België – Belgique P.B. / P.P. 1700 Dilbeek Driemaandelijks contactblad van Natuurpunt Dilbeek – juli, augustus, september 2013 Retouradres: Louis De Leeuw, Vlinderstraat 362, 1700 Dilbeek Verantw. uitgever: Marc Bruneel, Brusselsesteenweg 639, 1731 Zellik
BC - 31151 Afgiftekantoor: Dilbeek P908098
21 & 22 september
Natuurweekend Bachten de Kupe Activiteitenverslagen p. 2
Dagvlinders p. 5
Muizen herkennen p. 7
Noteer alvast zondag 28 juli - Watermolen Pede
24 augustus – Saviocentrum
weekend 3 & 4 augustus
zondag 8 september
Help onze dagvlinders! Tuinvlindertelling
Nacht van de Vleermuis Beheerswerken & potluck party
De activiteiten van de voorbije maanden
activiteitenkalender zondag 21 juli – 14 u
Natuurpunt in actie
Poelenonderzoek
afgelast wegens familiale omstandigheden zondag 28 juli – 14 u Pedemolen, Lostraat 84, St-Gertrudis-Pede
Help onze dagvlinders
zondag 18 augustus – 14 u Hoek Waucquezlaan/Marie-Henriettelaan
Poelenonderzoek
zaterdag 24 augustus – 20 u Saviocentrum, Stationsstraat 375, Dilbeek
Nacht van de Vleermuis
zondag 8 september – 9-17 u Parking Zonnelied, Kattebroekstraat, Dilbeek
Beheersdag
weekend 21 & 22 september Walleboomhoeve, Lo-Reninge
pestvogel
Natuurweekend in de Westhoek zondag 13 oktober 2013 – 14 u Westrand, Kamerijklaan 46, Dilbeek
Natuurwandeling Wolfsputten zondag 27 oktober 2013 – 14 u Parking Zonnelied, Kattebroekstraat, Dilbeek
Natuurwandeling Thaborberg
Rolstoelpad Thaborberg komt eraan dit najaar Na de Lions Club Brussel-Graaf Van Vlaenderen heeft onlangs ook de Cera sponsoring toegezegd voor de aanleg van het rolstoelpad. Ook Michielsheem heeft heel wat fondsen ingezameld. De financiering is dus zo goed als rond, maar giften zijn nog altijd welkom (zie achterflap). Het openbaar onderzoek is achter de rug en de bouwvergunning kan elk ogenblik binnenvallen. Er is voor begin augustus alvast een werkvergadering met de aannemer voorzien om de definitieve afspraken vast te leggen. De kans is groot dat de werken in september van start kunnen gaan. We houden u op de hoogte. Ontvang natuur•contact per mail U leest nog altijd de gedrukte versie van ons contactblad? Dan is het misschien goed om weten dat er ook een digitale versie bestaat. In kleur! Zo komen de beelden extra tot hun recht. En u krijgt de elektronische versie zodra ze klaar is. U bent zo als allereerste op de hoogte van al wat reilt en zeilt in de Dilbeekse natuur. En wij besparen wat op druk- en verzendkosten. Leest u voortaan de digitale versie?
Contacten Natuurpunt Dilbeek
Marc Bruneel, voorzitter, 0474/41 48 25 –
[email protected] Eric De Jonge, secretaris, 02/567 04 38 –
[email protected] Website www.natuurpunt-dilbeek.be
2
Dag van de Biodiversiteit: voor herhaling vatbaar Flink wat interesse voor onze stand op de Savio-Bouwkermis van 18 en19 mei. Kinderen konden er nestkastjes in mekaar timmeren en. Naast de klassieke mezenkastjes bouwden ze ook vleermuiskasten en insectenhuisjes. Niet zoveel belangstelling voor onze activiteit in het park van de Renbaanwijk, maar iedereen was verrukt van de aquaria met waterdiertjes en de bouw van de beestentoren was een plezante bedoening. Ook werden na wat logistieke problemen twee vleermuiskasten opgehangen en enkele nestkasten – o.a. voor steenuil – geplaatst. De vroege vogelwandelaars waren met zijn vieren en de late vleermuiswandeling bracht een tiental mensen op de been. Al bij al een positieve ervaring die voor herhaling vatbaar is. Dank aan alle Natuurpunters die meewerkten, aan de gemeente die mee organiseerde en aan het feestcomité Savio dat ons liet mee profiteren van hun geweldige evenement.
Beheerswerken: een fiasco Met pijn in het hart moeten we vaststellen dat we vaak niet voldoende mensen bijeen krijgen om onze gebieden naar behoren te beheren. Het beheersweekend van 1 en 2 juni was daar een schrijnend voorbeeld van. Amper drie mensen kwamen zaterdagmorgen opdagen. Er werd dan ook maar een fractie van het voorziene werk uitgevoerd. Om de situatie op te lossen is een vaste beheerswerkgroep nodig met een tiental mensen die zich werkelijk engageren om twee of drie dagen per jaar aan de slag te gaan in onze gebieden. Wie wil meedoen kan contact opnemen met Eric De Jonge (02/567.04.38,
[email protected])
Cursus Waterleven De cursus kende maar een matige belangstelling, maar wie hem meemaakte heeft heel wat opgestoken. Vooral de theorielessen over amfibieën, libellen en kleine waterbeestjes konden bijzonder boeien. Om de leerstof aanschouwelijk te maken, brachten we enkele bezoekjes aan de poelen van de Wolfsputten die nog maar eens hun hoge natuurkwaliteit bewezen.
Eerste inventarisatie Eigenveld veelbelovend Het koude voorjaar was niet bevorderlijk voor de vroege plantengroei, daarom ging de eerste inventarisatie in ons nieuwe natuurgebied pas begin juni door. Het gaat om een natte strooiselruigte met moerasspirea, echte valeriaan en harig wilgeroosje als kenmerkende soorten. Typisch een vegetatie die zich ontwikkeld in verwaarloosd dotterbloemgrasland. Om deze vegetatie in stand te houden moet de boomopslag in toom worden gehouden en om de paar jaar gemaaid. De zeldzame beemdooievaarsbek was een interessante vondst, maar misschien gaat het om een ontsnapte tuinplant. Toch in het oog houden!
Het Reningebroek
22 & 23 september – natuurweekend Bachten de Kupe
Natte broeken & grijze duinen Natuur in “Bachten de Kupe”, dat is de IJzermonding te Nieuwpoort, de Westhoekduinen te De Panne en de Blankaart in Diksmuide. Maar die kent u al. Dus trekken we voor ons natuurweekend naar minder bekende, maar even schitterende groene parels uit de Westhoek. Een weekend dat u niet mag missen. Dag 1: vogels in de broeken De IJzerbroeken tussen Diksmuide en Elzendamme horen niet voor niets tot het Europese Natura 2000 netwerk. Deze natte graslanden die ’s winters geregeld overstromen zijn de thuishaven voor talrijke zeldzame vogelsoorten en de ideale pleisterplaats voor een pak wintergasten. En dan hebben we het nog niet over de talloze trekkers die van de malse weiden gebruik maken om even op krachten te komen. Om uw appetijt wat
Vakantiehoeve Walleboom
aan te scherpen een lijstje van opmerkelijke soorten die in september vorig jaar in een straal van 5 km rond onze vakantiehoeve zijn waargenomen: porseleinhoen, kemphaan, grutto, watersnip, lepelaar, grote en kleine zilverreiger, koereiger, roerdomp, groenpootruiter, wilde zwaan, paapje, geoorde fuut, bruine kiekendief, ijsvogel en visarend. Onze vakantiehoeve ligt niet ver van de Knokkebrug, waar de Ieperlee uitmondt in de IJzer. Van daar loop je zo het Merkems broek in, waar de steltlopertjes en reigers hopelijk van de partij zijn. Een paar kilometer verder ligt het spaarbekken van Woumen, een gigantische kunstmatige watertank waarop eenden, futen en meeuwen zich thuis voelen. De wandeling gaat door een weids en open landschap waar we ook kiekendieven mogen verwachten, zowel bruine als blauwe. Het Reningebroek en het
kolganzen
koereiger
3
De Doolaeghe
Westbroek zijn zeker zo interessant, maar de goede uitkijkpunten liggen kilometers uit mekaar. Dat wordt dus een avonturentocht met de auto langs smalle weggetjes die uitmonden in de ‘broekagie’. Misschien hebben we daarna nog tijd voor wat paddenstoelen in het Eversambos te Stavele of rijden we door naar de Broeckmolen in Beveren waar dit jaar zowaar een koppeltje steltkluten tot broeden kwam in de weiden langs de IJzer. Je weet maar nooit of er daar terug een kuifaalscholver opduikt, zoals vorig jaar in september...
Dag 2: grijze duinen vol kleur De duinen van het Westhoekreservaat mogen zeer gevariëerd zijn, één type vind je er nauwelijks: oude kopjesduinen. Geen steile, rulle zandhellingen hier, maar enkel zandbultjes die vaak grijs zien van de korstmossen. Deze duinen hebben een lange geschiedenis achter de rug. Al sinds de Middeleeuwen onderhielden de kustbewoners er schrale akkertjes of lieten er wat vee grazen. Dat
hield de ontwikkeling naar bos tegen. In die oude duinen is de toplaag van de bodem wat uitgeloogd en zurig, terwijl daaronder nog kalkrijk zand zit. Een unieke combinatie die zorgt voor een schitterende planten- en paddenstoelenflora. Het mooiste voorbeeld zijn de Oostvoorduinen bij het kerkhof van Oostduinkerke op ruim 2 km van de zee. Daar vind je nog prachtige duinkopjes met zeldzaamheden als kalkbedstro, geel walstro, grote tijm, duinfakkelgras, blauwe knoop en geel zonneroosje. Daartussen mogen we in september ook al wat pareltjes van paddenstoelen verwachten, waaronder puntmutswasplaat, duinmostrechterzwam en duinparasolzwam. Deze duinen zijn ook befaamd om hun insectenrijkdom. In september vliegt er misschien nog een heivlinder of een kleine parelmoervlinder. Voor duinsabelsprinkhaan en schavertje komen we waarschijnlijk net iets te laat. Het Hannecartbos grenst praktisch aan de Oostvoorduinen. Het bosgedeelte interesseert ons weinig. Waar we naar toe willen is de
Doolaeghe, een gebied dat amateur-botanicus Louis Magnel in 1914 omschreef als “une association végétale curieuse” die duidelijk afweek van de klassieke duinvegetaties. Nog geen 10 jaar later liet de familie Hannecart dit gebied bebossen met els en populier, maar dat werd geen groot succes. Uiteindelijk kwam het gebied in handen van de Vlaamse overheid die een ambitieus beheersplan opstelde en vanaf 2005 – met Europese centen – uitvoerde. De doelstelling was het habitat de Magnel had aangetroffen te hercreëren. Dat lukte wonderwel. 82 van de 97 soorten die Magnel noteerde zijn al terug. In het gebied van ± 6 ha groeien vandaag 372 soorten, waarvan er 21 op de Rode lijst staan. Echte topnatuur. Parnassia, herfstijloos en grote tijm kunnen we met wat geluk nog bloeiend aantreffen. Dwergzegge, paddenrus en weegbreefonteinkruid zullen we aan de bladeren moeten herkennen. De paddenstoelenflora is er nog rijker dan in de Oostvoorduinen. Als we goed zoeken, kunnen we 9 soorten wasplaten aantreffen.
Schrijf nu in voor een prachtig natuurweekend!
puntmutswasplaat, kalkbedstro en geel walstro op het kopjesduin
4
Wie vroeger al meeging op natuurweekend weet dat je niet alleen een mooi stuk natuur ontdekt, maar ook geniet van bijzonder aangenaam gezelschap. Niet te missen dus! Verblijfplaats: de comfortabele vakantiehoeve Walleboom (www.hoeves.be) te Lo-Reninge Aankomst: vrijdag 20 september vanaf 18 u Vertrek: zondag 22 september vóór 20u Begeleiding: Natuurpunt Westkust Deelname in de kosten: 75€ per volwassene, 35 € voor kinderen jonger dan 12 jaar Inbegrepen: gidsen, overnachting, alle maaltijden en alle niet-alcoholische dranken Inschrijven bij: Louis De Leeuw, 02/569.27.28,
[email protected]
zondag 28 juli, vanaf 14 u – watermolen Sint-Gertrudis-Pede
Help onze dagvlinders In Vlaanderen, Wallonië en Nederland telt elke echte natuurliefhebber op 3 en 4 augustus dagvlinders in z’n tuin. Wil je goed geïnformeerd aan die taak beginnen, kom dan op 28 juli naar de watermolen van Sint-Gertrudis-Pede. Natuurpunt en Velt bundelen er hun krachten om u alles te vertellen over dagvlinders in Vlaanderen. Hoe u de soorten kan herkennen. Waar u ze kan vinden. En vooral hoe u hen kan helpen in hun voortbestaan, want vele soorten hebben het erg moeilijk. Uiteraard gaan we ook op zoek naar vlinders in de omgeving van de molen. In juni verscheen de nieuwe vlinderatlas voor Vlaanderen en die geeft aan dat van de 67 inheemse dagvlindersoorten er 19 zijn verdwenen en 25 in min of meerdere mate bedreigd. De belangrijkste oorzaken zijn de intensivering van de landbouw en de verstedelijking. Om het tij te keren, blijken bloemrijke bermen, brede heggen en
houtkanten erg belangrijk. Maar ook tuinen kunnen een belangrijke bijdrage leveren. Voor Dilbeek vermeldt www.waarnemingen.be 24 soorten dagvlinders. Boswitje, sleedoornpage en iepenpage zijn de meest opmerkelijke, maar ook koninginnepage, bruin blauwtje en oranje luzernevlinder zie je niet elke dag. Vorig jaar deden tien Dilbeekse gezinnen mee aan het telweekend. De Dilbeekse resultaten liggen volledig in lijn met de Vlaamse. Klein koolwitje, atalanta en dagpauwoog vormden de top drie. Een vreemde eend in de bijt van de Dilbeekse top 10 was de gamma-uil die in absolute aantallen zelfs het hoogst scoorde. Leuk extraatje: de Pedemolen draait op deze zondag en je kan beleven hoe graan tot bloem wordt verwerkt puur op waterkracht. In de schuur en op de binnenkoer kan je terecht voor een natje en een droogje. Ideaal voor een zondagnamiddaguitstapje!
De Dilbeekse dagvlinders Dagpauwoog Oranjetipje Klein koolwitje Bont zandoogje Sleedoornpage Atalanta Gehakkelde aurelia Koninginnenpage Kleine vos Groot dikkopje Bruin zandoogje Boomblauwtje
Icarusblauwtje Groot koolwitje Landkaartje Kleine vuurvlinder Klein geaderd witje Iepenpage Distelvlinder Oranje zandoogje Boswitje Oranje luzernevlinder Bruin blauwtje Koevinkje
Klein vleermuisdrama
Telefoontje: ‘De kat heeft vleermuisjes gevangen, er is er eentje dood, maar het andere leeft nog.’ Zo snel mogelijk daarheen, om helaas vast te stellen dat ook het tweede vleermuisje – een dwergvleermuisje – terminaal is. En dan: verrassing! Op de muur van het huis hangt op een paar meter hoogte nog een derde vleermuisjong. Dood, maar door de peesstructuur van de achterpoten nog aan de muur vastgeklamp. Dit is echt wel bizar. Drie jongen: hier moet een kraamkolonie zitten, waarschijnlijk in de spouw of onder de dakpannen Maar waarom hangen die jongen hier tegen de muur, dood of stervend? De vleugels lijken nog niet helemaal ontwikkeld en het diertje waar nog enig leven in zit vertoont geen enkel vliegreflex. Maar als ze nog niet kunnen vliegen, waarom hebben ze dan hun veilige nest verlaten? De harde waarheid is waarschijnlijk dat hun moeders hen in de steek hebben gelaten omdat ze niet nauwelijks in hun eigen levensonderhoud konden voorzien, gezien de schaarste aan insecten tengevolge van het koude voorjaar.
Eind vorig jaar voerde Natuurpunt Studie in opdracht van de provincie een inventarisatie uit in een reeks Vlaams-Brabantse bossen en parken. Dat geeft een pak interessante stof om over te vertellen op de Nacht van de Vleermuis. Zo kunnen we alvast verklappen dat de gewone dwergvleermuis de absolute koploper was qua waarnemingen. Hij werd praktisch tien keer vaker aangetroffen dan de tweede op de lijst: de laatvlieger. Maar de studie leverde ook meer verrassende resultaten op. Zo bleken Brandt’s vleermuis en baardvleermuis vaker voor te komen dan algemeen aangenomen. En in de domeinen van Gaasbeek en Ter Rijst werd
voor het eerst bosvleermuis waargenomen. Ook opmerkelijk: het Liedekerkebos wordt nauwelijks bezocht door vleermuizen. U hoort er op de Nacht van de Vleermuis nog meer over. Na een uurtje presentatie trekken we naar een van de beste vleermuisbiotopen van Dilbeek: de vijvers van de Renbaanwijk. Daar hopen we de top drie van Dilbeekse soorten aan te treffen: gewone dwergvleermuis, watervleermuis en laatvlieger. Afspraak zaterdag 24 augustus om 20 u in het Saviocentrum, Stationsstraat 135, Dilbeek (vlak bij het station).
5
Lentewaarnemingen in Dilbeek mogen doen). Zag Jasper sporen van een ree in Ter Pede, het overstromingsgebied aan het Pedeviaduct in Itterbeek, of waart het damhert er nog rond, dat vorig jaar werd aangetroffen in de omgeving ? Hij mag dan weer zeker zijn van zijn vinpootsalamander, Sabine van haar vuurjuffer, Samuel van zijn steenhommel, Roel van zijn levendbarende hagedis én zijn hazelworm (!), Elisabeth van haar heidelieveheersbeestje, Vicky van haar bramensprinkhaan Vicky en Lieven van zijn grote gouden bladloper. Benieuwd wat de zomer ons brengen zal ! Paarse schubwortel (foto Wilfried Cocquereaux)
6
Tijdens de voorbije lente registreerden een 20-tal Dilbeekse natuurliefhebbers in totaal 888 meldingen op www.waarnemingen. be. Vogels blijven meest tot de verbeelding spreken met 444 waarnemingen. Luc registreerde wellicht alle akkervogels in Bodegem en Schepdaal. Opvallend: de gespotte gierzwaluwen in Bodegem en de beflijster in Schepdaal, gefotografeerd door Elisabeth. Bij de 266 geregistreerde waarnemingen van planten zaten enkele zeldzaamheden. Met zijn oog voor exoten (uit tuinen ontsnapte soorten?) ontdekte Wilfried fijne ooievaarsbek, bergcentaurie, rabarber en paarse schubwortel (dank voor de mooie foto overigens). Ooievaarsbekjes kon/kun je ook bewonderen in de Wolfsputten, aan het overstort aan de Oosthoek en in Eigenveld, ons nieuw gebiedje aan de Steenbergstraat in Bodegem, o.a. de beemdooievaarsbek in nat hooiland en de zeldzame donkere ooievaarsbek, die zich eerder in een bosomgeving ophoudt. De grote ratelaar, een halfparasiet, die grassen te grazen neemt, kleurde de hooilanden in de Wolfsputten op bepaalde plaatsen helemaal geel. Tussen de duizenden grote ratelaars, bloeit er hier en daar een zeldzame gevlekte orchis of bosorchis. Voor Dilbeek is het een koestersoort en één stoutmoedig exemplaar toont zijn pracht aan elke bezoeker van de Kasteelhoeve, het nieuw administratief centrum van de gemeente. Het staat zowaar in een groenplek op de parking ! Voor een leek zijn beide soorten moeilijk te onderscheiden, maar dat geeft niet: de ontdekking van deze prachtige wilde orchideeën vormt een grote voldoening voor elke natuurliefhebber. Een momentje van geluk was dan ook ons deel toen we plots tussen een 150-tal exemplaren van de bijenorchis stonden, ergens in de Wolfsputten. Nog nooit waren er zoveel
van deze zeldzame soort aangetroffen in onze gemeente. Orchideeën hebben geen nectar en trekken op een andere manier insecten aan om hun stuifmeel te laten verspreiden, namelijk door hun bloemen op insecten te laten lijken. De Wolfsputten, onze grootste natuurreservaat, blijft verrassen, herbergt soorten die je elders bijna niet vindt, zoals de wijngaardslak (deze keer waargenomen door Roel) en het bosbingelkruid (genoteerd door Jorg). Leuk is dat meer en meer nieuwe waarnemers de weg vinden naar www.waarnemingen.be (de ervaren natuurfeaks zouden dat wat meer
Bosorchis aan de kasteelhoeve
Kinderen genieten van sport- & natuurstage
De deelnemertjes aan de sport- en natuurstage
Begin juli organiseerde sportclub Icho voor het tweede opeenvolgende jaar een sport- en natuurstage in Dilbeek in samenwerking met Natuurpunt. De kinderen kregen een heel gevariëerd aanbod van activititeiten voorgeschoteld: een bosspel en een hindernissenparcours aan de Pippezijp, pizza’s bakken en vlotjeswedstrijd aan de
watermolen van Pede, een blote voetenwandeling op de Thaborberg, watervogels spotten en diersporen zoeken op Ter Pede en als afsluiter een beestentoren bouwen in Regina Caeli gevolgd door de officiële diploma-uitreiking. De kinderen genoten zowel van de sport als van de natuur en zeker van het mooie weer.
Wat vangt de kat?
Ware muizen
Natuurpunt doet dit jaar een beroep op alle kattenbaasjes – voor zover zoiets bestaat – om te melden wat Minoe aan hun voeten komt leggen om zo een idee te krijgen van de muizenpopulaties in Vlaanderen. Omdat u met kennis van zaken uw waarnemingen wil doorgeven een kleine leidraad voor hun herkenning. Na de spitsmuizen komen de “ware” muizen en ratten aan de beurt. In tegenstelling tot de spitsmuizen die tot de Insecteneters behoren, maken muizen en ratten deel uit van de orde van de Knaagdieren. Het belangrijkste kenmerk van deze orde zijn de grote, beitelvormige snijtanden, twee in de bovenkaak en twee in de onderkaak. Die hebben aan de voorkant een harde glazuurlaag en groeien levenslang door. Doordat de tanden tijdens het knagen over elkaar heen schuiven, slijten ze af en blijven ze tegelijkertijd scherp. Terzijde: hazen en konijn hebben in bovenkaak vier snijtanden – twee gewone en twee stifttanden – en horen dus niet bij de Knaagdieren. Het is weinig waarschijnlijk dat je kat ooit met een bever of een beverrat komt aanzetten. Die laten we dus buiten beschouwing. De overige inheemse muisachtige knaagdieren kunnen we opsplitsen in twee groepen. Is de staart behaard en korter dan het lichaam en de neus stomp, dan heb je te doen met een woelmuis of -rat. Die komen later aan de beurt. Nu eerst de “ware” muizen en ratten. Huismuis en zwarte rat eten in de vrije natuur vooral zaden en vruchten. Bosmuis, dwergmuis en bruine rat vullen hun menu aan met insectenlarven, slakken en wormen. Bosmuis en huismuis leggen wintervoorraden aan. Als je een nestkastje vindt volgepropt met eikels, en hazelnoten, dan was een bosmuis aan het werk. Huismuizen slaan tot 7 kg graszaden op in onderaardse gangen. Zodra ze zich in de menselijke omgeving nestelen, ontpoppen ze zich als omnivoren die alles lusten, inclusief zeep en marihuana. Ze knagen werkelijk aan alles. Niet alleen om zich te voeden, maar ook om nestmaterieel te verzamelen. Bovendien deponeren ze kwistig uitwerpselen en urine overal waar ze langs komen. Vandaar hun kwalijke reputatie. De beste remedie tegen overlast is preventie: voedselresten altijd wegruimen en voedselvoorraden goed opbergen. Ratten en muizen kunnen in gevangenschap tot 4 jaar oud worden. In het wild haalt minder dan 10% zijn eerste verjaardag. Om die korte levensduur te compenseren, produceren
ze grote aantallen nakomelingen die zich al snel op hun beurt kunnen voortplanten. Huismuizen kunnen 10 worpen van 15 jongen per jaar voortbrengen. Ratten doen het wat rustiger aan met ca. 50 nakomelingen per jaar. De overvloedige beschikbaarheid van voedsel in de menselijke omgeving speelt daarbij een belangrijke rol. Bosmuizen en dwergmuizen die in meer natuurlijk biotopen leven, hebben meestal maar 1 of 2 nesten met minder dan 10 jongen. Ratten en muizen zijn enorm belangrijk als voedselbron voor predatoren. Ze vormen het hoofdmenu voor vossen, wezels, bunzings en marters. Zowel dag- als nachtroofvogels jagen op hen. Torenvalken doen dat verras-
send efficiënt omdat ze het ultraviolet licht dat wordt weerkaatst door muizenurine kunnen waarnemen. Ook huiskatten zijn een belangrijke predator. Volgens een Amerikaanse studie vangt uw huistijger jaarlijks een 20-tal kleine zoogdieren, voornamelijk muizen. In Vlaanderen leven zowat 1 miljoen katten... Bosmuis, huismuis en bruine rat leven van nature in ondergrondse gangen, maar ze zoeken vaak de menselijke omgeving op. Vooral de laatste twee. De zwarte rat huist in onze streken zelfs praktisch enkel in gebouwen en dan liefst hoog. Hij kan dan ook uitstekend klimmen. De dwergmuis leeft in hooilanden, rietvelden, graanakkers en ruigtes. Hij splijt grasbladeren in reepjes van 2 mm en weeft daarmee z’n typisch, bolvormig nest. Huismuis, bosmuis en bruine rat zijn zeer algemene soorten. De dwergmuis is wel wijd verspreid, maar in lage aantallen. De zwarte rat, die in de Middeleeuwen de pest naar onze streken overbracht, is sterk achteruitgegaan door de concurrentie van de bruine rat en de verbetering van opslagmethoden. De grote bosmuis tenslotte is een absolute zeldzaamheid die enkel in de Voerstreek te vinden is.
Dwergmuis
Ratten en muizen herkennen 1 a Lichaamslengte 20-30 cm, pels meestal bruin, staart iets korter dan lichaamslengte, oren kort (reiken voorovergeplooid niet tot aan de ogen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bruine rat b Lichaamslengte 15-25 cm, pels donkergrijs/zwart, staart iets langer dan lichaams lengte, oren dun en lang (reiken voorovergeplooid tot aan de ogen) . . . . . . Zwarte rat c Kleinere dieren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2 a Zeer klein, lichaamslengte 5-8 cm, oren nauwelijks boven de vacht uitstekend, rug bruin-ros, buik wit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dwergmuis b Groter, oren groot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3 a Kleur variabel (vaalbruin tot lichtgrijs), weinig contrast tussen rug en buik, bovenste snijtanden met inkeping opzij, lengte voet achterpoot < 19 mm. . . . . . . . . . . . Huismuis b Rug geel tot middelbruin, buik grijsachtig wit, sterk contrast, soms een bruin vlekje tussen de voorpoten, lengte voet achterpoot < 23 mm . . . . . . . . . . . . . . . Bosmuis c Rug geel tot ros, buik spierwit, sterk contrast, doorlopende bruine halsband tussen de voorpoten, lengte voet achterpoot > 23 mm. . . . . . . . . . . . . . . . Grote bosmuis
7
help een droom realiseren
Sponsor 1m rolstoelpad op de Thaborberg 2
Het Michielsheem biedt zorg op maat voor mannen en vrouwen met een ernstig tot diep mentale handicap. Contact met de natuur oefent op deze mensen een bij-
zonder heilzame psychologische werking uit. Daarom besloten Natuurpunt en Michielsheem de Thaborberg voor hen te toegankelijk te maken via een rolstoelpad.
Uw giften zijn welkom op rekening 799-5505201-65 van Klim vzw met de vermelding ‘Gift Rolstoelpad’. Fiscaal attest vanaf 40 €. (Klim vzw is de beheerder van het Michielsheem)
Steun dit initiatief. Voor elke 20 € die u stort, kunnen we 1 m2 van het pad realiseren. Doen!