DEEL E – SAMENVATTING VAN DE AANBEVELINGEN, INTERACTIES EN BESLUITEN
E.1
1. VERGELIJKING VAN DE ALTERNATIEVEN Dit hoofdstuk beschrijft de projectalternatieven. Deze vergelijking is samengevat in een tabel die de impact van ieder alternatief op de verschillende geïdentificeerde projectonderdelen weergeeft. De negatieve effecten staan in het rood aangegeven, de positieve in het groen. De laatste kolom geeft aan welk het beste alternatief is voor ieder type impact. Indien de alternatieven gelijkwaardig zijn aan het project, dan wordt het project als beste oplossing weerhouden. Samengevat: o
Alternatief A (situatie zoals ze op termijn zou zijn zonder project) behoudt de paviljoenen van het voormalige hospitaal in hun huidige staat. Ze zullen steeds meer in verval geraken en tenslotte gesloopt moeten worden. Wat het behoud van het erfgoed betreft, is dit alternatief dus niet beter dan het project. Bovendien biedt dit alternatief geen antwoord op een aantal vragen: wat moet er gebeuren met de gemeentediensten, het OCMW en de politie die momenteel in gebouwen zijn ondergebracht die niet meer voldoen aan de huidige normen, voornamelijk wat betreft energieverbruik en ergonomie.
o
Alternatief B (mobiliteit) stelt een aanal wijzigingen voor waarvan sommige een verbetering inhouden in vergelijking met het project : o
door de inrit van de parkeergarage van het administratief centrum te verplaatsen, wordt het verkeer op de site aanzienlijk verminderd met als bijkomend voordeel een vermindering van het lawaai en een verminderde uitstoot van schadelijke stoffen;
o
door het autoverkeer uit de doodlopende straat te bannen en deze om te vormen tot een éénrichtingsstraat, kan de straat die langs het administratief centrum loopt aanzienlijk versmald worden zonder bijkomend verkeer te genereren binnen de site.
o
Alternatief C (wijziging van de inplanting van het administratief centrum) gaat uit van het behoud van het Dokter Jean Jolyplein en van de bomen die hier zijn aangeplant. Het maakt ook de aanleg mogelijk van een klein woonblok langs de Beckersstraat. De oppervlakte van het administratief centrum kan behouden blijven indien het gebouw 6 verdiepingen krijgt. Door de noord-westelijke gevel naar achter te doen inspringen, kunnen de bomen langs de Beckerstraat bewaard blijven en kan er afstand worden gecreëerd tussen het gebouw en de bestaande woningen.
o
Alternatief D (wijziging van de inplanting van blok B) biedt de volgende voordelen: de energiesprestaties van blok B worden verbeterd, het park kan worden uitgebreid en de binnenweg verbreed. In combinatie met de aanleg van de ondergrondse parkeergarage op twee verdiepingen, verhoogt dit alternatief het aantal zones volle grond en draagt het bij tot een betere doorlaatbaarheid van de site. Door het gebouw evenwijdig met de weg te plaatsen, daalt het geluidsniveau in het park, ook als was dit niveau reeds relatief laag.
o
Alternatief E (inplanting van een pleintje aan de de Haernestraat) heeft een meer lokale impact. Aan de kant van de de Haernestraat zorgt het voor een betere ontsluiting van de site op de wijk en biedt het een oplossing voor de aanleg van het kruispunt dat problematisch was geworden door de aanwezigheid van de zuidoostelijke hoek van blok D. Een betere ontsluiting naar de de Haernestraat toe, houdt
STRATEC S.A
Eindrapport – juli 2010
C719 – Effectenstudie m.b.t. de aflevering van een stedenbouwkundige en milieuvergunning van klasse 1A voor het project de « Tuinen van de Jacht», de Haernestraat en Beckersstraat te 1040 Etterbeek
DEEL E – SAMENVATTING VAN DE AANBEVELINGEN, INTERACTIES EN BESLUITEN
E.2
dan weer in dat de site aan meer verkeerslawaai zal worden blootgesteld. Maar gezien de verkeersstromen in de straat relatief beperkt zijn, zal dit al bij al geen groot probleem opleveren. o Alternatief F (behoud van het erfgoed) is op meerdere vlakken interessant. Enerzijds herneemt het elementen van de alternatieven C en D, waaronder het behoud van het Dokter Jean Jolyplein; anderzijds is dit alternatief gebaseerd op het behoud van de voormalige kapel. Om deze beter tot haar recht te doen komen, gaat alternatief F het tracé van de verbindingsweg tussen de de Haernestraat en de Beckersstraat wijzigen. Door het behoud van de kapel wordt bovendien aan het einde van het park een blikvanger gecreëerd. Dit alternatief brengt wijzigingen mee aan verschillende gebouwen, maar zonder te raken aan de eigenheid en de samenhang van het oorspronkelijke project.
STRATEC S.A
Eindrapport – juli 2010
C719 – Effectenstudie m.b.t. de aflevering van een stedenbouwkundige en milieuvergunning van klasse 1A voor het project de « Tuinen van de Jacht», de Haernestraat en Beckersstraat te 1040 Etterbeek
DEEL E – SAMENVATTING VAN DE AANBEVELINGEN, INTERACTIES EN BESLUITEN
E.3
2. SAMENVATTING VAN DE AANBEVELINGEN EN INTERACTIES De studie van de interacties gaat na of de besluiten en/of aanbevelingen die werden gemaakt m.b.t. het project verenigbaar zijn met de verschillende projectdomeinen. Zo kan een bepaalde aanbeveling een positief effect hebben op één domein, maar een negatief effect op een ander domein. De aanbevelingen en interacties staan vermeld in de tabel hieronder. Het al dan niet in aanmerking nemen van een aanbeveling hangt af van de positieve en negatieve elementen ervan. De kleurencode in de laatste kolom geeft de prioriteit van de aanbeveling wee : rood: prioriteit 1 oranje: prioriteit 2 geel: prioriteit 3 blauw: valt niet onder de bevoegdheid van de Aanvrager. De belangrijkste interventies zijn de volgende: Wat betreft stedenbouw en erfgoed: het behoud van de kapel en de hiermee verbonden wijziging van het wegtracé, alsook de gewijzigde inplanting van het administratief centrum (blok G) vertegenwoordigen relatief weinig interactie met de andere domeinen, ook al zijn de veranderingen aanzienlijk. Dit heeft te maken met het feit dat deze veranderingen geen invloed hebben op de organisatie van het project. Bovendien zijn de lokale effecten van de wijziging voornamelijk positief: de wijziging van de parkings zorgt voor meer oppervlakte volle grond, het behoud van de kapel leidt tot het behoud van stukken volle grond naast en achter de kapel, het behoud van het Jean Jolyplein en het inspringen van de noord-oostelijke gevel van blok G zorgen ervoor dat een aantal bijkomende hoogstammen bewaard kunnen worden en dat de bestaande woningen op het plein minder beschaduwd worden. Al deze veranderingen zullen wel leiden tot hogere bouwkosten, maar deze stijging zal al bij al gering zijn. Door de verbreding van de wegen zal de ondoorlaatbaarheid van de site een weinig toenemen. Wat betreft mobiliteit: voor de inrichting van fietslokalen zal ruimte moeten worden uitgespaard op plaatsen die oorspronkelijk een andere bestemming hadden. In de woonblokken zullen daartoe een aantal parkeerplaatsen in de parking afgeschaft worden. Een vermindering van 20 plaatsen komt neer op een oppervlaktewinst van 500 m². Toegepast op 202 woningen, betekent dat 2,5 m² per woning, voldoende dus voor de inrichting van een fietslokaal (2 à 2,4 m2 / fiets). Er zal ook plaats moeten worden gevonden voor de motorfietsen en scooters. Die zijn iets gemakkelijker te plaatsen dan fietsen (kunnen geparkeerd worden op een plaats die te klein is voor wagens of in een verloren hoek, …). De vermindering van het aantal parkeerplaatsen leidt wel tot minder inkomsten voor het project, vermits parkeerplaatsen over het algemeen verkocht worden. Toegang tot de fietslokalen daarentegen is normaal gezien in de verkoopprijs inbegrepen. Wat de bodem en het water betreft: als men voor bepaalde gebouwen het regenwater wil opvangen om te herwinnen en te gebruiken, dan kunnen hier best geen groendaken worden geïnstalleerd (de bruinige kleur van het water dat door het dak gefilterd wordt, kan de gebruikers afschrikken). De aanleg van een greppel in het park zal een impact hebben op de STRATEC S.A
Eindrapport – juli 2010
C719 – Effectenstudie m.b.t. de aflevering van een stedenbouwkundige en milieuvergunning van klasse 1A voor het project de « Tuinen van de Jacht», de Haernestraat en Beckersstraat te 1040 Etterbeek
DEEL E – SAMENVATTING VAN DE AANBEVELINGEN, INTERACTIES EN BESLUITEN
E.4
inrichting van het park, maar die kan positief zijn als de greppel goed geïntegreerd wordt.
Wat de fauna en de flora betreft: als men een maximumaantal lindebomen wil behouden aan de kant van de Beckersstraat, dan moet de ligging van de toegangstrappen tot blok A worden aangepast. De trappen zullen daardoor niet altijd in de lijn liggen van de ingangen. Maar dit maakt de gebouwen niet minder toegankelijk voor voetgangers. Er zijn geen andere noemenswaardige interacties met andere domeinen.
STRATEC S.A
Eindrapport – juli 2010
C719 – Effectenstudie m.b.t. de aflevering van een stedenbouwkundige en milieuvergunning van klasse 1A voor het project de « Tuinen van de Jacht», de Haernestraat en Beckersstraat te 1040 Etterbeek
DEEL E – SAMENVATTING VAN DE AANBEVELINGEN, INTERACTIES EN BESLUITEN
E.5
3. LIJST VAN DE AANBEVELINGEN Stedenbouw / Erfgoed 1. 2. 3. 4. 5.
De Beatlesstraat verbreden tot 12 m. Het tracé van de Beatlesstraat wijzigen zodat de kapel beter tot haar recht komt. De Genesisstraat verbreden tot 12 m. De Stonesstraat versmallen. Blok G zodanig aanpassen dat: Het Jean Jolyplein behouden blijft; De noord-oostelijke gevel (Beckers) op dezelfde rooilijn komt te ligggen als de gevel van blok A; Een woonblok kan worden toegevoegd in de Beckersstraat. 6. Blok C aanpassen zodat de voormalige kapel kan behouden blijven. 7. Blok B zodanig aanpassen dat de woningen zicht hebben op het park en de straat. 8. Het wegennet van de site integreren in het openbaar domein.
Op sociaal en economisch vlak 1. Bij de indiening van de aanvraag tot stedenbouwkundige toelating, het vloeroppervlak van blok G terugbrengen tot 20.000 m2. 2. Functioneel onafhankelijke eenheden voorzien voor de gemeentediensten, politie en OCMW.
Mobiliteit 1. Woningen : minstens 1 lokaal voor fietsen/kinderwagens voorzien per gebouw; dit lokaal moet een oppervlakte hebben die toelaat dat er evenveel fietsen kunnen worden gestald als dat er woningen zijn (min 2 m2 / woning). 2.
Administratief centrum: Een fietsenlokaal voorzien (1 per gebruiker) waarvan de oppervlakte toelaat om 1 fiets / 400 m2 vloeroppervlakte te plaatsen; Kleedkamers voorzien met douches;
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
60 fietsplaatsen voorzien op de buitenparking. Aparte toegangen en binnenruimtes voorzien voor de drie diensten die gebruik maken van het administratief centrum. Woonblokken: het aantal parkeerplaatsen terugbrengen tot 1 parkeerplaats/woning. Woonblokken: per 10 woningen 1 parkeerplaats voor motorfiets/scooter voorzien. Administratief centrum: het aantal parkeerplaatsen per gebruiker aanpassen aan de geraamde behoefte. Administratief centrum: 2 parkeerplaatsen voorzien voor de werknemers van de crèche. Administratief centrum: in de parkeergarage van het administratief centrum voldoende vrije hoogte voorzien (+/- 2,6 m) voor de politiewagens. Administratief centrum: de parking van het politiekantoor verplaatsen naar verdieping -1.
10. Openbare parking: de beheermodaliteiten van de parkeergarage zodanig aanpassen dat het gebruik ervan interessant wordt voor de wijkbewoners. 11. De inrit van de parking van blok B verleggen zodat de inrit minder steil wordt. STRATEC S.A
Eindrapport – juli 2010
C719 – Effectenstudie m.b.t. de aflevering van een stedenbouwkundige en milieuvergunning van klasse 1A voor het project de « Tuinen van de Jacht», de Haernestraat en Beckersstraat te 1040 Etterbeek
DEEL E – SAMENVATTING VAN DE AANBEVELINGEN, INTERACTIES EN BESLUITEN
E.6
12. De toegang tot de parkeergarage van het administratief centrum meer opschuiven in de richting van de Kazernenlaan. 13. Voor de publieke parking: liften voorzien die onmiddellijk uitgeven op de openbare weg. 14. Voor blok A een toegang voorzien voor brandweer en verhuisdiensten. 15. De voetpaden van de Beckersstraat en de de Haernestraat renoveren. 16. De voetpaden van de Kazerenenlaan verbreden.
Erfgoed 1. 2. 3. 4. 5.
Het Jean Jolyplein behouden. De voormalige kapel behouden, verbouwen en een nieuwe bestemming geven. Het tracé van de Beckersstraat wijzigen. De bestaande steunmuur langs de Beckersstraat behouden. De materialen van de voormalige gebouwen zo veel mogelijk hergebruiken bij de uitvoering van de architecturale projecten.
6. Bezoeken aan de site organiseren vooraleer de paviljoenen definitief worden afgebroken. 7. Een uitgebreide fotoreportage over de site realiseren voor de sloop van de gebouwen.
Geluids- en trillingsomgeving 1. Wagens bij voorkeur toegang verlenen tot het administratief centrum via de Kazernenlaan. 2. 3. 4. 5.
De centrale en oostelijke zones onderbrengen in zone 2. Het wegdek van de de Haernestraat en de Beckersstraat herstellen. Geluidsarme wegbedekking voorzien voor de binnenwegen van de site. De luchtkokers buiten het binnenterrein van de huizenblokken plaatsen.
Bodem en water 1. Een infiltratietest uitvoeren ter hoogte van het toekomstige park. 2. Bijkomende zones met volle grond vrijmaken door de ondergrondse parkeergarages van de blokken B, C en E op twee verdiepingen aan te leggen. 3. Een greppel aanleggen ter hoogte van het park. 4. Een doorlaatbare wegbedekking kiezen voor de bovengrondse parking. 5. Het regenwater van de blokken A en B doen afvloeien naar de greppel, met aanleg van groendaken (indien infiltratietest positief). 6. In de bIokken C, D, E, F en G waterputten aanleggen voor herwinning van regenwater maar zonder aanleg van groendaken. 7. Voorzieningen installeren die toelaten om water te bezuinigen (kraantjes met debietbegrenzers, toiletten met dubbele spoelknop).
Energie 1. Keuze van het omhulsel: Kantoren isoleren volgens de isolatiediktes van de passiefnorm draagt weinig bij tot het milieu. Voor kantoren wordt de lage-energienorm aanbevolen (MW 14 / 18 cm). Voor de woningen wordt de passiefnorm aanbevolen. STRATEC S.A
Eindrapport – juli 2010
C719 – Effectenstudie m.b.t. de aflevering van een stedenbouwkundige en milieuvergunning van klasse 1A voor het project de « Tuinen van de Jacht», de Haernestraat en Beckersstraat te 1040 Etterbeek
DEEL E – SAMENVATTING VAN DE AANBEVELINGEN, INTERACTIES EN BESLUITEN
E.7
2. Keuze van het systeem: Cogeneratie heeft slechts een geringe impact op de CO2-uitstoot. Het systeem wordt niet aangeraden. Geocooling valt aan te raden voor de afkoeling van het administratief gebouw op voorwaarde dat de bodem voldoende thermisch vermogen heeft. Het gebruik van een warmtepomp voor de verwarming van het administratief en de woningen kan overwogen worden in functie van het ontwerp. Het gebruik van thermische zonnepanelen kan de milieu-impact van de site tot een minimum herleiden.
Luchtkwaliteit 1. 2. 3. 4. 5.
Ventilatie in de kantoren voorzien die een luchtkwaliteit IDA2 toelaten. Parkings bij voorkeur op natuurlijke wijze ventileren. De kokers van de luchtafvoersystemen van de parkings op de daken plaatsen. De ventilatie van de parkings onderwerpen aan de CO-normen. Een rookafvoersysteem voorzien voor de parkings van de blokken B, C en G.
Microklimaat 1. Het bouwprofiel van het administratief centrum verkleinen of het gebouw iets doen inspringen ten opzichte van de Beckersstraat
De mens 1. Voor blok A: berijdbare wegen aanleggen voor de hulp- en brandweerdiensten. 2. 3. 4. 5.
Op iedere parking parkeerplaatsen aanleggen voor mindervaliden. Een maximumsnelheid van 30 km/u instellen op alle wegen van de site. Verlichting voorzien voor de binnenwegen van de site. De private en publieke ruimtes op een leefbare manier van elkaar afscheiden (met een haag bijvoorbeeld.
Fauna en flora 1. Een fytosanitaire studie uitvoeren voor de kwaliteitsvolle bomen die behouden blijven. 2. Een maximum aantal lindebomen behouden in de bomenrij aan de Beckersstraat door: a. De noord-westelijke gevel van blok G te doen inspringen; b. De trappen die toegang geven tot blok A zodanig inplannen dat er zo weinig mogelijk bomen moeten worden gekapt. 3. Inheemse soorten kiezen voor de nieuwe aanplantingen en alle uitheemse, invasieve soorten op de site verwijderen. 4. Bijkomende zones met volle grond vrijmaken.
Afval 1. Asbest: IRF en OCMW: de asbest moet zo snel mogelijke worden verwijderd uit de elementen die in de asbestinventaris werden geïdentificeerd als zijnde asbestbevattend (verwarmingsketel IRF, deurpanelen OCMW, enz.); Fondation Jourdan: het asbest kan worden verwijderd voor de afbraakwerken. STRATEC S.A
Eindrapport – juli 2010
C719 – Effectenstudie m.b.t. de aflevering van een stedenbouwkundige en milieuvergunning van klasse 1A voor het project de « Tuinen van de Jacht», de Haernestraat en Beckersstraat te 1040 Etterbeek
DEEL E – SAMENVATTING VAN DE AANBEVELINGEN, INTERACTIES EN BESLUITEN
E.8
2. Voldoende grote vuilnislokalen voorzien in ieder blok en deze zodanig inrichten dat ze de selectieve afvalsortering in de hand werken. 3. De vuilnislokalen inrichten op verdieping -1 in de nabijheid van de liften en de inritten van de parkings. 4. De werknemers van het administratief centrum moeten voldoen aan de doelstellingen van het 4e Gewestelijk Plan voor de Preventie en het Beheer van Afvalstoffen en kunnen deelnemen aan het programma van "Eco-dynamische Onderneming".
STRATEC S.A
Eindrapport – juli 2010
C719 – Effectenstudie m.b.t. de aflevering van een stedenbouwkundige en milieuvergunning van klasse 1A voor het project de « Tuinen van de Jacht», de Haernestraat en Beckersstraat te 1040 Etterbeek
DEEL E – SAMENVATTING VAN DE AANBEVELINGEN, INTERACTIES EN BESLUITEN
E.9
4. ALGEMEEN BESLUIT Het project dat het voorwerp uitmaakt van de aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning en milieuvergunning is een belangrijk project dat zich niet beperkt tot één of twee gebouwen, maar de structuur wijzigt van het volledige huizenblok dat gelegen is tussen de Kazernenlaan, de de Haernestraat en de Beckersstraat. Het voorziet eveneens de realisatie van drie nieuwe straten, de aanleg van een openbaar park en een openbare parking alsook de bouw van 7 gebouwen waarvan 6 voornamelijke bestemd zijn voor woonfunctie en één voor kantoorfunctie (waarin het gemeentehuis, de politie en het OCMW van Etterbeek zullen worden ondergebracht). Het project omvat ook drie kleine handelszaken en de lokalen van het Centrum voor Kinderzorg en van het War Memorial (nu reeds aanwezig op de site). De analyse van het project en van de alternatieven toont aan dat de organisatie van het project (inplanting van het administratief centrum langs de Kazernenlaan en woningen langs de Beckersstraat en de de Haernestraat en in het binnenterrein van de site) goed is. De keuze van de Kazernenlaan als lokatie voor het administratief centrum kan op verschillende manieren worden gerechtvaardigd: het gebouw zal bijkomende verkeersstromen genereren, het kan in de meest luidruchtige omgeving worden ingeplant, het krijgt een verhoogde zichtbaarheid naar de bevolking toe. Het project heeft een positief effect op: Het handelscentrum van de Jacht dat nieuwe klanten krijgt (niet alleen omwonenden maar ook werknemers uit de nieuwe kantoren) ; De wijk door de herbestemming van een gedeeltelijk verlaten site, door de bouw van woningen in een kwaliteitsvolle omgeving, door de aanleg van een plein en een openbaar park; Het energieverbruik door de verhuis van de administratieve diensten naar een performant gebouw. Het project vertoont ook negatieve aspecten. De belangrijkste zijn: De afbraak van de gebouwen op de site waaronder de paviljoenen en de kapel van het voormalige hospitaal van Etterbeek; de erfgoedwaarde van dit complex is algemeen erkend, alhoewel de gebouwen nooit beschermd zijn; De afschafiing van het Jean Jolyplein dat plaats moet maken voor een vleugel van het administratief centrum; De kap van verschillende hoogstammen waarvan sommige deel uitmaken van de rij lindebomen die mee bijdragen tot de definitie van de Beckersstraat; Een toename van het nachtelijk parkeerprobleem in de wijk. De studie van het project en van zijn alternatieven heeft toegelaten om de samenhang van deze maatregelen te testen en te valideren. Dankzij deze analyse kunnen een aantal van deze negatieve effecten worden verminderd, meer bepaald door: De voormalige kapel te bewaren en het wegtracé zodanig aan te passen dat ze beter tot haar recht komt; De inplanting van het adminstratief centrum zodanig te wijzigen dat het Jean Jolyplein kan behouden worden en er minder bomen zullen moeten worden gekapt; De publieke parking te gebruiken als een hefboom om een geïntegreerd parkeerbeleid in werking te stellen. Er dient ook te worden opgemerkt dat de verkeersstromen die door het project worden gegenereerd wellicht geen verkeersopstoppingen zullen veroorzaken in de onmiddellijke omgeving van de site. De verkeersstromen verlopen immers in beide richtingen (werknemers die aankomen en buurtbewoners die vertrekken en vice versa). Bovendien is het aantal werknemers in verhouding tot de oppervlakte van het administratief centrum eerder beperkt (gemiddeld 1 werknemer per 50 m2 kantoorruimte). Wijzigingen voorbehouden, zijn de effecten van het project globaal genomen positief voor de wijk en de stedelijke omgeving. STRATEC S.A
Eindrapport – juli 2010
C719 – Effectenstudie m.b.t. de aflevering van een stedenbouwkundige en milieuvergunning van klasse 1A voor het project de « Tuinen van de Jacht», de Haernestraat en Beckersstraat te 1040 Etterbeek
