2015 oktober - november - december Erkenningsnr. P209656

67 Driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Fruitveiling Jaargang 17/2015 oktober - november - december Erkenningsnr. P209656 Afgiftekantoor 3500 Hasselt 1

Jo, jo, jo Jonagold! Moet je zien. Die appel krijgt een tien op tien. Groen, rood, niet te zoet of zuur. Vol vitaminen en lang niet duur. Een lekkere snack die altijd mag. Op elk moment van de dag. Belgisch fruit dat nooit verveelt. Door mijn mama en papa geteeld. De coolste appel van het land. Leg hem in je winkelmand! Jo, jo Jonagold!

EVA-app

Overkapte kersenteelt

Biologische fruitteelt

Inhoud

Gewasbescherming

Bemesten

Opdracht

Bladvoeding

Registreer

Rapport

Fenologie

Ziekte/plaag

Oogst

EVA

EVA

udigde Vereenvo Eindelijk atie Administr

igde

ud Vereenvo Eindelijk atie Administr

04

07

10 DIT DRUKWERK IS GEDRUKT OP MILIEUVRIENDELIJK PAPIER MET 100% GERECYCLEERDE VEZEL

18

22

Woord vooraf

03

EVA, Eindelijk Vereenvoudigde Administratie

04

VLAM promotiebijdrage

05

Zelf een biofilter bouwen

06

Op weg naar een overkapte kersenteelt

07

Biologische fruitteelt

10

Led-verlichting

13

Statistieken hardfruit

14

Statistieken zachtfruit

15

Marktsituatie hardfruit

16

De BFV ontvangt award

17

Facts & figures collectieve hagelverzekering

17

Wijziging standaardrassen aardbeien in de nabije toekomst?

18

Hoe vanuit logistiek oogpunt de productkwaliteit borgen

20

Fruit Attraction 2015 in Madrid

22

Fructura 2015

23

Dag van “Het eetbare landschap” in Bokrijk

24

De Fruittob 2015

24

Fruit- en Cultuurmarkt Sint-Truiden

25

Sinterklaas bij de BFV

26

Personeelsnieuws

27

Kids Corner

27

2

Voorwoord

Geachte teler, Geachte koper, Het laatste BFVisionnummer van 2015 presenteren wij u met veel

De eerste week van december hadden we onze jaarlijkse BRC- en IFS-

genoegen.

audits. Dit jaar was er ook een ACS-audit bij (sectorgids). Deze audits zijn zeer vlot verlopen. In alle afdelingen heeft men vlekkeloos kunnen aantonen dat onze interne organisatie op een auditwaardig peil staat. Aan

Wij hopen u enige nuttige informatie te bezorgen en wat stof tot nadenken.

alle personeelsleden een dikke proficiat voor deze continue inspanning. Het jaareinde is immers een moment bij uitstek om even stil te staan bij de gebeurtenissen van het afgelopen jaar m.a.w. om een balans op te

Tijdens de laatste raad van bestuur van de BFV werd er besloten om

maken van het positieve maar ook van het negatieve. De consequenties

opnieuw een gezamenlijk producenten- en personeelsfeest te organiseren.

die hieruit getrokken kunnen worden, zouden onze bedrijfsvoeringen

Gelieve de datum van 5 maart 2016 alvast vrij te houden in je agenda.

moeten verbeteren.

Wij hopen hiermee een extra boost te geven aan de samenhang tussen enerzijds producenten onderling en tussen producent en personeel anderzijds.

Commercieel gezien was 2015 weerom zeer apart. Voor het hardfruit hadden we de afwerking van het seizoen 2014/2015. Dus de periode van januari tot en met juli ondervonden we nog volop

2015 was ook het jaar van X-100: een organisatie van de provincie

de invloed van de Russische boycot. Voor de appelen kenden we in die

Limburg ondersteund met SALK-gelden en waarvan de resultaten werden

periode een korte heropleving door een sterkere vraag in paloks vanuit het

voorgesteld tijdens de Fructura-beurs. We zijn aangenaam verrast met

Oostblok. Hierbuiten was het duidelijk minder goed dan het seizoen ervoor.

deze resultaten. De sector bevestigt hier dat horizontale samenwerking

We verkochten weliswaar 40.000 ton appels aan 0,30 €/kg tegenover het

tussen telers het allerbelangrijkst is. Waar anders dan in een coöperatieve

jaar voordien aan 0,44 €/kg. Voor de peren was er echter een duidelijk

wordt er 100 % horizontaal een samenwerking tussen telers georganiseerd.

herstel t.o.v. de eerste seizoenshelft (september-december 2014). Er

We merken tevens dat van alle andere hot items in deze sectoranalyse al

werden nog 57.000 ton peren verhandeld aan een hogere middenprijs dan

100% in toepassing gebracht worden in de BFV.

dezelfde periode vorig jaar. De resultaten van de gezamenlijke hagelverzekering worden ook summier De nieuwe seizoenstart verliep dan weer heel anders. Vooreerst was er een

voorgesteld in dit nummer. Het belangrijkste is dat er geen stijging van de

duidelijk betere bodem in de markt door de gunstigere industrieprijzen.

premie komt en dit door de gunstige bonus-malus regeling, ondanks een

Hierdoor werden heel wat mindere partijen onmiddellijk tijdens de pluk

vrij zware hagelschade tijdens het afgelopen seizoen.

opgeruimd. Ter illustratie ontvingen we maar liefst 23.000 ton industriefruit (schil, mousseline en rebut). Het schilsegment steeg gemiddeld van

De Responsibly Fresh enquête komt er weer aan. Wij rekenen op een

0,12 €/kg naar 0,20 €/kg, de rebut ging van 0,06 €/kg naar 0,12 €/kg. De

massale deelname hieraan. Duurzaamheid is immers een belangrijk

versmarkt kon hier mee van profiteren. Gemiddeld genomen werden de

element in de huidige wereldeconomie. Als fruittelers zijn we al lang

appelen 0,10 €/kg duurder verhandeld dan vorig seizoen. Dit bewijst hoe

toonaangevend in dit domein. Het komt erop aan dit nu ook te staven met

belangrijk de onderkant van de markt is.

cijfermateriaal. Met de klimaatconferentie te Parijs in ons achterhoofd is dit ook makkelijker te plaatsen.

De Europese oogstprognoses werden wat bijgesteld. We keken allemaal nieuwsgierig uit naar de uiteindelijke cijfers voor de appelen. Globaal is er

Beste producent en beste koper, wij danken eenieder voor de fijne

niet veel wijziging; slechts 1 % minder dan aanvankelijk geschat. De daling

samenwerking in 2015. Wij wensen u allen enkele dagen van rust en

in Polen van 3 % is hiervan de hoofdoorzaak.

bezinning en uiteraard spetterende eindejaarsfeesten.

Voor de peren is er tevens geen significante wijziging bij de definitieve

Vooral wensen wij u een goede gezondheid en veel geluk voor uzelf en al

Europese producties en kunnen we stellen dat de prijsvorming terug op

uw dierbaren.

het niveau van 2 seizoenen geleden zat. Dit alles zou erop kunnen wijzen dat de Russische boycot geleidelijk aan gecompenseerd wordt door de nieuwe afzetgebieden. Verder in de BFVision treft u nog een analyse aan van het zachtfruit in 2015. Opmerkelijk is hier toch de daling van de productiviteit. Bij Elsanta compenseert de hogere middenprijs dit gemis aan kilo’s nog enigszins. Spijtig genoeg is dit bij de doordragers niet het geval. Bij de bessen kenden we een stijging in aanvoer. Het gros van de bessensoorten kende ook een prijsstijging. De bramen en frambozen hadden het wat moeilijker. Hier dringt een geplande afzet zich meer en meer op.

3

Filip Lowette

Erik Champagne

algemeen directeur

voorzitter

Webtoepassing

EINDELIJK VEREENVOUDIGDE ADMINISTRATIE

Herken je dit? Wat is nu weer de wettelijk toegelaten dosis voor dit gewasbeschermingsmiddel? Was het 1,2 of 1,8 kg in de tank? Moet ik dit perceel hier nu wel of niet bespuiten? Oei morgen controle! Dat wordt een avond papierwerk. Hoeveel zou dit perceel eigenlijk opbrengen? Krijg je een controle? Je drukt zeer snel een kant-enklaar en overzichtelijk rapport van de bespuitingen af of stuurt het online door. Dus gedaan met het opzoeken van gegevens en het voorbereiden van het papierwerk voor een controle. Ook rapporten maken voor de afzetorganisatie kan in een handomdraai. Dus gedaan met het telkens opnieuw invoeren van dezelfde gegevens.

De webtoepassing ‘EVA - Eindelijk Vereenvoudigde Administratie’ maakt je dagelijkse werk als fruitteler een pak eenvoudiger. Zo houdt EVA je op de hoogte van de laatste regelgeving over gewasbeschermingsmiddelen, berekent spuithoeveelheden, bezorgt je snel een rapport bij controle, laat oogstregistraties doorgeven van op het veld, houdt de bemestingsregistratie bij… Deze slimme app voor telers van pit- en steenfruit, houtig kleinfruit, aardbeien en druiven is bruikbaar op smartphone, tablet of pc.

De app vult ook je geheugen aan, bijvoorbeeld waar en wanneer je een bepaald schadebeeld opmerkte. Nadien kan je vlot de nodige behandelingen juist positioneren en het effect van behandelingen evalueren.

Wat doet de EVA-app? Eenmalig geef je als fruitteler percelen, fruitsoorten en andere gegevens in. Nadien doet de EVA-app het grote werk: Zo berekent EVA - rekening houdend met de recentste regelgeving en technische knowhow van pcfruit - de hoeveelheid gewasbeschermingsmiddel die je nodig hebt om bijvoorbeeld al je Jonagold-appels te behandelen. Tegelijk zie je belangrijke informatie met betrekking tot het middel, bijvoorbeeld als de werking afhankelijk is van de temperatuur… Dus gedaan met rekenen en minder optimale behandelingen.

Bemesten

Gewasg beschermin

Opdracht

g

Bladvoedin

Rapport

Registreer

Oogst Gewas- laag Fenologie te/p bescZi Bemesten heekrm ing Bladvoed ing

“ De EVA-app berekent de hoeveelheid gewas bescherming die je nodig hebt om bijvoorbeeld al je Jonagold-appels te behandelen”

EVA

EVA

udigde Vereenvo Eindelijk atie Administr

digde

u Vereenvo

elijk Opdracht EindRe atie gistreer AdminisRatrpport

Ziekte/pla

ag

Fenologie

EVA

Eindelijk

Via EVA kan je eenvoudig plannen en opdrachten aan medewerkers bezorgen. In zo’n schema zie je: de te behandelen percelen, wie heeft wat gedaan, welke machine kan worden gebruikt… Deze info is ook beschikbaar op smartphone, zodat de teler elk ogenblik kan volgen welke opdracht uitgevoerd is. Dus gedaan met uitgebreide briefings aan medewerkers wat waar te spuiten of lijstjes opmaken voor zichzelf die weer verloren kunnen gaan.

Oogst

Vereenv oudigde Adminis tratie

4

EVA

Eindelijk

Vereenv oudigde Adminis tratie

Telerbijdrage

TELERBIJDRAGE De telers van hardfruit storten een promotiebijdrage aan de VLAM (Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing). Deze bijdragen worden geïnd op basis van de teeltoppervlakte (hectareheffing) en de bijdragen worden rechtstreeks en jaarlijks aan de telers aangerekend. De bijdrage bedraagt voor appelen en peren 30 euro per hectare teeltoppervlakte met een minimum van 50 euro per bedrijf.

Je kan per perceel eenvoudig registreren hoeveel gevulde paloxen er naar welke koelcel vertrekken na de pluk. Het telwerk doet EVA. Ze geeft ook snel een evaluatie van de opbrengst per perceel, per fruitras, per teelt… Ook houdt de app bij elke bemesting de hoeveelheden stikstof en fosfor per perceel bij, zodat je eenvoudig kan aflezen welke bemesting je nog kan uitvoeren met respect voor het milieu en de wettelijke bepalingen.

Met deze gelden worden de promotieacties voor appels en peren in binnen- en buitenland gefinancierd. Een mooi voorbeeld hiervan is de “Elke dag Jonagolddag campagne”. Het beeld zie je op de cover van deze BFVision. Via affiches, radiospots en online, wordt de Jonagold op een trendy manier in de kijker gezet: een coole meid met hoog rapper-gehalte, prijst de Jonagold-appel aan. De radiogolf was in oktober en november, de online-actie loopt gewoon verder en volgend najaar wordt de radiocampagne hernomen. Deze actie vind je ook terug op www.lekkervanbijons.be met tal van tips en recepten met Jonagold.

SALK-project Deze app kwam tot stand met de actieve medewerking van een tiental fruittelers. Zij stelden prioriteiten en beoordeelden het gebruiksgemak. EVA werd ontwikkeld als deel van het SALK(Strategisch Actieplan Limburg in het Kwadraat)-project ‘Innovatie’ waar, door de Vlaamse overheid en de Provincie Limburg, 1.200.000 euro werd vrijgemaakt voor de periode 2014-2018 om het innovatiepotentieel van de fruitteelt te versterken. Deze app bevat tal van voordelen. Tegelijk is met deze toepassing de basis gelegd voor verdere uitbreidingen en ontwikkelingen. In de app is nu al een schat aan informatie voorhanden waarop nieuwe modules zullen gebouwd worden, maar wordt later nog uitgebreid als meer en nieuwe data via sensoren voor de teler beschikbaar komen. Deze app is alleszins een mooie start om fruittelers de kans te geven om meer tijd in fruit te steken en minder in administratie. En om op een innovatieve manier aan fruitteelt te doen.

Een andere actie is de Conference-actie in Duitsland i.s.m. Groenten Fruit Bureau Nederland met 1.300 degustaties en advertenties in retailbladen. Hiervan hebben we eigenlijk reeds de positieve gevolgen ondervonden door de grotere interesse voor onze Conference vanuit de Duitse retail. Ook de beurzen waaraan de VLAM wereldwijd deelneemt, de schoolfruitactie, de website enz. worden gerealiseerd met de bijdragen van de telers. De promotiebijdrage van de zachtfruittelers wordt nog steeds door de BFV via de facturen verrekend. Ook voor zachtfruit doet de VLAM acties. Opvallend dit jaar was de promotiecampagne in september en oktober om de consument erop attent te maken dat er ook buiten de piek van juni, juli en augustus lekkere Belgische aardbeien in de winkels liggen. Volgend jaar is er een actie rond aardbeien gepland in Scandinavië, Duitsland en Frankrijk.

Info- en introductiesessies Begin 2016 geeft pcfruit info- en introductiesessies over deze nieuwe applicatie op verschillende plaatsen in Vlaanderen. De data en locaties vind je op www.pcfruit.be Kris Ruysen - pcfruit vzw

Bij de besluitvorming over de campagnes rond Belgisch fruit zijn ook steeds de veilingen betrokken. Zij bepalen mee de doelmarkten van de geplande acties. Zo zie je dat de VLAM-bijdragen van onze telers correct besteedt worden aan promotiecampagnes voor ons Belgisch fruit.

5

Wat is een biofilter?

ZELF EEN BIOFILTER BOUWEN

Waarom? De grootste bron van vervuiling van het oppervlaktewater door gewasbeschermingsmiddelen zijn verontreinigingen die vooral bij het vullen en reinigen van de spuitapparatuur ontstaan (puntvervuiling). Het gaat hierbij om morsen bij het vullen van het toestel, overlopen van de spuitmachine tijdens het vullen, lekken van leidingen of doppen, of het lozen van spuitresten en spoel- en reinigingswater.

Waar en wanneer? • Inagro, Ieperseweg 86, 8800 Rumbeke-Beitem, 12 januari 2016, 13 uur, Ellen Pauwelyn, 051-27 32 90, [email protected] • PCS, Schaessestraat 18, 9070 Destelbergen, 14 januari 2016, 9 uur, Els Pauwels, 09-353 94 88, [email protected] • PSKW, Duffelsestwg101, 2860 Sint Katelijne Waver, 15 januari 2016, 9 uur, Luc De Rooster, 015-30 00 60 of 0491-37 08 49, [email protected] • Herent, Blauwe Stap 25, 3020 Herent, 21 januari 2016, 13 uur, Christel Van Ceulebroeck, 016-21 37 57 of 0473-32 29 81, [email protected] • PCH, Voort 71, 2328 Meerle, 22 januari 2016, 13 uur, Rob Van aert, 03-315 70 52, [email protected] • Merchtem, Koeweidestraat 25, 1785 Merchtem, 28 januari 2016, 13 uur, Christel Van Ceulebroeck, 016-21 37 57 of 0473-32 29 81, [email protected]

Te hoge concentraties van gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater hebben een negatief effect op het waterleven en leiden tot strengere maatregelen m.b.t. het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen of zelfs tot het verlies van de producterkenningen. Daarom moeten we vermijden dat gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater terechtkomen. Wil je zelf aan de slag gaan om een biofilter of fytobak te bouwen? Een biofilter kan je heel gemakkelijk zelf bouwen. Maar welke materialen heb je nodig? En waarop moet je letten? Tijdens een praktische workshop ‘biofilter bouwen’ helpen de partners Bioremediatie Oost en West je graag op weg. Met koppelstukken, leidingen en cubitainers gaan de deelnemers aan de slag om zelf een biofilter te bouwen.

Inschrijven? Inschrijven is verplicht en kan tot 2 dagen voor de workshop. Het aantal plaatsen is beperkt. Deelname is gratis.

Wat mag je verwachten? Ben je geïnteresseerd in een biofilter op jouw bedrijf? De partners zorgen voor een compleet bouwpakket, waarmee je aan de slag gaat tijdens de workshop. Na de workshop kan je de afgewerkte biofilter meenemen. Gelieve 3 weken voor de workshop aan te geven indien je interesse hebt in dit aanbod. Op de dag van de workshop kan je alsnog een bouwpakket bestellen. Kom je graag even langs voor enkele praktische tips? Alle geïnteresseerden zijn welkom tijdens de workshop. Deze workshop komt in aanmerking voor het behouden van de fytolicentie.

Prijs biofilter? De prijs van de biofilter is sterk afhankelijk van de bedrijfssituatie (overdekt opgesteld of niet), de hoeveelheid restwater dat verwerkt moet worden en het materiaal dat voorhanden is (bijvoorbeeld gerecycleerde cubitainers). Bij interesse tot aankoop worden deze puntjes overlopen en de juiste prijs bepaald. Richtprijs: tussen 700 en 2.000 euro. De biofilter komt in aanmerking voor VLIF steun (30 %). Telers die hiervoor interesse hebben kunnen met hun vragen terecht bij Kim Koopmans (van pcfruit) op 011-69 71 34, [email protected]

6

Overkapte kersenteelt

OP WEG NAAR EEN OVERKAPTE KERSENTEELT

De Belgische kersenteelt heeft de laatste jaren een hele weg afgelegd. Dankzij de onderstam Gisela 5 evolueerden we naar intensieve aanplantingen. Dankzij rassen als Kordia en Regina zijn we in staat hoogkwalitatieve kersen te produceren.

Ook het naoogst-traject is in korte tijd sterk ontwikkeld met de komst van hydrocooling en moderne sorteerinstallaties. Al deze punten maken ons uiterst concurrentieel met gelijkaardige teeltgebieden rondom ons (bv. Nederland, Duitsland,…). Een achterstand die we vandaag de dag nog hebben, is het gebrek aan overkappingen. Dit is hét grootste werkpunt voor de Belgische kersenteelt de eerstvolgende jaren!

De eerstgenoemde redenen (productiviteit en Little Cherry Virus) vormen terecht een bron van ongerustheid bij telers. Een weloverwogen perceelskeuze kan het risico echter sterk beperken. Lentenachtvorst is één van de grootste bedreigingen voor de productie. Laag gelegen percelen moeten gemeden worden. Niet iedereen heeft de percelen natuurlijk zomaar voor het uitkiezen. Op vorstgevoeligere percelen moet aan extra vorstprotectie gedacht worden (frostguard, paraffinepotten, overkapping sluiten tijdens bloei, …). Negatieve effecten van schrale weersomstandigheden tijdens en na de bloei kunnen beperkt worden door het planten van hagen. Dergelijke beschutting zorgt voor een stabieler microklimaat in de aanplanting en bijgevolg een betere vruchtzetting.

Redenen die kersentelers geven waarom nog niet overkapt werd, zijn meestal dezelfde: • Onzekere productie (door lentenachtvorst, slechte bestuiving) • Little Cherry Virus • Grote investering • Te lage en/of onzekere prijsvorming

Gebrekkige bestuiving kan ook tot te lage producties leiden. Een goed bestuivingsplan met minstens 20% bestuivers per hoofdras zijn een minimum. Ideaal is het om 2 bestuiverrassen per hoofdras te planten. De aanwezigheid van het Little Cherry Virus moet goed in kaart gebracht worden voor we gaan overkappen. Gelukkig is slechts bij een minderheid van de percelen de situatie zo ernstig, dat overkappen niet aan de orde is. Direct en kordaat ingrijpen bij aanwezigheid van het virus maakt het probleem op de meeste percelen wel controleerbaar. Bij de kostprijs van een overkapping circuleren soms extreem hoge bedragen. Een overkapping moet vooral windstabiel zijn, voldoende licht en lucht doorlaten én de kersen droog houden. Extra opties als hagelnet, vogelnet, … zijn niet altijd en overal noodzakelijk. Informeer u daarom goed over alle systemen die op de markt zijn. Een duidelijk prijsvoorstel op maat en goede afspraken over wie wat doet, kan veel geld besparen! Men moet ook overwegen of een bestaand perceel overkapt wordt, of enkel de nieuwe percelen. Een bestaand perceel kan soms praktische problemen geven om de constructie optimaal in te planten. Daarom kan de installatie iets duurder uitvallen en de montage wat meer tijd vragen. Het voordeel is dat de aanplanting productief is en de investering meteen kan terugverdiend worden.

7

Overkapte kersenteelt

kersenteelt grotendeels overkapt is - worden alle kersen op basis van oogstramingen ruim voor de pluk verkocht aan vastgelegde seizoensprijzen per kwaliteit). Ten tweede zorgen overkappingen voor een aanzienlijke kwaliteitsverbetering, vooral qua vruchtmaat en houdbaarheid. Dikkere kersen worden overal in de wereld duurder verkocht dan kleinere kersen. Een betere houdbaarheid biedt ook extra opportuniteiten. Export naar verre bestemmingen wordt mogelijk. Of kortstondige momenten van overaanbod kunnen uitgevlakt worden door kersen te bewaren en zo het commercieel seizoen te verlengen. Op welke vlakken kan een overkapping renderen? In de onderstaande rekenvoorbeelden wordt steeds met dezelfde uitgangssituatie gerekend: • Productie: 10 ton/ha • Middenprijs excl. pluk en sortering: € 3/kg • Kostprijs regenkap: € 9.000/ha/jaar (= € 0,9/kg)

Bij nieuwe percelen kan de constructie optimaal uitgezet worden (liefst met gps). De constructie kan ook fungeren als boomondersteuning. Nadeel is dat de productie op zich laat wachten tot jaar 4 of 5, en bijgevolg ook het terugverdienen. Een optie is om de constructie gespreid over enkele jaren te plaatsen. De palen en ankers bij het planten, de bekabeling in jaar 2 of 3, de folie en toebehoren in jaar 4 of 5. Bij VLIF-tussenkomst informeren over voorwaarden en timing investering. Men mag zich bovendien niet blindstaren op die totale som. Boekhoudkundig afgeschreven én jaarlijkse arbeid inbegrepen kost een overkapping ongeveer € 9.000/ha/jaar. Het aspect prijsvorming is natuurlijk een moeilijk thema. Feit is wel dat in regio’s met meer overkappingen de vermarkting gemakkelijker loopt en dat de prijzen eerder hoger liggen dan voorheen. Overkappingen hebben eerder een indirect effect op de marktsituatie.

Minder gebarsten kersen • Gemiddeld over 5 jaar is 25% uitval realistisch. In 2015 was dit natuurlijk veel minder, maar in 2014 was dit veel meer. De barstgevoeligheid van het ras speelt ook een rol. Bij Regina ligt het % uitval vaak iets lager, bij Lapins of Sweetheart iets hoger. • 25% uitval op een productie van 10 ton/ha betekent 2.500 kg onverkoopbare kersen. • 2.500 kg kersen x € 3/kg betekent € 7.500 verlies.

Ten eerste kan men vraag en aanbod beter op elkaar afstemmen. Denk bijvoorbeeld maar aan de jaarlijkse prijsdaling midden in het seizoen (tijdstip Kordia – Lapins - Karina). Mét overkappingen kunnen grotere afnemers (warenhuizen, export) al voor het seizoen aangesproken worden, wat vandaag de dag niet haalbaar is omwille van de “oogst-onzekerheid”. (In Zwitserland – waar de

à OF anders bekeken, € 7.500 meeropbrengst die een overkapping kan opleveren

8

Overkapte kersenteelt

Dikkere vruchtmaat • Kersen onder overkapping blijven doorgaans enkele dagen langer hangen, wat resulteert in een homogenere kleur én vooral een dikkere maat. • Een dikkere maat heeft 2 voordelen: meer kg/ha en een hogere middenprijs. • De dikkere maat kan gemakkelijk resulteren in een meeropbrengst van 10 %. Bij 10 ton/ha stijgen we dus naar 11 ton/ha. Gemiddeld schuift de maat één klasse naar omhoog. • De laatste 3 jaar leverde één maatklasse hoger (vb. 3AE+ à 4AE+) minimum een meerprijs van € 0,4/kg (soms zelfs € 0,8/kg!). • Zonder overkapping: 10 ton/ha x € 3/kg = € 30.000/ha bruto-resultaat • Met overkapping: 11 ton/ha x € 3,4/kg = € 37.400/ha bruto-resultaat à Dit betekent een meeropbrengst van € 7.400 die een overkapping kan opleveren. Hogere pluk -en sorteerprestaties • Minder gebarsten kersen en dikkere kersen resulteren in hogere pluk- en sorteerprestaties. Uit studies blijkt dat de plukprestaties makkelijk kunnen toenemen met 20%. • Een normale plukprestatie van 15kg/uur kost ongeveer € 0,6/kg. 20% verhoging van de plukprestatie betekent 18kg/uur, wat neerkomt op ongeveer € 0,5/kg. • Een kostenverlaging van € 0,1/kg dankzij de overkapping. In de sorteertarieven zien we dat dikke kersen met weinig uitval al snel € 0,1 minder kosten. Ook bij eigen manuele of machinale sortering kunnen we dit doorrekenen. • In totaal zien we een besparing van € 0,2/kg. Bij een opbrengst van 10 ton/ha is dit € 2.000/ha. à Dit betekent een kostenverlaging van € 2.000 die een overkapping kan opleveren. N.b.: de pluk onder een overkapping kan op het optimale moment gebeuren en over een iets langere periode gespreid worden. Hierdoor kan eventueel met minder personeel gewerkt worden wat de arbeidsefficiëntie meestal verbetert. De kostenbeperking op pluk en sortering kan daardoor zelfs hoger zijn dan € 0,2/kg.

Besluit De laatste 2-3 jaren zien we wel een sterkere toename van het areaal overkapte kersen. De toename vindt echter vooral plaats bij telers die al eerder de stap waagden. De situatie is dus dat telers met overkappingen steeds uitbreiden en telers zonder overkapping maar moeilijk de stap zetten. Om een grotere uitbreiding te krijgen, moeten meer telers overgaan tot overkappen. Meer overkapte kersen zijn een noodzakelijke stap in de verdere evolutie van de Belgische kersenteelt!

Alle meeropbrengsten en kostenbeperkingen samen kan een overkapping in één jaar een meeropbrengst leveren van € 16.900/ha. Terwijl de overkapping zelf € 9.000/ha kost. à Netto kan het voordeel van de overkapping dus € 7.900/ha bedragen.

Toon Vanrykel, pcfruit vzw - Diensten aan Telers

9

Biologische fruitteelt

BIOLOGISCHE FRUITTEELT

Biedt de biologische fruitteelt mogelijkheden? In 1999 besloten 5 hardfruittelers uit het Hageland hun bedrijf naar Bio om te schakelen. Na een omschakelingsperiode van 3 jaar werden ze in 2002 erkend als biotelers en kon hun fruit vanaf september 2002 als “biologisch” worden verkocht. In de tussenperiode werd het verkocht als “Bio in omschakeling”.

Ruim assortiment appelrassen Het assortiment appelrassen is op de biobedrijven vrij uitgebreid. Dit komt omdat men in de bioteelt continu op zoek is geweest naar minder ziektegevoelige rassen (o.m. Collina, Pirouette, Topaz, Santana). Vooral Topaz en Santana zijn typische biorassen die op de meeste biobedrijven worden geteeld.

Momenteel is de groep biotelers binnen de BFV uitgebreid naar 8 bedrijven (met een totale oppervlakte van 105 ha). Positief is dat er op verschillende van deze bedrijven nog jonge opvolgers zijn, waardoor de toekomst verzekerd is! Ook dit jaar beslisten opnieuw twee gangbare BFV-bedrijven om de stap te zetten naar “Bio” waardoor we wellicht binnen enkele jaren naar 10 biobedrijven zullen evolueren.

Daarnaast blijven echter Jonagold (en mutanten), Elstar en Boskoop op de biobedrijven standaard aanwezig. De bioconsumenten en de biohandel weten Jonagold nog steeds sterk te appreciëren omwille van zijn goede smaak en zijn continue beschikbaarheid. Ook voor industriële verwerking (sap en appelmoes) is Jonagold erg gewild. Anderzijds is dit ras wel gevoelig voor schurft maar omdat er de laatste jaren in de biologische schurftbestrijding zo veel vooruitgang werd geboekt, is dit niet langer een groot probleem.

Omdat ook de vraag naar biologisch geteeld fruit langzaam maar zeker blijft toenemen, zal de commercialisering van biologisch geteelde appelen en peren wellicht ook in de volgende jaren vlot blijven verlopen.

Toch blijft men ook in de bioteelt verder zoeken naar andere en betere rassen: zo wordt nu veel verwacht van Natyra, een nieuw Nederlands ras met goede smaak- en bewaareigenschappen. Het biedt zeker mogelijkheden tijdens de tweede helft van het afzetseizoen. Verschillende BFV-biotelers gaan dit ras nu planten. De BFV ondersteunt de commercialisering hiervan voor de biologische teelt.

2.500 ton

2.000 ton

Productie peer 1.500 ton

Productie appel

1.000 ton

500 ton

0 ton 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Figuur: Evolutie van de kg aanvoer van Bio + Bio in omschakeling bij de BFV (periode 2005 tot 2014).

10

Biologische fruitteelt

Wat de peren betreft blijft de nadruk liggen op Conference. Op beperkte schaal wordt ook Doyenné du Comice en Beurré Alexander Lucas geteeld. De teelt van bioperen verloopt echter zeer moeilijk. (Tak)schurft en wantsenschade zijn belangrijke problemen, waardoor de productie in vergelijking met de gangbare teelt sterk kan achteruit gaan. Een goede prijsvorming is daarom noodzakelijk om rendabel te zijn.

Jonagold 31%

Boskoop 5% Foto: Natyra: een beloftevol en lekker nieuw bio-appelras.

Jonagored 30% Topaz 7% Andere 5%

Santana 7% Het ras Natyra werd als veredelingsnummer CPRO-159 in Wageningen geselecteerd voor de biologische teelt in de jaren 2005-2010. De kruisingsouders zijn Elise en nr.1980-015-047, een veredelingsnummer met het vf-resistentie-gen tegen schurft. Het gaat om een stevige frisse appel die in het tweede deel van het afzetseizoen een optimale smaak en hardheid heeft. Uit onderzoek in Randwijk blijkt dit ras weinig gevoelig voor schurft en witziekte. Vruchtboomkanker wordt nog verder onderzocht. Zowel in Duitsland, Nederland, maar nu ook in België wordt dit ras op verschillende biobedrijven aangeplant.

Elstar 13% Greenstar 4%

Figuur: appelassortiment bij de biotelers

11

Biologische fruitteelt

Biologische fruitteelt blijft zeer arbeidsintensief In de biologische fruitteelt kunnen geen chemische bestrijdingsmiddelen of dunmiddelen worden gebruikt. Er is hierdoor meer handenarbeid nodig. Vruchtdunnen moet manueel, de onkruidbestrijding gebeurt mechanisch en de ziekten- en plagenbestrijding vraagt meer opvolging en vakmanschap. Een schaalvergroting is hierdoor op de biologische bedrijven zeer moeilijk. De bedrijven blijven hierdoor kleiner en behouden meer hun familiaal karakter.

biofruit als grondstof gebruiken. Aan deze vraag kan met het huidig aanbod niet worden voldaan, waardoor deze afnemers zich ook vanuit het buitenland moeten bevoorraden. Deze markt biedt dus zeker nog kansen en we onderzoeken dan ook momenteel hoe we deze markt in de toekomst op een efficiënte manier kunnen uitbouwen. Ook de export van bio Conference zit in de lift, maar peren biologisch telen blijft een uitdaging Wat betreft de bioperen (bio Conference) wordt nu reeds meer dan de helft geëxporteerd. België (en Nederland) raken stilaan in de wereld bekend voor hun bio Conference. Er worden momenteel al bioperen van bij ons uitgevoerd naar Nederland, Scandinavië, Duitsland, Frankrijk en Spanje. De vraag is zeker dit jaar groter dan het aanbod, waardoor we reeds eind januari zullen uitverkocht zijn. Er is hier bijgevolg zeker nog groeipotentieel. Toch mogen we hier niet te euforisch over doen: bioperen telen is en blijft een specialistenzaak, wat zeker niet voor iedereen is weggelegd. Bovendien kunnen er zich hier problemen voordoen (o.m. wantsenschade) waarvoor er nog geen pasklare oplossing is. De productie is hierdoor onvoorspelbaar.

Omschakelen gaat niet vanzelf Het omschakelen blijft zonder twijfel een belangrijke uitdaging. Het is in het begin een volledige aanpassing in de manier van denken en werken, omdat men haast alle problemen op een totaal andere manier (dan men gewoon is) moet oplossen. Best is dat men hiervoor een goede begeleiding inschakelt en te rade gaat bij de collega biotelers die veel ervaring hebben opgebouwd. Meestal wordt de omschakeling gespreid over meerdere jaren om zo het risico wat te beperken. Doorgaans start men met de omschakeling van de appelen en volgen de peren later. Bovendien wordt men geconfronteerd met 3 omschakeljaren voor men erkend is als biobedrijf. Dit is dan ook een hele uitdaging om deze periode financieel te overbruggen. Best start men met omschakelen juist voor de oogst. Deze oogst is dan nog gangbaar geteeld en kan bijgevolg nog in het gangbare circuit worden afgezet. De twee volgende oogsten kan men afzetten als “Bio in omschakeling”, maar deze afzet loopt echter vaak stroef. Pas wanneer er geen biofruit meer voorradig is op de markt (in het voorjaar), komt er ruimte voor omschakelingsfruit.

Besluit De biologische fruitteelt zit zeker in de lift. De vraag naar biologisch fruit is er (en stijgt nog) en de teelttechniek raakt stilaan zijn kinderschoenen ontgroeid. Er zijn hier bijgevolg voor sommige bedrijven mogelijkheden, om zonder schaalvergroting een leefbaar bedrijf uit te bouwen. Een forse, ongecontroleerde uitbreiding zou echter nefast zijn, omdat het broze evenwicht tussen vraag en aanbod nog erg kwetsbaar is.

Bio-appelen blijven voor het grootste deel in het binnenland. Bijna alle Belgische warenhuizen verkopen momenteel biofruit van de BFV. Ze zijn dan ook onze belangrijkste afnemers. De vraag blijft langzaam (maar zeker) toenemen. Deze stijging is echter zeker niet spectaculair, zodat een plotse forse uitbreiding van het aanbod hier tot marktverstoring zou leiden, temeer omdat de uitvoer van bio-appelen vanuit België beperkt is. We moeten op de exportmarkt opboksen tegen zeer gespecialiseerde productiegebieden zoals Südtirol, Bodensee en Steiermark waar de biologische appelteelt reeds verder is ontwikkeld.

Voor de industriemarkt zijn er wel meer groeimogelijkheden: de vraag van de verwerkers naar bio-appelen is zeer groot en ze zijn bereid hiervoor eerlijke prijzen te geven. De BFV wil hierop actiever inspelen en enkele initiatieven opstarten. Ook de vraag naar biologisch geteelde peren zit in de lift dankzij de exportmogelijkheden. De teelt van bioperen is echter moeilijk en soms onvoorspelbaar. We hopen dat hier het onderzoek in de volgende jaren op enkele vlakken vooruitgang zal boeken. Telers die interesse hebben of meer informatie willen over de biologische fruitteelt en zijn mogelijkheden, kunnen hiervoor Karel Belmans (0475/60.59.11) contacteren.

Stijgende vraag voor bio-industriefruit Wat wel al jaren in de lift zit, is de vraag naar biologische appelen voor verwerking. Steeds meer verwerkers (zowel in het binnen- als in het buitenland) starten met bio-productielijnen of productielijnen voor babyvoeding waarvoor ze

12

LED

LED-VERLICHTING IN DE AANVOERLOODS EN DE TRANSITKOELING TE SINT-TRUIDEN In de loop van november plaatste het Limburgs bedrijf TSB uit Paal 1.400 led-tubes van het merk Philips in de aanvoerloods en transitkoeling van de afdeling te Sint-Truiden. Hiermee beogen we in eerste instantie een economisch voordeel te bereiken en het duurzaamheidsimago van onze coöperatie verder uit te bouwen.

Wat voorafging Sinds medio 2014 hadden we in de BFV te Sint-Truiden van verschillende led-fabrikanten een proefopstelling. Het VCBT heeft van elk van deze proefopstellingen het stroomverbruik en de lichtsterkte opgemeten. De resultaten waren allen conform de specificaties van de fabrikant. Aan de hand hiervan hebben we geopteerd voor de ledtube. Dit is een verantwoorde keuze omdat we hierdoor de voormalige TL-armaturen recupereren. De led-tube is in de loop der jaren zodanig geëvolueerd waardoor de CEkeuring intact blijft en het gewicht ervan dit van de TL-buis evenaart. Reactiesnelheid Als proef hebben we nog 2 andere lokalen (heftrucklokaal en verpakkingsmagazijn van de inpakafdeling) uitgerust met deze led-tubes waarop een bewegingssensor is aangesloten. Bijkomend pluspunt van de leds is dat ze onmiddellijk branden op volle lichtsterkte en bijna geen warmte afgeven aan de omgeving.

De nieuwe led-verlichting in de aanvoerloods

Payback De terugbetaaltijd bedraagt volgens het gehanteerde rendement-berekeningsmodel minder dan 2 jaar. De grootste besparing wordt gerealiseerd door het lagere stroomverbruik. Ongeveer 30% van de besparing resulteert uit een lagere onderhoudsfrequentie (minder vervangen van defecte lampen en ballasten). Daarenboven bedraagt de garantieperiode van deze led-tube 5 jaar. Eerste meetresultaten Ondertussen heeft onze technische dienst het reële elektriciteitsverbruik van de vernieuwde installatie gemeten en dit is 60% lager dan voorheen, m.a.w. conform de vaststelling van het VCBT bij de proefopstelling. De lichtsterkte is ruim 40% hoger dan voorheen. We blijven de prestaties van deze installatie verder volgen. Indien de ingezette trend zich verderzet, dan kan een omschakeling naar deze verlichting door onze telers in bv. de sorteerloodsen, eveneens een gunstig resultaat opleveren.

13

Statistieken hardfruit

KG

EURO

KG

EURO

Conference A3++ 65 / 70

Jonagold helrode mutanten E2++ 75 / 80 T.

MAAND

MAAND

Jonagold + mutanten Vergelijk SIRA A2++ / TRUVAL E2++

SIRA TR verschil 0,32 0,51 +0,19 €

Doyenné A3++ 65/70

KG

KG

EURO

Jonagored E2++ 75 / 80 T.

EURO

sep/okt/nov '15-'16

MAAND MAAND

Jonagored + mutanten Vergelijk SIRA A2++ / TRUVAL E2++

sep/okt/nov ‘15-’16

SIRA TR verschil 0,34 0,43 +0,09 €

KG

EURO

Golden Reinders E2++ 75-80 T.

MAAND

Legende: aanvoer 2014-2015 aanvoer 2015-2016 middenprijzen 2014-2015 middenprijzen 2015-2016

14

Statistieken zachtfruit

KG

EURO

Charlotte 2AE / 3AE

KALENDERWEEK

KG

EURO

Elsanta 2AE / 3AE

KALENDERWEEK

KG

EURO

Portola 2AE / 3AE

KALENDERWEEK

Legende: aanvoer 2014 aanvoer 2015 middenprijzen 2014 middenprijzen 2015

15

Marktsituatie hardfruit

MARKTSITUATIE HARDFRUIT Aan het einde van 2015 is het weer even tijd om terug te blikken op de commerciële situatie in België en meer bepaald bij de BFV.

Peren De eerste 3 maanden van het nieuwe hardfruitseizoen waren eerder wisselvallig. In september en oktober waren de prijzen voor Conference en Doyenné vrij goed omdat we een vlotte afzet hadden voor de hoofdmaten 55-6065 naar Duitsland, Scandinavië en Spanje. Gedurende deze periode was het aanbod echter duidelijk lager dan de vraag. In november kwam er een duidelijke prijscorrectie omdat er veel aanbod was en de afzet stroever verliep (vooral voor de kleinere maten).

Appelen De appelhandel verloopt momenteel ook zeer wisselvallig. Waar de binnenlandse handel het vrij goed doet met bevredigende volumes, blijft de export naar de Oostbloklanden duidelijk achter. Er is voornamelijk export van appelen richting Spanje, Frankrijk, Duitsland en Scandinavië. De afzet van kleinere maten richting UK is bevredigend te noemen. Ondanks het lage(re) aanbod op de klok worden er (vergeleken met de peren) wekelijks goede volumes verhandeld naar de Belgische supermarkten en groothandel.

Momenteel hebben we terug stilaan een evenwichtige markt, al blijft de afzet van de kleinste maten heel moeilijk. De middenprijs situeert zich rond de 0,45€/kg voor Conference. Op 1 december hadden we 12% meer peren in voorraad dan vorig seizoen wat er nog eens op wijst dat er de eerste maanden te weinig werd geruimd. Bij vele telers speelt in het achterhoofd dat in 2014 een aanzienlijk aanbod van peren gunstig verhandeld werd.

De middenprijzen voor appelen zijn dit seizoen ook duidelijk beter dan vorig jaar. De goede prijszetting voor industrie-appelen hebben er in oktober voor gezorgd dat er een groot gedeelte 2de pluk of mindere kwaliteit direct werd toegewezen voor industriële verwerking. Dit geeft ons de mogelijkheid om in het komende half jaar de beste kwaliteit aan te bieden in binnen- en buitenland.

Vóór het embargo was Rusland met 40% onze belangrijkste afnemer van peren. De afzet naar deze gebieden verliep vorig jaar al veel stroever en dit zal zeker niet verbeteren na de sluiting van de grens tussen Rusland en Oekraïne vanaf 1 januari 2016, uit vrees voor illegale doorvoer van Oekraïnse en Europese producten (dus ook groenten en fruit).

Wanneer de vraag vanuit de Oostbloklanden aantrekt voor de dikkere maten, verwachten we een vlotte en tijdige ruiming van de Belgische appelen. De Europese appeloogst valt lager uit dan vorig seizoen en het Zuidelijk Halfrond (Zuid-Afrika, Australië,…) focust zich meer en meer op de Chinese markt.

De export naar het Verre Oosten (China en Hongkong) blijft gelukkig een Belgisch-Nederlandse aangelegenheid en de volumes nemen jaarlijks toe. Een ander hoopgevend aspect is de lager uitvallende perenoogst in Spanje, Portugal en Italië (Abate Fetel).

De komende maanden gaan we ons vooral ook blijven toespitsen op Duitsland omdat de appelvoorraden daar duidelijk lager liggen dan vorig seizoen. Ook voor buurland Polen is dit het geval.

De komende maanden moeten we vooral opletten om de bestaande markten (Duitsland, Scandinavië, UK, Spanje en hopelijk ook de Oostbloklanden) te bevoorraden met kwalitatief goede peren. De laatste weken zijn er immers teveel peren aangeleverd die buiten het plukvenster werden geoogst en ons imago van beste kwaliteit in het gedrang dreigen te brengen.

16

Foto “RuFe”

Award • Hagelschade

DE BFV ONTVANGT AWARD OP NETWERKEVENT VAN SOCIALE ECONOMIE

FACTS & FIGURES COLLECTIEVE HAGELVERZEKERING 2015

Samenwerking tussen de reguliere en sociale economie biedt een belangrijke meerwaarde voor alle betrokken partijen. Tijdens een bijzonder netwerkevent gaf de intergemeentelijke vereniging ECOMPAS de kruisbestuivingen tussen beide sectoren een duwtje in de rug.

Onze collectieve hagelverzekeringspolis telde in 2015, 135 BFV-hardfruittelers. Dit zijn er 6 meer dan in 2014. Het gezamenlijk verzekerd areaal bestond in 2015 uit 1.862 ha. Dit is 185 ha meer dan in 2014. Bij 30 telers werd er hagelschade vastgesteld door de taxateurs van OFH. De getroffenen zullen bijgevolg in de loop van december een schade-uitkering van OFH ontvangen. Deze vergoeding bedraagt in totaal 928.000€. Op 6 mei trad de eerste hagelschade op. De omvangrijkste schade trof vooral Haspengouw op 13 augustus. Ondanks de aanzienlijke hagelschade zakt het collectief in theorie met 1 klasse dankzij de gedempte bonus malus en de collectieve schadebepaling. Doch, gezien we in de laagste premieklasse klasse 5 vertoeven, is dit in de praktijk niet van toepassing. Bovendien kende OFH een premiekorting toe van 12,5% aan telers die in 2015 een verzekering afsloten en reeds verzekerd waren in 2014.

ECOMPAS is een interlokale vereniging voor sociale economie in Sint-Truiden, Gingelom, Nieuwerkerken en Heers. Ze vervult een regierol voor de ondersteuning van de sector in de regio en neemt allerlei maatregelen om zijn werking te promoten bij de ondernemingen. “De sociale economie speelt een belangrijke rol voor de welvaart in onze streek. Niet alleen stelt deze bedrijfstak bij ons meer dan 300 mensen tewerk die moeilijk op de reguliere arbeidsmarkt terecht kunnen, maar biedt ze ook kwaliteitsvolle dienstverlening op maat van de gewone ondernemingen”, zegt burgemeester Veerle Heeren. Daarom organiseerde ECOMPAS op dinsdag 10 november een netwerkmoment, waarop de bedrijven uit de sociale en reguliere economie kennismaakten met elkaars werking en de mogelijkheden tot samenwerking bespraken. Via een inspirerende kortfilm maakte gastvrouw Andrea Croonenberghs de aanwezigen wegwijs in het sociaal ondernemerschap. Als hoogtepunt van het event werden een aantal bedrijven extra in de kijker gezet.

Om aanspraak te kunnen maken op de GMO-steun m.b.t. de betaalde premie in 2015 dient de teler/ hagelverzekeringsnemer vóór 22 januari een kopie van volgende documenten te bezorgen aan de receptie te Sint-Truiden, Glabbeek of Vrasene: • De omslagpremienota van uw hagelschadeverzekering 2015. • Het bankrekeninguittreksel waaruit de betaling van de premie blijkt (dit zowel voor het voorschot als het saldo). • Indien u een hagelschade-uitkering ontving, het bankrekeninguittreksel waaruit dit blijkt.

De Belgische Fruitveiling, Gilen Woonprojecten, Callexcell en Punch Powertrain ontvingen de ‘award voor sociaal geïnspireerde ondernemer’, voor hun intensieve samenwerking met de sociale economie in de buurt. Betty Slingers van de marketingafdeling nam de ECOMPASaward met trots in ontvangst voor de Belgische Fruitveiling.

17

Aardbeien

WIJZIGING STANDAARDRASSEN AARDBEIEN IN DE NABIJE TOEKOMST? Dit ras is gevoelig voor wortelziekten zoals Verticillium en Phytophthora doch niet meer dan de Elsanta. Tijdens de bloei zitten de bloemtrossen nog beschermd tegen nachtvorst maar ze strekken door tot aan de pluk, waardoor ze uiteindelijk opmerkelijk langer zijn in vergelijking met Elsanta. Hierdoor is dit ras minder geschikt voor een grondteelt onder flodderfolie, omdat de bloemen beschadigd worden indien de planten meermaals moeten afgedekt worden bij lentenachtvorst. Er worden minder bloemen per tros gevormd, waardoor het nodig is om de verse planten in de eerste helft van augustus te planten om voldoende bloemtrossen te hebben. In die omstandigheden is de productie voldoende hoog.

In 2015 ondervonden we met de standaardrassen aardbeien opnieuw meerdere problemen. De verse planten Elsanta waren veel te sterk uitgegroeid in het najaar van 2014. Als gevolg hiervan hadden de planten teveel bloemen en vruchten en vielen ze open tijdens de pluk. Dit leidde in veel gevallen tot kleine vruchten, slechte plukprestaties en tegenvallende financiële resultaten. De teelt van frigoplanten Elsanta in de grond viel tegen door de warme weersomstandigheden tijdens de eerste helft van juli. De teelt van doordragers, met als hoofdras Portola, was bij de meeste telers goed. Niettegenstaande waren de resultaten zeer afhankelijk van de herkomst van het plantgoed. Het valt ook op dat de grondteelt met Portola de beste resultaten geeft op percelen met een lichtere bodemtextuur en op drogere percelen.

In 2015 werd op pcfruit in een vervroegde grondteelt onder tunnels maar liefst 1,3 kg per plant geplukt waarvan 94 % klasse 1 vruchten. In vergelijking werden van Elsanta 70% klasse 1 vruchten geoogst. De oogst viel enkele dagen vroeger dan Elsanta. De vruchten van Malling Xentenary hebben een zeer uniforme vruchtvorm, een mooie rode kleur en glanzen fel.

Pcfruit test ieder jaar tientallen nieuwe rassen junidragers en doordragers. Op basis van meerjarige ervaringen met deze nieuwe rassen willen we enkele rassen naar voor schuiven die de potentie hebben om de huidige standaardrassen van hun troon te stoten.

Het is opmerkelijk dat bij dit ras nauwelijks gegroefde of misvormde vruchten voorkomen. De vruchten zijn zeer stevig en bewaren uitstekend. Ze smaken zoet en zijn sappig.

Malling Xentenary Deze junidrager, afkomstig van het East Malling Research Institute (UK), wordt gekenmerkt door opwaarts gerichte planten met grote, donkergroene bladeren en sterke, lange bladstelen. De planten zijn zeer sterk en vallen niet open tijdens de pluk.

Bij een verlate teelt op stelling produceerden de planten van Malling Xentenary 538 gram per plant waarvan 87 % klasse 1 vruchten. In vergelijking was de productie van Elsanta 11 % lager en werden er 13 % minder klasse 1 vruchten geoogst. De vruchtkwaliteit was ook hier uitstekend. Er moet wel voldoende aandacht besteed worden aan de ondersteuning van de lange vruchttakken. Verder onderzoek is echter nog nodig vooraleer dit ras voor substraatteelt een advies kan worden. Harmony (P061103V) Deze doordrager, afkomstig van Vissers uit Nederland, vormt een iets vegetatiever gewas dan Portola met grote bloemen met veel stuifmeel die iets boven het gewas uit steken. In 2015 produceerde dit ras bij pcfruit 1,5 kg per plant bij de teelt in vollegrond. Dit is 25 % meer dan bij Portola. De

Vruchten van Malling Xentenary

18

Aardbeien

een aantrekkelijke rode kleur zodat de vruchten niet zaderig lijken. De vruchten hebben een frisse en erg opvallende, lichtgroene kelk hetgeen ze erg aantrekkelijk maakt. De stevigheid van de vruchten was beter dan bij Portola, ook na bewaring. De vruchten zijn niet gevoelig voor oogstschade of drukvlekken. De smaak is een verbetering ten opzichte van Portola. Besluit Beide rassen hebben voldoende positieve kenmerken om de huidige standaardrassen te bedreigen en staan sterk in de belangstelling in binnen- en buitenland. Malling Xentenary is in een grondteelt onder tunnel met verse planten al enkele jaren minstens even goed tot beter dan Elsanta. In augustus 2015 zijn op meerdere bedrijven grote percelen geplant. Samen met de proeven op pcfruit zal dit in mei/juni 2016 een zeer goed beeld geven van dit ras. Volg dit zeker op. Voor een verlate teelt biedt dit ras ook perspectieven doch hier zijn de ervaringen nog iets beperkter.

Vruchten van Harmony (P061103V)

oogst startte 5 dagen vroeger. In juli werd 40 % van de totale productie geoogst. De vruchten hebben een hoekige tot kort konische vruchtvorm met soms een kleine nek. Nu en dan kan deze variëteit eigenaardige, hoekige vruchten produceren maar toch had dit ras het hoogste percentage klasse 1 vruchten van de volledige proef. De vruchten van Harmony hebben een uitstekende presentatie.

Harmony biedt zich ook aan als zeer interessant. Er werden al voor ruim 20 ha planten besteld voor België voor het seizoen 2016. Samen met de proeven op pcfruit wordt dit een zeer goede graadmeter voor de toekomst van dit ras.

De kleur is helrood met een uitstekende glans die behouden blijft tijdens de bewaring. De zaadjes hebben VERGELIJKEND JAAROVERZICHT AARDBEIEN Ras

Aanbod 2015 (kg)

Prijs 2015 (€/kg)

Aanbod 2014 kg)

Prijs 2014 (€/kg)

Geert Latet, pcfruit vzw - Diensten aan telers

Junidragers Clery

69.143

4,28

69.436

4,52

Darselect

39.692

2,27

42.660

2,3

Sonata

106.040

3,92

59.428

4,14

Elsanta

1.902.349

3,07

2.284.750

2,74

84.768

2,09

189.280

1,56

Rode Bessen

8.580

1,91

29.484

1,85

Rovada

Figaro Elegance

VERGELIJKEND JAAROVERZICHT HOUTIG KLEINFRUIT Ras

Doordragers

Stekelbessen

Aanbod 2015 (kg)

Prijs 2015 (€/kg)

Aanbod 2014 (kg)

Prijs 2014 (€/kg)

27.116

4,08

19.042

3,77

110.013

2,53

111.211

2,51

6.910

2,58

9.908

1,78

554.752

2,51

404.684

2,65

Witte bessen

408

3,07

369

4,2

14.828

2,42

78.480

2,62

Zwarte bessen

294

4,71

210

3,88

Capri

8.068

2,21

8.124

2,82

Bramen

68.216

3,97

52.029

4,97

Florin

856

1,34

1.384

2,39

Frambozen

20.208

5,79

22.633

7,27

339.901

0,66

148.472

0,44

Blauwbessen

16.295

8,22

25.008

6,67

Portola Charlotte

Andere

19

Testcase

TESTCASE: HOE VANUIT LOGISTIEK OOGPUNT DE PRODUCTKWALITEIT BORGEN

Het is zeer belangrijk dat het fruit, dat door de telers met veel inspanningen geteeld, gesorteerd en verpakt wordt, bij aankomst in de veiling optimaal gekoeld wordt. Het “niet doorbreken van de koudeketen” is immers een conditio sine qua non voor een succesvol en duurzaam kwaliteitsbeleid op de veiling. Het is voor iedereen evident dat het verlagen van de temperatuur de grootste impact heeft op het uitstalleven van ons fruit. Naast het beschikken over adequate koeltechnieken, kan ook de logistieke organisatie van de veiling een positieve bijdrage leveren aan het optimaliseren van het uitstalleven van het product. Daarom plant de BFV om een aanzienlijk deel van de transitkoelruimte te SintTruiden, opnieuw in te richten met doorrolstellingen.

toepasbaarheid van doorrolstellingen. Een doorrolstelling bestaat uit banen die uitgevoerd zijn in rollen. Elke baan heeft een insteekzijde en een afnamezijde. Elke baan heeft bovendien een hellingsgraad van 4 graden. Hierdoor zal een pallet die ingereden wordt aan de insteekzijde via de rollerbaan, gravitair doorrollen naar de afnamezijde. Per baan mag er enkel éénzelfde product opgeslagen worden. Zo worden de eerst geleverde palletten ook als eerste verladen.

Doorrolstelling Momenteel passen we bij de opslag van onze palletten met tafelfruit vloerstapeling toe. M.a.w. palletten met hetzelfde product (gelijke variëteit, gelijke keuring, gelijke verpakking) worden 4 hoog gestapeld in een zogenaamd blok. De herkomst van de palletten in zo’n blok kan verschillend zijn. Voordeel van deze stapelwijze is dat het vanuit visueel oogpunt heel overzichtelijk is. Daarnaast wordt de gekoelde ruimte optimaal benut. Enig minpunt is dat vanuit kwaliteitsoogpunt het toepassen van het zogenaamde FIFO-principe (First In First Out) niet altijd gegarandeerd kan worden. Precies daarom onderzoeken we momenteel de

De opzetzijde van de testbaan, van hieruit rolt ze gravitair door naar de afnamezijde

Testbaan 2 leveranciers van doorrolstellingen hebben een testbaan opgesteld in de BFV te Sint-Truiden. Bedoeling hiervan is dat we proefondervindelijk kunnen vaststellen of dit opslagprincipe geschikt is voor ons product vooraleer we overgaan tot aankoop. We willen testen of: • al onze verschillende pallettypes (Euro, Chep, LPR, BFV,…) vlot doorrollen over de baan; • de verschillende kistentypes en stapelpatronen intact blijven; • het product niet beschadigd wordt. Verschillende testscenario’s zullen in de loop van januari uitgevoerd worden. Voorbeeld van een doorrolstelling

20

Testcase

INZETTEN Het WMS-systeem stelt op de scanner voor dat de heftruckchauffeur het product met code 521619 (zie onder CheckIn) bijplaatst op rij/baan GL M-C65 (zie onder LOC VOORSTEL)

UITHALEN Het WMS-systeem stelt op de scanner voor dat de heftruckchauffeur het product JONAGORED met maat 85/90 en keuring A2++ wegneemt uit rij/baan GL M-C64 (zie achter VOORSTEL)

Dit WMS-systeem wordt sinds september uitgetest in de afdeling te Vrasene. Elke pallet met bestemming Azië, die in de transitkoeling geplaatst wordt, wordt met behulp van de scanner geregistreerd op de rij waarin de pallet zich bevindt. Hierdoor weten we exact waar en hoe lang de pallet in de transitkoeling staat. Bij het samenstellen van een container adviseert de scanner de medewerker op welke rij hij het product dient te nemen. Hierdoor garanderen we dat niet alleen het correcte, maar ook het langst ingekoelde product wordt geselecteerd om de container samen te stellen. Bovendien loopt het proces vlotter daar de logistieke medewerker niet zelf hoeft te onthouden in welke rij de te nemen pallet zich bevindt. Indien uit de proeven van de testbaan blijkt dat de doorrolstelling geschikt is, heeft de BFV de intentie om in een eerste fase 2 doorrolstellingen te installeren. Bedoeling hiervan is de heftruckchauffeurs vertrouwd te maken met dit opslagmechanisme en het daarbij horende WMS-systeem. Aan de hand van de ervaring die we hiermee opdoen zullen we het project verder uitrollen bij de BFV.

De afnamezijde van de testbaan, de eerste pallet staat los van de volgende palletten. Hierdoor ondervindt de heftruck enkel de druk (kracht) van de af te nemen pallet.

WMS (Warehouse Management System) Een doorrolstelling is in vergelijking met vloerstapeling eerder een “black box” voor logistieke medewerkers. Dit opslagprincipe is namelijk visueel minder overzichtelijk voor onze heftruckchauffeurs. Precies daarom is het belangrijk dat een heftruckchauffeur gegidst wordt via een WMSsysteem. Dit systeem informeert de heftruckchauffeur in welke baan hij het product dient in te steken en uit welke baan hij het product dient te halen. Onze IT-afdeling ontwikkelde zo’n WMS-functie en integreerde dit in het bestaande scanningsysteem waarmee we de tracering registreren.

Wordt vervolgd!

Jaczek Galazka, afdeling Vrasene, registreert de pallet en de rij via het WMS-systeem, op de scanner

Vloerstapeling

21

Fruit Attraction 2015

FRUIT ATTRACTION 2015 IN MADRID

De BFV was dit jaar voor de 5de keer present in de Feria de Madrid, waar van 28 tot 30 oktober de 7de editie van Fruit Attraction plaatsvond. Het is een toonaangevende internationale handelsbeurs geworden: vier beurshallen met een exposantenruimte van ruim 32.000 m², met standhouders uit Europese landen zoals Spanje, Frankrijk, Italië en Portugal. Ook Mexico, Brazilië en Argentinië vielen op met opvallende standen. Exposanten en bezoekers kwamen uit diverse wereldhoeken en het aantal gaat jaarlijks in stijgende lijn. De officiële bezoekcijfers lagen 30% hoger dan vorig jaar en de bezoekers kwamen uit 100 verschillende landen. Het is een strategische keuze om via marktverkenning te inventariseren welke verre bestemmingen voor ons interessant zijn en wie er geïnteresseerd kan zijn in ons aanbod. Wij hebben een aantal producten die geschikt zijn voor verre export, maar deze moeten dan ook aansluiten op het smaakprofiel van de consumenten in deze landen. Het is ook om de bekendheid van ons TRUVAL-fruit te vergroten en om ons internationaal netwerk en relaties nog verder uit te breiden dat de BFV deelneemt aan internationale beurzen, zoals Fruit Attraction in Madrid. Het tijdstip van deze beurs, eind oktober, is ook ideaal: aan het begin van het afzetseizoen.

Op een uitnodigende stand en onder een gemoedelijke sfeer deed het BFV-team, bestaande uit directeur Filip Lowette, commercieel directeur Marc Evrard en Betty Slingers van de promotiedienst, er alles aan om de internationale klantenrelaties te onderhouden en gastvrij te ontvangen. Het zijn al lang niet meer alleen de Spaanse klanten die men er ontmoet, maar ook aankopers van over de hele wereld hebben de weg gevonden naar Fruit Attraction Madrid. Mogelijke kopers uit landen rond de Middellandse Zee, Noord-Afrika, Midden-Azië, het Verre Oosten en zelfs Noorden Zuid-Amerika passeerden de revue. Ook Russische klanten kwamen even langs voor een babbel evenals ons uitgebreid Spaans cliënteel. Onze perenexport naar Spanje vertoont nog steeds een stijgende tendens: voor de eerste 7 maanden van 2015 zien we al hogere volumes dan dezelfde periode vorig jaar. Vooral Jonagored, Joly Red, Sweet Sensation en Conference werden door ons in de kijker gezet samen met Jonagold, Golden en ook aardbeien en kersen. De volgende editie van Fruit Attraction zal doorgaan van 5 tot 7 oktober 2016 in de Feria de Madrid.

22

Fructura 2015

FRUCTURA 2015

Fructura is een driejaarlijkse vakbeurs voor hard- en zachtfruit en is een initiatief dat wordt georganiseerd door en voor de fruitteeltsector. Het is een jonge, dynamische en vernieuwende beurs, waar iedereen die professioneel met de fruitteelt betrokken is, zijn gading vindt. Ondertussen is Fructura uitgegroeid tot een toonaangevende en internationale ontmoetingsplek voor de fruitteeltsector. Vlaams minister van Landbouw Joke Schauvliege en gedeputeerde Inge Moors mochten op vrijdag 27 november het lintje doorknippen. In de Ethias Arena van Hasselt stonden van 27 tot en met 29 november, 124 stands opgesteld met alle mogelijke informatie en nieuwigheden voor de professionele fruittelers. Met zo’n 4.000 vaste personeelsleden en nog eens 20.000 seizoensarbeiders is de fruitsector een belangrijke economische kracht in Limburg, zeker in Haspengouw. Dat de fruitsector in Limburg erg belangrijk is, blijkt uit de massale belangstelling voor de beurs. Maar ook de telers uit het Hageland en het Waasland waren talrijk aanwezig. Hoewel de fruitteelt door buitenstaanders als erg klassiek wordt beschouwd, is innovatie, technologische verbetering en efficiëntieverhoging ook in deze industrie noodzakelijk. Nieuwe rassen, betere plantenbeschermingsmiddelen, moderne pluk- en sorteermachines, creatieve marketing,… de telers vinden het op Fructura. Ook nieuw is de aandacht die gaat naar de wijnbouw. Fruittelers willen hun risico’s spreiden en staan open om nieuwe teelten te introduceren. Vandaar dat er op de beurs een aantal standen aanwezig waren rond het thema wijnbouw. We hebben reeds enkele innovaties (biofilters, EVA-app) toegelicht op vorige pagina’s. Wanneer je dat alles bekijkt, kan je alleen maar vaststellen dat er met enthousiasme naar de toekomst gekeken wordt. Als je de bloesems ziet en het kwaliteitsvolle eindresultaat daarvan, blijft het een prachtige sector! Jonge mensen moeten zeker niet afgeschrikt worden. Ook daarin kan een beurs als Fructura een belangrijke rol spelen en ook daarom treedt de Belgische Fruitveiling op als volwaardige partner van de inrichters.

Op Fructura komt de hele sector samen om op de hoogte te blijven van de nieuwste trends, maar ook om elkaar te ontmoeten. Dat is een bijkomende reden waarom telers de beurs bezoeken: om onderlinge contacten te leggen. Want net zoals in andere bedrijfstakken, is netwerking en ervaringsuitwisseling ook in de fruitsector cruciaal. Op de stand van de Belgische Fruitveiling werd er dan ook druk van gedachten gewisseld.

23

Promotie

DAG VAN “HET EETBARE LANDSCHAP” IN BOKRIJK

De BFV stond op zondag 20 september met een opvallende frisse stand en het TRUVAL-promoteam in het Openluchtmuseum in Bokrijk. De weergoden waren ons gunstig gezind en mede daardoor was het een leuk evenement voor standhouders en bezoekers. De Bokrijk-bezoeker kon er optimaal genieten en proeven van alles wat de natuur voortbrengt. Ze konden er kennismaken met alles wat eet- en drinkbaar is in de natuur tijdens ‘De dag van het eetbare landschap’. Er stonden uiteenlopende demonstraties op het programma en op de streekproductenmarkt kon je niet alleen proeven maar ook kopen!

veel belangstelling voor de degustatie van Belgica en Conference, wat meestal resulteerde in de aankoop van een schaaltje. Middenin de Belgica radiocampagne werden de schaaltjes Belgica-appels vlot verkocht en ook de Conference ging goed van de hand.

Ook voor de BFV en TRUVAL was het een zeer goed evenement. Lekker weertje, veel gratis proevertjes overal en veel animo om te kopen. Aan onze stand was er zeer

FRUITTOB 2015 Dit jaar organiseerde de Keizerlijke Commanderie van de Edele Haspengouwse Fruyteniers en hun Gastronomie voor de 40ste keer, de jaarlijkse wedstrijd voor de “Beste Fruittob” en voor de “Beste Oude Fruitbereidingen”. Je zou kunnen vermoeden dat er, na vier decennia, sleet op de formule zou komen, maar niets lijkt minder waar. Ook dit jaar kreeg de Keizerlijke Commanderie de immense taak om uit 60 inzendingen de beste fruittob te vinden en uit 40 oude fruitbereidingen de meest complete en lekkerste te zoeken.

De jury van de fruittobwedstrijd was dit jaar unaniem: de kwaliteit van de fruittobben blijft jaarlijks stijgen. Al blijft het bij het proeven steeds een zaak van kleuren, geuren en smaken. Met een twintigtal juryleden komt de Keizerlijke Commanderie elk jaar toch tot een objectief verdict.

In een fruittob wordt het fruit laagsgewijs aangebracht in een afsluitbaar recipiënt. Elke laag wordt overgoten door jenever en afgewerkt met wat suiker of andere zoetstof. Op die manier kon men vroeger fruit bewaren maar maakte men ook een heerlijke, soms duivelse drank.

Op 20 november was er, na de proeverij en quotering van een deskundige jury, de proclamatie van de winnaars en de uitreiking van de prijzen.

Bij de oude bereidingen is het de bedoeling van de Keizerlijke Commanderie om oude fruitbereidingen met Belgisch fruit weer ingang te laten vinden in de moderne keuken.

De BFV schonk aan alle deelnemers een doos Sweet Sensation peren of Joly Red appels en de winnaars ontvingen een prachtige korf met lekker TRUVAL-fruit.

24

Fruit- en cultuurmarkt

FRUIT- EN CULTUURMARKT TE SINT-TRUIDEN OP ZONDAG 27 SEPTEMBER

Het is de traditie dat de Stad Sint-Truiden de laatste zondag van september uitkiest voor een fruitige afsluiting van het toeristische seizoen met de Fruit- en Cultuurmarkt. Met de medewerking van een stralende herfstzon was de laatste editie op zondag 27 september weer een schot in de roos. Alhoewel de Grote Markt een grote bouwput was en bijgevolg het evenement werd verplaatst naar de Groenmarkt en de Abdijsite, kwam er een massa volk opdagen. Er heerste een gezellige drukte en er was veel animo om te kopen! De datum was voor de fruitverkoop ideaal! De peren waren reeds geplukt en het was middenin de appeloogst. Voor de BFV was het zeker een perfecte datum omdat we eind september volop de Belgica konden promoten. De radiospot van Belgica lag nog vers in het geheugen en menige bezoeker zei spontaan aan onze stand “Ooh dat zijn die appels van dat liedje!”. We lieten voor het eerst de jongste aanwinst in het BFVappelland, de Joly Red, proeven aan het lokale publiek en dat was pas een verrassing: in een mum van tijd was onze voorraad verkocht. Ook de bijzonder mooie rode peer, Sweet Sensation ging vlot over de toonbank. Er werd zo goed verkocht dat we nog voor het sluitingsuur onze stand konden afsluiten met: “Uitverkocht”

25

Sinterklaas bij de BFV

SINTERKLAAS BIJ DE BFV

Op 5 december zaten 33 kindjes en hun ouders in de cafetaria van de BFV ongeduldig te wachten op de komst van Sinterklaas en zijn Zwarte Pieten. De kinderen hadden zich intussen wel goed geamuseerd en hun ouders verveelden zich ook niet bij de koffie en een stuk taart. Eindelijk, daar waren ze dan, Sinterklaas en de Pieten hadden weer heel wat leuke cadeautjes en snoep bij. Elk kindje tussen 0 en 10 jaar mocht van de Sint een gepast geschenkje ontvangen. De initiatiefnemers willen langs deze weg de directie bedanken voor hun gulle bijdrage. Wij willen de onvermoeibare Sint en zijn Pieten en alle vrijwilligers bedanken, die de kinderen en hun ouders weer een fijne namiddag bezorgden. Natuurlijk ook “dank u wel” aan het personeel van de BFV voor hun talrijke opkomst.

26

Personeelsnieuws • Kids corner

MET PENSIOEN Myriam Lowel was nog zeer jong toen ze op 1 september 1971 bij de toenmalige Fruitcentrale begon te werken als administratieve kracht. De uitvoering van haar job evolueerde gedurende haar 44-jarige loopbaan wel. Aanvankelijk werd alles handgeschreven, later werd er gewerkt met ponskaarten om de aanvoer, de verkoop, de facturatie en statistieken te verwerken. Nu gebeurt alles digitaal, maar Myriam evolueerde mee. Zij was altijd een toonbeeld voor alle collega’s, een voorbeeld van collegialiteit, correct, ernstig en ijverig. Welbekend en gewaardeerd door telers, kopers en collega’s. Myriam gaat nu, na een loopbaan van 44 jaar bij de BFV, met welverdiend pensioen. De directie, de raad van bestuur en het voltallige BFVpersoneel, bedanken Myriam voor de jarenlange inzet en wensen dat ze nu volop kan genieten van haar pensioen.

PERSONEELSNIEUWS In dienst Christian Leys analist programeur in dienst op 26 november 2015

KIDS CORNER

OPLOSSING VAN BFVISION 66

Wij verstopten in de BFVision 66 een aantal rare appels en peren. We vroegen jullie ons te laten weten op welke pagina je een verloren appel of peer gevonden hebt. Er stond een rare appel op p.2 en p.23 en een toffe peer op p.18 en p.21. Fran Bleeser (4 jaar uit Rummen), Lotte Van Hooreweghe (8 jaar uit Landen) en Wout Vanstapel (9 jaar uit Gingelom) stuurden het correcte antwoord.

AAN DE SLAG!

We laten jullie in deze BFVision 67 opnieuw zoeken! We hebben het echter een beetje moeilijker gemaakt en we hebben speciaal voor jullie meer appels en peren verstopt. Laat jij ons weten op welke pagina je een verloren appel of een gekke peer gevonden hebt? Veel plezier! Stuur de oplossing naar [email protected] (scan) of per post: Belgische Fruitveiling, Montenakenweg 82, 3800 Sint-Truiden, met vermelding van je naam, je leeftijd en je adres. Inzendingen zonder vermelding van adres en leeftijd worden niet weerhouden. De eerste 5 inzenders met de juiste antwoorden (aantal en paginanummers vermelden), ontvangen een leuke prijs!

27

LOVE

PEACE D O O G LTH HEA

2016

Montenakenweg 82, 3800 Sint-Truiden, Belgium Tel. +32(0)11-69.34.11 - Fax +32(0)11-68.54.60 www.bfv.be - [email protected]

door de Europese Gemeenschap medegefinancierde campagne

v.u.: Filip Lowette - Belgische Fruitveiling - Montenakenweg 82 - 3800 St.-Truiden Dit drukwerk is gedrukt op milieuvriendelijk papier met 100% gerecycleerde vezel.

Beste wensen voor 2016! • Meilleurs vœux pour 2016! • Best wishes for 2016! Unsere besten Glückwünsche für 2016! • Le deseamos un próspero Año 2016! 祝你有美好快樂 2016! • С наилучшими пожеланиями в 2016!