gemeente Vaals maakt gebruik van één centrale kas. De facturering en de betalingsopdrachten worden uitsluitend centraal door de sector bedrijfsvoering verleend. Daarnaast wordt het betalingsverkeer door één bank nagenoeg geheel elektronisch uitgevoerd. Bij het liquiditeitenbeheer zullen de volgende instrumenten worden ingezet: dag- en kasgeldleningen, kredietlimieten op rekening-courant en deposito’s. De Bank Nederlandse gemeenten (BNG) fungeert als huisbank. Het gehele betalingsverkeer verloopt via één hoofdrekening bij de BNG met daarnaast 1 nevenrekening voor gemeentelijke belastingen, voor welke rekening saldoregulatie met de hoofdrekening automatisch plaats vindt. Risicobeheer Het risicobeheer geeft een samenvatting van het (verwachte) risicoprofiel van de organisatie en is het kernonderdeel van een treasuryparagraaf. Onder risico’s worden verstaan zowel renterisico’s (vaste schuld en vlottende schuld), kredietrisico’s, liquiditeitsrisico’s en koersrisico’s. Deze risico’s vloeien voort uit de transacties die in de volgende onderdelen worden beschreven. Renterisico voor de vlottende schuld In dit onderdeel wordt de werkelijke omvang van de vlottende schuld getoetst aan de wettelijke norm van de Wet Fido. De risico’s op de vlottende schuld worden ingeperkt door het hanteren van de zgn. kasgeldlimiet. In 2009 bedraagt de toegestane kasgeldlimiet voor Vaals: (a) omvang van de jaarbegroting (exploitatie) per 01.01.2009 € 27.750.000 (b) bij ministeriële regeling vastgesteld percentage 8,5 % Toegestane kasgeldlimiet voor 2009 € 2.358.750 Voor 2008 bedroeg de limiet € 1.835.000 Tenslotte wordt de werkelijke netto vlottende schuld getoetst aan de toegestane omvang van de kasgeldlimiet. Deze toets vindt 1x per kwartaal plaats. Indien de werkelijke omvang van de vlottende schuld lager is dan de toegestane kasgeldlimiet, is er sprake van ruimte. Indien de werkelijke omvang hoger is dan de wettelijke toegestane omvang, is er sprake van overschrijding. In dit geval zal zo snel mogelijk tot consolidatie (kort geld omzetten in lang geld) moeten Pagina 122 van 139

worden overgegaan. De uitgaven van de in uitvoering genomen c.q. te nemen werken zullen in eerste instantie met vlottende middelen worden gefinancierd totdat de kasgeldnorm is bereikt waarna - indien noodzakelijk en afhankelijk van het rentepercentage - overgegaan wordt tot consolidatie. Gezien in de huidige situatie kort geld relatief goedkoper is dan lang geld zal in beginsel zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van de mogelijkheid om kortlopende leningen(kasgeld) af te sluiten. Evenwel wordt dit - zoals reeds is opgemerkt - begrensd door de kasgeldlimiet. Renterisico van de vaste schuld De renterisiconorm is bestemd om het renterisico op de vaste schuld inzichtelijk te maken. De opbouw van de leningenportefeuille dient zodanig te zijn dat het renterisico uit hoofde van renteaanpassingen en herfinanciering van leningen in voldoende mate wordt beperkt. Voorkomen moet worden dat in enig jaar een onevenredig groot deel van de leningenportefeuille geherfinancierd moet worden of op basis van de leningvoorwaarden wordt beïnvloed door een herziening van de rente. De renterisiconorm kan als volgt worden bepaald: Rente-risiconorm en rente-risico's van de vaste schuld 2009-2012 2009

2010

2011

2012

1a. Renteherziening op vaste schuld o/g

0

0

0

0

1b. Renteherziening op vaste schuld u/g

0

0

0

0

2. Netto renteherziening op vaste schuld (1a-1b)

0

0

0

0

3a. Nieuw aan te trekken vaste schuld o/g

1.000.000

3.000.000

3.000.000

3.000.000

3b. Nieuw aan te trekken vaste schuld u/g

0

0

0

0

4. Netto nieuw aan te trekken vaste schuld (3a-3b)

1.000.000

3.000.000

3.000.000

3.000.000

5. Betaalde aflossingen

2.226.000

2.280.000

2.680.000

2.790.000

6. Herfinanciering (laagste van 4 en 5)

1.000.000

2.280.000

2.680.000

2.790.000

7. Renterisico op vaste schuld (2+6)

1.000.000

2.280.000

2.680.000

2.790.000

19.657.000

17.431.000

15.251.000

13.071.000

20%

20%

20%

20%

3.931.000

3.486.000

3.050.000

2.614.000

10. Rente-risiconorm

3.931.000

3.486.000

3.050.000

2.614.000

7. Renterisico op vaste schuld

1.000.000

2.280.000

2.680.000

2.790.000

11. Ruimte (+) / Overschrijding (-) (10 - 7)

2.931.000

1.206.000

370.000

-176.000

Rente-risico

Rente-risiconorm 8. Stand van de vaste schuld per 1 januari 9. Bij ministeriële regeling vastgestelde percentage 10. Rente-risiconorm Toets rente-risiconorm

Zoals reeds eerder is opgemerkt, staan er de komende jaren belangrijke investeringen voor de deur. Met bedoelde investeringen is v.w.b. het aantrekken van vaste geldleningen in de desbetreffende jaarschijven rekening gehouden. In voorgaand overzicht is er van uitgegaan dat de komende jaren een stabiel rentetarief geldt en dat leningen worden aangetrokken met een looptijd van 10 jaar. Afhankelijk van de rentestand kunnen uiteraard leningen met een langere looptijd worden aangetrokken. Zoals blijkt is op basis van de huidige leningenportefeuille voldoende ruimte aanwezig voor het aantrekken van vaste geldleningen binnen de rente-risiconorm. Kredietrisico’s Dit betreft de risico’s op een waardedaling van een vordering ten gevolge van het niet (tijdig) kunnen voldoen van de verplichtingen door de tegenpartij. Het gaat hierbij om aan derden verstrekte gelden. Risicogroep Rente % Boekwaarde 01.01.2009 Aflossing 2009 Boekwaarde 31.12.2009 Woningstichting Vaals Totaal

4% tot 5,58%

158.997

20.028

138.969

158.997

29.447

138.969

Het betreft hier de in het verleden aan de Woningstichting Vaals verstrekte voorschotten/leningen t.b.v. de sociale woningbouw.

Pagina 123 van 139

Koersrisico’s Dit betreft het risico dat de financiële activa van de gemeente in waarde verminderen door negatieve koersontwikkelingen. De vlottende financiële activa omvatten rekening-courant gelden en eventuele daggelden en deposito’s. De vaste financiële activa bestaan uit aandelenbezit /deelnames in gemeenschappelijke regelingen en aan derden verstrekte leningen (zie kredietrisico’s). Overzicht aandelenbezit Boekwaarde Nominale waarde 2009 NV Bank voor Nederlandse Gemeenten

€ 38.848

17.121 aandelen nominaal € 2,50, totale waarde € 42.803

NV Industriebank Liof

€0

Afgeschreven, 28 aandelen nominaal € 113,45

NV industriële belangen Provincie Limburg

€0

Afgeschreven, 4 aandelen nominaal

€ 22,69

NV Waterleidingmaatschappij Limburg

€0

Afgeschreven, 4 aandelen nominaal

€ 4.537,80

Essent NV

€ 60.807

180.900 aandelen nominaal € 1, totale waarde € 180.900

Maastricht-Aachen-Airport

€0

Afgeschreven, 9 aandelen nominaal € 454

Afvalverwerking Limburg Nazorg (AVL)

€0


NV Reinigingsdienst Rd4

€0


Licom NV

€0


Totale boekwaarde aandelenbezit

€ 99.655

De effecten zijn tegen de nominale waarde opgenomen. De werkelijke waarde van de effecten is aanzienlijk hoger. Tot op heden is een precieze waardeindicatie achterwege gebleven aangezien de aandelen niet vrij verhandelbaar zijn. Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de gemeente ter zake (nagenoeg) geen risico loopt. Financiering Onderstaand overzicht geeft inzicht in de samenstelling, grootte en rentegevoeligheid van de opgenomen leningen. De te verwachte mutaties in de leningen-portefeuille 2009 zijn: Mutaties in leningenportefeuille 2009 Stand per 1 januari 2009 Nog op te nemen nieuwe leningen in 2009

€ 19.657.000 p.m.

Raming opname nieuwe leningen op basis lopende en nieuwe investeringen (jaarschijf 2009)

€ 1.000.000

Reguliere aflossingen

€ 2.226.000-

Aflossing opname nieuwe leningen 2009 (eerste aflossing in 2010) Vervroegde aflossingen Stand per 31 december 2009 incl. raming voor opname/aflossing nieuwe leningen

€0 n.v.t. € 18.431.000

Voor wat betreft de door de gemeente aan te trekken (langlopende) leningen als gevolg van investeringen lopen we een renterisico. Het streven is om in de toekomst leningen af te sluiten met een rentepercentage van gemiddeld 4,5%. In de begroting en meerjarenramingen is met dit percentage rekening gehouden. Gezien de financieringsbehoefte voor de jaren 2009 t/m 2012 van circa €. 10.000.000 is het zaak om de rente in de gaten te houden. Ter zake wordt verwezen naar de voor de periode 2009 – 2012 geplande investeringen en de nog lopende investeringen van voorgaande jaren. Een afwijking van 0,5% (naar boven) kost de gemeente circa € 110.000 in de periode 2009 – 2012. Ook in de toekomst zal bij een dalende kapitaalmarktrente - rekening houdend met de contractuele bepalingen in de overeenkomsten van geldlening - zo optimaal mogelijk gebruik worden gemaakt van conversiemogelijkheden, waardoor hoogrentende leningen zoveel als mogelijk worden omgezet in laagrentende. Gezien echter onze huidige leningenportefeuille zal dit na 2007 niet direct noodzakelijk zijn. Daarnaast is bij een aantal leningen vanwege de looptijd vervroegde aflossing niet mogelijk (het hoogste rentepercentage bedraagt 5,74 en vervroegd aflossen is bij deze lening uitgesloten).

Pagina 124 van 139

Tevens wordt hier nog vermeld, dat het totaalbedrag van de in 2009 geraamde vrijkomende middelen uit afschrijvingen en de van de Woningstichting Vaals te ontvangen aflossing van gemeentelijke voorschotten ten behoeve van de sociale woningbouw € 1.740.000 bedraagt (zie staat geactiveerde kapitaaluitgaven). Daartegenover staat een bedrag van € 2.226.000 wegens aflossingen op langlopende geldleningen (staat opgenomen langlopende leningen). Dit levert een tekort aan financieringsmiddelen op van € 486.000. Bij de rente-omslag berekening is hiermede rekening gehouden. Leningen worden uitsluitend aangegaan ten behoeve van de uitoefening van de publieke taak. Kasbeheer Betreft het beheer van saldi en liquiditeiten voor een periode korter dan één jaar. Als uitgangspunten en limieten gelden: • de kasgeldlimiet wordt niet overschreden; • renteoptimalisatie door saldoregulatie bij de BNG rekeningen. Het geldverkeer wordt zoveel mogelijk beperk tot elektronische betaalvormen. De gemeente verricht zelf haar betalingsverkeer volledig via Electronic Banking bij de BNG (BNG Data Services Online). Met ingang van 01.01.2004 is de kredietlimiet bij de BNG vastgelegd op € 2.000.000. Uitzettingen Dit betreft het beheer van eigen vermogen en andere financiële middelen voor een periode langer dan één jaar. De gemeente heeft momenteel geen uitzettingen langer dan één jaar. Conform het Treasurystatuut kunnen alleen gelden worden uitgezet bij bankinstellingen die onder toezicht staan van de Nederlandse Bank en hun hoofdvestiging in Nederland hebben alsmede minstens beschikken over een AAA-rating (Standard & Poor’s rating).

Pagina 125 van 139

Pagina 126 van 139

Paragraaf


2009

Verbonden partijen Paragrafen

1.

Inhoud paragraaf

Deze paragraaf gaat in op de doelstellingen, activiteiten en de mate van financiële betrokkenheid van de samenwerkingsverbanden, waarin onze gemeente participeert en bestuurlijke invloed kan uitoefenen; de zogenaamde verbonden partijen. De verbonden partijen betreffen organisaties waarmee de gemeente • een bestuurlijk belang èn • een financieel belang heeft. Onder bestuurlijk belang wordt hier verstaan: een zetel in het bestuur van een participatie of het hebben van stemrecht. Met financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking stelt of heeft gesteld, die ze kwijt is in geval van faillissement van de verbonden partij en/of als financiële problemen bij de verbonden partij verhaald kunnen worden op de gemeente. Verbonden partijen kunnen zijn deelnemingen (bv. vennootschappen), gemeenschappelijke regelingen, stichtingen en verenigingen. Naast “verbonden partijen” heeft de gemeente ook nog relaties met andere derden-partijen, die echter niet onder deze paragraaf vallen.

2.

Beleidskaders

Met de invoering van het dualisme is het besluit tot het participeren in een deelneming in principe niet meer aan de raad, het vormt een bestuurlijke beheerstaak voor het college. De raad stelt in deze paragraaf echter de kaders (visie) waarbinnen het college een dergelijke beheerstaak uitvoert. Deze kaders zijn overkoepelend af te leiden uit de criteria, zoals de raad die heeft gesteld ten aanzien van samenwerking. De raad streeft namelijk een pragmatische samenwerking na, waarbij voor het aangaan van een samenwerkingsverband duidelijk moet zijn dat haalbaar is: – een verhoging van de kwaliteit/deskundigheid – een verbetering van de effectiviteit – een verlaging van de kosten (schaalvoordeel). Daarnaast stelt de raad de volgende specifieke randvoorwaarden voor het aangaan van deelnemingen in verbonden partijen, te weten: • het participeren in een verbonden partij is alleen toegestaan indien daarmee een publieke (wettelijke) taak wordt gediend; • het participeren in een privaatrechtelijke rechtsvorm vindt uitsluitend plaats indien onderzocht en gemotiveerd is waarom uitvoering van beleidsvoornemens niet in een publieke rechtsvorm kunnen plaatsvinden. Vanuit de kaderstellende en controlerende taak van de raad moet bewaakt worden of het beleid van de verbonden partijen correspondeert met de doelstellingen die de raad in de betreffende programma’s heeft gesteld.

Pagina 127 van 139

3. Overzicht verbonden partijen De gemeente Vaals participeert in de volgende verbonden partijen: •

Gemeenschappelijke Regelingen (GR) - Werkvoorzieningschap Oostelijk Zuid-Limburg - Regionale Brandweer Zuid-Limburg - Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Zuid-Limburg (GGD) en Geneeskundige hulpverlening ongevallen en rampen (GHOR) - Gemeenschappelijke Regeling Reinigingsdiensten Rd4/ NV Reinigingsdiensten Rd4 - Regionale Sociale Dienst Mergelland - Omnibuzz

•

Deelnemingen - NV Licom - NV Bank Nederlandse Gemeenten - NV Waterleiding Maatschappij Limburg - Essent NV

•

Overig - Gevawo

Pagina 128 van 139

In onderstaand overzicht volgt verdere informatie aangaande de verbonden partijen:

WERKVOORZIENINGSSCHAP OOSTELIJK ZUID-LIMBURG

Gemeenschappelijke regeling

DOEL

Het op het gebied van werkgelegenheid e.d. ondersteunen van in het normale arbeidsproces moeilijk plaatsbare inwoners van de deelnemende gemeenten (daadwerkelijke uitvoering door NV Licom).

PARTIJEN

De gemeenten Beek, Brunssum, Eijsden, Geleen/Sittard, Gulpen-Wittem, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht, Nuth, Onderbanken, Schinnen, Simpelveld, Stein, Susteren, Vaals, Valkenburg a/d Geul en Voerendaal.

BESTUURLIJK BELANG

Lid Algemeen bestuur (B. Gottgens-Pelzer en V. Claessen-Jolic)

FINANCIEEL BELANG

Kosten van werkvoorzieningschap worden gedragen door de deelnemende gemeenten. Het Schap is daarnaast financierder van Licom. Voor 2009 is een bijdrage van € 21.000 aan het werkvoorzieningsschap in de begroting opgenomen.

ACTIVITEITEN/PRESTATIES/ EFFECTEN

Het bieden van werkgelegenheid en arbeidsrevalidatie, test- en trainingsmogelijkheden voor moeilijk in het normale arbeidsproces plaatsbare inwoners. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 3 van de programmabegroting; specifiek het programmaonderdeel 'sociale activering minima' en zijn voornamelijk gericht op het bevorderen van de werkgelegenheid van moeilijk plaatsbare.

RISICO'S EN KANSEN

Bij uittreden of opheffing participeert gemeente in aanwezige schulden c.q. kosten liquidatieplan.

REGIONALE BRANDWEER ZUID-LIMBURG

Gemeenschappelijke regeling

DOEL

Door samenwerking van de deelnemende gemeenten een doelmatig en gecoördineerde uitvoering te bewerkstelligen van de werkzaamheden bedoeld in artikel1 zesde lid van de Brandweerwet.

PARTIJEN

De gemeenten Beek, Brunssum, Eijsden, Geleen/Sittard, Gulpen-Wittem, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Maastricht, Nuth, Onderbanken, Schinnen, Simpelveld, Stein, Susteren, Vaals, Valkenburg a/d Geul en Voerendaal.

BESTUURLIJK BELANG

Lid Algemeen bestuur (burgemeester van Loo)

FINANCIEEL BELANG

Kosten van de Regionale Brandweer / GHOR worden gedragen door de deelnemende gemeenten. Er wordt een bijdrage per inwoner verstrekt, welke per beleidstaak verschilt. Voor 2009 wordt uitgegaan van een last van € 450.000 inzake de Regionale brandweer Zuid-Limburg.


Het uitvoeren van de wettelijke taak van de brandweerzorg, in te delen in vier categorieën: Repressie (de hoofdtaak: het bieden van hulp), Preparatie (het voorbereiden op het bieden van hulp), Pro-actie & Preventie (advisering en het verzorgen van voorkomende maatregelen, Kwaliteits / nazorg (voorlichting, e.d.). De ze activiteiten staan in relatie tot thema 4 van de programmabegroting; specifiek het programmaonderdeel 'openbare orde en veiligheid', en zijn gericht op de veiligheid van de inwoners en bezoekers van Vaals.

RISICO'S EN KANSEN

Bij uittreden of opheffing participeert de gemeente in aanwezige schulden c.q. kosten van liquidatie.

ONTWIKKELINGEN

Op 3 maart 2008 heeft de raad van Vaals ingestemd met de regionalisering van de brandweer. Na het voorbereidingsjaar 2008, wordt het jaar 2009 wordt het jaar van de daadwerkelijke vorming van één brandweerkorps in Zuid-Limburg.

Pagina 129 van 139

GGD en GHOR

Gemeenschappelijke regeling.

DOEL

De GGD is werkzaam op het terrein van de openbare gezondheidszorg met als doel de gezondheidssituatie van de inwoners van de regio OZL te verbeteren. Vanuit een collectieve en preventieve invalshoek vervult de GGD de volgende taken op het gebied van de openbare gezondheidszorg: beschermen, bewaken, bevorderen, signaleren, adviseren, opsporen en het bieden van een vangnet. De GGD ontwikkelt daarvoor een producten- en dienstenpakket waarin, naast de wettelijke verplichtingen, een keuzevrijheid voor gemeenten mogelijk is.

PARTIJEN

19 gemeenten in Zuid-Limburg

BESTUURLIJK BELANG

Lid Algemeen Bestuur ( B. Gottgens-Pelzer)

FINANCIEEL BELANG

De deelnemende gemeenten nemen op basis van het PKA-model verplichte en aanvullende producten af tegen vastgestelde tarieven. Voor 2009 is een bijdrage van € 134.745 voor gezondheidszorg en € 15.300 voor Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen in de begroting opgenomen.


Het uitvoeren van de collectieve preventie (de wettelijke WCPV-taken), met extra aandacht voor gezondheidsrisico's voor de mens en in de fysieke en sociale omgeving. Daarnaast het acuut optreden bij calamiteiten en het mede bewaken van de veiligheid in de regio. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 1 van de programmabegroting; specifiek het programmaonderdeel 'zorg voor jong en oud', en zijn gericht op het bereikbaar/ beschikbaar zijn van voorzieningen op het vlak van gezondheidszorg.

RISICO'S EN KANSEN

Bij uittreden of opheffing participeert de gemeente in aanwezige schulden c.q. kosten van liquidatie.

RD 4

Naamloze Vennootschap (NV)

DOEL

Het tot stand brengen van een doelmatige, milieuhygiënische verantwoorde en marktconforme inzameling en verwerking van afvalstoffen, in het bijzonder - maar niet beperkt tot - bedrijfsafvalstoffen, het adviseren op het gebied van ontwikkeling en implementatie van milieubeleid, een en ander met inachtneming van het provinciaal milieubeleidsplan als bedoeld in de Wet milieubeheer en van het door de overheid gevoerde afvalstoffenbeleid

PARTIJEN

De gemeenten Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Nuth, Simpelveld, Vaals en Voerendaal.

BESTUURLIJK BELANG

Aandeelhouder ==> In het algemeen Bestuur zijn de deelnemende gemeenten met 1 lid vertegenwoordigd. (Wethouder Sterck)

FINANCIEEL BELANG

Deelneming in het aandelenkapitaal. Voor alle taken uitbesteed bij Rd4 worden de kosten op basis van prijzen per ton afval bij de deelnemende gemeenten in rekening gebracht. Aandeel Het aandelenkapitaal van € 4.490 (989 aandelen van nominaal groot € 4,54) is volledig afgeschreven. In 2008 is het dividend 2007 ontvangen van € 8.140.


De basisactiviteiten hebben te maken met de verwijdering van de huishoudelijke afvalstromen. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt in het (op)halen (restafval, gft, papier, grof vuil, snoeiafval) en brengen (chemocar), straatvoorzieningen (glas, papier, textiel) en de overige diensten (servicepunt). Daarnaast bestaan er nog diverse plusactiviteiten, zoals het runnen van het kringloopcentrum. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 2 van de programmabegroting; specifiek het programmaonderdeel 'leefomgeving', en zijn ondermeer gericht op het verminderen van de belasting op het milieu.

RISICO'S EN KANSEN

Bij uittreden of wijziging takenpakket dient door de gemeente een schadeloosstelling plaats te vinden.

Pagina 130 van 139

REGIONALE SOCIALE DIENST Gemeenschappelijke regeling. MERGELLAND DOEL

Werkzaam zijn op het gebied van het begeleiden van sociaal zwakkeren in het zoeken van werk en secundair, indien het werk geen bestaansminimum biedt, het helpen middels inkomensondersteunende maatregelen (kerntaken Werk, Inkomen en Zorg).

PARTIJEN

De gemeenten Eijsden, Gulpen-Wittem, Margraten, Meerssen en Vaals

BESTUURLIJK BELANG

Lid Dagelijks Bestuur (wethouder Lux) Lid Algemeen Bestuur (J. Wilms-Hofman en Mw. Claessen- Jolic)

FINANCIEEL BELANG

De kosten van de Regionale Sociale Dienst Pentasz Mergelland worden gedragen door de deelnemende gemeenten. De bijdrage per deelnemende gemeente (voor de zogenaamde beheerskosten) wordt voor de personele kosten berekend op basis van het aantal bijstandscliënten en voor de materiële kosten op basis van het aantal inwoners. Voor 2009 is een bijdrage van € 1.047.520 in de beheerskosten geraamd.


Het toeleiden naar werk, verzorgen van werkvoorzieningen op maat, het verstrekken van uitkeringen, verzorgen van inburgeringstrajecten en scholing, zorgproducten (o.a. bijzondere bijstand) en verstrekken van informatie en advies. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 3 van de programmabegroting; specifiek het programmaonderdeel 'sociale activering minima', en zijn gericht op het helpen bij het zoeken naar werk en het bieden van inkomensondersteunende voorzieningen.

RISICO'S EN KANSEN

Bij uittreden of opheffing participeert de gemeente in de aanwezige schulden c.q. kosten van liquidatie.

OMNIBUZZ

Gemeenschappelijke regeling.

DOEL

Voorzien in een zo doelmatig mogelijke uitvoering van de samenwerking tussen de gemeenten op het gebied van Collectief Vraagafhankelijk Vervoer, welke voor de inwoners van de deelnemende gemeenten beschikbaar is.

PARTIJEN

12 gemeenten in Zuid-Limburg

BESTUURLIJK BELANG

Lid Algemeen Bestuur (Wethouder Jaegers)

FINANCIEEL BELANG

Alle kosten verband houdend met deze GR worden gedragen door de deelnemende gemeenten. De bijdrage per deelnemende gemeente wordt bepaald op basis van het aantal inwoners. Voor 2009 is een bedrag van € 196.253 als bijdrage geraamd.


Het leveren van producten op het gebied van collectief en individueel vraagafhankelijk vervoer via het concept Regiotaxi Limburg. Het verzorgen van de administratie en de benodigde managementinformatie voor de gemeenten. Tevens het verzorgen van de coördinatie tussen alle betrokken partijen. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 1 van de programmabegroting; specifiek het programmaonderdeel 'zorg voor jong en oud', gericht op het welzijn van iedereen en het welzijn van specifieke doelgroepen in het bijzonder in de gemeente Vaals.

RISICO'S EN KANSEN

Bij uittreding dient de gemeente een compensatie voor de exploitatiekosten, voor de resterende looptijd van de GR, te voldoen.

Pagina 131 van 139

LICOM


DOEL

Uitvoering Wet sociale werkvoorziening via met Schap jaarlijks af te sluiten sociaaleconomisch convenant.

PARTIJEN

De gemeenten Brunssum, Gulpen/Wittem, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Nuth, Onderbanken, Simpelveld, Vaals, Valkenburg a/d Geul en Voerendaal.

BESTUURLIJK BELANG

Aandeelhouder (de 11 deelnemende gemeenten van het Werkvoorziening schap participeren rechtstreeks in de NV) Het bestuurlijk belang bestaat via het Werkvoorzieningschap.

FINANCIEEL BELANG

Het Maatschappelijk aandelenkapitaal bedraagt € 9.642.800 verdeelt in 45.614 aandelen van nominaal € 211,40. Dit nadat een afstempeling heeft plaatsgevonden waardoor de aandelen elk met € 166,75 nominaal zijn verlaagd. Aandeel: De gemeente Vaals heeft met een nominaal aandelenkapitaal van € 205.269 (971 aandelen van elk nominaal € 211,40), een aandelenverhouding van 2,13%. Het aandelenpakket is vanwege de bedrijfsresultaten van de NV in het verleden volledig afgeschreven.


Het oprichten, verwerven, in stand houden en exploiteren van bedrijven, zoals fabrieken, werkplaatsen en dienstverlenende instellingen ter uitvoering van de Wet Sociale werkvoorziening. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 3 van de programmabegroting; specifiek het programmaonderdeel 'sociale activering minima', en zijn gericht op het bevorderen van de werkgelegenheid voor moeilijk plaatsbare..

RISICO'S EN KANSEN

Doordat in het verleden reeds afschrijving van het aandelenpakket heeft plaatsgevonden, blijft het risico beperkt tot benodigde extra bijdragen bij mogelijke toekomstige tegenvallende bedrijfsresultaten van de NV.

BANK NEDERLANDSE GEMEENTEN


DOEL

Uitoefening van het bedrijf van bankier ten dienste van overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang

PARTIJEN

Overheden en instellingen op het gebied van Volkshuisvesting, gezondheidszorg, onderwijs, cultuur en openbaar nut(publieke sector).

BESTUURLIJK BELANG

Aandeelhouder in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

FINANCIEEL BELANG

Deelneming in het aandelenkapitaal. De bank is een structuurvennootschap. De Staat is houder van de helft van de aandelen, de andere helft is in handen van gemeenten,provincies en waterschappen. Aandeel: Het nominaal aandelenkapitaal bedraagt € 42.803 (17.121 aandelen van nominaal groot € 2,50). De boekwaarde van de aandelen bedraagt € 38.847. De gemeente ontvangt jaarlijks een dividend per aandeel. In 2008 is het dividend 2007 ontvangen van € 29.962.


Het verzorgen van kredietverlening, beleggingen, advisering, betalingsverkeer en ebanking, gebiedsontowikkeling en vastgoedontwikkeling voor en in samenwerking met overheidspartijen. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 4 van de programmabegroting; specifiek het programmaonderdeel 'financiering'.

RISICO'S EN KANSEN

Tegenvallende bedrijfsresultaten van de NV hebben een negatief effect op de jaarlijks te ontvangen dividenduitkering. Daarnaast kunnen structureel negatieve bedrijfsresultaten tot een benodigde bijstelling van de boekwaarde van het aandelenkapitaal leiden.

Pagina 132 van 139

WATERLEIDING MAATSCHAPPIJ LIMBURG


DOEL

Voorzien in de behoefte aan water in de provincie Limburg en aangrenzende gebieden.

PARTIJEN

Alle Limburgse gemeenten

BESTUURLIJK BELANG

Aandeelhouder

FINANCIEEL BELANG

Alleen de provincie Limburg en de in Limburg gelegen gemeenten kunnen aandeelhouder zijn. Het betreft een deelneming in het aandelenkapitaal Er wordt geen dividend uitgekeerd. Aandeel: De nominale waarde van het gemeentelijk aandelenkapitaal bedraagt € 18.151 (4 aandelen van nominaal € 4.538). Dit aandelenkapitaal is volledig afgeschreven.

ACTIVITEITEN/PRESTATIES /EFFECTEN

Het verzorgen van de drinkwaterproductie- en distributie en het geven van voorlichting op het gebied van drinkwater. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 2 van de programmabegroting; specifiek het onderdeel 'leefomgeving', en zijn ondermeer gericht op het onderhouden, instandhouden en verbeteren van de drinkwatervoorziening.

RISICO'S EN KANSEN

Doordat in het verleden reeds afschrijving van het aandelenpakket heeft plaatsgevonden en er geen dividend wordt uitgekeerd, blijft het risico beperkt tot benodigde extra bijdragen bij mogelijke toekomstige tegenvallende bedrijfsresultaten van de NV.

ESSENT


DOEL

Het leveren van elektriciteit, gas en warmte.

PARTIJEN

Tal van gemeenten; Vaals is aangesloten bij VEGAL (Vereniging Gemeenten Aandeelhouders in Limburg binnen Essent)

BESTUURLIJK BELANG

Aandeelhouder

FINANCIEEL BELANG

Het betreft een deelneming in het aandelenkapitaal. Aandeel: Het nominale aandelenpakket bedraagt € 180.900 (180.900 aandelen van nominaal groot € 1). De boekwaarde van de aandelen is € 60.807. De gemeente ontvangt jaarlijks naar rato van het aantal aandelen een dividend. Daarnaast ontvangen de gemeenten nog een inconveniënten-toeslag. In 2008 is € 480.809 aan dividend en € 26.318 aan inconveniëntentoeslag over 2007 ontvangen.


Activiteiten op de gebieden van energievoorziening, communicatiesystemen en -diensten, zorg voor een schoon en gezond milieu, afvalverwijdering en -verwerking en voorziening of diensten die met het vorenstaande samenhangen of daaraan verwant zijn. Deze activiteiten staan in relatie tot thema 3 van de programmabegroting; specifiek het programmaonderdeel 'economie'.

RISICO'S EN KANSEN

Tegenvallende bedrijfsresultaten van de NV hebben een negatief effect op de jaarlijks te ontvangen dividenduitkering. Daarnaast kunnen structureel negatieve bedrijfsresultaten tot een benodigde bijstelling van de boekwaarde van het aandelenkapitaal leiden.

ONTWIKKELINGEN

Door de splitsingswet, die op 1 juli 2008 is ingegaan, moeten energiebedrijven zoals Essent hun energienetten loskoppelen van hun commerciële productie- en leveringsbedrijven. De energiebedrijven moeten uiterlijk op 1 januari 2011 zijn gesplitst. In de uitvoeringsnota risicomanagement (zie paragraaf Weerstandsvermogen) onderdeel 'stille reserves' wordt nader hierop ingegaan.

Pagina 133 van 139

GEVAWO

Stichting

DOEL

Het bevorderen van de leefbaarheid binnen de gemeente Vaals in de meest brede zin van het woord en het bieden van werkervaring aan kansarme spelers op de arbeidsmarkt en aan inactieven.

PARTIJEN

n.v.t.

BESTUURLIJK BELANG

Lid Raad van Toezicht (wethouder Lux)

FINANCIEEL BELANG

Gevawo heeft bij de start een eenmalige subsidie van € 45.378 verdeeld over 2 jaar ontvangen. Daarnaast heeft de gemeenten een inspanningsverplichting om jaarlijks voor tenminste € 26.897 aan opdrachten te verstrekken.


De activiteiten staan in relatie tot thema 3 van de programmabegroting; specifiek het programmaonderdeel 'sociale activering minima', en zijn gericht op het helpen van mensen die nog niet zelfstandig middels werk in het bestaan kunnen voorzien.

RISICO'S EN KANSEN

Bij een mindere behoefte aan ondersteuning vanuit de stichting dan de jaarlijkse inspanningsverplichting bestaat een financieel risico tot aan de omvang van deze mindere behoefte.

Pagina 134 van 139

Paragraaf


2009

Grondbeleid Paragrafen

1.

Inhoud paragraaf

Grondbeleid heeft met name te maken met het proces waarbij grond door de gemeente wordt aangekocht, bouwrijp gemaakt en infrastructuur wordt aangelegd om vervolgens de grond te verkopen voor de bouw van woningen of bedrijven. Daarnaast kan grondbeleid ook behelzen het (strategisch) aankopen van grond (eventueel inclusief opstallen) om, gezien gewenste ontwikkelingen, in de toekomst via het gemeentebestuur in te kunnen brengen in bestemmingsplannen of andere projectmatige ontwikkelingsplannen, waarbij het gemeentelijke beleid het best tot zijn recht kan komen. Verder houdt de gemeente zich onder de noemer van grondbeleid ook bezig met meer reguliere zaken zoals verpachtingen e.d. Het grondbeleid heeft dus een grote invloed op en samenhang met de thema's Wonen & Verkeer (ontwikkeling woningbouwprojecten), Werk & Economie (economische component ==> realisatie winkelvoorzieningen, extra werkgelegenheid e.d.) en Bestuur & Dienstverlening (financiële component). Door de realisatie van een grondexploitatiegebied neemt het areaal aan wegen, openbaar groen en riolering toe. De bijbehorende onderhoudskosten (paragraaf ‘onderhoud kapitaalgoederen’) zullen hierdoor beïnvloed worden. Naast genoemde toename van lasten is er ook sprake van een toename van baten (bijvoorbeeld OZB, algemene uitkering gemeentefonds e.d.).

2.

Beleidskaders

Actief of passief grondbeleid Er bestaat verschil tussen enerzijds een actief en anderzijds een passief (of faciliterend) grondbeleid. Bij een actief grondbeleid verwerft de gemeente zelf de grond. De gemeente kan actief grondbeleid ook nog verder voeren door zelf zorg te dragen voor het bouwrijp maken van het gebied, het openbaar gebied aan te leggen en de bouwrijpe grond te verkopen. Bij een passief grondbeleid ligt de ontwikkeling in handen van een derde, waarbij de gemeenten voorwaarden stelt aan de ontwikkeling van grond in eigendom van deze derde. Mengvormen van actief en faciliterend grondbeleid zijn ook mogelijk. Veelal gaat het dan om PPS-constructies, waarbij de gemeente en een of meerdere private partijen samen voor de ontwikkeling van een gebied zorgen. Geldende kaders Het beleid inzake grondbeleid is vastgelegd in de nota grondbeleid welke door de raad is vastgesteld in de raadsvergadering van 4 april 2005. In deze nota zijn voor de 3 fases van grondbeleid – de verwervingsfase, de beheerfase en de uitgiftefase – kaders en uitgangspunten aangegeven. De nota is derhalve te zien als het raamwerk voor de uitvoering van grondbeleid door het college. De nota is tijdens de behandeling door de raad geamendeerd. Dit houdt concreet in dat de onderdelen ‘Financieel kader in de verwervingsfase’ en ‘(gebruik) Risico reserve in de uitgiftefase’ van de nota grondbeleid niet zijn goedgekeurd. Als gevolg van deze amendering zullen dringende, strategische aankopen conform de wens van de raad middels raadsvoorstellen worden uitgewerkt en voorgelegd aan de raad. Doordat de noodzaak tot het aanhouden van een reserve grondbedrijf hierdoor is vervallen, heeft de raad in 2006 besloten de reserve grondbedrijf op te heffen. Op 15 september 2008 heeft de raad besloten tot aanpassing van de nota grondbeleid. De aanpassing betreft het niet langer verplicht stellen van een individuele taxatieplicht voor gronden tot 250 m2. Het college wordt gemandateerd om voor deze gronden een jaarlijkse huurprijs per vierkante meter vast te stellen; gebaseerd op een jaarlijks uit te voeren (erkende) taxatie. Risico's Aan grondexploitaties kunnen diverse risico's verbonden zijn. Denk hierbij aan milieurisico's, planschadeclaims, etc. De gemeente Vaals hanteert bij grondexploitaties de constructie dat deze risico's zoveel mogelijk middels contractuele afspraken met derde partijen (bijvoorbeeld projectontwikkelaar of woningstichting) worden afgedekt. Derhalve loopt de gemeente Vaals veelal slechts een (rente)risico bij een latere realisatie van woningen (als gevolg van vertraging in de bouwwerkzaamheden). Bij de (nog niet lopende) grondexploitaties “'t Schanes / Julianaplein e.o.” en “Von Clermontpark fase 2” wordt jaarlijks rente toegerekend aan de reeds geactiveerde kosten. De geactiveerde kosten op deze beide projecten (ongeveer 1,7 miljoen euro) zullen in de toekomst terugverdiend moeten worden middels grondverkopen (danwel het afsluiten van exploitatie-overeenkomsten met derden). Pagina 135 van 139

3.

(lopende) grondexploitaties

a] Von Clermontpark De doelstellingen van dit project zijn: opwaardering van de ruimtelijke kwaliteit, ombuiging van het dalende inwonersaantal en een meer evenwichtige mix van woningvoorraad en bevolkingssamenstelling. Het jaar 2009 staat onder andere in het teken van de afronding van de bouwwerkzaamheden van de commerciële ruimtes met de bovenliggende appartementen en de parkeergarage => gereed medio 2009. Verder zal in het voorjaar van 2009 ook vermoedelijk worden gestart met de bouw van het boogvormig appartementencomplex en het appartementencomplex op het 'Clarens terrein'. b] Eschberg Noord (3e fase) Er worden in deze 3e fase van het project ongeveer 70 woningen ('projectwoningen' en 'vrije kavel woningen') gerealiseerd. De eigen bouwers ('vrije kavel woningen') zullen vermoedelijk medio 2009 na afronding van het bouwvergunningtraject starten met de bouwwerkzaamheden. De start van de bouwwerkzaamheden van de zogenaamde “projectwoningen” is nog niet duidelijk. Alle “bouwkundige” zaken zijn grotendeels geregeld. Het gaat nu om het halen van de verkoopdrempel => als ongeveer 70 % van de woningen verkocht zijn, wordt gestart met de bouw. c] Woningbouw Vijlen / Lemiers De doelstelling van dit project is het uiteindelijk realiseren van circa 40 woningen in Vijlen en circa 20 woningen in Lemiers. In eerste instantie wordt ingezet op 25 woningen in Vijlen en 10 woningen in Lemiers. De raad heeft op 23 juni 2008 ingestemd met de planvorming woningbouw Vijlen. Voor wat betreft Vijlen betekent dit dat de eerste bouwwerkzaamheden medio 2009 starten.

Pagina 136 van 139

Paragraaf


2009

Onderhoud kapitaalgoederen 1.

Paragrafen

Inhoud paragraaf

Deze paragraaf gaat in op de (gewenste) onderhoudstoestand en de onderhoudskosten van infrastructuur (wegen, riolering), voorzieningen (groen, openbare verlichting, speelterreinen) en gebouwen binnen de gemeente Vaals. Deze uitgaven voor onderhoud komen in alle programma’s voor, maar met name in de thema's Wonen & Verkeer en Mens & Voorzieningen. Vaals heeft aan openbare ruimte o.a. 500.000 vierkante meter verharde weg (binnen en buiten bebouwde kom), 66.000 strekkende meter riolering, 156.000 vierkante meter openbaar groen in beheer en meer dan 20 gebouwen. De kwaliteit van de wegen, riolering, groen, gebouwen e.d. en het onderhoud ervan is bepalend voor het voorzieningenniveau en uiteraard de hoogte van de lasten. In de gemeente Vaals vormen de directe lasten voor het onderhoud van de kapitaalgoederen ongeveer 5 % van de begroting. Indien ook de zogenaamde indirecte lasten, zoals doorberekening loonkosten en kapitaallasten investeringen, voor onderhoud van de kapitaalgoederen, worden geteld, is sprake van een veelvoud van deze 5 %.

2.

Beleidskaders

Er is vooral sprake van vastlegging van de uitvoering en in mindere mate beleid in beheersprogramma’s, zoals: • Plan Bremen, meerjarenonderhoudsplan gemeentelijke gebouwen periode 2008 - 2017 (opgesteld in het voorjaar van 2008) => uitvoering plan start ingaande 2009; • Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) 2004 t/m 2008 => actualisatie om te komen tot GRP 2009 – 2013 vrijwel afgerond; • Meerjarenonderhoudsplan wegen 2005 – 2015 => medio 2007 geactualiseerd op basis van visuele inspectie; • Openbare verlichtingsplan (2004 t/m 2023 => plan ingaande 2006 gestart); • Plan speelterreinen (2006 t/m 2011 => plan ingaande 2007 gestart). Al deze plannen zijn met name gericht op het instandhouden van de voorziening (bijvoorbeeld het gebouw). Er is nog weinig sprake van een integrale benadering / samenhang programma’s => bijvoorbeeld relatie van openbaar groen tot toerisme. Overkoepelend, integraal beleid op het terrein van ‘onderhoud kapitaalgoederen / vastgoedbeheer’ ontbreekt tot op heden. Op het vlak van de uitvoering wordt echter als gevolg van het project BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen) steeds meer integraal gewerkt => leggen van relaties / links in de uitvoerende sfeer. Onderdeel van dit project is o.a. het koppelen van het gemeentelijk vastgoed – wegen, rioleringen, openbaar groen, gebouwen – onderling alsmede het koppelen daarvan aan andere administraties zoals BRS (basisregistratie Bevolking) en de WOZ-administratie. De beheersapplicaties wegen, riolering en groen zijn begin 2007 aangeschaft en sinds eind 2007 / begin 2008 operationeel. Een goede vastgoedregistratie is essentieel voor de gemeente. Beslissingen over uitvoering van projecten, beleid e.d. worden gebaseerd op vastgoedinformatie. Momenteel is deze vastgoedinformatie verspreid over verschillende afdelingen, met inefficiëntie als gevolg. Op termijn levert BAG voor de gemeente dus een forse kwaliteitsverbetering van gegevens, verwerking van deze gegevens en kostenbesparing (slechts één keer muteren, betere kwaliteit van gegevens) op. Verder zullen we in de toekomst door al deze ‘vastgoedinformatie’ up-to-date gebruiksklaar te hebben minder afhankelijk zijn van o.a. ingenieursbureau’s voor het voorbereiden van kleine projecten en is er sprake van een meerwaarde voor de dienstverlening naar de burgers (deze kan zelf informatie raadplegen). Gebouwen Het onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen vindt plaats conform “plan Bremen”. Dit plan geeft de onderhoudswerkzaamheden (technisch onderhoud, preventief onderhoud, herstelonderhoud) weer die noodzakelijk zijn om de functie van het gebouw te kunnen blijven waarborgen. Hierbij is Bremen bij zijn rapportage niet uitgegaan van een bepaald kwaliteitsniveau van de noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden, echter van een regulier onderhoudsniveau (aansluitend op normbedragen). Ten behoeve van onderhoud gebouwen is jaarlijks op basis van het “plan Bremen” € 230.000 beschikbaar. Begin 2008 is een nieuw “Plan Bremen” opgesteld voor de periode 2008 – 2017. De uitvoering van het nieuwe plan start in 2009. De kosten gemoeid met het uitvoeren van het plan bedragen de komende 10 jaar ongeveer € 3.500.000 => € 350.000 per jaar, dus € 120.000 aanvullend benodigd. Bij de kadernota 2009 is een taakstellende bezuiniging op onderhoud gebouwen van € 30.000 (pakweg 10 %) afgesproken. Ingaande 2009 is dus voor onderhoud gebouwen jaarlijks € 320.000 opgenomen in de begroting. Ter egalisering van de uitgaven wordt gebruik gemaakt van een egalisatievoorziening onderhoud gebouwen. Pagina 137 van 139

Riolering De directe lasten voor het onderhoud van de riolering en pompgemalen bedragen jaarlijks ruim € 230.000,= (jaarlijkse fluctuaties bij de post onderhoud pompgemalen). In 2008 is gewerkt aan de actualisatie van het oude GRP (planperiode 2004 – 2008). Dit nieuwe GRP voor de periode 2009 – 2013 is gereed en vaststelling door de raad is voorzien voor de raadsvergadering van december 2008. Het onderhoud van de rioleringen zal gedurende de planperiode conform de kaders van dit nieuwe plan plaatsvinden. Wegen In de raadsvergadering van juli 2005 heeft de raad het meerjarenonderhoudsplan wegen 2005 –2015 vastgesteld. Binnen dit meerjarenonderhoudsplan is een tweetal aspecten nader uitgewerkt, namelijk: • kwalitatief onderhoud Dit betreft een inventarisatie van de gebreken, die geconstateerd zijn tijdens de visuele inspectie. Vervolgens is middels een bepaald puntensysteem het onderhoud toebedeeld aan een bepaald jaar. Deze prognose is tot op 5 jaar in de toekomst betrouwbaar; • cyclisch onderhoud Dit onderhoud is voornamelijk gebaseerd op de te verwachten levensduur van een weg en in mindere mate het jaar van aanleg. Indien een weg cyclisch onderhoud nodig heeft, dan betreft dit veelal een complete reconstructie van een weg (investeringsprogramma). Kwalitatief onderhoud wordt dus jaarlijks als exploitatiepost in de begroting opgenomen, terwijl cyclisch onderhoud – indien hiervan sprake is – wordt opgenomen in het investeringsprogramma van de begroting. Op basis van een visuele inspectie heeft medio 2007 actualisatie van het meerjarenonderhoudsplan wegen 2005-2015 plaatsgevonden. Naar aanleiding van deze actualisatie is het jaarlijkse bedrag ten behoeve van kwalitatief onderhoud wegen met € 20.000 verhoogd. In totaliteit is voor onderhoud wegen (kwalitatief onderhoud, klachtenonderhoud, klein onderhoud e.d.) jaarlijks ongeveer € 215.000 opgenomen in de begroting. Als gevolg van het operationeel zijn van de beheersapplicatie wegen (gegevens betreffende de wegen en het onderhoud daarvan digitaal beschikbaar) zal de volgende actualisatie van het meerjarenonderhoudsplan wegen gemakkelijker c.q. minder tijdrovend zijn. Openbare verlichting In de raadsvergadering van 3 oktober 2005 heeft de raad het beleidsplan openbare verlichting 2004-2023 vastgesteld. Binnen dit beleidsplan is de relatie tussen enerzijds de openbare verlichting en anderzijds de verkeersveiligheid, de sociale veiligheid en de leefbaarheid van de woonomgeving uitgewerkt. Dit behelst met name de (planmatige) vervanging en uitbreiding van openbare verlichting (lichtmasten). Uitvoering van het beleidsplan is sinds 2006 gestart. Het beleidsplan is financieel verwerkt in de begroting, inhoudende dat in de periode 2006 – 2010 jaarlijks € 54.515 beschikbaar is voor de uitvoering van het plan en in de periode 2011 – 2015 jaarlijks € 33.150. Openbaar Groen In 2009 is voor het onderhoud van openbaar groen ongeveer € 300.000,= opgenomen. Als gevolg van een van een aanzienlijke verhoging van het areaal door de afronding van de projecten Von Clermontpark, Eschberg Noord en herinrichting Mergelland Oost (toename bermen => maaibeheer) stijgt dit bedrag in 2012 tot ongeveer € 370.000. Tegenover deze kostenstijgingen vanwege areaaluitbreiding staan wel ook gestegen inkomsten (meerbaten OZB => zie onderdeel 3.2 van deel 1 Begrotingsperspectief). Onderhoud en verbetering van het openbaar groen vindt momenteel veelal op ad hoc basis c.q. ervaringen van voorgaande jaren plaats. Teneinde dit onderwerp ook beleidsmatig (o.a. beeldkwaliteit van groenaanleg en groenonderhoud) af te dekken, is in 2008 gestart met het opstellen van een Groenstructuurplan. Besluitvorming van de raad inzake het Groenstructuurplan is voorzien voor het voorjaar van 2009. Vervolgens kan vanaf medio 2009 het Groenstructuurplan uitgewerkt worden in jaarlijkse beheersplannen, ontwikkelingsplannen (bijvoorbeeld woningbouw Vijlen) en reconstructieplannen (reconstructies van wegen e.d.). Speelterreinen Het onderhouds- en vervangingsplan speelterreinen is sinds januari 2007 gereed. De voor de uitvoering van het plan benodigde gelden - ongeveer € 175.000 in de periode 2007 – 2011, dus € 35.000 p/jaar – zijn opgenomen in de begroting.

3.

Conclusie

Het onderhoud van kapitaalgoederen is geheel afgedekt middels beheersplannen. De financiële consequenties van deze beheersplannen zijn vertaald in de begroting. De risico's van onderhoud van kapitaalgoederen zijn hiermee grotendeels ondervangen.

Pagina 138 van 139

Deel 4.

BIJLAGEN

Pagina 139 van 139

Aanbieding. Geachte leden van de raad,

Recommend Documents