Inhoud 3
Sociaal beleid? Het gezinsbudget daalde, maar business as usual voor euromiljonairs
8
Groen beleid? Fiscaal voordeel energiebesparing voor gezinnen afgeschaft, maar winsten GDF Suez/Electrabel gebetonneerd
10 Relance? KMO’s overgelaten aan hun lot, multinationals krijgen voorkeursbehandeling 13 Bankensector: Belastingbetaler staat garant, maar weer business as usual voor grootbanken 15 Treinreizigers in de kou, maar politieke vriendjes benoemd 17 Justitie: jongeren geplaagd door GASboetes, maar financiële groepen kunnen hun miljoenenproces afkopen 18 Buitenland: Besparingen op ontwikkelingssamenwerking, maar plannen voor peperdure gevechtsvliegtuigen
1. Sociaal beleid? Het gezinsbudget daalde, maar business as usual voor euromiljonairs 1.1. Jongeren moeten langer wachten op uitkering en dreigen ze sneller te verliezen De Regering Di Rupo besliste om de schoolverlaters 3 extra maanden te doen wachten op een uitkering. De gevolgen daarvan zijn nu al merkbaar: steeds meer jongeren moeten bij het OCMW aankloppen omdat ze de periode tussen de 9de en 12de maand niet kunnen overbruggen. Uit ramingen van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) blijkt bovendien dat het aantal personen dat begin 2015 niet langer vergoedbaar is, ongeveer 27.300 zou bedragen voor gans het land1. Anderen spreken van een onderschatting. Vroeger was de wachtuitkering immers onbeperkt in de tijd, maar de hervorming van deze uitkering tot een ‘inschakelingsuitkering’ door Minister van Werk Monica De Coninck (sp.a) heeft als gevolg dat jongeren die geen of onvoldoende werkervaring voorleggen na drie jaar geschrapt worden. De maatregel ging in begin 2012 en zal dus begin 2015 een weerslag hebben. De jongeren hebben overigens meer en meer moeite om een job te vinden. De jeugdwerkloosheid stijgt zorgwekkend. De voorbije vijf jaar kwamen er 15.000 jonge werklozen bij in Vlaanderen. Het aantal jongeren dat werkt noch studeert steeg van 7,5% in 2010 naar 10,8% in 2013.2
1.2. Steeds meer werklozen, maar dalende werkloosheidsuitkeringen Uit de cijfers van de VDAB3 blijkt dat de werkloosheid hoog blijft en zelfs stijgt. Vlaanderen telde 236.168 werkzoekenden eind februari.
Werkloosheid maand leeftijdsgroep 18-24 jaar – cijfers en grafiek VDAB.
1 www.rva.be/D_new/Press/Mededelingen/2014_02_06/NL.pdf 2
Halfjaarlijkse Arbeidsmarktbalans VDAB.
3 www.vdab.be/trends/berichten/Werkloosheidsbericht_februari_2014.pdf
3
De werkloosheidsgraad zal bovendien blijven stijgen in 2014 volgens het Rekenhof. Ook de gouverneur van de Nationale Bank verwacht dat de werkloosheidsgraad blijft stijgen, tot 9,1% van de actieve bevolking in 2014, «het hoogste niveau sinds 1998» 4. De laagste uitkeringen bleven deze legislatuur overigens onder de Europese armoededrempel. De werkloosheidsuitkering van een alleenstaande zit elke maand 47 euro onder de armoededrempel van 1000 euro5. In plaats van deze mensen uit de armoede te halen, duwde de regering hen er nog wat dieper in door de vermindering van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd (degressiviteit) te verscherpen. Hierdoor worden vooral langdurig werklozen bijkomend in armoede geduwd.
1.3. Uitholling index voor werkenden en gepensioneerden De werkenden en gepensioneerden zien op hun bankrekening de gevolgen van de regeringsingrepen op de index en de loonstop in 2013 en 2014. De Belg loopt in 2014 2% loonsindexering of pensioensverhoging mis door de manipulaties van de indexberekening. In een vereenvoudigde berekening leert dit dat een gemiddeld gezin met een gemiddeld gezamenlijk loon van 50.000 euro per jaar, hierdoor 1000 euro brutoloonindexering misliep in 2014 (zonder rekening te houden met de afrekening van de personenbelasting). Het afgelopen jaar hebben methodologische ingrepen van Di Rupo I de index immers kunstmatig laag gehouden. De laatste indexering gebeurde in september 2012. In de afgelopen 18 maanden werd geen index van de lonen doorgevoerd. Sindsdien zijn de prijzen blijven stijgen maar wordt dit niet meer correct weerspiegeld door de index. Door de ingrepen stegen de prijzen 0.5 tot 1% meer dan de index. De index werd het afgelopen jaar door de regering kunstmatig gemanipuleerd met als enige doel om de lonen minder te laten stijgen. Wanneer de prijsstijgingen correcter waren doorgerekend zou de index ongeveer in januari 2014 de spilindex van 122,01 overschreden hebben. Waardoor de lonen en pensioenen met 2% zouden aangepast worden aan de toenemende levenskost. Groen stelt drie manipulaties vast die ertoe leidden dat de index de facto werd uitgehold door de Regering Di Rupo I. Daardoor onderwaardeert de index de stijgende levenskost, en moeten Belgen 12 maanden langer wachten op de volgende aanpassing van hun loon of uitkering: begin 2015 in plaats van begin 2014.
1.3.1. Eerste ingreep: energieprijzen Impact van het toepassen van de methode op huisbrandolie: +0.056 Impact van het niet toepassen van de methode op gas en elektriciteit: -0.18 (eigen berekening) Om schommelingen op de energiemarkt beter op te vangen werd beslist om over te stappen op de gemiddelde prijs berekend op een jaar. Zo wordt vermeden dat de index ontploft als energie in de winter duurder wordt, en weer implodeert als de prijs in de zomer zakt. Een gemiddelde prijs over het jaar vlakt dergelijke seizoenseffecten uit. De regering plande deze nieuwe berekening toe te passen op de prijzen voor huisbrandolie, gas en elektriciteit. Voor huisbrandolie werd deze methode toegepast in 2013. Maar voor gas en elektriciteit werd deze aanpassing op de lange baan geschoven.
4
4
Trends, Luc Coene (NBB) tempert optimisme, 6 december 2013
5
Cijfers september 2013
6 statbel.fgov.be/nl/binaries/CPI%20201301%20persbericht%20NL_tcm325-211051.pdf
1.3.2. Tweede ingreep: de solden Impact van de methode: -0.24 indexpunten7 De integratie van de solden in de index is een tweede treffend voorbeeld. Er werd beslist om vanaf 2013 de soldenprijs van een aantal producten op te nemen in de index. Dat is op zich zeker verdedigbaar, want de meeste consumenten kopen heel wat producten in de solden. Het probleem is evenwel dat enkel de soldenprijzen van 2013 in de indexberekening werden opgenomen, niet deze van 2012. De regering vergelijkt dus de soldenprijs van januari 2013 met de gewone standaardprijs van januari 2012. Daardoor creëert ze een kunstmatige indexdaling en dus een indexsprong. Het gevolg is een effectieve daling van de koopkracht.
1.3.3. Derde ingreep: Telecom Impact van de methode: -0.20 (bron: VBO) tot -0.62 (bron: Agoria)8 De telecommarkt van 2014 is niet meer dezelfde als die in 2004. Op de markt van vandaag kopen consumenten minder afzonderlijke abonnementen voor telefonie, internet en televisie, en meer ‘packs’ die de prijs in globo goedkoper maken. De nieuwe index houdt hier rekening mee, wat een verdedigbare zaak is. Wel wordt de aanpassing, die in realiteit over een periode van een aantal jaar gebeurde, nu geconcentreerd op één maand in de berekening. Hierdoor krijgt de index opnieuw een neerwaartse duw, en opnieuw zorgt die schok voor een daling van de koopkracht van mensen. Maatregel Impact van de spreiding van de kosten van huisbrandolie9 Impact van de niet-spreiding van gas en elektriciteit10 Impact van de vergelijking van solden met standaardprijzen11 Impact van het niet-spreiden van telecompacks over de tijd12 Totaal
Impact op de index +0.05 -0.18 -0.24 -0.20 à 0.62 -0.53 à -0.99
Ook de BTW-verlaging op elektriciteit had tot doel dat de lonen en de uitkeringen minder snel zouden stijgen. “De vermindering van de BTW op elektriciteit om de loonkosten te drukken”, verklaarde de premier in de plenaire vergadering in de Kamer13. Ook SP.A-voorzitter Tobback zei dat het een “effect op de stijging van de loonkost” zou hebben14. “De BTW verlaging is een indexsprong,” glunderde Open VLD-voorzitster Rutten in Villa Politica. De bedoeling van de BTW-verlaging was dus niet om de energiefactuur van de gezinnen te verlichten. Het Internationaal Muntfonds bevestigde trouwens in haar recent rapport dat de aanpassingen aan de index tot lagere lonen leidde. Het IMF stelde ook dat de middelen die door de BTW-verlaging uitgespaard werden beter waren gebruikt voor een lastenverlaging. Minister van Economie Johan 7 statbel.fgov.be/nl/binaries/CPI%20201301%20persbericht%20NL_tcm325-211051.pdf 8 vbo-feb.be/Nieuwsbrieven/IMPACT-2013/Impact-Newsletter-02-10-2013/?id=1638 www.tijd.be/opinie/analyse/Foute_telecomprijs_in_index_kost_overheid_en_bedrijven_1_6_miljard_euro.9384062-2336.art 9 statbel.fgov.be/nl/binaries/CPI%20201301%20persbericht%20NL_tcm325-211051.pdf 10 Voor de simulatie van de impact van het spreiden van de prijzen van de getuigen gas en elektriciteit hebben we op een eenvoudige manier de gezondheidsindex opnieuw berekend. We hebben bij deze nieuwe berekening niets anders gedaan dat de maandprijzen van de getuigen van gas en elektriciteit te vervangen door de gemiddelde prijs van deze getuigen tijdens de 12 meest recente maanden. Sommeren van alle gewogen getuigen levert op een eenvoudige manier de fictieve gezondheidsindex op in het geval ook de prijs van gas en elektriciteit was gewogen. Bronnen: FOD Economie, VBO, Agoria, eigen berekeningen. 11 statbel.fgov.be/nl/binaries/CPI%20201301%20persbericht%20NL_tcm325-211051.pdf 12 vbo-feb.be/Nieuwsbrieven/IMPACT-2013/Impact-Newsletter-02-10-2013/?id=1638 www.agoria.be/nl/Foute-telecomprijs-in-index-kost-overheid-en-bedrijven-1-miljard-euro-158388?vWebsessionID=340286&vU serID=999999 13 Plenumvergadering van 10 oktober 2013. www.lachambre.be/doc/PCRI/html/53/ip160x.html 14 op 8 oktober
5
Vande Lanotte (sp.a) had de mensen beloofd niet aan de index te raken15, maar in de feiten heeft de Regering Di Rupo I het wel gedaan.
122,5 122,0 121,5 121,0 120,5 120,0 119,5
Officiële gezondheidsindex Effect door solden met standaardprijzen te vergelijken Vorige spilindex
20 15 01 /
20 14 07 /
20 14 01 /
20 13 07 /
20 13 01 /
20 12 07 /
01 /
20 12
119,0
Effect door gas en elektriciteit niet te spreiden Effect door telecompacks niet spreiden over de tijd Volgende spilindex
Raming door Groen van de impact van de verschillende ingrepen in 2013 bij de berekening van de indexkorf.
1.4. Groei van de groep mensen die het financieel moeilijk hebben Het is dan ook niet verwonderlijk dat de armoedecijfers blijven stijgen in ons land. De laatste cijfers spreken van ruim 15,3% van de bevolking (tegenover 14,7% in 2008), wat slechter is dan Nederland en Frankrijk. Niet minder dan 424 000 kinderen leven in ons land onder de armoedegrens. Bijna 1 op 4 kinderen leeft onder de armoedegrens in Wallonië, 1 op 10 in Vlaanderen en 4 op 10 in Brussel16. Deze dramatische cijfers zijn een schande, die nooit een prioriteit was voor deze regering. De Regering Di Rupo I is dus dramatisch gefaald in de doelstelling uit haar regeerakkoord om 380.000 mensen uit de armoede te helpen tegen 202017. De Staatssecretaris voor Armoedebestrijding Maggie De Block
15 website sp.a, “Koopkracht is verzekerd”, dinsdag 20 november 2012 16 www.armoedebestrijding.be/cijfers_aantal_armen.htm
6
17 Regeerakkoord 1 december 2011, p. 156: « Conform de EU2020-strategie en het Nationaal hervormingsplan zal de regering voorts passende maatregelen nemen om de doelstelling inzake armoedebestrijding te halen en tegen 2020 380.000 mensen uit de armoede te halen. »
(Open VLD) beperkte zich in dit domein helaas tot enkele symbolische acties (witte doek aan het raam, handboek naar scholen gestuurd, een medische consultatie in een zorgcentrum, enzovoort).
1.5. Business as usual voor euromiljonairs In plaats van eindelijk een billijke bijdrage te vragen van de euromiljonairs besloot de regering met CD&V, Open VLD en sp.a om het grootste deel van de rekening door te schuiven naar gepensioneerden, zelfstandigen, ondernemers en gewone gezinnen. Kasbons, termijnrekeningen, staatsbonnen, beperkte dividenden uit vennootschappen, etc. zijn vermogensbestanddelen van heel wat gewone burgers zoals gepensioneerden die door een zuinig leven veel gespaard hebben, maar ook zelfstandigen en bedrijfsleiders van KMO’s. Deze mensen werden getroffen door de sterk verhoogde tarieven van de roerende voorheffing: van 15% naar 25% is een tariefstijging met maar liefst 67%. Voor de grote vissen, de heel grote vermogens van miljoenen euro, lieten CD&V, Open VLD en sp.a echter heel wat vluchtwegen over die niet bereikbaar zijn voor gewone burgers. De ‘inkomsten begrepen in de rente’, de zogenaamde renteniersplannen, bleven bijvoorbeeld hun roerende voorheffing van 15% behouden. Grote euromiljoenen-fraudeurs konden bovendien hun proces afkopen voor een fractie van het gefraudeerde bedrag (zie ook 6.2). Niet alleen bleef het strafblad wit van namen als de Croÿ, Bois Sauvage en Omega Diamonds maar tevens werd ook hun zwart geld wit gewassen met boetes van soms nauwelijks 10%. Dat terwijl de roerende voorheffing werd opgedreven tot 25%. Deze regering hief na zware druk van Europa slechts op een zeer minimalistische wijze delen van het bankgeheim op. De Regering Di Rupo slaagde er niet in om werk te maken van een vermogenskadaster, nochtans een cruciaal element voor wie een rechtvaardige vermogensfiscaliteit wil ontwikkelen en een krachtig instrument in de strijd tegen grote fraude.
7
Wat Groen zou gedaan hebben • De uitkeringen optrekken boven de armoedegrens. Groen heeft daartoe een wetsvoorstel ingediend in 200718. • Ons belastingstelsel grondig hervormen volgens drie krachtlijnen: verschuiving, vereenvoudiging en ‘verwitting’. Met deze drie bewegingen willen we de rechtvaardigheid, rechtszekerheid en doelmatigheid van ons belastingstelsel gevoelig verhogen. De meest fundamentele verandering die we bepleiten is de fiscale verschuiving, waarbij we de lasten op arbeid stevig en gericht verlagen, door ze te verschuiven richting vermogensfiscaliteit en milieuvervuiling. Daardoor wordt arbeid een stuk goedkoper zonder dat werknemers aan koopkracht inboeten. De lagere lasten op arbeid zwengelen de competitiviteit van onze economie aan en creëren heel wat nieuwe jobs. • De loonlasten laten dalen, niet de lonen. Groen verzette zich tegen de manipulaties aan de index en vroeg om de weging van de indexkorf aan te passen aan het reële uitgavenpatroon, met meer aandacht voor de woonkosten die nu ondervertegenwoordigd zijn in die korf. • Tandemplan waarbij oudere werknemers geleidelijk kunnen afbouwen terwijl ze een jongere werknemer begeleiden bij zijn/haar eerste werkervaring19.
8
18 Wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op maatschappelijke integratie, teneinde het leefloon op te trekken tot boven de armoedegrens en het aan de samenwonenden toegekende bedrag af te stemmen op het aan de alleenstaanden toegekende bedrag. 52K0051. 19 Wetsvoorstel tot instelling van een “Tandemplan voor de Werkgelegenheid”. 53K2845
2. Groen beleid? Fiscaal voordeel energiebesparing voor gezinnen afgeschaft, maar winsten GDF Suez/ Electrabel gebetonneerd 2.1. Fiscale aftrek isolatie en energiebesparende investeringen afgeschaft De afschaffing van 300 miljoen euro aan fiscale aftrek voor energiebesparende maatregelen20 was één van de eerste besparingsmaatregelen van de regering van CD&V, Open VLD en sp.a. Deze foute besparingsmaatregel was een streep door de rekening van vele gezinnen. Bovendien bracht deze een klap toe aan de economische activiteit van KMO’s in de bouwsector. In de eerste vier maanden van 2012 werden 48% minder renovatiekredieten verstrekt ten opzichte van 2011. Het afschaffen van de fiscale aftrek was een achteruitgang in de strijd tegen de CO2-uitstoot en de klimaatverandering.
2.2. Kerncentrale Tihange I verlengd met 10 jaar Met de stemming van de verlenging van de stokoude kernreactor Tihange I, betonneerden CD&V, Open VLD en SP.A het energiebeleid ten voordele van de Franse energiereus GDF Suez/Electrabel. Tien jaar langer Tihange I openhouden, betekent tien jaar langer winsten voor GDF en ook tien jaar meer kernafval. De problemen met kernafval blijven zich trouwens opstapelen, zo bleek onlangs nog. Het federaal agentschap voor nucleaire veiligheid beschouwt uiteindelijk alle 9.000 vaten met nucleair afval die in Doel werden verwerkt als “verdacht”.
2.3. Energiebeleid volgende regeerperiodes op maat van GDF Suez Dat het energiebeleid van de klassieke tripartite helemaal op maat van de Franse energiereus GDF Suez is geschreven, werd vorige week opnieuw pijnlijk duidelijk. Er is de verdenking van belastingontwijking voor een bedrag van 500 miljoen euro, ten nadele van de gezinnen en de lokale overheden. Er is de stilgehouden terugbetaling door de fiscus van 285 miljoen euro aan GDF Suez. Ondanks deze feiten zette de Premier Di Rupo zijn handtekening onder het contract met de Franse energiereus. De conventie garandeert de winsten voor GDF Suez, ongeacht de energieprijs. Het is een exclusief contract met de staat, dat door volgende regeringen niet kan gewijzigd worden tot 2025. Een luxebehandeling voor “grote vis” GDF Suez.
2.4. Klimaatprobleem Deze Regering deed helemaal niks aan het klimaatprobleem. Ze probeerde haar verantwoordelijkheid af te kopen door voor 158 miljoen “schone lucht” te kopen in het buitenland. De Regering Di Rupo I koopt emissierechten zonder te weten of reducties realiseren in eigen land niet goedkoper zouden
20 Het gaat om energiezuinige verwarming, dubbel glas, muur- en vloerisolatie, groene lening, passiefhuizen en laag of nulenergiewoningen.
9
zijn21. In eigen land werken aan minder uitstoot, en er jobs mee creëren, dat moet altijd de voorkeur krijgen boven de aankoopprogramma’s. Ook op de NMBS, het overheidsbedrijf dat CO2-efficiënt vervoer aanbiedt, bespaarde deze Regering Di Rupo 140 miljoen (zie punt 5.1).
Wat Groen zou gedaan hebben: • Isolatiepremie en fiscale aftrek energiebesparing niet afschaffen tot de Gewesten hier effectief voor bevoegd werden. De fiscale aftrek creëerde jobs en verminderde tegelijk de energiefacturen. Groen zou dit in de begroting gecompenseerd hebben met een verhoging van de bijdrage van de nucleaire energieproducenten, waarvoor de Groenen een wetsvoorstel indienden22. • Kerncentrale Tihange I in 2015 sluiten en de bevoorrading verzekeren door in de jaren daarvoor de investeringen in hernieuwbare energie en overgangstechnologie meer te stimuleren. • Inzake klimaat dwong Groen de traditionele partijen in het Vlinderakkoord tot het aanvaarden van een systeem van klimaatresponsabilisering waardoor de gewesten straks financieel beloond worden als ze beter doen dan een referentietraject inzake uitstootreductie. Dit traject werd dankzij het initiatief van de groenen gebetonneerd in de Bijzondere wet. • Groen zou een breed gedragen energiepact gesloten hebben tussen alle betrokken partners in ons land: de verschillende overheden, werkgevers en werknemers, consumentenorganisaties en milieubewegingen, financiële instellingen, de energiesector zelf. In dit energiepact zouden breed gedragen afspraken over energiebesparing, schone technologie en klimaatbeleid opgenomen worden. 100% hernieuwbare energie in 2050 is het einddoel.
21 Al in 2009 maakte het Rekenhof kipkap van het federale klimaatbeleid en het te gretig inzetten op dat aankopen van schone lucht. Vier jaar later gaat de Regering Di Rupo I toch op die weg verder. Het klimaatbeleid miste planning, visie en controle, was toen al het verdict. En over het aankopen van schone lucht via flexibele mechanismen werd niet nagedacht. Het wordt niet vergeleken met de kosteneffectiviteit van binnenlandse maatregelen, aldus het Rekenhof.
10
22 Wetsvoorstel tot invoering van een heffing op de winsten van de afgeschreven kerncentrales, teneinde een betere openstelling van de Belgische elektriciteitsmarkt te garanderen, hernieuwbare energie en energie-efficiëntie te promoten en de algemene energiekosten te drukken. 53K0732
3. Relance? KMO’s overgelaten aan hun lot, multinationals krijgen voorkeursbehandeling 3.1. Bedrijfssluitingen In 2013 gingen er in België meer dan 11.740 bedrijven failliet. Maand na maand werd het record aan faillissementen gebroken23. In 2012 en 2013 verloren 50 757 werknemers hun job door een faillissement.
1500
1125
750
375
0
jan
feb
maa
apr
mei
2012
jun
jul
aug
sept
2013
okt
nov
dec
2014
Faillissementen in België in de periode 2012-201424
In 2013 gingen er enkele zeer grote bedrijven over de kop. Maar de faillissementsgolf blijft meer dan ooit een zaak van kleinere en middelgrote ondernemingen25. Cijfers voor de verschillende sectoren26 Sector
Faillissementen
% tov 2012
verloren banen
% tov 2012
Horeca
2.193
+7,9%
3.530
+9,7%
Bouwsector
2.121
+19,3%
5.608
+14,5%
Detailhandel
1.588
+12,1%
3.018
+26,2%
Vervoerssector
558
+2,8%
2.112
+30,8%
23 Cijfers FOD Economie 24 www.graydon.be/stats/Default.aspx?s=public&p=barometer_fullgraph&t=nl 25 Jaaroverzicht 2013 Graydon, p. 5 26 Graydon, Evolutions du paysage entrepreneurial en 2013, p. 48
11
Er zijn niet alleen veel faillissementen, maar ook veel minder starters. Het aantal starters in Vlaanderen daalde met 9,3%27. Dit komt mede doordat De Regering Di Rupo er niet in slaagde tot een omvangrijk pakket relancemaatregelen te komen. De soms euforische berichten van de Regering over de socio-economische toestand zijn heel misplaatst.
3.2. KMO’s zwoegen onder de administratieve lasten De administratieve lasten vormen voor KMO’s een belangrijker aandeel van de totale kosten dan voor grotere ondernemingen: namelijk 54,3% voor KMO’s tegenover 36,7% voor de middelgrote ondernemingen en 9,0% voor de grote ondernemingen28.
3.3. Grote wederbeleggingsvergoedingen lopende contracten blijven last voor KMO’s De meerderheidspartijen keurden in november 2013 het voorstel rond de wederbeleggingsvergoedingen goed. De ondernemers met lopende contracten worden echter niet geholpen. In sommige gevallen eisen banken 30 tot 40 procent van het uitstaande bedrag om een lening te herfinancieren. Deze wederbeleggingsvergoedingen plaatsen een hypotheek op de overlevingskansen van kleine ondernemingen.
3.4. Kosten notionele interesten exploderen tot 6,1 miljard De multinationals bleven onder de regering Di Rupo nog elk jaar van de notionele interest profiteren om hun belastingen tot belachelijk lage niveaus te herleiden. De minderinkomst voor de federale overheid bleef maar stijgen. De brutokost van de notionele interest liep op tot het historische record van 6,1 miljard euro in 2012, 800 miljoen euro meer dan in 2011
7 6
miljard euro
5 4 3 2 1 0
12
1,85
3,80
5,35
4,95
5,37
6,10
2007
2008
2009
2010
2011
2012
27 www.unizo.be/uwzaakstarten/pers/unizo_graydon_aantal_starters_in_vlaanderen_daalt_met_ruim_9.html 28 Federaal Planbureau, Administratieve lasten in België voor het jaar 2012, februari 2014
Wat Groen zou gedaan hebben: • Van blinde naar intelligente interestaftrekken: Groen stelde met een wetsvoorstel29 in juni 2011 voor om de bestaande blinde interestaftrekken (notionele en gewone) te hervormen tot intelligente interestaftrekken. Een intelligente aftrek is in tegenstelling tot de huidige interestaftrekken niet blind voor de doeleinden van investeringen. Zo worden investeringen in jobcreatie, innovatie en eco-efficiëntie aan een hoger percentage afgetrokken dan traditionele investeringen. Zuiver financiële constructies worden volledig uitgesloten. Om het ondernemingsklimaat voor KMO’s te versterken willen we ook de verhoogde korting voor KMO’s versterken. • Een rapportering per land voor multinationals. Groen stelde voor om een rapportering per land en per project in te voeren voor multinationals die gevestigd zijn in België. Deze rapportering per land en per project brengt niet alleen transparantie over zakencijfers, winsten en de in ieder land betaalde belastingen, maar geeft de fiscus ook de mogelijkheid om winstmanipulaties via verrekenprijzen tussen dochterondernemingen van multinationals op te sporen. Dat dit nodig is, bleek recent nog uit de verdenking dat GDF Suez op die manier de Belgische staat rolde voor 500 miljoen (zie ook hoofdstuk 2). • Wederbeleggingsvergoeding: Groen diende in november 2012 al een wetsvoorstel30 in dat een einde wou maken aan de buitensporige vergoedingen die banken eisen als een ondernemer een lening versneld wil terugbetalen. Groen wou de wederbeleggingsvergoeding bovendien verder beperken tot 2 maand en ook van toepassing maken op lopende contracten. Maar ook daar gaf de regering Di Rupo geen gevolg aan. • Opveringstoelage voor zelfstandigen: In 2013 diende Groen-Ecolo een wetsvoorstel in om een tijdelijke financiële steun van 700 euro per maand te voorzien voor zelfstandigen met economische en financiële problemen. Dit zou hen kunnen helpen een faillissement te voorkomen en zich te reorganiseren om aldus uit het slop te geraken. Het wetsvoorstel vult het sociaal statuut van de zelfstandigen aan om hen in staat te stellen tijdelijke problemen te boven te komen. We stelden eveneens een compensatiefonds voor ondernemers voor dat hen moet toelaten om aan hun fiscale en sociale lasten te voldoen als de overheid met vertraging facturen betaalt.
29 Wetsvoorstel tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, teneinde de notionele-intrestaftrekregeling bij te sturen en te herijken. 53K1628 30 Wetsvoorstel tot nadere regeling van de wederbeleggingsvergoeding. 53K2507.
13
4. Bankensector: Belastingbetaler staat garant, maar weer business as usual voor grootbanken 4.1. Belastingbetaler garant voor 43 miljard Dexia heeft de Belgische belastingbetaler al het duizelingwekkende bedrag van 6,6 miljard euro gekost. Daarenboven hangt er een zwaard van Damocles van 43,7 miljard euro boven onze hoofden als Dexia failliet gaat. Minister van Financiën Koen Geens (CD&V) maakte van de regeringsparticipatie in financiële instellingen geen gebruik om richtlijnen te geven over ethische investeringen en ethischer loonbeleid. De regering kon dit nochtans doen via haar vertegenwoordigers in financiële instellingen waar de overheid een participatie heeft of garant staat (Belfius, Fortis, KCB en BNP-Paribas).
4.2. Wel weer business as usual voor grootbanken: Geen afsplitsing speculatie Intussen is voor regulering van de financiële sector een enorme kans gemist. Het risico op nieuwe bankencrisissen blijft, want de Regering Di Rupo I heeft de buffers niet versterkt zoals de economisten vragen. Minister van Financiën Koen Geens (CD&V) weigert een echte splitsing van de spaaractiviteiten en de speculatie. Dat is nochtans de enige echte bescherming. Zelfs al zijn spaaractiviteiten gescheiden van zakenactiviteiten, zolang beide in dezelfde bank blijven zitten, kunnen spaarders meegesleurd worden als de bank in de problemen komt door haar zakenactiviteiten. Het voorstel van Geens is een mini-bankenhervorming. Er komt geen duidelijke splitsing, bonussen blijven mogelijk en de fundamentele spelregels blijven ongewijzigd. De grootbanken komen met de hervorming van Geens als grote winnaar uit de bus. Het voorstel Geens legt alle conclusies van de afgelopen jaren naast zich neer. Het kamerbreed gedragen rapport van de bankencommissie in 2009, internationale topeconomen zoals Stiglitz en Roubini zijn heel duidelijk: een zuivere splitsing van spaarbanken en zakenbanken is noodzakelijk. In oktober toonden de Groenen via een onafhankelijke studie aan dat de impliciete subsidie voor grootbanken oploopt tot 58 miljard euro. Zo lang deze grootbanken zich engageren in risicovol gedrag, subsidieert de belastingbetaler de speculanten.
4.3. Bonussen voor bankiers alweer terug De graaicultuur in de bankenwereld is trouwens opnieuw terug. Het is pas na sterke druk van de oppositie in het Parlement dat minister van Financiën Koen Geens (CD&V) de buitensporige salarissen van de Dexia-top wou herbekijken.
14
Wat Groen zou gedaan hebben: • Echte bankensplitsing. Onze banken mogen niet langer speculeren met spaargeld, banken moeten terug kiezen voor duurzame activiteiten, het eigen vermogen verhogen en transparantie en ethische normen hanteren. • In het Europees Parlement pakte groene collega Philippe Lamberts de bonussen fors aan.
15
5. Treinreizigers in de kou, maar politieke vriendjes benoemd 5.1. De treinreizigers blijven in de kou De treinreizigers lijden al jaren op rij onder de treinvertragingen. De vertragingen van de NMBS braken in 2013 alle records. Niet minder dan 20.000 treinen werden afgeschaft vorig jaar. De treinreizigers worden dan ook geconfronteerd met overvolle treinen.
Percentage van treinen met een vertraging
van min. 6 minuten bij aankomst.
100
95
90
85
Voor neutralisatie
20 13
20 12
20 11
20 10
09 20
07
08 20
20
06 20
05 20
03
04 20
02
20
01
20
20
99
00 20
19
19
98
80
Na neutralisatie
Grafiek Groen op basis van de cijfers van Infrabel31
De treinreizigers voelen dus al dagelijks de besparing van 140 miljoen euro die de regering van CD&V, Open VLD en sp.a oplegde aan de NMBS. Deze regering heeft dus bespaard op een cruciaal alternatief voor de files, dat bovendien milieuvriendelijk is. Na druk van de Groenen werd de NMBS verplicht om zijn vervoersplan te herbekijken. Het fundamentele probleem is echter de 140 miljoen besparingen, waardoor het globale treinaanbod gedurende 3 jaar wordt geplafonneerd. De regering koos ook voor een weinig ambitieus investeringsplan van 2 miljard euro per jaar.
5.2. Politieke vriendjes benoemd Daarentegen benoemde de Regering tot tweemaal toe een NMBS-topman zonder enige objectieve procedure met selectiecriteria. Jo Cornu, de gelukkige topman dankzij de “smartphone-benoeming” van Minister van Economie Johan Vande Lanotte (sp.a) bleek bovendien niet fulltime beschikbaar voor de functie, want hij hield vast aan zijn mandaten bij Belgacom, Agfa-Gevaert en KBC.
16
31 www.infrabel.be/nl/over-infrabel/stiptheid/rapporten
De politieke benoeming bij de NMBS kaderde in het feuilleton over de overheidsbedrijven. In de zomer 2013 was er de saga NMBS-benoeming. In de herfst was er commotie rond het gedrag van Belgacom-topman Didier Bellens, wat tot zijn ontslag leidde. In de winter leidde onhandigheid en improvisatie van de Regering Di Rupo I tot het vertrek van BPost-topman Johnny Thijs. In februari bleek dat het loonplafond van 650.000 voor de nieuwe CEO van Belgacom omzeild wordt door bonussen32. De regering van CD&V, Open VLD en sp.a slaat telkens aan het improviseren, en minister van Overheidsbedrijven Labille (PS) slaat een belabberd figuur.
Wat Groen zou gedaan hebben • Zeker niet besparen op de NMBS, een cruciaal instrument van de federale overheid om een milieuvriendelijk alternatief voor de files aan te bieden aan duizenden pendelaars. Maar in tegendeel gezorgd hebben voor een ambitieus plan om de dienstverlening te verbeteren, de stiptheid te verhogen en de capaciteit uit te breiden. • Een duidelijk wetgevend kader invoeren over toplonen, opzegvergoedingen en bonussen voor het topmanagement van de overheidsbedrijven. • Topmensen van overheidsbedrijven selecteren met een objectieve procedure, na inspraak van het Parlement over de criteria.
32 Rekenhof, analyse van de begroting, p. 49
17
6. Justitie: jongeren geplaagd door GASboetes, maar financiële groepen kunnen hun miljoenenproces afkopen 6.1. De uitbreiding van de GAS-boetes Ondanks protest van meer dan 200 verenigingen vonden de jongeren, vertegenwoordigd door de Vlaamse Jeugdraad, in het parlement enkel steun bij Groen en Ecolo. De Vlaamse partijen CD&V, Open VLD en sp.a stemden ermee in om het systeem van Gemeentelijke Administratieve Sancties (GAS) uit te breiden door onder andere de leeftijd naar 14 jaar te verlagen en de boetes te verhogen. De regering luisterde niet naar de storm van protest van jeugdorganisaties en middenveld. De toepassing van GAS loopt uit de hand. Tientallen voorbeelden van absurde GAS-boetes hebben de regering niet kunnen overtuigen om duidelijke criteria te bepalen. GAS zijn nuttig als gerichte maatregelen tegen overlast, maar de regering had een hervorming moeten doorvoeren die duidelijke criteria bepaalt en een controlemechanisme instelt om de huidige willekeur tegen te gaan.
6.2. Afkoopwet Door het aanhouden van de Afkoopwet kopen de kapitaalkrachtige groepen (OmegaDiamonds, Bois Sauvage) met gemak hun proces af. Door deze klassenjustitie loopt de overheid ettelijke tientallen miljoenen mis. Elke euro die miljoenenfraudeurs verduisteren, komt op de schouders van de eerlijke belastingbetaler terecht.
Wat Groen zou gedaan hebben: • Groen stemde tegen de afkoopwet en diende een wetsvoorstel33 in om met de klassenjustitie in de afkoopwet komaf te maken. • Bij de hervorming van de GAS nooit de leeftijd hebben laten dalen tot 14 jaar. Maar integendeel de wet grondig geëvalueerd en bijgestuurd hebben. • Zorgen voor voldoende middelen voor Justitie om met meer daadkracht en specialisatie de grote fiscale fraude te bestrijden.
18
33 Wetsvoorstel tot wijziging van de artikelen 216bis en 590 van het Wetboek van strafvordering betreffende de minnelijke schikking in strafzaken. 53K2437
7. Buitenland: Besparingen op ontwikkelingssamenwerking, maar plannen voor peperdure gevechtsvliegtuigen 7.1. Regering bespaarde op ontwikkelingssamenwerking Bij elke rondje begrotingsbesprekingen namen CD&V, Open VLD en SP.A de post ontwikkelingssamenwerking in het vizier. De Regering Di Rupo bespaarde sinds haar aantreden 281 miljoen euro op officiële ontwikkelingshulp34. De achterstand die de traditionele partijen veroorzaakt hebben in het behalen van de 0,7% norm is gigantisch: 852 miljoen euro. Nochtans is de doelstelling van 0,7% redelijk, dat bewijzen Luxemburg, Zweden, Denemarken en Nederland. Op conflictpreventie bespaarde de Regering Di Rupo sinds haar aantreden 10,5 miljoen euro.
7.2. Miljarden voor gevechtsvliegtuigen CD&V-minister van Defensie Pieter De Crem stuurde aan op de aankoop van niet minder dan 40 nieuwe gevechtsvliegtuigen. De prijs daarvan is gigantisch. De cijfers van De Crem spreken al van 80 à 100 miljoen euro per stuk. Maar dit kan oplopen: de Joint Strike Fighter-kostprijs in Nederland is 120 miljoen per stuk. Daarbovenop komt nog een exploitatiekost, waar De Crem nooit over spreekt. Voor de 37 JSF’s in Nederland komt dit op 270 miljoen euro per jaar. Is dit nu de prioriteit van CD&V? De kostprijs van 4 à 6 miljard euro kan België beter besteden aan loonlastenverlaging om de werkgelegenheid een impuls te geven, of het optrekken van de laagste pensioenen. Bovendien maakt dit voorstel geen deel uit van een planning op lange termijn van onze defensie, is het niet afgecheckt met de EU-partners of het Parlement.
Wat Groen zou gedaan hebben: • 4 à 6 miljard uitgeven aan defensie en jachtvliegtuigen is iets waar Groen zich tegen zal blijven verzetten. • Een groeipad invoeren om op één legislatuur tijd de opgelopen achterstand in te halen en de 0,7% te bereiken.
34 resultaat 2013 tegenover resultaat 2011, voor de regering-Di Rupo.
