1
HET
2
DE
3
LEVENSBEDREIGENDE
4
DE
G E W O N D E PAT I Ë N T
5
DE
Z I E K E PAT I Ë N T
6
ZWANGERSCHAP
E N S P O E D B E VA L L I N G
7
HULPVERLENING
AAN KINDEREN
8
URGENTIES
9
P S YC H I AT R I S C H E
MENSELIJK LICHAAM
EERSTE MINUTEN
AANDOENINGEN
D O O R O M G E V I N G S FA C T O R E N
URGENTIES
10
V E R P L A AT S E N
11
RAMPENGENEESKUNDE
12
O R G A N I S AT I E
13
TECHNIEKEN
14
AANVULLINGEN
15
WOORDENLIJST
VA N D E PAT I Ë N T
11 RAMPENGENEESKUNDE
INHOUD
11.1 Evolutie in de Belgische wetgeving 11.2 Gezamelijk optreden bij rampsituaties 11.3 Bijstand aan slachtoffers
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.2
11.1 Evolutie in de Belgische wetgeving WETGEVING
De aanpak van rampsituaties door de geneeskundige diensten is in de geïndustrialiseerde landen ontwikkeld tot een geheel dat steunt op planning en structuur. Ervaringen met verschillende crisissituaties in het verleden dienden hierbij tot voorbeeld. Diensten verbonden aan de Dringende Geneeskundige Hulpverlening in België hebben, zoals in de andere Europese landen, een standaard werkwijze ontwikkeld en hebben hun werking geïntegreerd in het geheel van de reddingsoperaties. Als hulpverlener-ambulancier moet je de grondregels van een efficiënt gedrag bij een rampsituatie zeer goed kennen. De wet van 21 januari 1987 behandelt het risicobeheer van grote ongevallen, die zich tijdens bepaalde industriële activiteiten kunnen voordoen, volgens de Europese SEVESO-richtlijnen. Na lang overleg tussen alle betrokken partners, zowel van de publieke als van de private sector, is de Belgische houding in deze materie samengevat in de ministeriële omzendbrief van 11 juli 1990, (verschenen in het Belgisch Staatsblad van 5 september 1990). Zelfs indien deze omzendbrief zich tot op heden strikt beperkt tot de toepassing van de SEVESO-plannen, wordt hij toch beschouwd als de grondslag van elk rampenplan dat in België ontworpen wordt. De verschillende partners van de medische-sanitaire hulpverleningsketen ( het Ministerie van Volksgezondheid, Sociale Zaken en Leefmilieu, het ministerie van Binnenlandse Zaken, het Rode Kruis en de inrichters van het onderwijs over rampengeneeskunde, namelijk de KUL, de ULB en het Ministerie van Landsverdediging) hebben hun grondregels bij een tussenkomst gebundeld in een gemeenschappelijk document. Dit document is het resultaat van een overeenkomst en is gekend als ‘Tekst van de Groep van Gent’.
DE VIJF DISCIPLINES
De verschillende personen, die als hulpverlener betrokken zijn bij een rampsituatie, kunnen ondergebracht worden in vijf ‘disciplines’. • Discipline 1: de hulpdiensten (brandweerdiensten), • Discipline 2: de medische-sanitaire diensten (artsen, verpleegkundigen, hulpverleners-ambulanciers, psychologen,…) • Discipline 3: de ordediensten (politie) • Discipline 4: de logistieke diensten (Civiele Bescherming, het materieel en het personeel dat opgevorderd wordt, de huisvesting en het transport), • Discipline 5: de informatiecel die in staat voor het contact met de media en de bevolking. Haar opdracht omvat onder meer het bepalen en het verspreiden van correcte informatie en raadgevingen aan de bevolking
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.3
(schuilen, voorzorgsmaatregelen, voeding, evacuatie, verzamelplaatsen,…), alsook het ontkennen van geruchten of inlichtingen die onterecht alarmerend zijn.
14.4
De verschillende verantwoordelijken van deze disciplines vormen het crisiscentrum die het beleid bij een ramp bepaalt. Het coördinatiecomité staat onder leiding van: • De leidinggevende brandweerofficier: bij fase 1 van het rampenplan: vb. een klein incident (verkeersongeval met geknelde) of voorbereidingen die getroffen worden in het kader van een massamanifestatie. Dit is het meest voorkomend. • De burgemeester: bij fase 2 van het rampenplan of de gemeentelijke fase waarbij verschillende hulpdiensten betrokken zijn. • De gouverneur van de provincie: bij fase 3 van het rampenplan of de provinciale fase waarbij verschillende gemeenschappen betrokken zijn. • De minister van Binnenlandse Zaken: bij fase 4 van het rampenplan of de nationale, federale fase waarbij verschillende provincies betrokken zijn.
DE “DISCIPLINE”2: DE GENEESKUNDIGE HULP
W IE
ZIJN DE PERSONEN DIE BEHOREN TOT DISCIPLINE
2?
a) De hulpverleners-ambulanciers De ambulancediensten die verbonden zijn aan het hulpcentrum 100 van de streek worden ingezet onder de verantwoordelijkheid van dit hulpcentrum(daarbij wordt het aantal ziekenwagens onder meer bepaald door het aantal slachtoffers). Indien nodig kan het hulpcentrum 100 ook een beroep doen op ziekenwagens die niet in de dringende geneeskundige hulpverlening opgenomen zijn of ziekenwagens die behoren tot de diensten van het Rode Kruis van België. Voor de grensgebieden van België bestaan er bilaterale akkoorden met de aanpalende landen. Dit laat toe dat in een beperkt aantal gevallen ook ziekenwagens van het betrokken buurland kunnen worden ingezet in die grenszones. b) Het geneeskundig korps en de verpleegkundigen De geneesheren en de verpleegkundigen van de MUG, de ziekenhuisgeneesheren, de korpsgeneesheren van de brandweer, de huisartsen en verpleegkundigen kunnen allen ingezet worden in discipline 2. Ze zullen daar een specifieke taak toebedeeld krijgen. c) De ziekenhuizen De slachtoffers worden verdeeld over de ziekenhuizen van de streek die over een erkende gespecialiseerde spoedgevallendienst beschikken. Andere ziekenhuizen kunnen tevens gevorderd worden om slachtoffers op te nemen. Dit gebeurt meestal in functie van het nodige aantal bedden of van de aanwezige specifieke technische mogelijkheden en na overleg
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.4
met de federale gezondheidsinspecteur(vb de hyperbare zuurstofkamer, de brandwondencentra). d) Het Rode Kruis van België en haar hulpdiensten Sinds de overeenkomst met de staat in 1972 treedt het Belgische Rode Kruis op als hulpdienst van de ‘Publieke Zaken’ en waarborgt opdrachten die behoren tot het domein van Volksgezondheid. Het Rode Kruis van België behoort als zodanig tot discipline 2. e) Andere beroepen die verband houden met volksgezondheid (apothekers, veeartsen, …) Andere beroepen kunnen in bepaalde crisissituaties belangrijke taken verrichten. Zo kunnen apothekers, zowel van ziekenhuizen als van private apotheken, een belangrijke rol spelen in de verdeling van geneesmiddelen aan de bevolking. Een treffend voorbeeld hiervan is de verspreiding van jodiumtabletten bij een nucleair ongeval. Ook de medewerking van veeartsen kan belangrijk zijn. Voornamelijk in zones waar besmettingsgevaar is en waar de veestapel en de voedselketen beschermd moeten worden.
OPBOUWSTRUCTUUR VAN DISCIPLINE 2
Van alle disciplines die opgenomen zijn in de rampenplanning was discipline 2 oorspronkelijk het minst gestructureerd. Nochtans is het belangrijk dat bij crisissituaties, waarbij de tussenkomst van discipline 2 vereist is, de richtlijnen verlopen via een hiërarchische keten. De doeltreffendheid steunt immers op dit principe. De administratieve verantwoordelijke van discipline 2 is de provinciale rijksgezondheidsinspecteur. De Directeur Medische Hulpverlening (DMH) bepaald het beleid van de geneeskundige zorgen op de plaats van het rampgebeuren. De DMH staat in verbinding met de rijksgezondheidsinspecteur die zitting heeft in het coördinatiecomité. De DMH is een MUG-arts die beschikt over de nodige bekwaamheid in de rampengeneeskunde. Deze arts moet een zeer goede terreinkennis hebben, vooral van het gebied waarvoor hij verantwoordelijk is. De DMH wordt onder meer bijgestaan door een ‘regulator’ (dit is meestal een verpleegkundige) die moet instaan voor de evacuatie van de slachtoffers naar de verschillende ziekenhuizen. De richtlijnen van de DMH en iedere andere verantwoordelijke van discipline 2 moeten nauwkeurig opgevolgd worden door de hulpverleners-ambulanciers en de andere leden van discipline 2.
DE TAKEN VAN DISCIPLINE 2
De algemene taken van discipline 2 zijn vervat in een ministeriële omzendbrief van 11 juli 1990. Deze omschrijft de werkwijze van triage en evacuatie van slachtoffers Het organiseren van het vervoer en het oprichten van een Vooruitgeschoven Medische Post (VMP) maken ook deel uit van de taken van discipline 2.
Hoofdstuk 11
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.5
Revisie - 2002
VOORRADEN VAN GENEESMIDDELEN EN GENEESKUNDIG MATERIAAL IN GEVAL VAN RAMP
FIG. 11.1 DE PROVINCIALE STANDAARDVOORRADEN
© foto: Didier Stuckens
© foto: Didier Stuckens
© foto: Didier Stuckens
Verscheidene voorraden van geneesmiddelen en geneeskundig materiaal zijn beschikbaar voor de bevolking en de geneeskundige diensten, in het geval zich een ramp zou voordoen op het Belgisch grondgebied. Sinds 1994, na afsluiten van overeenkomsten met het Ministerie van Volksgezondheid, bestaan er per provincie standaardvoorraden die elk toelaten om minimum 100 zwaargewonden te verzorgen. Bepaalde ziekenwagens of andere prioritaire voertuigen kunnen, volgens de bepalingen in het Provinciaal Medisch Interventieplanplan (MIP), aangewend worden voor het vervoer van deze voorraden naar de plaats van het rampgebeuren.
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.6
Iedere Belgische provincie beschikt over een voertuig met aanhangwagen, dat specifieke middelen ter plaatse kan brengen: • een opblaasbare tent van 12 m x 5 m met verlichting en verwarming die dienst kan doen als VMP, • materiaal voor zuurstoftoediening en beademing, • materiaal voor het optillen, vervoeren en positioneren van personen en isolatiemateriaal, • benodigdheden voor telecommunicatie, • een voorraad, samengesteld uit medische koffers en individuele verzorgingskits, om ongeveer 100 slachtoffers te behandelen. Zoals vastgelegd in een overeenkomst met het Ministerie van Volksgezondheid wordt deze logistieke bijstand beheerd door een ziekenhuis met een erkende spoedgevallendienst. Daarnaast werden afzonderlijke akkoorden afgesloten tussen de betrokken ziekenhuizen en brandweerdiensten of de Civiele Bescherming. Er is eveneens een stock aan brancards, dekens en proper materiaal beschikbaar per provincie.
“BABI”-PLAN
Op nationaal vlak bestaat er een regulerend rampenplan dat de beschikbaarheid van bedden voor patiënten met brandwonden en de coördinatie tussen de verschillende brandwondencentra omvat. Op dit niveau bestaat er een samenwerking tussen de burgerlijke ziekenhuizen en het militair ziekenhuis. Dit plan heeft reeds zijn doeltreffendheid bewezen in reële omstandigheden. Het draagt de naam ‘BABI’ wat staat voor ‘Belgian Association Burn Injuries’.
ALARMERINGSPLAN VAN DE ZIEKENHUIZEN
Het Koninklijk Besluit van 17 oktober 1991, aangevuld met het Ministerieel Besluit van 6 december 1991, verplicht elk ziekenhuis een plan uit te werken om de verschillende ziekenhuisdiensten te alarmeren in geval van een ramp. De doeltreffendheid van het plan moet ook uitgetest worden. De ziekenhuizen hebben de verplichting zowel een extern als intern noodplan te ontwikkelen. Ziekenhuizen met voornamelijk chronische patiënten dienen enkel een intern rampenplan voor te leggen. De ziekenhuizen die deel uitmaken van de dringende geneeskundige hulpverlening zullen, volgens hun technische mogelijkheden, bij voorkeur deelnemen aan de externe rampenplanning.
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.7
OVERIGE PLANNEN
Specifieke interventieplannen bestaan permanent of zijn tijdelijk in werking bij volgende locaties of gebeurtenissen: • vliegvelden, • fabrieken die onder de SEVESO-wetgeving vallen, • spoorwegen, • massabijeenkomsten, • bezoeken van hoogwaardigheidsbekleders. Aangezien je in deze omstandigheden niet kan improviseren, is het belangrijk om je op de hoogte te stellen van de bestaande plannen binnen je regio. Bij de taakomschrijving die nu volgt, wordt steeds uitgegaan van een grote ramp met talrijke slachtoffers.
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.8
11.2 gezamenlijk optreden bij rampsituaties: de tussenkomst op het rampterrein Rampsituaties brengen heel wat verschillende hulpverleners op de been. Teneinde ieder zijn werk naar behoren te laten uitvoeren, zijn er meerdere gedragsregels en werktechnieken in acht te nemen. Bij rampen waarbij veel slachtoffers betrokken zijn, zullen in het algemeen steeds dezelfde grondregels toegepast worden. De aard van de ramp en de omgevingsfactoren kunnen evenwel bepaalde aanpassingen vereisen. Deze aanpassingen zullen je op het ogenblik van de hulpverlening door de verantwoordelijken van discipline 2 verduidelijkt worden.
BASISPRINCIPES
Ramp
Men spreekt van een ramp van zodra de normale, onmiddellijk beschikbare hulpverlening niet meer volstaat om het onheil te bestrijden. Zo moet een brandweerkorps soms een beroep doen op naburige korpsen omdat er bijkomende middelen nodig zijn. Bij een kettingbotsing op de autosnelweg zal de betrokken MUG-ploeg soms een beroep doen op MUG’s van aangrenzende zones omdat verscheidene zwaargewonden onmiddellijk geneeskundige zorgen nodig hebben. Anderzijds moet een “ramp” niet noodzakelijk “menselijke slachtoffers” eisen: het instorten van een belangrijke spoorwegbrug, waarbij geen personen rechtstreeks betrokken zijn, is een economische “ramp” maar geen medische “ramp”. Het Provinciaal Medisch Interventieplan (MIP) wordt afgekondigd bij 5 zwaargewonden of 10 en meer gekwetsten zonder de graad van verwonding te kennen, of bij een gebeurtenis waarbij er een vermoeden is van een groot aantal slachtoffers. Het hulpcentrum 100 zal in ideale omstandigheden, zoals aanbevolen, drie MUG-ploegen en vijf ziekenwagens uitsturen (Tekst van de Groep van Gent).
Beheer van een ramp
Met de gebruikelijke middelen en technieken wordt vaak onvoldoende tegemoet gekomen aan de grote nood die er kan bestaan bij rampsituaties. In een eerste tijdspanne weet je niet met wat eerst te beginnen en heerst er soms een enorme chaos. Hiervoor is slechts één oplossing: organisatie. Elk hulpkorps moet zich zodanig organiseren dat zijn rendement verhoogt. Dit is slechts mogelijk door zich op het onmiddellijke gevaar te concentreren en het noodzakelijke van het bijkomstige te onderscheiden. Voor de geneeskundige hulp betekent dit: zoveel mogelijk slachtoffers in levensgevaar helpen en aan hen voorrang geven ten opzichte van de
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.9
lichtgekwetsten. Dit vraagt een hechte samenwerking waarbij iedereen in dezelfde richting aan het touw moet trekken. Het rendement kan nog verhoogd worden door de verschillende korpsen onderling te laten samenwerken: coördinatie is essentieel. Vooreerst mag je elkaar niet hinderen of tegenwerken en moet je trachten de eigen technieken, waar mogelijk, aan te passen aan de vereisten van de andere hulpdiensten. Dergelijke samenwerking vereist niet alleen coördinatie maar ook hiërarchie. Bevelen van verantwoordelijken dienen dan ook zo goed mogelijk naar de letter en de geest uitgevoerd te worden. Aan dezelfde verantwoordelijke wordt gemeld wanneer een taak volbracht is en je bijgevolg opnieuw ter beschikking staat. Indien je een opgelegde taak niet kan uitvoeren, meld dit dan aan de verantwoordelijke (liefst voor je eraan begint) en stel onmiddellijk een alternatief voor. Het beheer van een rampsituatie is een zenuwslopende taak die onmogelijk volbracht kan worden indien men niet volledig op de hulpverleners op het terrein kan betrouwen. Rampengeneeskunde
De stelregel in rampsituaties is “De best mogelijke zorgen voor het hoogste aantal slachtoffers”. Verlies daarom geen tijd, het leven van de slachtoffers hangt er vanaf. Concentreer je steeds op de essentie. Je volledig toeleggen op de verzorging van één slachtoffer kan leiden tot het overlijden van andere slachtoffers door bijvoorbeeld een bloeding of een ademhalingsprobleem. Enkele kortstondige, eenvoudige levensreddende handelingen hadden dit waarschijnlijk kunnen voorkomen. Doe daarom alleen wat onmiddellijk moet gedaan worden. Doe het snel, maar op een deskundige wijze en met een techniek die zekerheid biedt, zodat opnieuw handelen vermeden wordt. Een rampsituatie rechtvaardigt in geen enkel opzicht het onwettig uitoefenen van de geneeskunde. Wees zuinig op je materiaal, aangezien een nieuwe bevoorrading op zich kan laten wachten. Laat je indien nodig bijstaan door omstanders die hiertoe nog in staat zijn, maar geef ze duidelijke en verstaanbare richtlijnen.
VERANTWOORDELIJKEN OP HET TERREIN
Elke disipline beschikt over een terrein verantwoordelijke (en een verantwoordelijke binnen de crisiscel). • Discipline 1: Een officier (hoogste in rang) van de brandweer genoemd Directeur Hulpverlening. • Discipline 2: Een arts verantwoordelijk ter plaatse is de Directeur Medische Hulpverlening. • Discipline 3: Een politieman (hoogste in rang). • Discipline 4: Een officier van de Civiele Bescherming. • Discipline 5: Een specialist uit de staf van de coördinerende autoriteit.
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.10
Het geheel van de operaties op de plaats van de ramp wordt gecoördineerd door discipline 1. Met andere woorden de brandweerofficier met de hoogste rang op het terrein zal het geheel leiden. De verantwoordelijken komen geregeld samen in de commandopost (CP-OPS), gewoonlijk de commandowagen van de brandweer, waarrond de andere disciplines ook hun verbindingswagen plaatsen. Bovendien kan een voertuig, volledig aangepast aan de functie van CP-OPS ter plaatse gebracht worden.(civiele bescherming, brandweer of Rode Kruis) Voor discipline 2 is de Directeur Medische Hulpverlening (herkenbaar aan de afkorting DMH op het kazuifel) de verantwoordelijke op het terrein. De DMH is verantwoording verschuldigd aan de provinciale rijksgezondheidsinspecteur die zetelt in de staf (crisiscel) van de gouverneur of een andere autoriteit.
TAKEN VAN DE EERSTE ZIEKENWAGEN TER PLAATSE 2
Je kan je in een situatie bevinden waarbij je uitrukt voor wat eerst omschreven was als een banaal ongeval, maar eenmaal ter plaatse merk je dat het om een ongeval met talrijke slachtoffers gaat. Je kan dan onmogelijk het stroomdiagram 2.7, zoals beschreven in hoofdstuk 2, toepassen. De belangrijke taak ligt dan bij jou om de aangestelde van het hulpcentrum 100 juist te informeren om de ganse keten van de hulpverlening te activeren. Je moet zowel de aankomst van de versterkingen voorbereiden, als aandacht besteden aan de zorg van de slachtoffers. Hou hierbij rekening met een eventuele risicozone. a) Informatiestroom naar het HC 100 Hulp zal enkel opdagen als je er zelf om vraagt! Je stelt je voor dat de aangestelde in het hulpcentrum 100 blind en doof is voor de situatie ter plaatse en dat jij moet functioneren als zijn ogen en oren. Stel uzelf de vraag “ Welke informatie zou ik willen, voor ik ter plaatse kom”. Een volledige beoordeling omvat steeds de volgende elementen: het ongeval (voorval), de omgeving, de slachtoffers, het evoluerend karakter van het risico. Deze elementen zullen de eerste oproep aan het hulpcentrum 100 vormen. Het voorval: • De juiste plaatsbepaling van het ongeval (referentiepunten, toegangswegen). • De toestand ter plaatse aangetroffen (een tankwagen, een bus, een brand, aanwezigheid van gevaarlijke stoffen (ADR), een ingestort gebouw, opstijgende rook of dampen uit een lading of een gebouw, …). • Het aantal betrokken voertuigen en hun toestand (onstabiel, omgekeerde voertuigen, lekkende tankwagens). • De toestand van de toegangswegen.
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.11
De omgeving: • De aard van het terrein (op de weg, in een gracht, op een helling, op een brug,…). • De toestand van de gebouwen (hoogte van het gebouw, ontploffingsgevaar, …). • Een verzamelplaats voor de ziekenwagens kan voorgesteld worden (in de buurt, zonder de toegangswegen af te sluiten). De slachtoffers: • Een raming van het aantal slachtoffers. • Een inschatting van de aard van de letsels (brandwonden, trauma’s, verstikkingen,…). • De toestand van de slachtoffers(geknelden, bedolven,…). . Het evolutief risico: • Is er kans op het vrijkomen van gassen, dampen, rook? • Zijn er hoogspanningslijnen aanwezig? • Bestaat er instorting- of brandgevaar voor de betrokken gebouwen? b) Risicozone Een risicozone is een gebied waar een bepaald risico bestaat voor de gezondheid - of het leven -van slachtoffers, omwonenden en hulpverleners. De grootte van deze zone is afhankelijk van de aard van de ramp, maar ook van omgevingsfactoren zoals wind, temperatuur en bebouwing. Kom je als eerste op de plaats van het voorval, dan zal je zelf moeten uitkijken of er gevaar bestaat voor de hulpverleners. • Indien een tankwagen een lek heeft: controleer de ADR code of de andere teken van gevaar. • Indien er rook ontsnapt uit een gebouw:is er ontploffingsgevaar? • Indien er een prikkelende geur aanwezig is: waarschuw zo vlug mogelijk het hulpcentrum 100 en geef de nodige informatie door. Onthou echter dat indien een product niet slecht ruikt, dit geen garantie is voor veiligheid Welke vuistregels kan je toepassen bij het bepalen van een risicozone/ veiligheidszone? • Een lekkende tankwagen met een ongekende maar verdachte inhoud: een veiligheidsafstand van 100 meter. • Een brandende tankwagen: een minimum veiligheidsafstand van 300 meter. • Wisselende weersomstandigheden (wind) kunnen de gevarenzone wijzigen. Evalueer de situatie regelmatig opnieuw aangezien het risico kan wijzigen. Men spreekt van een “evolutief risico”. Eenmaal de brandweer of erkende deskundigen aanwezig zijn, zullen zij de risicozone afbakenen en opvolgen. Het betreden van deze zone is dan strikt verboden zonder de toestemming van de verantwoordelijke brandweerofficier.
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.12
c) Bij aankomst Reeds bij het naderen van het onheil dien je dus aandachtig en voorzichtig te zijn. Een geslaagde tussenkomst begint met het juist plaatsen van je ziekenwagen: • Blokkeer de toegangsweg niet van de voertuigen die als versterking gestuurd worden. • Blijf op afstand van mogelijke gevaren. • Volg de aanwijzingen van het hulpcentrum 100. • Blijf buiten bereik van elektriciteitsdraden die gevallen zijn of dreigen te 13.4 vallen. • Men moet op een veilige afstand blijven van een brandend voertuig. • Kies een veilige stopplaats bij een brandstoflek of een ander (petro-) ! chemisch lek. • Zijn er gevaarlijke chemische stoffen bij betrokken of is er brand, ga dan bovenwinds staan. • Bij ontploffingsgevaar is de veiligheidsafstand nog belangrijker. • De bestuurder blijft bij zijn voertuig (zodat hij het kan verplaatsen indien nodig). Zoals steeds moet je eerst zorgen voor de eigen veiligheid en die van je teamgenoot. Vergewis je vervolgens van de veiligheid van de omstanders; er zijn immers al slachtoffers genoeg. Tenslotte gaat je aandacht naar de slachtoffers: denk aan hun veiligheid en maak een beoordeling van het ABC. d) Organisatie Het afvoeren van slachtoffers kan niet beginnen zolang je alleen bent op de plaats van de ramp. Terwijl je hulp biedt aan de slachtoffers die ze echt nodig hebben, dien je ook de aankomst van de andere hulpploegen voor te bereiden. • Terwijl één hulpverlener-ambulancier het organisatorisch aspect verzorgt, legt de andere zich toe op de opvang van de ernstig gekwetste slachtoffers. • Zie erop toe dat niemand van de betrokken slachtoffers het rampterrein verlaat zonder je medeweten (registratie). • Verzamel de slachtoffers op een veilige, beschutte plaats die makkelijk bereikbaar is en eventueel later als Vooruitgeschoven Medische Post (VMP) uitgebouwd kan worden. • Zorg ervoor dat slachtoffers die niet verplaatst kunnen worden makkelijk terug te vinden zijn; laat zo nodig een valide persoon over hen waken, of merk de plaats met bijvoorbeeld een lint, een vlaggetje,… • Onthou de belangrijke elementen en neem desnoods notities om de verantwoordelijken bij hun aankomst snel en vakkundig te kunnen inlichten. Het betreft hier voornamelijk de bevelhebber van de brandweer en de arts van de eerste MUG ter plaatse, die de functie van DMH zal opnemen in afwachting van versterking. • Zorg ervoor dat de toe- en afvoerwegen vrij blijven; duid hiervoor iemand aan die niet moet helpen bij de verzorging van de slachtoffers. • Roep regelmatig het hulpcentrum 100 op om bijkomende informatie te geven of om richtlijnen te krijgen.
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.13
FIG. 11.2
© foto: Didier Stuckens
HULPCENTRUM 100
TAKEN VAN HET HULPCENTRUM 100
Het hulpcentrum 100 is je contact met de buitenwereld. Zorg voor juiste en nuttige informatie. Aan de hand van steekkaarten zal het hulpcentrum 100, afhankelijk van de afspraken in het provinciale rampenplan, systematisch volgende personen of diensten oproepen: • de brandweer en politionele diensten, • de verantwoordelijken van het rampenplan, • voor het geneeskundige luik: - drie MUG-ploegen uit de naburige regio - vijf ziekenwagens via hetzelfde systeem - de DMH van wacht - de verantwoordelijke van het Rode Kruis met het SIT (Snelle InterventieTeam) - de provinciale gezondheidsinspecteur - het provinciaal logistiek voertuig - de ziekenhuizen • specifieke diensten zoals de Milieudienst met specifieke meetapparatuur,… De taakverdeling van het hulpcentrum 100 kan verschillen naargelang de provincie. Alarm en vooralarm
Het hulpcentrum 100 heeft een lijst waarop de te alarmeren diensten (MUG – ziekenwagen) vermeld staan in functie van het aantal slachtoffers en de plaats van het gebeuren. Deze worden verwittigd en dienen zich ter plaatse te begeven. Andere MUG- en ziekenwagendiensten zullen in vooralarm geplaatst worden: zij worden ervan verwittigd dat er mogelijkerwijze beroep op hen kan gedaan worden en zij dienen zich klaar te houden om uit te rukken. Dit kan zijn als versterking op de plaats van de ramp of om tussenkomsten te verzekeren in het kader van de normale hulpverlening. Deze diensten gaan dus niet ter plaatse!
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.14
VERSTERKING
-
Wanneer je opgeroepen wordt door het hulpcentrum 100 omdat het rampenplan is afgekondigd, wordt van jou verwacht dat je je inpast in de ondertussen tot stand gekomen organisatie. Neem geen persoonlijke initiatieven, ook al lijken ze op dat ogenblik geniaal. Houd je wel aan de volgende afspraken: • Voorzie in eigen behoeften: bereid je voor op een langdurige taak in de buitenlucht en voorzie je zodat ge geen eigen problemen krijgt. • Neem de beschikbare rampenkoffers mee. • Het hulpcentrum 100 zal je eventueel het rendez-vous punt mededelen. Mogelijk zelfs met de wegbeschrijving er naar toe. Deze informatie zal regelmatig via de radio herhaald worden (op de regionale 100 en nationale 1-frequentie). Vanuit het rendez-vous punt zal politie of rijkswacht zorgen voor verdere richtlijnen of begeleiding naar de plaats van de ramp. • Neem mogelijke veiligheidsperimeters in acht. • Radiofrequentie: alle ingezette ziekenwagens stellen hun radio af op de nationale 1 frequentie of op het kanaal opgegeven door het hulpcentrum 100. Luister, maar spreek enkel wanneer het absoluut nodig is. Bereid je bericht voor; zend kort en bondig. • Houding: bij aankomst op het terrein (rendez-vous punt) neemt de begeleider onmiddellijk contact op met de verantwoordelijke van het (zieken)wagenpark. Zijn instructies moeten strikt opgevolgd worden. Gewoonlijk zal de bestuurder van de ziekenwagen bij zijn voertuig blijven nadat dit volgens de richtlijnen van de verantwoordelijke werd opgesteld. De begeleider kan naar de Vooruitgeschoven Medische Post (VMP) gestuurd worden met materiaal van de ziekenwagen. Laat steeds de sleutels van de ziekenwagen bij het voertuig. • Zelfbeheersing: Ga niet ter plaatse wanneer het hulpcentrum 100 je niet heeft opgeroepen. Indien je dit toch doet: - Vergroot je de kans op chaos terplaatse; - Je vergeet dat er buiten het rampgebied ook tussenkomsten moeten gebeuren, en de normale hulpverlening moet verzekerd blijven; - Je vergeet dat ziekenwagens pech kunnen hebben en dat een wisseling van personeel noodzakelijk is:wees dus beschikbaar en uitgerust.
VOORBEREIDING
Je moet steeds voorbereid zijn om tussen te komen bij rampsituaties. Win inlichtingen in omtrent bestaande rampenplannen in je omgeving en de taak die hierin voor jou voorzien is. Belangrijke punten, richtlijnen binnen de organisatie kunnen worden samengevat op een systeemkaart. Deze actiekaarten, waarop in chronologische volgorde de uit te voeren opdrachten met enkele sleutelwoorden in herinnering worden gebracht, dienen als geheugensteun.
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.15
11.3 Bijstand aan talrijke slachtoffers Wanneer het aantal slachtoffers te groot is om een individuele verzorging van elk slachtoffer, zoals voorgeschreven in de dringende geneeskundige hulpverlening, mogelijk te maken, wordt er overgestapt naar een gezamenlijke aanpak. Deze werkwijze steunt op 2 pijlers: • Door de patiënten te verplaatsen in plaats van de geneeskundige ploegen, kan het rendement van deze laatste opgedreven worden. • Door de verzorging van de patiënten in verschillende stappen te laten gebeuren, spreid je de inspanningen in tijd (eerst de zwaargewonden) en in ruimte (over verschillende ziekenhuizen en opvangcentra). Zodoende verbetert uiteindelijk de medische verzorging van alle slachtoffers.
HET PRELIMINAIRE STADIUM: VAN DE VINDPLAATS VAN HET SLACHTOFFER TOT DE VMP
Hierin onderscheiden we twee belangrijke elementen. De preliminaire triage
Het zou onverstandig zijn om een willekeurig slachtoffer uit te kiezen en naar de VMP te brengen: zich eerst bezighouden met een lichtgekwetste kan ernstige gevolgen hebben voor een zwaargewonde. Ook hier moet je met overleg te werk gaan. De toestand van de slachtoffers wordt eerst geëvalueerd en elk slachtoffer krijgt een specifieke kleurencode toegekend aan de hand van plastiek borden. Deze kleurencode bepaalt de evacuatieprioriteit. Om de toestand van de patiënt snel te evalueren bestaan er verschillende systemen. Het START-SYSTEEM in België (diagram 11.1) laat toe om in enkele seconde de globale toestand van het slachtoffer te kennen. • Zwart: overleden • Geel: dient afgevoerd te worden, maar kan wachten • Rood: dringend af te voeren, zoniet risico op overlijden Zodra een arts beschikbaar is, zal deze de preliminaire triage overnemen. Deze eerste triage gebeurt met behulp van gekleurde, ronde plastieken schijven (frisbee’s). Rode en gele schijven behoren tot de basisuitrusting van een ziekenwagen en de provinciale voorraden. De zwarte schijven mogen enkel door een arts gebruikt worden omdat ze de waarde hebben van een overlijdensattest. Wanneer je de getrieërde slachtoffers in de veiligheidshouding legt, is het voor de andere hulpverleners duidelijk, dat die persoon al een eerste maal geëvalueerd werd. Het spreekt vanzelf dat elk slachtoffer dat op eigen kracht de VMP kan bereiken, een gele codering krijgt, zo kan je hem herkennen als een slachtoffer, indien je dit niet zou doen bestaat het gevaar dat dit slachtoffer verscheidene malen na elkaar of helemaal niet geëvalueerd zou worden. Gebruik niet onnodig brancards (bij enkel een polsbreuk bijvoorbeeld)!
Hoofdstuk 11
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.16
Revisie - 2002
DIAGRAM 11.1 HET START-SYSTEEM
TRIAGETECHNIEK VAN HET ‘START-SYSTEEM’
JA
Kan het slachtoffer naar de Vooruitgeschoven Medische Post gaan? NEEN
Ademt het slachtoffer?
ZWART
NEEN
JA
Ademhalingsfrequentie 30 / min?
GEEL
MEER
MINDER
Circulatie voldoende?
NEEN
ROOD
JA
JA
De evacuatie tot aan de VMP (kleine noria)
Bewustzijn intact?
NEEN
Dit is de relatief korte evacuatie van de plaats van de ramp tot aan de VMP. Deze evacuatie gebeurt meestal te voet, of op een brancard voor de slachtoffers die niet op eigen krachten tot de VMP geraken. De evacuatie wordt, indien mogelijk, voorafgegaan door een eenvoudige verzorging: stelpen van een manifeste bloeding, spalken van een breuk, … Het is mogelijk dat de plaats van het ongeval zelf niet vrijgegeven wordt voor de medische hulpverleners door bijvoorbeeld de aanwezigheid van giftige dampen. De brandweer, voorzien van een speciale uitrusting (kledij, persluchtmaskers, touwen, ladders,…), zal dan instaan voor het vervoer van de slachtoffers tot aan de grens van het gevarengebied. Bij een
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.17
nucleair of chemisch contaminatierisico dienen, indien mogelijk, de slachtoffers eerst gedecontamineerd te worden alvorens ze te vervoeren naar de VMP. Slachtoffers met een brancard vervoeren op oneffen terrein is een fysiek zware arbeid. Bij vermoeidheid is het risico groot dat je de patiënt laat vallen of jezelf verwondt. Werk daarom met doorzicht: • Kies de gemakkelijkste en veiligste weg. • Let tijdens het transport op de omgeving (andere hulpverleners, brokstukken,…). • Leg de patiënt goed vast alvorens te vertrekken. • Draag, zo mogelijk, de berrie met vier personen.
DE VMP: VOORUITGESCHOVEN MEDISCHE POST
In de VMP worden alle slachtoffers uit het rampgebied samengebracht. Dit kan een gebouw of een tent zijn, maar net zo goed een afgebakend terrein in de openlucht. De keuze van de plaats zal gemaakt worden in functie van de positie ten aanzien van het gevaar en van de mogelijke ontwikkeling van het gevaar. Verder wordt rekening gehouden met de afstand tot het rampterrein, de beschikbare ruimte, de aanwezige technische voorzieningen en de toegangswegen. De VMP moet een trechter vormen waarlangs alle slachtoffers dienen voorbij te gaan. Achtereenvolgens gebeuren er de volgende acties: • de registratie van de identiteit • de triage in het VMP • de stabilisatie • de regulatie en evacuatie Registratie van de identiteit
Zowel voor de slachtoffers, de familie als de autoriteiten is het uiterst belangrijk dat nauwkeurig bijgehouden wordt wie betrokken is bij het ongeval en naar waar die persoon wordt vervoerd. Dit heeft de volgende voordelen: • Kinderen, in het gewoel gescheiden van hun ouders, kunnen terug bij hun familie gebracht worden. • Je kunt, na een instorting bijvoorbeeld, slechts weten of er nog slachtoffers onder de brokstukken liggen wanneer je weet wie er al van onderuit gehaald is. • Bij het indienen van een eis tot schadevergoeding zal het slachtoffer via de registratie zijn betrokkenheid kunnen bewijzen. • Het laat toe de weg van het slachtoffer te volgen.
Triage in de VMP
Het doel hiervan is om de beschikbare middelen zo doeltreffend mogelijk te gebruiken via evaluatie van de toestand van de slachtoffers (levensgevaar, kans op functioneel verlies), hierbij rekening houdend met de omgevingsfactoren (weerbericht, evacuatiemogelijkheden) en met de mogelijke ontwikkelingen.
Hoofdstuk 11
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.18
Revisie - 2002
FIG. 11.3 TRIAGEKAART VOOR DE VMP
N E M
I C E
SP
N E M
I C E
SP
De behandeling van een slachtoffer begint bij een klinisch onderzoek en het stellen van een voorlopige diagnose. Daarbij moet men niet in details treden, het is voldoende te weten of iemand in levensgevaar is en binnen welke termijn een behandeling gestart moet worden om te vermijden dat de toestand zou verergeren. Dergelijke evaluatie heet medische triage en heeft als einddoel de volgorde van evacuatie van de slachtoffers te regelen. Deze triage gebeurt door de meest ervaren arts, opdat ze snel en met de minste kans op vergissingen zou gebeuren. Bij ongevallen met een groot aantal slachtoffers worden de gewonden geordend van 1 tot 3 door middel van een individuele triagekaart met afscheurbare kleurstroken (De triagekaarten vervangen op dat ogenblik de frisbies). De triage en classificatie in de VMP verbetert zo nodig de preliminaire triage. De niet gewonde betrokkenen worden geregistreerd en daarna verzameld in een opvangcentrum. Zij hebben geen nood aan lichamelijke, medische zorgen en worden dus niet in de medische keten opgenomen. Overledenen blijven ter plaatse en zijn ter beschikking van het parket. Draag steeds zorg voor hun persoonlijke bezittingen, vermits deze van groot belang zijn voor de identificatie. Voorbeeld van een (volledige) medische triage-classificatie: • T0 (zwart): overlijden vastgesteld door een arts. • T1 (rood): gewonden in levensgevaar b.v.ademhalingsmoeilijkheden • T2 (geel): ernstig gekwetste zonder onmiddellijk levensgevaar b.v.open beenbreuk • T3 (groen): licht gekwetste b.v.gesloten voorarmbreuk • Betrokkenen: bij het ongeval betrokken maar zonder lichamelijk letsel vb een niet gewonde reiziger
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.19
Stabilisatie
Vooraleer het slachtoffer de VMP verlaat, dien je er zeker van te zijn dat hij het vervoer kan doorstaan zonder dat zijn toestand erdoor verslechtert. Bij de voorbereiding van het vervoer kan je hulp gevraagd worden voor bijvoorbeeld het aanleggen van spalken, het afdekken van wonden, het beschermen tegen onderkoeling of het observeren van slachtoffers.
Regulatie
Aan de hand van een op voorhand opgestelde tabel zal een arts-regulator of een verpleegkundige-regulator de slachtoffers verdelen over de verschillende ziekenhuizen. Hierbij wordt rekening gehouden met zowel de toestand van de patiënt, de aard van zijn letsels en de technische mogelijkheden van het gekozen ziekenhuis: Patiënt: • het type van patiënt (kind, volwassene, zwangere vrouw), • de aard van de letsels(brandwonden, vergiftiging, hersenletsel, polytrauma), • de triage-categorie: T1 tot T3 overeenkomstig de ernst van de toestand van de patiënt. Ziekenhuis: • het aantal slachtoffers per triage-categorie dat het ziekenhuis kan opnemen, • de beschikbare, specifieke diensten (bijvoorbeeld neurochirurgie, hyperbarezuurstofkamer, brandwondencentrum, pediatrie), • de reeds toegezonden slachtoffers: bijvoorbeeld geen twee slachtoffers met aangezichtsbreuken onmiddellijk na elkaar naar hetzelfde ziekenhuis sturen indien het ziekenhuis maar 1 maxillo-faciale chirurgische ploeg heeft. Deze verdeling van slachtoffers is een moeilijk in te schatten taak. Voor de zwaargewonden dient zelfs, indien mogelijk, door de 'regulator' eerst contact genomen te worden met het ziekenhuis om na te gaan of het slachtoffer nog kan opgenomen worden. Verstoor deze werking niet door de patiënt, die je vervoert, naar een ander dan het opgegeven ziekenhuis te brengen. Niet alleen kan hierdoor het ziekteverloop van het slachtoffer beïnvloed worden, maar je kan de medische regulatie in een onontwarbare knoop brengen; iets wat je later zowel door je collega’s, de verzekeringen als het gerecht erg kwalijk kan worden genomen.
EVACUATIE NAAR DE ZIEKENHUIZEN (GROTE NORIA)
De ziekenwagens vervoeren de slachtoffers naar de verschillende ziekenhuizen en keren leeg of met versterkingsmaterieel terug. Om te vermijden dat op en af rijdende voertuigen elkaar kruisen, creëert men een eenrichtingsverkeer. Naar analogie met het scheprad, noemt men dit systeem een noria, men spreekt van “grote noria” omdat het een evacuatie naar de ziekenhuizen is. • Wanneer de regulator een patiënt een bestemming heeft toegewezen, zal hij via de verantwoordelijke van het wagenpark een ziekenwagen laten
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.20
voorrijden. De bemanning ontvangt richtlijnen over het slachtoffer en het ziekenhuis van bestemming. Zo nodig en indien mogelijk, zal een arts of verpleegkundige de ziekenwagenbemanning versterken. Indien twee patiënten samen vervoerd worden, zullen ze steeds naar hetzelfde ziekenhuis gebracht worden. • Overloop je opdracht en stel de vragen die in je opkomen. Indien je bijvoorbeeld de weg naar het opgegeven ziekenhuis niet kent, is het nu het moment om dit te vragen. • Het vervoerde slachtoffer zal een triagekaart dragen. Indien tijdens het transport de toestand van het slachtoffer verandert, noteer je dit op deze kaart. • Waarschijnlijk zullen in dit stadium de evacuatiewegen vrijgemaakt zijn. Soms word je begeleid door politie of rijkswacht of rijd je in ziekenwagencolonne. • Bij je vertrek wordt het ziekenhuis van bestemming verwittigd door de regulator. • Vergeet niet om een identificatiedriehoekje van de individuele triagekaart met het logo van de ziekenwagen en een nummer, af te scheuren voor de administratieve verwerking. • Tijdens het vervoer blijf je luisteren naar het radioverkeer om op de hoogte te blijven van de toestand. • Bij aankomst in het ziekenhuis volg je de richtlijnen op die daar worden gegeven. Indien je uitrusting moet aangevuld worden, probeer dat dan zonder nodeloos tijdsverlies te doen. • Het is mogelijk dat je gevraagd wordt om materiaal of personeel aan te voeren op je terugweg. • Nadat je het slachtoffer in het ziekenhuis hebt afgeleverd, moet je terugkeren naar de ziekenwagenparking. Bij aankomst meld je aan de verantwoordelijke van het wagenpark dat je opnieuw ter beschikking bent. Heb je materiaal mee waarop gewacht wordt, meld dit dan onmiddellijk per radio en stel u ter beschikking van de verantwoordelijke.
ZIEKENHUIZEN
Slachtoffers die technische onderzoeken of verzorging nodig hebben, worden naar een ziekenhuis vervoerd. Het is mogelijk dat bepaalde slachtoffers het ziekenhuis vrij vlug kunnen verlaten omdat bijvoorbeeld een radiografie geen botbreuk aantoont. Bereid je erop voor dat het ziekenhuis anders zal georganiseerd zijn dan gewoonlijk. Het ziekenhuis zal immers zijn intern rampenplan in werking gesteld hebben om een groter aantal slachtoffers op een gelijkwaardige manier te kunnen opvangen. Dit kan zich onder meer uiten door opvang van patiënten via een andere ingang en het organiseren van eenrichtingsverkeer voor de ziekenwagens.
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.21
OPVANGCENTRA VOOR DE BETROKKENEN
Personen die niet gewond zijn, maar betrokken in de ramp, worden samengebracht in opvangcentra. Dit behoort onder meer tot de taken van de Civiele Bescherming en de dienst Dringende Sociale Interventie (DSI) van het Rode Kruis. Ook de gemeentelijke sociale diensten kunnen ingeschakeld worden. De betrokkenen kunnen er verblijven tot ze opnieuw huiswaarts kunnen of mogen keren. Het kan nodig zijn om in het opvangcentrum een ziekenwagen en MUG in 'standby' te houden.
MORTUARIUM
De slachtoffers die ter plaatse overlijden worden niet getransporteerd en blijven ter beschikking van de gerechtelijke autoriteiten en van het identificatieteam. De slachtoffers die overlijden tijdens het transport naar of in de VMP worden verzameld in een voorlopig mortuarium. Let erop dat de persoonlijke bezittingen van de slachtoffers niet verloren gaan en dat alle elementen die nuttig zijn voor latere identificatie bewaard blijven bij het lichaam. Het voorlopige mortuarium moet zich in de onmiddellijke nabijheid van de ramp bevinden. Het lokaal moet fris zijn, verlucht en onder bestendig toezicht zodat alleen de gerechtelijke autoriteiten toegang hebben. Later zullen deze lichamen, samen met deze die op de plaats van de ramp zelf gebleven zijn, naar een centraal mortuarium gebracht worden. Dit geldt ook voor de slachtoffers van de ramp, overleden op weg naar of in een ziekenhuis. In het centrale mortuarium zullen de eigenlijke identificatie met herkenning door familie en de opbaring plaatsvinden. Klassiek worden deze taken, in samenspraak met de gerechtelijke autoriteiten, toevertrouwd aan het DVI Team van de Rijkswacht (Disaster Victims Identification Team) en aan de DSI (Dringende Sociale Interventie) van het Rode Kruis. Ook in dit stadium kan eventueel een beroep gedaan worden op je hulp.
EINDE INZET
Eens komt er een einde aan de inzet van personeel en middelen. Dit zal je gemeld worden per radio door de verantwoordelijke van het ziekenwagenpark, door de DMH of door het hulpcentrum 100. Eventueel zal je gevraagd worden bepaalde gegevens te melden of te noteren alvorens je het terrein verlaat zoals een lijst van de uitgevoerde evacuaties en het gebruikte of ontbrekende materiaal. Na een ramp volgt meestal een debriefing, waarbij de hulpverlening door de verschillende diensten kritisch bekeken wordt. Maak daarom zo snel mogelijk een volledig overzicht van je activiteiten en opmerkingen. Bespreek ze met je collega’s en oversten en stuur ze door naar de verantwoordelijken. Dit zal toelaten om de volledige reddingsoperatie te
Hoofdstuk 11
Revisie - 2002
R a m p e n g e n e e s k u n d e 11.22
evalueren. Vermits de opgedane ervaring tijdens een rampsituatie zeer kostbaar is, is het belangrijk om alle informatie door te spelen. 14.6
Het emotioneel verwerken van een rampsituatie kan soms heel moeilijk zijn. Wetenschappelijk heet dit PTSD of ‘Post Traumatic Stress Disorder’. Niemand is er immuun voor, ook niet de ‘hardsten’ of ‘de oude rotten in het vak’. De enige manier om je niet te laten meeslepen is erover praten. In de eerste plaats kan je dit doen binnen de groep die hetzelfde heeft meegemaakt. Ook gespecialiseerde hulpverleners uit centra die reeds heel wat praktijkervaring hebben, kunnen je helpen.
SAMENVATTING VAN HOOFDSTUK 11
Als hulpverlener-ambulancier behoor je tot discipline 2 “medische hulpdiensten” Ter plaatse moet je de instructies van de verantwoordelijken van discipline 2 of van de DMH volgen, waarbij als ‘gouden regel’ geldt: ”De beste zorgen voor een maximum aantal slachtoffers dankzij het optimaal inzetten van de beschikbare middelen”. De samenwerking met andere hulpdiensten en de naleving van de veiligheidsvoorschriften zijn onontbeerlijk voor het welslagen van de hulpverlening aan slachtoffers van een ramp. Je moet je voorbereiden op deze omstandigheden door een goede kennis te verwerven van het materiaal dat je gebruikt, van de rampenplannen in je streek en van het materiaal en de middelen die de provincie in voorraad heeft. Je moet ook regelmatig deelnemen aan rampoefeningen die in je sector georganiseerd worden. Er kunnen kleine verschillen bestaan tussen de verschillende provinciale rampenplannen Schakel over op het opgegeven radiokanaal en beperk het radioverkeer. Blijf als bestuurder bij je voertuig. Eerbiedig de richtlijnen van de verantwoordelijke van het ziekenwagenpark (officier ambulancepark), de richting van de evacuatie en de ziekenhuizen die je werden aangewezen om de slachtoffers naartoe te brengen. Blijf steeds kalm en werk doeltreffend.
