De kink in de link Harde tijden voor zachte weggebruikers
18/11/2014
Inspiratiedag Leg de Link
Een project van
+ Met steun van Vlaamse Overheid
Kinken in de linken • Aanleg en uitbouw van waterwegen, spoorlijnen, wegen => historische groei infrastructurele barrières => Sterke ontwikkeling mobiliteit en harde infrastructuur • Zachte infrastructuur meer versnipperd Barrières en barrièrewerking Impact op duurzaam mobiliteitsgedrag
Doelstellingen en resultaten 1. Barrièrewerking in kaart brengen • Versnippering door harde infrastructuurlijnen visualiseren • Barrières en oplossingen voor zachte weggebruikers opsporen
2. Oplossingen zoeken • Terreinstudie in twee pilootgebieden • Het eindverslag
3. Voorkomen in de toekomst • Debat tussen bevoegde instanties
Inzoom • Resultaten uit de pilootgebieden Kortrijk-Zwegem-Menen: Evelien Marlier (TreinTramBus) Antwerpen-Zuidrand: Julie Degraeve (Fietsersbond)
• Het belang van participatie Geert Vercruysse (Vectris)
• De rol van de infrastructuurbeheerders, of hoe die er zou kunnen uitzien Dirk Lauwers (Afdeling Mobiliteit en Ruimtelijke Planning van de Universiteit Gent en Instituut Duurzame Mobiliteit)
Pilootgebied Kortrijk – Wevelgem - Menen 1) Dicht netwerk harde infrastructuurlijnen - Waterwegen: Leie - Autowegen: E17, A19, E403, R8, N50, N43, N8 - Spoorwegen: Lijn 66, 69 en 75 ( Verbinding Kortrijk - Poperinge, Verbinding Kortrijk – Lille, KortrijkBrugge) => Versnippering van ‘zacht’ netwerk
Pilootgebied Kortrijk – Wevelgem - Menen 2) Lijninfrastructuur moeilijk overbrugbaar/ondoordringbaar -> groei verkeersstroom vb. Congestie tss grote en kleine ring -> uitbreiding woongebied vb. Kleine Molen -> aanleg nieuwe infrastructuur: doortrekken R8? -> reconstructie bestaande infrastructuur: N8
3) Behoefte aanwezig om barrières op te lossen + actief middenveld
Pilootgebied Kortrijk – Wevelgem - Menen Analyse op basis van verzamelde data via • • • •
Interviews met betrokken partijen Literatuurstudie (studies en adviezen over regio) Enquête bij inwoners Interactieve kaart op www.kinkindelink.be
Belangrijkste knelpunten • Probleem: (Fiets)verbindingen tussen (deel)gemeentes Oplossing: nood aan bovenlokaal beleid over gemeente grenzen heen uitbouw fietsnetwerk voor functioneel en recreatief verkeer
Belangrijkste knelpunten Probleem: Ontbreken van infrastructuur vb. fietsbruggen en tunnels Oplossing: fiets maatgevend bij vormgeving/dimensionering bruggen over Leie en auto(snel)wegen en tunnels spoorwegen
Belangrijkste knelpunten Probleem: Onveilige wegen voor zwakke weggebruiker Oplossing: bepaalde wegen autovrij maken/scheiden gemotoriseerd en niet-gemotoriseerd verkeer. Meer snelheidscontroles
Belangrijkste knelpunten Probleem: héél veel studies in dit gebied, trage vooruitgang en (te) weinig écht uitgevoerd Oplossing: participatie burger/bedrijven beginfase, creëren draagvlak, ander financieringsmethode, overleg op regelmatige basis met provincie (?) als bemiddelaar
Pilootgebied Zuidrand Antwerpen Afbakening regio:
1. Noordzuidverbindingen A12, E19, Prins Boudewijnlaan, N1, spoorlijn 2. De R11 die oost met west verbindt
Pilootgebied Zuidrand Antwerpen Lijninfrastructuur moeilijk overbrug- of ondoordringbaar Voornaamste gemelde problemen per type: 1. Missing link, de route stopt 2. Onveilig op verkeersvlak 3. Gebrek aan effectieve infrastructuur 4. Onveilig op sociaal vlak
Route stopt Verkeersonveilig Gebrek infrastructuur Sociaal onveilig
Behoefte om barrières op te lossen in samenspraak met betrokken overheden, instanties en gebruikers
Pilootgebied Zuidrand Antwerpen Analyse op basis van verzamelde data via • Enquête bij leden en sympathisanten Fietsersbond • Interactieve kaart op www.kinkindelink.be • Studie Gewestwegen, Fietsersbond Antwerpse Zuidrand 2013
Belangrijkste knelpunten Probleem: missing link. E19 ter hoogte van Zandbergen geen verbinding tussen Kattenbroek/ Zandbergen en Vuile Plas/ Stadsrandbos Voorbeeld: • huidige fietsafstand: 3 km • in vogelvlucht: 1,1 km
Belangrijkste knelpunten Probleem: missing link Oplossing: tunnel onder E19 naast Edegemse Beek, met fietspad
Belangrijkste knelpunten Probleem: route stopt N171 expressweg, fietspad ontbreekt tussen Kontich en Mortsel (Spoorweglaan - Rubensstraat)
Voorbeeld: • huidige fietsafstand :750 m • in vogelvlucht: 360 m
Belangrijkste knelpunten Probleem: route stopt Oplossing : fietsweg voorzien aan oostzijde expresweg
Belangrijkste knelpunten Probleem: onveilig op verkeersvlak R1, Singel. Alle kruispunten van de Singel zijn fietsonvriendelijk en levensgevaarlijk.
Belangrijkste knelpunten Probleem: onveilig op verkeersvlak Oplossing : aanpassing lichtenfasering, conflictvrij, ook voor fietsers. Vierkant groen?
De fietspaden werden recent fel verbeterd, de kruispunten bleven ongemoeid.
Belangrijkste knelpunten Probleem: gebrek aan effectieve infrastructuur, sociaal onveilig Verbinding Wommelgem/ Ranst/ Broechem/ Mortsel: fietstunnel Oude Steenweg onder de spoorweg veel te smal
Belangrijkste knelpunten Probleem: gebrek aan effectieve infrastructuur, sociaal onveilig Oplossing: Heraanleg met brede doorgang voor fietsers en voetgangers, op maat van transportfietsen + degelijke verlichting
Belangrijkste knelpunten Vaststelling: lokale knelpunten worden gemakkelijk aangepakt. Heel wat bovenlokale knelpunten zijn gekend, maar liggen buiten het bereik van de betrokken gemeenten. Oplossing: de overheden, instanties en gebruikersverenigingen voor het knelpunt en de gemeente in kwestie samenbrengen
Waarom knelpunten oplossen?
Resultaat: • modal shift: meer voetgangers en fietsers • verkeersveiligheid: minder ongevallen • efficiëntere verplaatsingen, kortere reistijd • meer comfort, beter ruimtegebruik en gezondere leefomgeving • minder verplaatsingsonkosten •…
Mobiliteitsstudie met 14 gemeenten De Noorderkempen trendsetter voor duurzame ontwikkeling
2
Situering MAAS 4 tussen E19 en E34 Hoogstraten
Baarle-Hertog
Ravels
E19 Rijkevorsel
Brecht
Arendo nk
Merksplas
Turnhout Arendonk Malle
Beerse
Vosselaar
E19
Oud-Turnhout
E34 E34 Zoersel
Zandhoven
E313
1.1 / Wat is het probleem?
Verkeersoverlast in de kernen
• Teveel (zwaar) doorgaand (auto)verkeer doorheen vrijwel alle stads- en dorpskernen regio
Arendonk
Hoogstraten - Vrijheid
Beerse
1.1 / Wat is het probleem?
Overbelasting van het lokale wegennet
• Teveel gemotoriseerd verkeer, verspreid over het hele wegennet van de Noorderkempen
N12 Schilde - Turnhout
R13 Ring Turnhout
N14 Zandhoven
1.1 / Wat is het probleem?
Toenemende verkeersdruk in hele Noorderkempen
• Verkeersoverlast ten koste van de verkeersveiligheid én de verkeersleefbaarheid RAVELS /OUD-TURNHOUT: Buurtbewoners protesteren tegen nieuwe biogasinstallatie in oude Pannenfabriek donderdag 12 januari 2012
BRECHT: Sint-Michielschool vraagt dringend politietoezicht woensdag 11 januari 2012
Onderzoek en intensieve samenwerking
1.2 / Hoe aangepakt?
• 2009 Provincie = trekker, engagementsverklaring 14 gemeenten + 62 partners: traject 2020 De provincie als initiatiefnemer MAAS 4 tussen E19 en E34
Hoogstraten
Nieuwsbrief nummer 1 BaarleHertog
E19 Brecht
E19
Merkspla s Turnhou t Beerse Vosselaa r
Ravel s
Samen naar een gedragen toekomstvisie voor de Noorderkempen
Rijkevorsel
Mall e
E34
Arendon Oud- k Turnhout
E34
Zoersel
Zandhove n
E31 3
Een visie met aandacht voor mobiliteit, ruimtelijke ordening, economie en milieu.
Meer dan twee jaar regelmatig overleg
1.2 / Hoe aangepakt?
• Studie + proces: bilaterale contacten, klankbordgroep, stuurgroep beleidsverantwoordelijken 14 gemeenten zoeken naar oplossing mobiliteit in Noorderkempen donderdag 22 december 2011
BRECHT - Een historisch moment voor de Noorderkempen: 14 gemeenten keurden zopas de krijtlijnen voor de mobiliteit in de regio tot 2020 (en verder) goed. Ook Brecht doet mee. …
Bilateraal Bespreken bestaande plannen en visies
Bilateraal overleg
Provincie Antwerpen DMOB cockpit
Vectris – Stramien-Tri-Vizor
Projectgroep Uitwerken planvorming + voorbereiden stuurgroep
Dagelijk s bestuur
Projectwe rk-groep
Stuurgroe p
Dagelijks Bestuur Aansturen planvormingsproces + permanente opvolging Stuurgroep Strategische beslissingen + vaststellen actieplan
1.2 / Hoe aangepakt?
Naar een gezamenlijke ‘gedragen’ visie
• Eindrapport-actieplan: bekrachtiging stuurgroep / overlegronde mei / gemeenteraden juni 2012
2.1 / Actuele cijfers
Hoofdwegennetwerk zwaar overbelast
• Te grote druk op het hoofdwegennet, verhoogt de druk op het lokaal netwerk Noorderkempen
E19
2.1 / Actuele cijfers
Verkeersdruk afkomstig uit ‘eigen regio’
• Weinig hiërarchie: diffuus lokaal verkeersnetwerk Noorderkempen continu zwaar belast
Oostmalle
Schilde
2.2 / Een historische verklaring
Ongebreidelde expansie laatste 50 jaar
• Laatste 50 jaar: verkavelingen dichtheden? / inplanting bedrijven? / spreiding wonen-werken
Beerse:steenfabriek langs kanaal
Rijkevorsel
Westmalle
Westmalle
Omschakeling naar individuele mobiliteit
2.2 / Een historische verklaring
• Afschaffing ruim vertakt netwerk van buurtspoorwegen, uitbouw infrastructuur autoverkeer
Brecht Oostmalle
Turnhout
Antwerpen
Herentals
Lier
2.3 / Geplande ontwikkelingen • 15.000 bijkomende woningen: te concentreren in de kernen van steden en gemeenten
= 1.000 ha, = binnenstad Turnhout = 27.000 bewoners, = gemeente Brecht
Voorziene bevolkingstoename
Gewenste economische expansie
2.4 / Geplande ontwikkelingen
• 370 ha extra bedrijventerreinen: bundeling = herziening spreidingsmodel structuurplan
= opp. industrieterrein Beerse Zuid x 2.5
Te verwachten verkeerstoename
2.4 / Geplande ontwikkelingen
• Bij ongewijzigd beleid zal het verkeer fors toenemen over het hele netwerk en in alle kernen
20.000 extra autobezit parkeren = 50 ha = 57 voetbalvelden
Scenario 1: patchwork
Op basis van het STOP-principe
2.5 / Nood aan geïntegreerd beleid
• Hoe meer mensen te voet, per fiets, met openbaar vervoer … hoe meer en betere mobiliteit Per auto
Per bus
Per fiets
3.1 / Hoofdwegennet op niveau
Géén maasverkleining Noorderkempen
• In de toekomst géén bijkomende primaire wegen te voorzien doorheen de Noorderkempen Geel Punt
Lummen
3.1 / Hoofdwegennet op niveau
Bundeling bedrijvigheid verkeersnetwerken
• Uitbouw ‘logistieke hotspots’ Meer (overslagzone) Veedijk (goederenterminal vraagsturend) Overslagzone Meer
Veedijk
3.1 / Hoofdwegennet op niveau
Keuze voor duurzaam ruimtegebruik
• Regionale bundeling/duurzame expansie: Turnhout, Hoogstraten, Malle, Arendonk, Beerse Z Kamp C – Westerlo: vb bedrijfsverzamelgebouw
De Kluis 1. Meer (E19)
2. De Kluis (Hoogstraten) 3. De Schaaf-Delften (Malle) 4. Beerse-Zuid De SchaafDelften
5. Veedijk (Turnhout) 6. Hoge Mouw (Arendonk)
Zoersel-Malle-Brecht
3.2 / Uitbouw robuust netwerk • Omleiding Zoersel/Oostmalle tot N12, rond Oostmalle tot N153 naar Brecht: leefbaarheid kernen Brecht
Oostmalle Oostmalle
Zoersel
De Schaaf Delften
Zoersel
Zoersel
Hoogstraten-Rijkevorsel-Malle
3.2 / Uitbouw robuust netwerk • De Kluis Hoogstraten via Houtelweg en doortrekking westelijke omleiding Oostmalle-Rijkevorsel
Hoogstraten
De Kluis
12.0
Rijkevorsel
Hoogstraten
Hoogstraten Zoekzones glastuinbouw12.0 Rijkevorsel
Oostmalle
Rijkevorsel
3.2 / Uitbouw robuust netwerk
Turnhoutse-Ravels-Baarle-Arendonk
• Ontsluiting Veedijk en ROC - Beerse kanaalzone / alleen ‘lokaal’ zwaar verkeer via N119 Baarle
Baarle-Hertog
Beerse
Beerse
3.2 / Uitbouw robuust netwerk
Ontsnippering onderliggend wegennet
• Invoeren hiërarchie wegennetwerk Noorderkempen: van diffuus naar robuust + ontsnippering
Innovatieve systemen
3.3 / Aansturing vrachtvervoer • Vrachtwagenverbod in doortocht gemeenten / Invoeren tonnagebeperking en trajectcontrole
vrachtwagensluis
3.3 / Aansturing vrachtvervoer
Herlokalisatie als oplossing op termijn?
• Géén uitbreiding of extra ontsluiting ‘lokale’ bedrijventerreinen: status quo … of herlokalisatie?
Sint Lenaarts
?
Wienerberger Beerse
autoshowroom Rijkevorsel
Stamlijn Antwerpen-Malle-Turnhout
3.5 / Uitbreiding openbaar vervoer
• Tramlijn Antwerpen-Oostmalle / Westmalle-Turnhout: lokaal verkeer. Vertrammen snelbussen?
N12 Vosselaar
N12 Schilde
Oostmalle Westmalle Antwerpen
Turnhout
Bordeaux
3.6 / Voorrang voor fietsers • Uitbouwen alternatieve snelle functionele groene fietsroutes doorheen hele Noorderkempen
Fietsen op landelijke wegen
4.2 / Noorderkempen, sterk merk
Ambitie gebiedsgerichte ontwikkeling
• Herneming concept Taxandria, bundeling diverse lopende initiatieven: Studie Noorderkempen Taxandria
De Liereman
Nationaal Park Hoge Kempen
Op basis van gelijkwaardigheid
5 / Besluit :Nood aan geïntegreerd beleid • Fundamentele wijziging ruimtelijk beleid, vraagt aanpassing systeem gemeentefinanciën
€ €
De rol van de infrastructuurbeheerders, of hoe die er zou kunnen uitzien Prof. Dirk Lauwers Instituut voor Duurzame Mobiliteit Universiteit Gent
[email protected]
De rol van de infrastructuurbeheerders, of hoe die er zou kunnen uitzien 1. Aandacht voor lokale mobiliteit bij (nieuwe) grote infrastructuurprojecten 2. Openheid voor projectvoorstellen fiets- en voetgangersprojecten 3. Naar gestructureerd overleg en samenwerking
Aandacht voor lokale mobiliteit bij (nieuwe) grote infrastructuurprojecten Mogelijke effect bij gebrek aan aandacht: doorsnijden bestaande verbindingen = barrièreeffect = omwegfactor routes + maasvergroting lokale netwerken (doet zich reeds voor sinds 18de eeuw: kanalen, 19de eeuw: vooral spoorwegen, 20ste eeuw vooral autowegen
Aandacht voor lokale mobiliteit bij (nieuwe) grote infrastructuurprojecten Mogelijke effect bij gebrek aan aandacht = negatieve spiraal – aftakeling lokale netwerken
Vb Lochristi – bron UGent
Aandacht voor lokale mobiliteit bij (nieuwe) grote infrastructuurprojecten Na te streven ambities lokale mobiliteit: Duurzamere vervoerswijzen voor korte verplaatsingen, cfr huidig verplaatsingsgedrag
Bron: OVG
Aandacht voor lokale mobiliteit bij (nieuwe) grote infrastructuurprojecten Na te streven ambities lokale mobiliteit: Verbetering verkeersveiligheid (blijft achter voor langzame vervoerwijzen)
Aandacht voor lokale mobiliteit bij (nieuwe) grote infrastructuurprojecten Na te streven ambities lokale mobiliteit: Verbetering verkeersveiligheid: ongevalskans stijgt bij opheffen alternatieve routes – confrontatie op conflictrijke routes en punten
Bron: Verkeersveiligheidsplan Vlaanderen
Aandacht voor lokale mobiliteit bij (nieuwe) grote infrastructuurprojecten Na te streven ambities lokale mobiliteit: Actieve mobiliteit = gezondheid (?)
Aandacht voor lokale mobiliteit bij (nieuwe) grote infrastructuurprojecten Conflictvrije kruising op directe routes – aanpassing hoogteligging infra
Vb. Nieuwe hoofdweg N171: verbinding woonwijk scholen/centrum Aartselaar – Bron: Vectris
Aandacht voor lokale mobiliteit bij (nieuwe) grote infrastructuurprojecten Conflictvrije kruising op al dan niet directe routes – aanpassing aan hoogteligging infra
Vb. Nieuwe ringweg Zoersel: verbinding centrum – buitengebied – Bron: Grontmij
Openheid voor projectvoorstellen fietsen voetgangersprojecten Principe van omgekeerd ontwerpen (Boudewijn Bach):
Openheid voor projectvoorstellen fietsen voetgangersprojecten Principe van omgekeerd ontwerpen (Boudewijn Bach):
Openheid voor projectvoorstellen fietsen voetgangersprojecten Principe van omgekeerd ontwerpen: vertrek van wenslijnen langzaam verkeer: nood aan kruisingen
Voorbeeld: wenslijnen Herentals KOSH – bron KULeuven
Openheid voor projectvoorstellen fietsen voetgangersprojecten Principe van omgekeerd ontwerpen: vertrek van wenselijk netwerk langzaam verkeer: nood aan kruisingen
Voorbeeld: gewenste doorsteken ring Turnhout – bron Stramien
Openheid voor projectvoorstellen fietsen voetgangersprojecten Bundelingsprincipe infrastructuren: aangewezen tracés nieuwe lange afstandsroutes (functioneel en recreatief)
Openheid voor projectvoorstellen fietsen voetgangersprojecten Bundelingsprincipe infrastructuren: aangewezen tracés nieuwe lange afstandsroutes (functioneel en recreatief)
Naar gestructureerd overleg en samenwerking GBC= gemeentelijke begeleidingscommissie: formeel orgaan in kader Mobiliteitsdecreet: plannen + projecten
Naar gestructureerd overleg en samenwerking GBC= gemeentelijke begeleidingscommissie: formeel orgaan in kader Mobiliteitsdecreet – adviserend lid? (vertegenwoordiger voetgangersbeweging fietserbond of andere belanghebbende lokale routes bv. scholen, …)
Naar gestructureerd overleg en samenwerking
Mobiliteitsplatforms: structurele partner op gemeentelijke niveau?
Naar gestructureerd overleg en samenwerking Mobiliteitsplatforms: structurele partner op regionaal niveau?
Naar gestructureerd overleg en samenwerking Mobiliteitsplatforms: structurele partner op regionaal niveau? Vergt verschuiving aandacht bij regionale infrastructuur en naar structurele ambities bij lokale projecten
Naar gestructureerd overleg en samenwerking Infrastructuurbeheerders moet zelf ‘eigenaar’ worden van trage mobiliteit
Naar gestructureerd overleg en samenwerking Infrastructuurbeheerders moet zelf ‘eigenaar’ worden van trage mobiliteit – in samenwerking met gebruikers openbaar domein
Vragen?
18/11/2014
Inspiratiedag Leg de Link
Bedankt! En graag tot op het debat (20u-21u15)
18/11/2014
Inspiratiedag Leg de Link
