18/09/2014
De globale definitie van sociaal werk & duurzame ontwikkeling General College KHLeuven, SSH, 22-9-2014 Jef Peeters
Overzicht 1. De oude definitie van sociaal werk en duurzame ontwikkeling 2. Transformationeel sociaal werk 3. Kader voor sociaal-ecologische actie 4. De nieuwe globale definitie
1. De oude definitie van sociaal werk en duurzame ontwikkeling
1
18/09/2014
International definition of Social Work The social work profession promotes social change, problem solving in human relationships and the empowerment and liberation of people to enhance well-being. Utilising theories of human behaviour and social systems, social work intervenes at the points where people interact with their environments. Principles of human rights and social justice are fundamental to social work. (IASSW & IFSW, 2000) 4
Vergelijking van normatieve principes Duurzame ontwikkeling
Sociaal werk
behoeftebevrediging
verhogen welzijn
respect voor ecologische grenzen
- afwezig - compatibel: afhankelijk van het gehanteerde begrip van welzijn: hier deelt het SW in de problemen van onze samenleving, zoals zich die ook voor DO stellen
gedeelde maar gedifferentieerde verantwoordelijkheid (in de eerste plaats tussen landen)
- impliciet: volgt uit algemene opvattingen van billijkheid, aandacht voor eigen mogelijkheden/beperkingen mensen - kenmerkt ook empowerment - accent op onderscheid tussen individuen en tussen groepen in de samenleving, i.p.v. tussen landen
mondiale rechtvaardigheid
ja
intragenerationele solidariteit
ja
intergenerationele solidariteit
compatibel: afhankelijk van verantwoordelijkheidsbegrip (als gedifferentieerd compatibel met empowerment)
actieve participatie en inspraak
Ja
gendergelijkeid en aandacht voor diversiteit
ja
Overeenkomsten SW en DO ►Grote normatieve gelijkenis wat betreft aandacht voor welzijn, rechtvaardigheid, mensenrechten, diversiteit en participatie ►Gemeenschappelijke kenmerken: – procesgericht: sociale verandering – multi-level – multi-actor Stelling: Het SW heeft de potentie om de noodzakelijke holistische aanpak van de sociale, ecologische en economische dimensies van een maatschappelijk probleem te bevorderen.
2
18/09/2014
SW & DO: kunnen elkaar versterken • SW dient zijn contextuele kijk te verbreden tot de fysische omgeving (sociaal-ecologische benadering) • de notie ‘biofysische grenzen’ in rekening brengen • betekenis van natuurlijke omgeving voor welzijn • aandacht voor ruimtelijke planning en inrichting
• SW kan sociale dimensie van DO verder uitdiepen • emancipatorische focus • bottom-up benadering van empowerment en participatie vormen daarbij een troef • focus op verdelingsvraagstukken verscherpen • bevorderen van sociale economie
• SW kan de focus van DO op behoeften helpen verbreden naar andere aspecten van welzijn, in het bijzonder welke refereren aan nieuwe visies op een betekenisvol leven (cultureel aspect).
DO: kwaliteit van de samenleving • Begrip van welzijn: niet meer gekoppeld aan steeds groeiende materiële welvaart • boven bepaald niveau neemt welzijn niet meer toe
• Richting voor nieuwe invulling: • intrinsieke kwaliteit van onze relaties • op alle niveaus van het samenlevingsverband • basis: ecologisch wereld- en mensbeeld = intrinsiek relationeel - lotsverbondenheid • voorwaarde: consumptie inruilen voor tijd • centrale opgave: gemeenschapsopbouw op basis van burgerschap en erkenning verschil
Ecologische tradities in sociaal werk Tijdslijn
Benadering van sociaal werk
1880-1940 opkomende industrialisering
Jane Addams (1860-1935): urban ecology community work
Mary Richmond (1861-1928): holistisch denken van persoon-in-omgeving
1950-1960 verlichting en positivisme ontwikkeling nieuw milieubewustzijn
eco-kritische benadering
systeemtheoretisch denken
1970-1980 alternatieve bewegingen en radicalisme
Alternativbewegung,Ökologie und Sozialarbeit (1981)
publicaties vanaf 1973 Germain & Gitterman (1980) Wendt (1982) Meyer (1983)
vanaf 1985 ‘risicomaatschappij’
Opielka (1985) Beck (1986)
1990laatmoderne samenleving
Matthies (publ. vanaf 1987) Hoff & McNutt (1994)
vanaf ca. 1995
convergentie van verschillende perspectieven - ecological social work: Besthorn (1997), Coates (2003) - eco-social approach: Matthies e.a. (2001) - green social work: Dominelli (2012) - Environmental social work: Gray e.a. (2012)
Wendt (1990) Germain (1991) Meyer (1995)
Op basis van Närhi & Matthies 2001
3
18/09/2014
2001 2010
2003 2012
2008
2009
2012
2. Transformationeel sociaal werk
Claim van SW als beroep (Payne) • Sociale verbetering kan bereikt worden door interpersoonlijke invloed en actie; • Sociale verandering kan ingezet worden voor persoonlijke ontwikkeling; • Het samen uitvoeren van deze twee activiteiten is een beroep. Verbinden van micro- en macroperspectief: uniek als professionele claim! Wel: grote diversiteit in vormen en praktijken!
4
18/09/2014
Welk soort sociaal werk ?
SW als concrete sociale constructie • Feitelijk SW wordt bepaald door: – sociale (en ecologische) omgeving – historisch moment – daarmee verbonden betekenissen
• Spanningsverhouding t.o.v. missie SW (definitie) – verschillende ideologische achtergronden
• De verschillende manieren om de claim in te vullen zijn gebaseerd op een driewegdiscours: – therapeutisch – transformationeel – gericht op sociale orde
• Concreet SW: combinatie van drie benaderingen
Drie visies op SW •
Therapeutisch (reflexief): SW streeft naar best mogelijke welzijn voor individuen, groepen en gemeenschappen door het promoveren en faciliteren van groei en zelfvervulling. (proces van wederzijdse beïnvloeding: reflexiviteit) (cf. sociaal-democratische visie op economie en sociale ontwikkeling: hand-in-hand)
•
Transformationeel: De SL moet veranderd worden in het voordeel van de armsten en onderdrukten. SW ontwikkelt samenwerking en wederzijdse ondersteuning met oog op verwerven van macht over eigen leven, en werkt aan meer egalitaire SL. (cf. definitie van SW: empowerment en sociale rechtvaardigheid).
•
Sociale orde: SW is deel van welzijnsdienstverlening. SW onderhoudt de sociale orde en haar instituties, en helpt individuen moeilijkheden te overbruggen om verder mee te kunnen. (cf. liberale, rationeel economische visie: persoonlijke vrijheid in markt)
5
18/09/2014
Voorbeeld
Voorbeeld
Welk type SW voor DO?
?
6
18/09/2014
3 types vandaag • Therapeutisch-reflexief: verzorgingsstaat – historisch compromis staat en markt – mensen tot hun ‘rechten’ laten komen – perspectief in crisis: einde van de groei
• Sociale orde: neoliberale staat – activering i.f.v. ‘reguliere’ arbeidsmarkt
• Transformationeel: als opdracht – privatisering & ‘doe het zelf’ (participatiesamenleving) – ecologische crisis: o.a. klimaatverandering – (duurzaamheids)transitie - paradigmaverandering
3. Kader voor sociaal-ecologische actie
Sociaal-ecologische actie • Paradigmatisch voor sociaal werk – herdenken vanuit nieuw perspectief – ook voor samenleving
• Wereld- en mensbeeld – relationeel en complex – burgers (participanten) i.p.v. consumenten (cliënten)
• Heterogeniteit actietheorie – Wat en hoe werkt het? – wetenschappelijk: sociaalecologische systemen (veerkracht) – Waarom en waartoe? – motieven & normatieve principes – doelstellingen
7
18/09/2014
Relatiedriehoek - burgerschap IK GROEP
ANDER(E)
WERELD
anderen samenleving natuur
Sociaal kapitaal: 3 niveau’s
Naar Mathbor, Int.SW 2007
Sociaal-psychologisch niveau: veerkrachthuis
Van Giils 1999 (Driessens en Van Regenmortel 2006:121)
8
18/09/2014
Empowermentproces Empowerment als reële sociale verandering
Veerkracht
Sociaal (cultureel) kapitaal
Eigen sterktes (krachten)
Gekoppelde processen van individuele en sociaal-politieke verandering Peeters 2010
Empowermentproces Empowerment als reële sociale verandering
Gewenste richting?
Veerkracht
Sociaal (cultureel) kapitaal
Eigen sterktes (krachten)
Gekoppelde processen van individuele en sociaal-politieke verandering Peeters 2010
Model voor sociaal-ecologische actie Ecosysteem Samenleving Sociaal leren Participatief onderzoek Structureel werken…
Sociaal werk: empowerment
Opbouw Sociaal kapitaal & veerkracht
Peeters 2010
9
18/09/2014
4. De nieuwe globale definitie
Global Definition of the Social Work Profession Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social change and development, social cohesion, and the empowerment and liberation of people. Principles of social justice, human rights, collective responsibility and respect for diversities are central to social work. Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and indigenous knowledge, social work engages people and structures to address life challenges and enhance wellbeing. The above definition may be amplified at national and/or regional levels. (IASSW/IFSW/ICSW - 2014)
The social work profession promotes social change, problem solving in human relationships and the empowerment and liberation of people to enhance wellbeing. Principles of human rights and social justice are fundamental to social work. Utilising theories of human behaviour and social systems, social work intervenes at the points where people interact with their environments.
Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social change and development, social cohesion, and the empowerment and liberation of people. Principles of social justice, human rights, collective responsibility and respect for diversities are central to social work. Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and indigenous knowledge, social work engages people and structures to address life challenges and enhance wellbeing.
10
18/09/2014
COMMENTARY NOTES • Core mandates: promoting social change, social development, social cohesion, and the empowerment and liberation of people • Principles: social justice, human rights, collective responsibility and respect for diversities • Knowledge: theories of social work, social sciences, humanities and indigenous knowledge • Practice: engages people and structures
Core mandates 1 • SW (…) recognizes that interconnected historical, socioeconomic, cultural, spatial, political and personal factors serve as opportunities and/or barriers to human wellbeing and development. Structural barriers contribute to the perpetuation of inequalities, discrimination, exploitation and oppression. • The development of critical consciousness through reflecting on structural sources of oppression and/or privilege, on the basis of criteria such as race, class, language, religion, gender, disability, culture and sexual orientation, and developing action strategies towards addressing structural and personal barriers are central to emancipatory practice where the goals are the empowerment and liberation of people.
Core mandates 2 • The social change mandate is based on the premise that social work intervention takes place when the current situation – be this at the level of the person, family, small group, community or society – is deemed to be in need of change and development. • It is driven by the need to challenge and change those structural conditions that contribute to marginalization, social exclusion and oppression. • Social change initiatives recognize the place of human agency in advancing human rights and economic, environmental, and social justice.
11
18/09/2014
Core mandates 3 • Social development is conceptualized to mean strategies for intervention, desired end states and a policy framework, the latter in addition to the more popular residual and the institutional frameworks. • It is based on holistic biopsychosocial, spiritual assessments and interventions that transcend the micro-macro divide, incorporating multiple system levels and inter-sectorial and inter-professional collaboration, aimed at sustainable development. • It prioritizes socio-structural and economic development, and does not subscribe to conventional wisdom that economic growth is a prerequisite for social development.
Principles 1 • Advocating and upholding human rights and social justice is the motivation and justification for social work. • The social work profession recognizes that human rights need to coexist alongside collective responsibility. … rights can only be realized … if people take responsibility for each other and the environment, and the importance of creating reciprocal relationships within communities. • Therefore a major focus of social work is to advocate for the rights of people at all levels, and to facilitate outcomes where people take responsibility for each other’s wellbeing, realize and respect the interdependence among people and between people and the environment.
Principles 2 • Social work embraces first, second and third generation rights. – first generation: civil and political rights e.g. free speech and conscience, freedom from torture and arbitrary detention
– second generation: socio-economic and cultural rights include the rights to reasonable levels of education, healthcare, and housing and minority language rights;
– third generation: focus on the natural world and the right to species biodiversity and inter-generational equity.
• These rights are mutually reinforcing and interdependent, and accommodate both individual and collective rights.
12
18/09/2014
Knowledge • Social work is both interdisciplinary and transdisciplinary, and draws on a wide array of scientific theories and research. • ‘Science’ is understood in this context in its most basic meaning as ‘knowledge’. • The uniqueness of social work research and theories is that they are applied and emancipatory. Much of social work research and theory is coconstructed with service users in an interactive, dialogic process and therefore informed by specific practice environments. • Social work seeks to redress historic Western scientific colonialism and hegemony by listening to and learning from Indigenous peoples around the world.
Practice • Social work’s legitimacy and mandate lie in its intervention at the points where people interact with their environment. • The environment includes the various social systems that people are embedded in and the natural, geographic environment, which has a profound influence on the lives of people. • Participatory methodology: ‘engages people’: As far as possible social work supports working with rather than for people. • From an emancipatory perspective … SW strategies are aimed at increasing people’s hope, self-esteem and creative potential to confront and challenge oppressive power dynamics and structural sources of injustices, thus incorporating into a coherent whole the micromacro, personal-political dimension of intervention.
Besluit • Definitie: – minder westerse focus – mondialer: zowel normatief als kennisbasis – holistisch mens- en wereldbeeld: relationeel (collectieve verantwoordelijkheid) – klemtoon op participatorische veranderingsstrategieën is eenduidiger: sluit aan bij opdracht duurzaamheidstransitie – geen expliciete vermelding ecologie of duurzaamheid: wel in commentary opm: pluralisme binnen SW – environmental & ecological justice
13
18/09/2014
Bronnen • IFSW (2014). Global Definition of Social Work. http://ifsw.org/getinvolved/global-definition-of-social-work/ • Peeters, J. (red.) (2010), Een veerkrachtige samenleving. Sociaal werk en duurzame ontwikkeling, Berchem: EPO. • Peeters, J. (2011). Transformationele politiek: in dialoog over een veerkrachtige samenleving. Oikos. Tijdschrift voor sociaalecologische verandering, nr.59, 2011/4, 60-69. • Peeters, J. (2011). Sociaal werk en duurzame ontwikkeling: naar een sociaal-ecologische praktijk. Welzijnsgids – Welzijnszorg, Algemeen welzijnswerk. Afl. 83, 25-50. • Peeters, J. (2013). Integrale jeugdhulp vanuit een duurzaamheidsperspectief. Handboek Integrale Jeugdhulp. Afl.14 Efficiëntie en effectiviteit – Visies en concepten, 6/1-35, Politeia. • Peeters, J. (2013). De levenskracht van het samen leven. In M. Desmet, Bruto Nationaal Geluk. Bhutan inspireert de wereld. Tielt: Lannoo, 172-193 & 299-301. • Kennisnetwerk Sociaal Werk in Transitie – SOWIT http://sowit.khleuven.be/
Contact:
[email protected] https://SOWIT.khleuven.be
14
