4 ° K W A R TAA L 2 0 0 9
31 december 2009 Nr 79
ESIC Nieuwsbrief
Europees Studie- en Informatiecentrum v.z.w. ESIC is lid van de Europese Beweging-België en UEF-Belgie
In dit nummer
z
Verdrag van Lissabon
4
Toetredingen
7
Externe relaties
8
Bankentoezicht
11
Klimaatsverandering
12
Interne markt
14
z
2009 vloog andermaal snel voorbij. Wat was op Europees vlak het vermelden waard? Veel! Toch is het een jaar om snel te vergeten. Waarom? De uiteindelijke ratificatie van het Verdrag van Lissabon door de laatste ʻmoeilijkeʼ lidstaten kwam er dan toch, wat het einde betekende van een periode van 10 jaar, anderen spreken van 14 jaar, relatief immobilisme. Dat immobilisme was des te pijnlijker omdat de financiële en economische crisis van 2007 smeekte om een gecoördineerd optreden op het Europees en mondiaal niveau. De Europese Commissie heeft de verwachtingen, die in haar konden werden gesteld, niet beantwoord. Enkele commissarissen leverden wel prima werk. Voorzitter Barroso streefde een tweede ambtstermijn na en wenste de staatshoofden en regeringsleiders niet voor het hoofd te stoten. Persoonlijke ambities primeerden over het Europees belang. Het Europees Parlement werd vernieuwd. De wetgevende activiteit werd op dezelfde ernstige manier voortgezet. Niettemin werd het Europees Parlement nooit geassocieerd bij de grote nieuwe politieke initiatieven. De Europese Raad bleef over vele belangrijke aangelegenheden uiterst verdeeld en was instrumenteel in een storend immobilisme.
Justitie en Binnenlandse Zaken
Opinie
16
nnn
Eind 2009 werd de implementatie van het Verdrag van Lissabon een ʻhot itemʼ. Twee Europese topfuncties werden toegewezen. Herman Van Rompuy werd voorzitter van de Europese Raad en Catherine Ashton werd de nieuwe Hoge
Abonnement: Jaarabonnement
PAPIERVERSIE 7.50 euro/4 nummers
PER e-mail 5,00 euro/4 nummers
Verantwoordelijke uitgever: R. Verschooten, Ryckmansstraat 5, 2020 Antwerpen Telefoon: 03/238.97.74 E –MAIL:
[email protected]
vertegenwoordiger voor het Externe beleid. Beide functies baden in een onduidelijke taakomschrijving. Hun onderlinge relaties en taakverdeling is vaag en potentieel conflictueel. De persoonlijkheid van beide functionarissen zal in doorslaggevende manier bepalen waar de limieten van hun respectievelijke bevoegdheden zullen komen te liggen. Ook de lidstaten zullen zich niet onbetuigd laten om hun invloed te laten gelden. Ze zullen de bewegingsvrijheid van beide functies zo veel mogelijk trachten te beperken. Frankrijk, bij monde van president Sarkozy, en Duitsland door Bondskanselier Merkel, hebben als tandem in 2009 een doorslaggevende politieke rol gespeeld. Ze hebben de politieke agenda van de EU bepaald. Het VK, door premier Gordon Brown en zijn buitenlandminister Millibrand, toonde zich tijdens het 2de semester 2009 onverwacht pro-Europees. De reden is eenvoudig: de aanstaande algemene verkiezingen van juni 2010, met als tegenstander een zeer eurosceptische Conservatieve partij, verklaren deze ommekeer. Of is hun houding louter opportunisme? Op de grote ontmoetingen van de G20, de klimaatconferentie en de Doha-onderhandelingen was de invloed van de EU meestal beperkt. Mandaten had de Europese Commissie wel, maar de wil van de lidstaten om echt te wegen op de onderhandelingen was doorgaans afwezig, als gevolg van hun innerlijke verdeeldheid. De bankcontrole was een groot thema voor de EU (en Frankrijk) op de G20 in Pittsburg. De EU scoorde daar redelijk goed. Anderzijds heeft de EU in Kopenhagen niet de voortrekkersrol gespeeld om afdwingbare klimaatsnormen aanvaard te krijgen. Toegegeven, de VS, China en India lagen dwars. Toetredingen staan nog steeds op de agenda van de EU. Toetredingsmoeheid kenmerkt nog steeds deze onderhandelingen. Voor Turkije gaat het niet best. De EU stelt Turkije in gebreke (gebrek aan hervormingen, mensenrechten, persvrijheid, Cyprus) en Turkije verwijt de EU de onderhandelingen te boycotten. Over Roemenië en Bulgarije worden hoe langer hoe meer negatieve commentaren gehoord. Hun hals over kop toetreding in 2007 blijkt een grote vergissing te zijn geweest. Hetzelfde geldt voor Cyprus dat als verdeeld land toetrad in 2004. Voor nieuwe kandidaten zal dit gevolgen hebben: de toetredingsmodaliteiten zullen voorwaardelijker en strenger worden. De meeste kandidaatlanden (in de Balkan) hebben grote kwalitatieve achterstanden in te halen. De begrotingsontsporingen, vooral in Griekenland en Spanje, hebben voor het eerst commentaren uitgelokt over de vraag of lidstaten van de eurozone, die hun verplichtingen niet naleven, kunnen worden verzocht of worden verplicht om de eurozone te verlaten. Zulke vaart zal het voorlopig niet lopen, maar deze denkpiste zal niet snel worden vergeten. Wellicht wordt ze op een dag wel in overweging genomen. Andermaal smulden Angelsaksische ùedia van de idee van de ondergang van de euro...(sic). Het oplossen van de economische crisis en vooral de verzwakte concurrentiepositie van Europa als een geheel zal ook de agenda blijven overheersen. De vergadering van de Europese raad van februari 2010 zal hierover handelen. Het concept van een economische regering voor Europa (waaronder wordt verstaan het ontwikkelen en het toepassen van gemeenschappelijke macro-economische richtsnoeren) is het stokpaard van president Sarkozy. Zal hij alleen deze belangrijke aanpassing van het economisch beleid kunnen realiseren? Wellicht niet zonder de steun van bondskanselier Merkel, die maar een koele sympathie voelt voor dit idee. De nood aan deze hervorming is echter bijzonder groot. Als vehikel kan de strategie van Lissabon dienen (inmiddels vereenvoudigd en Agenda van Lissabon genoemd). Van het nieuwe Externe beleid van de EU wordt veel verwacht. Potentieel zit er veel in omdat de EU over enkele jaren over een nieuw instrument zal beschikken: de Dienst Externe relaties
die tot 7.000 leden zou kunnen tellen. Deze dienst is in oprichting. Het gevaar dat bepaalde grote lidstaten dit beleid naar hun hand zouden kunnen zetten is groot. Voor de politieke fracties in het Europees Parlement is de grootste waakzaamheid geboden om potentieel verkeerde ontwikkelingen af te remmen. Het Europees Parlement kan dit enkel via zijn budgettaire bevoegdheid proberen te doen. Tenslotte de economische crisis. Een licht herstel van de economie, maar de dreiging voor nog toenemende werkloosheid blijft boven ons hoofd hangen. Een terugval in het tweede semester 2010 is volgens enkele economen niet uit te sluiten. Zullen de grote banken (en dan vooral de Amerikaanse banken) hun risicovolle aanpak hernemen en opnieuw de basis leggen voor een volgende financiële crisis? Zullen de Europese, de Amerikaanse en de Chinese banken aan een min of meer gelijkvormig toezicht worden onderworpen? Bezoek de website van ESIC
www.europadebat.be
Verdrag van Lissabon Tweede referendum in Ierland
Verenigd Koninkrijk (2)
De Ierse kiezers keurden met 67 % het Verdrag van Lissabon goed. Een hogere opkomst begunstigde het ja-kamp. Bovendien hebben een aantal neen-stemmers van het eerste referendum hun mening herzien. Daar waren redenen voor. In juni 2009 had de Ierse regering garanties gekregen van de andere Europese regeringsleiders op het vlak van fiscaliteit, ethische aangelegenheden en neutraliteit. Een gewijzigd economisch klimaat plaatste het referendum in een andere context. De Ieren beseffen dat ze zonder Europa nog harder zouden getroffen zijn door de crisis. Tijdens het tweede referendum was de jacampagne goed zichtbaar, geëngageerd en gemotiveerd. De krachtige ja-stem was een sterke boodschap van ʻmiddle Irelandʼ aan het adres van de traditionele en uiterst linkse krachten in Ierland. De grotere rol van de nationale parlementen bij de Europese besluitvorming was ook van doorslaggevende aard. (2 oktober 2009) Twee weken na de goedkeuring door het volk plaatste de Ierse presidente haar handtekening onder het Verdrag. De Poolse president deed hetzelfde een week na de Ierse raadpleging.
Als de Britse Conservatieven midden 2010 aan de macht zullen komen, dan organiseren ze geen referendum over het Verdrag van Lissabon, liet partijleider David Cameron weten. Hij voegde eraan toe dat het de laatste keer is. Hij zal in de toekomst niet langer toestaan dat het Verenigd Koninkrijk macht aan de Europese Unie afstaat zonder dat de Britten daar in een referendum akkoord mee gaan. Cameron kondigde ook aan dat hij - als hij eerste minister wordt - opnieuw zal onderhandelen over Europese wetten. (De Tijd -
Verenigd Koninkrijk (1) Labourminister van buitenlandse zaken, David Miliband, stelt dat de goedkeuring van het Verdrag van Lissabon een geweldige kans voor Europa is. Naarmate de economische en de politieke macht in de volgende decennia naar het Oosten verschuift, bestaat het gevaar dat er een ʻG2wereldʼ ontstaat, waarin de VS en China de belangrijke beslissingen nemen. Als de EU de 21ste eeuw mee gestalte wil geven, zal ze eerst in drie cruciale domeinen vooruitgang moeten boeken. In elk van die domeinen zal het Verdrag van Lissabon ons helpen. (1) Ten eerste stoelt de buitenlandse reputatie van de EU op de manier waarop ze omgaat met de landen aan haar grenzen. (2) Ten tweede moeten wij de EU een groter vermogen geven om in crisissen in te grijpen. (3) Ten derde moet de EU een nieuwe relatie met andere grootmachten ontwikkelen. Tenslotte stelde David Miliband dat GrootBrittannië zijn economische uitdagingen niet zonder Europese bondgenoten zal kunnen aanpakken. (6/10/2009)
5/11/2009)
Uitzondering voor Klaus De Europese regeringsleiders keurden op 29 oktober 2009 een uitzondering goed op het Charter van de Grondrechten, dat toegevoegd is aan het Verdrag van Lissabon. Vaclav Klaus, de Tsjechische president, had die uitzondering geëist in ruil voor zijn handtekening onder het Verdrag. Klaus wil voorkomen dat het Charter gebruikt wordt door de Duitsers om hun na de oorlog onteigende bezittingen op te eisen. Tsjechië wordt opgenomen in het protocol dat ook een uitzondering toekende aan het VK en aan Polen. Dat protocol zal worden toegevoegd aan het volgende EU-toetredingsverdrag. Zodoende moet de ratificatie van het Verdrag van Lissabon niet worden overgedaan. De handtekening van Klaus betekent het einde van een lange ratificatieprocedure. De uitvoering van ʻLissabonʼ kan beginnen, onder meer met de topbenoemingen. (30 oktober 2009)
Benoemingen topfuncties (1) In het vooruitzicht van twee topbenoemingen gaan de speculaties over het geschikte profiel voor een voorzitter van de Europese Raad en de Hoge Vertegenwoordiger van het Externe beleid hun gang. Het Verdrag van Lissabon is hierover bijzonder vaag. Zijn hier sterke leiders of laagprofiel figuren aan bod? De kleine lidstaten vrezen dominantie door de grotere lidstaten. Grote lidstaten vrezen hun invloed te verliezen. De bevoegdheden van de voorzitter van de
Europese Raad zijn beperkt. Hij of zij moet de werkzaamheden van de Europese Raad stimuleren en leiden. Hij moet resultaten helpen totstandkomen. Hij of zij zal compromissen trachten te vinden. Die voorzitter zal de agenda van de Europese Raad niet alleen kunnen bepalen. Hij zal ook de ministers van Buitenlandse Zaken en de voorzitter van de Commissie moeten raadplegen. De bijeenkomsten van de vakministers worden door de roterende voorzitter (één per semester) voorgezeten. De voorzitter van de Europese Raad mag zich niet op het terrein van de Hoge Vertegenwoordiger voor het Externe beleid begeven. (21 november 2009)
voor 5 jaar, de duur van de Commissie. GrootBrittannië blijft daarmee in het centrum van Europa, al is het met een laagprofielpersoon. Drie Europese toppoliticaʼs hadden nog gepleit voor een vrouw onder de slogan: ʻDe juiste man voor de juiste job is vaak een vrouwʼ. Herman Van Rompuy zal vanaf 1 januari 2010 zijn functie effectief uitoefenen. Catherine Ashton zal dat vanaf de goedkeuring door het Europees Parlement. Eerst is er nog een hoorzitting door het Europees Parlement (11/01/2010). Als ze beiden in functie zijn, zullen ze best maar goed samenwerken. Karel De Gucht zal worden gehoord op 12/01/2010. Hij vindt de drie topfuncties samen (vz Com, vz Europese Raad en de Hoge Vertegenwoordiger) een systeemfout, en vindt dat er één functie teveel is. Deze drie topfuncties kunnen het institutionele raderwerk Wekenlang heeft het Zweedse voorzitterschap de grondig veranderen, met het gevaar dat de balans spanning rond de twee benoemingen nog méér dan vroeger zal overhellen naar de hooggehouden. Vanaf het ogenblik dat de belangen van de lidstaten, stelt hij. socialistische premiers van de EU samenkwamen en Gordon Brown de kandidatuur van Blair niet meer steunde, konden Herman Van Rompuy, als voorzitter van Europese Raad, en Catherine Ashton, als Hoge Vertegenwoordiger op 19 Het is merkwaardig vast te stellen dat noch november snel worden bekrachtigd door de Frankrijk, noch Duitsland belangstelling toonden in Europese Raad. Beide personen betekenen de functies van voorzitter van de Europese schijnbaar geen ʻgevaarʼ voor de spelverdelers van Commissie, voorzitter van de Europese Raad of Europa. Ze werden precies gekozen omdat zij Hoge Vertegenwoordiger voor het Externe beleid. vrijwel onbekende technocraten zijn, waarvan Frankrijk wenste en bekwam het portfolio van de verwacht wordt dat ze voor rust in plaats van voor interne markt en de secretaris-generaal van de Duitsland bekwam het portfolio voor spanning zullen zorgen. Voor Herman Van Raad. Rompuy werd zijn ʻrustige vastheidʼ, zijn Industrie. Nog vele andere lidstaten waren enkel intelligentie en zijn flegmatische houding geïnteresseerd in interessante portfolioʼs in de gewaardeerd. Hij is benoemd voor 2 1/2 jaar, Commissie. éénmaal verlengbaar. Bij zijn benoeming verklaarde Van Rompuy voor dialoog, eenheid en actie te zullen gaan. ʻMijn persoonlijke De keuze van een nieuwe Commissievoorzitter overtuigingen zijn in mijn toekomstige functie niet was redelijk eenvoudig. José Barroso was de relevantʼ zei hij nog. Roterend voorzitter enige kandidaat. In de Europese Raad kreeg hij Zapatero verklaarde op 15/12: ʻVoorzitter van de een eenparige steun. In het Europees Parlement Europese Raad, u hebt het roterend lagen de kaarten anders. Barroso was de voorzitterschap te uwer beschikking (...) opdat u de kandidaat van de EVP. Voor zijn herverkiezing politieke richting van de Europese Raad zou moest hij eveneens de steun de ALDE (liberalen) kunnen bepalenʼ. Van Rompuy gaf enkele en sommige andere fracties krijgen. Alle politieke voorzetten: ʻWij moeten een club vormen die werkt fracties samen (behalve de EVP) verplichtten hem voor hetzelfde doel. En hij voegde eraan toe dat om een beleidsverklaring af te leggen, waarop hij de topvergaderingen moeten resulteren in later zou kunnen worden afgerekend. Verhofstadt beslissingen die onmiddellijk relevantie hebben kon als fractieleider voor de ALDE, als voor de burger. Volgens hem heeft de Unie een tegenprestatie voor zijn steun, volgende drie nieuw wervend project nodigʼ. (11/12/2009) punten (op de vijf) laten inschrijven in het programma van de Commissie: (1) de creatie van de functie van commissaris voor de Grondrechten, Catherine Ashton is Britse, vrouw en ex- (2) een evaluatie, halftijd, van het toezicht op de commissaris voor Handel. Zij wordt benoemd financiële markten (dat nu in voorbereiding is), (3)
Benoemingen topfuncties (2)
Paradoxaal?
Heraanstelling van Barroso
Benoemingen topfuncties (3)
een sterke inzet van de Commissie om de middelen voor het budget te verzekeren voor de periode na 2014. De socialisten kregen weinig en de groenen niets in het programma van de Commissie. (17/9/2009) Bij de stemming in het Parlement haalde Barroso 382 stemmen voor, 219 tegen en 117 onthoudingen. Barroso weet nu dat hij goed rekening zal moeten houden met de standpunten van de fracties om zijn voorstellen aanvaard te krijgen. (16/9/2009)
Beleidsverklaring van Barroso De beleidsverklaring van Barroso voor het Europees Parlement telde 47 paginaʼs. In zijn politiek statement heeft Barroso het over klimaatverandering, sociale cohesie, energiezekerheid, migratie, uitbreiding, mensenrechten, armoede en sociale uitsluiting, en nog veel meer. Toch rept hij met geen woord over het ʻbuitenlandʼ, zijn bevoegdheid niet...noch o v e r d e t o e t r e d i n g v a n Tu r k i j e e n d e problematische relatie met de islam, noch over een falend industriebeleid (auto-industrie). (9/9/2009)
Verdrag van Lissabon (1) Op 1 december 2009 treedt het Verdrag van Lissabon in werking. Sommigen noemen het een kwantumsprong, die de EU efficiënter en democratischer en de Unie bovendien een wereldspeler maakt. Het Verdrag van Nice (2000) schoot juist op die punten tekort. Commissievoorzitter Barroso stelt dat ʻer in de toekomst geen nieuwe verdragswijziging nodig isʼ. Hij weet zijn positie versterkt door dit Verdrag. Hij moet de lidstaten ook geen lippendienst meer bewijzen voor een herverkiezing. Dat geeft hem meer onafhankelijkheid. Dat wordt althans gehoopt. (1/12/2009)
Verdrag van Lissabon (2) De bevoegdheden van het Europees Parlement zullen aanzienlijk toenemen. Medebeslissing met de Raad van ministers wordt uitgebreid tot landbouw en visserij, internationale handelsovereenkomsten, wetgeving inzake
strafrecht en politiesamenwerking en alle budgettaire uitgaven. Ook de invloed van de nationale parlementen op de Europese wetgeving wordt versterkt. (1/12/2009)
Samenstelling van de Commissie Voorzitter Barroso heeft zijn ontwerplijst met commissarissen klaar. Het werd een moeilijke puzzel. Alle lidstaten hadden hun verlanglijstje met functies. Ook de Europese fracties hadden de hunne klaar (na hun steun bij de herverkiezing van Barroso). Onder 26 commissaris-functies, worden de zes belangrijkste ingenomen door: Michiel Barnier (Fr) voor de interne markt en financiële diensten, Olli Rehn (SF) voor economie en financiën, Karel De Gucht (B) voor Handel, Günther Oettinger (D) voor energie, Antonio Tajani (I) voor industrie en Joaquin Almunia (E) voor concurrentie. Het valt op dat vooral de ʻoudeʼ Europese lidstaten in de prijzen vallen. Ook een aantal grote lidstaten kregen belangrijke beleidsdomeinen. Vanaf maandag 11 januari beginnen de hoorzittingen in de verschillende bevoegde parlementscommissies. Op 26 januari stemt het Parlement in plenaire vergadering over de Commissie-Barroso-II. (28/11/2009)
Vragenlijst voor De Gucht Ter voorbereiding van de hoorzittingen moeten de kandidaat-commissarissen een lange lijst schriftelijke vragen beantwoorden. Als kandidaatcommissaris voor Handel wil Karel De Gucht in de e e r s t e p l a a t s d e D o h a r o n d e , b i n n en d e We r e l d h a n d e l s o r g a n i s a t i e , h e r o p s t a r t e n . Daarnaast wil hij een hele reeks multilaterale en bilaterale handelsakkoorden sluiten. Via deze akkoorden kan sneller en grondiger worden gewerkt. Hierbij zal het vooral gaan over afspraken over openbare bestedingen, rechtszekerheid voor investeerders, intellectuele eigendom en eerlijke concurrentie. De Gucht verklaart zich voorstander van vrijhandel, maar dan wel met stevige internationale regels. Met de VS, China, Japan en Rusland wil De Gucht de ʻstrategische partnerschappenʼ versterken. (31/12/2009)
Kroatië
Toetredingen
Op 21/12/2009 diende Servië zijn kandidatuur in om lid te worden van de EU. De Servische president verklaarde in Stockholm dat deze aanvraag een keerpunt betekent, die een periode van diepe, vaak pijnlijke hervormingen inluidt, maar aan het eind van grote waarde zal zijn voor elke burger en de Servische samenleving. Nederland heeft kritiek op Servië door de uitblijvende arrestatie van gezochte oorlogsmisdadigers. De EU-ministers van Buitenlandse Zaken beslisten begin december om een tijdelijk akkoord in werking te laten treden dat Servië een reeks handelsvoordelen garandeert. (21/12/2009)
Kroatië hoopt de onderhandelingen te kunnen afronden in het 1ste semester 2010 om te kunnen toetreden in 2012. Deze onderhandelingen konden op 2 oktober worden hervat, na een jaar onderbreking (grensgeschil met Slovenië). Op 11/9 besloten de premiers van beide landen om het grensgeschil te scheiden van de toetredingsonderhandelingen. Het grensgeschil zal eventueel worden beslecht met EU-arbitrage. Van Sloveense kant wordt gesteld dat het grensgeschil moet opgelost zijn voor de toetreding van Kroatië. Zekerheid heeft Kroatië nog niet, hoewel er vooruitgang werd geboekt in de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad. (2/10/2009) De Europese Commissie is van oordeel dat de tijd gekomen is om toetredingsonderhandelingen te starten met Macedonië. Dit land is reeds vier jaar een formele kandidaat. Een belangrijk element is Turkije is boos over het trage verloop van de de verbetering van het politiek klimaat in het land, gesprekken met de EU. Na vier jaar dat in 2000 nog op de rand van een burgeroorlog onderhandelen is nog maar één hoofdstuk stond. De paraatheid van Macedonië is de beste afgesloten op 35. Het vooruitgangsrapport van de in heel de Balkan. Griekenland blokkeerde reeds Europese Commissie is kritisch voor Turkije: het de toetreding van Macedonië tot de NAVO wegens tempo van de hervormingen moet in belangrijke een naamkwestie. Dit kan opnieuw gebeuren. De mate opgevoerd worden. De vrijheid van Europese Commissie moedigt de regering in meningsuiting (internetcensuur), de persvrijheid Skopje aan om de naamkwestie definitief te (proces tegen de grootste Turkse mediagroep), de regelen. (15/10/2009) vrijheid van godsdienst (verbod christelijk onderwijs), de burgerlijke controle op het leger (groot wantrouwen en complotsfeer) en de vrouwenrechten blijven zorgen baren. Het Op 28 april 2009 deed Albanië zijn aanvraag tot grondwettelijk hof verbiedt opnieuw een Koerdische toetreding. De Raad van ministers zal de partij. Anderzijds belooft de Turkse regering Commissie om een advies vragen. Daarna zal de Koerden meer rechten. Turkije krijgt opnieuw de Commissie de regering in Tirana een zeer lange raad van de Commissie om de banden met EU- vragenlijst voorleggen. Onderhandelingen zouden lidstaat Cyprus te normaliseren. De Turkse dan op zijn best in februari 2011 kunnen starten. president Gül zegt: ʻDe EU heeft Turkije meer nodig dan omgekeerdʼ. Bedoeld wordt: zonder Turkije zou de EU geen ʻglobale speler kunnen worden. Indien niet, ligt de oorzaak dan niet eerder bij de De nieuwe sociaal-democratische premier van interne verdeeldheid van de EU? vraagt prof.Dirk IJsland is ervan overtuigd dat IJsland best toetreedt Rochtus (Lessius Antwerpen) zich af. De tot de EU. De IJslandse bevolking heeft nog Zweedse minister van Buitenlandse Zaken, Carl sterke twijfels over de voordelen van lidmaatschap. Bildt, gaat zelfs zo ver te stellen dat de toetreding In juli 2009 heeft IJsland die aanvraag ingediend. van Turkije een strategische kwestie is, die niet Volgens vele IJslanders werd dit gedaan met het mag afhangen van de (Europese) publieke opinie! mes op de keel. (07/2009) Frankrijk zeker, Duitsland, iets minder, zijn tegenstanders van volwaardig lidmaatschap van Turkije. Een geprivilegieerd partnerschap kan wel. De werking van de multi-culturele staat Bosnië laat sterk te wensen over. In die omstandigheden wordt er niet over toetreding gesproken. (10/2009)
Macedonië
Turkije
Albanië
IJsland
Bosnië
Servië
Externe relaties
Rusland (1)
Volgens prof. Nina Chroesjtsjeva, de kleindochter van Nikita Chroetjsjov, ʻterwijl de rest van de wereld vandaag naar manieren zoekt om minder afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen en op zoek gaat naar andere en schonere energiebronnen, blijft Rusland teren op zijn olie en gas. Daardoor worden de economische en politieke herstructureringen uitgesteld die het land nodig heeft om te slagen op lange termijn. (De Tijd - 11/12/2009)
Rusland (2) De Russische president, Dimitri Medvedev, heeft tijdens zijn jaarlijkse toespraak voor beide kamers van het Russische parlement opnieuw een lans gebroken voor de modernisering van de economie en van de democratie. Volgens diplomaten in Moskou maakt Medvedev wel vaker accurate diagnoses van de problemen waarmee Rusland te kampen heeft en formuleert hij daarbij ook uitwegen. Maar in de praktijk verandert er weinig, vinden ze. (De Tijd - 18/11/2009)
Rusland (3) Charles Clover, correspondent van de Financial Times in Moskou, stelt vast dat je minder dan ooit te weten komt wat de Russische leiders nu eigenlijk bedoelen als ze iets zeggen. Of het nu gaat over toetreding tot de Wereldhandelsorganisatie, sancties tegen Iran of Amerikaanse raketafweer, nooit was het moeilijker de boodschap van een Russische leider te ontcijferen. Is ze in lijn met het partijstandpunt? En is er überhaupt wel sprake van een boodschap? (De Tijd - 20/11/2009)
Rusland (4) Rusland blijft een groot wantrouwen koesteren tegenover het Amerikaanse rakettenschild dat in het zuiden van Europa geïnstalleerd zal worden (een mobieler systeem dichter bij de grens van Iran). Rusland voert de druk op de Amerikaanse onderhandelaars op (voor een verdrag over kernwapenreductie). Volgens Poetin ziet Rusland zich genoodzaakt ʻoffensieve wapensʼ te ontwikkelen als de bouw van het rakettenschild plaatsvindt. Een overeenkomst over
kernwapenreductie lijkt nu weer weder af. (De Tijd - 30/12/2009)
Rusland (5) Rusland doet er alles aan om zijn machtspositie in Centraal-Azië veilig te stellen. Daarbij heeft het vooral oog voor de enorme aardgas- en olievoorraden in de regio. Moskou schroeft zijn inspanningen op in een poging tegengewicht te bieden voor een recent charme offensief van China in Centraal-Azië. Gazprom zal vanaf 2010 tot 30 miljard kubieke meter Turkmeens aardgas invoeren. Met het akkoord komt een einde aan een maandenlange ruzie tussen beide landen. Die begon toen in april 2009 een pijpleiding ontplofte. De Turkmenen gaven Gazprom de schuld. De Russische boycot hield de Turkmeense economie in een wurggreep. De Turkmenen bleven niet bij de pakken zitten en zocht snel alternatieve klanten voor hun aardgas. De Chinezen stonden Turkmenië een goedkope lening van 2,7 miljard euro toe. In ruil kregen de Chinezen de rechten op de ontwikkeling van een enorm gasveld in het land. (De Tijd - 23/12/2009)
Dienst Externe Actie (1) Het is een prioritaire opdracht voor de nieuwe Hoge vertegenwoordiger voor het Extern beleid om de Dienst Externe Actie uit te bouwen. De uittredende commissaris Externe relaties, FerreroWaldner ondervond reeds grote moeilijkheden toen ze in september ll. de vertegenwoordigers van de Commissie en de Raad in Afghanistan wou samenvoegen in één vertegenwoordiging. De vraag hierbij was wie het hoofd van deze vertegenwoordiging zou worden. De Commissie en Raad verschillen grondig van mening over de verdeling van de functies in de Dienst Externe Actie (24/9/2009)
Dienst Externe Actie (2) Het Verdrag van Lissabon voert het onderscheid in tussen: (1) gevoelige beleidsdomeinen, zoals veiligheid, verdediging en buitenlands beleid, en (2) consensus > beleidsdomeinen, zoals ontwikkelingshulp, humanitaire hulp en handel. De eerste groep wordt intergouvernementeel afgehandeld, de tweede groep wordt uitgevoerd door de Commissie, onder toezicht van het Europees Parlement. Het mengen van
intergouvernementele en communautaire beleidsdomeinen zou de toerekenbaarheid van de Dienst Externe Actie verzwakken en de controlefunctie van het Europees Parlement uithollen. Sommigen menen dat een succesvolle start voor de Dienst Externe Actie bepaald wordt door het niet-inmengen in de communautaire beleidsdomeinen. Over het karakter van de Dienst vinden de lidstaten dat hij gescheiden moet worden van de Commissie en de Raad en moet kunnen werken als een autonome eenheid. Het Europees Parlement verzet zich hiertegen omdat haar controle mogelijkheid hierdoor verdwijnt. Zijn doelmatigheid zal afhangen van de nauwe samenwerking met de kerninstellingen van de EU (Commissie en Raad). De Dienst zal formeel worden opgericht in april 2010. De Dienst zal bestaan uit een Commissie-input van 6500 personen en 400 personen uit het secretariaat van de Raad en diplomaten gedelegeerd door de lidstaten. (10/2009)
lidstaten. Catherine Ashton kan nu wel een een zeker gezag uitoefenen op basis van voorzieningen in het Verdrag van Lissabon. Ze verwerft initiatiefrecht en heeft een stek in de Europese Commissie. De lidstaten moeten nu maar eens besluiten de potentiële mogelijkheden van het Verdrag van Lissabon te benutten en de kloof te dichten tussen ambitie en resultaat. (1/12/2009)
Europese ontwikkelingshulp ʻ Nu steunt de EU 40.000 projecten voor
ontwikkelingshulpʼ, zegt EU-commissaris Karel De Gucht, ʻwat tot veel bureaucratie en inefficiëntie leidtʼ. De Gucht pleit voor een minder gefragmenteerde en meer sectorgerichte hulp. We kunnen elk jaar 3 tot 6 miljard euro besparen en nuttiger besteden. Voor elk goedgekeurd project onderzoeken we er nog eens negen andere. We moeten ertoe komen dat per ontwikkelingsland vijf-EU-lidstaten de knowhow hebben inzake hulp. Zo ben je ter plaatse prominenter aanwezig en versterkt je als het ware In krachtmetingen telt alleen de omvang. Hoe je ʻmarktaandeelʼ. Dit is een proefproject met groot is de EU? Hoe groot zijn de lidstaten? een aantal landen in een aantal sectoren. Voor Chris Patten heeft de EU slechts beperkte (23/10/2009) macht en invloed. Hij kwalificeert geen enkele EU lidstaat als groot. Jean Pisani-Ferry omschrijft de vraag van Frankrijk en Duitsland om de bankiersbonussen te beperken als de ʻhouding van De besluiten van de G20 in Pittsburg (september een klein landʼ. Het samenbrengen van 27 kleine 2009) waren een lange opsomming van grootste en middelgrote landen mondt niet noodzakelijk uit verklaringen en halfbakken oplossingen. Obama in een houding van een groot land. De noemde het een historische overeenkomst. Brown onbekwaamheid om groot te denken heeft zeer v e r w e l k o m d e d e s t a r t v o o r e e n m e e r veel te maken met de huidige moeilijkheden van geïntegreerde dialoog tussen de rijkste landen ter het intern en het buitenlands beleid van de EU. wereld. Sarkozy noemde het akkoord over de De G20(10/10/2009) ʻAls de EU haar economische bankbonussen een ware revolutie. landen verbinden zich ertoe om periodiek integratie versterkt kan ze de wereldwijde zoektocht naar een nieuw krachtig, duurzaam en voortgangsrapporten beschikbaar te stellen aan Sancties tegen evenwichtig model leiden. Doet ze dat niet, dan het IMF, een peer-review dus. riskeert de Europese Unie te verbrokkelen tot een weerbarstige staten zijn er niet, hetgeen het IMF vrijhandelszone. Krachtige groei zal sterke machteloos maakt in het nastreven van een hervormingen vergenʼ, stelt Daan Struyven. wereldwijde, evenwichtige en duurzame groei. Een gebrek aan ʻsense of urgencyʼ was duidelijk (6/10/2009) zichtbaar voor de klimaatverandering en de internationale handel.
Extern beleid van de EU (1)
G20 (1)
Extern beleid van de EU (2)
De grootste ontgoocheling inzake het Externe beleid van de EU is niet de erfenis van Solana. Het is de diepe kloof tussen de geformuleerde ambities van de EU en het effectief gevoerde beleid. Solanaʼs tienjarig mandaat toont dat persoonlijkheden belangrijk zijn, evenals de instellingen. Maar geen van beide kan het gebrek aan politieke wil goed maken vanwege de
G20 (2) De voornaamste taken die de G20 zichzelf oplegde: - publicatie van de zwarte lijst van belastingparadijzen (febr 2010); - opleggen van sancties ten aanzien van belastingparadijzen (maart 2010);
- de Financial Stability Board stelt mogelijke hervormingen voor van toezichtscriteria voor systemisch belangrijke instellingen (okt 2010); - ontwikkeling van internationaal aanvaarde criteria voor kwalitatieve en kwantitatieve kapitaaalvereisten (einde 2010); - ontwikkeling van een internationaal kader voor ʻgrote bakenʼ (einde 2010); - het eindigen van de Doharonde tegen eind 2010; - akkoord over de (stem)quotaʼs binnen het IMF tegen jan 2011; - instellen van eenvormige wereldwijde boekhoudregels tegen juni 2011; - alle financiële derivaten dienen te gaan over beurzen in de vorm van gestandaardiseerde contracten tegen eind 2012.
G20 (3) De G20-deelnemers zullen mekaar twee maal per jaar ontmoeten zolang de crisis duurt en daarna éénmaal per jaar, om van gedachten te wisselen over hun gemeenschappelijke doelstellingen en om erover te waken dat elkeen verantwoordelijk handelt in het bewerkstelligen van het gemeenschappelijk doel. De nadruk op een evenwichtige groei kan een belangrijk debat openen over de voorwaarden voor een succesvol Europees economisch beleid. De Europese landen, die lid zijn van de G20, nemen er individueel aan deel en niet als vertegenwoordigers van de EU.
baas blijven, want de Amerikaanse wereldhegemonie zou in gevaar zijn. Het zal slechts een kwestie van tijd zijn...Vanuit Chinese hoek wordt gerepliceerd dat de Amerikaanse economie drie keer zo groot is. De Amerikaanse kapitaalmarkten veel groter zijn. De Chinezen beschikken zelfs niet over een vliegdekschip. China is grootafnemer van olie en ijzererts, maar kan niet eens de prijzen bepalen. (De Standaard - TJM - 16/11/2009)
China (3) De Chinese yuan koppelen aan een tuimelende dollar is niet de munt ʻstabielʼ houden. Bovendien voert China door de muntkoppeling de facto het Amerikaanse nulrentebeleid in. En dat voedt de lokale vastgoedzeepbel en inflatie. Twee trends waarover de Chinese premier zich terecht zorgen maakt. Hij zou naar Japan moeten kijken. Daar wordt 20 jaar later nog altijd uitgezweet wat de uiteengespatte vastgoedzeepbel aanrichtte. (De Tijd - KVS - 29/12/2009)
China (4)
Chris Patten hoopt dat de wijze economische bestuurders van China inzien dat als ze hun gedrag niet veranderen wellicht een groot h a n d e l s c o n fl i c t e n o n t w r i c h t i n g v a n d e wereldhandel in het vooruitzicht liggen. Het geduld, zelfs van voorstanders van vrijhandel, zal dun worden in 2010. Ruzies over de kortetermijnkosten om de klimaatverandering aan ) te pakken zullen het er niet gemakkelijker op Zestig jaar geleden zei Mao Zedong: ʻHet Chinese maken de markten open te houden. (De Tijd volk is opgestaanʼ. In de eerste 30 jaar van de 30/12/2009) Volksrepubliek verstevigde de communistische partij vooral haar greep op de macht, ten koste van de economische ontwikkeling. Vanaf 1978 kon Deng Xiaoping het roer omgooien. In een mum Na drie decennia razendsnelle modernisering staat De crisis van tijd groeide China uit tot de favoriete China voor een scharniermoment. noopt om fundamentele zwakheden van het bestemming voor investeerders. Het land Chinese economische model versneld aan te ontpopte zich tot de fabriek van de wereld. Een Het Twaalfde Vijfjarenplan zal groot deel van die economische opmars heeft pakken. verregaande maatregelen bevatten voor minder China te danken aan de export (nu 43% van het afhankelijkheid van export en een stabiele, BBP). Peking ziet in de crisis het bewijs dat het innovatieve markt. Of dat lukt blijft hoogst westers kapitalisme is mislukt. Dat sterkt het Nog twijfelachtiger is of de oplopende regime in zijn overtuiging dat het Chinese systeem onzeker. verwachtingen bij de bevolking worden ingelost. superieur is. (De Tijd - EZ - 1/10/2009) Een verschuiving van export naar binnenlandse consumptie kan pas als het beschikbaar inkomen van gezinnen toeneemt in verhouding tot de Op Amerikaanse scholen, in directiekamers, in het tegoeden van bedrijven. China is niet de enige machtscentrum van Washington is de aandacht grootmacht die voor zware en onvoorspelbare overvloedig voor het Chinese wonder, het Chinese economische transitie staat. Peking zal zich gevaar. Amerikanen willen de boot niet missen. evenmin hervormingen laten opdringen door de Zij willen aan China blijven verdienen en willen de westerse landen, als die zelf nalaten om hun eigen
China (1
China (5)
China (2)
markten te moderniseren. Holslag - 1/10/2009)
(De Tijd - Jonathan
China (6) In 2010 wordt China al de tweede grootste economie ter wereld, voor Japan. De Verenigde Staten blijven met afstand het nummer één. Samen zullen ze het wereldtoneel domineren. China heeft inmiddels ook Duitsland als grootste exportland voorbijgestoken.
Erkenning Oost-Jeruzalem Israël verzet zich heftig tegen de expliciete Europese erkenning van Oost-Jeruzalem als toekomstige Palestijnse hoofdstad. Het Zweedse voorzitterschap bereidt een verklaring voor over het vastgelopen vredesproces. Het zou de eerste keer zijn dat Europa zo expliciet de Palestijnse aanspraken op Oost-Jeruzalem ondersteunt. (2/12/2009)
Bankentoezicht
Financiële crisis
De Europese ministers van Financiën hebben op 2/12 een akkoord bereikt over het Europees toezicht op banken. Het Europees Parlement vindt de lidstaten veel te weinig ambitieus. De financiële crisis heeft aangetoond dat het toezicht op financiële instellingen, die in meerdere landen actief zijn, te zwak is. Over het macrotoezicht is er weinig discussie. De vraag is vooral hoeveel macht de Europese toezichthouders (ESAʼs of European Supervisory Authority) krijgen. De meeste Europese lidstaten willen veel Europese centralisering, maar vooral de Britten willen dat hun Financial Service Authority de eerste viool kan blijven spelen. Het compromis is dat de nationale toezichthouders de bedrijven blijven controleren. De regels daarvoor en de manier waarop die regels geïnterpreteerd worden, worden wel Europees. De Europese toezichthouders voor banken, verzekeraars en de effectenhandel zullen
gedetailleerde normen uitschrijven. De grote partijen in het Europees Parlement zijn niet gelukkig met dit compromis. Ze willen een sterkere Europese greep. De komende maanden zullen de lidstaten met het Parlement moeten onderhandelen over een gezamenlijke tekst. Dat zou voldoende snel moeten gaan, om het nieuwe systeem tegen 1 januari 2011 van kracht te laten gaan. (De Tijd - DDW - 3/12/2009)
Superheffing op bonussen De Britse minister van Financiën heeft een superheffing van 50 procent op bankiersbonussen aangekondigd. Frankrijk staat klaar om dezelfde heffing in te voeren. Duitsland en Nederland vinden het een interessante idee. De eenmalige heffing moet ook door de financiële instellingen worden betaald en staat los van de belastingen die door de betrokken bankier moeten worden betaald. (De Tijd - JV - 11/12/2009)
Financiële crisis
Exitstrategie (1)
De centrale banken hebben eind 2008, begin 2009 het monetair beleid spectaculair versoepeld om een ineenstorting van het banksysteem en een economische depressie te voorkomen. Ze verlaagden hun rente tot bijna nul procent en pompten massaal geld in de economie. Die aanpak levert resultaten op en in een grote groep landen is het economisch herstel begonnen. De centrale bank van Israël verhoogde in augustus als eerste de rente. Australië en Noorwegen volgden in oktober. India schrapt of beperkt enkele kredietfaciliteiten. Er wordt verwacht dat China, India en Zuid-Korea al in het eerste
kwartaal van 2010 de rente optrekken. De Verenigde Staten hebben meer tijd nodig. De eurozone zal wellicht nog langer wachten (3de kwartaal 2010?). Japan pas vanaf 2011. In Rusland en Hongarije verwachten economen een verdere versoepeling van het monetair beleid. (De Tijd - WV - 28/10/2009)
Exitstrategie (2) Exact de timing bepalen van de ʻexitʼ is maar een eerste stap. De uitzonderlijke steunmaatregelen te snel afvoeren kan het risico creëren dat we terugvallen in deflatoire processen, terwijl te lang wachten nieuwe zeepbellen kan voeden, zegt Ivan
Van de Cloot, hoofdeconoom Itinera Institute. worden ertoe genoodzaakt door de Europese (10/12/2009) Commissie - om hun strategie om te gooien en hun actieradius te verkleinen. Het heet: krimpen om te kunnen doorstarten. Europa doet wat de nationale regeringen niet kunnen of durven: de bankiers bestraffen die zich roekeloos hebben gedragen, de De Europese Unie heeft een nieuw codewoord: imperiumbouwers straffen die niet alleen hun eigen innovatieve financiering. Europa gaat op zoek instelling maar het hele financiële systeem in naar alternatieve financieringsbronnen (lees: gevaar hebben gebracht. De hertekening in belastingen) voor zowel de klimaatinspanningen Europa (en ook in de Vs) heeft twee gevolgen: als de stabilisering van de financiële sector. De enkele grote spelers worden alleen maar groter. Tobin-taks lijkt in Europa populairder dan ooit. Op Het spelersveld wordt voortaan bepaald door korte termijn kost de strijd tegen de enkele grote spelers. (De Tijd - BB - 8/10/2009) klimaatverandering 7 miljard euro per jaar, op termijn 100 miljard euro per jaar. Anderzijds zijn de overheden niet zinnens de banken een tweede keer te redden. Er moeten maatregelen komen om een herhaling van de crisis te voorkomen, zoals Ondanks het snelle herstel van de Amerikaanse hogere kapitaalvereisten, reserves om toekomstige banksector blijft de kredietverstrekking aan kleine problemen zelf te financieren en depositogaranties. bedrijven achteruitgaan. President Obama is het Dat tweede luik is al grotendeels opgestart. gedrentel van de bankiers beu. Hij sommeert ze Brown, Sarkozy en Leterme verklaren zich meer inspanningen te leveren om de economische voorstander van de Tobin-taks. Gordon Brown stelt activiteit weer aan te vuren. Op 14 december wel dat de Tobin-taks er enkel komt als alle werden twaalf bankiers naar het Witte Huis financiële centra meedoen. De Verenigde Staten ontboden. Het was de tweede ontmoeting in 2009. h e b b e n a l h e r h a a l d e l i j k v e r k l a a r d n i e t Deze terugroeping toont aan dat nog maar weinig geïnteresseerd te zijn. (De Tijd - DDW/KVH - vooruitgang is geboekt. Tegelijkertijd blijven de 12/12/2009) grote banken zich verzetten tegen de voorgenomen hervormingen voor de financiële sector. (De Tijd - JV - 15/12/2009)
Zullen banken betalen?
Amerikaanse hervormingen
Consolidatiegolf
In bankenland staat een nieuwe consolidatiegolf voor de deur. Door de crisis besluiten banken - of
Klimaatverandering
Klimaattop van Kopenhagen (1)
Klimatoloog Jean-Pascal Van Ypersele beseft dat een temperatuurstijging met 2°C wellicht al te hoog is. Afstappen van fossiele brandstoffen impliceert een complete transformatie van onze energiesystemen, stelt Björn Lomberg. Om de temperatuurstijging tot 2°C beperkt te houden is tot 2030 een extra investering van 10.500 miljard dollar nodig stelt het Internationaal Energieagentschap. EU-experts berekenden dat om de opwarming van de aarde te beperken tot minder dan 2°C er een reductie van 25 tot 40 % van de uitstoot in de industrielanden nodig is. De Indische premier verklaarde ten aanzien van de rijke landen dat gelijk welke overeenkomst niet mag tornen aan de ontwikkeling van groei- of ontwikkelingslanden. Om een globaal akkoord te bereiken, moeten we de ontwikkelingslanden aan
boord krijgen en dat kan alleen met financiële steun, zegt Barroso. Karel De Gucht zegt dat de crisis als resultaat van de klimaatverandering veel grotere gevolgen zal hebben dan de financiële crisis, en die gevolgen zijn nu al voelbaar. (oktober 2009)
Maar vijf jaar de tijd Ook WWF voert de druk op. Het publiceerde op 19 oktober een rapport waaruit moet blijken dat de wereld nog maar vijf jaar de tijd heeft om een industriële revolutie te starten die de koolstofuitstoot van de economie laat dalen. Daarna zal het bijna onmogelijk worden om een op hol geslagen klimaatverandering te vermijden. ʻMaar het goede nieuws is dat vijf jaar tijd genoeg isʼ, aldus de analyse in Climate Solutions 2. Volgens het rapport is 2014 een cruciale deadline
waartegen duurzame industrieën op volle snelheid moeten draaien. Daarna wordt het bijna onmogelijk om de wereldwijde opwarming lager dan 2°C te houden. (De Standaard 230/10/2009)
Klimaattop van Kopenhagen (2) Het zal uiteindelijk de burger zijn die de inspanningen voor het milieu moet betalen, waarschuwt premier Yves Leterme. Ik hoor een heel luide roep vanuit de publieke opinie om meer Belgische en Europese inspanningen tegen klimaatopwarming, maar beseft de burger wel dat die maatregelen geld kosten? Landbouw en industrie hebben al grote inspanningen gedaan, de transportsector en de gezinnen minder. Hier zal dus een inspanning moeten worden geleverd. We zullen het huidige draagvlak voor milieuinspanningen goed kunnen gebruiken, besluit hij. (12/12/2009)
Klimaattop van Kopenhagen (3) Rajendra Pachauri, het hoofd van het VN-panel van klimaatexperts ging bij de aanvang van de klimaattop in Kopenhagen in tegen aantijgingen dat klimaatwetenschappers zouden samenspannen om de menselijke invloed op de klimaatverandering te overdrijven. (7/12/2009)
Klimaattop van Kopenhagen (4) Wie betaalt de klimaatfactuur van de arme en groeilanden? Dat wordt een van de belangrijkste vragen op de klimaattop. De Europese leiders formuleerden een gezamenlijk Europees standpunt: ze zullen de komende drie jaar jaarlijks 2,4 miljard euro beschikbaar stellen om de ontwikkelingslanden te helpen de gevolgen van de klimaatverandering op te vangen tot 2013, wanneer de opvolger van het huidige Kyotoprotocol van kracht moet worden. De verdeling van deze last belooft een geëmotioneerd gesprek te worden tussen West en Oost in de EU. Het merendeel van de Europese bijdrage zal geen nieuw geld zijn, maar een compilatie van bestaande bedragen. In het geld voor ontwikkelingssamenwerking zit nu al geld voor klimaatverandering. Op middellange termijn, tot 2020, stelde Europa voor een ʻfaireʼ bijdrage te leveren aan een globaal bedrag van 100 miljard euro steun voor de arme landen. (12/12/2009)
procent te gaan, indien de andere industrielanden gelijkaardige inspanningen zouden doen. De andere industrielanden (VS, China en India) willen zich daartoe niet verbinden. De groeilanden en arme landen beschuldigen Europa er expliciet van onvoldoende ambitie te tonen. (10/12/2009)
Klimaattop van Kopenhagen (6) George Soros stelde in Kopenhagen voor een kapitaalfonds voor de arme landen op te richten uit de reserves van het IMF. Dat geld slaapt volgens hem op de reserverekeningen van het IMF. Hij stelt voor tot 100 miljard dollar aan speciale trekkingsrechten in een klimaatfonds te steken. De Amerikaanse onderhandelaar in Kopenhagen verklaarde dat er geen sprake kan zijn van compensatie of schuldbetalingen. Een klimaatfonds is zeker niet in de eerste plaats voor groeilanden als China bestemd, maar vooral voor de armste en meest kwetsbare landen. (11/12/2009) Obama beloofde dat de VS hun deel zullen betalen in de financiering van de strijd tegen klimaatverandering in de armste landen. Hij kwam niet met concrete cijfers. Na zijn toespraak was meteen duidelijk dat de kansen op een ambitieus akkoord onbestaand waren geworden. (18/12/2009)
Klimaattop van Kopenhagen (7) Kopenhagen is mislukt. Het Internationaal Energieagentschap waarschuwde dat de mislukking van Kopenhagen de wereldeconomie jaarlijks 500 miljard dollar zal kosten, uitgaande van de doelstelling de temperatuur niet meer dan 2°C te laten stijgen. De Internationale organisatie voor migratie voorspelt dat er over 40 jaar 1 miljard klimaatvluchtelingen zullen zijn. Onze koolstofverslaving blijft ongemoeid. (18/12/2009)
Klimaattop van Kopenhagen (8)
Kopenhagen heeft een onvolmaakt klimaatakkoord opgeleverd. De verwachtingen waren niettemin zeer hoog. Er werd geen volmaakt verdrag verwacht, wel een kader, met verbintenissen en realistische streefdata, die wettelijk bindend zijn en die de temperatuurstijging beperkt tot 2°C. Er komen nog opvolgconferenties, waarvan de eerste in Mexico stad. Blijven megaconferenties de beste manier om vooruitgang te boeken? Of zijn bijeenkomsten in beperkte groepen de betere ) aanpak? Is de G20 hiertoe geschikt? De EU beloofde een vermindering van de uitstoot (18/12/2009) met 20 procent tegen 2020. Ze was bereid tot 30
Klimaattop van Kopenhagen (5
Klimaattop van Kopenhagen (9)
heffing invoert op producten uit landen die het niet zo nauw nemen met de klimaatregels. De roep Wat werd dan toch bereikt? Afspraken over 100 om zoʼn strafheffing zal zeker luider worden in miljard dollar klimaatsteun aan Europa. (18/12/2009) ontwikkelingslanden tegen 2020 en over mechanismen om dat te financieren. De tweegradengrens. Alle deelnemers zullen hun klimaatengagementen oplijsten en communiceren Met het Verdrag van Lissabon kan de EU zich over de toestand van hun uitstootreducties. Er is meer bezighouden met de promotie van het ruimte voor internationale analyse van de data. welzijn van de bevolking. Aanvankelijk beperkte Geen akkoord over de vermindering in de uitstoot de bevoegdheid van de Unie zich tot de veiligheid van broeikasgassen, geen mechanismen om op de werkvloer. Heden is de belangstelling bosbehoud en -bescherming te financieren, geen uitgebreid tot welzijn, gezondheidsongelijkheid, verbintenissen om ook in lucht- en scheepvaart p a t i ë n t e n r e c h t e n , p a n d e m i e ë n , b e t e r e het energieverbruik en de uitstoot aan banden te eetgewoonten, meer sporten en het ontwennen leggen. Eind 2010 vervalt als tijdslimiet om een van roken. De laatste jaren poneert de Europese akkoord te bereiken. (18/12/2009) Commissie dat volksgezondheid goed is voor de economie. Het is een stuk geworden van de groei en jobcreatie. Gezondheid is uiteraard niet de enige sociale indicator, zegt Robert Madelin, Het zeer beperkte resultaat van Kopenhagen stelt directeur-generaal van het departement de EU voor een dilemma. De EU had de 3 x 20 Gezondheid en Consumenten. Ook onderwijs en aangeboden In Kopenhagen. Nu die doelstelling sociaal kapitaal zijn belangrijk omdat ze bijdragen niet is gehaald in Kopenhagen stellen sommigen tot een levende kennismaatschappij. Madelin ziet zich de vraag of de EU niet zelfstandig moet gaan de rol van de EU beperkt tot agendabepaling, voor 3 x 30. Polen, Italië en Vlaanderen hebben eerder dan uitvoering. Er is ook het onderscheid hierover al hard aan de rem getrokken. Als reden tussen ʻharde maatregelenʼ (via regelgeving) en geven ze aan dat een eerlijk speelveld moet ʻzachte maatregelen (zoals het delen van bestworden behouden in de wereld. Europa bekijkt al practice en vrijwillige acties die in aantal zullen nieuwe initiatieven, gaande van een CO2-taks toenemen) o v e r e e n k o o l s t o f h e f fi n g t o t v e r l a a g d e (European Voice - 10/10/2009) invoertarieven voor groene producten. De Franse president Sarkozy wil dat Europa een
Gezondheid gelijk aan welvaart
Klimaattop van Kopenhagen (10)
Interne markt
Groei en ontwikkeling (1)
België moet dringend af van de stand-stillʼ. Als er niets gebeurt, dreigt een groot deel van de arbeidsmarktpotentieel te verdwijnen (en nooit meer terug te komen) en het potentiële groeitempo te vertragen. Dat is de stelling van Caroline Ven, kabinetschef van Yves Leterme en Niko Gobbin van de studiedienst van de CD&V. Voor beleidsmakers is er nood aan een totaalkader en langetermijnperspectief om keuzes te kunnen maken. Zonder hervormingen dreigen we datgene wat we verloren hebben nooit meer in te halen en een deel van onze welvaart te verliezen. (De Tijd - 16/12/2009)
Ingeloste beloften? De ontwikkeling van de interne markt heeft de laatste jaren ten minste stilgestaan. Als redenen
worden gegeven: de bank- en economische crisis, maar ook een ongunstig klimaat voor de verdere ontwikkeling van de interne markt. In een brief van Barroso aan Mario Monti (ex commissaris) erkent Barroso dat er groeiende twijfel groeit over de voordelen van de interne markt. De centrale gedachte van zijn betoog luidt: de interne markt heeft nog niet de baat gebracht voor de Europese economie die ervan verwacht kan worden, en meer in het bijzonder voor de consument. De interne markt bestaat veel te weinig, niettegenstaande de euro. Europa is nog teveel een lappendeken van nationale of regionale markten. Van Monti wordt niet verwacht, hoewel hij de interne markt zeer goed kent, dat hij een magische formule uit de hoed zal toveren. (European Voice - Comment - 22/10/2009)
Estland in eurozone?
operatoren te dwingen tot een scheiding van hun netwerk en hun commerciële diensten. Ook het radiospectrum wordt meer op Europees niveau beheerd. Dat moet de overgang van analoge naar digitale televisie in 2012 vlotter doen verlopen. (De Tijd - 25/11/2009)
Estland is goed op weg om tegen 2011 de euro in te voeren. Dat verklaarde Joaquin Almunia, Europees commissaris voor Economische Zaken, in het Europees Parlement. De indicatoren en de vervulling van de Maastrichtcriteria geven aan dat dit haalbaar is, zei Almunia. De eurozone telt momenteel 16 lidstaten, waaronder twee uit OostEuropa (Slovenië en Slowakije). (De Tijd - Eind maart 2010 moet er een politieke doorbraak 17/45/5009) zijn in de Doharonde over de verdere afbouw van protectionisme. Of de deadline zal gehaald worden durft niemand te voorspellen. Recente onderhandelingen hebben echter geen doordraak Als alle Europese lidstaten de gekend. Intussen is er wel een akkoord om de handelsbelemmeringen en de administratieve Zuid-Zuidhandel te bevorderen tussen lasten voor dienstverlenende bedrijven ontwikkelingslanden en groeilanden (waaronder w e gw er k en , z al dat het Belgisch b r u to Brazilië, Argentinië, India en de twee Koreaʼs. binnenlands product met een 0,5 tot 1 procent Binnen een jaar zullen voor minstens 70 procent doen toenemen. De werkgelegenheid zal met van het totale aantal industriële goederen de 6000 tot 9000 arbeidsplaatsen stijgen. Dat invoertarieven met minstens 20 procent dalen. voorspellen de Nationale Bank en het Hierdoor zou de Zuid-Zuidhandel met minstens 8 Planbureau. Vooral bouwbedrijven en miljard dollar per jaar stijgen. (3/12/2009) bedrijfsadviseurs zullen meer kunnen exporteren. In de distributiesector zal de concurrentie toenemen. België heeft grote achterstand in wetgevend werk. De Europese dienstenrichtlijn De EU en Zuid-Korea initialiseerden een kan extra groei brengen maar de regeringen zijn vrijhandelsakkoord dat als een van de meest niet klaar. Op federaal en Vlaams niveau wordt verregaande ooit wordt omschreven. Bedrijven gezegd dat ook andere lidstaten wel vertraging uit beide regioʼs kunnen voortaan taksvrij en zullen hebben. (De Tijd - 16/12/2009) quotavrij exporteren. 2,7 miljard euro aan invoerheffingen worden wederzijds geschrapt. Het conflict over de fiscale behandeling van ZuidKoreaanse auto-onderdelen is beslecht met een Vanaf november 2012 moeten autobanden, die compromis. Er is een vrijwaringsclausule: worden verkocht in de Europese Unie, worden Europa mag het akkoord gedurende vier jaar voorzien van een duidelijke etikettering. De schorsen voor een bepaald product, als blijkt dat banden worden naargelang hun energiede import van dat product buitensporig stijgt. efficiëntie opgedeeld in zeven groepen, van A tot (8/10/2009) G. Ook komen er aanduidingen over de hoeveelheid geluid en over de grip op een nat wegdek. (26/11/2009)
Nieuwe deadline Doharonde
Omzetting dienstenrichtlijn
Nieuwe vrijhandelszone
Energienormen autobanden
Europa waakt
Moderne telecomregels De Europese instellingen zijn klaar met hun nieuwe telecomregels. Tegen midden 2011 kunnen ze van kracht worden. Het is onder meer de bedoeling de consument meer rechten te geven. Zo wordt het mogelijk in één dag van operator te veranderen, met behoud van je gsmnummer. Om de eerlijke concurrentie te bevorderen krijgen de nationale telecomregulatoren meer onafhankelijkheid en komt er een Europese koepel voor de regulatoren. De Europese Commissie krijgt meer macht om concurrentieproblemen op te lossen. Lidstaten krijgen de mogelijkheid om de grote
De Europese Commissie zal ook de komende drie jaar de invoer van staalproducten in de EU nauwgezet opvolgen. Europa gaat ervan uit dat de sector dan met een overcapaciteit van 500 miljoen ton zal kampen, voor de helft in Azië. Daarom willen de 27 lidstaten klaar staan om meteen maatregelen te kunnen treffen als er problemen opduiken. 18/12/2009)
Industrie heeft nog toekomst Voor professor Kasra Ferdows, gastdocent aan de Vlerick Leuven Gent Management School, heeft industriële productie in West-Europa en de VS nog toekomst. De perceptie dat de industrie
met rasse schreden verdwijnt klopt niet met de werkelijkheid. Wat klopt is dat het aantal banen in de industrie fors afgenomen is. China is wel komen aanzetten als de fabriek van de wereld, maar de output is in veel geïndustrialiseerde landen niet zo sterk gedaald. Het is afwachten in hoeverre de sterkere daling van de investeringen in geïndustrialiseerde landen louter een crisisfenomeen zal blijken, of een definitieve kentering. Van elke euro besteedt een fabriek gemiddeld 70 cent in allerlei aankopen en 30 cent in arbeid. Voor het product bij de klant geraakt komt daar nog drie euro bij. Enkel in de laatste component is er nog ruimte om te besparen, niet meer in de eerste. Er zijn nog kansen voor productie die dicht bij de markt blijft, besluit prof. Ferdows. (De Tijd - ER - 29/10/2009)
Sociaal Europa John Monks, secretaris-generaal van de European Trade Union Confederation, stelt dat het Verdrag van Lissabon niet alles bracht wat de ETUC wenste, het had zelfs veel meer kunnen doen om het sociaal Europa te versterken. Toch betekent de combinatie van het Charter van de Grondrechten, de verbintenis voor volledige tewerkstelling, de sociale markteconomie en de openbare dienst een stap vooruit. Het Verdrag van Lissabon bevordert de Europese solidariteit. De ETUC zal verder haar sociaal vooruitgangsprotocol blijven verdedigen. (E-Sharp -09/2009)
Justitie en Binnenlandse Zaken
Programma roterend voorzitterschap
cijferes leeft de grootste groep vreemdelingen in Duitsland (7,3 miljoen). België telt er 971.000. Van de 30,8 miljoen is 11,3 afkomstig van een andere lidstaat, 6 miljoen komt uit een ander Europees land, 4,7 miljoen uit Afrika, 3,7 miljoen uit Azië en 3,2 miljoen uit Amerika. De grootste groepen vreemdelingen in de EU-27 zijn Turken (2,4 miljoen) en Marokkanen (1,73 miljoen). (16/12/2009)
De Spaanse, Belgische en Hongaarse ministers van Justitie hebben hun takenlijstje voor de komende 18 maanden opgesteld. De drie landen nemen achtereenvolgens het EU-roterend voorzitterschap waar en werkten daartoe een gezamenlijk programma uit. Het Verdrag van Lissabon laat een soepeler Europees beleid toe inzake Justitie en Binnenlandse Zaken. De EUlidstaten keurden met het Stockholm-programma een kader goed voor wat ze de komende vijf jaar In de EU verkregen in 2009 76.300 mensen asiel. Meer dan twintig procent van hen kwam uit Irak. voor asiel en justitie willen doen. (1/12/2009) Dat blijkt uit cijfers van Eurostat. De 27 lidstaten namen in 2008 281.000 asielbeslissingen. (11/12/2009) De Europese Commissie overweegt 11 voorstellen voor regelgeving te vervangen door nieuwe teksten. Zodoende kan het Europees Parlement De Europese Commissie wenst de asielprocedure zijn nieuwe bevoegdheden uitoefenen in doelmatiger en rechtvaardiger te maken. De toepassing van het Verdrag van Lissabon. De Spaanse roterende voorzitter roept tot een voorstellen gaan over strafrecht en samenwerking gemeenschappelijk repatriëring van illegalen. De met het oog op de uitvoering van rechtspraak. Commissie aanvaarde een voorstel van reglement Hier kon het Europees Parlement vroeger enkel om grensoverschrijdende erfenisafhandelingen te een advies geven, maar kon de teksten niet vergemakkelijken. Bovendien wil Spanje een wijzigen. (15/11/2009) gemakkelijker procedure voor het scheiden van partners uit verschillende lidstaten, België wil het vennootschapsrecht aanpakken en Hongarije wil (oktober Op 1 januari 2008 leefden in de 27 lidstaten van de iets doen aan de verkeersveiligheid. EU 30,8 miljoen mensen van buitenlandse origine, 2009) of 6,2 procent op een totaal van bijna 500 miljoen. Voor België is het cijfer 9,1 procent. In absolute
Asiel in Europa
Herschrijven regelgeving
Intenties
Bevolkingssamenstelling