2e Exloërmond: dorp met ruimte
Rapport naar aanleiding van een activerende dorpsanalyse in het dorp 2e Exloërmond
Gerrit van Arragon Bureau voor samenlevings-opbouw
Co l o fo n Uitvoering analyse: Opdrachtgever:
Bureau Gerrit van Arragon, Westerbork Woningcorporatie Woonservice Drenthe
Correspondentie-adres: Gerrit van Arragon Hietkampen 44 9431 HC Westerbork © Oktober 2009
[email protected]
2e Exloërmond: dorp met ruimte Rapport naar aanleiding van een activerende dorpsanalyse
Inhoud
Colofon
2
Inhoud
4
1. Inleiding
5
2.
Werkwijze
6
3.
Resultaten van de dorpsanalyse
8
3.1
Dorp
8
3.2 .
Wonen
12
3.3
Accommodaties
14
3.4
Ouderen
17
3.5
Jeugd
18
3.6
Cohesie
20
3.8
Voorzieningen
22
4
Nu verder
25
1 . I n l e i d i n g Dit rapport is een weergave van de activerende dorpsanalyse in 2e Exloërmond. In opdracht van woningstichting Woonservice heeft Bureau Gerrit van Arragon uit Westerbork deze analyse uitgevoerd. De reden voor het maken van de activerende dorpsanalyse is dat Woonservice in haar woonplannen voor het dorp nadrukkelijk rekening wil houden met de mening van de 2e Exloërmonders. In de zomer van 2009 is Bureau Gerrit van Arragon begonnen met deze dorpsanalyse. Ter voorbereiding zijn gesprekken gevoerd met een twintigtal sleutelfiguren uit het dorp. Vervolgens zijn ruim dertig bewoners uitgenodigd om mee te doen in een één van de twee bewonerspanels. Deze twee panels van ca. zestien personen per panel hebben twee avonden besteed aan het meedenken over de toekomst van het dorp. De vereniging Dorpsbelang 2e Exloërmond heeft in maart 2009 op haar openbare ledenvergadering speerpunten verzameld die belangrijk zijn voor de leefbaarheid van het dorp en waarvoor actie wenselijk is. Deze punten komen voor een groot deel overeen met de onderwerpen die de panelleden aangeven tijdens de activerende dorpsanalyse. Verder is er door de Gemeente Borger-Odoorn met bewoners en andere partners in 2009 gewerkt aan een gemeentebrede Toekomstvisie 2018. Deze toekomstvisie maakt het voor het gemeentebestuur mogelijk om op korte termijn op een goede manier sturing te geven aan beleid en om beargumenteerd een bepaalde beleidskeuze te maken. Vrijwel alle items die ten aanzien van 2e Exloërmond in de dorpsanalyse zijn genoemd zijn ook te vinden in de (globalere) gemeentelijke Toekomstvisie. Ook kent de gemeente Borger-Odoorn het project Kern en Kader, waarin keuzes gemaakt worden ten aanzien van de voorzieningen in de dorpen onder het motto: beter maar minder. Het doel is om te komen tot een betere verdeling en kwaliteit van de voorzieningen in de gemeente. Dit wil het gemeentebestuur van Borger-Odoorn bereiken door het beschikbare geld zodanig in te zetten, dat iedereen gebruik kan maken van veilige voorzieningen die voldoen aan de eisen van deze tijd. De panelleden gaven aan het prettig dat zij door middel van de dorpsanalyse betrokken werden bij de toekomst van hun dorp. Dat blijkt ook uit de wijze waarop de panelleden meededen. Ze dachten constructief na waarbij ze realistisch en genuanceerd waren. Wel waren panelleden wat argwanend ten aanzien van de effecten van de analyse; ze spraken de hoop uit dat er werkelijk iets gedaan zal worden met hun suggesties en dat dit rapport niet in een la verdwijnt zonder dat het iets heeft opgeleverd voor het dorp. In het verleden zijn er al diverse onderzoeken geweest en de bewoners hebben het gevoel dat naar aanleiding van de onderzoeken en aanbevelingen te weinig is gerealiseerd. De dorpsanalyse is dan ook niet klaar met het maken van dit rapport over de bevindingen van de panelleden. De bespreking van het rapport op een dorpsbijeenkomst, die leidt tot afspraken over concrete acties en maatregelen voor het dorp is de afsluiting van het analyse-traject (en het begin van veel activiteiten in samenwerking tussen bewoners en organisaties).
2 . We r k w i j ze In de activerende dorpsanalyse is de bewoner de ervaringsdeskundige. Centraal staat de vraag wat speelt er in het dorp en welke oplossingen zijn mogelijk. De analyse leidt tot een toekomstperspectief dat aansluit op de potenties en capaciteiten van het dorp en haar bewoners. Met dit analysemodel worden bewoners en organisaties geactiveerd en betrokken bij vraagstukken rond leefbaarheid in het dorp. De start ligt bij de bewoners. Zij geven aan waar de sterke en zwakke kanten liggen in het dorp en ze formuleren praktische maatregelen voor verbetering van de leefbaarheid. De resultaten van de besprekingen met bewoners worden verwerkt in een rapport. Dit rapport wordt besproken met betrokken organisaties. Bewoners en organisaties geven in dat gesprek aan welke taken zij oppakken.
Bij een activerende dorpsanalyse gaat het niet zozeer om het verzamelen van cijfers, maar om het helder krijgen van gezichtspunten, het denken en doen en de wensen van bewoners. Daarbij is het realiseren van de beweging, de actie, die op gang komt tussen bewoners en organisaties een belangrijk doel. Voor het verzamelen van ideeën en wensen van bewoners is de Gibson-methode gebruikt. Hierbij wordt gewerkt met panels die in een eerste ronde, aan de hand van stellingen, de belangrijkste issues van het dorp naar voren halen. In een tweede ronde bespreken de panels de mogelijke aanpak en doen ze hiertoe voorstellen. Op de panelavonden zijn bewoners aan het woord. Vertegenwoordigers van organisaties zijn als toehoorder uitgenodigd. De verslagen van de beide rondes worden enkele dagen na de bijeenkomsten toegestuurd aan de deelnemers. Aan hen wordt gevraagd kanttekeningen en aanvullingen door te geven. Hierdoor wordt de garantie ingebouwd dat de panelleden zich herkennen in de verslaglegging en dat er geen items vergeten of onvoldoende belicht worden.
In 2e Exloërmond is gewerkt met twee panels van ca. 16 personen. De paneldeelnemers vormden globaal een afspiegeling van het dorp: jongere en oudere deelnemers, bewoners van huur- en koopwoningen, autochtonen en nieuwkomers en bewoners van beide zijden van de Mondenweg. Tijdens de eerste ronde van de panels (op 15 en 16 september 2009) werd geïnventariseerd hoe de panelleden het dorp beleven en wat zij als sterke en mindere sterke kanten van het dorp zien. Tijdens de tweede ronde (op 29 en 30 september 2009) kwamen de panels met suggesties voor concrete maatregelen om de ervaren knelpunten op te lossen. Toehoorders tijdens de panelbijeenkomsten waren bestuursleden van de Vereniging voor Dorpsbelangen en van de WMO-raad Borger-Odoorn en locale politici. Verder waren als toehoorder aanwezig: functionarissen van Woningcorporatie Woonservice, Gemeente Borger-Odoorn en van welzijnsorganisatie Andes De uitkomsten van de panelavonden zijn samengevat in dit rapport.
3 . R e s u l t ate n va n d e dor psanalyse 3.1 Dorp 2e Exloërmond is een dorp in de gemeente Borger-Odoorn. Het dorp is in 1853 ontstaan. Het is gelegen tussen Exloo en Musselkanaal. In het oosten grenst het dorp aan Valthermond. 2e Exloërmond is een voormalige veenkolonie. Hoofdzakelijk bestaat het dorp uit lintbebouwing, die zich uitstrekt over een lengte van meer dan zes kilometer tot aan de provinciegrens met Groningen. De Mondenweg doorsnijdt het “lint”. Aan het zuideinde van het dorp bevindt zich een nieuwbouwwijk. Het beeld “Vraauw in ‘t veen” bij Ouderenhuisvesting Mondkersheem aan het Zuiderdiep houdt de herinnering levend aan de veenverleden van het dorp. De gemeente Borger-Odoorn heeft 2e Exloërmond aangewezen als een van de 6 hoofdkernen van de gemeente. In de visie van de gemeente “hebben hoofdkernen in hoofdzaak een woonfunctie voor de plaatselijk reeds aanwezige bevolking en in samenhang met de plaatselijke werkgelegenheid. Voor de ontwikkeling van de bedrijvigheid hebben de hoofdkernen alleen een functie voor kleinschalige lokale bedrijvigheid. Zowel voor de ontwikkeling van nieuwe woongebieden als bedrijventerreinen geldt als voorwaarde, dat deze ruimtelijk goed inpasbaar moeten zijn zonder belangrijke omgevingswaarden aan te tasten. Nieuwe voorzieningen met een beperkte bovenlokale functie (geen regionale functie) kunnen in de hoofdkernen worden gesitueerd”. Per 1-1- 2009 had 2e Exloërmond 2446 inwoners. Hiervan is 28 % jonger dan 25 jaar en 46 % ouder dan 65 jaar. 2e Exloërmond heeft een eigen bedrijventerrein: de Noorderkijl. Hier staan loodsen, een bouwmarkt en hier zijn het afvalbrengpunt van de gemeente en de brandweer gevestigd. Er is nog ruimte voor nieuwe bedrijven. Het dorp heeft drie kerken: van de Protestantse Gemeente (PKN), de Baptistengemeente en de Nieuw-Apostolische Gemeente. Bij het dorp ligt het natuurgebied Exloërkijl, dat in het bezit is van het Drentse Landschap. Het 70 hectare grote gebied heeft bos-en waterpartijen; door het gebied
lopen gemarkeerde wandelroutes. Door de werkgroep Achterste Diep zijn meerdere “veentrapperspaden” ontwikkeld, waarover gewandeld kan worden van Exloo via 2e Exloërmond naar Ter Apel. Visie van de panelleden
De panelleden vinden 2e Exloërmond een goed woondorp. Men is over het algemeen trots op het dorp en wil graag nog lang in het dorp blijven wonen. De geschiedenis van de streek wordt gekoesterd en men is zuinig op de oude panden. Het is een goed initiatief van Dorpsbelangen om informatie-bordjes bij historische gebouwen te plaatsen. Mensen “vanuit het westen” komen in het dorp wonen vanwege de rust en de ruimte. Bij nieuwbouw moeten die aspecten (uitzicht en rust) van het dorp worden uitgebuit. De hoop is dat de verwachte krimp in inwonersaantal tegen te houden is. Er moet alles aan gedaan worden om het dorp leefbaar te houden. Jonge gezinnen moeten de ruimte krijgen om hier te bouwen; voor deze doelgroep dient ook de voor-en naschoolse opvang goed geregeld te zijn. Het is van groot belang dat de scholen in het dorp blijven en dat er geen voorzieningen verdwijnen. De gemeente moet alle ruimte bieden aan bedrijven in/bij het dorp. De ervaring is dat bedrijven, door de strenge regelgeving of het lange wachten op toestemming, nu naar andere gemeentes (b.v. Stadskanaal) gaan. Het moet mogelijk zijn bedrijven in leegstaande panden (boerderijen en andere panden) onder te brengen. Er zijn, met name aan de westkant, goede fiets- en wandelmogelijkheden. Echt aantrekkelijk voor de toeristen is het dorp volgens de panelleden echter (nog) niet. Hier en daar (o.a. Noorderdiep) zijn de fietspaden slecht door de boomwortels en ook is er sprake van wateroverlast op de fietspaden. Het dorp heeft een mooi bos met een visvijver; wel zou deze beter onderhouden kunnen worden. Er wordt vaak afval in de bosjes gedumpt. Onduidelijk is wie de eigenaar is van de vijver. Over het algemeen wordt het openbaar groen in het dorp goed onderhouden. Het maaibeleid is echter niet eenduidig en niet inzichtelijk.
Op meerdere plekken (o.a. Anne de Vriesstraat en rondom de vijver) is de hondenpoep een probleem. De wegen worden goed onderhouden. De weg over de Mondenweg naar Musselkanaal kan echter een opknapbeurt gebruiken. Hier is volgens de panelleden verkeerd asfalt gelegd. In de woonwijken en op de doorgaande wegen wordt te hard gereden. Bij de basisscholen ontstaan vaak gevaarlijke en onoverzichtelijke situaties doordat veel ouders hun kinderen met de auto naar school brengen. Men heeft de indruk dat plannen voor het dorp erg lang in de la blijven liggen (bijvoorbeeld voor de Multifunctionele Accommodatie). Onderzoeken worden te weinig gevolgd door concrete actie. De samenwerking tussen dorp en gemeente verloopt vaak “taai”, zo is de ervaring. Suggesties van de panelle d e n b i j h e t t h e m a d o r p Constatering
Wat moet er gebeuren Zorgen voor betaalbare woningen Houd de voorzieningen op peil
Wie moet dat doen Gemeente Dorpsbelangen Woonservice
Wat kunnen de bewoners hierin zelf Blijf in het dorp wonen Maak reclame voor het dorp
Buit de pluspunten van het dorp (rust, ruimte, weids uitzicht) uit, ook in de woningbouw en bij het aantrekken van nieuwe bewoners Geef bedrijven alle ruimte om te kunnen blijven of zich te vestigen
Bouw ook in de linten Promoot het wonen in het dorp
Gemeente Dorpsbelangen Bewoners
Benoem naar anderen dat het goed en mooi wonen is in 2e Exloërmond
Soepelere, snellere ondersteuning door de gemeente
Gemeente Dorpsbelangen
Bedrijven accepteren
Bij de scholen ontstaan opstoppingen/gevaarlijke situaties doordat veel ouders hun kinderen met de auto naar school brengen
Eenrichtingsverkeer in de beide “schoolstraten” Ouders vragen of ze lopend of per fiets willen komen
Gemeente BorgerOdoorn Schoolleiding
Situatie doorgeven aan gemeente De fiets pakken of gaan lopen
De fietspaden zijn op meerdere plekken slecht begaanbaar door boomwortels Ook door wateroverlast zijn de fietspaden slecht begaanbaar
Fietspaden reconGemeente strueren (met beBorgerton) en waar nodig Odoorn verhogen Regelmatiger onderhoud
De verwachte ‘krimp’ moet zo veel mogelijk worden tegengegaan
10
Aankaarten bij de gemeente en druk uitoefenen dat er wat moet gebeuren
Constatering De omgeving van de vijver wordt niet goed onderhouden
Wat moet er gebeuren Vaker grasmaaien, speciaal bij de bankjes Riet en rommel om de vijver opruimen
Er is overlast door hondenpoep
Poep opruimen Hondenuitlaatplaatsen creëren Er wordt te hard gereden Meer toezicht in de woonwijken (o.a. Meer 30 km-zones in de Schoolstraat, De overtreders erop Middenlaan en Anne de aanspreken Vriesstraat), maar ook op de doorgaande wegen Plannen blijven te lang in Tijdslimieten afde la liggen; er is weinig spreken actie na een onderzoek Regelmatige terugkoppeling naar het dorp over voortgang
11
Wie moet dat doen Gemeente BorgerOdoorn Drents Landschap Bewoners
Wat kunnen de bewoners hierin zelf Aangeven bij de gemeente Rommel zelf opruimen
Eigenaar Gemeente
Honden aanlijnen en poep opruimen. (schepje mee) Aangeven bij politie/gemeente Aanstellen van een verkeerscommissie (ouders)
Gemeente BorgerOdoorn Politie Bewoners Gemeente Dorpsbelang
Kritisch en actief de voortgang volgen. Antwoord eisen
3 . 2 . Wo n e n Woningcorporatie Woonservice verhuurt de huurwoningen in 2e Exloërmond. In totaal zijn dit ongeveer 170 woningen. Het woningbestand in het dorp bestaat voor 35 % uit huur- en voor 65% uit koopwoningen. Woningcorporatie Woonservice staat voor goed en betaalbaar wonen met het accent op de leefbaarheid van het platteland. Onder het leefbaar houden en maken van de 33 dorpen in Drenthe waar Woonservice actief is verstaat de corporatie: - het aantrekkelijk houden en maken van het wonen in de dorpen en kernen in ons werkgebied voor alle leeftijds-categorieën, het bevorderen van de sociale samenhang in de kernen en dorpen en het positief bevorderen van de economische ontwikkeling in het werkgebied. In het veengebied van de Gemeente Borger-Odoorn (2e Exloërmond en Valthermond) staat de verhuurbaarheid van een- en tweepersoonswoningen nu al onder druk en de corporatie heeft twijfel over de afzet van koopwoningen in deze dorpen, mede omdat dit gebied volgens meerdere bevolkingsprognoses te maken krijgt met “krimp”.
In de zomer van 2009 betrokken 14 clienten van Stichting De Trans hun appartementen in een verbouwde boerderij aan de Schoolstraat. Aan de Harm Tiesingstraat verhuurt Woonservice appartementen voor jongeren. Visie van de panelleden
Panelleden geven aan dat ze graag in het dorp willen blijven wonen. Wel moet het voorzieningenniveau dan op peil blijven. Men pleit voor aangepaste woonmogelijkheden voor senioren (levensloopbestendige woningen en woningen zoals (in) Mondkersheem). Over het algemeen zien de koop- en de huurwoningen in het dorp er goed uit. Woonservice wordt een goede woningcorporatie genoemd. Er is de laatste jaren veel aan onderhoud gedaan. In de Kijlstraat en aan de Kijlen moeten enkele huurwoningen nog gerenoveerd worden. De jongeren-huisvesting aan de Harm Tiesingstraat wordt volgens de panels slordig bewoond. 12
De woonboerderij van De Trans ziet er netjes uit! De bewoning (“verpaupering”) van de Boekweitstraat is zorgwekkend, volgens de panels. Men is bang dat een deel van het Noorderdiep ook minder aangepaste gezinnen als bewoner krijgt. Woonservice wordt gevraagd om geen probleemgezinnen te concentreren en om deze gezinnen goed te begeleiden. Volgens de panels willen jongeren in het dorp blijven wonen (of naar het dorp verhuizen); ze hebben de indruk dat starters lang op een huis moeten wachten. Het wachten is op een spoedige invulling van de lege plekken in de Middenlaan. Ook wordt gewacht op invulling van het terrein naast Mondkersheem. Suggesties van de panelle d e n b i j h e t t h e m a Wo n e n Constatering
Wat moet er gebeuren Wie moet dat doen
Er is vraag naar meer levensloopbestendige woningen met slaapkamer/sanitair beneden
Nieuwe levensloopbestendige woningen bouwen in b.v. Middenlaan
Woonservice
Er moeten meer woonmogelijkheden komen voor starters
Bouwen van goedkope huur- en koopwoningen stimuleren Huidige senioren-woningen aanbieden aan starters Koopgarant aanbieden aan starters Bouwkavels creëren
Gemeente Borger-Odoorn Woonservice
Wat kunnen de bewoners hierin zelf Wensen kenbaar maken bij Woonservice. Zelf gaan verbouwen Aangeven dat er vraag naar huur- en koopwoningen is
Er wordt gewacht op concrete bouwplannen/ actie voor de Middenlaan Er is zorg om de concentratie van onaangepaste gezinnen in huurwoningen in het dorp
Creëren van huur-en koopwoningen Bouw van levensbestendige- en starterswoningen Spreiding van atypische bewoners Ondersteuning bieden Screening nieuwe huurders
Woonservice Projectontwikkelaar
Aangeven dat er behoefte is aan deze woningen
Woonservice Buurtbewoners zelf met ondersteuning welzijnswerk
Accepteren van elkaar en het gesprek aangaan
13
Constatering
Wat moet er gebeuren Wie moet dat doen
De jongerenflat wordt “slordig bewoond”
Bewoners begeleiden Opruimproject Externe schoonmaak regelen en aan huurders doorberekenen
Woonservice Bewoners, met evt. ondersteuning welzijnswerk
Wat kunnen de bewoners hierin zelf Bewoners zelf: actie ondernemen om de woning netjes te houden
Kijlstraat-huurwoningen Snel uitvoeren of slopen/ Woonservice moeten gerenoveerd vervangen in overleg met worden bewoners
3 . 3 Acco m m o d at i e s In 2001 is een initiatiefgroep begonnen met een draagvlakonderzoek naar de mogelijkheden van een multifunctionele accommodatie in 2e Exloërmond. De aanleiding hiervoor was ondermeer de planvorming rond de bouw van 20 seniorenappartementen op de zogenaamde DUBEX-lokatie. In overleg met de gemeente kon subsidie bij de provincie worden aangevraagd voor een haalbaarheidsonderzoek voor een MFA. Dit onderzoek is in 2004 uitgevoerd door het externe bureau DBF. In een bestuurlijk overleg op 7 maart 2005 zijn de uitkomsten van het haalbaarheidsonderzoek aangeboden aan de gemeente en nader besproken. Van gemeentewege is daarbij aangegeven dat het college de raad zal voorstellen een MFA in Nieuw-Buinen de hoogste prioriteit te geven. De financiële mogelijkheden voor de periode tot 2010 zijn onvoldoende om daarnaast een MFA in 2e Exloërmond te realiseren. Mochten er na 2010 financiële mogelijkheden zijn om alsnog een MFA te bouwen dan zal vroegtijdig overleg met de initiatiefgroep plaatsvinden, zo beloofde de gemeente. De beoogde locatie voor een te bouwen MFA is aan het Zuiderdiep waar aanvankelijk “boerderij Panman” stond, niet ver van Mondkersheem en voor de christelijke basisschool.
14
In 1983 is Dorpshuis De Kiel’n geopend (gevestigd in de voormalige christelijke school aan de Exloërkijl). Momenteel wordt van dit dorpshuis gebruik gemaakt door peuterspeelzaal Hummeltjesheem, jeugdsoos Break-out, Radio Continu, de Harmonie, de Country-lineclub, de vergaderingen van Dorpsbelang en andere groeperingen. Beheerder en bestuursleden geven aan dat het Dorpshuis veel intensiever gebruikt zou kunnen worden. Sporthal “Hunsowhal” is geopend in 1989. Hierin vinden ondermeer de activiteiten plaats van sport vereniging Tonegido, die gymnastiek, volleybal, tennis en badminton organiseert. Ook wordt de Hunsowhal gebruikt voor vergaderingen en manifestaties. Sportveldencomplex “De Treffer” wordt gebruikt door voetbalvereniging, TEVV (Tweede-Exloërmondse Voetbalvereniging). Aan de oostkant van de Mondenweg bevindt zich de ijsbaan van ijsvereniging Exloërmonden. Op een veldje bij de ijsbaan wordt in de zomer jeu de boules gespeeld. In het ijsbaangebouwtje vinden diverse activiteiten plaats, zoals buurtfeesten en kaartmiddagen. De bibliotheek maakt sinds enkele jaren gebruik van twee locaties. De uitleenpost voor volwassenen is ondergebracht in Mondkersheem, de bibliotheek voor de jeugd is in Christelijke Basisschool “De Wegwijzer”. De artsenpost is gevestigd in de voormalige bibliotheek aan de Middenlaan. Visie van de panelleden Dorpshuis De Kiel’n voldoet niet goed, aldus de panels. Er wordt te weinig gebruik van gemaakt, men ervaart het niet als een echt dorpshuis en in het dorp is niet bekend wat er wordt georganiseerd. Het beeld bestaat dat er voor de huur van een ruimte in De Kiel’n veel moet worden betaald. De panelleden pleiten voor de snelle bouw van een multifunctioneel centrum (MFA), zodat de voorzieningen zijn gebundeld. De hiervoor gereserveerde plek aan het Zuiderdiep, in de buurt van Mondkersheem, is goed. In een MFA zouden volgens de panelleden een supermarkt, bibliotheek, huisarts, fysiotherapeut, BSO, Kinderopvang, peuterspeelzaal en het dorpshuis kunnen worden ondergebracht. Ook wordt het aansluiten bij de beide scholen als optie genoemd. Voor de bewoners van Mondkersheem zou een dergelijke MFA dichtbij een aanwinst zijn. 15
Men is erg tevreden met de bibliotheek in het dorp. De verspreiding over twee locaties wordt niet als erg lastig ervaren. Panelleden geven aan dat er voldoende vergadergelegenheden in het dorp zijn. Ook de sportclubs hebben voldoende en goede accommodaties. Men benoemt het goede beheer van de Hunsowhal.
Suggesties van de panell e d e n b i j h e t t h e m a a cco m m o d at i e s
Constatering De Multifunctionele Accommodatie moet op korte termijn worden gerealiseerd
Dorpshuis De Kiel’n voldoet niet als dorpshuis
Wat moet er gebeuren (Weer) met alle partijen in gesprek over de mogelijkheden. Ook kijken naar mogelijke commerciële deelnemers
Wie moet dat doen Gemeente Borger-Odoorn Woonservice Scholen Kinderopvang Dorpsbelangen
Wat kunnen de bewoners hierin zelf De plannen ondersteunen en druk blijven uitoefenen
Aantrekkelijker en goedkoper voor verenigingen maken Bekendmaking van de activiteiten Organiseren van: film, toneel, dansen, koffiemiddag Op laten gaan in MFA Inventariseren wat tekorten en wensen zijn Uitstraling verbeteren
Bestuur De Kiel’n Gemeente Borger- Odoorn
Meedoen, ook als vrijwilliger. Aangeven wat wensen zijn
16
3 .4 O u d e re n In 2e Exloërmond is 13 % van de inwoners ouder dan 65 jaar; 33 % van de inwoners zit in de leeftijdsklasse tussen 45 en 65 jaar. De prognose is dat de bevolking van de gemeente Borger- Odoorn verder ontgroent en vergrijst. In 2025 zal naar verwachting 33% van de bevolking in de gemeente 65 jaar of ouder zijn. Op 19 mei 2006 werd het woonzorgcomplex Mondkersheem in 2e Exloërmond geopend. Deze voorziening heeft 18 appartementen. In de Mondkersheem zijn ook de Steunstee en de bibliotheek gevestigd. Initiatieven vanuit de bevolking, o.a. van de ANBO, hebben mede geleid tot de bouw van Mondkersheem. Bij de Steunstee kunnen bewoners terecht kunnen voor activiteiten, informatie, diensten en ondersteuning bij het oplossen van problemen. De ruimte is ingericht als een ontmoetingsplek voor bijvoorbeeld de wekelijkse koffieochtend. In de Steunstee-ruimte van Mondkersheem is eens per week, op maandag, de dagopvang voor ouderen. Zorggroep Leveste is verantwoordelijk voor deze dagopvang. Visie van de panelleden
Voor ouderen is het goed wonen in 2e Exloërmond, aldus de panelleden. Oudere bewoners willen het liefst op dezelfde plek blijven wonen. Woningen zijn niet of worden niet aangepast waardoor dit niet kan. Mondkersheem ziet men als een aanwinst voor het dorp. De praktijk is volgens de panelleden dat ouderen naar Musselkanaal verhuizen, omdat daar goede seniorenhuisvesting is en omdat daar op “rollatorafstand” goede voorzieningen zijn. Volgens de panels zijn er echter ook ouderen die wel graag weer naar 2e Exloërmond terug zouden willen als daar mogelijkheden voor zouden zijn. Er zijn naar de mening van de panels voldoende activiteiten voor ouderen in het dorp, maar deze zijn niet altijd bekend. Er zijn verschillende groepen die iets voor ouderen organiseren( in de Steunstee en de Kiel’n, in het gebouw van de ijsvereniging, kerkelijke ouderengroepen, Anbo, etc.) . De Steunstee is bij veel panelleden niet bekend. Ook weten veel ouderen niet waar men terecht kan met vragen over wonen, welzijn en zorg. Suggesties van de panels b i j h e t t h e m a O u d e re n Constatering Woningen zijn te weinig aangepast aan bewoning door ouderen Activiteiten voor ouderen zijn te veel versnipperd en te weinig bekend
Wat moet er gebeuren Aanpassing, waardoor ouderen zo lang mogelijk in hun eigen huis kunnen blijven Meer bekendheid. in Week- in-Week -uit,en een nieuwe dorpskrant Jaarplanning maken en afstemmen 17
Wie moet dat doen Gemeente Woonservice
Wat kunnen de bewoners hierin zelf Zelf wensen aangeven
Ouderenorgani- Aangeven wat de wensaties sen zijn Welzijnswerk
Constatering De Steunstee is onvoldoende bekend
Wat moet er gebeuren Regelmatig naar buiten treden en aangeven wat er georganiseerd wordt In Week-in-Week-uit bekendmaken Eventueel een eigen Steunsteekrant uitgeven
Wie moet dat doen Steunstee/Andes
Wat kunnen de bewoners hierin zelf
3.5 Jeugd Acht-en-twintig procent van de inwoners van 2e Exloërmond is jonger dan 25 jaar. In Dorpshuis De Kiel’n is een jeugdsoos: Break-out. Op aanvraag wordt deze Jeugdsoos ondersteund door het jongerenwerk van Welzijngroep Andes. De kerken organiseren activiteiten voor kinderen. Ook worden door de beide buurtverenigingen activiteiten voor kinderen en jongeren georganiseerd en er is een vakantiespelweek. In Dorpshuis de Kiel’n zijn geen kinderactiviteiten Visie van de panelleden
De panels zijn van mening dat er in het dorp relatief weinig jongerenoverlast is. Dat was enkele jaren geleden wel zo, maar de laatste tijd is het rustig. Jongeren vinden 2e Exloërmond een saai dorp; er is weinig te doen voor tieners en jongeren. De jeugdsoos is nauwelijks open en het is moeilijk hiervoor vrijwilligers te vinden. Panelleden vinden het heel belangrijk voor de jeugd dat er goede voorzieningen en sportactiviteiten blijven. Jongeren missen eigen plekken in het dorp waar ze niemand tot last zijn. Men geeft aan dat er zijn te weinig speelplekken zijn voor de kinderen; o.a. in de Middenlaan mist een speelvoorziening.
18
Suggesties van de panels b i j h e t t h e m a J e u g d Constatering Er is weinig te doen voor jongeren in het dorp
De jeugdsoos voldoet niet
Wat moet er gebeuren Realiseren van b.v.: skatevoorziening, disco, film, buitenijsbaan, crossbaan
Wie moet dat doen Jeugd zelf (met ondersteuning van welzijnsorganisatie) De Kiel’n/-jeugdsoos Gemeente BorgerOdoorn Uitzoeken wat de Jeugd zelf met jeugd wil ondersteuning van Nieuwe activiteiten een jongerenwerJeugdsoos vaker open ker Bestuur Kiel’n
Er is te weinig spreiCreëren van meer ding van speelvoorzie- speelvoorzieningen, ningen in het dorp o.a. in de Middenlaan
19
Wat kunnen de bewoners hierin zelf Jeugd moet zelf het initiatief nemen Bewoners steunen de initiatieven en geven ze de ruimte
Initiatieven van de jeugd ondersteunen
Buurtverenigingen Als buurt zelf het initiGemeente atief nemen
3 . 6 Co h e s i e De Vereniging voor Dorpsbelang 2e Exloërmond bestaat in 2009 honderd jaar. Aanvankelijk heette deze vereniging Plaatselijk Belang, later werd dit de Vereniging voor Streekverbetering en sinds 20 juni 2007 is de naam Dorpsbelang 2e Exloërmond. Verenigingen, stichtingen en individuele bewoners van het dorp kunnen lid worden van deze vereniging. De vereniging stelt zich tot doel de leefbaarheid in het dorp te behouden en zo nodig te verbeteren. Het bestuur van de vereniging bestaat uit 5 personen. Dit bestuur nam ondermeer het initiatief voor het Herdenkingsboek 100 jaar 2e Exloërmond (uitgegeven in 2009). De Vereniging heeft in 2009 aan de leden gevraagd wat de items zijn waarmee Dorpsbelang zich namens de bewoners mee bezig dient te houden. Er zijn twee buurtverenigingen in het dorp: een voor het gedeelte aan de westkant van de Mondenweg (Helpt Elkander) en een voor de oostkant van het dorp(Onder Ons). Het Stratenmakerfestival (annex jaarmarkt) vindt al ca. 15 jaar tijdens een weekend aan het eind van de zomer plaats in het dorp. Tweede Exloërmond onderscheidt zich met deze unieke jaarmarkt van jaarmarkten in de omgeving. Op vrijdagavond voorafgaand aan de markt is er een theatervoorstelling bij de vijver en op zaterdag is het inmiddels vermaarde festival. Naast het stratenmaken, dat nog steeds centraal staat op deze manifestatie zijn er optredens van artiesten en is er een grote fair en rommelmarkt in de Anne de Vriesstraat en Jan Fabriciusstraat. De stichting Stratenmakersfestival heeft een bestuur van 9 leden. Ze kan een beroep doen op veel vrijwilligers uit het dorp. De stichting heeft een eigen website. Van 1985 tot eind 2003 kende het dorp een dorpskrant: De Uutlaot. Vanwege gebrek aan advertenties en kopij is deze krant opgeheven. Visie van de panelleden
Volgens de panels zetten bewoners graag ergens samen de schouders onder. (Het stratenmakersfestival is een goed voorbeeld van die samenwerking). 2e Exloërmond is een gezellig dorp waar nog “naoberschap” bestaat in de buurten en wijken. Panelleden ervaren samenhang in de buurt. Ook als nieuwkomer kom je er snel tussen als je daar voor kiest. Soms kiezen mensen er zelf voor om weinig contact te hebben. De Mondenweg deelt het dorp in twee gedeelten. Bewoners ten oosten van de Mondenweg zijn meer georiënteerd op Musselkanaal. Dat heeft ook effect op het ledenaantal van de sportverenigingen in 2e Exloërmond. Men ervaart dat de oostkant van het dorp er wat bijhangt en dat in plannen voor het dorp de oostkant vaak vergeten wordt. De beide buurtverenigingen functioneren volgens het panel beter dan enige jaren geleden. Maar het animo voor deelname aan activiteiten loopt terug. Niet ieder panellid is bekend met de activiteiten en de plannen van de Vereniging 20
voor Dorpsbelang. Het wordt steeds moeilijker vrijwilligers te vinden, zeker voor bestuursfuncties. En het zijn wel steeds de zelfde mensen die je als vrijwilligers ziet. De panelleden vinden het jammer dat enkele jaren geleden de Dorpskrant is opgeheven. Suggesties van de panelle d e n b i j h e t t h e m a Co h e s i e Constatering
Wat moet er gebeuren Het is steeds moeilij- Mensen persoonlijk ker om vrijwilligers te benaderen. vinden Mensen vragen voor tijdelijke klussen Een vrijwilligersteunpunt op dorpsniveau, eventueel gekoppeld aan Steunstee Er ontbreekt een Inventariseren welke goede dorpskrant clubkranten er zijn en voor/van het dorp in gesprek gaan met alle organisaties van het dorp Initiatiefgroep vormen met dorpsbelang, middenstand en verenigingen. Redactie zoeken De activiteiten van Actiever naar buiten de Vereniging voor treden, o.a. tijdens Dorpsbelang zijn jaarmarkt voor veel bewoners Informeren in Weekniet bekend in-week-uit en in de nieuwe dorpskrant Jaarplan en resultaten huis aan huis verspreiden Maak vergaderingen openbaar voor alle inwoners Een gedeelte aan Vaker /meer rekening de oostkant van de houden met inwoners Mondenweg wordt van de oostkant vaak vergeten in de dorpsplannen
21
Wie moet dat doen Verenigingen Ondersteuning door Andes/ Steunstee
Wat kunnen de bewoners hierin zelf Zichzelf opgeven als vrijwilliger
Dorpsbelang Bewoners Buurtverenigingen Middenstand Ondersteuning door Welzijnswerk
Kopij aanleveren
Dorpsbelang
Lid worden Betrokken zijn
Gemeente Dorpsbelang
Blijf als inwoners aan de oostkant aan de bel trekken
3 . 8 Vo o r z i e n i n g e n In 2e Exloërmond bevinden zich twee scholen. Openbare basisschool de Westhoek met circa 70 leerlingen is gevestigd aan de Schoolstraat en Christelijke basisschool de Wegwijzer met circa 100 leerlingen is gevestigd aan de Harm Tiesingstraat. Kinderen aan de oostzijde van het dorp gaan naar Openbare basisschool De Mondenhoek in 1e Exloërmond en naar scholen in Musselkanaal. Verder heeft het dorp een peuterspeelzaal, “het Hummeltjesheem”. Deze is gevestigd in buurthuis De Kiel’n aan de Exloërkijl Zuid. Aan het begin van het Zuiderdiep, op de hoek met de Exloërkijl, is cafe-restaurant De Witte Baron (voorheen De Kienstobbe) gevestigd. Verderop aan het Zuiderdiep (net over de Mondenweg) is Horeca Centrum Spa. Er zijn meerdere winkels verspreid over het dorp. De enige (Attent-)supermarkt van het dorp is gevestigd aan het Zuiderdiep. In deze supermarkt zit ook het postagentschap van TNT-post. Openbaar vervoer: in 2e Exloërmond rijdt één bus per uur. Deze lijndienst, nummer 15, wordt gereden door Connexxion. De bus rijdt van Stadskanaal via Musselkanaal, Tweede Exloërmond, Valthermond, Valthe en Klijndijk naar Emmen De wijkagent in 2e Exloërmond is de heer Henk Jan Kah. Behalve voor 2e Exloërmond is hij ook verantwoordelijk voor de dorpen 1e Exloërmond, Exloërveen, Valthermond en Zandberg. Welzijngroep Andes is de welzijnsorganisatie in de gemeente Borger-Odoorn met het hoofdkantoor in Exloo; beroepskrachten van deze organisatie werken ook in 2e Exloërmond. 22
Visie van de panelleden
2e Exloërmond heeft een redelijk voorzieningenniveau, vinden de panelleden. Door de jaren heen zijn er wel veel winkels verdwenen. Belangrijk is dat de supermarkt blijft behouden. Alle inwoners zouden gebruik moeten maken van de winkels in het dorp. De panelleden pleiten voor meer concentratie van de winkels en andere voorzieningen. Het behoud van de scholen is heel belangrijk voor de leefbaarheid van het dorp. De voor- en na schoolse opvang en de overblijfmogelijkheden zijn onvoldoende geregeld. Het openbaar vervoer is niet optimaal; in de weekends en in de vakantieperiodes rijdt er helemaal geen bus. De welzijnsorganisatie Andes is niet algemeen bekend. Men vermoedt dat er in het dorp weinig gebruik van wordt gemaakt. De wijkagent is onbekend bij de meeste panelleden. Suggesties van de panelle d e n b i j h e t t h e m a Vo o r z i e n i n g e n
Constatering
Wat moet er gebeuren
Wees zuinig op het basisonderwijs in het dorp
Laat de scholen met behoud van de identiteit optimaal samenwerken Koppel scholen met MFA en andere voorzieningen. Ontwikkel een Brede School. Geef aandacht aan de kinderopvang voor en na schooltijd en tussen de middag. Waarborg de kwaliteit Meer profileren Aanwezig zijn bij dorpsmanifestaties Zich presenteren op een vergadering van Dorpsbelangen Beter bereikbaar zijn Stukje in Week-in Week –uit
Er is te weinig kinderopvang voor en na school en tussen de middag De wijkagent is niet bekend bij de meeste bewoners
23
Wie moet dat doen School-(besturen) Gemeente
Wat kunnen de bewoners hierin zelf Ouders/ouderraden kunnen invloed uitoefenen Kinderen in het dorp naar school laten gaan
Kinderopvang- Aangeven wat de organisatie behoefte is Gemeente
Politie
Nodig de wijkagent uit bij activiteiten
Constatering
Wat moet er gebeuren
De/een supermarkt Supermarkt moet door moet behouden blijven service, uitstraling, aanvoor het dorp bod en prijs concurrerend blijven. Sociale rol in het dorp vorm geven, bijvoorbeeld met koffiehoek Betrokken zijn bij het dorp Het lokaal welzijnsLaat een beroepskracht werk is nauwelijks meer aanwezig zijn in bekend in het dorp het dorp (met een eigen kantoor in het dorp) Meer publiciteit Het openbaar vervoer Betere dienstregeling door/vanuit het dorp In kleinere bussen (ook is onvoldoende geschikt voor minder mobiele personen) rijden Goede aansluitingen
24
Wie moet dat doen Supermarkteigenaar
Wat kunnen de bewoners hierin zelf Blijven bezoeken van winkels in eigen dorp
Welzijnsorganisatie Andes Gemeente Borger-Odoorn Provincie en gemeente Borger-Odoorn Connexxion
Aanvragen bij de gemeente en hier ook gebruik van maken. Meedenken en meewerken Aankaarten bij de provincie
4 N u ve rd e r Zoals uit hoofdstuk 3 blijkt leven er tal van wensen en ideeën onder de bewoners van Tweede Exloërmond, gericht op een duurzame verbetering van het dorp. Bewoners hebben veel inzet geleverd om zaken duidelijk te maken en te vertalen in concrete, realistische voorstellen, die passen bij de woon- en leefwereld van het dorp. Mensen zijn trots op hun dorp en willen zich inzetten voor dit dorp en de dorpsgemeenschap. Men wil graag in het dorp blijven wonen, want zoals het dorpslied van 2e Exloërmond aangeeft:” De mooiste plek hier in het rond, dat is en blif ons Tweide Mond”
Het is een boeiende uitdaging voor bewoners en organisaties om in een vruchtbare samenwerking stappen te zetten om de leefbaarheid voor het dorp te garanderen. Bewoners deden op de panelavonden constructieve suggesties, de Vereniging voor Dorpsbelang werkt hard aan het behouden van de leefbaarheid in 2e Exloermond en woningcorporatie Woonservice wil in de plannen voor het dorp nadrukkelijk rekening houden met de wensen vanuit de bevolking. Ook de gemeente BorgerOdoorn erkent dat de betrokkenheid van de bewoners belangrijk is in het realiseren van allerlei plannen. Samen kan er, mede op grond van deze analyse, gewerkt worden aan een goede toekomst voor 2e Exloërmond, zodat “Tweide Mond ook in de toekomst het mooiste plek hier in het rond blif!”
25
26
