Technische beschrijving eind resultaat Advies in zelfvoorzienende gezonde woningen en wijken
9. Uitvoering van de meterkast opstelling, binnenwanden en gevel
Richtlijnen kwaliteitsverbetering t.b.v comfort en voorkoming van energieverliezen Referentie: Wij zijn ØM! In de Merenwijk -‐ Projectnummer 2014.04 Betreft: Technisch eindrapport Scilladuin -‐ Primuladuin Onderdeel: 9. Uitvoering van de meterkast opstelling, binnenwanden en gevel Datum: 30 oktober 2015 Website: www.Ariquitectura.com Telefoon: + 31 (0) 6 125 190 52 • Schieweg 50a 3039 BD Rotterdam • Kvk nr 53270231 • BTW nr NL148352534B01 • SBA 4.941003.001 IBAN NL81ASNB 0708838456 • BIC ASNB NL21
Technische beschrijving eind resultaat Advies in zelfvoorzienende gezonde woningen en wijken
Inleiding De uitwerking van deze beschrijving is op basis van technische kennis en ervaring. De uitvoering is besproken met input van Bluedec importeur Toine Wassing. De bouwfysische onderbouwing van de energetische verbetering van dit deel van de schil dient in een vervolg fase nader onderzocht te worden. De beschrijving dient gelezen te worden als een beschrijving waarmee offertes kunnen worden aangevraagd of waar handige bewoners zelf mee aan de slag kunnen. Een uitvoerend aannemer kan een eigen werkwijze hanteren. Veder dient de beschrijving als opstap naar verdere verbetering van de gehele schil. Bij alleen de aanpak van dit gebouwdeel zal zeker niet voldoende zijn om de woning in de leefruimte meer comfort te bieden. Meer comfort betekend in de praktijk een goede energetische schil en vol-‐ doende mogelijkheid tot verversing van de binnenlucht door voldoende aanwezigheid van venti-‐ latie in deze zelfde schil. Beschrijving van de meterkast -‐ voordeur -‐ toiletruimte • Beschrijving oorspronkelijke uitvoering De klachten die tijdens de inventarisatie van de afgelopen periode zijn opgemerkt kunnen deels herleid worden naar de energetische uitvoering van de wanden tussen de gang, het toilet en de technische uitvoering van de gevel (voordeur en meterkast deur). Aan meterkasten zelf worden geen specifieke isolatie waarden toebedeelt mits zij een relatie hebben tot naastgelegen ruim-‐ ten. Eind jaren '60 begin '70 waren de eisen niet goed beschreven. In het gebruik is de meest ge-‐ hoorde klacht dat de gang en het toilet niet prettig voelen. Zeker bij koude dagen is een veel ge-‐ hoorde klacht dat het toilet erg koud is ondanks bij plaatsing van een radiator, aangetroffen bij enkele woningen. Het toilet had van oorsprong geen radiator. In de opgang van de trap is in het oorspronkelijke ontwerp wel een radiator opgehangen. Bij enkele woningen is deze radiator weer weggehaald of vervangen voor een zwaardere dan wel moderne uitvoering. In enkele woningen is door de be-‐ woners een kleine radiator in het toilet geplaatst om de toiletruimte ook bij zeer koude dagen aangenaam te laten voelen. Het ontbreekt duidelijk aan comfort in de toiletruimte en deels ook in de gang. De gang is een verkeersruimte waar alleen doorgang plaatsvind naar verblijfsruimte zoals de woonkamer of de slaapkamers op de verdieping. De gang is ook tevens klimaatbuffer tussen buiten en de warm gestookte woonkamer bij koude weersomstandigheden. Volgens de technische omschrijving uit 1973 staat onder hoofdstukken 13. Timmerwerken dat de binnenwanden zijn uitgevoerd volgens de K.V.H. 1972 en K.V.T 1970 : Alle wanden op te bouwen uit regelwerk, steenwol, gipsplaten en / of spaanplaat c.q. multiplex, met uitzondering van de wanden van de badkamer. • Korte beschrijving van de maatregelen Om tot een energetische verbetering komen van deze gevel en vloer wordt geadviseerd om de deze rondom de meterkast en het toilet luchtdicht te maken waarbij voldoende aandacht voor de juiste kierdichting tussen verschillende materialen en in de sponningen van draaiende delen De uitvoering dien zo uitgevoerd te worde dat de toiletruimte en meterkast tevens voldoende geventileerd kunnen blijven. Website: www.Ariquitectura.com Telefoon: + 31 (0) 6 125 190 52 • Schieweg 50a 3039 BD Rotterdam • Kvk nr 53270231 • BTW nr NL148352534B01 • SBA 4.941003.001 IBAN NL81ASNB 0708838456 • BIC ASNB NL21
Technische beschrijving eind resultaat Advies in zelfvoorzienende gezonde woningen en wijken
• Waarom luchtdicht bouwen? Luchtdicht bouwen gaat om het tegengaan van ongewenste luchtstroming door de gebouwschil. Als de lucht van buiten naar binnen stroomt noemen we dat infiltratie. Gaat de lucht van binnen naar buiten dan noemen we dat exfiltratie. Allebei de luchtstromen zijn ongewenst en met luchtdicht bouwen worden beide luchtstromen aangepakt. Advies isolerend vermogen gebouwonderdeel Het totaal te behalen isolerend vermogen is afhankelijk van de eisen gesteld aan de gehele ther-‐ mische schil. Deze zijn mede afhankelijk van de verdere aanpassingen die mogelijk nog in de planning staan in de gevel, vloer en dak. Advies is om uiteindelijk te komen tot een minimale Rc-‐waarde 3,5 m2K/W van de totale gevel. Mocht het haalbaar zijn om dit op te schroeven tot de huidige eisen voor gevels met een Rc-‐ waarde 4,5 m2K/W. In het overzicht bijlage 1 is te lezen wat de eisen van het isolerend ver-‐ mogen of warmteweerstand in 1973 en wat de huidige eisen zijn. Technische instructie en advies -‐ verbetering van de meterkast De verbeteringen van de meterkast en de gevel dient volgens onderstaande aanwijzing te ges-‐ chieden. De beschrijving is opgedeeld naar de verschillende onderdelen en voorzien van een nummer. De nummers zijn terug te lezen op de tekening in bijlage 2 en 3. In overleg met de uitvoerend aannemer of ander vervolg traject dient nader te worden onderzocht of voorstelde oplossing aan de onderstaande eisen kan voldoen: a. de maatregel is goed in eigenbeheer uitvoerbaar b. de maatregel is betaalbaar in uitvoering qua materialen en materieel c. de maatregel biedt voldoende kwaliteit zodat comfort verbetering in het toilet voelbaar is en dat de stookverliezen rondom het gang gebied afnemen. Dit zal aangetoond dienen te worden middels een berekende onderbouwing. De beschreven aanwijzing tot verbetering ( 1 t/m 10) gaan uit van de oorspronkelijke situatie en zijn mede afhankelijk van de ingrepen aangebracht door de bewoners van de individuele wonin-‐ gen. • Toelichting van de nummering: 1. verbeteren isolerend vermogen meterkast deur m.b.v. isolatiemateriaal (Bluedec o.g); 2. verbeteren isolerend vermogen woningscheidende wand* en aansluiting buiten aftimmering; 3. verbeteren isolerend vermogen binnenwand meterkast, entree, toilet (verticaal en horizontaal); 4. kierdichting in de sponning draaiende delen -‐ geheel rondom de aansluitingen; 5. kierdichting aansluitingen vaste delen (kozijnen -‐ wanden) geheel rondom de aansluitingen; 6. kierdichting aansluiting vaste delen (kozijn -‐ kozijn) verticaal en horizontaal aansluitingen; 7. verbeteren van het isolerend vermogen glasopeningen d.m.v. HR++ beglazing ; 8. Verbetering kierdichting rondom ventilatierooster en aanpassing opening; 9. Verbetering isolerend vermogen en kierdichting rondom kruipluik. 10. Kierdichting aansluiting vloeren op gevels. * afhankelijk van de situatie is het aan te bevelen om de binnenzijde van de woningscheidende wand in zijn geheel na te isoleren.
Website: www.Ariquitectura.com Telefoon: + 31 (0) 6 125 190 52 • Schieweg 50a 3039 BD Rotterdam • Kvk nr 53270231 • BTW nr NL148352534B01 • SBA 4.941003.001 IBAN NL81ASNB 0708838456 • BIC ASNB NL21
Technische beschrijving eind resultaat Advies in zelfvoorzienende gezonde woningen en wijken
• Beschrijving van de uitvoering Om aansluitingen van wanden en kozijnen en in de sponningen van draaiende delen te verbeteren dient minimaal luchtdicht bouwen klasse 2 aangehouden te worden. Voor meer informatie lees op de online pagina's via onderstaande links te bereiken: a. Stichting Bouw Research http://www.sbrcurnet.nl/producten/infobladen/luchtdicht-‐bouwen-‐klasse-‐2-‐en-‐3 b. Nederland Renoveert http://www.nederlandrenoveert.nl/export/sites/default/documenten/pdf_documenten/details0 16.pdf c. Handboek 'Kierdichtbouwen ( Voskamp groep) http://www.voskampgroep.nl/index.php/download_file/1080/414/. 1. Verbeteren isolerend vermogen meterkast deur m.b.v. isolatiemateriaal (Bluedec o.g) De oorspronkelijke deur van de meterkast is gemaakt van houtendelen (dikte 32mm). Het isolerend vermogen van de deur kan verbeterd worden door de binnenzijde van de deur te voorzien van isolatie materiaal met een minimale isolatiewaarde van 2,5 m2K/W . Om dit pakket niet al te dik te laten worden kan dit bijvoorbeeld worden voorzien van twee lagen Bluedec (totale dikte 10 mm) welke wordt afgetimmerd met een plaatje triplex. 2. Verbeteren isolerend vermogen woning scheidende wand en aansluiting buiten aftimmering In de kast de betonnen woningscheidende wand ( naar de buren toe) als deze wande voldoende vrij* is naisoleren met een isolatiemateriaal met een minimale isolatiewaarde van 2,5 m2.K/W. Voor een strakke afwerking met een dun en stucbaar isolatiemateriaal, bijvoorbeeld Bluedec o.g. volgens tekening -‐ aan te brengen locaties -‐ zie tekening; De ruimte tussen de houten delen naar de gevel van de buren, opvullen met PIR schuimplaatje. Dit recht of schuin zagen / snijden zodat het netjes past. Indien gewenst aftimmeren met een plaatje watervast triplex. * Indien de wand te veel leidingen en dergelijke bevat dan zal dit in de praktijk niet netjes en goed aansluiten en afgewerkt kunnen worden. Hierdoor blijft een te grote kans bestaan op energie 'lekken in de kast ter plaatse van dit muurdeel. Indien er meerdere woningen te gelijk worden aangepakt is het verstandig om bij de gas-‐ elektriciteitstransporteur (Liander) en/of bij een plaatselijke elektricien / verwarmingsmonteur een prijs op te vragen wat het losmaken en herplaatsen kost van de wanden zodat het geheel goed en in een keer aangepakt kan worden. Het voordeel van deze oplossing is de aanpassing beschreven onder 3 grotendeels kan vervallen. Hiermee vervallen ook de kosten voor schilder-‐ en stucwerk.
3. verbeteren isolerend vermogen binnenwand meterkast, entree, toilet (verticaal en horizontaal) De binnenwanden grenzend aan de hal voorzien van een dun en overstucbaar isolatiematerial bijvoorbeeld 10 mm BLUEDEC. Let goed op de aansluitingen in de hoeken en bij kozijnen. *Afhankelijk van de situatie is het aan te bevelen om de binnenzijde in het toilet van de woningscheidende wand in zijn geheel na te isoleren.
Website: www.Ariquitectura.com Telefoon: + 31 (0) 6 125 190 52 • Schieweg 50a 3039 BD Rotterdam • Kvk nr 53270231 • BTW nr NL148352534B01 • SBA 4.941003.001 IBAN NL81ASNB 0708838456 • BIC ASNB NL21
Technische beschrijving eind resultaat Advies in zelfvoorzienende gezonde woningen en wijken
4. kierdichting in de sponning draaiende delen -‐ geheel rondom de aansluitingen Deursponning rondom voorzien van een rubber dichtingsprofiel, bijvoorbeeld ovatie-‐ kleefprofielen.php o.g. van Deventer profiel bijvoorbeeld S 5867 K [BS] * http://www.deventer-‐profielen.nl/deurdichtingen-‐buitendeuren.php 5. kierdichting aansluitingen vaste delen (kozijnen -‐ wanden) geheel rondom de aansluitingen Aansluitingen wanden en houten kozijnen in de sponningen en kieren (afhankelijk van de grote) voorzien van Deventer muuraansluitprofiel bijvoorbeeld S 5301 * http://www.deventer-‐profielen.nl/muuraansluiting.php * Verder dient de volgens aanwijzing van SBR in acht te worden genomen die is na te lezen op de aanwijzingen beschreven door Stichting Bouwresearch http://www.sbrcurnet.nl/producten/infobladen/houten-‐gevelelementen-‐luchtdicht-‐aansluiten-‐1 Voor het juiste profiel win advies in bij de fabrikant van de profielen.
6. kierdichting aansluiting vaste delen (kozijn -‐ kozijn) verticaal en horizontaal aansluitingen Aansluitingen tussen houten kozijnen in de sponningen en kieren uitvoeren volgens Katern 11 bijlage 1 Aansluitingen ( pagina 11. B1.03) zie online https://nbvt.nl/system/files/downloads/KVT.pdf 7. verbeteren van het isolerend vermogen glasopeningen d.m.v. HR++ beglazing en kierdichting Beglazing gehele voordeur voorzien van HR++ glas. Eventueel de deur vervangen voor een geisoleerde uitvoering waarbij ook de sponningen aandacht krijgen zoals bescherven onder 4. kierdichting van draaiende delen. Tevens het wandeel naar de keuken over een lengte van circa 100 cm voorzien van een afstucbaar isolatiemateriaal zoals beschreven onder 3. . Tevens de aansluitingen van de dubbele kozijn aansluiting goed luchtdicht maken volgens : http://www.sbrcurnet.nl/producten/infobladen/luchtdichte-‐aansluiting-‐van-‐kozijnen 8. Verbetering kierdichting rondom ventilatierooster en aanpassing opening Indien het oorspronkelijke ventilatie rooster aanwezig is dient dit aan de binnenzijde voorzien te worden van een isolatie materiaal -‐ op die wijze dat er voldoende doorspuiing van de meter-‐ kastruimte mogelijk is. Ter plaatse van de doorvoer van de ventilatiekoker van de toiletruimte kan ronde de doorvoer een zogenaamd doorvoermanchet worden aangebracht. Bijvoorbeeld Ubbink ( zie c. Handboek 'Kierdichtbouwen ( Voskamp groep) -‐ pagina 36 9. Verbetering isolerend vermogen en kierdichting rondom kruipluik In de sponning van het luik in aansluiting op de vloer ..... rondom aanbrengen. Het houten luik aan de onderzijde voorzien isolatiemateriaal. Het aante brengen materiaal dient een minimale isolatiewaarde te hebben van 3.5 m2 K/W De dikte is afhankelijk van het soort materiaal. zie c. Handboek 'Kierdichtbouwen ( Voskamp groep) pagina 37 10. Kierdichting aansluiting vloeren op gevels Deze aanwijzing is extra toegevoegd en nog niet eerder benoemd. Omdat blijkt dat de vloeren op opgelegd zijn op de zijwanden ontstaat er tussen de gevel en vloeraansluiting een naad. Hierdoor kan warmte weglekken. Het is aan te bevelen om deze naad dicht te zetten met een dun isolerend materiaal. Bijvoorbeeld en zo mogelijk twee lagen BLUEDEC van totaal 10 mm. Website: www.Ariquitectura.com Telefoon: + 31 (0) 6 125 190 52 • Schieweg 50a 3039 BD Rotterdam • Kvk nr 53270231 • BTW nr NL148352534B01 • SBA 4.941003.001 IBAN NL81ASNB 0708838456 • BIC ASNB NL21
Technische beschrijving eind resultaat Advies in zelfvoorzienende gezonde woningen en wijken
BIJLAGE 1 Overzicht bouwbesluit eisen 1973 -‐ 1974 versus vigerende eisen 2015 !!
Energiebeleid*
!!
!!
!!
!! !!
Constructiedeel** *Energiebewust* ontwerpen* !!
!! !! !!
!! Ruimtelijk*ontwerp* Dak!!
!! !!
!! !!
!! !!
!! !! Eisen*tijdens*Bouwperiode* Merenwijk**periode*1973*; 1974*aangehouden* warmteweerstand* volgens*NEN*1086*en*de* MBV*aangevuld*met* lokale*eisen* !! !! Rc!in!m2!k/W!
!! Huidige*eisen*per*01;01; 2015*volgens*Bouwbesluit* 2012*en*Staatsblad*342*dd* 08;09;2014*betreffende* aanscherping*EPC*en* thermische*isolatie*
!!
!!
nb!=!nieuwbouw!
!! !!
Rc!in!m2!k/W!
1965!
0,86!
!! vb!=!verbouw! !! !! nb! 6,0!
!!
1975!
1,03!
vb!
1,3!
Gevel!@!buitenwand!!
1965!
0,86!
!!
4,5!
!! !!
!! Begane!grond!vloer!!
1975! 1965!
1,03! 0,17!
!! !!
1,3! 3,5!
!!
!! Bouwkundige* elementen* woningschil* !! Gevelopeningen** !! glas!woonvertrek!en! slaapvertrek!! !! glas!woonvertrek!en! slaapvertrek!! !! inwendige!scheidingen!! !! !! !! Ventilatie*en*lucht* !! kwaliteit* Verblijfgebied!!! !!
1975!
0,26!
!!
!! !! !! !! !! !! !!
!!
!! !!
!! !! geen!eisen!!
nb!
geen!eisen!! geen!eisen!!
vb! nb! ** Eis* !! !!
Eis*
!! onbekend!
Verblijfsruimte!
!!
!! onbekend!
Toiletruimte! !! Badruimte! !!
!!
2,2! geen!eisen!! 1,65!
!!
!! !!
1,3! Warmte!doorgangs! coef!! W/m2.K! !!
>!0,9!dm3!/s!per!m2! vloeroppervlakte!met!een! minimum!van!7!dm3!/s! >!0,7!dm3!/s!per!m2! vloeroppervlakte!met!een! minimum!van!7!dm3!/s!
onbekend!
!!
>!7!dm3!/s!
onbekend!
!!
!!
!!
>!14!dm3!/s! >!21!dm3!/s!(opstelplaats! max.!15!kW)! >!2!dm3!/s!per!m3!netto@ inhoud!van!de! meterruimte,!met!een! minimum!van!2!dm3!/s!
!! !! !! !! !!
!! 22˚C! 22˚C! 18˚C! 22˚C!
!! !! !! !! !!
!! 20˚C! 20˚C! 20˚C! 22˚C!
!!
hal!en!overloop!! !!
15˚C!
!!
15˚C!
!!
zolder!! !! Thermisch!comfort!en! luchtvolumestroom! volgens!! !!
15˚C!
!!
20˚C!
niet!bekend!
!!
!!
!! !!
Keuken! !!
!! !! !! !! !! !! !!
!!
!!
Luchtvolumestroom** !! Ruimteverwarming* Woonkamer!! Keuken! Slaapkamer!! Badkamer!!
!! onbekend! !!
!!
Website: www.Ariquitectura.com Telefoon: + 31 (0) 6 125 190 52 • Schieweg 50a 3039 BD Rotterdam • Kvk nr 53270231 • BTW nr NL148352534B01 • SBA 4.941003.001 IBAN NL81ASNB 0708838456 • BIC ASNB NL21
Technische beschrijving eind resultaat Advies in zelfvoorzienende gezonde woningen en wijken
BIJLAGE 2 Nummering van de beschrijving -‐ horizontale doorsnede
Website: www.Ariquitectura.com Telefoon: + 31 (0) 6 125 190 52 • Schieweg 50a 3039 BD Rotterdam • Kvk nr 53270231 • BTW nr NL148352534B01 • SBA 4.941003.001 IBAN NL81ASNB 0708838456 • BIC ASNB NL21
Technische beschrijving eind resultaat Advies in zelfvoorzienende gezonde woningen en wijken
BIJLAGE 3 Nummering van de beschrijving -‐ verticale doorsnede
Website: www.Ariquitectura.com Telefoon: + 31 (0) 6 125 190 52 • Schieweg 50a 3039 BD Rotterdam • Kvk nr 53270231 • BTW nr NL148352534B01 • SBA 4.941003.001 IBAN NL81ASNB 0708838456 • BIC ASNB NL21