13/11/2013
DIVERSITEIT
13/11/2013
TIJD VOOR DIVERSITEIT
13/11/2013
INTRODUCTIE: DIVERSITEIT • De wereld is ons dorp. • Wereld, Amerika, Europa, België = « heterogeen » • Verschillen in • • • • • • • • •
Geslacht Leeftijd Uiterlijk Mentaliteit Afkomst Etnische afkomst Seksuele geaardheid Gebruiken en rituelen Enz.
13/11/2013
1
13/11/2013
GEVOLGEN VAN DEZE DIVERSITEIT • Onwetendheid over • BETEKENIS • BELANG • WAARDE
van het gedrag van anderen • Bemoeilijkt de communicatie • è Conflicten ontstaan
13/11/2013
DOELSTELLINGEN • Zich vragen stellen over « culturen » van anderen • Leren om anderen te begrijpen teneinde conflicten te vermijden of te kunnen beheren • De diversiteit « beheren » • Culturele bewustmaking
13/11/2013
HET BEGRIP CULTUUR*
Wat wil dit begrip voor u zeggen?
13/11/2013
2
13/11/2013
ONDERWIJS-CULTUUR • Is afhankelijk van verschillende elementen: • • • • •
De personeelsleden, Hun cultuur en persoonlijke geschiedenis, De leerling De schoolcultuur, Ouders of voogden,
• • • •
Waarden en normen, Regels, Wetten, Enz.
• Hun cultuur en persoonlijke geschiedenis
13/11/2013
EVOLUTIE NAAR EEN CULTUUR • Personen en culturele gemeenschappen ontwikkelen zich samen. • Waarden, normen en gebruiken van een groep worden • • • • •
soms opgelegd, meestal aangeleerd , soms overgedragen door traditie, soms spontaan meegegeven in opvoeding, veelal aangeleerd (onderwijs, belonen, bestraffen, …)
• « Afwijkingen » 13/11/2013
DE CULTUURDRIEHOEK
3. Persoonlijkheid
2. Cultuur
1. Menselijke natuur of
de « menselijkheid »
13/11/2013
3
13/11/2013
MULTI - CULTURALITEIT
DIVERSITEIT EIGEN AAN ONZE MODERNE SAMENLEVING
13/11/2013
MULTI - CULTURALITEIT Feit: Vele (sub-)culturen binnen één samenleving. Vraag:
multi – culturaliteit = diversiteit ?
13/11/2013
MULTI - CULTURALITEIT ALLE MENSEN VERSCHILLEN Alle mensen behoren tot verschillende groepen, binnen verschillende gemeenschappen, met eigen waarden en normen EN bovendien ook allemaal hun eigen persoonlijkheid, afkomst en geschiedenis, aard, geslacht, uiterlijke en fysieke eigenschappen, handicap … OP ALLE VLAKKEN = DIVERSITEIT
13/11/2013
4
13/11/2013
MULTI - CULTURALITEIT
SUBCULTUREN
13/11/2013
SUBCULTUREN
?
13/11/2013
SYMBOLEN EN SYMBOLIEK Eerste niveau van omgaan: handelen ! (R-) evolutie Tweede niveau: Symbolen • taal, jargon, (technische) communicatie, IT • lichaamstaal: “non-verbale communicatie” = gebaren, mimiek, intonatie, houding … (zie apart hoofdstuk, maar hierover ook wel een examenvraagje)
13/11/2013
5
13/11/2013
SYMBOLEN EN SYMBOLIEK
Voorbeelden ?
13/11/2013
SYMBOLEN EN SYMBOLIEK
13/11/2013
SYMBOLEN EN SYMBOLIEK vlaggen, handelsmerken, logo’s, reclameborden, verkeersborden, ringen van de Olympische Spelen, de eeuwige vlam, een graftombes, graf van de Onbekende Soldaat, vriendschapsbandje, maskers, het Rode Kruis, de Rode Halve Maan, de Rode Kristal, de Vlaamse Leeuw, de Waalse Haan, het Christuskruisje, kaarsen, meiklokjes …
13/11/2013
6
13/11/2013
SYMBOLEN EN SPIRITUALITEIT Aum (Om) (hindoeïsme ) Bodhiboom (boeddhisme)
Dharmawiel (boeddhisme)
Pentagram (esoterisme)
Christelijke vlag
Davidster (jodendom)
Yin Yang (taoïsme)
13/11/2013
OMGAAN MET ANDERS ZIJN “Je auto een Japanner, je pizza Italiaans, je koffie Braziliaans, je shampoo Engels, je vakantie Turks, je schrift Latijns, je cijfers Arabisch ... En je buurman … maar een buitenlander.” 13/11/2013
OMGAAN MET ANDERS ZIJN • Stereotypes • Vooroordelen • Gevolgen • • • • •
Discriminatie Racisme Fascisme Xenofobie Etnocentrisme
• Cultuurrelativisme = beste uitgangspunt als oplossing 13/11/2013
7
13/11/2013
HET BEGRIP STEREOTYPE Stereotypes zijn welbepaalde kenmerken die worden toegeschreven. Deze kunnen zowel positief als negatief zijn.
13/11/2013
VOOROORDEEL • Een vooroordeel is een vooraf gemaakt oordeel • Een vooroordeel kan: • Positief zijn • Negatief zijn
13/11/2013
GEVOLGEN • Discriminatie • Racisme • Fascisme • Xenofobie • Etnocentrisme
13/11/2013
8
13/11/2013
HET BEGRIP DISCRIMINATIE • We spreken over discriminatie als iemand op grond van een “onveranderlijk verschil” ongelijk wordt behandeld met als doel een veranderlijk verschil te handhaven. • “Elke vorm van onderscheid, uitsluiting, beperking of voorkeur, die tot doel heeft of ten gevolge heeft of kan hebben dat de erkenning, het genot of de uitoefening op voet van gelijkheid van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden op politiek, economisch, sociaal of cultureel terrein of op andere terreinen van het maatschappelijk leven, wordt tenietgedaan, aangetast of beperkt.” 13/11/2013
HET BEGRIP DISCRIMINATIE
Een “onveranderlijk verschil“ = ?
13/11/2013
GENDER
13/11/2013
9
13/11/2013
Taal, communicatie en het glazen plafond
GESCHIEDENIS
Jacques van Ginneken (1877-1945)
13/11/2013
)
Taal, communicatie en het glazen plafond
13/11/2013
Taal, communicatie en het glazen plafond
“Met haar eng bewustzijn, hangt het samen, dat de vrouw niet houdt van ingewikkelde syntactische constructies. Zelfs de relatiefzin is haar soms al te veel, ….”. (Van Ginneken 1913, 521)
13/11/2013
10
13/11/2013
Taal, communicatie en het glazen plafond
GESCHIEDENIS
Jacques van Ginneken (1913) Otto Jespersen (1922)
13/11/2013
Taal, communicatie en het glazen plafond
OTTO JESPERSEN 1860-1943
13/11/2013
IN ETIQUETTEBOEKEN……..
Het was de jonge vrouw, die nooit iets te vertellen had, maar die de kunst van het luisteren tot in de perfectie verstond, van wie de oude professor zeide: “Dat is eindelijk eens een vrouw met wie men verstandig praten kan!”. (Amy Groskamp-Ten Have z.j. (ca. 1965)
13/11/2013
11
13/11/2013
Taal, communicatie en het glazen plafond
GESCHIEDENIS
Jacques van Ginneken (1913) Jespersen (1922) Robin Lakoff (1975)
13/11/2013
Taal, communicatie en het glazen plafond
ROBIN LAKOFF (1942)
13/11/2013
Taal, communicatie en het glazen plafond
LAKOFF (1975): VROUWEN GEBRUIKEN VAKER DAN MANNEN
A.
Heel beleefde vormen met name bij vragen: Zou je het heel erg vinden om dit voor mij te doen? Ik vraag je toch niet te veel als ik je vraag of……?
B.
Indirecte communicatie Wat heb ik een dorst!
C. Vragen die om bevestiging vragen (tag-questions) Ik heb lekker gekookt, hé? Ik heb de tafel toch mooi opgeruimd, vind je niet? D. Verontschuldigingen Het spijt me, maar ik ben het niet helemaal met je eens E.
Afzwakkers van de eigen mening Het lijkt alsof… Het is zoiets als
13/11/2013
12
13/11/2013
KENMERKEN VAN TAAL EN COMMUNICATIE VAN VROUWEN EN MANNEN OP BASIS VAN ONDERZOEKEN ANNO 2011
Vrouwen Indirect Verzoenen Faciliteren Samenwerken Weinig bijdragen aan spreken in het openbaar Aanmoedigende feedback geven Georiënteerd op persoon en proces 13/11/2013
Mannen Direct Confronteren Concurreren Voor je zelf werken Veel bijdragen aan spreken in het openbaar Op een agressieve wijze interrumperen Georiënteerd op taak en resultaat
PROMOTIE (JESSICA DE JONG 2011)
13/11/2013
MOETEN VROUWEN MANNELIJK OF VROUWELIJK TAAL- EN COMMUNICATIEGEDRAG GEBRUIKEN OM HET GLAZEN PLAFOND TE KUNNEN DOORBREKEN?
Dilemma: Mannelijk: tast je identiteit aan, je wordt als een feeks gezien (en dat is ook niet goed voor je carrière!) Vrouwelijk: afhankelijk, onzeker, minder goed zichtbaar enz.
Kans: ‘New Wave’ Management model
13/11/2013
13
13/11/2013
TOT SLOT • Kennis is macht • Geen pasklare oplossingen • Nature of nurture? • Niet alleen de vrouw zelf kan bijdragen aan het doorbreken van het glazen plafond, benoemigsadviescommissies kunnen dat ook 13/11/2013
RACISME
• Is racisme discriminatie ? • Waarom ?
13/11/2013
RACISME • Racisme is de overtuiging van het bestaan van rassen bij de mens en de classificatie van deze rassen volgens waarde en belang: “biologische” (Bijv. Aboriginals in Australië) • Recent: steeds meer: “culturele” racisme = superioriteit van bepaalde “beschavingen” (etnocentrisme) • De meest courante betekenis is deze van een houding van afkeuring en vijandigheid, soms leidend tot geweld, ten opzichte van individuen behorende tot een andere etniciteit. 13/11/2013
14
13/11/2013
RACISME • Politiek: • Extreemrechts gebruikt het racisme voor politieke doeleinden • Ze baseren zich op simplistische ideeën
• Alledaags: • Dit is het dagelijks racisme van de man in de straat • Daden van discriminatie en segregatie (huisvesting, werk, enz.)
13/11/2013
« RAS ? » • Het is zeer moeilijk om te zeggen dat er verschillende rassen van mensen bestaan • De kruising tussen mensen is mogelijk en gebeurt dagelijks • Men heeft zich gebaseerd op de huidskleur! • Maar waar stopt een ras en waar begint een ander? • Waarom niet de kleur van de ogen, bloedgroep, enz. 13/11/2013
DE TAAL ALS CULTUREEL VELD • Voorbeelden (vervolg) : - In Afrika vindt men volslanke vrouwen mooi - In de taal bosjesmannen bestaatd het woord « Schoonheid » niet. - In Amerika geeft men zelden een zoen bij het groeten. Toch nu meer en meer.
13/11/2013
15
13/11/2013
DE TAAL ALS CULTUREEL VELD • Gesprekscodes • Voorbeelden: - In de Arabische cultuur neemt men de tijd om te praten tijdens onderhandelingen Amerikanen spreken meteen over geld en daarna over algemene zaken - In de ogen kijken: OK bij ons, in Afrika kan dit als respectloos beschouwd worden
VS / NL: eerst praten daarna pas eten >< Frankrijk, België 13/11/2013
DE RUIMTE ALS CULTUREEL VELD • De mens bevindt zich in 4 bellen: 1- de intieme bel è afstand = voorarm 2- de persoonlijke belè afstand = 1 gestrekte arm 3- de sociale bel è afstand = 2 gestrekte arm 4- de publieke bel è afstand = verschillende gestrekte armen 13/11/2013
DE RUIMTE ALS CULTUREEL VELD
4
3
2
1
1
2
3
4
13/11/2013
16
13/11/2013
DE RUIMTE ALS CULTUREEL VELD • De bellen of zones verschillen van land tot land • Voorbeeld, de mensen uit de mediterrane regio’s gaan veel sneller iemand aanraken tijdens een conversatie, terwijl de Engelsen, de Vlamingen … veel minder aanrakingsgericht zijn. • In onze samenleving heeft iedereen zijn eigen kamer terwijl in andere samenlevingen een kamer wordt gedeeld om het gevoel van eenzaamheid tegen te gaan.
13/11/2013
PROBLEMEN VAN ALLOCHTONEN • • • • • • •
Sociale positie, status en statuut Cultuurproblemen Taalproblemen Huisvesting Thuissituatie Sociaal milieu (onderwijs) Waardebeleving
13/11/2013
PROBLEMEN VAN ALLOCHTONEN Verschillen in waardebeleving • Persoonsgerichte cultuur = IK – cultuur versus • Groepsgerichte cultuur = WIJ – cultuur
13/11/2013
17
13/11/2013
HOLEBITRA
13/11/2013
MODERNE HOMONEGATIVITEIT n acceptatie van holebi’s neemt toe (toekenning gelijke rechten) n moderne homonegativiteit ⇛ een meer impliciete negatieve houding tegenover holebiseksualiteit
13/11/2013
WERKGEVER n ervaringen met homofobie en discriminatie op vorige werkplekken • •
⇛ factor om werkplek te verlaten ⇛ zoeken naar werkgever die niet discrimineert
13/11/2013
18
13/11/2013
TOLERANTIE NIET OVERAL GELIJK VERDEELD n organisatiecultuur verschilt • ⇛ ook qua “holebi-vriendelijkheid” interne verschillen n problematische situatie op sommige werkplekken • ⇛ hetero-normerend kader • ⇛ extreme persoonlijke opvattingen bemoeilijken openheid • ⇛ centrale rol leidinggevende/begeleidsters(-ers)/leerkrachten
13/11/2013
ONZICHTBAAR HOLEBI • respondent: • • •
Ik heb het toeval (of het voordeel) dat mijn lief XXX heet en dat dat ook een meisjesnaam is. Ik praat dus wel over XXX en heb het wel over “mijn lief”, maar de eerste maanden in neutrale termen. Ik ben daar goed in geworden.
13/11/2013
NIET METEEN “UIT DE KAST” n integratiefase (inwerkperiode na indiensttreding): beperkte openheid • ⇛ 59 % van alle respondenten meldt dat holebi-collega’s zich pas na een tijd op het werk outen • ⇛ bijna 8 op de 10 holebi-collega’s bevestigen dat n grote meerderheid van alle respondenten vindt openheid belangrijk • ⇛ 6 op 10 staat uitdrukkelijk positief t.a.v. openheid • ⇛ weerstand bij mannelijke hetero-respondenten jonger dan 25 jaar •
13/11/2013
19
13/11/2013
COMING OUT n coming out is vaak essentieel om zich goed in zijn vel te voelen n voorwaarde om betrokken te geraken in de organisatie n van belang om professioneel te kunnen groeien n na een coming out kan men ook nadelen ondervinden: • ⇛ “stempel” of “etiket” • n bijna 40% van de holebi-respondenten hebben al vaststellingen gedaan van negatieve reacties t.a.v. een holebi-collega die open is over zijn/haar seksuele geaardheid
13/11/2013
VERBALE INTIMIDATIES n ruim 24% van de holebi-respondenten melden dat ze getuige zijn geweest van verbale intimidaties n 46% van de holebi-respondenten melden dat ze getuige zijn geweest van seksuele insinuaties. n 48% van ALLE respondenten bevestigen het gebruik van woorden als janet, mietje, pot, nicht, flikker, manwijf, enz.
13/11/2013
20
