2015

30/11/2015

Onderzoek naar de invoering van een eerstelijnspsychologische functie (ELPF) in Vlaanderen Dr. Evelien Coppens, Dr. Inge Neyens & Prof. dr. Chantal Van Audenhove Studiedag SWVG ‘Integrale zorg en ondersteuning’ 19 november 2015 - workshop 6

Inhoud  Inleiding  Onderzoek – Onderzoeksopdracht – Onderzoeksactiviteiten – Onderzoeksvragen

 Resultaten  Conclusie en aanbeveling

2

1

30/11/2015

Inleiding

Eerstelijnsconferentie 2010  Hoofddoelstelling: – Kwaliteit van eerstelijnszorg voor patiënten verbeteren – Door samenwerking tussen verschillende zorgverstrekkers te versterken

 6 werkgroepen, 6 centrale thema’s – Met ruime vertegenwoordiging van stakeholders

 Werkgroep GGZ: – Welke zorgverstrekkers realiseren een aanbod in de GGZ in de eerste lijn? – Welke zijn de knelpunten op dit vlak? – Hoe kan het aanbod verbeterd worden? 4

2

30/11/2015

Conclusie werkgroep GGZ 2010  Nood aan meer GGZ-deskundigheid in de bestaande eerstelijnsvoorzieningen  Invoering van de ELPF als belangrijkste aanbeveling aan de minister  De kern van deze functie: - Laagdrempelig: weinig stigma, betaalbaar en nabij - Personen met een specifieke GGZ-achtergrond ingebed in een bestaande eerstelijnsstructuur - Goede samenwerking en verwijzing naar gespecialiseerde GGZ en welzijnsdiensten - Ondersteuning van (niet-GGZ) eerstelijnswerkers via intervisie en vorming 5

In navolging van deze oproep

7 pilootprojecten kregen van de Vlaamse Overheid de opdracht om een ELPF te organiseren in een geografisch afgebakend werkingsgebied

Looptijd: december 2011 - februari 2016

6

3

30/11/2015

7 pilootprojecten Turnhout Kempen

Maasmechelen Poperinge Aalst

Pajottenland

Brussel

7

Opdracht pilootprojecten:  Kortdurende behandeling bij niet complexe psychische klachten op een laagdrempelige wijze  Nauw samenwerken met andere hulpverleners vanuit het model van getrapte zorg en hiervoor een netwerk uitbouwen  Vroegdetectie en -interventie bevorderen

8

4

30/11/2015

7 pilootprojecten Project

Projecthou der

Aantal ELP

Locatie consult

Aalst

SEL

1 voltijds ELP Halftijds CGG-medewerker

WGC, huisartsenpraktijk, huisartsenwachtpost, SEL

Brussel

Huis voor Gezondheid

1 VTE verdeeld over 10 CGGmedewerkers

Huisartsenpraktijken & WGC

Kempen

CAW de Kempen

1 voltijds ELP

CAW

Maasmechelen Huisartsenkr 1 voltijds ELP ing

Sociaal huis, medisch centrum, eerstelijnshuis

Pajottenland

SEL

1 VTE verdeeld over 2 ELP

Sociaal huis, dienst thuiszorg, klooster, medisch centrum

Poperinge

OCMW


Sociaal huis

Turnhout

Huisartsenvereniging Turnhout


Huisartsenwachtpost

9

7 pilootprojecten Project

Projecthou der

Aantal ELP

Locatie consult

Aalst

SEL

1 voltijds ELP Halftijds CGG-medewerker

WGC, huisartsenpraktijk, huisartsenwachtpost, SEL

Brussel

Huis voor Gezondheid

1 VTE verdeeld over 10 CGGmedewerkers

Huisartsenpraktijken & WGC

Kempen

CAW de Kempen

1 voltijds ELP

CAW

Maasmechelen Huisartsenkr 1 voltijds ELP ing

Sociaal huis, medisch centrum, eerstelijnshuis

Pajottenland

SEL


Sociaal huis, dienst thuiszorg, klooster, medisch centrum

Poperinge

OCMW


Sociaal huis

Turnhout

Huisartsenvereniging Turnhout


Huisartsenwachtpost

10

5

30/11/2015

Onderzoek

Onderzoeksopdracht     

Voorzitten van stuurgroep Voortgang van de pilootprojecten bewaken Proces- en effectevaluatie Succesfactoren en knelpunten Advies over mogelijke uitrol over heel Vlaanderen  Augustus 2012 – oktober 2015

12

6

30/11/2015

Onderzoeksvragen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Wat zijn de kerntaken van de ELP? Wat zijn verschillen tussen projecten? Tot welke doelgroep richt de ELP zich? Wie kan naar de ELP doorverwijzen? Wat is de taak van de huisarts in dit proces? Welke aspecten maken de ELP laagdrempelig? Welke informatie moet de ELP registreren? Welke opleidingsnoden heeft een ELP? Wat is het typische functieprofiel van een ELP? 13

Onderzoeksactiviteiten Interviews • Projecthouders, ELP, huisartsen • Procesevaluatie

Tevredenheidsbevraging • Patiënten, ELP, huisartsen, klinische partners • Tevredenheid

2 klankbordgroepen • Stakeholders • Mening en advies inzake de implementatie van de ELPF 14

7

30/11/2015

Onderzoeksactiviteiten

Brief Symptom Inventory (BSI) • Patiënten (afgenomen door ELP) • Ernst en aard van de problematiek

Registratiefiche • Patiënten (ingevuld door ELP) • Klachten en gegeven behandeling in kaart brengen 15

Resultaten

8

30/11/2015

1. Kerntaken van de ELP  De nadruk lag op kortdurende begeleiding – Richtlijn van de overheid – Grote nood op het terrein – Opleidingsachtergrond van de ELP

 Andere taken kwamen meer op de achtergrond – Coachen eerstelijnswerkers – Groepssessies – Netwerking ifv de ontwikkeling van een inhoudelijke sociale kaart

17

Kortdurende begeleiding  Assessment en detectie – Snel zicht krijgen op de hulpvraag – Kijken naar klachten en krachten – Screeningsinstrumenten worden onvoldoende gebruikt

 Kortdurende generalistische behandeling  Snelle en juiste doorverwijzing wanneer nodig – Motiveren en voorbereiden

 Administratieve en organisatorische taken – Registreren patiëntgegevens – Verslaggeving naar huisarts – Overleg met klinische partners 18

9

30/11/2015

Kortdurende generalistische behandeling  Gebruikte technieken: – – – – – – – –

Klachten structureren (adhv het KOP-model) Inzicht geven in de eigen problematiek Situatie anders bekijken Focus op krachten en sterktes Focus op aspecten van het probleem die veranderbaar zijn Ondersteunen bij zoektocht naar oplossingen Begeleide zelfhulp: informatie, advies en tips Elementen uit verschillende therapieën (cognitieve gedragstherapie, systeemtherapie, etc.) – Psycho-educatie – Online interventies worden weinig gebruikt 19

Kortdurende interventies Toegepaste psychosociale interventies (NIVEL) Exploratie

81,3%

Signaleringsinstrument

40,2%

Psycho-educatie

61,8%

Preventie en gezondheidsvoorlichting

14,9%

Kortdurende psychologische behandeling

43,1%

Online interventie

4,6%

Motiverende gespreksvoering

33,0%

Reattributie

22,1%

Crisisinterventie

5,2%

Andere

7,2%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60% 70% 20

80%

90%

10

30/11/2015

Duur behandeling • 80% minder dan 5 sessies • 19% tussen de 5 en 10 sessies • 1% meer dan 10 sessies

Aantal sessies 35% 30,8%

30% 25% 20,9%

20%

17,4%

15% 10,7%

10%

7,2%

5%

3,9%

2,9%

1,7%

1,2%

1,7%

1,7%

0%

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

>10

21

Doorverwijzing naar meer gepaste zorg Psychiater

56% van de patiënten werd door de ELP doorverwezen

10,1%

OCMW/sociaal huis

0,9%

PTZ

1,3%

PZ

1,1%

CGG

16,7%

Huisarts

1,3%

PAAZ

1,1%

CLB

0,4%

CAW

7,0%

VDAB

0,4%

Andere

30,9%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

22

11

30/11/2015

2. Verschillen tussen projecten    

Takenpakket Aangeboden behandeling Netwerk Aanmeldingsprocedure

23

Verschillen qua takenpakket  Afhankelijk van de lokale noden en het regionale GGZ-aanbod legt ieder project andere accenten  In landelijke gemeenten: – – – –

Kleiner GGZ-aanbod, minder gelegenheid tot doorverwijzing Weinig vraag naar groepssessies Meer samenwerking met privétherapeuten Meer vraag naar outreachend werken

 In grootsteden: – – – –

Groter GGZ-aanbod, meer gelegenheid tot doorverwijzing Meer nood aan netwerking Meer nood aan cultuursensitieve zorg Meer vraag naar groepssessies 24

12

30/11/2015

Andere verschillen  Begeleiding: – Gemiddeld aantal sessies: 1,5 tot 3,9 – % meer dan 10 sessies: 0 tot 7,7% – Aantal verwijzingen: 22,1 tot 92,4%

 Aard netwerk: – Verwijzing naar: psychiater, CGG, privétherapeuten – Overleg met klinische partners: 42,1 tot 100% – Netwerk vooral: huisarts, CGG, Netwerk 107

 Aanmeldingsprocedure: – Enkel huisarts, ook andere partners

3. Doelgroep van de ELP Registratiefiches (n=594) verdeling geslacht 80 69.5

70 60 50 40 30

30.5

20 10 0 man

vrouw

26

13

30/11/2015

3. Doelgroep van de ELP Registratiefiches (n=594) 30 25

25

24

23

20

17

15 10 6

5

5 0

< 18 jaar

19-30 jaar

31-40 jaar

41-50 jaar

51-60 jaar

> 60 jaar

27

3. Doelgroep van de ELP Registratiefiches (n=594) 50%

47,1%

45% 39,4%

40% 35% 30% 25% 20% 15% 7,5%

10% 5%

5,9%

0,2%

0% helemaal niet ernstig

niet ernstig

middelmatig

ernstig

zeer ernstig

28

14

30/11/2015

3. Doelgroep van de ELP Registratiefiches (n=594) Stemmingsproblemen

33,8%

Somatoforme problemen

7,3%

Eetproblemen

3,0%

Problemen met impulsbeheersing

1,8%

Relationele problemen

30,8%

Aanpassingsproblemen

47,0%

Angstproblemen

26,9%

Seksuele problemen

2,2%

Slaapproblemen

12,5%

Suïcidale ideatie

4,9%

Verslavingsproblemen

5,1%

Andere

27,3% 0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

29

Resultaten BSI 3 algemene indicatoren

Totaalscore (TOT) Aantal aanwezige symptomen (AAS)

Ernst van de aanwezige symptomen (EAS)

9 schaalscores

Somatische klachten (SOM) Cognitieve problemen (COG) Interpersoonlijke gevoeligheid (INT) Depressieve stemming (DEP) Angst (ANG) Hostiliteit (HOS) Fobische angst (FOB) Paranoïde gedachten (PAR)

Psychoticisme (PSY)

30

15

30/11/2015

Resultaten BSI Indicatoren

X

SD

I.v.m. Normale groep

I.v.m. klinische groep

TOT

1,5

0,7

Zeer hoog

Boven gemiddeld

AAS

35

10,9

Hoog

Gemiddeld

EAS

2,2

0,6

Zeer hoog

Boven gemiddeld

SOM

1,2

0,9

Hoog

Boven gemiddeld

COG

1,9

1

Zeer hoog

Boven gemiddeld

INT

1,7

1

Hoog

Boven gemiddeld

DEP

1,7

1

Zeer hoog

Gemiddeld

ANG

1,8

1

Zeer hoog

Boven gemiddeld

HOS

1,1

0,9

Hoog

Boven gemiddeld

FOB

1,1

0,9

Zeer hoog

Boven gemiddeld

PAR

1,6

1,1

Hoog

Boven gemiddeld

PSY

1,3

0,8

Hoog

Boven gemiddeld

31

n=415

Resultaten BSI Indicatoren

X

SD

I.v.m. Normale groep

I.v.m. klinische groep

TOT

1,5

0,7

Zeer hoog

Boven gemiddeld

AAS

35

10,9

Hoog

Gemiddeld

EAS

2,2

0,6

Zeer hoog

Boven gemiddeld

SOM

1,2

0,9

Hoog

Boven gemiddeld

COG

1,9

1

Zeer hoog

Boven gemiddeld

INT

1,7

1

Hoog

Boven gemiddeld

DEP

1,7

1

Zeer hoog

Gemiddeld

ANG

1,8

1

Zeer hoog

Boven gemiddeld

HOS

1,1

0,9

Hoog

Boven gemiddeld

FOB

1,1

0,9

PAR

1,6

1,1

PSY

1,3

0,8

Zeer hoog Boven gemiddeld Verschillen tussen Hoog Boven gemiddeld pilootprojecten! Hoog Boven gemiddeld 32

16

30/11/2015

Resultaten BSI Normomschrijving in vergelijking met een klinische referentiegroep Projecten Aalst

Brussel

TOT

EAS

Boven gem. Boven gem.

Hoog

ANG

FOB

Boven gem.

Boven gem.

Boven gem.

Hoog

Hoog

Boven gem.

Kempen


Boven gem.

Boven gem.

Boven gem.

Maasm.


Laag

Boven gem.

Gem.

Beneden gem.

Boven gem.

Gem.

Pajottenland Boven gem.

Boven gem.

SOM

Gem.

Poperinge


Laag

Gem.

Gem.

Turnhout


Zeer laag

Boven gem.

Gem.

33

3. Doelgroep van de ELP  Praktijk strookt niet helemaal met oorspronkelijke visie  Veel mensen met ernstige en langdurige problematiek  Kortdurende interventies zijn ook daar waardevol  Klachten zijn uiteenlopend van aard  ELP moet een generalist zijn die alle leeftijdsgroepen voor zijn rekening neemt  Focus op kansarmen mag niet de bovenhand krijgen 34

17

30/11/2015

Aanmelding van patiënten Resultaten registratiefiche (n=594)

Aanmelding 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

87

13

huisarts

andere

Andere: OCMW, CAW, CGG, eigen initiatief

35

5. Taak van de huisarts  Bepalen of een doorverwijzing naar de ELP zinvol is  Patiënt informeren en motiveren  Samen met de ELP het zorgtraject van de patiënt uitstippelen  Zorgtraject en mogelijke uitval opvolgen  Communicatie, terugkoppeling en overleg met de ELP zijn aldus van groot belang

36

18

30/11/2015

Terugkoppeling informatie

Terugkoppeling informatie 100

Manier van terugkoppelen

95

80

80

59

60

60

38

40

40 20

14

20

5

0

0 ja

nee

mail/brief

telefoon

mondeling

37

Overleg met klinische partners Overleg met klinische partners CGG

Voor 80% van de patiënten vindt er een overleg plaats tussen de ELP en een andere zorgverstrekker

14,1%

Andere ELP

17,5%

CAW

4,5%

Huisarts

59,4%

Aanmeldingsteam

5,1%

Andere

14,7% 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

38

19

30/11/2015

6. Laagdrempelig  Locatie: centraal gelegen en goed bereikbaar  Verschillende opties mogelijk: sociaal huis, huisartsenpraktijk, CAW, medisch centrum  Meerdere antennepunten in landelijke regio’s  Goede communicatie over contactgegevens  Niet-psychologische setting: minder stigma  Snel beschikbaar: binnen de 2 weken  Nauwe samenwerking met de huisarts  Laag tarief of gratis 39

7. Wat registreren?  Korte registratie in verhouding tot het kortdurende tijdsbestek van de behandeling – – – –

Voornaamste klachten Kortdurende interventies die werden toegepast Voortgang van de patiënt Doorverwijzing naar een andere voorziening

 Ingebed in bestaand systeem  Op veilige manier informatie delen met andere zorgverstrekkers!  Eventueel online vragenlijsten includeren voor screening en opvolging therapeutisch proces 40

20

30/11/2015

8. Opleidingsnoden  Master in de psychologie als basisvereiste?  Aanpassing van masteropleiding psychologie en psychotherapieopleidingen ifv ELPF noodzakelijk: – Vertrekkend vanuit gezondheidsmodel – Detectie, assessment en monitoringsinstrumenten bruikbaar in de eerste lijn – Kortdurende psychologische interventies – Psycho-educatie individueel en in groep – Samenwerken in een netwerk – Cultuursensitieve zorgmodellen en werken met kansarmen – Online interventies

 Intervisie en supervisie noodzakelijk  Korte praktijkgerichte vormingen een meerwaarde 41

9. Functieprofiel          

Vertrouwd met brede waaier aan psychische problemen Specialist in detectie en assessment Communicatieve gespreksvaardigheden Vertrouwd met kortdurende interventies Vertrouwd met het organiseren van groepssessies Goede kennis van sociale kaart in de regio Meelevend, niet veroordelend, respectvol en begripvol Flexibel, efficiënt, zelfstandig Teamspeler en netwerker Kan omgaan met grote diversiteit aan doelgroepen typisch voor de eerste lijn 42

21

30/11/2015

Conclusies & aanbevelingen

Conclusie  Groot enthousiasme bij huisartsen en andere klinische partners – – – – – –

Kwaliteitsvol aanbod van GGZ op de eerste lijn Onnodige tweedelijnszorg kan vermeden worden Kostenbesparend Weinig weerstand in het veld Passende verwijzing wordt mogelijk ELP heeft goed zicht op de noden in de samenleving op het vlak van GGZ

 Groot enthousiasme bij patiënten – Snelle en niet-stigmatiserende benadering van mensen die GGZ nodig hebben 44

22

30/11/2015

Aanbevelingen    

ELPF is belangrijke schakel in getrapte zorg Brede implementatie in Vlaanderen nodig Aantal ELP in verhouding tot grote vraag Snelle doorverwijzing in de praktijk niet altijd mogelijk door wachtlijsten in tweede lijn  ELP is een generalist: focus op alle doelgroepen  ELPF binnen netwerk GGZ (Artikel 107)  Afstemming van ELPF op lokale noden en GGZ-aanbod in de regio 45

Aanbevelingen  Aandacht voor registratie en monitoring  Groepsaanbod als antwoord op grote vraag  Coaching huisartsen en andere eerstelijnswerkers als antwoord op grote vraag  Netwerking als cruciale taak  Aanpassing van basisopleiding en therapieopleiding noodzakelijk  Nood aan inhoudelijke ondersteuning: – Supervisie, intervisie, korte praktijkgerichte vormingen

 Onderzoek naar effecten op lange termijn 46

23

30/11/2015

Dank voor uw aandacht Onderzoeksteam:  Dr. Evelien Coppens  Dr. Inge Neyens  Prof. dr. Chantal Van Audenhove LUCAS KU Leuven www.kuleuven.be/LUCAS www.steunpuntwvg.be

24

2015

Recommend Documents